ชุดการเรียนรู้วิชาเคมี เรื่อง กรด-เบส (สารละลายกรดและสารละลายเบส)

คำนำ การพัฒนาสื่อ นวัตกรรมการเรียนรู้ จะต้องพัฒนาความสามารถของ ผู้เรียนเพื่อให้ผู้เรียนมีนิสัย ใฝ่เรียนรู้ แสวงหาความรู้และนาไปใช้ได้ในชีวิตจริง การเรียนการสอนท่ีเน้นผู้เรียนเป็นสาคัญ เน้นให้ผู้เรียนเป็นคนดี เก่งและมี ความสุข ผู้วิจัยได้จัดทา ชุดการเรียนรู้ รายวิชาเคมี เรื่อง กรด- เบส โดยใช้ รูปแบบการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพ่ือพัฒนาทักษะการแก้ปัญหา ของนักเรียนช้ั นมั ธยมศึกษาปีท่ี 5 ซ่ึงได้มีการวิเคราะห์สาระ การเรียนรู้ มาตรฐานการเรียนรู้ โดยยึดหลักสูตรสถานศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง 2560 และฉบับปรับปรุง 2563) หลักสูตรกลุ่มสาระการเรียนรู้ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี โรงเรียนหนองโนประชาสรรค์ และจากการศึกษา เอกสารทางวิชาการ เทคนิควิธีการสอน แนวทางการจัดการเรียนรู้เชิงรุก และ เอกสารอ่ืนๆที่เก่ียวข้อง และนาเทคนิคการสอนโดยใช้ รูปแบบการจัดการ เรียนรู้วัฏจกั รการเรียนรู้ 5Es รว่ มกบั การเรยี นรูเ้ ชิงรุก (Active Learning) มาใช้ ในการจัดการเรยี นรู้เพ่ือพัฒนาทกั ษะการแก้ปัญหาของนกั เรยี น มีเนื้อหาเก่ียวกับ เร่ือง กรด- เบส สอดแทรกกิจกรรมการเรียนรู้ท่ีหลากหลาย และมีกระบวนการ วดั และประเมินผลตามสภาพจริง จัดกิจแกรรมกลุ่ม โดยยึดความแตกต่างระหว่าง ผู้เรียน นอกจากนี้แล้วยังมีเป้าหมายหลักอีกประการหน่ึงคือ การพัฒนาด้าน ความรูค้ ่คู ณุ ธรรม มีกิจกรรมช่วยส่งเสริมให้นักเรยี นเปน็ ผูร้ ักการแสวงหาความรู้ ด้วยตนเองมากข้ึน และมีแนวทางในการเรียนเฉพาะตน และทั้งน้ียังมีเน้ือหาให้ นกั เรียนไดเ้ ช่ือมโยงเนอื้ หากบั บรบิ ทของตนเองในชีวิตประจาวนั ได้ อีกดว้ ย ชุดการเรียนรู้ รายวิชาเคมี เร่ือง กรด- เบส เล่มนี้ เป็นส่วนหน่ึง ของผลงานทางวิชาการ เรื่อง การพัฒนาชุดการเรียนรู้ รายวิชาเคมี เร่ือง กรด- เบส โดยใช้รูปแบบการจดั การเรียนรู้วฏั จักรการเรียนรู้ 5Es รว่ มกับการเรียนรู้เชิง รุ ก ( Active Learning) เ พื่ อ พั ฒ น า ทั ก ษ ะ ก า ร แ ก้ปั ญ ห า ข อ งนั ก เ รี ย น ชั้ น มัธยมศกึ ษาปที ่ี 5 เพื่อขอเล่ือนวิทยฐานะ เป็นครูเช่ียวชาญ ซ่ึงได้ผ่านการตรวจสอบจาก ผูเ้ ช่ียวชาญเรยี บรอ้ ยแล้ว ผวู้ ิจยั ขอขอบพระคณุ ทา่ นไว้ ณ โอกาสนี้ สิรลิ ักษณ์ วงษ์ชารี ก

สำรบัญ เรือ่ ง หนา้ ก คานา ข 1 สารบญั 2 3 คาชี้แจง 4 คาช้ีแจงสาหรับนักเรียน 6 9 แผนผงั แสดงขนั้ ตอนการเรียนโดยใช้ 12 ชุดการเรียนรู้ 14 ชุดการเรียนรู้ที่ 2 15 เร่ือง สารละลายกรดและสารละลาย 18 เบส 19 20 แบบทดสอบก่อนเรียน แ 21 สารละลายกรดและสารละลายเบส ข แบบฝกึ หัดท่ี 2.1 เรื่อง สารละลายกรดและสารละลาย เบส Map Mapping แบบทดสอบหลังเรียน บรรณานุกรม ภาคผนวก - เฉลยแบบทดสอบ - เฉลยแบบฝกึ หัดท่ี 2.1 เร่ืองสารละลายกรดและสารละลาย เบส

