ชุดการเรียนรู้วิชาเคมี เรื่อง กรด-เบส (สารละลายอิเล็กโทรไลต์และนอนอิเล็กโทรไลต์)

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ คำนำ การพัฒนาส่ือ นวัตกรรมการเรียนรู้ จะต้องพัฒนาความสามารถของ ผู้เรียนเพ่ือให้ผู้เรียนมีนิสัย ใฝ่เรียนรู้ แสวงหาความรู้และนาไปใช้ได้ในชีวิตจริง การเรียนการสอนท่ีเน้นผู้เรียนเป็นสาคัญ เน้นให้ผู้เรียนเป็นคนดี เก่งและมี ความสุข ผู้วิจัยได้จัดทา ชุดการเรียนรู้ รายวิชาเคมี เร่ือง กรด- เบส โดยใช้ รูปแบบการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนาทักษะการแก้ปัญหา ของนักเรียนช้ั นมั ธยมศึกษาปีท่ี 5 ซ่ึงได้มีการวิเคราะห์สาระ การเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ โดยยึดหลักสูตรสถานศึกษาขั้นพ้ืนฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2560 และฉบับปรับปรุง 2563) หลักสูตรกลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนหนองโนประชาสรรค์ และจากการศึกษา เอกสารทางวิชาการ เทคนิควิธีการสอน แนวทางการจัดการเรียนรู้เชิงรุก และ เอกสารอ่ืนๆท่ีเก่ียวข้อง และนาเทคนิคการสอนโดยใช้ รูปแบบการจัดการ เรียนรู้วัฏจกั รการเรียนรู้ 5Es รว่ มกบั การเรียนรูเ้ ชิงรุก (Active Learning) มาใช้ ในการจดั การเรยี นรูเ้ พื่อพัฒนาทกั ษะการแก้ปญั หาของนกั เรยี น มีเนื้อหาเกี่ยวกับ เร่อื ง กรด- เบส สอดแทรกกิจกรรมการเรียนรู้ที่หลากหลาย และมีกระบวนการ วัดและประเมินผลตามสภาพจริง จัดกิจกรรมกลุ่ม โดยยึดความแตกต่างระหว่าง ผู้เรียน นอกจากน้ีแล้วยังมีเป้าหมายหลักอีกประการหน่ึงคือ การพัฒนาด้าน ความรูค้ ่คู ุณธรรม มีกิจกรรมช่วยส่งเสรมิ ให้นักเรียนเปน็ ผรู้ ักการแสวงหาความรู้ ด้วยตนเองมากข้ึน และมีแนวทางในการเรียนเฉพาะตน และท้ังน้ียังมีเน้ือหาให้ นกั เรียนได้เชื่อมโยงเนื้อหากับบรบิ ทของตนเองในชีวติ ประจาวันได้ อีกด้วย ชุดการเรียนรู้ รายวิชาเคมี เรื่อง กรด- เบส เล่มนี้ เป็นส่วนหน่ึง ของผลงานทางวิชาการ เรื่อง การพัฒนาชุดการเรียนรู้ รายวิชาเคมี เร่ือง กรด- เบส โดยใช้รูปแบบการจดั การเรยี นรู้วฏั จักรการเรียนรู้ 5Es รว่ มกบั การเรียนรู้เชิง รุ ก ( Active Learning) เ พ่ื อ พั ฒ น า ทั ก ษ ะ ก า ร แ ก้ปั ญ ห า ข อ งนั ก เ รี ย น ชั้ น มัธยมศกึ ษาปที ี่ 5 เพื่อขอเลื่อนวิทยฐานะ เป็นครูเชี่ยวชาญ ซ่ึงได้ผ่านการตรวจสอบจาก ผู้เช่ียวชาญเรียบร้อยแล้ว ผวู้ จิ ัยขอขอบพระคุณท่านไว้ ณ โอกาสน้ี สิรลิ ักษณ์ วงษ์ชารี ก

