วารสารสุขภาพสำนักอนามัย ปีที่ 6 ฉบับที่ 3

วสา�ำรนสัการอสนขุ าภมาัยพ การออกกำ� ลงั กายด้วยสมาธบิ ำ� บัด แบบ SKTททักกั ษษะเะดเด็กก็ ไทไทยยในในยยุคคุดดิจจิิตติออลลฟฟนั ันปปลลออมมเถเถอ่ื ่อื นน....อ..อันันตตรรายายทที่คี่คณุ ุณคคาดาดไมไม่ถ่ถงึ งึรไู้ หมนน้�ำำ�้สสมมุนนุ ไพไพรรกกบั ับโรโรคครระบะบบบททางางเดเดนิ ินออาหาหาราร ขายอาหารต้องตรวจสุขภาพแแมมจ่ ่จา๋ ๋า...อ.อยยา่ ซา่ ซีดดีนนะ ะ วยั ใส...วยั ขยบั ควรทำ� อยา่ งไร... ถา้ จำ� เปน็ ตอ้ งกนิ ยาปฏชิ วี นะ Care giver ดแู ลใส่ใจ ผปู้ ว่ ยอลั ไซเมอร์ การออกก�ำลังกายในท่ที ำ� งาน

บก. ขอคุย สารบญั สวัสดีค่ะ พบกับ วารสารสุขภาพส�ำนักอนามัย ปที ี่ 6 ฉบบั ท่ี 3 เดอื นเมษายน - มถิ นุ ายน พ.ศ. 2560 อีกเช่นเคย ฉบับนี้มาพร้อม ISSN : 2229-0540 กั บ ส า ย ฝ น อั น ชุ ่ ม ฉ่� ำ แ ล ะ ส า ร ะ สุ ข ภ า พ ห ล า ก ห ล า ย รักษ์สุขภาพ ท่ีเป็นประโยชน์อย่างย่ิงส�ำหรับ ทกุ ท่าน โดยไดร้ ับเกยี รตจิ าก ส่เู สน้ ทาง “มหานครสุขภาพดี ทกุ ชวี ีแข็งแรง 3 นายแพทย์ชวินทร์ ศริ นิ าค ผู้อ�ำนวยการสำ� นกั อนามัย กรงุ เทพมหานคร พดู คยุ ถงึ นโยบายและแนวทางการเตรยี ม ทุกแหง่ ปลอดโรค” ค ว า ม พ ร ้ อ ม ใ น ก า ร พั ฒ น า ร ะ บ บ ก า ร ดู แ ล สุ ข ภ า พ ภายใต้นโยบาย “ผลักดันทันใจ แก้ไขทันที” ของ หว่ งใยแม่ ดูแลลูก พลต�ำรวจเอกอัศวิน ขวัญเมือง ผู้ว่าราชการ กรงุ เทพมหานคร โดยเนน้ การใหบ้ ริการทางการแพทย์ สุขภาพช่องปากหญงิ ต้งั ครรภ์ ... 6 และสาธารณสุขของส�ำนกั อนามยั ที่มีคณุ ภาพ ไดม้ าตรฐาน และมีความสอดคล้องตามบริบทและสภาพปัญหาของ เร่อื งส�ำคัญทหี่ ลายคนเมิน กรุงเทพมหานคร เพื่อให้คนกรุงเทพฯ มีสุขภาวะ ท่ีดีทั้งร่างกายและจิตใจ ปลอดภัยจากโรคคนเมือง วัยใส ใส่ใจสุขภาพ โรคติดต่อต่างๆ ทั้งโรคอุบัติใหม่และเก่า นอกจากนี้ ยังมีวิธีการดูแลสุขภาพท่ีคัดสรรมาให้อ่านกันอย่างจุใจ รูห้ รือไม่...เกยี่ วกับถงุ ยางอนามัย 8 ได้แก่ สุขภาพช่องปากหญิงต้ังครรภ์...เร่ืองส�ำคัญ ทีห่ ลายคนเมนิ ฟนั ปลอมเถือ่ น...อนั ตรายท่ีคณุ คาดไม่ถงึ ดแู ลสุขภาพสไตลค์ นเมือง ทักษะเด็กไทยในยุคดิจิตอล น้�ำสมุนไพรกับโรคระบบ ทางเดินอาหาร ออกก�ำลังกายด้วยสมาธิบ�ำบัดแบบ ฟันหา่ ง...ปญั หาทไี่ มค่ วรมองขา้ ม 10 SKT พบแพทย์สนอ.พูดคุย เรื่องโรคไตเร้ือรัง (CKD) โรคใกล้ตัวท่ีพึงระวัง ส�ำหรับท่านท่ีชื่นชอบอาหารญ่ีปุ่น สุขภาพ ผสู้ งู วัย มาดกู นั วา่ รบั ประทานปลาดบิ อยา่ งไร ใหป้ ลอดภยั จากพยาธิ และยังพาไปชมหอสมุดเมืองกรุงเทพฯ แห่งแรกของ ฟันปลอมเถอ่ื น...อนั ตรายทีค่ ณุ คาดไม่ถงึ 12 กรุงเทพมหานคร พร้อมค�ำถาม ร่วมสนุกชิงรางวัล ของทรี่ ะลกึ จากทีมงานเชน่ เคย เติมใจ ใส่ยิ้ม ดิฉันและทีมงานขอขอบคุณทุกท่านท่ีให้ ทกั ษะเดก็ ไทยในยุคดจิ ิตอล 14 ความสนใจติดตามอ่านวารสารสุขภาพส�ำนักอนามัย มาโดยตลอด ชว่ งนเี้ ปน็ ฤดูฝน อย่าลืมดูแลสุขภาพกันดว้ ย เรอื่ งน่ารู้ คผู่ บู้ รโิ ภค จะได้แข็งแรง ปลอดโรคปลอดภัยค่ะ มีค�ำแนะน�ำติชม อย่างไร ส่งมาพูดคุยกันได้นะคะ เพื่อจะน�ำไปพัฒนา รับประทานปลาดิบอย่างไรให้ปลอดภัยจากพยาธ ิ 16 วารสารฯให้ดีย่ิงข้ึน และอย่าลืมตอบค�ำถามร่วมสนุก กันมามากๆ ของรางวัลรออยู่ พบกันใหม่ฉบับหน้า กินเป็น เน้นสุขภาพ สวัสดคี ะ่ แมจ่ ๋า ... อยา่ ซีดนะ 18 แพทยห์ ญิงภาวณิ ี รุ่งทนต์กจิ ผอู้ ำ� นวยการส�ำนักงานพฒั นาระบบสาธารณสุข พบแพทย์ สนอ. บรรณาธกิ าร โรคไตเรอ้ื รงั (CKD) โรคใกลต้ ัวทพี่ งึ ระวัง 20 ออกกำ� ลังกาย สรา้ งสุขภาพ ออกก�ำลงั กายด้วยสมาธบิ �ำบัดแบบ SKT 22 ถอดรหสั สัตว์เล้ียง คุมกำ� เนดิ สตั ว์เลี้ยงกันดีไหม 24 อาสาพาเทย่ี ว หอสมุดเมอื งกรงุ เทพฯ... หอสมดุ ประจ�ำเมือง 26 แหง่ แรกของกรงุ เทพมหานคร ยาและสมุนไพร น้ำ� สมุนไพร กบั โรคระบบทางเดนิ อาหาร 28 29 คำ� ถามนี้...มีคำ� ตอบ 30 รอบร้วั กทม. 31 มุมสบาย คลายเครียด

รักษ์สุขภาพ ส่เู ส้นทาง นายแพทย์ชวินทร์ ศิรินาค ผู้อ�ำนวยการสำ� นักอนามยั“มหานครสุขภาพดี ทกุ ชวี ีแข็งแรง ทุกแหง่ ปลอดโรค” สังคมไทยโดยเฉพาะกรุงเทพมหานครในปัจจุบันกําลังเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงด้านต่างๆทั้งด้านสังคม เศรษฐกิจ เทคโนโลยีสารสนเทศท่ีสามารถเชื่อมโยงข้อมูลต่างๆ ของทุกภูมิภาคในโลกเขา้ ดว้ ยกนั ฯลฯ ซ่งึ การเปลย่ี นแปลงดงั กลา่ วส่งผลกระทบตอ่ วถิ กี ารดำ� เนนิ ชีวิต รวมทั้งเกดิ ปญั หาโรคคนเมอื งโรคติดต่อ โรคอุบตั ิใหม่และเก่าข้นึ ได้ ดังนั้นการเตรียมความพร้อมและพฒั นาระบบการดแู ลสุขภาพจึงเปน็ส่ิงส�ำคัญที่กรงุ เทพมหานครเล็งเหน็ ใหค้ วามสำ� คัญและใสใ่ จเปน็ พิเศษ โดยเนน้ การให้บริการทางการแพทย์และสาธารณสขุ ทมี่ คี ณุ ภาพ ไดม้ าตรฐานสอดคลอ้ งตามนโยบายดา้ นคณุ ภาพชวี ติ ของพลตำ� รวจเอกอศั วนิ ขวญั เมอื งผวู้ ่าราชการกรงุ เทพมหานคร วารสารสขุ ภาพสำ� นกั อนามยั ฉบบั นไ้ี ดร้ บั เกยี รตจิ าก นายแพทยช์ วนิ ทร์ ศริ นิ าค ผอู้ ำ� นวยการสำ� นกั อนามยัมาพดู คุยถึงกรอบทศิ ทางการดูแลสขุ ภาพ เพอื่ ใช้เปน็ แนวทางในการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพใหแ้ ก่ คนกรุงเทพฯ อนั จะน�ำไปสูก่ ารมสี ุขภาวะทางดานรา งกาย จติ ใจทสี่ มบรู ณแ ขง็ แรง และมคี ณุ ภาพชีวติ ทด่ี ี ส�ำนักอนามัย มีกรอบทิศทางในการพัฒนาระบบการดูแลสุขภาพของคนกรุงเทพฯ อย่างไร สำ� นกั อนามยั มีกรอบทิศทางการดูแลสุขภาพคนกรุงเทพฯ โดยเนน้ การให้บริการครอบคลมุ ทงั้ 4 มติ ิ ไดแ้ ก่การส่งเสรมิ สขุ ภาพ การป้องกนั และควบคุมโรค การรักษาพยาบาลและฟนื้ ฟูสุขภาพแกบ่ ุคคล ครอบครวั และชุมชน ควบคู่กับการส่งเสริมให้ประชาชนมีการพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพให้ถูกต้อง เหมาะสมด้วยตนเองซึง่ จะนำ� ไปสูก่ ารเสริมสรา้ งภาวะสุขภาพของประชาชนและสุขาภบิ าลเมอื งทดี่ ใี นลกั ษณะองคร์ วม สอดคล้องตามแผนพัฒนากรงุ เทพมหานครระยะ 20 ปี ระยะที่ 2 (พ.ศ.2561 – 2565) แผนปฏบิ ัติราชการกรงุ เทพมหานครพ.ศ.2561 และแผนพัฒนาส�ำนักอนามัย 4 ปี (พ.ศ.2558 – 2561) ซ่ึงเป็นกรอบในการพัฒนาและขับเคลื่อนการด�ำเนินงานส่งเสริมสุขภาพคน สุขภาพเมืองสู่ความเป็นมหานคร น่าอยู่อย่างย่ังยืน ประกอบด้วยประเด็นยุทธศาสตร์การพฒั นา 9 ยุทธศาสตรส์ �ำคญั ไดแ้ ก่ ยุทธศาสตร์ที่ 1 การรณรงค์ สร้างความรู้ความตระหนักในประเด็นเชิงสุขภาพตามสถานการณ์แ ล ะ บ ริ บ ท ม ห า น ค ร ใ ห ้ กั บ ป ร ะ ช า ช น ใ น ว ง ก ว ้ า งพร้อมยกเป็นประเด็นสุขภาพระดับมหานคร เช่นบรโิ ภคอาหารปลอดภัย โรคระบาด โรคติดต่อทส่ี ำ� คญัโรคตดิ ต่อทางเพศสมั พนั ธ์ ยาเสพติด สขุ ภาพผสู้ งู อายุเปน็ ตน้ วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 3

