ลูกหนี้อึ่ง

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 การบญั ชีเก่ียวกับลูกหนี้สาระการเรียนรู้ 1. ความหมายและประเภทของลกู หน้ี 2. การกาํ หนดมลู ค่าลกู หน้ีและการบนั ทึกบญั ชีลกู หน้ี 3. การบญั ชีเก่ียวกบั ลกู หน้ีที่เก็บเงินไม่ได้ 4. การประมาณหน้ีสงสยั จะสูญและการตดั จาํ หน่ายหน้ีสูญ 5. การบญั ชีเกย่ี วกบั หน้ีสูญรับคืน 6. การบญั ชีเกย่ี วกบั การนาํ บญั ชีลกู หน้ีไปหาผลประโยชน์ 7. การเปิ ดเผยขอ้ มลู เก่ียวกบั ลกู หน้ีในงบการเงินผลการเรียนรู้ทค่ี าดหวงั 1. อธิบายความหมายและชนิดของลกู หน้ีไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง 2. กาํ หนดมลู ค่าลกู หน้ีและบนั ทึกบญั ชีเก่ียวกบั ลกู หน้ีไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง 3. อธิบายหลกั วิธีการบญั ชีเกี่ยวกบั ลกู หน้ีท่ีเกบ็ เงินไมไ่ ด้ 4. คาํ นวณหายอดหน้ีสงสยั จะสูญและบนั ทึกบญั ชีเกี่ยวกบั การประมาณการ หน้ีสงสยั จะสูญและหน้ีสูญไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง 5. บนั ทึกบญั ชีเกี่ยวกบั หน้ีสูญรับคืนไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง 6. บนั ทึกบญั ชีเมอ่ื มกี ารนาํ บญั ชีไปหาผลประโยชน์ไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง 7. แสดงรายการเก่ียวกบั ลกู หน้ีในงบการเงินไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ งแนวคดิ ลกู หน้ีเป็นสิทธิเรียกร้องจากบุคคลอน่ื ในภาระที่จะใหช้ าํ ระหน้ีดว้ ยเงินสด หรือสินทรัพยอ์ ยา่ งอื่นโดยคาดวา่ จะไดร้ ับชาํ ระเตม็ จาํ นวนแต่เมอื่ ถงึ กาํ หนดชาํ ระอาจมหี น้ีสูญเกิดข้ึนและบางคร้ังอาจมีเหตุการณ์ต่าง ๆ เกิดข้ึน ดงั น้นั การบนั ทึกบญั ชีเกี่ยวกบั ลกู หน้ีจึงตอ้ งปฏบิ ตั ิแตกต่างกนั ไปแต่ละกรณี การบนั ทึกบญั ชีจึงมกี ารกาํ หนดมลู ค่าของลกู หน้ีท่จี ะบนั ทกึ จะตอ้ งพิจารณาถึงส่วนลดที่อาจเกิดข้ึน และสามารถนาํ ลกู หน้ีไปหาผลประโยชน์ได้ เช่นนาํ ไปเป็นหลกั ค้าํ ประกนั เงินกหู้ รือนาํ ไปขายแสดงรายการในงบการเงินจะตอ้ งนาํ จาํ นวนที่กนั ไวส้ าํ หรับลกู คา้ ที่คาดว่าจะเรียกเกบ็ หรือเรียกวา่ บญั ชีค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ เพอื่ ปรับมลู ค่าลกู หน้ี

ความหมายและประเภทของลกู หนี้ 1. ความหมายของลกู หนี้ คาํ วา่ ลูกหนี้ ตามท่ีกาํ หนดในมาตรฐานการบญั ชีโดยสมาคมนกั บญั ชีและผสู้ อบบญั ชีรับอนุญาตแห่งประเทศไทย มถิ ุนายน 2546 มีดงั น้ี ลกู หนี้ (Receivable) หมายถงึ สิทธิเรียกร้องอยา่ งหน่ึงของเจา้ หน้ีในการที่จะใหช้ าํ ระหน้ีดว้ ยเงินสดหรือทรัพยส์ ินอยา่ งอืน่ โดยคาดหมายวา่ จะไดร้ ับชาํ ระเต็มจาํ นวนเมือ่ ถึงกาํ หนดชาํ ระ ลกู หน้ีจดั เป็นสินทรัพยอ์ ยา่ งหน่ึงของกิจการและควรแสดงในงบการเงินดว้ ยมลู ค่าสุทธิท่ีคาดวา่ จะไดร้ ับนนั่ กค็ ือจาํ นวนท่ีคาดหมายว่าจะเกบ็ ได้ 2. ประเภทของลกู หนี้ ลกู หน้ีแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ 2.1 ลูกหนีก้ ารค้า (Trade Receivable) หมายถึง ลกู หน้ีท่ีเกิดจากการดาํ เนินการคา้ ตามปกติของธุรกิจและจะมชี ่ือบญั ชีแตกต่างกนั ไดต้ ามประเภทของธุรกิจ เช่น ธุรกิจธนาคารพาณิชย์ หมายถึงบญั ชีระหวา่ งธนาคารที่มดี อกเบ้ีย เงินใหส้ ินเชื่อ และดอกเบ้ียคา้ งรับ กิจการประกนั ภยั หมายถงึ บญั ชีเบ้ียประกนั ภยั คา้ งรับ เงินคา้ งรับเก่ียวกบั การประกนั ต่อ และเงนิ ใหก้ ยู้ มื 2.2 ลกู หนีอ้ นื่ ๆ (Other Receivable) หมายถึง ลกู หน้ีที่ไมไ่ ดเ้ กิดจากการดาํ เนิน การคา้ตามปกตขิ องธุรกิจ เช่น ลกู หน้ีและเงินใหก้ ยู้ มื แก่กรรมการและลกู จา้ ง เงินใหย้ มื แก่บริษทั ในเครือและบริษทั ร่วม รายไดอ้ ื่น เป็นตน้การกาหนดมูลค่าลกู หนีแ้ ละการบนั ทกึ บญั ชีลกู หนี้ 1. การกาหนดมลู ค่าลกู หนี้ เม่ือกิจการขายสินคา้ และบริการควรจะรับรู้รายการและบนั ทึกบญั ชีลกู หน้ี ณ วนั ใดดว้ ยจาํ นวนเงินเท่าใดข้ึนอยกู่ บั กาํ หนดเวลาที่ส่งมอบสินคา้ หรือบริการและมลู ค่าที่จะเกิดกบั ลกู คา้ ดไู ดจ้ ากเอกสาร คือใบกาํ กบั สินคา้ ในการกาํ หนดมลู ค่าลกู หน้ีที่จะบนั ทึก ควรพิจารณาถึงส่วนลด (Discounts) ซ่ึงแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท คือ 1.1 ส่วนลดการค้า (Trade Discounts) คือ ส่วนลดที่ลดทนั ที ณ ท่ีตกลงซ้ือขายสินคา้ กิจการจะใหส้ ่วนลดการคา้ น้ี เพื่อจูงใจใหล้ กู คา้ ซ้ือสินคา้ ในปริมาณที่มาก โดยใชก้ ลยทุ ธใ์ นดา้ นส่วนลดการคา้และจะกาํ หนดไวเ้ ป็นอตั ราร้อยละของราคาขาย เป็นอตั ราเดียวหรือหลายอตั ราก็ได้ เมื่อตกลงซ้ือขายกนั โดยใหส้ ่วนลดการคา้ กบั ลกู คา้ กิจการจะส่งใบแจง้ หน้ีไปใหล้ กู คา้ อีกคร้ังหน่ึงดว้ ยจาํ นวนสุทธิหลงั จากหกัส่วนลดการคา้ แลว้ 1.2 ส่วนลดเงนิ สด (Cash Discounts หรือ Sales Discounts) คือ ส่วนลดที่ใหแ้ ก่ลกู คา้ เม่ือลกู คา้ นาํ เงินมาชาํ ระภายในเวลาที่กาํ หนดไวต้ ามเงื่อนไขเช่น 2/10, n/30 หมายความว่าจะใหส้ ่วนลด 2 % ถา้ชาํ ระเงินภายใน 10 วนั จากระยะเวลาท่ีใหเ้ ครดิต 30 วนั