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส คำชี้แจง ชุดกำรเรยี นรูว้ ิชำ เคมี เรอ่ื ง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบกำรจัดกำรเรยี นรู้ แแบบวัฏจักรกำรเรยี นรู้ 5Es ร่วมกบั กำรจัดกำรเรยี นรูเ้ ชิงรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนำทกั ษะกำรแกป้ ัญหำ ของนกั เรียนชั้นมัธยมศกึ ษำปีท่ี 5 ชุดการเรียนรูว้ ิชา เคมี เร่อื ง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรยี นรู้ แบบวฏั จักรการเรยี นรู้ 5Es ร่วมกบั การจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนาทกั ษะการแกป้ ัญหา ของนักเรียนช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี 5 ผจู้ ัดทาไดส้ ร้างข้นึ เพ่ือใช้ประกอบการจดั กจิ กรรม การเรยี นรูร้ ายวชิ าเคมี 3 รหัสวชิ า ว30223 ใช้เปน็ แนวทางในการพัฒนาการเรยี นรูข้ องนกั เรยี น ทเ่ี นน้ ให้ นักเรยี นมีคณุ ลักษณะสาหรับการเปน็ พลเมืองในศตวรรษท่ี 21 ผเู้ รยี นสามารถ ประมวลความรูแ้ ละประสบการณเ์ ดิมของตนออกมา และสิ่งทนี่ กั เรยี นเขยี น สะท้อนให้เห็นถึงการสืบเสาะหาความรู้ ความเข้าใจในการเรียนรู้ มีการจดั ระบบ ข้อมูล ประเมิน สรุปและกระตนุ้ คดิ ตัดสินใจ แกป้ ญั หาอย่างมีประสิทธิภาพ ดว้ ยการเรียนรู้แลกเปล่ียนความคดิ (Think-pair-share) การเรยี นรูแ้ บบ รว่ มมือ (Collaborative learning group) และสรา้ งองคค์ วามรูด้ ้วยแผนผัง ความคดิ (Concept mapping) เพ่ือการจาแนกและกาหนดมโนทศั น์ (Developing Categories and Concepts) ได้แก่ 1) ไดอะแกรมวงกลม (Circle Diagrams) 2) ตารางสัมพันธ์ (Matrix) ของ Clarke (1990: 64) โเนด้ือยหผ้สูาแอลนะจจัดุดใปหร้มะีคสวงาคม์กยาารกเรงยีา่ ยนเรหู้แมลาะะสสามมแกาับรถวนยั าคคววาามมสราู้ไปมปารรถบั ใช้ใขนองผูเ้ รียน ชีวติ ประจาวนั ได้ ซ่ึงครูผ้สู อนควรนาไปใช้ควบคกู่ ับแผนการจดั การเรยี นรู้ เรอื่ ง กรด-เบส ซ่ึงประกอบด้วยส่วนประกอบดังน้ี 1. คาช้ีแจงชุดกจิ กรรมการเรียนรู้ คาช้ีแจงสาหรับนักเรยี น 2. แผนผงั แสดงข้นั ตอนการเรยี นโดยใช้ชุดกจิ กรรมการเรยี นรู้ 3. มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวช้ีวัด สาระสาคญั จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ สมรรถนะสาคัญของผ้เู รียน คุณลักษณะอันพ่ึงประสงค์ 4. แบบทดสอบก่อนเรยี น เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรียน 5.ชุดการเรยี นรูว้ ิชา เคมี เรอ่ื ง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจดั การ เรียนรู้แบบวัฏจกั รการเรยี นรู้ 5Es ร่วมกับการจดั การเรยี นรู้เชิงรุก (Active Learning) เพ่ือพัฒนาทักษะการแกป้ ญั หา ของนักเรยี นช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี 5 6. แบบทดสอบหลังเรยี น เฉลยแบบทดสอบหลังเรยี น 7. เฉลยกจิ กรรมการเรียนรู้ 8. แบบประเมินและเกณฑก์ ารประเมินกจิ กรรมการเรียนรู้ ชุดการเรียนรู้วชิ า เคมี เรอ่ื ง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ ชุดการเรยี นรูว้ ชิ า เคมี เร่ือง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ แบบวฏั จกั ร การเรียนรู้ 5Es ร่วมกับการจดั การเรยี นรูเ้ ชิงรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนาทักษะการแกป้ ัญแหา ของนกั เรียนช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ 5 ชุดนเี้ ป็นกิจกรรมการเรยี นรู้ท่ีเน้นใหน้ กั เรยี นได้ลงมือปฏบิ ตั ิ สามารถพัฒนา องค์ความรู้ ทกั ษะทางวิทยาศาสตร์ คุณลักษณะอันพึงประสงค์ และสมรรถนะ สาคัญของนกั เรยี นตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ.2551 1

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส คำชี้แจงสำหรบั นกั เรยี น ชุดการเรียนรู้วิชา เคมี เร่ือง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการเรียนรู้ แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5Es ร่วมกับการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพ่ือพัฒนาทกั ษะการแก้ปัญหา ของนักเรียนชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 5 ชุดที่ 2 สารละลาย กรดและสารละลายเบส ชุดการเรียนรู้ทีใ่ ช้ประกอบการเรียน และเป็นชุดการเรียนรู้ที่ นั ก เ รี ย น ส า ม า ร ถ ศึก ษ า แ ล ะ ท า ค ว า ม เ ข้ า ใ จ โ ด ย ใ ห้ นั ก เ รี ย น อ่ า น แ น ะ น า ก า ร ใ ช้ ชุ ด กิจกรรมการเรียนรู้ และปฏิบัติกิจกรรมตามขั้นตอนของกิจกรรม รวมทั้งสามารถ สอบถามประเด็นสงสัยจากครูผู้สอนโดยตรง ซ่ึงนักเรียนจะได้รับความรู้อย่าง ครบถ้วน โดยปฏิบตั ิตามขั้นตอนดังตอ่ ไปนี้ 1. ศึกษาชุดการเรียนรู้วิชา เคมี เรื่อง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการจัดการ เรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5Es ร่วมกับการจัดการเรียนรู้เชิ งรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนาทกั ษะการแก้ปัญหา ของนักเรียนช้ันมัธยมศกึ ษาปีที่ 5 ชุดท่ี 2 สารละลายกรดและสารละลายเบส ใช้เวลา 2 ชั่วโมง 2. ศกึ ษาจุดประสงค์การเรียนรู้ แ3. ทาแบบทดสอบก่อนเรียน พร้อมทงั้ ตรวจคาตอบ และบันทึกคะแนนลงใน แบบบนั ทกึ คะแนน 4. ทากิจกรรมการเรียนรู้ เพ่ือประเมินความรู้ความเข้าใจในบทเรียน 5. ศกึ ษาบทเรียน ชุดการเรียนรู้วิชา เคมี เรื่อง กรด-เบส โดยใช้รูปแบบการ จัดการเรียนรู้แบบวัฏจักรการเรียนรู้ 5Es ร่วมกับการจัดการเรียนรู้เชิงรุก (Active Learning) เพ่ือพัฒนาทักษะการแก้ปัญหา ของนักเรียนช้ันมัธยมศกึ ษาปีท่ี 5 ชุดท่ี 2 สารละลายกรดและสารละลายเบส 6. ให้นักเรียนทากิจกรรมด้วยความซ่ือสัตย์หากมีข้อคาถามหรือข้อสงสัย สามารถสอบถามครูผสู้ อนได้ 7. เกณฑ์การผา่ นการประเมินจะผา่ นเม่ือนักเรียนทาคะแนนได้ คดิ เปน็ ร้อยละ 80 หากนักเรียนไม่ผ่านการประเมิน ให้นักเรียนศกึ ษาเน้ือหา และทากิจกรรมอีกคร้ัง แล้วทาการประเมินผลใหม่ จนกว่าจะได้คะแนนผ่านเกณฑ์ เพ่ือให้ม่ันใจว่านักเรียนมี ความรู้ความเขา้ ใจตามวัตถุประสงค์การเรียนรู้และพร้อมท่ีจะเรียนรู้ในชุด ต่อไป 2