ยุทธศาสตรท์ ่ี 2 การสง่ เสริมสขุ ภาพและปอ้ งกนั โรคเชงิ รุก รวมทัง้ การฟน้ื ฟูสุขภาพและสังคมสงเคราะห์ แบบครบวงจร เน้นการปรบั พฤติกรรมสขุ ภาพแบบองค์รวมทง้ั ด้านกาย ใจ อารมณ์ สังคม เพื่อนำ� ไปส่ตู น้ แบบของ ระบบบริการสุขภาพเขตเมือง ยทุ ธศาสตรท์ ่ี 3 มงุ่ เนน้ การกำ� จดั แหลง่ เพาะพนั ธย์ุ งุ และพาหะนำ� โรค การจัดการสุขาภบิ าลทีอ่ าจกอ่ ให้เกดิ มลภาวะ ท้งั เชิงรับและเชิงรกุ ยุทธศาสตร์ท่ี 4 เป็นการเพ่ิมศกั ยภาพ ยกระดับมาตรฐานการควบคมุ จดั การภัยพบิ ัตริ ูปแบบตา่ งๆ ได้แก่ ชีวเคมี สารเคมี ภัยธรรมชาติ สาธารณภัย ของเมอื งขนาดใหญ่ ท้ังในดา้ นการเฝ้าระวงั แจง้ เตอื น สอบสวน จำ� กดั วง และการจัดทรัพยากรสนับสนนุ หนว่ ยปฏบิ ตั อิ ย่างมีประสิทธภิ าพ ยทุ ธศาสตรท์ ่ี 5 การพฒั นาหนว่ ยบรกิ ารสขุ ภาพแบบองคร์ วมระดบั ปฐมภมู ขิ องสำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานคร ไดแ้ ก่ ศูนย์บริการสาธารณสุข ศูนย์บรกิ ารสาธารณสขุ สาขา หน่วยบริการเคลือ่ นท่ี เพ่อื เพ่ิมขีดความสามารถของ หนว่ ยบรกิ ารและทรัพยากรบคุ คลในการให้บริการได้อย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ ยทุ ธศาสตรท์ ี่ 6 เนน้ การเพมิ่ ศกั ยภาพการบรกิ ารชนั สตู รสาธารณสขุ และเภสัชกรรม เพ่ือให้สามารถสนับสนุนงานบริการทางการแพทย์และ สาธารณสขุ ได้อย่างเพยี งพอ ยทุ ธศาสตร์ท่ี 7 การสร้าง ขยาย พัฒนาและจัดการเครอื ข่าย สนบั สนุนบรกิ ารทางการแพทยแ์ ละสาธารณสุขอย่างเป็นระบบ เพอ่ื ให้ทุก ภาคสว่ นมสี ่วนร่วมในการดแู ลสขุ ภาพประชาชนและสุขภาพเมอื งร่วมกนั ยุทธศาสตรท์ ่ี 8 เน้นการพัฒนาบคุ ลากรทั้งในดา้ นสมรรถนะตามวิชาชพี และสมรรถนะดา้ นบรหิ ารจดั การ ตลอดจนการสรา้ งและแลกเปลีย่ นองค์ความรู้ และงานนวัตกรรมจัดท�ำร่วมกนั ยุทธศาสตร์ท่ี 9 การพัฒนาระบบเทคโนโลยีสาธารณสุขของส�ำนักอนามัย กรุงเทพมหานคร ที่มี ความสอดคลอ้ ง และเชือ่ มโยงกันอยา่ งเปน็ ระบบ ส�ำนักอนามัย ก�ำหนดวิสัยทัศน์ไว้อย่างไร และมีแนวทางการด�ำเนินงานอย่างไร เพื่อน�ำวิสัยทัศน์ ไปสู่การปฏิบตั ิ ส�ำนักอนามัย ก�ำหนดวิสัยทัศน์ว่า “มหานครสุขภาพดี ทุกชีวีแข็งแรง ทุกแห่งปลอดโรค” โดยมี ส่วนราชการในสังกัด ประกอบด้วย ส�ำนักงาน/กอง 13 แห่ง ศูนย์บริการสาธารณสุข 68 แห่ง และ ศูนยบ์ ริการสาธารณสขุ สาขา 76 แหง่ ที่ทำ� หน้าทใี่ หบ้ ริการดา้ นการแพทย์และสาธารณสุขต่างๆ ตลอดจนพฒั นา ภาคเี ครือขา่ ยการดูแลสุขภาพในลกั ษณะองคร์ วม (Holistic) โดยแบง่ เปน็ ภารกิจพนื้ ฐานของการให้บริการ เพือ่ นำ� วสิ ยั ทัศนไ์ ปสู่การปฏบิ ตั ิ 7 ด้าน ดังนี้ 1. สรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ ปอ้ งกนั และควบคมุ โรค โดยจดั ใหม้ กี ารสง่ เสรมิ สขุ ภาพอนามยั ทกุ กลมุ่ วยั สง่ เสรมิ สุขภาพจิตและพฤติกรรมสขุ ภาพทีเ่ หมาะสม ปอ้ งกนั ควบคมุ หยุดยง้ั การแพรก่ ระจายของโรคตดิ ตอ่ ในวงกวา้ ง และสรา้ งเสริมภมู คิ ุม้ กันโรค 2. รักษาพยาบาลปฐมภมู ิ ฟ้นื ฟูสขุ ภาพ เพอื่ ให้ประชาชน เขา้ ถงึ ระบบการรกั ษาพยาบาลในระดับ ปฐมภมู ิที่มคี ุณภาพ ไดม้ าตรฐาน เช่น จดั ใหม้ ีบริการบำ� บดั รักษาพยาบาลขั้นปฐมภมู ิ มีระบบการดูแลผู้ป่วย และ ผู้สูงอายทุ ตี่ ้องไดร้ บั การดแู ลต่อเนอ่ื งทีบ่ า้ น พัฒนาระบบสง่ ตอ่ ผู้ป่วยอยา่ งครบวงจร สรา้ งระบบการดแู ลแบบ4 สวา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

Home Ward ท่มี รี ูปแบบการตรวจการพยาบาลทีบ่ า้ น (SuperviseNurse Home Ward) เพือ่ ควบคุมกำ� กบั และดแู ลการปฏิบัติการพยาบาลให้ถูกต้องตามมาตรฐานการพยาบาลของศูนย์บริการสาธารณสุขเป็นตน้ 3. สาธารณสขุ มลู ฐานและเครอื ขา่ ยสขุ ภาพ เปน็ การสง่ เสรมิการมสี ่วนร่วมของภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสังคมในการดแู ลสุขภาพตนเอง ครอบครัว ชุมชน เน้นการด�ำเนินการสาธารณสุขมูลฐานเป็นส�ำคัญ เช่น มีศูนย์สุขภาพชุมชนเป็นสถานที่ให้บริการสาธารณสุขข้ันพ้ืนฐาน จัดให้มีอาสาสมัครสาธารณสุข ท�ำหน้าท่ีให้ค�ำปรึกษาแนะน�ำ เผยแพร่ความรู้ด้านสุขภาพ การเฝ้าระวังภาวะโภชนาการในเด็กและผู้ใหญ่การเฝ้าระวังโรคติดต่อในชุมชนการคัดกรองภาวะความเจ็บปว่ ย เปน็ ต้น 4. ปอ้ งกนั บำ� บดั รกั ษา และฟืน้ ฟูการติดยาเสพติดและสารเสพตดิ ในเด็ก เยาวชน และประชาชนในชุมชน โรงเรียนและสถานประกอบการในพน้ื ท่กี รุงเทพมหานคร โดยการประสานความร่วมมอื และบูรณาการการท�ำงานร่วมกบั หนว่ ยงานทงั้ ภาครฐั และเอกชน 5. สนับสนนุ ระบบบรกิ ารสขุ ภาพ เป็นการจัดระบบสนับสนนุ บรกิ ารดา้ นการแพทย์และสาธารณสขุของส�ำนกั อนามยั ที่มีประสทิ ธิภาพ เชน่ ระบบสนับสนุนกลางในการจัดหายาเวชภัณฑ์ การตรวจวเิ คราะหท์ างห้องปฏบิ ัติการ การสร้างเครือขา่ ยสุขภาพภาคประชาชน การใหก้ ารสงเคราะห์ทางดา้ นสาธารณสุขแก่ผู้ทม่ี ปี ัญหาทางสขุ ภาพ หรอื ได้รบั ผลกระทบจากปัญหาสุขภาพ เป็นต้น 6. สุขาภิบาลอาหารและอนามัยสิ่งแวดล้อม เป็นการส่งเสริมใหป้ ระชาชนได้บริโภคอาหารที่สะอาด ปลอดภยั ปราศจากเชือ้ โรค สารปนเป้ือนทเี่ ป็นอันตรายตอ่ สุขภาพ รวมทงั้ สง่ เสริมอนามัยส่งิ แวดลอ้ มในสถานประกอบการ อาคารสาธารณะ และในชมุ ชนให้ถูกสุขลักษณะ 7. นโยบายและบรหิ ารจัดการ มรี ะบบบริหารทรพั ยากรบคุ คลทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพ โปรง่ ใส มมี าตรฐาน และสนบั สนนุ การบรหิ ารงานส่วนกลางให้แกห่ น่วยงานต่างๆ ส�ำนกั อนามยั กรุงเทพมหานครใหค้ วามสำ� คญั และมุง่ มัน่ ในการพฒั นาระบบบรกิ ารสขุ ภาพ 5ให้แก่ประชาชนชาวกรุงเทพมหานคร โดยเน้นการบูรณาการงานสร้างเสริมสุขภาพ ป้องกันควบคุมโรคของทุกภาคส่วนทั้งเชิงรับและเชิงรุก พัฒนาและเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงบริการทางการแพทย์และสาธารณสุข ควบคูก่ ับการพัฒนาระบบการสขุ าภิบาลอาหารและสิง่ แวดลอ้ มเพอ่ื ใหป้ ระชาชนมีสขุ ภาวะทางดานรา งกายและจติ ใจที่สมบูรณแขง็ แรง มีคณุ ภาพชีวติ ท่ดี อี ย่างยัง่ ยนืและอยอู่ ยา่ งมีความสุขในมหานครแห่งน้ี บทสมั ภาษณ์โดย ทรงพร วทิ ยานนั ท์ นกั วชิ าการสาธารณสขุ ชำ� นาญการ สำ� นกั งานพฒั นาระบบสาธารณสขุ สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานคร วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย

หว่ งใยแม่ ดแู ลลกูสุขภาพชอ่ งปากหญงิ ตง้ั ครรภ์เรือ่ งส�ำคญั ที่หลายคนเมิน !!! ทพ.เฉลิมพงศ์ ต้งั วิจติ รสกุล ทนั ตแพทยช์ ำ� นาญการ กองทนั ตสาธารณสขุ สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานคร ขณะตง้ั ครรภห์ รอื เรม่ิ เปน็ คณุ แม่ รา่ งกายจะมกี ารเปลยี่ นแปลงหลายอยา่ ง รวมทั้งในช่องปากกจ็ ะมกี ารเปล่ยี นแปลงด้วยเชน่ กนัอาการต่างๆ ที่เกีย่ วกับสุขภาพช่องปากมีดงั น้ี1. ภาวะฮอรโ์ มนทเี่ ปลี่ยนแปลงไป จะทำ� ใหเ้ กิดเหงอื กอกั เสบได้ง่ายคณุ แมจ่ งึ ควรท�ำความสะอาดชอ่ งปาก แปรงฟนั ด้วยยาสฟี นั ทผ่ี สมฟลอู อไรด์ และใชไ้ หมขดั ฟันใหถ้ ูกวิธี และควรไปพบทันตแพทย์เพือ่ รับการขูดหนิ ปนู และตรวจสุขภาพช่องปาก2. มีอาการแพ้ท้องคลน่ื ไส้ อาเจยี น ซ่ึงจะท�ำใหก้ รดจากกระเพาะอาหารออกมาตกค้างตามผวิ ฟนั และซอกฟัน อาจทำ� ให้ฟันสกึ กร่อนได้3. หวิ บอ่ ย หวิ ไมเ่ ปน็ เวลา คุณแมม่ ักจะรับประทานจบุ จิบ ทำ� ให้เสยี่ งตอ่การเกดิ ฟันผุ และการทานอาหารเปรย้ี วบ่อยๆ ก็มีผลทำ� ใหฟ้ ันสึกกร่อนไดเ้ ช่นกันทำ� อย่างไรดี ? ...เม่อื ปวดฟันระหว่างต้งั ครรภ์ อย่างแรกคงต้องหาหมอฟันให้ช่วยประเมินว่าควรรักษาอยา่ งไร ถ้าคณุ หมอเหน็ ว่าเป็นไม่มาก อาจจะใหท้ านยาแกป้ วด(พาราเซตามอล) เพ่อื บรรเทาอาการไปก่อน ทานครง้ั ละ 1 เม็ด ทกุ 4 - 6 ช่วั โมง ยานไ้ี มเ่ ปน็ อันตรายตอ่ ทารกในครรภ์ถา้ อาการปวดยงั ไม่ดีข้ึนควรไปปรึกษาแพทย์ ไมค่ วรซ้อื ยาทานเอง ที่สำ� คญั ไม่ควรปล่อยใหเ้ กดิ อาการปวดต่อเน่ืองนานๆเพราะอาจสง่ ผลต่อทารกในครรภห์ รอื การตงั้ ครรภ์ เช่น กระตุ้นให้เกดิ การคลอดทารกก่อนก�ำหนดกเ็ ป็นได้ ระหวา่ งการตั้งครรภ์ ท�ำฟนั ได้หรือไม่ ? การทำ� ฟันโดยท่ัวไปไมเ่ ป็นอันตรายตอ่ การตงั้ ครรภ์ คุณแมจ่ ึงควรไป พบทนั ตแพทย์ เพ่ือขอค�ำแนะนำ� และตรวจรักษาแต่เน่ินๆ หรอื ถ้ามีปญั หา ซับซ้อนและจ�ำเป็นท่ีจะต้องรับการรักษายุ่งยาก เช่น ต้องมีการใช้ยาชา การถอนฟันหรือการรกั ษารากฟนั ทนั ตแพทย์อาจนดั ให้มาท�ำการรกั ษาในช่วง อายคุ รรภ์ 4 - 6 เดอื น หรือนดั หลังจากคลอดบุตรแลว้ ซึง่ เป็นช่วงที่ปลอดภัย ต่อการทำ� ฟนั6 วสา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

คำ� แนะน�ำส�ำหรบั คณุ แม่ต้งั ครรภ์ 3. รบั ประทานอาหารใหค้ รบ 5 หมู่ เพอื่ สขุ ภาพ 1. การตั้งครรภ์ไม่จ�ำเป็นต้องสูญเสียฟัน ของแม่และลูกในครรภ์ แคลเซียมเป็นสารอาหารสำ� คัญเสมอไป การรกั ษาสขุ ภาพชอ่ งปากใหด้ ตี ง้ั แตก่ อ่ นตง้ั ครรภ์ ในการสร้างฟันของลูก คุณแม่จึงควรทานแคลเซียมจะท�ำให้ปัญหาในช่องปากในระหว่างตั้งครรภ์ลดน้อยลง ให้เพยี งพอดังน้นั จงึ ควรแปรงฟนั และใชไ้ หมขัดฟันทุกวัน อย่างนอ้ ย 4. การรบั ประทานอาหารบ่อยๆ โดยเฉพาะวันละ 2 คร้ัง พยายามใหส้ ะอาดทัว่ ทง้ั บริเวณซอกฟนั ขนมหวาน จะทำ� ใหฟ้ นั ผงุ า่ ยมากขนึ้ ควรเลอื กรบั ประทานและขอบเหงอื ก และควรบว้ นปากหรอื แปรงฟันทุกครัง้ อาหารว่างท่ีมีประโยชน์ไม่หวานจัด และหลีกเลี่ยงหลงั ทานอาหารว่าง อาหารหวานหรืออาหารเหนียวติดฟนั เพ่อื ป้องกันฟันผุ 2. หากมอี าการแพท้ อ้ ง อาเจยี น ควรบว้ นปาก 5. ควรตรวจฟันทุก 6 เดือน ตามปกติด้วยนำ�้ เปล่าหรอื นำ้� ยาบ้วนปากผสมฟลูออไรด์ เพื่อลด หญงิ ตง้ั ครรภส์ ามารถทำ� ฟนั ไดโ้ ดยปลอดภยั อยา่ งไรกต็ ามปริมาณกรดจากกระเพาะอาหารท่ีย้อนข้ึนมาในช่องปาก ควรเลี่ยงการท�ำฟันในไตรมาสแรก และไตรมาสท่ี 3 และการแปรงฟันหลังอาเจียนทันทีอาจท�ำให้ฟันสึก ควรแจ้งทันตแพทย์และเจ้าหน้าท่ีทุกครั้งว่าต้ังครรภ์เน่ืองจากกรดในกระเพาะอาหารท่ีออกมาเม่ืออาเจียน ควรเลย่ี งการถา่ ยภาพรงั สี แตห่ ากมคี วามจำ� เปน็ กส็ ามารถทำ� ให้ผวิ ฟันออ่ นตัวลง การแปรงฟันทันทจี ะทำ� ใหผ้ ิวฟัน ท�ำไดโ้ ดยต้องสวมเสื้อป้องกันรังสกี ่อนทกุ คร้งั โดยทว่ั ไปใหส้ ึกกรอ่ นได้งา่ ย ในหญิงตั้งครรภ์ ทันตแพทย์มักจะรักษาเท่าที่จ�ำเป็น หากมีอาการปวด บวม อกั เสบท่ีเหงือกหรือฟนั ควรจะ รับการรักษาทนั ที เพราะสขุ ภาพช่องปากของมารดา มีผลตอ่ สขุ ภาพของลกู ได้ นอกจากน้กี ารใชย้ าในหญงิ ตั้งครรภ์ต้องใชอ้ ย่างระมัดระวัง เพราะอาจมีผลตอ่ ฟนั ของลกู เช่น ยาเตตร้าซัยคลนิ จะท�ำให้ฟนั ของลูกเป็นสีน�้ำตาล จึงห้ามใชย้ าน้ีในขณะต้ังครรภ์ ฟนั ดีตอ้ งเริ่มทค่ี ุณแม่ ฟันของลูกน้อยจะเริ่มสร้างตั้งแต่สัปดาห์ที่ 4 - 6 ขณะยังอยู่ ในครรภค์ ณุ แม่ ฉะนนั้ คณุ แม่จึงควรดูแลตนเองด้วยการรบั ประทานอาหาร ทีม่ ีแคลเซียมให้เพยี งพอ ดื่มนมเป็นประจำ� ตามท่ีแพทย์แนะนำ� รับประทาน อาหารท่มี ีประโยชน์จะช่วยเสรมิ สรา้ งฟันน้�ำนมของลกู ใหส้ มบรู ณ์แข็งแรง วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 7

วยั ใส ใส่ใจสขุ ภาพ รู้หรือไม่ ? เกย่ี วกบั ถงุ ยางอนามัย เชื่อว่าในยุคนี้คงไม่มีใครไม่รู้จักถุงยางอนามัย ปยิ ะวรรณ จนั ตรีหรือท่ีเรียกกนั สน้ั ๆ วา่ “ถงุ ยาง” โดยเฉพาะถุงยางอนามยั นกั วชิ าการสาธารณสขุ ปฏบิ ตั กิ าร กองควบคมุ โรคเอดส์ วณั โรค และโรคตดิ ตอ่ ทางเพศสมั พนั ธ์สำ� หรบั เพศชาย เพราะถงุ ยางอนามยั ชายถือเปน็ อุปกรณ์ สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานครที่ง่ายท่ีสุดท่ีนิยมใช้กันมากในการป้องกันเช้ือเอชไอวีและโรคตดิ ตอ่ ทางเพศสมั พนั ธ์ รวมถึงป้องกันการตัง้ ครรภไ์ ด้ รู้หรือไม่ ? ถุงยางท�ำจากอะไร ปจั จบุ ันถงุ ยางอนามัยนิยมท�ำจาก 1) ยางธรรมชาติ หรือ Latex Condom ซงึ่ เปน็ ถุงยางท่ใี ช้กันทว่ั ๆ ไป มีราคาถูก สามารถใชร้ ่วมกบั สารหล่อลื่นทม่ี ีส่วนผสมของน�้ำได้ เชน่ K Y Jelly แต่ไม่สามารถใชก้ บั สารหล่อลน่ื ท่มี สี ว่ นผสมของน้�ำมันได้ เพราะ จะทำ� ให้ถุงยางเสอื่ มคุณภาพ และฉีกขาดขณะใชง้ านได้ 2) ยางสงั เคราะห์ หรือ Polyurethane Condom สำ� หรับผู้ที่แพย้ างธรรมชาติ แต่มีราคาแพง และ หาไดย้ าก สามารถใช้รว่ มกับสารหล่อล่นื ท่ีมีสว่ นผสมของนำ�้ มันได้ รหู้ รอื ไม่ ? ถงุ ยางมีกีป่ ระเภท อย่างที่ทราบกนั ดถี งุ ยางอนามยั ท่ีวางขายจ�ำหน่ายทวั่ ไป ส่วนใหญ่เปน็ ถงุ ยางอนามยั สำ� หรบั เพศชาย และ ก็ยงั มถี ุงอนามัยสำ� หรับเพศหญงิ ดว้ ย แตเ่ นอื่ งจากใช้งานล�ำบากจึงไม่นิยมใช้ และหาได้ยากในบา้ นเรา นอกจากน้ี ยงั มแี ผ่นอนามยั หรือแผน่ แดม (Dental Dam) ท่ใี ชส้ ำ� หรบั ออรลั เซก็ ส์ รูห้ รอื ไม่ ? วธิ เี ลอื กซือ้ ถุงยางตอ้ งดอู ะไรบ้าง ถุงยางอนามัยเป็นอุปกรณ์ท่ีช่วยในการป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ แต่ท่ีส�ำคัญไม่น้อย กค็ ืออารมณข์ ณะรว่ มเพศทจ่ี ะพาให้ทัง้ คูไ่ ปถึงจุดสดุ ยอดท่ปี รารถนา การเลือกถงุ ยางอนามัยทเ่ี หมาะสมจะช่วยให้ คู่รักไปถึงฝั่งฝันได้ส�ำเร็จ โดยสงิ่ ทีต่ ้องเลือกมีดังน้ี8 วสา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