2. การบนั ทกึ บญั ชลี ูกหนี้2.1 การบันทกึ บญั ชีลูกหนีก้ รณไี ด้รับส่วนลดการค้า จะบนั ทึกราคาลกู หน้ีหกั ส่วนลดทนั ทีดงัตวั อยา่ งต่อไปน้ี ตวั อย่าง สมมติวา่ กจิ การขายสินคา้ เชื่อใหล้ กู หน้ีจาํ นวน 10,000 บาท ให้ส่วนลด 2 % เดบิต ลกู หน้ี 9,800 เครดิต ขาย 9,8002.2 การบนั ทกึ บญั ชีลกู หนีก้ รณไี ด้รับส่วนลดเงนิ สด การบนั ทึกบญั ชีกระทาํ ได้ 2 วิธี วธิ ที ี่ 1 วธิ ี Gross Method เป็นวธิ ีที่บนั ทึกรายการขายเช่ือดว้ ยราคาเตม็ ของสินคา้ ท่ีตกลงซ้ือขายกนั เมื่อมกี ารชาํ ระเงินโดยลกู หน้ีไดร้ ับส่วนลดเงินสดจึงจะมกี ารบนั ทึกส่วนลด เงินสดซ่ึงในดา้ นผขู้ ายจะเรียกว่า ส่วนลดจ่ายและนาํ ไปหกั จากยอดขายเพอื่ ใหไ้ ดย้ อดขายสุทธิในงบกาํ ไรขาดทุน วธิ ีท่ี 2 วธิ ี Net Method เป็นวิธีที่คิดวา่ ส่วนลดเงินสดมิใช่ส่วนลดอยา่ งแทจ้ ริง แต่ใชร้ าคาเป็นตวั กาํ หนด เพอื่ เร่งรัดใหม้ กี ารชาํ ระเงินเร็วข้ึนโดยปกตกิ ารกาํ หนดราคาสินคา้ น้นั อาจ มกี ารกาํ หนดราคาขายสูงข้ึนกว่าราคาเงินสดเลก็ นอ้ ย และราคาสูงดงั กล่าว กจ็ ะถกู ชดเชยส่วนลด ดงั กลา่ วหมายความว่า ลกู คา้ ท่ีชาํ ระเงนิ ภายในกาํ หนดเวลาจะชาํ ระตามราคาเงินสด แต่ถา้ ชาํ ระ พน้ จากกาํ หนดการใหส้ ่วนลดแลว้ กถ็ ือวา่ ชาํ ระเงินสูงกวา่ ราคาเงินสด วธิ ีน้ีจะบนั ทึกลกู หน้ีและขายดว้ ยจาํ นวนเงนิสุทธิหลงั จากหกั ส่วนลดจาํ นวนส่วนลดดงั กล่าวจะเดบิตลกู หน้ี และเครดิตส่วนลด ท่ีไมไ่ ดจ้ ่าย (SalesDiscounts Forfeited) บญั ชีส่วนลดท่ีไม่ไดจ้ ่ายน้ีถอื เป็นรายไดป้ ระเภทหน่ึงในงบกาํ ไรขาดทุน ตวั อย่าง การเปรียบเทียบการบนั ทึกบญั ชี วธิ ี Gross Method วธิ ี Net Method1. ขายสินคา้ มลู ค่า 20,000 บาทเง่ือนไข2/10,n/30เดบิต ลกู หน้ี 20,000 เดบิต ลกู หน้ี 19,600 เครดิต ขาย 20,000 เครดิต ขาย 19,600 (20,000 ×98 %)2. รับชาํ ระหน้ี 6,000 บาทภายในระยะเวลาท่ีไดส้ ่วนลดเดบิต เงินสด 5,800 เดบิต เงินสด 5,800ส่วนลดจ่าย 120 เครดิต ลกู หน้ี 5,800 เครดิต ลกู หน้ี 6,000

3. รับชาํ ระหน้ีส่วนที่เหลอื ท้งั หมดเดบิต เงินสด 14,000 เดบิต ลกู หน้ี (14,000×2%) 280 14,000 เครดิต ส่วนลดท่ีไมไ่ ดจ้ ่าย 280 เครดิต ลกู หน้ี เดบิต เงินสด 14,000 เครดิต ลกู หน้ี 14,000การบัญชีเกย่ี วกบั ลกู หนที้ ี่เกบ็ เงนิ ไม่ได้1. การบันทกึ บญั ชเี กยี่ วกบั ลูกหนที้ ี่เกบ็ เงนิ ไม่ได้ การบนั ทึกบญั ชีจะใชม้ ลู ค่าของหน้ีท่ีคา้ งชาํ ระเม่อื ถงึ กาํ หนด ซ่ึงอาจจะมีลกู หน้ีบางรายไมช่ าํ ระหน้ี กรณีเช่นน้ีทาํ ใหม้ ลู ค่าของลกู หน้ีท่ีแสดงในงบดุลไมต่ รงกบั ความเป็นจริงลกู หน้ีท่ีเกบ็ ไมไ่ ดค้ วรเป็นค่าใชจ้ ่ายที่ทาํ ใหร้ ายไดข้ องกิจการลดลงมผี ลกระทบต่อส่วนของเจา้ ของขณะเดียวกนั ยอดที่แสดงในงบดุลควรจะลดยอดลงดว้ ยจาํ นวนดงั กล่าวดว้ ยการบนั ทึกบญั ชีลกู หน้ีท่ีเก็บไม่ไดม้ วี ธิ ีปฏิบตั ิ 2 วธิ ี คือ 1.1 วธิ ีตดั จาหน่ายโดยตรง (Direct Write- Off Method) วิธีน้ีจะไม่มกี ารประมาณ ค่าใชจ้ ่ายเกี่ยวกบั ลกู หน้ีท่ีเกบ็ ไมไ่ ดใ้ นปี ท่ีมกี ารขายแต่จะบนั ทกึ เป็นค่าใชจ้ ่ายในปี ที่เรียกเกบ็ ไมไ่ ดจ้ ริง โดยบนั ทกึบญั ชี ดงั น้ี เดบิต หน้ีสูญ xxx เครดิต ลกู หน้ี xxx กิจการจะบนั ทึกบญั ชีเป็นหน้ีสูญ ซ่ึงเป็นค่าใชจ้ ่าย คาํ ว่า หน้ีสูญมคี วามหมายดงั ต่อไปน้ี หนีส้ ูญ (Bad Debt) หมายถึง ลกู หน้ีที่ไดต้ ิดตามทวงถามจนถงึ ท่ีสุดแลว้ แต่ ไมไ่ ด้รับชาํ ระหน้ี และไดต้ ดั จาํ หน่ายออกจากบญั ชี บญั ชีหน้ีสูญเป็นบญั ชีประเภทค่าใชจ้ ่ายนาํ ไปแสดงในงบกาํ ไรขาดทุนภายใตห้ วั ขอ้ ค่าใชจ้ ่ายในการดาํ เนินงาน วิธีน้ีเป็นวธิ ีตดั จ่ายโดยตรงเป็นวธิ ีที่สะดวกในทางปฏิบตั ิแต่ไม่สอดคลอ้ งกบั หลกั การบญั ชีที่รับรองโดยทว่ั ไปในเร่ืองเปรียบเทียบรายไดก้ บั ค่าใชจ้ ่ายที่ก่อใหเ้ กิดรายไดใ้ นรอบระยะเวลาในบญั ชีเดียวกนั และมลู ค่าลกู หน้ีที่แสดงในงบดุลไมไ่ ดแ้ สดงมลู ค่าของลกู หน้ีท่ีคาดวา่ จะเก็บเงินได้ วิธีน้ีจึงเป็นวิธีที่ไม่เหมาะสมแต่อาจใชใ้ นกรณีท่ีจาํ นวนเงินเรียกเก็บไมไ่ ดน้ ้นั มีจาํ นวนนอ้ ยหรือไมม่ นี ยั สาํ คญั 1.2 วธิ ีต้งั ค่าเผอื่ หนสี้ งสัยจะสูญ (Allowance Method) วธิ ีน้ีมแี นวคิดว่าค่าใชจ้ ่าย เกี่ยวกบัหน้ีท่ีเก็บไม่ไดค้ วรบนั ทึกในรอบระยะเวลาบญั ชีเดียวกบั ที่มรี ายไดจ้ ากการขาย และเพ่อื ใหส้ อดคลอ้ งกบัหลกั การจบั คู่รายไดก้ บั ค่าใชจ้ ่ายเพื่อใหม้ ลู ค่าของลกู หน้ีปรากฏในงบดุลแสดงมลู ค่า ที่ใกลเ้ คียงกบั มลู ค่าที่คาดว่าจะเรียกเก็บเงินได้ วิธีน้ีในวนั ส้ินงวดจะมกี ารประมาณจาํ นวนลกู หน้ีท่ีคาดว่าจะเก็บเงินไม่ไดแ้ ลว้บนั ทึกรายการปรับปรุงเพ่ือรับรู้เป็นค่าใชจ้ ่าย โดยบนั ทกึ บญั ชีดงั น้ี

