เครื่องมือทางภูมิศาสตร์ 1

เครอื% งมอื ทางภูมศิ าสตร์ และเวลาโลก

เครอ%ื งมอื ทางภูมศิ าสตร์ นกั เรยี นคดิ ว่ามปี ระโยชนอ์ ย่างไรบา้ งกบั ชวี ติ ประจาํ วนั



เครื่องมือวัดระยะทางในแผนท(ี่ map measurer) เปน็ เคร่อื งมือทเ่ี หมาะสำหรบั วดั ระยะทางคดเคยี้ วไปมาและทำให้คา่ ความคาดเคล่ือนนอ้ ย ลักษณะของ เคร่ืองมือประกอบด้วยลกู กลิ้งที่ปลายติดกับลอ้ ท่ีเปน็ หนา้ ปดั แสดงระยะทาง บนหนนา้ ปดั มีเขม็ เล็กๆคลา้ ยเขม็ นาฬกิ า เข็มจะว่ิงไปตามระยะทางที่ลูกกลิ้ง หมนุ ไปมีด้ามสำหรบั จบั เทอร์โมมเิ ตอร์ (thermometer) เป็นเคร่ืองมือวัดอุณหภูมอิ ากาศท่ีใชก้ นั อยู่ทว่ั ไป มดี งั น้ี เทอร์โมมเิ ตอรธ์ รรมดา (ordinary thermometer) ท่ใี ช้กันเสมอใน การตรวจวัดอณุ หภมู ปิ ระจำวนั คือ เทอรโ์ มมิเตอรธ์ รรมดา ชนิดปรอทบรรจุอยู่ใน หลอดแกว้ สามารถวัดอุณหภมู ไิ ดอ้ ยรู่ ะหวา่ ง -20 ถึง 50 องศาเซลเซียส

เข็มทิศ ( Compass ) เข็มทศิ เปน็ เคร่ืองมือบอกทศิ อย่างงา่ ยๆ โดยอาศยั แรงดึงดดู ระหวา่ งแม่เหลก็ ขั้วโลกกับเขม็ แม่เหลก็ ของเขม็ ทิศ และแสดงคา่ ของมุมบนหน้าปัด วิธีใช้เข็มทศิ คือ วางทศิ ในแนวระนาบปรับหมนุ หน้าปัดใหเ้ ขม็ บอก ค่าบนหน้าปดั อยใู่ นตำแหนง่ ท่ีหนั ไปทางทศิ เหนือแมเ่ หล็กโลก ตอ่ จากนน้ั จงึ นำเขม็ ทิศหันเขา้ หาตำแหนง่ ท่ตี อ้ งการวดั มมุ เช่น เสาธงโรงเรียน เข็มทศิ กจ็ ะบอกให้ ทราบวา่ เสาธงของโรงเรยี นอย่ใู น ทศิ ใด และทำมมุ กีอ่ งศากับทิศเหนือแมเ่ หล็กโลก เข็มทศิ บรนุ ตัน ได้รบั ความนยิ มนำ มาใชใ้ นการหามุมของทศิ มาก โดยมกี ารแทนสญั ลักษณ์ คอื N = ทิศเหนอื E = ทิศตะวันออก W = ทิศตะวันตก S = ทศิ ใต้



แผนที่ท่ใี ชอ้ ย่ใู นปจั จบุ ันมหี ลายรูปแบบ ซง่ึ ตอบสนองการใช้งานทแ่ี ตกต่างกนั ไป ได้แก่ แผนที่เฉพาะเร่อื ง แสดงขอ้ มลู เฉพาะตามวัตถปุ ระสงค์ เปน็ แผนท่ีที่นักเรียนต้องเรียนรู้ เช่น แผนทแ่ี สดงลักษณะภูมิประเทศ แผนที่แสดงปรมิ าณนำ้ ฝน แผนท่ีแสดงความหนาแนน่ ของประชากร แผนท่ีทอ่ งเทย่ี ว







ลูกโลก เกร็ดความรู้ องค์ประกอบของลูกโลก ประเภทของลูกโลก ลูกโลกสัณฐาน แผนที@ แสดงลกั ษณะภูมปิ ระเทศ ความสูงตา@ํ ของผวิ โลก เส้นเมริเดยี น และเส้ นขนาน ลูกโลกรัฐกจิ แกนขHวั โลก แสดงเขตการปกครองของ ประเทศต่างๆ