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส แผนผงั แสดงขนั้ ตอนกำรเรียน โดยใช้ชุดกำรเรยี นรู้ แ1. ทำแบบทดสอบกอ่ น เร่ือง สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส จำนวน 5 ข้อ แ2. อ่ำนคำชี้แจงชุดกำรเรียนรู้ แไม่ผ่ำนเกณฑ์ 3. ศกึ ษำชุดกำรเรียนรู้ โดยปฏบิ ตั ดิ งั นี้ แกำรประเมินผล ทำแบบทดสอบกอ่ นเรยี น แผ่ำนเกณฑ์ แศกึ ษำเนอ้ื หำ 3 ทำกจิ กรรมกำรเรียนรู้ ทำแบบทดสอบหลังเรียน แ4. ตรวจสอบแบบทดสอบก่อนเรียน - หลัง เ รี ยน กิจ ก ร ร มก ำ ร เ รี ย น รู้ ใ น แต่ ล ะ ขั้ น จ ำ ก เ ฉ ล ย แบบฝึกหดั แ5. ศกึ ษำชุดกำรเรียนรู้ ชุดที่ 3 ต่อไป

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส ชุดกำรเรยี นรู้ที่ 2 เร่ือง สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส ผลกำรเรยี นรู้ แระบุ และอธิบำยวำ่ สำรเปน็ กรดหรอื เบสโดยใช้ทฤษฎกี รด-เบสของอำรเ์ รเนยี ส เบรนิ สเตด-ลำวรี และลิวอิส จุดประสงคก์ ำรเรยี นรู้ 2.1 ดา้ นความรู้ (Knowledge : K) ระบุ และอธิบายวา่ สารเปน็ กรดหรอื เบสโดยใช้ทฤษฎีกรด-เบสของ อาร์เรเนยี ส เบรนิ สเตด-ลาวรี และลิวอิส (K) แ2.2 ดา้ นทกั ษะกระบวนการ (Process : P) เขียนสมการแสดงการแตกตวั ของกรดและเบสในนา้ ได้ (P) 2.3 ดา้ นคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (Affective/Attitude : A) มีความมุ่งม่ันในการทางาน (A). สำระกำรเรยี นรู้ แสำรในชีวติ ประจำวนั หลำยชนิดมีสมบัตเิ ป็นกรด หรอื เบส ซ่ึงพิจำรณำได้ โดยใช้ทฤษฎกี รด-เบสของอำรเ์ รเนียส เบรนิ สเตด-ลำวรี หรอื ลิวอิส 4

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส ชุดกำรเรยี นรู้ที่ 2 เรื่อง สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส 4.สำระสำคญั /ควำมคดิ รวบยอด 4.1 ดา้ นความรู้ 1. สำรละลำยกรดทุกชนิดมีไอออนทีเ่ หมือนกัน คือ H3O+ ซ่ึงเป็นไอออนที่ แสดงสมบัติของกรด ทำให้สำรละลำยกรดเปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสจำกสีน้ำเงินเป็นสี แดง 2. สำรละลำยเบสทกุ ชนิดมีไอออนทเี่ หมือนกัน คือ OH- ซ่ึงเป็นไอออนทแี่ สดง สมบตั ขิ องเบส ทำให้สำรละลำยกรดเปลีย่ นสีกระดำษลิตมสั จำกสีแดงเป็นสีน้ำเงิน 4.2 ด้านทกั ษะ/คณุ ลักษณะผู้เรยี นของกลุ่มสาระการเรยี นรู้ 1. การจัดกระทาและสื่อความหมายข้อมูล การลงความเห็นจากข้อมูล การ ต้ังสมมติฐาน การกาหนดและควบคุมตัวแปร การทดลอง และ การตีความหมาย ขอ้ มูลและลงขอ้ สรุป 2. ความสนใจใฝร่ ู้ ความรอบคอบ การร่วมแสดงความคิดเห็นและยอมรับฟัง แความคิดเหน็ ของผู้อื่น ความมีเหตผุ ล และ การทางานรว่ มกบั ผู้อ่ืนอยา่ งสรา้ งสรรค์ 4.3 ด้านสมรรถนะสาคญั ของผู้เรยี น ความสามารถในการแก้ปัญหา : คิดแก้ปัญหาโดยการใช้เหตุผลและองค์ ความรู้ เช่น ครูตง้ั คาถามแล้วให้นกั เรยี นแสดงความคิดเห็น การเขยี นแผนผังความคดิ การคานวณ 4.4 ดำ้ นคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์ ขอ้ 1 มีวนิ ยั การส่งงานตรงตามเวลาทก่ี าหนด ขอ้ 2 ใฝเ่ รยี นรู้ ตง้ั ใจและใส่ใจในการจดั กจิ กรรมการเรยี น การสืบคน้ ข้อมูล ข้อ 3 มุ่งม่ันในการทางาน ความมุ่งม่ันในการทางานทั้งงานส่วนตัวและงาน กลุ่ม 4.5 กำรบรู ณำกำร บูรณำกำรกบั กลุ่มสำระกำรเรยี นรูก้ ำรงำนอำชีพ เรอื่ ง อุตสำหกรรม 5. รูปแบบ/กระบวนกำรเรียนรู้ แเทคนคิ กำรสอน แบบสืบเสำะหำควำมรู้ (5Es) รว่ มกบั Active Learning 5