เดบิต หน้ีสงสยั จะสูญ xxx เครดิต ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ xxx คาํ ว่า หนีส้ งสัยจะสูญและค่าเผอื่ หนสี้ งสัยจะสูญ ตามท่ีกาํ หนดในมาตรฐาน การบญั ชีฉบบั ที่ 11 โดยสมาคมนกั บญั ชีและผสู้ อบบญั ชีรับอนุญาตแห่งประเทศไทย มถิ ุนายน 2546 มีความหมาย ดงั น้ี หนสี้ งสัยจะสูญ (Doubtful Accounts) หมายถึง ลกู หน้ีที่คาดว่าเรียกเกบ็ ไมไ่ ดแ้ ละถือว่าเป็นค่าใชจ้ ่ายของรอบระยะเวลาบญั ชีน้นั ค่าเผอ่ื หนีส้ งสัยจะสูญ (Allowance for Doubtful Accounts) หมายถึง จาํ นวนเงินท่กี นัไวส้ าํ หรับลกู คา้ ท่ีคาดวา่ จะเรียกเก็บไมไ่ ดถ้ อื เป็นบญั ชีปรับมลู ค่า (Valuation Account) ท่ีต้งั ข้ึนเพอ่ืแสดงเป็นรายการหกั จากบญั ชีลกู หน้ี ในงบการเงิน เพ่ือใหค้ งเหลอื เป็นมลู ค่าสุทธิของลกู หน้ีที่คาดหมายว่าจะเกบ็ ได้ บญั ชีหน้ีสงสยั จะสูญเป็นบญั ชีประเภทค่าใชจ้ ่ายนาํ ไปแสดงในงบกาํ ไรขาดทุน ภายใต้หวั ขอ้ ค่าใชจ้ ่ายในการดาํ เนินงานส่วนบญั ชีค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญเป็นบญั ชีปรับมลู ค่านาํ ไปหกั ออกจากบญั ชีลกู หน้ีในงบดุล วธิ ีน้ีตอ้ งมกี ารมกี ารประมาณหน้ีสงสยั จะสูญและอาจมีการตดั จาํ หน่ายหน้ีสูญในภายหลงัการประมาณหนสี้ งสัยจะสูญและการตดั จาหน่ายหนีส้ ูญ การประมาณหน้ีสงสยั จะสูญมีวิธีการปฏบิ ตั ิ ดงั น้ี 1. การประมาณหนีส้ งสัยจะสูญ มาตรฐานการบญั ชีฉบบั ที่ 11 กาํ หนดวา่ กิจการควรใชว้ ธิ ีการประมาณหน้ีสงสยั จะสูญที่เหมาะสมกบั ลกั ษณะลกู หน้ีของกิจการ ซ่ึงวธิ ีการประมาณหน้ีสงสยั จะสูญท่ีนิยมใชม้ ดี งั ต่อไปน้ี 1.1 คานวณเป็ นร้อยละของยอดขาย (Percentage Of Sales) วธิ ีน้ีกิจการตอ้ งวเิ คราะหจ์ ากประสบการณ์ที่ผา่ นมาเก่ียวกบั ลกู หน้ีที่เกบ็ ไมไ่ ดเ้ ทียบเป็นอตั ราส่วนกบั ยอดขาย ยอดขายแบ่งออกเป็นยอดขายรวม และยอดขายเช่ือแลว้ แต่กิจการจะใชย้ อดขายลกั ษณะใดข้ึนอยกู่ บั ความเหมาะสมของกิจการ 1.2 คานวณเป็ นร้อยละของยอดลกู หนี้ (Percentage Of Outstanding Receivable) วธิ ีน้ีเป็นวธิ ีที่ใหค้ วามสาํ คญั ต่อความถกู ตอ้ งของมลู ค่าลกู หน้ีในงบดุลเป็นหลกั มากกว่าจะคาํ นึง ถึงการเปรียบเทียบรายไดแ้ ละค่าใชจ้ ่ายเช่นวธิ ีคาํ นวณจากยอดขาย วธิ ีน้ีกิจการตอ้ งวเิ คราะห์จากประสบการณ์ที่ผา่ นมา เพอ่ื ประมาณอตั ราร้อยละของยอดลกู หน้ีท่ีคาดว่าจะเก็บไมไ่ ดต้ ่อยอดลกู หน้ีที่คา้ ง ณ วนั ส้ินงวด วธิ ีน้ีสามารถทาํ ได้ 2 วธิ ีเช่น วธิ ที ่ี 1 คาํ นวณเป็นร้อยละของยอดลกู หน้ีสาํ หรับลกู หน้ีท้งั หมดคงท่ี วธิ ีที่ 2 คาํ นวณโดยเป็นจดั กลมุ่ ลกู หน้ีจาํ แนกตามอายขุ องหน้ีคา้ งชาํ ระ หากคา้ งชาํ ระนานจะมีโอกาสหน้ีสงสยั จะสูญสูงกวา่ วิธีน้ีจะยงุ่ ยากสาํ หรับ กรณีที่กิจการมลี กู หน้ีจาํ นวนมากรายดงั น้นั จึง