ลกู โลก ลกั ษณะ เปน็ ทรงกลม คลา้ ยกบั โลกและสามารถหมนุ ได้โดยรอบ สง่ิ ทีป่ รากฏอย่บู นลูกโลกจำลอง ท่ตี ัง้ ของเมอื ง ประเทศ ทะเล มหาสุมทร เสน้ แบ่งเมอื ง พิกัดภูมิศาสตร์ เส้นวันสากล เสน้ ศนู ยส์ ตู ร ทำหนา้ ที่ เปน็ เส้นแบง่ โลกออกเปน็ ซีกโลกเหนอื และซกี โลกใต้ เส้นละตจิ ดู เส้นขนานไปกับเสน้ ศนู ยส์ ตู รไปในทางเหนือและทางใต้ของเส้นศนู ยส์ ูตร ไปในทางเหนอื และทางใต้ของเสน้ ศูนยส์ ูตร เสน้ ลองจิจดู ทำหนา้ ที่ เปน็ เส้นแบ่งโลกตะวันออกและตะวนั ตก เสน้ ลองจิจูด มี 2 เส้น สำคญั คือ 1.เสน้ เมรเิ ดยี นแรก 2.เสน้ วันสากล

เขตหนาว เขตอบอ่นุ เขตรอ้ น เขตอบอ่นุ เขตหนาว

ภาพจากดาวเทียม เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยระบบกล้องหลาย ช่วงคลื่น โดยบันทึกข้อมูลเชิงตัวเลขของค่าการสะท้อนช่วงคลื่นแสง โดยข้อมูลที่บันทึกสามารถส่งกลับมายังสถานีรับบนโลกได้ทันทีจึง ทำให้ได้ข้อมูลที่ทันสมัยที่สุด ซึ่งการใช้ข้อมูลภาพจากดาวเทียม จำเปน็ ต้องมีการแปลความของสงิ่ ที่ปรากฏบนภาพกอ่ น



เกิดจากการนำกล้องหรือระบบบนั ทกึ ขอ้ มลู ข้นึ ไปติดต้ังอยูบ่ นอากาศยาน เชน่ เครอ่ื งบิน บอลลนู อากาศยานไร้คนขบั (โดรน)

เคร่อื งมือสำคัญทางภูมศิ าสตรอ์ น่ื ๆ แผนภมู ิ เวบ็ ไซต์ แผนภาพ

เทคโนโลยแี ละรปู แบบของขอ2 มลู ภมู ิศาสตร: ระบบกำหนดตำแหน+งบนพื้นโลก (GPS : global positioning system) จีพีเอส (GPS) เป#นเครื่องมือรับสัญญาณ จากดาวเทียม เพื่อหาหรือกำหนดจุดตำแหน@ง บนพื้นโลก โดยขEอมูลที่แสดงบนหนEาจอ GPS ไดEแก@ ค@าละติจูด ค@าลองจิจูด และค@าระดับ ความสูง ปMจจุบันนิยมใชEในการหาเสEนทางเพื่อ เดินทาง การสำรวจรังวัด ใชEบอกตำแหน@ง ผูEปQวย เปน# ตนE ปจ\" จุบันมกี ารใช/ GPS มากขึ้นในการหาเส/นทาง เพ่อื เดินทางไปยังจดุ หมาย

พิกดั ทางภูมิศาสตร์

พกิ ดั ทางภูมศิ าสตร์ เป็นระบบบอกตาํ แหน่งบนพ3ืนโลก อา้ งอิงจากตาํ แหน่งเป็น ละติจูดและลองจิจูดที=ตดั กนั เป็นหลกั ในการบอกตาํ แหน่งบอกจุด โดยมีค่าของตาํ แหน่งตาม ละจิจูดท=ีตดั กนั น3นั เป็นค่าตาํ แหน่ง พิกดั ภูมิศาสตร์ พกิ ัดทางภูมศิ าสตร์ ดงั น%ัน ตาํ แหน่งของของจุดบนพืน% โลก (ทต8ี %งั ของเมืองต่างๆ) กาํ หนดค่า เป็ นละตจิ ูด และ ลองจจิ ูด

N = ข#วั โลกเหนือ ละติจูด คือระยะทางท=ีวดั เป็นมุมไปทางเหนือและ ทางใตข้ องเสน้ ศูนยส์ ูตร เสน้ ศูนยส์ ูตร เสน้ แนวนอนที*ขนานไปกบั เสน้ ศูนยส์ ูตร อยบู่ นละติจูด 15 องศาเรียกเสน้ ขนานท*ี 15 องศา S = ข#วั โลกใต้ ต?งั อยบู่ นละติจูด 30 องศาเรียกเสน้ ขนาน 30 องศา ดงั น?นั เสน้ ขนานกบั ละติจูดจึงเป็นแนวเดียวกนั เส้นขนานละตจิ ูดเป็ นเส้นทมี8 คี วามสําคญั ในการแบ่งเขตอากาศโลก 1 องศาแบ่งเป็น 60 ลิปดา 1 ลิปดาเป็น 60 ฟิ ลิปดา การเรียกชื*อละติจูดอา้ งอิงนอกจากกาํ หนดเรียกตวั เลข เป็นองศาลิปดาฟิ ลิปดาแลว้ ตอ้ งบอกเหนือหรือใตด้ ว้ ยเสมอ