1) ชนิด โดยทว่ั ไปท�ำจากยางธรรมชาติ แต่ถ้าผทู้ แ่ี พย้ างธรรมชาตสิ ามารถเปล่ยี นมาเปน็ ถงุ ยางที่ท�ำจากยางสังเคราะห์ (Polyurethane Condom) 2) ขนาด ถงุ ยางมตี ัง้ แต่ 44 – 56 มม. แต่ส่วนใหญท่ ีว่ างจำ� หน่ายมีขนาด 49 – 54 มม. ซึง่ ตอ้ งเลอื กท่ีเหมาะสมกบั ขนาดอวัยวะเพศชายของตัวเองการวัดขนาดถุงยางอนามัยท่ีถูกต้อง คอื วัดเสน้ รอบวงช่วงก่ึงกลางของอวัยวะเพศชายในขณะทีแ่ ข็งตัวเตม็ ท่ี (หนว่ ยเปน็ มลิ ลเิ มตร) แลว้ หารดว้ ย 2 เชน่ ถา้ วดั เสน้ รอบวงได้ 104 มม. หาร 2 จะไดถ้ งุ ยางอนามยั เบอร์ 52เป็นตน้ 3) ความบาง ถงุ ยางทวั่ ไปมคี วามหนา 0.05-0.07 มม. แตก่ ไ็ ดม้ กี ารพฒั นาใหบ้ างลงจนเหลอื 0.01-0.02 มม.เพอื่ ให้สมั ผสั ท่เี หมือนไมไ่ ด้ใส่ 4) ผวิ มใี ห้เลือกท้ังแบบผิวเรียบและผิวขรขุ ระ ตามความชน่ื ชอบ 5) กล่ินและรส มีให้เลือกหลายกล่ินหลายรสเพ่ือเพิ่มอารมณ์ขณะร่วมเพศ เช่น กลิ่นสตรอเบอร์รี่กลิน่ มนิ ท์ เป็นต้น 6) คณุ สมบตั อิ ่นื ๆ เชน่ แบบมสี ารหล่อล่ืน สารชะลอการหลง่ั เปน็ ต้นรหู้ รือไม่ ? ผิดความเช่อื เหล่าน้ี การใชถ้ งุ ยางแสดงถงึ ความไม่ไว้ใจกัน การใช้ถงุ ยางท�ำให้ค่นู อนคดิ ว่าเราเปน็ โรคตดิ ตอ่ การใช้ถุงยางท�ำใหไ้ ปไม่ถงึ จดุ สดุ ยอด ใสถ่ งุ ยางหลายๆ ชัน้ ป้องกนั ได้ดกี วา่ ช้นั เดียว คอ่ ยใส่ถุงยางเมื่อใกลเ้ สรจ็ ภารกิจกไ็ ด้ ถงุ ยางใช้เฉพาะกับชายรักชาย ถงุ ยางใช้เฉพาะเม่ือซือ้ บริการทางเพศ ผ้หู ญงิ พกถงุ ยางเปน็ ผ้หู ญงิ ท่ผี า่ นผู้ชายมาเยอะ จะใชส้ ารหล่อลนื่ อะไรก็ได้กับถุงยางทุกชนดิ จะถอดถุงยางออกตอนไหนก็ได้ วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 9

ดแู ลสุขภาพสไตลค์ นเมือง ฟันห่าง....ปญั หาทีไ่ มค่ วรมองขา้ ม ทพ.เฉลิมพงศ์ ตงั้ วิจิตรสกุล ทนั ตแพทยช์ ำ� นาญการ กองทนั ตสาธารณสขุ สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานคร “ฟนั ” เป็นอวยั วะสำ� คญั ชว่ ยในการบดเค้ยี วอาหาร ช่วยในการออกเสียง คงรูปใบหน้า และยงั มผี ลต่อ ความสวยงามด้วย ฟันท่ีเรียงตัวสวยเป็นระเบียบ ขาวดูสะอาด ท�ำให้ใบหน้าดูสมส่วน สวยงาม หลายๆ คน นอกจากจะมีปัญหาสขุ ภาพอนามยั ของฟันแล้ว ยังมีปญั หาฟนั หา่ งหรือเกดิ ช่องวา่ งระหว่างฟนั โดยเฉพาะฟนั หนา้ บางคนมีความเชอ่ื ว่าการมีฟันหนา้ ห่างกนั นน้ั จะท�ำให้เงนิ ไหลออกเกบ็ เงนิ ไม่ค่อยอยู่ หรือบางคนท่ีมีฟันหน้าหา่ งกัน มักจะขาดความมั่นใจ โดยเฉพาะเวลาท่ยี ม้ิ หรือสนทนา และที่สำ� คญั ทำ� ให้เกิดปญั หาในการบดเคย้ี วอาหาร อาจจะ ท�ำใหอ้ าหารตดิ ทีช่ อกฟันห่างน้ัน ส่งผลให้เกิดปญั หาฟนั ผหุ รือเหงอื กอกั เสบได้ สาเหตทุ ี่ท�ำให้เกิดฟนั ห่าง 1. ลกั ษณะนิสยั การกลนื ท่ีผิดปกติ บางคนจะใช้ลิน้ ดนั ฟันหนา้ ในขณะกลนื (Tongue thrusting) ท�ำให้ ฟนั แผก่ ระจายตัวออก เกดิ ชอ่ งว่างระหว่างฟันหนา้ บนและล่าง 2. ลักษณะนสิ ยั เม่อื ยงั เดก็ ทช่ี อบดูดนิ้วมือเปน็ เวลานาน สง่ ผลให้มีการย่ืนของฟนั หนา้ บนและมีชอ่ งว่าง ระหว่างฟนั ซขี่ า้ งๆ เกดิ ขน้ึ ได้ 3. การมเี นื้อยึดริมฝปี ากทีอ่ ยู่เหนอื ฟันหนา้ บนมาเกาะในต�ำแหนง่ ทีใ่ กลฟ้ นั มากเกนิ ไป ทำ� ให้ขดั ขวางการ เรยี งตวั ของฟันหน้าบน ทำ� ให้เกดิ ชอ่ งว่างระหว่างซฟี่ นั 4. การถอนฟันและไม่ใสฟ่ ันทดแทนท�ำให้ฟนั ล้ม โดยจะทำ� ใหเ้ กิดช่องว่างของฟันท่ีถูกถอนออกไป และ เกดิ การลม้ เอียงตัวของฟันบรเิ วณทต่ี ิดกับชอ่ งว่างน้ัน ทำ� ให้เกิดชอ่ งหา่ งกับฟนั ทอี่ ยู่ข้างเคียง 5. ผปู้ ว่ ยทเ่ี ปน็ โรคปริทันต์ ซ่งึ เรมิ่ ตน้ จากการทม่ี หี นิ ปนู เกิดเหงอื กอกั เสบ และปล่อยท้งิ ไว้นานโดยไม่ได้ รักษา จนเกิดการลกุ ลามไปกระทงั่ มกี ารละลายตัวของกระดกู ท่ีอยูร่ อบๆ รากฟัน ถา้ ยังคงละลายตอ่ ไป กจ็ ำ� ท�ำให้ ฟันโยกและฟันหา่ งออกจากกันมากข้ึนเรื่อยๆ 6. สาเหตุทางพนั ธกุ รรม บางคนมคี วามไมส่ มดุลระหว่างขนาดของฟันและขนาดขากรรไกร โดยฟนั มี ขนาดเลก็ เกนิ ไป แตม่ ีขากรรไกรขนาดใหญ่ ท�ำใหเ้ กดิ ช่องว่าง ซึ่งลกั ษณะนี้ผปู้ ว่ ยจะมีฟนั หา่ งกนั หลายๆ ซี่10 สวา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

วิธีแกไ้ ขปญั หาฟนั หา่ ง 1. การอดุ ปิดชอ่ งวา่ งระหว่างฟนั โดยการใชว้ ัสดุอดุ ฟันท่มี สี เี หมอื นฟัน อุดเตมิ ขนาดของฟนัแตล่ ะซี่ให้ใหญ่ขน้ึ จนชิดกนั วธิ นี ี้สามารถปดิ ชอ่ งฟนั หนา้ ท่หี า่ งกันได้อยา่ งสวยงาม โดยท่ีไม่ต้องมกี ารกรอฟนั เลยอาจจะมเี พยี งการกรอผวิ เคลอื บฟนั เพ่อื ลดความนูนของสนั ฟนั ลงเพยี งเล็กนอ้ ย เพอื่ ให้เกดิ ความสวยงามดูสมดุลกันของฟันท้ังสองซ่ี แต่มีขอ้ เสยี คอื ตอ้ งระมัดระวงั ที่จะไม่ใชฟ้ นั หน้า กดั แทะอาหารแขง็ เช่น เมลด็ ถว่ั ตา่ งๆ หรือผลไมแ้ ขง็ ๆ เพราะสามารถท�ำใหว้ ัสดุอุดฟนั น้นั หลุดได้ รวมถงึ ปญั หาเหงือกอกั เสบในบรเิ วณนน้ั ไดถ้ า้ ดแู ลเร่อื งความสะอาดไมด่ ีเพยี งพอ 2. การทำ� เคลือบฟนั หรือวีเนยี ร์ (Veneer) วิธนี ีท้ ันตแพทยจ์ ะทำ� การกรอฟันทางดา้ นหนา้ออกบางส่วน แล้วใช้วสั ดพุ อร์ซเลน (Procelain) หรอื วัสดุอุดสีเหมอื นฟัน (Composite Resin) มาปิดทับลงบนดา้ นหนา้ ฟันที่กรอไว้ โดยจะยึดวีเนียรต์ ดิ กบั ตัวฟันด้วยวัสดุยดึ ตดิ ที่เฉพาะ วิธนี ีเ้ หมาะส�ำหรับฟันหน้าทไี่ ม่ต้องรบัแรงกระแทกใดๆ และไม่แนะนำ� ใหท้ ำ� ในผู้ปว่ ยท่มี ีประวตั ิการนอนกดั ฟัน  3. การท�ำครอบฟัน จะใช้กับกรณีที่ฟันมีขนาดเล็กมากหรือไม่สามารถแก้ไขปัญหาฟันห่างได้ด้วยการอุดปดิ ช่องวา่ งระหว่างฟัน (Composite Resin) หรือวเี นียร์ (Veneer) ได้ 4. รักษาด้วยการจดั ฟนั เพ่ือเคลอ่ื นฟันและปิดชอ่ งฟันหา่ ง นอกจากน้นั ยงั ชว่ ยแก้ไขฟนั ซ้อนเกในตำ� แหน่งอนื่ ๆ การจัดฟันมที ั้งแบบใสเ่ ครือ่ งมือถอดไดแ้ ละแบบตดิ เครื่องมือการดูแลสขุ ภาพฟัน ป้องกันปัญหาฟนั ห่าง • การป้องกันทำ� ได้โดยการแปรงฟันใหส้ ะอาด ใชไ้ หมขัดฟันอยา่ งถูกวธิ แี ละสม�่ำเสมอ • สำ� หรับการรกั ษาโรคเหงอื ก ทำ� ไดโ้ ดยการขดู หนิ ปนู สำ� หรบั ผ้ทู ีเ่ ป็นโรคเหงือกอักเสบรนุ แรง จำ� เปน็ ตอ้ งทำ� การเกลารากฟนั เพือ่ ก�ำจัดหินปนู ทส่ี ะสมอย่ใู ต้เหงือก จะทำ� ใหก้ ารอกั เสบลดลง เหงือกรัดแนน่ กับรากฟนั มากขนึ้และการโยกของฟนั ลดลง ซึง่ ส่งผลให้การเคลือ่ นต�ำแหนง่ ของฟนั จนเกิดช่องฟันหา่ งลดลงด้วย • ไม่ใช้ลิน้ ดุนฟัน • ดูแลสขุ ภาพฟนั ของเดก็ เลก็ ไม่ให้ติดนิสัยดูดนิ้ว และดแู ลรักษาอนามยั ช่องปากอย่างเหมาะสม • พบทนั ตกรรมเพอ่ื ตรวจสขุ ภาพช่องปากเป็นประจำ� อยา่ งนอ้ ยทุก 6 เดือน“ฟันหา่ ง....ปัญหาที่ไมค่ วรมองข้าม หากไดร้ ับการแก้ไข นอกจากจะชว่ ย ใหย้ ิม้ อยา่ งม่นั ใจแล้ว ยงั ช่วยเสรมิ สร้างบุคลกิ ภาพใหค้ ุณ” วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 11