คาํ นวณอตั ราร้อยละสูงกวา่ ยอดลกู หน้ีที่เริ่มคา้ งชาํ ระเกินกาํ หนด ลกู หน้ีคา้ งชาํ ระนานมีโอกาสไมช่ าํ ระหน้ีมากกว่าลกู หน้ีท่ีเริ่มเกิด ไม่ว่าจะเป็นการประมาณหน้ีสงสยั จะสูญวิธีใด กิจการควรทบทวนอตั ราร้อยละ ที่ใช้เพอ่ื ใหก้ ารประมาณในจาํ นวนที่ใกลเ้ คียงความเป็นจริงใหม้ ากท่ีสุด ตวั อย่าง การประมาณหน้ีสงสยั จะสูญโดยคาํ นวณเป็นร้อยละของยอดขาย สมมติ กิจการมีประสบการณ์จากลกู หน้ีท่ีเรียกเก็บไม่ไดเ้ ฉล่ียแลว้ ประมาณ 2 % ของยอดขายเช่ือ หากในปี 25x1 กิจการมียอดขายเช่ือ 50,000 บาทการบนั ทึกรายการปรับปรุง เก่ียวกบั หน้ีท่ีคาดวา่ จะเกบ็ ไมไ่ ด้ ณ วนั ส้ินปี 25x1 จะเป็นดงั น้ี เดบิต หน้ีสงสยั จะสูญ 1,000 เครดิต ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ 1,000 (คาํ นวณ 50,000 × 2 % = 1,000 บาท ) ข้อสังเกต วิธีน้ีไม่วา่ จะใชย้ อดขายรวม หรือขายเชื่อกต็ ามจะไมค่ าํ นึงถงึ ยอดคงเหลือที่มอี ยกู่ ่อนการบนั ทกึ รายการปรับปรุงเมอ่ื ส้ินปี ตวั อย่าง การประมาณหน้ีสงสยั จะสูญโดยคาํ นวณเป็นร้อยละของยอดลกู หน้ี สมมติ กิจการมยี อดค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญยกมา จาํ นวน 900 บาทระหวา่ งปี กิจการขายสินคา้ เป็นเงินเชื่อ จาํ นวน 100,000 บาท กิจการคาดวา่ จะมีหน้ีท่ีเรียกเกบ็ ไมไ่ ด้ 2% ของยอดลกู หน้ีดงั น้นั จะบนั ทึกบญั ชี ณ วนั สิ้นปี กจิ การจะปรับปรุงบญั ชีดงั น้ี เดบิต หน้ีสงสยั จะสูญ 1,100 เครดิต ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ 1,100 (คาํ นวณ 100,000 × 2 % = 2,000 – 900 = 1,100 บาท) วิธีน้ีจะตอ้ งนาํ มาเปรียบเทียบกบั จาํ นวนค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญก่อนปรับปรุงหากจาํ นวนท่ีคาํ นวณไดม้ ากกว่าจะตอ้ งเพ่มิ จาํ นวนค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสญู แต่หากน้อยกว่าจะตอ้ งตดั ทิ้งเนื่องจากบญั ชีค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญมเี กินความตอ้ งการ จากตวั อยา่ งเดิม หากกิจการมียอดค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญยกมา จาํ นวน 2,500 บาทกิจการจะปรับปรุงดงั น้ี เดบิต ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ 500 เครดิต หน้ีสงสยั จะสูญ 500 (คาํ นวณ 100,000 × 2 % = 2,000 – 2,500 = - 500) บาทยอดติดลบจะลดยอดบญั ชคี ่าเผอ่ืหน้ีสงสยั จะสูญ)

ตวั อย่าง การประมาณ หนสี้ งสัยจะสูญโดยการจดั กลุ่มจาแนกตามอายหุ นที้ ่ีค้างชาระกล่มุ ลกู หนี้ จานวน เปอร์เซ็นต์ท่คี าดว่าจะสูญ ค่าเผอื่ หนีส้ งสัยจะสูญนอ้ ยกวา่ 30 วนั 100,000 2% 2,00031-60 วนั 50,000 5% 2,50061-90 วนั 20,000 10 % 2,000มากกวา่ 90 วนั 10,000 20 % 2,000 8,500 เดบิต หน้ีสงสยั จะสูญ 8,500 เครดิต ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ 8,500การประมาณหน้ีสงสยั จะสูญชนิดน้ีจะพจิ ารณาลกู หน้ีแต่ละราย และเป็นวธิ ีท่ีเนน้ การแสดงลกู หน้ีในมลู ค่าท่ีคาดวา่ จะไดร้ ับวิธีน้ีจะทาํ ใหย้ อดลกู หน้ีที่คาดว่าจะไดร้ ับถกู ตอ้ ง เพราะนาํ ลกู หน้ีมาพิจารณาอยา่ งไรก็ตามวิธีน้ีจะทาํ ไดย้ ากเพราะถา้ กิจการมีลกู หน้ีจาํ นวนมากสรุป บญั ชีหนีส้ งสัยจะสูญที่แสดงเป็นยอดด้าน เครดติ ตามมาตรฐานการบญั ชีที่ 11 ใหน้ าํ รายการหน้ีสงสยั จะสูญน้ี แสดงเป็ นรายการหกั ภายใต้หวั ข้อค่าใช้จ่ายในการดาเนินงานในงบกาํ ไรขาดทุน2. การตดั จาหน่ายหนีส้ ูญ มวี ิธีการปฏบิ ตั ิดงั ต่อไปน้ี2.1 เมอื่ มกี ารทวงถามหนีจ้ นถงึ ท่ีสุด และกิจการไดด้ าํ เนินการตามเงื่อนไขที่กาํ หนดในกฎหมายภาษีอากรแลว้ แตก่ ็ยงั ไม่ไดร้ ับชาํ ระหน้ีและหน้ีสูญน้นั เขา้ เกณฑท์ ี่จะถอื เป็นค่าใชจ้ ่ายในการคาํ นวณกาํ ไรสุทธิตามกฎหมายภาษี มาตรฐานการบญั ชฉี บบั ท่ี 11 ไดก้ าํ หนดใหก้ ิจการตดั จาํ หน่ายบญั ชีลกู หน้ีเป็นหน้ีสูญ และใหล้ ดจาํ นวนค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ การบนั ทึกบญั ชีจะเป็น ดงั น้ี เดบิต หน้ีสูญ xxx เครดิต ลกู หน้ี xxx (บนั ทึกการตดั ยอดลกู หน้ีเป็นหน้ีสูญ) เดบิต ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ xxx เครดิต หน้ีสงสยั จะสูญ xxx (บนั ทึกการลดยอดค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญเท่ากบั ยอดที่ตดั เป็นหน้ีสูญ) ข้อสังเกต เดบิตบญั ชีหน้ีสูญและเครดิตบญั ชีหน้ีสงสยั จะสูญเป็นยอดท่ีเท่ากนั จึงไมก่ ระทบรายการค่าใชจ้ ่ายของงวดที่ตดั จาํ หน่ายเป็นหน้ีสูญ และไมไ่ ดท้ าํ ใหม้ ลู ค่าตามบญั ชีของ ลกู หน้ีเปลย่ี นไป2.2 กรณที ่ีคาดหมายได้ค่อนข้างแน่นอนว่าจะไม่ได้รับชาระหนี้แต่ยงั ตดั เป็นหน้ีสูญตามกฎหมายภาษีอากรไม่ได้ มาตรฐานการบญั ชีฉบบั ที่ 11 ระบุวา่ กรณีน้ีกิจการอาจตดั จาํ หน่ายลกู หน้ีเป็นหน้ีสูญทางบญั ชีไดโ้ ดยบนั ทึกดงั น้ี เดบิต ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ xxx เครดิต ลกู หน้ี xxx