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ สำรบัญ เรือ่ ง หนา้ ก คานา ข 1 สารบญั 2 3 คาชี้แจง 4 คาช้ีแจงสาหรับนักเรียน 6 9 แผนผังแสดงข้ันตอนการเรียนโดยใช้ 11 ชุดการเรียนรู้ 13 ชุดการเรียนรู้ที่ 1 14 เร่ือง สารละลายอิเล็กโทรไลตแ์ ละ 17 นอนอิเล็กโทรไลต์ 18 19 แบบทดสอบก่อนเรียน 20 เรื่อง สารละลายอิเล็กโทรไลตแ์ ละ แ ข นอนอิเล็กโทรไลต์ แบบฝึกหัดท่ี 1.1 เรื่อง สารละลายอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ Map Mapping แบบทดสอบหลังเรียน บรรณานุกรม ภาคผนวก - เฉลยแบบทดสอบ - เฉลยแบบฝึกหัดที่ 1.1 เรื่องสารละลายอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ คำช้ีแจง ชุดกำรเรยี นรูว้ ิชำ เคมี เรอื่ ง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบกำรจดั กำรเรยี นรู้ แแบบวัฏจักรกำรเรยี นรู้ 5Es ร่วมกบั กำรจัดกำรเรยี นรูเ้ ชิงรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนำทกั ษะกำรแกป้ ัญหำ ของนักเรียนชั้นมัธยมศกึ ษำปีท่ี 5 ชุดการเรียนรูว้ ชิ า เคมี เรื่อง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรยี นรู้ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5Es ร่วมกบั การจัดการเรยี นรู้เชิงรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนาทกั ษะการแกป้ ัญหา ของนักเรยี นชั้นมัธยมศกึ ษาปที ่ี 5 ผจู้ ดั ทาได้สร้างข้ึนเพ่ือใช้ประกอบการจดั กิจกรรม การเรยี นรูร้ ายวชิ าเคมี 3 รหัสวชิ า ว30223 ใช้เป็นแนวทางในการพัฒนาการเรยี นรู้ของนกั เรียน ทีเ่ น้นให้ นักเรียนมีคณุ ลักษณะสาหรับการเปน็ พลเมืองในศตวรรษที่ 21 ผเู้ รยี นสามารถ ประมวลความรู้และประสบการณเ์ ดมิ ของตนออกมา และส่ิงทีน่ ักเรยี นเขยี น สะท้อนใหเ้ หน็ ถึงการสืบเสาะหาความรู้ ความเข้าใจในการเรยี นรู้ มีการจดั ระบบ ขอ้ มูล ประเมิน สรุปและกระตุน้ คดิ ตัดสินใจ แก้ปญั หาอย่างมีประสิทธิภาพ ด้วยการเรียนรูแ้ ลกเปลี่ยนความคิด(Think-pair-share) การเรียนรูแ้ บบ รว่ มมือ (Collaborative learning group) และสร้างองคค์ วามรูด้ ้วยแผนผงั ความคิด (Concept mapping) เพ่ือการจาแนกและกาหนดมโนทศั น์ (Developing Categories and Concepts) ได้แก่ 1) ไดอะแกรมวงกลม (Circle Diagrams) 2) ตารางสัมพันธ์ (Matrix) ของ Clarke (1990: 64) เโนดื้อยหผสู้าแอลนะจจัดุดใปหร้มะีคสวงาคม์กยาารกเรงยีา่ ยนเรหู้แมลาะะสสามมแกาับรถวนัยาคคววาามมสราูไ้ ปมปารรถบั ใช้ใขนองผูเ้ รยี น ชีวิตประจาวันได้ ซ่ึงครูผู้สอนควรนาไปใช้ควบค่กู ับแผนการจดั การเรยี นรู้ เรือ่ ง กรด-เบส ซ่ึงประกอบด้วยส่วนประกอบดงั นี้ 1. คาชี้แจงชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ คาช้ีแจงสาหรับนกั เรยี น 2. แผนผังแสดงขั้นตอนการเรยี นโดยใช้ชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ 3. มาตรฐานการเรียนรู้ ตวั ชี้วดั สาระสาคญั จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ สมรรถนะสาคญั ของผเู้ รียน คณุ ลักษณะอันพ่ึงประสงค์ 4. แบบทดสอบกอ่ นเรียน เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน 5.ชุดการเรียนรู้วชิ า เคมี เรือ่ ง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจดั การ เรียนรูแ้ บบวัฏจักรการเรียนรู้ 5Es ร่วมกบั การจัดการเรยี นรูเ้ ชิงรุก (Active Learning) เพ่ือพัฒนาทกั ษะการแกป้ ญั หา ของนกั เรียนช้ันมัธยมศกึ ษาปที ี่ 5 6. แบบทดสอบหลังเรยี น เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน 7. เฉลยกิจกรรมการเรียนรู้ 8. แบบประเมินและเกณฑ์การประเมินกจิ กรรมการเรียนรู้ ชุดการเรยี นรูว้ ิชา เคมี เร่ือง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจดั การเรยี นรู้ ชุดการเรยี นรูว้ ชิ า เคมี เรือ่ ง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรยี นรู้ แบบวฏั จักร การเรยี นรู้ 5Es ร่วมกบั การจัดการเรยี นรูเ้ ชิงรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนาทกั ษะการแกป้ ญั แหา ของนกั เรียนช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ 5 ชุดนีเ้ ป็นกจิ กรรมการเรยี นรูท้ ี่เนน้ ใหน้ กั เรียนได้ลงมือปฏบิ ตั ิ สามารถพัฒนา องคค์ วามรู้ ทักษะทางวิทยาศาสตร์ คุณลักษณะอันพึงประสงค์ และสมรรถนะ สาคัญของนกั เรียนตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน พ.ศ.2551 1