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส แบบทดสอบกอ่ นเรยี น คำชี้แจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบับน้ีมีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องท่ีสุด แล้วทำเคร่ืองหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ 1. ข้อใดคอื คณุ สมบัตขิ องกรด ก. เปล่ียนสีกระดำษลิตมัสจำกสีน้ำเงนิ เปน็ แดง ข. เปล่ียนสีกระดำษลิตมัสจำกสีแดงเปน็ นำ้ เงิน ค. ทำปฏิกริ ยิ ำกบั สำรละลำยกรดอ่อนจะไดเ้ กลือและนำ้ ง. สำรทล่ี ะลำยน้ำแล้วจะให้ไฮดรอกไซดไ์ อออน (OH-) 2. ข้อควำมเกยี่ วกบั คกู่ รด-เบส ตอ่ ไปนี้ ขอ้ ใดถกู ตอ้ ง ก. H2O เปน็ คกู่ รดของ H3O แ ข. OH- เปน็ คเู่ บสของ H3O+ ค. H2O เปน็ คเู่ บสของ OH- ง. H2CO3 เปน็ คูก่ รดของ HCO3- 3. ในสมกำรตอ่ ไปน้ี H2O ทำหนำ้ ทอี่ ะไร ในสมกำร (1) และ(2) ตำมลำดบั HCl(g) + H2O(l) <---> H3O+(aq) + Cl-(aq)……(1) NH3(g) + H2O(l) <---> NH4+(aq) + OH-(aq)……(2) ก. เป็นกรดทงั้ (1) และ (2) ข. เป็นเบสทง้ั (1) และ (2) ค. เปน็ กรดใน (1) และเป็นเบสใน (2) ง. เปน็ เบสใน (1) และเป็นกรดใน (2) 6

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส แบบทดสอบกอ่ นเรยี น คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบับนมี้ ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบท่ีถูกต้องท่ีสุด แล้วทำเครื่องหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ 4. นำสำรละลำย A B C ทมี่ ีควำมเข้มข้นเทำ่ กนั ทดสอบสมบัตดิ กรด-เบสของสำร จำกสีกระดำษลิตมัส ไดผ้ ลดังนี้ - สำรละลำย A ทดสอบกำรเปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสได้แดงเปน็ นำ้ เงิน - สำรละลำย B ทดสอบกำรเปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสไดน้ ำ้ เงนิ เปน็ แดง - สำรละลำย C ไม่เปลี่ยนสีกระดำษลิตมัส - สำรละลำย A, B, C อำจเปน็ สำรละลำยใดตำมลำดับ ก. CH3COOH, NaCl, NaOH ข. HCl, NaOH, CH3COONa ค. NH4OH, HCl, NaCl แง. LiOH, KOH, HCl 5. สำรละลำย NaOH มีควำมเขม้ ข้น 1 x 10-4 สำรละลำยนม้ี ีคำ่ pH เทำ่ ใด ก. pH 7 ข. pH 8 ค. pH 9 ง. pH 10 7

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส กระดำษคำตอบ คำชี้แจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบบั น้มี ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบท่ีถูกต้องที่สุด แล้วทำเครื่องหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ ชื่อ __________________________________ ช้ัน ______ เลขที่ _____ ขอ้ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 สรุปผลกำรทดสอบ 1. ทำขอ้ สอบได้ .......... คะแนน 2. คดิ เปน็ ร้อยละ .................... 3. ประเมินอยใู่ นเกณฑ์ ............ 8

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส ไอออนในสารละลายกรด แ- สำรละลำยกรดทกุ ชนดิ เป็นสำรละลำยอิเล็กโทรไลต์ และเปล่ียนสี กระดำษลิตมัสจำกนา้ เงินเปน็ สีแดง แ- สำรละลำยกรดทกุ ชนิดมไี อออนทเี่ หมือนกนั คอื ไฮโดรเนยี ม ไอออน (H2O+) ซ่ึงเป็นไอออนทแ่ี สดงสมบตั เิ ปน็ กรด แตม่ ีไอออนลบที่ แตกตำ่ งกนั ข้นึ อยกู่ บั ชนดิ ของกรด 9