สุขภาพ ผ้สู งู วัยฟันปลอมเถ่อื น... ทพ.เฉลมิ พงศ์ ตง้ั วิจิตรสกุลอนั ตรายท่คี ณุ คาดไมถ่ ึง ทนั ตแพทยช์ ำ� นาญการ กองทนั ตสาธารณสขุ สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานคร หลายคนอาจจะเคยได้ยนิ มาบ้างแล้วถึงเร่ืองของการทำ� ฟันปลอมเถ่อื น อาจจะพบไดต้ ามข่าว หนา้ หนงั สอื พมิ พ์ทม่ี กี ารบุกจับร้านท�ำฟนั ปลอมเถอ่ื น ข่าวหมอฟนั เถอ่ื นท�ำฟนั ให้คนไขแ้ ลว้ เกิดการตดิ เช้อื หรอื บางคนอาจจะเคยเหน็ ชา่ งทำ� ฟันปลอมตามรา้ นริมถนน ตามร้านท�ำฟันท่ไี มใ่ ช่ทนั ตแพทย์ หรือ บริการทำ� ฟนั ปลอมถงึ บ้านกม็ ี ซึง่ หลายต่อหลายคนรู้ทง้ั รูว้ ่าช่างทท่ี ำ� ไมใ่ ช่ทนั ตแพทย์ แต่ยงั คงใชบ้ ริการ ฟนั ปลอมเถื่อนเหลา่ นอี้ ยู่ ท�ำไมจึงใชบ้ ริการฟันปลอมเถื่อน ? ฟันปลอมท่ีท�ำมักไม่พอดี อาจจะหลวม เกินไป ในกรณีทเ่ี ป็นฟันปลอมด้านบน ช่างทำ� ฟนั ปลอม สว่ นใหญ่มกั ให้เหตผุ ลทใ่ี ชบ้ รกิ ารฟันปลอมเถื่อน ก็จะแก้ไขโดยติดตัวดูดที่ท�ำจากยางเตรงเพดานของแทนทจ่ี ะรบั การรกั ษากบั ทันตแพทย์ เนือ่ งจากมองวา่ ฟนั ปลอม เพอ่ื ใชด้ ูดกับเพดานปากไม่ให้ฟันปลอมบนหลุดสะดวกรวดเร็ว ราคาถูกกว่า ประหยัดเวลาสามารถ มผี ลทำ� ให้เหงือกตรงเพดานปากอกั เสบ เกิดรอยแดงรอรับฟันปลอมได้ทันที แต่ความสะดวกสบายเหล่านี้ จากตวั ดดู และอาจเกิดเปน็ แผลได ้ หรอื ฟนั ปลอมทท่ี ำ�ไม่คุ้มค่ากับอันตรายท่ีอาจจะได้รับหลังใส่ฟันปลอมเถ่ือน แน่นเกนิ ไป มีขอบฟันปลอมเกิน ใสแ่ ลว้ รูส้ กึ เจ็บ ทำ� ให้ฟนั ปลอมเถอ่ื นอนั ตรายอยา่ งไร ? ฟันปลอมเถ่ือนท่ีท�ำกับช่างน้ันแน่นอนว่า ไม่สามารถใช้เค้ียวอาหารได้ไม่ได้มาตรฐานและไม่เหมาะสมกับสภาพช่องปากเทยี บเทา่ กบั รบั การรกั ษาจากทนั ตแพทย์ แมบ้ างคนจะเชอื่ว่าช่างท�ำฟันปลอมนั้นมีความช�ำนาญไม่ต่างจากทนั ตแพทยห์ รอื คดิ วา่ ชา่ งคนนที้ ำ� มานาน มคี นเขา้ รา้ นเยอะน่าจะท�ำฟนั ปลอมไดด้ ี จึงไปเขา้ รับบริการ แต่หารู้ไม่ว่าฟันปลอมเหลา่ นแ้ี ทบจะไม่ช่วยในการบดเค้ยี ว มิหนำ� ซ้ำ�ยังส่งผลให้เกิดอันตรายในช่องปากอย่างมากมายได้แก่12 วสา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

การออกแบบฟันปลอมที่ไม่เหมาะสม ทำ� ใหฟ้ นั ซใี่ ดซหี่ นง่ึ รบั แรงบดเคย้ี วทมี่ ากเกนิ ไป อาจสง่ ผลใหฟ้ นั ซน่ี นั้ โยก จนตอ้ งถอนฟนั ซน่ี น้ั ไปในทสี่ ดุ และยงั ทำ� ให้สนั เหงอื กยุบตวั เรว็ กว่าปกติ เกิดการสบฟันทผี่ ดิ ปกติ อาจเกิดอันตรายกบั กล้ามเนื้อและเน้อื เยือ่ รอบๆ ฟันปลอม เชน่ เกดิ แผลจากการกัดสบของฟันบริเวณล้ินหรือกระพุ้งแก้มและลกุ ลามกลายเปน็ แผลเรื้อรงั หรืออาจจะสง่ ผลกบั ข้อต่อขากรรไกรกลายเป็นโรคขอ้ ต่อขากรรไกรได้ การท�ำฟันปลอมโดยไม่ได้มีการเตรียมชอ่ งปาก เชน่ ไมไ่ ด้ท�ำการอดุ ฟันซท่ี ีผ่ ุ ขดู หนิ ปูน หรือถอนฟนั ซท่ี ไี่ มส่ ามารถเกบ็ รกั ษาไวไ้ ด้ ทำ� ใหเ้ กดิ ปญั หาตา่ งๆในชอ่ งปากเพมิ่ มากข้ึน ฟ ั น ป ล อ ม เ ถ่ื อ น ที่ ท� ำ ก า ร ยึ ด ติ ด กั บฟันธรรมชาติด้วยลวดผูกติดแน่นหรือยึดติดกับเหงือกโดยท่ีไม่สามารถถอดออกได้ ท�ำให้ไมส่ ามารถท�ำความสะอาดฟันปลอมหรือฟันธรรมชาติซี่ข้างเคียงได้อย่างทวั่ ถงึ จนกลายเปน็ แหลง่ สะสมเชอ้ื โรคและคราบจลุ นิ ทรยี ์ใต้ฟันปลอม เกดิ เหงือกอกั เสบ ชอ่ งปากมีกล่ินเหมน็ เนา่อาจจะเกดิ การตดิ เชอื้ ในช่องปากได้ วสั ดทุ ีใ่ ชท้ �ำฟนั ปลอมเถอื่ นนนั้ ไม่สามารถพิสจู นห์ รอื ทราบแน่ชัดว่าไดม้ าตรฐาน มคี วามปลอดภยัมากนอ้ ยเพียงใด มคี วามสะอาดปลอดภยั หรือไม่ อาจจะเปน็ วสั ดทุ ่หี มดอายแุ ลว้ อาจมีสารระเหยตกคา้ งซง่ึ อาจจะละลายเมือ่ อยู่ในช่องปากหรอื กลืนลงไป สง่ ผลใหเ้ กิดการระคายเคืองหรืออาจจะเปน็ สารกอ่ มะเรง็ ก็เป็นได้ นอกจากน้ีการใชบ้ รกิ ารท�ำฟนั ปลอมเถอ่ื นอาจเกดิ อันตราย จากสถานทม่ี กั ไมส่ ะอาดตามสขุ อนามยั ที่ดีไมม่ ขี ั้นตอนการฆา่ เช้ือก่อนและหลงั การใช้งานในผ้รู ับบริการแต่ละคน เคร่ืองมือไมไ่ ดร้ บั การทำ� ความสะอาดฆา่ เชือ้ ท่ีถกู ตอ้ ง เคร่อื งมือทใ่ี ชไ้ มเ่ หมาะสม อาจไมไ่ ด้มาตรฐาน ส่งผลให้เกดิ การตดิ เชื้อกบั อวยั วะในชอ่ งปากอีกทงั้ ผู้ใหบ้ รกิ ารไม่ใช่ทันตแพทย์ จงึ ขาดความร้คู วามเชีย่ วชาญเฉพาะและไม่ทราบขั้นตอนรวมถึงวธิ ีการในการท�ำฟันปลอมที่ถูกต้อง ดังน้ัน จึงควรเข้ารับการรักษาและรับบริการท�ำฟันปลอมจากทันตแพทย์เพ่ือความปลอดภยั และป้องกันอันตรายที่อาจเกดิ ขึน้ โปรดระวงั ฟนั ปลอมเถือ่ น....อนั ตรายท่ีคุณคาดไม่ถงึ ! วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 13