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลต์และ นอนอิเล็กโทรไลต์ คำช้ีแจงสำหรับนกั เรยี น ชุดการเรียนรู้วิชา เคมี เรื่อง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5Es ร่วมกับการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพ่ือพัฒนาทักษะการแก้ปัญหา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 5 ชุดท่ี 1 เร่ือง สารละลายอิเล็กโทรไลต์และนอนอิเล็กโทรไลต์ เป็นชุดกิจกรรมการเรียนรู้ท่ีใช้ ประกอบการเรียน และเป็นชุดกิจกรรมท่ีนักเรียนสามารถศึกษาและทาความเข้าใจ โดยให้นักเรียนอ่านแนะนาการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ และปฏิบัติกิจกรรมตาม ขั้นตอนของกิจกรรม รวมทั้งสามารถสอบถามประเด็นสงสัยจากครูผู้สอนโดยตรง ซ่ึงนักเรียนจะไดร้ ับความรู้อยา่ งครบถ้วน โดยปฏบิ ัติตามข้ันตอนดังตอ่ ไปน้ี 1.ชุดการเรียนรู้วิชา เคมี เรื่อง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5Es ร่วมกับการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพ่ือพัฒนาทักษะการแก้ปัญหา ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 5 ชุดที่ 1 เรื่อง สารละลายอิเล็กโทรไลตแ์ ละนอนอิเล็กโทรไลต์ ใช้เวลา 2 ชั่วโมง 2. ศกึ ษาจุดประสงคก์ ารเรียนรู้ แ3. ทาแบบทดสอบก่อนเรียน พร้อมทงั้ ตรวจคาตอบ และบันทึกคะแนนลงใน แบบบนั ทึกคะแนน 4. ทากิจกรรมการเรียนรู้ เพื่อประเมินความรู้ความเขา้ ใจในบทเรียน 5. ชุดการเรียนรู้วิชา เคมี เร่ือง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5Es ร่วมกับการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เ พื่ อ พั ฒน าทัก ษะก าร แก้ ปั ญห า ขอ งนั ก เ รี ยน ชั้ น มั ธยมศึก ษาปีที่ 5 ชุ ดที่ 1 สารละลายอิเล็กโทรไลตแ์ ละนอนอิเล็กโทรไลต์ 6. ให้นักเรียนทากิจกรรมด้วยความซ่ือสัตย์หากมีข้อคาถามหรือข้อสงสัย สามารถสอบถามครูผู้สอนได้ 7. เกณฑ์การผ่านการประเมินจะผ่านเม่ือนักเรียนทาคะแนนได้ คิดเปน็ ร้อยละ 80 หากนักเรียนไม่ผ่านการประเมิน ให้นักเรียนศึกษาเน้ือหา และทากิจกรรมอีกครั้ง แล้วทาการประเมินผลใหม่ จนกว่าจะได้คะแนนผ่านเกณฑ์ เพื่อให้ม่ันใจว่านักเรียนมี ความรู้ความเข้าใจตามวัตถุประสงค์การเรียนรู้และพร้อมท่จี ะเรียนรู้ในชุด ต่อไป 2

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ แผนผงั แสดงขน้ั ตอนกำรเรียน โดยใช้ชุดกำรเรียนรู้ แ1. ทำแบบทดสอบกอ่ น เรือ่ ง สำรละลำยอิเล็กโทรไลต์และนอนอิเล็กโทรไลต์ จำนวน 5 ข้อ แ2. อ่ำนคำช้ีแจงชุดกำรเรยี นรู้ แไม่ผ่ำนเกณฑ์ 3. ศกึ ษำชุดกำรเรียนรู้ โดยปฏบิ ตั ดิ งั นี้ แกำรประเมินผล ทำแบบทดสอบกอ่ นเรยี น แผ่ำนเกณฑ์ แศกึ ษำเนอื้ หำ 3 ทำกจิ กรรมกำรเรยี นรู้ ทำแบบทดสอบหลังเรยี น แ4. ตรวจสอบแบบทดสอบก่อนเรียน - หลัง เรี ยน กิจก ร ร มก ำ ร เรี ย น รู้ ใ น แต่ ล ะ ข้ั น จ ำ ก เฉ ล ย แบบฝกึ หัด แ5. ศกึ ษำชุดกำรเรยี นรู้ ชุดที่ 2 ตอ่ ไป

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลต์และ นอนอิเล็กโทรไลต์ ชุดกำรเรียนรูท้ ี่ 1 เรอ่ื ง สำรละลำยอเิ ล็กโทรไลตแ์ ละนอนอเิ ลก็ โทรไลต์ ผลกำรเรยี นรู้ 1. ระบุ และอธิบำยวำ่ สำรเปน็ กรดหรอื เบสโดยใช้ทฤษฎกี รด-เบสของอำรเ์ รเนยี ส เบรนิ ส เตด-ลำวรี และลิวอิส แ 2. ระบคุ ู่กรด-เบสของสำรตำมทฤษฎกี รด-เบสของเบรนิ สเตด-ลำวรี จุดประสงคก์ ำรเรยี นรู้ 2.1 ดา้ นความรู้ (Knowledge : K) บอกสมบัติของสารละลายอิเล็กโทรไลต์และสารละลายนอนอิเล็กโทรไลต์ พรอ้ มทั้งระบุไดว้ ่าสารใดเป็นอิเล็กโทรไลต์แก่ อิเล็กโทรไลต์อ่อน หรอื นอนอิเล็กโทรไลต์ ได้ (K) แ2.2 ดา้ นทกั ษะกระบวนการ (Process : P) มีทักษะในการแก้ปัญหา (P) 2.3 ดา้ นคณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค์ (Affective/Attitude : A) มีความมุ่งม่ันในการทางาน (A). สำระกำรเรยี นรู้ สำรในชีวติ ประจำวนั หลำยชนดิ มีสมบตั เิ ป็นกรดหรอื เบส ซ่ึงพิจำรณำไดโ้ ดย ใช้ทฤษฎกี รด-เบสของอำรเ์ รเนยี ส เบรนิ สเตด-ลำวรี หรอื ลิวอิส 4