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส ไอออนในสารละลายกรด สมบตั ขิ องสารละลายกรด สำรละลำยกรดมีสมบัตทิ วั่ ไป ดังนี้ 1. กรดทกุ ชนิดจะมีรสเปรย้ี ว กรดชนิดใดมีรสเปร้ยี วมำกแสดงวำ่ มี ควำมเป็นกรดมำก เช่น กรดแอซีตกิ ทเี่ ขม้ ขน้ มำกจะมีรสเปรย้ี วจดั เม่ือนำมำ ทำน้ำส้มสำยชูจะใช้กรดแอซีติกท่ีมีควำมเข้มข้นเพียง 5% โดยมวลต่อ ปรมิ ำตร (กรดแอซีตกิ 5 กรมั ละลำยในนำ้ 100 ลูกบำศกเ์ ซนตเิ มตร) เพ่ือให้ มีรสเปรย้ี วน้อยพอเหมำะกบั กำรปรุงอำหำร 2. เปลี่ยนสีของกระดำษลิตมัสจำกสีน้ำเงินเป็นสีแดง สำหรับ กระดำษลิตมัสเปน็ อินดเิ คเตอรช์ นิดหน่ึงทใี่ ช้ทดสอบควำมเปน็ กรดเป็นเบส 3. กรดทำปฏิกิริยำกับโลหะบำงชนิด เช่ น ทองแดง สั งกะสี แมกนเี ซียม ดบี กุ และอลูมิเนียม ไดแ้ กส๊ ไฮโดรเจน (H2) เมื่อนำแผ่นสังกะสี จุ่มลงไปในสำรละลำยกรดเกลือ จะเกิดปฏิกริ ิยำเคมีได้ฟองแก๊สไฮโดรเจน ผุดข้ึนมำจำกสำรละลำยกรดอย่ำงต่อเน่ือง ซ่ึงจะสังเกตเห็นได้ง่ำย และ เน่อื งจำกแกส๊ ไฮโดรเจนเป็นแกส๊ ทเี่ บำกวำ่ อำกำศ จึงมีผู้นำปฏิกิรยิ ำดังกล่ำว มำใช้เตรยี มแกส๊ ไฮโดรเจน แ4. กรดทำปฏกิ ริ ยิ ำกบั เบสได้เกลือและนำ้ เช่น กรดเกลือทำปฏิกริ ยิ ำ กับโซเดียมไฮดรอกไซด์ซ่ึงเป็นเบส ได้เกลือโซเดียมคลอไรด์หรือเกลือแกง ทำปฏิกริ ยิ ำระหวำ่ งกรดและเบสทพ่ี อดจี ะเรยี กวำ่ ปฏกิ ริ ยิ ำสะเทนิ 5. กรดสำมำรถเกดิ ปฏกิ ริ ยิ ำกบั หนิ ปนู ซ่ึงเปน็ สำรประกอบแคลเซียม คำร์บอเนต ทำให้เกิดแกส๊ คำรบ์ อนไดออกไซด์ โดยเรำสำมำรถทดสอบแกส๊ คำร์บอนไดออกไซด์ท่ีเกิดข้ึนผ่ำนแก๊สเข้ำไปในน้ำปูนใส (สำรละลำยของ แคลเซียมไฮดรอกไซด์ในน้ำ) ซ่ึงจะทำให้น้ำปูนใสขุ่นทันที เน่ืองจำกแก๊ส คำร์บอนไดออกไซด์จะทำปฏิกิริยำกับแคลเซียมไฮดรอกไซด์ในน้ำปูนใสได้ แคลเซียมคำรบ์ อเนตซ่ึงเปน็ สำรทไี่ ม่ละลำยนำ้ 6. สำรละลำยกรดทุกชนิดนำไฟฟ้ำได้ดี เพรำะกรดสำมำรถแตกตัว ให้ไฮโดรเจนไอออน (H+) 7. กรดทกุ ชนดิ มีคำ่ pH น้อยกวำ่ 7 8. กรดมีฤทธิ์กดั กรอ่ นสำรตำ่ ง ๆ ได้ โดยเฉพำะเน้ือเย่ือของส่ิงมีชีวติ ถำ้ กรดถกู ผวิ หนังจะทำให้ผิวหนังไหม้ ปวดแสบปวดรอ้ น หำกกรดถูกเส้นใย ของเสื้อผ้ำ เส้นใยจะถูกกัดกร่อนให้ไหม้ได้ นอกจำกนี้กรดยังทำลำยเน้ือไม้ กระดำษ และพลำสตกิ บำงชนิดได้ดว้ ย 10

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส ไอออนในสารละลายเบส - สำรละลำยเบสทกุ ชนดิ เปแ็นสำรละลำยอิเล็กโทรไลต์ และ เปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสจำกสีแดงเป็นสีนา้ เงนิ ไซดไ์ ออ-อสนำ(รOลHะล-)ำซย่ึงเบเปส็นทไกุ อชอนอิดนมทแีไแี่ อสอดองนสทมเ่ี หบมตั ือเิ ปน็นกเนั บสคอื แตไฮม่ ดี รอก ไอออนบวกทแี่ ตกตำ่ งกนั ขน้ึ อยกู่ บั ชนิดของเบส สมบตั ขิ องสารละลายเบส สำรละลำยเบสมีสมบตั ทิ ว่ั ไป ดังนี้ 1. เปลี่ยนสีของกระดำษลิตมัสจำกสีแดงเปน็ สีนำ้ เงนิ 2. เบสทำปฏิกิริยำกับกรดจะได้เกลือและน้ำ ตัวอย่ำงเช่น สำรละลำย โซดำไฟ (โซเดยี มไฮดรอกไซด)์ ทำปฏกิ ริ ยิ ำกบั กรดเกลือ (กรดไฮโดรคลอรกิ ) จะได้เกลือโซเดียมคลอไรด์ นอกจำกนี้สำรละลำยโซดำไฟสำมำรถทำ แปฎิกิริยำกับกรดไขมันได้เกลือโซเดียมของกรดไขมัน หรือที่เรำเรียกว่ำ สบู่ (Soap) 3. เบสทำปฏิกริ ยิ ำกบั สำรละลำยแอมโมเนยี มไนเดรตได้แก๊สแอมโมเนีย ซ่ึงเรำนำมำใช้ดมเม่ือเป็นลม 4. เบสทกุ ชนดิ มีคำ่ pH มำกกวำ่ 7 สำมำรถกดั กรอ่ นโลหะอลูมิเนียม และ สังกะสี ทำใหม้ ีฟองแกส๊ เกดิ ข้ึน 11