เตมิ ใจ ใสย่ ม้ิ CLICK HERE ทักษะเด็กไทยในยุคดจิ ติ อล @ จฑุ าทิพ วงษ์สุวรรณ นกั จติ วทิ ยาชำ� นาญการพเิ ศษ กองสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานคร ทา่ มกลางการเปลี่ยนแปลงของสังคม ส่ือเทคโนโลยีตา่ งๆ เข้ามามีบทบาทตอ่ การดำ� เนนิ ชวี ิต ทกั ษะท่จี �ำเปน็ เพื่อการรู้เทา่ ทันของเด็กไทย ในยุคทส่ี ังคมก�ำลังพฒั นาเข้าส่ยู ุค 4.0 เป็นประเด็นทที่ า้ ทายส�ำหรบั พอ่ แมใ่ นการดแู ล เอาใจใส่ลูก การวางรากฐานเพือ่ เตรยี มความพรอ้ มให้กบั ลกู ได้ก้าวทันโลกทเ่ี ปลยี่ นแปลง เป็นส่ิงท่พี ่อแม่ตอ้ งตระหนัก ส่งิ สำ� คญั พอ่ แม่ตอ้ งให้เด็กไดเ้ รียนรตู้ ามธรรมชาตขิ องเด็กแต่ละวัย และให้ลูกได้เขา้ ถงึ เทคโนโลยีช้าทีส่ ดุ เทา่ ทจี่ ะ ท�ำได้ ซ่งึ ถือว่าเป็นสิ่งท่ีจำ� เปน็ โดยเฉพาะเด็กท่ีมอี ายุตำ่� กวา่ 2 ปี ควรดแู ลไมใ่ ห้เด็กดูโทรทัศนห์ รือเล่นไอแพด เพราะเป็นการกดี ขวางตอ่ พัฒนาการเดก็ ในทกุ ๆ ดา้ น ท้ังน้ีเพราะ “หนา้ ต่างแห่งโอกาส” จะเกดิ ขึ้นกบั เดก็ ปฐมวัย ชว่ งแรกเกดิ - 6 ปี โดยเด็กทีม่ ีอายุในชว่ งนี้ เป็นช่วงเวลาท่ีมีความสำ� คัญอยา่ งยงิ่ ทพี่ ่อแม่ ผ้ปู กครองจะต้อง ตระหนกั และเอาใจใส่ เพราะหากเด็กไมไ่ ดร้ ับการดแู ลอยา่ งเหมาะสม ขาดการพฒั นาทักษะอยา่ งต่อเน่อื งและจริงจัง เมื่อเวลาผา่ นเลยชว่ งนี้ไปหน้าต่างแห่งโอกาสบานนจ้ี ะปดิ ลง และถงึ แมว้ ่าจะมีการพฒั นาอย่างจริงจงั เมอื่ เด็ก เข้าสู่วัยเรียน วัยรุ่น หรือวัยผู้ใหญ่ตอนต้น จะท�ำได้ยาก และอาจไม่มีประสิทธิภาพเหมือนกับท่ีเด็กได้รับ การปลกู ฝังในช่วงปฐมวยั ก่อนท่ีจะเสริมสร้างทักษะให้กับลูก พ่อแม่ควรต้องฝึกการควบคุมอารมณ์ของ ตวั เองใหไ้ ดก้ อ่ น รวมถงึ มคี วามเขา้ ใจพฤตกิ รรม และอารมณ์ของลูกในแตล่ ะวยั ท้ังนี้อารมณ์ ของพ่อแม่ท่ีมีต่อการเลี้ยงลูกย่อมส่งผลถึง ตัวเด็กได้ในอนาคต หากพ่อแม่มคี วามเข้าใจ ในตัวลูก มีความพร้อมทางอารมณ์ในการ เลี้ยงลูก เด็กจะมกี ารเรยี นรู้ได้เร็ว โดยการ เรยี นรขู้ องเดก็ ผา่ นการทีเ่ ดก็ ไดเ้ ลน่ ได้เหน็ ไดย้ ิน สมั ผัส เกิดจนิ ตนาการ มคี วามพร้อม และมีพฒั นาการตามวัย นำ� ไปสูก่ ารพัฒนา ดา้ นการเรยี นรทู้ างความคดิ ซง่ึ มคี วามสำ� คญั ส�ำหรับเปน็ พืน้ ฐานเมอื่ เขา้ ส่วู ยั เรยี น14 สวา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

ทักษะทางสมองเป็นทักษะท่ีมีความส�ำคัญ ปลูกฝังความคิดเร่อื งการใหค้ วามรว่ มมือสำ� หรับเด็กไทยในยคุ ปจั จบุ ัน ทักษะสมองเก่ยี วข้องกบั การแบ่งปัน การช่วยเหลือ เช่น กิจกรรมจิตอาสา การใช้ความคดิ และเร่ิมท่ีจะเป็นที่รจู้ กั และให้ความสนใจ เพื่อสร้างพื้นฐานความฉลาดทางอารมณ์ และการมากข้นึ การพัฒนาทักษะสมองเปน็ การสง่ เสรมิ ให้เดก็ อยรู่ ่วมกันในสงั คมไดพ้ ฒั นาทกั ษะทางด้านความคิด มุ่งเน้นให้เด็กมที ักษะย้ังคิด ไตรต่ รอง รจู้ กั วางแผน จัดระบบ มกี ารด�ำเนนิ การ กระตุ้นให้เด็กได้พูดคุยและแสดงและม่งุ เนน้ เป้าหมาย ความคดิ เห็น เพื่อฝึกวิธคี ิดอย่างเปน็ ระบบ เช่น ให้ลูก ฝกึ เลา่ นทิ าน สลับกบั พ่อแม่ เป็นตน้ กิจกรรมเพื่อการเสริมสร้างทักษะสมองด้านความคิด เพ่ือการกา้ วสู่สังคมดิจิตอล ได้แก่ การฝึกทักษะการเสริมสร้างความคิดจะ ประสบผลส�ำเร็จกับลูกได้นั้น พ่อแม่จ�ำเป็นจะต้องใช้ การตงั้ คำ� ถามปลายเปดิ เพอื่ ฝกึ ลกู ใหไ้ ดใ้ ช้ หลกั พรหมวหิ าร 4 ซึง่ เป็นหลกั ทตี่ ้องน�ำมาใชค้ วบคกู่ ับความคดิ วเิ คราะหแ์ ทนการถามเพอื่ ใหต้ อบว่า ใช่-ไมใ่ ช่ การฝกึ สอนทกั ษะลกู กล่าวคือได-้ ไม่ได้ ชอบ-ไม่ชอบ แต่ใช้คำ� ถามเพื่อถามความคิดเห็นของลูก เช่น เพราะเหตุใด หรือการให้ลูกได้อธิบาย เมตตา รกั ใครด่ ูแลเอาใจใสล่ กูเหตผุ ลประกอบแทนการตอบ ใช่-ไมใ่ ช่ ได-้ ไม่ได้ หรอื กรุณา คอยเป็นก�ำลังใจยามลูกผิดหวัง หรือรับรคู้ วามร้สู กึ ของลูกชอบ-ไมช่ อบ มุทิตา ยินดีเสมอเมื่อลูกได้ดีประสบ เปิดโอกาสให้ลูกได้ลองท�ำอะไรใหม่ๆ ความสำ� เร็จเพ่ือช่วยเสริมความคิดสร้างสรรค์ เช่น การประดิษฐ์ของการน�ำของมาซ่อมแซมใชป้ ระโยชน์ได้อีก เปน็ ตน้ อุเบกขา วางใจเปน็ กลาง มองดอู ยูห่ ่างๆ เพือ่ คอยชว่ ยเหลือ สิ่งส�ำคัญของการฝึกทักษะทางด้านความคิด คอื ความพอดี ไมค่ วบคุมลกู มากเกินไป ขณะเดียวกนั ไม่ละเลยลกู แตเ่ นน้ พดู คยุ เปดิ โอกาสให้ลูกไดแ้ สดง ความเห็น ท�ำใหเ้ ดก็ ไมก่ ดดนั ไวใ้ จคนในครอบครวั โอกาสที่จะทำ� สง่ิ ที่ผดิ จะลดลงไดด้ ้วย วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 15

เรื่องน่ารู้ ผบู้ ริโภครบั ประทานปลาดบิ อยา่ งไร วนั ทนา ณะกองโยให้ปลอดภัยจากพยาธิ นกั วชิ าการสขุ าภบิ าลปฏบิ ตั กิ าร ถ้าพูดถึงปลาดิบคงเป็นเมนูสุดโปรดของคนท่ีช่ืนชอบ กองสขุ าภบิ าลอาหารอาหารญ่ีปุ่น แต่หากรับประทานปลาดบิ ทไ่ี ม่สะอาดและไม่ถกู สขุ อนามัย สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานครกจ็ ะไดข้ องแถมเปน็ ไขพ่ ยาธอิ ะนซิ าคสิ ซงึ่ ในขา้ วปน้ั ซชู ิ ซาซมิ ิ ทม่ี ปี ลาดบิเป็นสว่ นประกอบจะใชป้ ลาดิบ 2 ชนิดใหญ่ๆ คือ ปลาดิบน�้ำจืด และปลาดบิ นำ้� เคม็ (ปลาดบิ ทะเล) ซง่ึ ปลาดบิ ทง้ั 2 ชนดิ มเี ชอ้ื โรคทแี่ อบแฝงมาแตกต่างกัน ปลาดิบนำ�้ จืด อาจพบพยาธบิ างชนิดแอบแฝงมา เช่นพยาธิตวั จี๊ด พยาธิใบไมใ้ นตับ พยาธใิ บไม้ลำ� ไส้ ฯลฯ และคนส่วนมากมักคดิ ว่าปลาดิบน�้ำเค็มนั้นไมม่ พี ยาธิ แต่ในความจรงิ ปลาดบิ น้�ำเคม็ นน้ัอาจพบตัวอ่อนของพยาธอิ ะนิซาคสิ ได้ แต่โชคดีที่การพบพยาธิในปลาน้�ำเค็มนั้นพบน้อยกว่าในปลาน้�ำจืดมาก และพยาธิในปลาน้�ำเค็ม ก็มีความรุนแรงน้อยกว่าด้วย นอกจากนป้ี ลาดิบท่ีน�ำมาประกอบอาหารญี่ปุ่นมักจะทำ� จากปลาน้ำ� เคม็ มารูจ้ ักพยาธิอะนิซาคสิ กันเถอะ พยาธิอะนิซาคสิ พยาธิอะนซิ าคิส (Anisakis simplex) เปน็ พยาธิที่พบในปลาทะเลเขตอบอุ่น และเขตร้อนใน ประเทศไทย ตรวจพบตัวอ่อนของพยาธิชนิดนใี้ นปลา มากกว่า 20 ชนดิ เช่น ปลาดาบเงิน ปลาตาหวาน ปลาสีกนุ ปลาทแู ขก ปลากแุ รกล้วย ปลาลัง เปน็ ตน้ ส่วนในต่างประเทศจะพบในปลาจ�ำพวกปลาคอด ปลาแซลมอน ปลาเฮอร่งิ ระยะตวั ออ่ นทีต่ ิดต่อส่คู น จะอยู่ในอวัยวะภายในช่องทอ้ งของปลาทะเล มองเห็น ด้วยตาเปล่าได้ ขนาดยาวประมาณ 1-2 ซม. กวา้ ง ประมาณ 0.3-0.5 มม. บริเวณปากจะมีหนามขนาดเลก็ บริเวณปลายหางจะมสี ว่ นแหลมย่ืนออกมา พยาธชิ นดิ นี้ จะใช้หนามขนาดเล็ก และใชป้ ลายหางแหลมในการไช ผ่านเนอ้ื เย่อื ตา่ งๆ อีกทง้ั ยงั สามารถคงทนตอ่ น้ำ� เกลอื และแอลกอฮอลไ์ ดเ้ ปน็ อย่างดี16 สวา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