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลต์และ นอนอิเล็กโทรไลต์ ชุดกำรเรียนรู้ท่ี 1 เรือ่ ง สำรละลำยอเิ ล็กโทรไลตแ์ ละนอนอเิ ล็กโทรไลต์ 4.สำระสำคญั /ควำมคดิ รวบยอด 4.1 ด้านความรู้ สารละลายอิเล็กโทรไลต์ คอื สารละลายทนี่ าไฟฟ้า เพราะมีตวั ละลาย เป็นสาร อิเล็กโทรไลต์ (electrolyte) ซ่ึงสามารถแตกตวั เป็นไอออนในสารละลายได้ สารละลายนอนอิเล็กโทรไลต์ คือ สารละลายทไ่ี ม่นาไฟฟ้า เพราะมีตัวละลาย เป็นสารนอนอิเล็กโทรไลต์ (non-electrolyte) ซ่ึงไม่สามารถแตกตัวเป็นไอออนใน สารละลายได้ 4.2 ดา้ นทกั ษะ/คุณลักษณะผู้เรยี นของกลุ่มสาระการเรยี นรู้ 1. การจัดกระทาและส่ือความหมายข้อมูล การลงความเห็นจากข้อมูล การ ตั้งสมมติฐาน การกาหนดและควบคุมตัวแปร การทดลอง และ การตีความหมาย ข้อมูลและลงขอ้ สรุป 2. ความสนใจใฝร่ ู้ ความรอบคอบ การร่วมแสดงความคิดเห็นและยอมรบั ฟัง แความคดิ เหน็ ของผู้อื่น ความมีเหตผุ ล และ การทางานรว่ มกบั ผู้อ่ืนอย่างสรา้ งสรรค์ 4.3 ดา้ นสมรรถนะสาคญั ของผเู้ รยี น ความสามารถในการแก้ปัญหา : คิดแก้ปัญหาโดยการใช้เหตุผลและองค์ ความรู้ เช่น ครูตงั้ คาถามแล้วให้นักเรยี นแสดงความคดิ เห็น การเขียนแผนผงั ความคดิ การคานวณ 4.4 ด้ำนคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์ ขอ้ 1 มีวนิ ัย การส่งงานตรงตามเวลาทกี่ าหนด ขอ้ 2 ใฝ่เรยี นรู้ ตง้ั ใจและใส่ใจในการจดั กจิ กรรมการเรยี น การสืบคน้ ข้อมูล ข้อ 3 มุ่งม่ันในการทางาน ความมุ่งมั่นในการทางานท้ังงานส่วนตัวและงาน กลุ่ม 4.5 กำรบูรณำกำร บูรณำกำรกบั กลุ่มสำระกำรเรยี นรูก้ ำรงำนอำชีพ เรอ่ื ง อุตสำหกรรม 5. รูปแบบ/กระบวนกำรเรียนรู้ แเทคนิคกำรสอน แบบสืบเสำะหำควำมรู้ (5Es) รว่ มกบั Active Learning 5

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ แบบทดสอบกอ่ นเรยี น คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบบั นมี้ ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุด แล้วทำเครื่องหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ 1. สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละนอนอิเล็กโทรไลต์ ก. เปลี่ยนสีกระดำษลิตมัส ข. ไม่เปลี่ยนสีกระดำษลิตมัส ค. สำมำรถแตกตวั เป็นไอออนได้ ง. ไม่สำมำรถแตกตวั เปน็ ไอออนได้ 2. สำรละลำยในข้อใดเปน็ สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ กท่ มี่ สี มบัตเิ ปน็ เบส ก. สำรละลำย A เปล่ียนสีกระดำษลิตมัสจำกแดงเปน็ น้ำเงนิ หลอดไฟ สวำ่ งมำก แข. สำรละลำย B เปล่ียนสีกระดำษลิตมัสจำกแดงเปน็ นำ้ เงิน หลอดไฟ สวำ่ งเล็กน้อย ค. สำรละลำย C ไม่เปล่ียนสีกระดำษลิตมัส หลอดไฟไม่สวำ่ ง. สำรละลำย D เปล่ียนสีกระดำษลิตมัสจำกนำ้ เงินเปน็ แดง หลอดไฟ สวำ่ งมำก 3. สำรละลำยในขอ้ ใดเป็นสำรละลำยอเิ ล็กโทรไลตแ์ กท่ ม่ี ีสมบตั เิ ปน็ กรด ก. สำรละลำย K เปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสจำกแดงเป็นน้ำเงนิ หลอดไฟ สวำ่ งมำก ข. สำรละลำย L เปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสจำกแดงเปน็ นำ้ เงิน หลอดไฟสวำ่ ง เล็กน้อย ค. สำรละลำย M เปลี่ยนสีกระดำษลิตมสั จำกแดงเป็นนำ้ เงนิ หลอดไฟไม่ สวำ่ ง ง. สำรละลำย N เปล่ียนสีกระดำษลิตมัสจำกนำ้ เงนิ เปน็ แดง หลอดไฟ สวำ่ งมำก 6