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส แบบฝึกหัดท่ี 2.1 นำไฟฟท้ำขดอสงอสบำสรลมะบลตั ำคิ ยว5ำมชเนปดิ น็ ไกดรแข้ ดอ้ -มเบูลสดแงั ตลำะรคำวงำมสำมำรถในกำร สารละลาย การเปลยี่ นสกี ระดาษบติ มสั ความสวา่ งของหลอดไฟ 1 สว่างมาก 2 สีแดง สีนา้ เงนิ ไม่สวา่ ง 3 สว่างมาก 4 ไม่เปลีย่ นสี สว่างมาก 5 ไม่เปลีย่ นสี สว่างเลก็ นอ้ ย สีนา้ เงนิ สีแดง สีนา้ เงนิ สีแดง 1) ถ้าใช้ความสามารถในการนาไฟฟา้ เปน็ เกณฑ์ สารละลายใดจดั อยใู่ นกลมุ่ เดยี วกนั _______________________แ________________________ _______________________________________________ _______________________________________________ 2) สารละลายใดจดั เปน็ สารละลายอิเลก็ โทรไลตอ์ อ่ นทเ่ี ปน็ กรด เพราะเหตใุ ด ________________________แ_______________________ _______________________________________________ _______________________________________________ 3) สารละลายใดควรเปน็ สารละลายอเิ ล็กโทรไลตแ์ กท่ เ่ี ปน็ กรด เพราะเหตใุ ด _______________________แ________________________ _______________________________________________ _______________________________________________ 12

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส แบบฝึกหดั ท่ี 2.1 นำไฟฟท้ำขดอสงอสบำสรลมะบลตั ำคิ ยว5ำมชเนปดิ ็นไกดรแข้ ดอ้ -มเบูลสดแงั ตลำะรคำวงำมสำมำรถในกำร สารละลาย การเปลี่ยนสีกระดาษบติ มัส ความสว่างของหลอดไฟ 1 สวา่ งมาก 2 สีแดง สีนา้ เงนิ ไม่สวา่ ง 3 สวา่ งมาก 4 ไม่เปลี่ยนสี สว่างมาก 5 ไม่เปล่ียนสี สว่างเล็กนอ้ ย สีนา้ เงิน สีแดง สีนา้ เงนิ สีแดง 4) สารละลายใดควรเป็น NaCI C12H22O11 NaOH HCI และ CH3COOH ________________________แ_______________________ _______________________________________________ 5) จงเขยี นสมการการละลายนา้ ของสารละลายในขอ้ 4) _______________________________________________ _______________________________________________ _______________________________________________ _______________________แ________________________ _______________________________________________ _______________________________________________ _______________________________________________ _______________________________________________ 13

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส Map Mapping คาชีแ้ จง : ให้นักเรยี นสรุปเน้อื เรื่อง สารละลายกรดและสารละลายเบส โดยใช้แผนผังความคิด : โดยเลือกใช้ผงั กราฟฟกิ แบบ 1) ไดอะแกรมวงกลม (Circle Diagrams) 2) ตารางสัมพันธ์ (Matrix) ของ Clarke (1990: 64) 14

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส แบบทดสอบหลังเรยี น คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบบั นีม้ ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบท่ีถูกต้องท่ีสุด แล้วทำเคร่ืองหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ 1. ขอ้ ใดคือคณุ สมบัตขิ องกรด ก. เปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสจำกสีน้ำเงินเปน็ แดง ข. เปล่ียนสีกระดำษลิตมัสจำกสีแดงเปน็ นำ้ เงิน ค. ทำปฏกิ ริ ยิ ำกบั สำรละลำยกรดอ่อนจะไดเ้ กลือและน้ำ ง. สำรทล่ี ะลำยนำ้ แล้วจะให้ไฮดรอกไซดไ์ อออน (OH-) 2. ขอ้ ควำมเกยี่ วกบั คกู่ รด-เบส ตอ่ ไปนี้ ขอ้ ใดถกู ตอ้ ง ก. H2O เป็นคู่กรดของ H3O แ ข. OH- เปน็ ค่เู บสของ H3O+ ค. H2O เปน็ คู่เบสของ OH- ง. H2CO3 เปน็ ค่กู รดของ HCO3- 3. ในสมกำรตอ่ ไปนี้ H2O ทำหนำ้ ทอี่ ะไร ในสมกำร (1) และ(2) ตำมลำดบั HCl(g) + H2O(l) <---> H3O+(aq) + Cl-(aq)……(1) NH3(g) + H2O(l) <---> NH4+(aq) + OH-(aq)……(2) ก. เป็นกรดทงั้ (1) และ (2) ข. เปน็ เบสทง้ั (1) และ (2) ค. เปน็ กรดใน (1) และเป็นเบสใน (2) ง. เปน็ เบสใน (1) และเปน็ กรดใน (2) 15