อาการผิดปกติซึง่ เกิดจากพยาธอิ ะนซิ าคสิ เน่ืองจากพยาธิชนิดนี้ขณะเป็นตัวอ่อนระยะติดต่อสู่คนบริเวณปากของพยาธิจะมีหนามขนาดเล็กขณะเคลื่อนที่จะไชในกระเพาะอาหารและลำ� ไส้ของคน ท�ำให้เกดิ แผลขนาดเลก็ และอาจทำ� ให้มีเลอื ดออกในกระเพาะอาหารได้ สง่ ผลใหผ้ ทู้ มี่ พี ยาธชิ นดิ น้ีในกระเพาะอาหารและล�ำไส้ มอี าการปวดทอ้ ง แน่นท้องคลนื่ ไส้ ทอ้ งอืด อาการมกั ไมเ่ ฉพาะเจาะจงคล้ายกับอาการของโรคกระเพาะบางรายอาจท้องเสียหรือ ป้องกนั อย่างไร ใหป้ ลอดภัยจากพยาธิถ่ายอุจจาระเป็นเลือดถ้ามีแผลในกระเพาะขนาดใหญ่ เม่ือตอ้ งรบั ประทานปลาดบิอาการมักจะเริ่มเกิดข้ึนหลังรับประทานอาหารที่มีพยาธิชนดิ นี้เป็นชวั่ โมงหรอื อาจเป็นวันก็ได้ และถ้าหากพยาธิ บุคคลที่มีภูมิคุ้มกันต�่ำ ได้แก่ สตรีมีครรภ์ชนิดน้ีฝังตัวอยู่ในทางเดินอาหารนานๆ จะท�ำให้เกิด คนชรา คนปว่ ยเร้อื รัง เช่น โรคมะเรง็ ไมค่ วรรับประทานลักษณะของกอ้ นทูมข้ึนในทางเดนิ อาหารได้ ซึง่ เกดิ จาก ปลาดบิ สว่ นบคุ คลอนื่ ๆ ควรรบั ประทานเปน็ ซชู /ิ ซาซมิ เิ กรดปฏกิ ริ ิยาของรา่ งกายตอ่ พยาธิ (Sashimi/Sushi grade) จากรา้ นท่มี ีชอื่ เสียงนา่ เชอ่ื ถอื และเลอื กร้านทมี่ สี ุขลักษณะทด่ี ี ดังน้ี 1. สขุ ลักษณะของสถานท่ีจ�ำหน่าย โดยสังเกต จาก พ้นื ผนงั เพดาน สะอาด ภาชนะอปุ กรณ์ เช่น ต้แู ชอ่ าหารสะอาด เปน็ ตแู้ ช่เยน็ ทส่ี ะอาดสามารถรักษา ความเย็นให้อุณหภมู เิ นอ้ื ปลาไมเ่ กนิ 5 องศาเซลเซยี ส มอี ุปกรณส์ ำ� หรับหยบิ จับอาหารที่สะอาด 2. ซูชิ/ซาซิมิต้องวางให้บริการหรือ วางจำ� หนา่ ยในตูเ้ ก็บรักษาอณุ หภมู ิ ขา้ วสำ� หรับทำ� ซูชิ ตอ้ งนุ่มและมสี ีขาว ปลาต้องสะอาด มสี ใี ส สดใหม่ และ อาหารพร้อมบริโภคท่ีอยู่ในภาชนะบรรจุต้องระบุ วนั หมดอายุรายการอา้ งองิ 1. จตรุ งค ์ ประเทอื งเดชกลุ และสเุ มธ จงรจุ โิ รจน์ 2554. ปลาดบิ ไมม่ พี ยาธจิ รงิ เหรอ [ออนไลน]์ สบื คน้ จาก http://www.pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article. [วันทเ่ี ขา้ ถึง 1 ม.ี ค. 2560] 2. พัชรพร เตชะสินธธุ์ นา 2553. สงิ่ ทีม่ ากบั ปลาดิบ [ออนไลน์] สบื คน้ จาก http://www.si.mahidol.ac.th/sidoctor/e-pl/articledetail.asp?id=437. [วนั ท่เี ขา้ ถึง 1 มี.ค. 2560] วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 17

กินเปน็ เนน้ สุขภาพแมจ่ า๋ ...อยา่ “ซดี ” นะ วลิ าวณั ย์ เย่ียมยืนยง นกั โภชนาการชำ� นาญการ กองสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานคร ข้อความดังกล่าวเปรียบเสมือนค�ำขอร้องของลูกที่อยู่ในครรภ์มารดาว่าอยากให้คุณแม่ดูแลสุขภาพร่างกายใหด้ อี ยา่ ให้เกิด “ภาวะซดี ” หรือ “โลหิตจาง”ซึ่งจะเป็นอันตรายต่อลูกในครรภแ์ ละมารดาได้ ภาวะซีด หรือ โลหติ จาง คือ ภาวะท่ีร่างกายมจี ำ� นวนเมด็ เลอื ดแดงนอ้ ยกว่าปกติ โดยมสี าเหตตุ ่างๆมากมาย ซึ่งสาเหตุหนึ่งเกิดจากการขาดสารอาหารท่เี ก่ยี วขอ้ งกบั การสรา้ งเม็ดเลอื ดแดง เชน่ ธาตุเหล็ก ลิน้ เลอื ด อาหารทะเล นม ไข่ ผักใบเขียว และ ธัญพืชกรดโฟลกิ และวติ ามนิ บี 12 เป็นต้น คนท่ีซีดจากการขาด เช่น ถวั่ งา เมลด็ ฟกั ทอง ลูกเดอื ย โดยเฉพาะอยา่ งย่ิงสารอาหารอาจเกิดจากการขาดสารอาหารตัวใดตัวหนึ่ง ผู้หญิงท่ีต้ังครรภ์และทารกควรกินอาหารเหล่านี้ให้มากหรือหลายตัวพร้อมกันก็ได้ แต่คนส่วนมากรวมทั้ง หรือใหก้ นิ ยาบ�ำรุงโลหิตเสริม อาหารที่มวี ิตามนิ ซชี ว่ ยให้หญิงต้ังครรภ์ท่ีมีภาวะโลหิตจางมักจะเกิดจากการขาด ร่างกายดดู ซมึ ธาตเุ หลก็ และกรดโฟลิก กินอาหารทอี่ ุดมธาตเุ หล็ก ไปด้วยวิตามินบี 12 เพื่อให้ไขกระดูกสามารถผลิตมอี นั ตรายต่อหญงิ ตงั้ ครรภ์และทารกอย่างไร เม็ดเลือดแดงได้เพียงพอ หลีกเลี่ยง ดื่มชา กาแฟ เพราะมีแทนนินซึ่งจะขัดขวางการดูดซึมธาตุเหล็ก หญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะโลหิตจางจะมีโอกาส รวมท้ังอาหารท่ีมีแคลเซี่ยมสูง เช่น นม หลีกเลี่ยงตกเลอื ดและเสียชวี ิตในระหว่างคลอดได้ รวมท้งั อาจเกดิ ผักโขม หัวผักกาดหรือบีรูต น้�ำเต้า ชะพลู เมี่ยงการแท้งหรือคลอดก่อนก�ำหนดหรือทารกมีน้�ำหนัก มสี ารไฟแตดตอ่ ตา้ นการดดู ซมึ ของธาตเุ หลก็ สว่ นธาตเุ หลก็แรกคลอดน้อยและที่ส�ำคัญมีผลต่อระดับสติปัญญาของ ที่อยู่ในเน้ือสัตว์ เครื่องในสัตว์ และอาหารทะเลเด็กจะด้อยลงอย่างถาวร ถึงแม้ภายหลังจะได้รับ อาหารกลมุ่ นจ้ี ะมธี าตเุ หลก็ สงู และดดู ซมึ เขา้ สกู่ ระแสเลอื ดยาธาตุเหล็กก็ไม่สามารถฟื้นฟูระดับสติปัญญาส่วนท่ี ไดด้ ีท่สี ดุ จะสงั เกตไดจ้ ากเนอ้ื ทม่ี สี ีแดงยงิ่ เขม้ ขึน้ แสดงวา่สูญเสยี ไปไดแ้ มจ้ ะแก้ไขภาวะโลหิตจางไดแ้ ล้วก็ตาม มธี าตเุ หลก็ สงู เมอื่ รบั ประทานรว่ มกบั อาหารทม่ี วี ติ ามนิ ซสี งู เชน่ บรอคโคลี พริก มะเขอื เทศ ฝรั่ง สม้ จะยิ่งช่วยจะป้องกันไม่ให้เกิดภาวะซีดหรือโลหิตจางได้ ในการดูดซึมธาตุเหล็กได้มากข้ึน ธาตุเหล็กชนิดที่มีอยู่อย่างไร ในไข่และพชื ผกั ใบเขยี วตา่ งๆ รวมไปถึงถวั่ เมลด็ แห้ง อาหารพวกนม้ี ธี าตเุ หลก็ สงู แตธ่ าตเุ หลก็ ในกลมุ่ นจ้ี ะดดู ซมึ หากเกิดจากการขาดสารอาหารสามารถ เข้าร่างกายไดไ้ ม่ดนี กั จึงควรรบั ประทานร่วมกบั อาหารป้องกันได้ด้วยการกินอาหารท่ีมีธาตุเหล็กมาก ได้แก่ ที่มีวิตามินซีสูงในม้ือเดียวกัน เพื่อช่วยในการดูดซึมเนื้อสัตว์ เครื่องในสัตว์ เช่น ตับ ไต หัวใจ ม้าม ธาตุเหล็กได้ดยี ิ่งข้ึน18 วสา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

ในหญิงต้ังครรภ์ความต้องการธาตุเหล็กจะมากกว่าคนทั่วไปดังน้ันนอกจากจะกินอาหารท่ีมีธาตุเหล็กแล้วจำ� เป็นต้องกินยาเสริมธาตเุ หล็กรว่ มดว้ ยเพ่อื จะไดไ้ มเ่ กิดภาวะซดี เมนอู าหารทม่ี ีธาตเุ หล็ก แกงเผ็ดสบั ปะรดกบั ตับ ส่วนผสม (ส�ำหรับ 1 คน) 1 1/2 ชอ้ นกินขา้ ว ตับหมู 4 ช้อนกนิ ข้าว เลอื ดหม ู 4 ชอ้ นกนิ ขา้ ว สบั ปะรดหัน่ ช้นิ พอคำ� 4 ชอ้ นกินข้าว น้ำ� กะทิ 1/2 ช้อนกนิ ข้าว นำ้� พริกแกงเผด็ 1 น�้ำปลา ช้อนชา น�้ำตาล 1 1/2 ช้อนชา วิธีท�ำ คุณค่าอาหาร 1. ล้างตับหมู เลอื ดหมู หนั่ ช้นิ พอค�ำ 2. สบั ปะรดปอกเปลอื ก ห่ันช้ินพอคำ� พลงั งาน 568 กโิ ลแคลอรี 18.1 กรัม 3. ผัดน�้ำพริกแกงเผ็ดกับกะทิจนหอมใส่ตับหมู โปรตนี 19.8 มิลลกิ รมั เลือดหมู สับปะรด ปรุงดว้ ยน�้ำปลา น�้ำตาล เหล็ก รบั ประทานกบั ขา้ วสวย 3 ทัพพี ฝรง่ั 3 ชิ้น (75 กรมั )ข้อมลู 1. โลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กในสตรีต้ังครรภ์โรคอ้วนในเด็ก 2 ขั้วของปัญหาท่ีท้าทายวงการ สาธารณสขุ ไทย เครือขา่ ยโภชนาการชว่ งแรกของชีวติ ...ประเทศไทย 2. ค่มู อื แนวทางการควบคมุ และปอ้ งกนั โลหิตจางจากการขาดธาตเุ หล็ก กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสุข 3. ‘โลหติ จาง ภัยเงยี บที่ตอ้ งรบั รู้’ www.thaihealth.or.th 4. โรคโลหิตจาง อาการป่วยของคนขาดธาตุเหล็ก https://.health.kapook.comรายการอา้ งองิ 1. ส�ำนักโภชนาการ กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสุข. คมู่ อื แนวทางการควบคมุ และปอ้ งกนั โลหติ จางจากการขาดธาตุเหลก็ .พิมพค์ รงั้ ที่ 2. 2558. 2. ส�ำนกั งานกองทุนสนับสนนุ การสร้างเสริมสขุ ภาพ. โลหิตจาง ภัยเงียบท่ีต้องรบั ร.ู้ (ออนไลน)์ สืบคน้ จาก www.thaihealth.or.th.(วันที่เขา้ ถึง 3 พ.ค. 2560) 3. โรคโลหติ จาง อาการป่วยของคนขาดธาตุเหลก็ . (ออนไลน์) สืบคน้ จาก https : //health.kapook.com. (วนั ทเ่ี ข้าถงึ 17 พ.ค. 2560) วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 19