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ แบบทดสอบกอ่ นเรยี น คำชี้แจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบบั นีม้ ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบท่ีถูกต้องท่ีสุด แล้วทำเครื่องหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ 4. ข้อใดกล่ำวถกู ตอ้ งเกย่ี วกบั สำรนอนอเิ ล็กโทรไลต์ ก. ข้อใดกล่ำวถกู ตอ้ งเกยี่ วกบั สำรนอนอิเล็กโทรไลต์ ข. สำรละลำยทไ่ี ม่นำไฟฟ้ำจดั เปน็ สำรนอนอิเล็กโทรไลต์ ค. สำรนอนอิเล็กโทรไลตเม่ือละลำยในนำ้ แตกตวั เป็นไอออนไดด้ ี ง. สำรนอนอิเล็กโทรไลตน์ ำไฟฟ้ำได้บำ้ งเล็กน้อย 5. ถำ้ สำร X มีสมบตั เิ ปน็ กลำง จะมีคำ่ pH เทำ่ ไร ก. น้อยกวำ่ 7 ข. มำกกวำ่ 7 แ ค. เทำ่ กบั 7 ง. ระหวำ่ ง 5-6 7

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ กระดำษคำตอบ คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบบั นี้มีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุด แล้วทำเคร่ืองหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ ชื่อ __________________________________ ชั้น ______ เลขท่ี _____ ข้อ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 สรุปผลกำรทดสอบ 1. ทำขอ้ สอบได้ .......... คะแนน 2. คดิ เปน็ รอ้ ยละ .................... 3. ประเมินอยใู่ นเกณฑ์ ............ 8

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ สารละลายอิเล็กโทรไลต์ สารละลายอเิ ล็กโทรไลต์ คอื สารสละลายทส่ี ามารถนาไฟฟ้าได้ เพราะมีตัวละลายเป็นสารอิเล็กโทรไลต์ (electrolyte) ซ่ึงสามารถ แตกตวั เปน็ ไอออนในสารละลายได้ อิเล็กโทรไลต์แก่ ไดแ้ ก่ (strong electrolyte) หมำยถึง สำรท่ีละลำยน้ำแล้วแตกตัวเป็นไอออนได้ แมำก อำจจะแตกตวั ได้ 100% และนำไฟฟ้ำไดด้ มี ำก เช่น กรด แก่ และเบสแก่ และเกลือส่วนใหญ่จะแตกตัวได้ 100% เป็น ต้น อิเล็กโทรไลต์อ่อน ไดแ้ ก่ (weak electrolyte) แหมำยถึง สำรท่ีละลำยน้ำแล้วแตกตัวไดบ้ ำงส่วน นำไฟฟ้ำไดน้ ้อย 9

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลต์และ นอนอิเล็กโทรไลต์ สารละลายนอน อิเล็กโทรไลต์ สารละลายนอนอิเล็กโทรไลต์ คือ สารละลายที่ไม่สามารถนา ไฟฟ้าได้ เพราะมีตัวละลายเป็นสารนอนอิเล็กโทร ไลต์ (non- electrolyte) ซ่งึ ไม่สามารถแตกตวั เปน็ ไอออนในสารละลายได้ ความแตกตา่ งของสารอิเล็กโทรไลต์ สารละสารนอนอิเล็กโทร ไลต์ พิจารณาจากสาร 2 ชนิดท่มี ีสูตร AB กับ CD เมื่อละลายน้า จะ รวมกบั น้า เกดิ การเปลี่ยนแปลง ดงั น้ี 110

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลต์และ นอนอิเล็กโทรไลต์ แบบฝึกหดั ท่ี 1.1 แช่ือ-นามสกลุ .................................................................. ช้ัน ........... เลขท่ี .............. คาชี้แจง :ตอบคาถามเกยี่ วกบั สารละลายอิเล็กโทรไลตแ์ ละนอนอิเล็กโทรไลต์ แเขียนสมการแสดงการแตกตวั เป็นไอออนในนา้ ของสารตอ่ ไปน้ี HI และ KCI ซ่ึงเป็นสารอิเล็กโทรไลต์แก่ CH3COOH และ NH3 ซ่ึงเปน็ สารอิเล็กโทรไลนต์ ................................................................... อ่อน แ................................................................... แ....................................................................... ................................................................... ....................................................................... ................................................................... ....................................................................... ................................................................... ....................................................................... เขยี นสมการแสดงการแตกตวั ในนา้ ของแสารตอ่ ไปน้ี พรอ้ มระบวุ ่าในสารละลายมี ไอออน และโมเลกลุ ชนิดใดบา้ ง แNH3 ซ่ึงเป็นอิเล็กโทรไลตอ์ ่อน ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... KON ซ่ึงเปน็ อิเล็กโทรไลตแ์ ก่ แ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... แHCIO4 ซ่งึ เป็นอิเล็กโทรไลตแ์ ก่ ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... แC4H9COOH ซ่ึงเป็นอิเล็กโทรไลตอ์ ่อน ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... 11

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลต์และ นอนอิเล็กโทรไลต์ แบบฝึกหดั ท่ี 1.1 แช่ือ-นำมสกลุ ........................................................ ช้ัน ........... เลขท่ี ...... คำช้ีแจง :ตอบคำถำมเกยี่ วกบั สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละนอนอิเล็กโทรไลต์ แเขียนสมกำรแสดงกำรแตกตวั เปน็ ไอออนในนำ้ ของสำรตอ่ ไปนี้ 1) MgI2 ………………………………………………………………………………………………………………... 2) AI(NO3)3 แ………………………………………………………………………………………………………………... 3) Fe2(CO3)3 ………………………………………………………………………………………………………………... 4) (NH4)2SO4 ………………………………………………………………………………………………………………... แของแข็ง 2 ชนดิ มีสูตร AB และ XY เม่ือนำไปละลำยนำ้ พบว่ำเกดิ กำรเปล่ียนแปลง ดงั ภำพ สารละลายใดเป็นสารอิเลก็ โทรไลต์ เพราะเหตุใด ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… แ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 12