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส แบบทดสอบหลังเรยี น คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบับนมี้ ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบท่ีถูกต้องท่ีสุด แล้วทำเครื่องหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ 4. นำสำรละลำย A B C ทมี่ ีควำมเข้มข้นเทำ่ กนั ทดสอบสมบัตดิ กรด-เบสของสำร จำกสีกระดำษลิตมัส ไดผ้ ลดังนี้ - สำรละลำย A ทดสอบกำรเปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสได้แดงเปน็ นำ้ เงิน - สำรละลำย B ทดสอบกำรเปลี่ยนสีกระดำษลิตมัสไดน้ ำ้ เงนิ เปน็ แดง - สำรละลำย C ไม่เปลี่ยนสีกระดำษลิตมัส - สำรละลำย A, B, C อำจเปน็ สำรละลำยใดตำมลำดับ ก. CH3COOH, NaCl, NaOH ข. HCl, NaOH, CH3COONa ค. NH4OH, HCl, NaCl แง. LiOH, KOH, HCl 5. สำรละลำย NaOH มีควำมเขม้ ข้น 1 x 10-4 สำรละลำยนม้ี ีคำ่ pH เทำ่ ใด ก. pH 7 ข. pH 8 ค. pH 9 ง. pH 10 16

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส กระดำษคำตอบ คำช้ีแจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบับนีม้ ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบท่ีถูกต้องที่สุด แล้วทำเคร่ืองหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ ชื่อ __________________________________ ช้ัน ______ เลขท่ี _____ ข้อ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 สรุปผลกำรทดสอบ 1. ทำขอ้ สอบได้ .......... คะแนน 2. คดิ เป็นรอ้ ยละ .................... 3. ประเมินอยใู่ นเกณฑ์ ............ 17

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส บรรณำนุกรม กระทรวงศกึ ษาธิการ. (2551).หลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐานพทุ ธศกั ราช 2551. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณก์ ารเกษตรแห่งประเทศไทย. จรรยา ดาสา. (2552). 15 เทคนิคในการจัดการเรียนรู้ท่ีเน้นการเรียนเชิงรุก. นิตยสาร สสวท. ชาตรี ฝา่ ยคาตา.(2551).การจัดการเรียนรู้ที่เน้นกระบวนการสบื เสาะหาความรู้.วารสาร ศกึ ษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร,11(1),31-45 โชคชัย ยนื ยง (2561) ยุทธวิธีการจดั การเรียนรู้มโนมติฟสิ ิกส์. ขอนแก่น: โรงพิมพ์ขอนแก่นการ พิมพ์ นิพนธ์ ตังคณานุรักษ์และคณิตา ตังคณานุรักษ์. (2554). Compact เคมี ม.5 เล่ม 3. กรุงเทพฯ : แม็ค สถาบนั ส่งเสริมการสอนวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยี. (2560). คูม่ ือการใช้หลักสูตรรายวิชา เพิ่มเตมิ วิทยาศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์(ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศกึ ษาขั้นพื้นฐาน พุทธศกั ราช 2551 วิชาเคมี ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนปลาย. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (สสวท.). (2561) BSCS. http://biology.ipst.ac.th/?p=688 วรากร หิรัญญาภินันท์. (2556). หนงั สือชุดเทคนคิ การเรยี นเคมี กรด-เบส. กรุงเทพฯ : แสานักพิมพ์ฟสิ ิกสเ์ ซนเตอร์. วิจารณ์ พานิช. (2555). วิถีสร้างการเรียนรู้เพ่ือศษิ ย์ ในศตวรรษท่ี 21. กรุงเทพฯ : มูลนิธิสดศรี- สฤษดว์ิ งศ,์ 2555. 416 หน้า. วีระชาติ สวนไพรินทร์. (2537). คมู่ ือเตรียมสอบเคมีม.5 เล่ม 3. กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์ ภูมิบัณฑติ . พงศธร นันทรเนศ และคณะ. (2560). หนงั สือเรยี น รายวชิ าเพมิ่ เตมิ เคมี. พิมพ์ครั้งท่ี 4. กรุงเทพฯ : บริษัท ไทยร่มเกล้า จากัด. ศริ ิลักษณ์ ผลวัฒนะ และประดับ นาคแก้ว. (2546). หนงั สือเรียนเคมีชั้นมธั ยมศกึ ษาปีที่ 5 ภาคเรยี นที่ 2. กรุงเทพฯ : แม็ค. ศริ ิศกั ดิ์ โลลุพิมาน และคณะ. (2560). แบบฝกึ หัดเพ่ิมเตมิ รายวิชาเพมิ่ เตมิ วทิ ยาศาสตร์ และเทคโนโลยี เคมี ชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 5 เล่ม 2. พิมพ์ครั้งท่ี 4. กรุงเทพฯ : บริษัท ไทยร่มเกล้า จากัด. สมพงศ์ จนั ทร์โพธ์ิศรี. (2555). เคมี ม. 5 เล่ม 3. กรุงเทพฯ : ไฮเอ็ดพลับลิชชิ่ง. สาราญ พฤษ์สุนทร. (2553). อุดม คชินทร. (2561). “การเปล่ียนแปลงของวงการศกึ ษาในยุคของคนรุ่น Z”. เอกสาร ประกอบการบรรยายท่ีประชุมอธิการบดแี ห่งประเทศไทย (ทปอ.) งานมหกรรม อุดมศกึ ษา University Xpo:อุดมศกึ ษา-พลังขบั เคลื่อนประเทศไทย 4.0 (Universities, the driver of Thailand 4.0). 17 18

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส ภำคผแ นวก 19

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส เฉลยแบบทดสอบ คำชี้แจง : ลงใน 1. แบบทดสอบฉบบั นม้ี ีข้อสอบ 5 ข้อ ใช้เวลำ 10 นำที 2. จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องท่ีสุด แล้วทำเครื่องหมำยกำกบำท กระดำษคำตอบ ชื่อ __________________________________ ชั้น ______ เลขที่ _____ ขอ้ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 สรุปผลกำรทดสอบ 1. ทำขอ้ สอบได้ .......... คะแนน 2. คดิ เป็นรอ้ ยละ .................... 3. ประเมินอยใู่ นเกณฑ์ ............ 20