การบญั ชีเกย่ี วกบั หนีส้ ูญรับคนืคาํ ว่า หนีส้ ูญรับคนื ตามที่กาํ หนดในมาตรฐานการบญั ชฉี บบั ที่ 11 โดยสมาคมนกั บญั ชีและผสู้ อบบญั ชีรับอนุญาตแห่งประเทศไทย มถิ ุนายน 2546 กล่าววา่ ในบางรอบระยะเวลาบญั ชี กิจการอาจไดร้ ับชาํ ระหน้ีจากลกู หน้ีท่ีไดจ้ าํ หน่ายเป็นหน้ีสูญไปแลว้ วธิ ีการบญั ชีอาจกระทาํ ไดโ้ ดยถือเอาเงินที่ไดร้ ับเป็นรายไดอ้ นื่ หรือนาํ ไปเพม่ิ บญั ชีค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญหรือ ถา้ หากลกู หน้ีที่จาํ หน่ายเป็นสูญแลว้ ชาํ ระหน้ีให้กิจการ การลงบญั ชีกลบั รายการเดิมโดยการต้งั บญั ชีลกู หน้ีรายน้นั ข้ึนใหม่ และเพิ่มบญั ชีค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญดว้ ยจาํ นวนเดียวกนั โดยถือเสมือนหน่ึงว่าไมเ่ คยจาํ หน่ายลกู หน้ีน้นั เป็นสูญมาก่อน และลงรายการชาํ ระเงินที่ไดร้ ับน้นั เป็นการชาํ ระหน้ีตามปกติ โดยมกี ารบนั ทกึ บญั ชีดงั ต่อไปน้ี1. กรณกี ารตดั จาหน่ายหนีส้ ูญเป็ นไปตามกฎหมายภาษีอากรกจิ การบันทกึ การต้งั บญั ชีลูกหนีข้ ึน้ ใหม่ โดยบนั ทึกเดบิต ลกู หน้ี xxxเครดิต หน้ีสูญไดร้ ับคนื xxxกจิ การบนั ทกึ การรับชาระหนี้ โดยบนั ทึกเดบิต เงินสด xxxเครดิต ลกู หน้ี xxxวธิ ีน้ีบญั ชีหน้ีสูญไดร้ ับคืนเป็นรายไดน้ าํ ไปแสดงในงบกาํ ไรขาดทุนในหวั ขอ้ รายไดอ้ ื่น2. กรณกี ารตดั จาหน่ายหนีส้ ูญมไิ ด้เป็ นไปตามกฎหมายภาษีอากรกิจการบนั ทึกกลบั รายการท่ีบนั ทึกตอนตดั จาํ หน่ายบญั ชีลกู หน้ี คือเดบิต ลกู หน้ี xxxเครดิต ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ xxxบนั ทึกการรับชาํ ระหน้ีโดยเดบิต เงินสด xxxเครดิต ลกู หน้ี xxxการบัญชีเกย่ี วกบั การนาบญั ชีลกู หนไี้ ปหาผลประโยชน์การดาํ เนินธุรกิจหากกิจการมีบญั ชีลกู หน้ีเป็นจาํ นวนมากและกิจการมคี วามจาํ เป็นตอ้ งการเงินสดกิจการสามารนาํ ลกู หน้ีไปเป็นประโยชน์ วิธีการไดเ้ งินสดกระทาํ ได้ 2 วธิ ี คือ1. การนาบญั ชีลกู หนีไ้ ปเป็ นหลกั ประกนั เงนิ กู้ (Assignment Of Receivables)กิจการจะใชบ้ ญั ชีลกู หน้ีท่ีมีอยเู่ ป็นส่ิงค้าํ ประกนั การกเู้ งิน จากสถาบนั การเงินต่าง ๆ เช่นธนาคารหรือบริษทั เงินทุนได้ โดยกิจการทีเป็นเจา้ ของบญั ชีลกู หน้ี (Assignor) กเู้ งินจากผใู้ หก้ ู้ (Assignee)และไดเ้ ขียนตวั๋ สญั ญาใชเ้ งิน หรือทาํ สญั ญากเู้ งิน โดยระบุบญั ชีลกู หน้ีเป็นสินทรัพย์ ค้าํ ประกนั เงินกจู้ าํ นวนน้ี ถา้ ไม่มีการจ่ายชาํ ระหน้ีเงินกเู้ มือ่ ครบกาํ หนด ผใู้ หก้ มู้ ีสิทธิเรียกเก็บเงินจากบญั ชีลกู หน้ีท่ีค้าํ ประกนั น้นัไดส้ ามารถทาํ ได้ 2 วิธี คือ

1.1 วธิ ีโอนสิทธโิ ดยทว่ั ไป (General Assignment) วธิ ีน้ีบญั ชีลกู หน้ีท้งั หมดจะใชเ้ ป็นหลกั ประกนั เงินกู้ และลกู หน้ีไมท่ ราบถงึ การนาํ ไปค้าํ ประกนั เงินกู้ ลกู หน้ียงั คงชาํ ระหน้ีใหแ้ ก่ กิจการตามปกติ และกิจการจะตอ้ งชาํ หน้ีใหแ้ ก่ผใู้ หก้ ตู้ ามขอ้ ตกลงวธิ กี ารบนั ทกึ บญั ชี วธิ ีน้ีจะบนั ทึกบญั ชีเฉพาะรายการกเู้ งิน แต่ไม่บนั ทึกการโอนบญั ชีลกู หน้ี จะบนั ทกึ เป็นการกยู้ มื ปกติและการรับชาํ ระหน้ีจากลกู หน้ียงั คงเป็นของกิจการเป็นผรู้ ับชาํ ระหน้ีจากลกู หน้ี ในวนั ส้ินงวดบญั ชี ถา้ ยงั มไิ ดม้ กี ารชาํ ระหน้ี ใหห้ มายเหตุไวใ้ นงบดุลว่า ไดน้ าํบญั ชีลกู หน้ีไปค้าํ ประกนั การกยู้ มื ในบญั ชีเงินกเู้ ป็นจาํ นวนเท่าใดดว้ ย เพ่ือใหผ้ อู้ า่ นงบการเงินไดท้ ราบรายละเอยี ดในการค้าํ ประกนั เป็นเร่ืองตกลงกนั ระหว่างผใู้ หก้ แู้ ละผกู้ ใู้ นเรื่องของการยอมใหก้ เู้ ป็นจาํ นวนเท่าใด คิดค่าธรรมเนียมหรือค่าใชจ้ ่ายหรือการจ่ายชาํ ระหน้ีคืนเมื่อใดหลกั ปฏบิ ตั ใิ นการบันทึกบัญชี1.1.1 เม่อื กิจการนาํ บญั ชีลกู หน้ีไปค้าํ ประกนั เงนิ กู้ เพ่ือกเู้ งินจากธนาคารและเสียค่าใชจ้ ่ายจะบนั ทกึ เดบิต เงินสด xx ค่านายหนา้ xx ค่าธรรมเนียม xx เครดิต เงินก-ู้ ธนาคาร xxx1.1.2 เมอื่ ลกู หน้ีนาํ เงินมาชาํ ระหน้ีใหก้ จิ การจะบนั ทกึ เดบิต เงินสด xxx เครดิต ลกู หน้ี xxx1.1.3 เมอ่ื กิจการนาํ เงินสดไปชาํ ระหน้ีเงินกใู้ หธ้ นาคารพร้อมดอกเบ้ียจะบนั ทึก เดบิต เงินก-ู้ ธนาคาร xxx ดอกเบ้ียจ่าย xx เครดิต เงินสด xxxตวั อย่าง ต่อไปน้ีเป็นรายการของบริษทั พรชนกจาํ กดั ตอ้ งการกเู้ งนิ จากบริษทั เงินทุนจาํ กดั โดยสญั ญาว่า จะนาํ บญั ชีลกู หน้ีจาํ นวน 120,000 บาท เป็นหลกั ทรัพยค์ ้าํ ประกนั เมอ่ื ไดร้ ับชาํ ระหน้ีจากลกู หน้ีจะนาํ เงินมาชาํ ระเงินกพู้ ร้อมดอกเบ้ีย 10% บริษทั เงินทุนยอมใหก้ ใู้ นอตั รา 75 % ของลกู หน้ีค้าํประกนั คิดค่านายหนา้ 5% และคิดค่าธรรมเนียม 2% ของเงินท่ีจ่าย 25x1 ส.ค. 1 ทาํ สญั ญาเงินกู้ ก.ย. 1 รับชาํ ระหน้ีจากลกู หน้ี 40,000 บาท ใหส้ ่วนลด 2% และ นาํ เงินชาํ ระเงินกพู้ ร้อมท้งั ดอกเบ้ีย ก.ย. 2 รับคืนสินคา้ 800 บาท ต.ค. 1 รับชาํ ระหน้ีจากลกู หน้ี 35,000 บาท จ่ายเช็คชาํ ระเงินกู้

พร้อมดอกเบ้ีย พ.ย. 1 รับชาํ ระหน้ีจากลกู หน้ี 45,000 บาท นาํ เงินไปชาํ ระหน้ี เงินกพู้ ร้อมดอกเบ้ีย ให้ทา บนั ทกึ บญั ชีของบริษทั พรชนก จาํ กดั สมดุ รายวนั ทั่วไป หน้า 1วนั เดอื นปี รายการ เลขท่ี เดบติ เครดิต บญั ชี25x1ส.ค. 1 เงินสด 83,700 - ค่านายหนา้ 4,500 - ค่าธรรมเนียม 1,800 - เงินก-ู้ บริษทั เงินทุน 90,000 - ทาํ สญั ญารับเงินกู้ก.ย. 1 เงินสด 39,200 - ส่วนลดจ่าย 800 - ลกู หน้ี 40,000 - รับชาํ ระหน้ีใหส้ ่วนลด 1 เงินก-ู้ บริษทั เงินทุน 40,000 - ดอกเบ้ียจ่าย 750 - เงินสด 40,750 - นาํ เงินชาํ ระหน้ีพร้อมดอกเบ้ีย 2 รับคืนสินคา้ 800 - ลกู หน้ี 800 - รับคืนสินคา้ จากลกู หน้ี 35,000 -ต.ค. 1 เงินสด 35,000 - ลกู หน้ี รับชาํ ระหน้ีจากลกู หน้ี 35,000 -ต.ค. 1 เงินก-ู้ บริษทั พรชนก 410 - ดอกเบ้ียจ่าย 35,410 - เงินฝากธนาคาร จ่ายเช็คชาํ ระเงินกพู้ ร้อมดอกเบ้ีย