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลต์และ นอนอิเล็กโทรไลต์ Map Mapping คาชีแ้ จง : ให้นักเรียนสรุปเนื้อเรื่องสารละลายอิเล็กโทรไลต์และนอนอิเล็กโทรไลต์ โดยใช้ แผนผงั ความคิด : โดยเลือกใช้ผงั กราฟฟกิ แบบ 1) ไดอะแกรมวงกลม (Circle Diagrams) 2) ตารางสัมพันธ์ (Matrix) ของ Clarke (1990: 64) 13

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ แบบทดสอบหลังเรยี น คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบบั นมี้ ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุด แล้วทำเครื่องหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ 1. สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละนอนอิเล็กโทรไลต์ ก. เปลี่ยนสีกระดำษลิตมัส ข. ไม่เปลี่ยนสีกระดำษลิตมัส ค. สำมำรถแตกตวั เป็นไอออนได้ ง. ไม่สำมำรถแตกตวั เปน็ ไอออนได้ 2. สำรละลำยในข้อใดเปน็ สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ กท่ มี่ ีสมบตั เิ ปน็ เบส ก. สำรละลำย A เปล่ียนสีกระดำษลิตมัสจำกแดงเปน็ นำ้ เงนิ หลอดไฟ สวำ่ งมำก แข. สำรละลำย B เปล่ียนสีกระดำษลิตมัสจำกแดงเปน็ นำ้ เงนิ หลอดไฟ สวำ่ งเล็กน้อย ค. สำรละลำย C ไม่เปล่ียนสีกระดำษลิตมัส หลอดไฟไม่สวำ่ ง. สำรละลำย D เปล่ียนสีกระดำษลิตมัสจำกนำ้ เงนิ เป็นแดง หลอดไฟ สวำ่ งมำก 3. สำรละลำยในขอ้ ใดเป็นสำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ กท่ มี่ ีสมบตั เิ ป็นกรด ก. สำรละลำย K เปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสจำกแดงเปน็ นำ้ เงิน หลอดไฟ สวำ่ งมำก ข. สำรละลำย L เปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสจำกแดงเปน็ นำ้ เงิน หลอดไฟสวำ่ ง เล็กน้อย ค. สำรละลำย M เปลี่ยนสีกระดำษลิตมสั จำกแดงเป็นนำ้ เงนิ หลอดไฟไม่ สวำ่ ง ง. สำรละลำย N เปล่ียนสีกระดำษลิตมัสจำกนำ้ เงนิ เป็นแดง หลอดไฟ สวำ่ งมำก 14

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ แบบทดสอบหลังเรยี น คำชี้แจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบบั นี้มีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบท่ีถูกต้องที่สุด แล้วทำเครื่องหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ 4. ข้อใดกล่ำวถกู ตอ้ งเกย่ี วกบั สำรนอนอเิ ล็กโทรไลต์ ก. ข้อใดกล่ำวถกู ตอ้ งเกย่ี วกบั สำรนอนอิเล็กโทรไลต์ ข. สำรละลำยทไ่ี ม่นำไฟฟ้ำจัดเปน็ สำรนอนอิเล็กโทรไลต์ ค. สำรนอนอิเล็กโทรไลตเมื่อละลำยในนำ้ แตกตวั เป็นไอออนไดด้ ี ง. สำรนอนอิเล็กโทรไลตน์ ำไฟฟ้ำได้บำ้ งเล็กน้อย 5. ถำ้ สำร X มีสมบัตเิ ป็นกลำง จะมีค่ำ pH เทำ่ ไร ก. นอ้ ยกวำ่ 7 ข. มำกกวำ่ 7 แ ค. เทำ่ กบั 7 ง. ระหวำ่ ง 5-6 15

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ กระดำษคำตอบ คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบบั นี้มีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุด แล้วทำเคร่ืองหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ ชื่อ __________________________________ ชั้น ______ เลขที่ _____ ข้อ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 สรุปผลกำรทดสอบ 1. ทำขอ้ สอบได้ .......... คะแนน 2. คดิ เปน็ รอ้ ยละ .................... 3. ประเมินอยใู่ นเกณฑ์ ............ 16