1.เส้นศูนย์สูตร (Equator) คือ เส้นทแี0 บ่งโลกออกเป็ น 2 ซีก คือ ซีกโลกเหนือ และซีกโลกใต้ ระนาบของเส้นศูนย์สูตรตAงั ฉาก กบั แกนโลกมคี ่าละตจิ ูดเป็ น 0 องศา เป็ นเส้นทลี0 ากผ่านบริเวณ กงึ0 กลางของโลก 2.เส้นทรอปิ กออฟแคนเซอร์ (Tropic of Cancer ) 3.เส้นทรอปิ กออฟแคปริคอร์น (Tropic of Capricorn ) 4.เสน้ อาร์กติกเซอร์เคิล (Tropic of Canncer ) 5.เสน้ แอนตาร์กติกเซอร์เคิล (Antarctic of Canncer)

N = ข#วั โลกเหนือ ลองจิจูด คือ ระยะทางที=วดั เป็นมุมไปทางตะวนั ออก และตะวนั ตกของเมริเดียนแรก S = ข#วั โลกใต้ การวดั เชิงมุมวดั ไปทางตะวนั ออก 180 องศา วดั ไปทางตะวนั ตก 180 องศา เสน้ 180 องศา จะทบั กนั และอยตู่ รงขา้ มกบั เมริเดียน 0 องศา ใน 1 องศาแบ่งเป็น 60 ลิปดา ใน 1 ลิปดาแบ่งเป็น 60 ฟิ ลิปดา การเรียกชื*อลองจิจูดอา้ งอิงตาํ แหน่งต่างๆนอกจากกาํ หนดเรียก ตวั เลขเป็นองศาลิปดาฟิ ลิปดาแลว้ ตอ้ งบอกตะวนั ออกหรือตะวนั ตกดว้ ยเสมอ

เส้นเมริเดยี นกับการกาํ หนดเขตเวลา เส้ นเมริเดยี น เป็ นเสน้ สมมติท,ีลากจากข3วั โลกเหนือไปข3วั โลกใต้ ซ,ึงมีท3งั หมด 360 เสน้ ห่างกนั เสน้ ละ 1 องศา ÀÒ¾áÊ´§àʹŒ àÁÃÔà´Õ¹

15 องใศนาเตวลามาเ1สน้ชวั=เมโรมิเงดียโนลกทจาํะใหหมเ้ กุนิดทเปาํภ็าในพหแคสดแ้ วงแนนาวมวควคสามวสววา่าา่ งมแงลแะสควลวามะมา่ ดืงคกวบัามคมวืดามบมนืดโเลคกล=ือนผา่ นไป

การกาํ หนดเขตภาคเวลา แผนทแ&ี สดงเขตภาคเวลาของโลก การกาํ หนดเขตภาคเวลา จะกาํ หนดตามระยะห่างของเสน้ ช่วงละ 15 องศา โดยกาํ หนด ตามเสน้ เมริเดียน ท3งั ดา้ นทิศตะวนั ออกและทิศตะวนั ตก ซ=ึงทว=ั โลกมีเขตภาคเวลาท3งั หมด 24 เขตภาคเวลา และกาํ หนดใหเ้ สน้ เมริเดียนแรก (๐ องศา) เป็นเวลาปานกลางกรีนิช

เวลามาตรฐาน เวลามาตรฐานท้องถน8ิ เวลามาตรฐานสากล ตารางเวลา GMT ทั*วโลก ประเทศไทย กมั พูชา ลาว และเวยี ดนาม ใช้เวลาทเ&ี ส้นเมริเดยี น 105° ตะวนั ออก เป็ นเส้นเมริเดยี นกลางเขตภาคเวลา ทาํ ให้ใช้เวลามาตรฐานเดยี วกนั ตารางเวลา GMT ทวั0 โลก เวลาที*กาํ หนดข?ึนใชใ้ นเขตภาคเวลาต่างๆ ทวั* โลก ซ*ึง เวลาของแต่ละพ?ืนที*ที*แตกต่างกนั ออกไปตามเขตภาค ประเทศที*มีขนาดใหญ่จะครอบคลุมพ?ืนที*หลายเขตภาค เวลาของแต่ละดินแดนหรือประเทศต่างๆ ซ*ึงมีเวลามาตรฐาน เวลา เช่น รัสเซีย ๑๑ เขต สหรัฐอเมริกา ๕ เขต เป็นตน้ ของแต่ละเขตหรือแต่ละทอ้ งถ*ิน