สมุดรายวนั ทัว่ ไป หน้า 2วนั เดอื นปี รายการ เลขท่ี เดบติ เครดิต บญั ชี25x1 พ.ย. 1 เงินสด 45,000 - ลกู หน้ี 45,000 - รับชาํ ระหน้ีจากลกู หน้ี 14,200 - 1 เงินก-ู้ บริษทั พรชนก 118 33 ดอกเบ้ียจ่าย 14,318 33 เงินสด ชาํ ระหน้ีเงินกทู้ ่ีเหลือพร้อมดอกเบ้ีย1.2 วธิ ีโอนสิทธเิ ป็ นการเฉพาะ (Specific Assignment) วธิ ีโอนสิทธิเป็นการเฉพาะ กระทาํ โดย เงินท่ีเก็บจากลกู หน้ีท่ีค้าํ ประกนั จะนาํ มาชาํ ระคืนเงินกู้ ผใู้ หก้ แู้ ละผกู้ จู้ ะตอ้ งตกลงกนั ในเร่ือง ใครจะเป็นผเู้ก็บเงินจากลกู หน้ี ค่าธรรมเนียมและดอกเบ้ียจ่ายจะเป็นเท่าใด บญั ชีลกู หน้ีรายใดบา้ งจะเป็นหลกั ทรัพยค์ ้าํ ประกนั และจะตอ้ งบอกกลา่ วใหล้ กู หน้ีทราบถึงการโอนเป็นหลกั ประกนั เงินกหู้ รือไม่ การโอนวธิ นี ้ีจะตอ้ งบนั ทกึ รายการโอนบญั ชีลกู หน้ีออกบญั ชีลกู หน้ีไปเขา้ บญั ชีลกู หน้ีท่ีโอนหรือลกู หน้ีค้าํ ประกนั ผกู้ ยู้ งั คงเป็นเป็นเรียกเก็บเงินจากลกู หน้ีท่ีเอาไปค้าํ ประกนั แลว้ นาํ เงิน ไปชาํ ระหน้ีเงินกู้ ผใู้ หก้ จู้ ะจ่ายในจาํ นวนที่ต่าํ กวา่ บญั ชีลกู หน้ีค้าํ ประกนั ส่วนใหญ่จะอยใู่ นช่วง 70 % - 90 % การโอนบญั ชีลกู หน้ีมลี กั ษณะเป็นการโอนลกู หน้ี เพอื่ การกเู้ งินจากสถาบนั การเงินอยา่ งหน่ึง ซ่ึงกิจการสามารถออกตว๋ั เงินจ่ายเพ่ือกเู้ งิน ท้งั น้ีลกู หน้ีท่ีโอนจะตอ้ งระบุบญั ชีใหช้ ดั เจน โดยจะตอ้ งแยกบญั ชีออกจากลกู หน้ีท่ีไมไ่ ดโ้ อนไป และผโู้ อนยงั คงเป็นผเู้ ก็บชาํ ระหน้ีจากลกู หน้ีตามปกติ ซ่ึงเมื่อเกบ็ เงินจากลกู หน้ีไดจ้ ะนาํ ไปชาํ ระใหส้ ถาบนั การเงินทนั ที หลกั ปฏบิ ัตใิ นการบันทกึ บัญชีรายการ ผู้โอน ผู้รับโอน- เม่อื ขอกเู้ งินพร้อมรับเงิน Dr.ลกู หน้ีท่ีโอน xxxตามขอ้ ตกลง Cr. ลกู หน้ี xxx Dr. เงินสด xxx Dr.บริษทั (ผโู้ อน) xxx ค่าใชจ้ ่ายในการกู้ xx Cr. เงินสด xxx Cr. บริษทั (ผรู้ ับโอน) xxx รายไดค้ ่านายหนา้ xx- เม่อื ลกู หน้ีนาํ เงินมาชาํ ระ Dr. บริษทั (ผรู้ ับโอน) xxx Dr. เงินสด xxx Cr. ลกู หน้ีที่โอน xxx Cr.บริษทั (ผโู้ อน) xxx

รายการ ผ้โู อน ผู้รับโอน Dr. ดอกเบ้ียจ่าย xxx ดอกเบ้ียรับ xx Cr. เงินสด xxx- รับคืนสินคา้ จากลกู หน้ี Dr. รับคืนสินคา้ xxxที่โอน Cr. ลกู หน้ีท่ีโอน xx หลงั จากผโู้ อนลกู หน้ีไดช้ าํ ระหน้ีเงินกแู้ ก่ผรู้ ับโอนหมดแลว้ ปรากฏว่ายงั มบี ญั ชีลกู หน้ีที่โอนคงเหลืออยใู่ นบญั ชี ผโู้ อนจะตอ้ งบนั ทึกบญั ชีลกู หน้ีที่โอนกลบั มาเป็นลกู หน้ีตามเดิม เน่ืองจากภาระการกเู้ งินโดยการโอนบญั ชีลกู หน้ีไดส้ ิ้นสุดแลว้ ส่วนดา้ นผรู้ ับโอนจะไมบ่ นั ทึกบญั ชี ตวั อย่าง บริษทั มนตรา จาํ กดั นาํ บญั ชีลกู หน้ีจาํ นวน 120,000 บาทโอนใหบ้ ริษทั มีนตรา จาํ กดั เพ่อืขอกเู้ งินซ่ึงบริษทั มนี ตราตกลงรับโอนโดยใหก้ เู้ งินจาํ นวน 90% และคิดค่านายหนา้ 2% ของยอดจาํ นวนเงินท่ีใหก้ ู้ คิดดอกเบ้ียในอตั รา 9%ของเงินท่ีส่งชาํ ระหน้ีโดยมรี ายการ ดงั น้ี 25x1 ก.ค. 1 บริษทั มนตรา ขอกเู้ งินจากบริษทั มนี ตรา พร้อมรับเงินกู้ ตามขอ้ ขอ้ ตกลง ส.ค. 1 ลกู หน้ีนาํ เงินมาชาํ ระ 40,000 บาท ก.ย. 1 รับคืนสินคา้ จากลกู หน้ี 4,000 บาท ต.ค. 1 ลกู หน้ีนาํ เงินมาชาํ ระ 50,000 บาท พ.ย. 1 ลกู หน้ีนาํ เงินมาชาํ ระ 26,000 บาทให้ทา บนั ทึกบญั ชีเก่ียวกบั การนาํ ลกู หน้ีไปค้าํ ประกนั การกเู้ งินของท้งั 2 บริษทัรายการ บริษทั มนตรา (ผ้โู อน) บริษทั มนี ตรา (ผู้รับโอน)25x1 Dr. ลกู หน้ีที่โอน 120,000ก.ค.1 บริษทั มนตราขอกเู้ งิน Cr. ลกู หน้ี 120,000จากบริษทั มีนตรา Dr. เงินสด 105,840 Dr. บริษทั มนตรา 108,000พร้อมรับเงินกตู้ ามขอ้ ตกลง ค่าใชจ้ ่ายในการกู้ 2,160 Cr. เงินสด 105,840 Cr. บริษทั มีนตรา 108,000 รายไดค้ ่านายหนา้ 2,160ส.ค.1 ลกู หน้ีนาํ เงินมาชาํ ระ Dr. บริษทั มีนตรา 40,000 Dr. เงินสด 40,300 Cr. ลกู หน้ีท่ีโอน 40,000 Cr. บริษทั มนตรา 40,000 Dr. ดอกเบ้ียจ่าย 300 ดอกเบ้ียรับ 300 Cr. เงินสด 300ก.ย. 1 รับคืนสินคา้ จาก Dr. รับคืนสินคา้ 4,000ลกู หน้ี Cr. ลกู หน้ีท่ีโอน 4,000