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ บรรณำนกุ รม กระทรวงศกึ ษาธิการ. (2551).หลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พนื้ ฐานพทุ ธศกั ราช 2551. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย. จรรยา ดาสา. (2552). 15 เทคนิคในการจดั การเรียนรู้ทเี่ นน้ การเรียนเชิงรุก. นิตยสาร สสวท. ชาตรี ฝ่ายคาตา.(2551).การจัดการเรียนรู้ที่เน้นกระบวนการสืบเสาะหาความรู้.วารสาร ศกึ ษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร,11(1),31-45 โชคชัย ยนื ยง (2561) ยทุ ธวิธีการจดั การเรียนรู้มโนมตฟิ สิ ิกส์. ขอนแก่น: โรงพิมพ์ขอนแก่นการ พิมพ์ นิพนธ์ ตงั คณานุรักษแ์ ละคณิตา ตังคณานุรักษ์. (2554). Compact เคมี ม.5 เล่ม 3. กรุงเทพฯ : แม็ค สถาบันส่งเสรมิ การสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2560). คูม่ ือการใช้หลักสูตรรายวชิ า เพิ่มเตมิ วิทยาศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์(ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พื้นฐาน พุทธศกั ราช 2551 วิชาเคมี ระดับ มัธยมศกึ ษาตอนปลาย. สถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.). (2561) BSCS. http://biology.ipst.ac.th/?p=688 แวรากร หิรัญญาภินันท์. (2556). หนงั สือชุดเทคนคิ การเรยี นเคมี กรด-เบส. กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์ฟิสิกสเ์ ซนเตอร์. วิจารณ์ พานิช. (2555). วิถีสร้างการเรียนรู้เพื่อศษิ ย์ ในศตวรรษท่ี 21. กรุงเทพฯ : มูลนิธิสดศรี- สฤษดว์ิ งศ,์ 2555. 416 หน้า. วีระชาติ สวนไพรินทร์. (2537). คมู่ ือเตรียมสอบเคมมี .5 เล่ม 3. กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์ ภมู ิบัณฑติ . พงศธร นันทรเนศ และคณะ. (2560). หนงั สือเรยี น รายวชิ าเพม่ิ เตมิ เคมี. พิมพ์ครั้งท่ี 4. กรุงเทพฯ : บริษทั ไทยร่มเกล้า จากัด. ศริ ิลักษณ์ ผลวัฒนะ และประดับ นาคแก้ว. (2546). หนงั สือเรยี นเคมีชั้นมธั ยมศกึ ษาปีที่ 5 ภาคเรียนที่ 2. กรุงเทพฯ : แม็ค. ศริ ิศกั ด์ิ โลลุพิมาน และคณะ. (2560). แบบฝึกหัดเพิ่มเติม รายวชิ าเพมิ่ เตมิ วทิ ยาศาสตร์ และเทคโนโลยี เคมี ชั้นมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 5 เล่ม 2. พิมพ์ครั้งท่ี 4. กรุงเทพฯ : บริษัท ไทยร่มเกล้า จากัด. สมพงศ์ จันทร์โพธ์ิศรี. (2555). เคมี ม. 5 เล่ม 3. กรุงเทพฯ : ไฮเอ็ดพลับลิชชิ่ง. สาราญ พฤษ์สุนทร. (2553). อุดม คชินทร. (2561). “การเปลีย่ นแปลงของวงการศกึ ษาในยคุ ของคนรุน่ Z”. เอกสาร ประกอบการบรรยายทปี่ ระชุมอธิการบดแี หง่ ประเทศไทย (ทปอ.) งานมหกรรม อุดมศกึ ษา University Xpo:อุดมศกึ ษา-พลังขับเคลื่อนประเทศไทย 4.0 (Universities, the driver of Thailand 4.0). 17

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ ภำคผแ นวก 18

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ เฉลยแบบทดสอบ คำชี้แจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบับนี้มีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องท่ีสุด แล้วทำเครื่องหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ ช่ือ __________________________________ ช้ัน ______ เลขที่ _____ ขอ้ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 สรุปผลกำรทดสอบ 1. ทำขอ้ สอบได้ .......... คะแนน 2. คดิ เปน็ ร้อยละ .................... 3. ประเมินอยใู่ นเกณฑ์ ............ 19