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี 2.1 นำไฟฟท้ำขดอสงอสบำสรลมะบลตั ำคิ ยว5ำมชเนปดิ น็ ไกดรแข้ ดอ้ -มเบูลสดแงั ตลำะรคำวงำมสำมำรถในกำร สารละลาย การเปลีย่ นสกี ระดาษบติ มัส ความสว่างของหลอดไฟ 1 สว่างมาก 2 สีแดง สีนา้ เงนิ ไม่สวา่ ง 3 สว่างมาก 4 ไม่เปลยี่ นสี สว่างมาก 5 ไม่เปลย่ี นสี สว่างเล็กนอ้ ย สีนา้ เงนิ สีแดง สีนา้ เงนิ สีแดง 1) ถ้าใช้ความสามารถในการนาไฟฟา้ เปน็ เกณฑ์ สารละลายใดจดั อยใู่ นกลมุ่ เดยี วกนั แ_ส_าร_ล_ะล_า_ย_1_3_แ_ล_ะ _4 _จดั_เ_ป_น็ ส_า_ร_ละ_ล_าย_ก_ล_ุ่ม_เด_ยี _ว_กัน_เ_น_่ือ_งจ_า_ก_เป_็น_สา_ร_ล_ะล_า_ยท_่ีน_า_ไฟ_ฟ_้า _ได_ด้ _ี เ_พ_รา_ะ_ท_าใ_ห_้หล_อ_ด_ไฟ_ส_ว_า่ ง_ม_า_ก_ซ_่ึงจ_ัด_เป_็น_ส_า_รล_ะ_ลา_ย_อ_ิเล_็ก_โท_ร_ไล_ต_แ์ _ก่________ _______________________________________________ 2) สารละลายใดจดั เปน็ สารละลายอิเลก็ โทรไลตอ์ อ่ นทเ่ี ปน็ กรด เพราะเหตใุ ด แ_ส_า_ร_ละ_ล_าย__5_เพ_ร_าะ_เป_ล_ี่ย_น_ส_ีกร_ะ_ด_าษ_ล_ิต_ม_ัสจ_า_ก_สีน_้า_เง_นิ _เป_็น_ส_แี _ดง_แ_ล_ะ_น_าไ_ฟ_ฟ_้า ____ _ไ_ด_้เล_็ก_น_้อ_ย ________________________________________ _______________________________________________ 3) สารละลายใดควรเป็นสารละลายอเิ ล็กโทรไลตแ์ กท่ เ่ี ป็นกรด เพราะเหตใุ ด แ__ส_าร_ล_ะล_า_ย_4_เพ_ร_า_ะเป_ล_่ีย_น_สีก_ร_ะด_า_ษ_ลิต_ม_ัส_จ_าก_ส_ีน_า้ เ_งนิ _เ_ปน็ _ส_แี _ด_ง ____________ __แ_ล_ะน_า_ไฟ_ฟ_า้ ไ_ด_ด้ ี_____________________________________ _______________________________________________ 21

ชุดที่ 2 สำรละลำยกรดและสำรละลำยเบส เฉลยแบบฝึกหดั ท่ี 2.1 นำไฟฟทำ้ ขดอสงอสบำสรลมะบลตั ำคิ ยว5ำมชเนปดิ น็ ไกดรแข้ ดอ้ -มเบูลสดแงั ตลำะรคำวงำมสำมำรถในกำร สารละลาย การเปล่ียนสีกระดาษบติ มัส ความสว่างของหลอดไฟ 1 สวา่ งมาก 2 สีแดง สีนา้ เงนิ ไม่สว่าง 3 สวา่ งมาก 4 ไม่เปล่ียนสี สว่างมาก 5 ไม่เปล่ียนสี สวา่ งเล็กนอ้ ย สีนา้ เงิน สีแดง สีนา้ เงนิ สีแดง 4) สารละลายใดควรเป็น NaCI C12H22O11 NaOH HCI และ CH3COOH แ__ส_าร_ล_ะล_า_ย_1_ค_อื _N_aO_H__ส_าร_ล_ะล_า_ย_2_ค_อื _C_12_H_22_O_11_ส_า_รล_ะ_ล_าย_3_ค_อื _N_a_C_I_____ __ส_าร_ล_ะล_า_ย_4_ค_ือ_H_C_I แ_ล_ะ_สา_ร_ล_ะล_า_ย_5_ค_ือ_C_H_3C_O_O_H_________________ 5) จงเขยี นสมการการละลายน้าของสารละลายในขอ้ 4) __N_a_OH__(s_)__-H-_-2_O--_>__N_a_+ (_a_q)__+_O_H_- (_a_q_) _____________________ __C_12_H2_2O_1_1 _(s_) _--_--_-_>_C_12_H_22_O_11_(a_q_)_________________________ __N_aC_I_(_s)_-_-H_-2-O_->__N_a+_(_aq_)_+_C_I-_(_aq_)_________________________ แ__H_C_I (_a_q_) +__H2_O_(_I)_-_-_--_-_> _H_3O_+_(a_q_)_C_I-_(a_q_)___________________ __C_H_3C_O_O_H_(a_q_)_+_H_2O__(I_) _⇌__H_3O_+_(_aq_)_+_C_H_3C_O_O_-_(a_q_)_____________ _______________________________________________ _______________________________________________ _______________________________________________ 22

ชุดการเรียนรู้ รายวิชาเคมี เรอ่ื ง กรด- เบส โดยใช้รูปแบบการจดั การเรยี นรูว้ ฏั จกั รการเรยี นรู้ 5Es ร่วมกบั การเรียนรูเ้ ชิงรุก (Active Learning) เพื่อพัฒนาทกั ษะการแกป้ ัญหา ของนักเรียนชั้นมัธยมศกึ ษาปที ี่ 5 สิรลิ ักษณ์ วงษช์ ารี