รายการ บริษทั มนตรา (ผ้โู อน) บริษัทมนี ตรา (ผ้รู ับโอน)ต.ค. 1 ลกู หน้ีนาํ เงินมาชาํ ระ Dr. บริษทั มนี ตรา 50,000 Dr. เงินสด 51,125 Cr. ลกู หน้ีที่โอน 50,000 Cr. บริษทั มนตรา 50,000 Dr. ดอกเบ้ียจ่าย 1,125 ดอกเบ้ียรับ 1,125 Cr. เงินสด 1,125พ.ย. 1 ลกู หน้ีนาํ เงินมาชาํ ระ Dr. เงินสด 8,000 Dr.เงินสด 18,540 บริษทั มนี ตรา 18,000 Cr. บริษทั มนตรา 18,000 Cr. ลกู หน้ีท่ีโอน 26,000 ดอกเบ้ียรับ 540 Dr. ดอกเบ้ียจ่าย 540 Cr. เงินสด 5402. การนาบญั ชีลกู หนไี้ ปขาย (Sale Or Factoring Of Receivables)วธิ ีน้ีกิจการจะโอนกรรมสิทธ์ิในลกู หน้ีท้งั หมดใหก้ บั บริษทั ผซู้ ้ือส่วนใหญ่จะเป็นบริษทั การเงินซ่ึงเท่ากบั วา่ กิจการไมม่ ีลกู หน้ีอีกต่อไป และลกู หน้ีจะชาํ ระหน้ีใหแ้ ก่บริษทั ผซู้ ้ือโดยตรง การขายบญั ชีลกู หน้ี ราคาขายไดจ้ ะไมเ่ ท่ากบั จาํ นวนลกู หน้ีท่ีออกขาย คือ จะเป็นราคาท่ีผซู้ ้ือกาํ หนดใหโ้ ดยคาํ นวณจากราคาตามบญั ชีลกู หน้ีที่ขายหกั ดว้ ยจาํ นวนส่วนลดจาํ นวนค่านายหนา้ และจาํ นวนเงินประกนั ค่าใชจ้ ่าย จะคิดเป็นอตั ราร้อยละของจาํ นวนลกู หน้ีทคี่ งเหลอื หลงั จากหกั ส่วนลดและค่านายหนา้ แลว้ สาํ หรับเงินประกนัค่าใชจ้ ่ายส่วนน้ี จะเผอื่ ไวส้ าํ หรับจ่ายคนื ใหแ้ ก่ลกู หน้ีท่ีอาจส่งสินคา้ กลบั คนื คือ การรับคืนสินคา้ นน่ั เองซ่ึงทางฝ่ ายบริษทั ผซู้ ้ือจะตอ้ งเป็นผจู้ ่ายคนื เงินใหแ้ ก่ลกู หน้ีแทน และเงินประกนั ค่าใชจ้ ่ายน้ีถา้ คงเหลอื อยู่ ณวนั หกั บญั ชีระหว่างบริษทั ผขู้ าย และบริษทั ผซู้ ้ือแลว้ จะตอ้ งคืนใหแ้ ก่บริษทั ผขู้ ายบญั ชีลกู หน้ี แต่ถา้ จาํ นวนเงินประกนั ค่าใชจ้ ่ายที่บริษทั ผซู้ ้ือเรียกไวไ้ มพ่ อจ่ายบริษทั ผซู้ ้ือไมม่ สี ิทธิเรียกเพ่มิ ไดอ้ ีกจะตอ้ งรับภาระเอง หลกั ปฏิบัตใิ นการบนั ทกึ บัญชี ด้านผ้ขู าย ด้านผ้ซู อื้Dr. ผซู้ ้ือ/เงินสด xxx Dr. ลกู หน้ี xxxส่วนลดจ่าย xx Cr. ส่วนลดจ่าย xxxค่านายหนา้ xx รายไดค้ ่านายหนา้ xxเงินประกนั ค่าใชจ้ ่าย xx เงินประกนั ค่าใชจ้ ่าย xxCr. ลกู หน้ี xxx ผขู้ าย/เงินสด xxxตวั อย่าง ต่อไปน้ีเป็นขอ้ มลู ทางการเงินของบริษทั มติ รจาํ กดั และบริษทั เงินตราจาํ กดั 25x1 ม.ค. 1 บริษทั มติ ร จาํ กดั ขายบญั ชีลกู หน้ีจาํ นวน 200,000 บาทใหแ้ ก่บริษทั เงินตราจาํ กดั โดยบริษทั เงินตราคิดค่านายหนา้ 2%ส่วนลด 2% หกั เงินประกนั ค่าใชจ้ ่ายไว้ 5%

ก.พ. 1 บริษทั มิตรขอเบิกเงินล่วงหนา้ จากบริษทั เงินตรา 40,000 บาท โดยบริษทั เงินตรา คิดดอกเบ้ีย 600 บาท ม.ี ค. 1 ลกู หน้ีนาํ สินคา้ มาคนื 2,800 บาท เม.ย.1 บริษทั เงินตราเกบ็ เงินลกู หน้ีไดท้ ้งั หมด ให้ทา บนั ทึกบญั ชีเกี่ยวกบั การนาํ ลกู หน้ีไปขายของท้งั 2 บริษทั บริษัทมติ ร จากดั บริษัทเงนิ ตรา จากดั25x1 ม.ค.1 Dr.บริษทั เงินตรา 186,000 Dr. ลกู หน้ี 200,000 ส่วนลดจ่าย 4,000 Cr. บริษทั เงินตรา 186,200 ค่านายหนา้ 4,000 ส่วนลดรับ 4,000 เงินประกนั ฯ 6,000 รายไดค้ ่านายหนา้ 4,000 Cr.ลกู หน้ี 200,000 เงินประกนั ค่าใชจ้ ่าย 6,000ขายลกู หน้ีใหแ้ ก่บริษทั เงินตรา ซ้ือลกู หน้ีบริษทั มติ รจาํ กดั25x1 ก.พ.1 Dr.เงินสด 40,000 Dr. บริษทั มิตร 41,200 ดอกเบ้ียจ่าย 1,200 Cr. เงินสด 40,000 Cr.บริษทั เงินตรา 41,200 ดอกเบ้ียรับ 1,200รับเงินล่วงหนา้ จากบริษทั เงินตรา จ่ายเงินใหแ้ ก่บริษทั มติ รพร้อมรับดอกเบ้ีย25x1 ม.ี ค. 1 Dr. เงินประกนั ค่าใชจ้ ่าย 2,800 ไมบ่ นั ทึก Cr.ลกู หน้ี 2,800 รับคืนสินคา้ จากลกู หน้ี25x1เม.ย.1 Dr. เงินสด 197,200 ไมบ่ นั ทึก Cr. ลกู หน้ี 197,200 รับชาํ ระหน้ีจากลกู หน้ีท้งั หมด25x1เม.ย.1Dr. เงินสด 144,800 Dr. บริษทั มิตร 144,800 Cr. บริษทั เงินตรา 144,810 Cr. เงินสด 144,810รับชาํ ระหน้ีจากบริษทั เงินตราท่ีเหลือ จ่ายชาํ ระหน้ีแก่บริษทั มติ ร25x1เม.ย.1Dr. เงินสด 3,200 Dr. เงินประกนั ค่าใชจ้ ่าย 3,200 รับคืนสินคา้ 2,800 Cr. เงินสด 3,200 Cr. เงินประกนั ค่าใชจ้ ่าย 6,000 จ่ายเงินประกนั ค่าใชจ้ ่ายที่เหลือแก่บริษทั มิตรบนั ทึกการรับคืนเงินประกนั ค่าใชจ้ ่าย