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลต์และ นอนอิเล็กโทรไลต์ เฉลยแบบฝึกหัดท่ี 1.1 แช่ือ-นามสกลุ .................................................................. ชั้น ........... เลขท่ี .............. คาชี้แจง :ตอบคาถามเกยี่ วกบั สารละลายอิเล็กโทรไลตแ์ ละนอนอิเล็กโทรไลต์ แเขียนสมการแสดงการแตกตวั เป็นไอออนในนา้ ของสารตอ่ ไปน้ี HI และ KCI ซ่ึงเป็นสารอิเล็กโทรไลต์แก่ CH3COOH และ NH3 ซ่ึงเปน็ สารอิเล็กโทรไลนต์ ................................................................... อ่อน แ....HK....CI..(..I..a..(q..s..)..)......+..-..-H....-2..HO-....-2..O-....>(....l)......K..-..+..-..(..-a..-..q..-..)>........+..H....3C..O..I....+-..((..a..a..q..q..)..)....+........I....-..(..a.. q) ⇌...C..H..3.C..O..O..H..(.a.q..)..+...H..2.O..(.l.)........H..3.O..+.(.a.q..)..+...C.H..3..C.O..O..-.(.a..q..) ................................................................... ⇌ แ...N..H..3..(.a..q.)..+...H..2.O..(.l.)...........N..H..4.+.(.a..q..)..+....O..H..-.(.a.q..)......... ................................................................... ....................................................................... ....................................................................... เขยี นสมการแสดงการแตกตวั ในน้าของแสารตอ่ ไปน้ี พรอ้ มระบวุ า่ ในสารละลายมี ไอออน และโมเลกลุ ชนิดใดบา้ ง แNH3 ซ่ึงเป็นอิเล็กโทรไลตอ์ ่อน ⇌..........N..H...3..(.a...q..)..+....H...2.O...(.l..)...........N...H...4.+..(..a..q..)....+....O...H...-.(..a..q..)............................................. ..........ใ.น...ส..า..ร..ล...ะ.ล...า..ย..จ..ะ..ม...ี .N...H..4..+..ไ..อ..อ...อ..น....O..H...-..ไ..อ..อ...อ..น....แ..ล...ะ.โ..ม..เ..ล..ก..ุล...ข..อ...ง...N..H...3.................. KON ซ่ึงเปน็ อิเล็กโทรไลตแ์ ก่ แ.........K..O..H...(.s..)....-..H-..-2.O-..-..>....K..+..(.a..q..)....+...O..H...-.(.a..q..).................................................................... .........ใ.น..ส..า..ร..ล..ะ..ล..า..ย..จ..ะ.ม...ี .K..+...ไ.อ..อ..อ..น....แ..ล..ะ...O..H..-..(.a..q..).............................................................. แHCIO4 ซ่ึงเป็นอิเล็กโทรไลตแ์ ก่ .........H..C..I.O..4..(.a..q..)..+...H..2..O...(.l.)...-.-..-..-.-..-.>....H..3.O...+..(.a..q..)..+...C..I.O..4.-..(..a.q..)............................................... .........ใ.น..ส..า.ร..ล..ะ.ล..า..ย..จ..ะ.ม..ี.H...3.O..+..ไ.อ..อ..อ..น...แ..ล..ะ..C..I..O..4.-..ไ.อ..อ..อ..น........................................................... ⇌ แC4H9COOH ซ่ึงเป็นอิเล็กโทรไลตอ์ ่อน ...........C..4.H..9.C..O..O...H...(.a..q..)..+...H..2.O...(.l.)........H..3.O..+..(..a..q..)..+...C.4..H..9.C..O..O...-.(..a..q..)........................................ ...........ใ.น..ส..า.ร..ล..ะ.ล..า..ย..จ..ะ.ม..ี.H...3.O..+..ไ.อ..อ..อ..น...C..4.H...9.C..O..O..-..ไ.อ..อ..อ..น...แ..ล..ะ..โ.ม..เ.ล..ก..ลุ ..ข..อ..ง..C..4.H...9.C..O..O..H................... 20

ชุดที่ 1 สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละ นอนอิเล็กโทรไลต์ เฉลยแบบฝึกหัดท่ี 1.1 แชื่อ-นำมสกลุ ........................................................ ช้ัน ........... เลขที่ ...... คำช้ีแจง :ตอบคำถำมเกย่ี วกบั สำรละลำยอิเล็กโทรไลตแ์ ละนอนอิเล็กโทรไลต์ แเขียนสมกำรแสดงกำรแตกตวั เปน็ ไอออนในนำ้ ของสำรตอ่ ไปนี้ 1…)…M…gI…2 …M…g…I2…(s…) …-H-…-2-O…--…>…M…g…2+…(a…q…) …+ …2I…- (…aq…) ………………………………………………... แ…2)…A…I(…NO…A3…)I3(…N…O3…)3…(s…) …--H…-2-O…->……A…I3+…(…aq…)…+…3N…O…3-…(a…q…) ………………………………………... 3…)…F…e2…(C…OF…e3)…23(C…O…3)…3 (…s)…-…-H-2…-O-…>…2…Fe…3+…(…aq…) …+…3…C…O3…2-…(a…q…) …………………………………... 4…)…(N…H…4…)2(S…NOH…44…)2…SO…4…(s…) -…H-…-2O-…->…2…N…H4…+ (…a…q)…+…S…O4…2-…(a…q…) ……………………………………... แของแข็ง 2 ชนดิ มีสูตร AB และ XY เม่ือนำไปละลำยนำ้ พบว่ำเกดิ กำรเปลี่ยนแปลง ดงั ภำพ สารละลายใดเป็นสารอิเล็กโทรไลต์ เพราะเหตุใด ……ส…าร…อิเ…ล็ก…โท…ร…ไล…ต์ …คอื …ส…าร…ท่ีแ…ต…กต…ัว…เป…็นไ…ออ…อน…ใ…นน…า้ …เม…ื่อแ…ตก…ต…วั แ…ล…้ว ………………… แ……จ…ะม…ีโม…เล…ก…ลุ ข…อง…น…า้ เข…้า…มา…ล้อ…ม…รอ…บ…ดงั…น…น้ั …สา…ร X…Y…จ…งึ เป…็น…สา…รอ…ิเล…็ก…โท…รไ…ลต…์ ………… ……เ…พร…าะ…แต…ก…ตวั …ให…้ X…+ ไ…ออ…อ…น …แล…ะ …Y-…ไอ…ออ…น…แล…ะเ…ม่ือ…ไอ…อ…อน……………………………… ……อ…ย่ใู…นส…า…รล…ะล…าย…จ…ะม…ีโม…เล…กุล…ข…อง…นา้…ซ…่ึงม…ีข้ัว…ม…าล…้อม…ร…อบ………………………………… 21

ชุดการเรียนรู้ รายวิชาเคมี เรอ่ื ง กรด- เบส โดยใช้รูปแบบการจดั การเรยี นรูว้ ฏั จกั รการเรยี นรู้ 5Es ร่วมกบั การเรียนรูเ้ ชิงรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนาทกั ษะการแกป้ ัญหา ของนักเรียนชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 5 สิรลิ ักษณ์ วงษช์ ารี