การคานวณหาเงินจากการขายลกู หนี้ลกู หน้ีท่ีขาย 200,000หกั ส่วนลด (200,000 x 2%) 4,000ค่านายหนา้ (200,000 x 2%) 4,000 8,000คงเหลือ 120,000หกั เงินประกนั ค่าใชจ้ ่าย (96,000 x 5%) 6,000จาํ นวนเงินท่ีไดร้ ับจากการขายลกู หน้ี 186,000การเปิ ดเผยข้อมูลเกยี่ วกบั ลกู หนีใ้ นงบการเงนิตามท่ีกาํ หนดในมาตรฐานการบญั ชฉี บบั ท่ี 11 โดยสมาคมนกั บญั ชีและผสู้ อบบญั ชีรับอนุญาตแห่งประเทศไทย มิถุนายน 2546 ไดก้ ล่าวแลว้ วา่ ลกู หน้ีแบ่งออกเป็นลกู หน้ีการคา้ และ ลกู หน้ีอนื่ ลกู หน้ีการคา้ เป็นสินทรัพยห์ มุนเวียนของกิจการส่วนลกู หน้ีอน่ื เป็นรายการต่างหากจากลกู หน้ีการคา้ โดยมกี าํ หนดระยะเวลาชาํ ระหน้ีภายใน 1 ปี และกิจการควรมกี ารประมาณจาํ นวน หน้ีสงสยั จะสูญสาํ หรับลกู คา้ ท่ีคาดว่าจะเก็บเงินไมไ่ ด้ ณ วนั ส้ินรอบระยะเวลาบญั ชี และต้งั เป็นบญั ชีค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญนาํ ไปลดยอดมลู ค่าของลกู หน้ี เพื่อใหแ้ สดงมลู ค่าสุทธิของลกู หน้ีตามจาํ นวนที่คาดว่าจะเรียกเกบ็ ได้ ใหพ้ ิจารณาค่าเผอ่ื หน้ีสงสยัจะสูญสาํ หรับลกู หน้ีการคา้ และลกู หน้ีอื่นแยกจากกนั เนื่องจากลกั ษณะของลกู หน้ีท้งั สองแตกต่างกนั ดงั น้นัในงบดุลใหแ้ สดงบญั ชีค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญของลกู หน้ีการคา้ เป็นรายการหกั จากลกู หน้ีการคา้ และบญั ชีค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญสาํ หรับลกู หน้ีอืน่ ใหแ้ สดงเป็นรายการหกั จากลกู หน้ีอ่ืน หรือกิจการจะแสดงลกู หน้ีในงบดุลดว้ ย มลู ค่าสุทธิก็ได้ แต่ถา้ แสดงดว้ ยมลู ค่าสุทธิใหเ้ ปิ ดเผยจาํ นวนค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญไวใ้ นหมายเหตุประกอบงบการเงิน ดงั ตวั อยา่ งต่อไปน้ี บริษทั ทรัพย์อนนั ต์ จากดั งบดุล (บางส่วน) ณ วนั ท่ี 31 ธันวาคม 25x1 สินทรัพย์ หน่วย : บาทสินทรัพยห์ มนุ เวยี น----------------ลกู หน้ีการคา้ xxxหัก ค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ (หมายเหตุ 2.2 ) xxลกู หน้ีการคา้ สุทธิ xxx

บริษทั ทรัพย์อนนั ต์ จากดัหมายเหตปุ ระกอบงบการเงนิ (บางส่วน) ณ วนั ที่ 31 ธันวาคม 25x12. นโยบายการบญั ชีที่สาํ คญั -------- 2.2 การต้งั ค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญ บริษทั ไดป้ ระมาณจากยอดลกู หน้ีที่คาดวา่ จะเกบ็ เงนิ ไม่ได้โดยพิจารณาจากประสบการณ์ในการเก็บเงินจากลกู หน้ีในปี ที่ผา่ นมาเป็นเกณฑ์ กรณีที่มกี ารนาํ ลกู หน้ีไปหาผลประโยชน์ จะตอ้ งเปิ ดเผยถึงภาระผกู พนั ไวอ้ ยา่ งเพียงพอในงบการเงิน และ การนาํ ลกู หน้ีไปค้าํ ประกนั เงนิ กู้ การโอนบญั ชีลกู หน้ี และการขายบญั ชีลกู หน้ีจะตอ้ งเปิ ดเผยไวใ้ นหมายเหตุประกอบงบการเงิน ดงั ตวั อยา่ งต่อไปน้ีบริษทั ทรัพย์สมบัติ จากดั งบดุล (บางส่วน)ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 25x1 สินทรัพย์ หน่วย : บาทสินทรัพยห์ มุนเวียน xxx -------- xxx ลกู หน้ีการคา้ สุทธิ (หมายเหตุ 5) --------หน้ีสินหมนุ เวยี น ตวั๋ เงินจ่าย (หมายเหตุ 5) บริษัททรัพย์สมบัติ จากดัหมายเหตปุ ระกอบงบการเงนิ (บางส่วน) ณ วนั ที่ 31 ธนั วาคม 25x1หมายเหตุ 5 กิจการไดอ้ อกตวั๋ เพ่อื กยู้ มื เงินจากบริษทั สินทรัพย์ จาํ นวน............. บาท อตั ราดอกเบ้ีย.......% ต่อปี ชาํ ระปี ละ......คร้ัง โดยนาํ บญั ชีลกู หน้ีไปค้าํ ประกนั เงินกดู้ งั กล่าวสรุป ลกู หน้ี หมายถงึ สิทธิเรียกร้องอยา่ งหน่ึงของเจา้ หน้ีในการที่จะใหช้ าํ ระหน้ีดว้ ยเงินสดหรือทรัพยส์ ินอยา่ งอ่นื ลกู หน้ีจดั เป็นสินทรัพยอ์ ยา่ งหน่ึงของกิจการและควรแสดงในงบการเงินดว้ ยมลู ค่าสุทธิที่คาดว่าจะไดร้ ับนน่ั กค็ ือ จาํ นวนท่ีคาดหมายวา่ จะเกบ็ ไดล้ กู หน้ีแบ่งเป็น ลกู หน้ีการคา้ และ ลกู หน้ีอ่ืน มีการกาํ หนด

มลู ค่าหน้ี มีวธิ ีการบนั ทึกบญั ชี เช่นการบนั ทึกวธิ ี Gross Method และวิธี Net Method มีวธิ ีปฏิบตั ิเกี่ยวกบัลกู หน้ีท่ีเกบ็ เงินไมไ่ ด้ ซ่ึงทุก ๆ ส้ินปี จะมกี ารประมาณค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญ โดยประมาณจากยอดขายและยอดลกู หน้ี พร้อมท้งั มีการนาํ บญั ชีลกู หน้ีไปหาผลประโยชน์ เช่น นาํ ไปเป็นหลกั ประกนั เงินกู้ และนาํ ไปขาย เป็นตน้ การแสดงยอดลกู หน้ีในงบการเงินจะแสดงภายใตห้ วั ขอ้ สินทรัพยห์ มนุ เวยี นของกิจการ และจะตอ้ งนาํ บญั ชีค่าเผอ่ื หน้ีสงสยั จะสูญไปลดมลู ค่าของลกู หน้ี เพ่อื ใหแ้ สดงมลู ค่าสุทธิของลกู หน้ีตามจาํ นวนท่ีคาดวา่ จะเรียกเกบ็ ได้ พร้อมท้งั ใหเ้ ปิ ดเผยวธิ ีการประมาณการค่าเผอื่ หน้ีสงสยั จะสูญวา่ ประมาณการจากยอดลกู หน้ี หรือยอดขาย กรณีกิจการไดน้ าํ บญั ชีลกู หน้ีไปค้าํ ประกนั และนาํ ไปขายลกู หน้ี กจ็ ะนาํ ขอ้ มลู น้ีไปเปิ ดเผยในหมายเหตุประกอบงบการเงินดว้ ยเช่นกนั