พบแพทย์ สนอ.โรคไตเรื้อรงั (CKD) โรคใกลต้ วั ทีพ่ ึงระวัง พญ.สุธี สฤษฎศิ์ ิริ นายแพทยเ์ ชยี่ วชาญ (ดา้ นเวชกรรมปอ้ งกนั ) ผอู้ ำ� นวยการศนู ยบ์ รกิ ารสาธารณสขุ 67 ทววี ฒั นา สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานครโรค CKD คืออะไร เพือ่ ขบั เกลอื ออกทางปัสสาวะ ถ้าไตเสยี หนา้ ที่จะเกิด การบวมบรเิ วณใบหนา้ มอื และเทา้ ถา้ โพแทสเซยี มเกนิ คือ โรคไตเร้อื รัง (Chronic Kidney Disease, หัวใจอาจเต้นผิดปกติจนเกิดภาวะหัวใจหยุดเต้นและCKD) เปน็ โรคเรอื้ รงั ทพ่ี บบอ่ ย รกั ษาไมห่ ายขาดตอ้ งรกั ษา เสียชีวิตได้ ไตยังสร้างฮอร์โมน เช่น เรนิน (Renin)อย่างต่อเนื่อง และเสียค่าใช้จ่ายสูง หากเป็นไตวาย ควบคมุ ความดนั โลหติ ดดู ซมึ ของเกลอื แร,่ อริ โิ ทรพอยอตี นิระยะสุดท้าย (End Stage Renal Disease, ESRD) (Erythropoietin) กระตนุ้ ใหไ้ ขกระดกู สรา้ งเมด็ เลอื ดแดง,ต้องให้การรักษาโดยฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม วิตามนิ ดี ควบคมุ การดูดซึมแคลเซยี มจากอาหาร และ(Hemodialysis) ลา้ งไตทางชอ่ งทอ้ ง (Peritoneal Dialysis) เสรมิ สรา้ งกระดูกหรือผา่ ตดั ปลกู ถา่ ยไต (Kidney transplantation) ดังน้นัควรป้องกันโดยการตรวจคัดกรองและพบแพทย์รักษาตั้งแตร่ ะยะแรกเพ่อื ชะลอการเสือ่ มของไตไต มีหน้าท่อี ะไร ไตมีลกั ษณะคลา้ ยถวั่ อย่บู รเิ วณเอวทง้ั 2 ขา้ ง ขนาดประมาณกำ� ปน้ั มอื ไตรบั เลอื ดผา่ นทางหลอดเลอื ดแดงใหญ่ อสายมา่ งารไรถตรวจคัดกรองโรคไตได้ที่ออกจากหัวใจ เม่ือเลือดผ่านไตจะถูกกรองของเสียขับออกเป็นปัสสาวะ ไตช่วยปรับสมดุลเกลือแร่และกรดด่าง เช่น เมอ่ื ทานเคม็ จะรสู้ ึกกระหายน้ำ� ด่ืมน�้ำเพมิ่ ควรหมั่นสังเกตอาการและหมั่นตรวจเลือด ดูการท�ำงานของไตและตรวจปัสสาวะ โดยเฉพาะในกลุ่ม ท่ีมีความเสี่ยง เช่น โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ประวตั คิ นในครอบครวั เปน็ โรคไตเรอื้ รงั อายมุ าก นำ้� หนกั เกนิ หรอื อว้ น สบู บุหรี่ วดั ความดนั โลหติ ตรวจหาโปรตีนใน ปสั สาวะ เมอื่ ไตไมส่ ามารถทำ� งานไดต้ ามปกติ โปรตนี จะรว่ั ออกมากบั ปสั สาวะ ตรวจเลอื ดหาคา่ ครเี อตนิ นิ (creatinine) ซึ่งเป็นของเสียที่มาจากการท�ำงานของกล้ามเนื้อ20 สวา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

ผลทไี่ ดจ้ ากการตรวจหาคา่ ครเี อตนิ นิ นน้ั จะใชใ้ นการประเมนิ คา่ การทำ� งานของไตหรอื GFR (glomerular ffi iif ltration rate)ค่าการท�ำงานของไตนี้จะบอกว่าไตทำ� งานไดม้ ากน้อยเพียงใด คา่ การทำ� งานของไตทีต่ ่ำ� อาจหมายถงึ ไตไมส่ ามารถท�ำงานได้ตามปกติ หรือเสียหนา้ ทใ่ี นการก�ำจดั ของเสียออกจากร่างกาย ระยะของโรคไตเรอ้ื รงั ดังตารางระยะของโรค รายละเอยี ดของระยะต่างๆ คา่ การทำ� งานของไต (GFR)* ระยะท่ี 1 ไตเริ่มเสอ่ื ม (มีโปรตนี ในปัสสาวะ) 90 หรอื มากกวา่ ระยะท่ี 2 ค่า GFR ปกติ ระยะที่ 3 ระยะที่ 4 ไตเส่ือม ค่า GFR ลดลงเลก็ นอ้ ย 60-89 ระยะท่ี 5 ค่า GFR ลดลงปานกลาง 30-59 ค่า GFR ลดลงมาก 15-29 ไตวาย น้อยกวา่ 15* หน่วยคา่ การท�ำงานของไต (GFR) มล./นาท/ี 1.73 ตรม.อาการของโรคไตเปน็ อย่างไร ระยะแรกมักไม่มอี าการเด่นชดั แตเ่ มื่อการท�ำงานของไตเสียไปประมาณ 70% จะเรมิ่ มีอาการ ได้แก่ อ่อนเพลีย เบ่ืออาหาร ซีดเหนอ่ื ยง่าย คันตามตัว บวมปลายมอื ข้อเทา้ และรอบๆตา ระยะสุดท้ายอาจซึมชกั หมดสตไิ ด้ไตวายเฉียบพลัน กับไตวายเร้อื รงั ต่างกนั อยา่ งไร ไตวายเฉยี บพลันเป็นอาการท่ีมกั จะเกิดข้ึนอยา่ งกะทันหนั แต่สามารถรักษาให้หายเปน็ ปกตไิ ด้ ต่างจากไตวายเรอื้ รัง ทก่ี วา่ จะมีอาการก็เปน็ เวลานานรกั ษาไมห่ าย ท�ำไดแ้ ค่รกั ษาตามอาการและควบคุมปรมิ าณอาหารหรือยาที่รับประทานเข้าไปเทา่ น้ันจะชะลอการเสอ่ื มของไตดว้ ยวธิ ีใด 1. ด่มื นำ�้ ใหเ้ พียงพอเพือ่ รกั ษาปรมิ าตรการขับถ่ายปัสสาวะใหอ้ ยูใ่ นระดับทเ่ี หมาะสม (สามารถช่วยป้องกนั น่วิ ในไตและการติดเชอ้ื ของทางเดินปสั สาวะได้) 2. ระมดั ระวงั เกยี่ วกับสขุ อนามัยสว่ นบคุ คล เพ่อื ปอ้ งกนั การตดิ เช้ือของทางเดินปัสสาวะ 3. ควบคุมการรบั ประทานอาหารอย่างเหมาะสม หลีกเลยี่ งการบรโิ ภคเกลอื และเนือ้ สตั ว์เกนิ ขนาด 4. หลกี เลีย่ งการใช้ยาแกป้ วดและยาปฏชิ ีวนะโดยไมจ่ �ำเปน็ 5. ป้องกนั ภาวะแทรกซอ้ นจากโรคอาทิ โรคเบาหวาน โรคความดันโลหติ สูง เปน็ ตน้ โดยระดบั น�้ำตาล ในเลอื ดและความดันโลหิตควรได้รับการควบคมุ อย่างเหมาะสม วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 21

ออกก�ำลังกาย สรา้ งสุขภาพการออกก�ำลังกายด้วยสมาธบิ ำ� บัดแบบ SKT กัญจน์นาริศา สขุ สวสั ดิ์ SKT คือ ตัวย่อที่มาจากชื่อของ รศ.ดร.สมพรกนั ทรดษุ ฎี เตรยี มชยั ศรี อาจารยป์ ระจำ� ภาควชิ าอาชวี อนามยั นกั วิชาการพยาบาลชำ� นาญการและความปลอดภยั คณะสาธารณสขุ ศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล กองการพยาบาลสาธารณสุขซึ่งเป็นผู้พัฒนาเทคนิคน้ีจากความเช่ือมโยงของการปฏิบัติ สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานครสมาธกิ บั การท�ำงานของระบบประสาท จนพฒั นาเป็นรปู แบบสมาธบิ ำ� บดั แบบใหม่ข้ึน 7 เทคนคิ หรือเรยี กวา่ SKT 1-7 ท่าที่ 2 (SKT2) “ยนื ผ่อนคลาย ประสานกาย ประสานจติ ”ท่ชี ว่ ยเยยี วยาผ้ปู ่วยโรคเรื้อรงั ใหม้ ีสุขภาพทดี่ ีขน้ึท่าท่ี 1 (SKT1) “นัง่ ผอ่ นคลาย ประสานกาย ประสานจติ ” 1. น่ังหงายฝ่ามือทั้งสองข้าง 1. ยืนตรงในท่าที่สบาย แยกเท้าห่างเท่ากับช่วงไหล่ ค่อยๆ วางบน หวั เขา่ แลว้ คอ่ ยๆ หลบั ตา หลบั ตาลงชา้ ๆ 2. คอ่ ยๆ ชมู อื ขน้ึ เหนอื ศรี ษะ ฝา่ มอื สองขา้ งประกบกนั ตน้ แขน ลงช้าๆ 2. สูดลมหายใจเข้าทางจมูกและ แนบศีรษะ ผ่อนลมหายใจออกทางปากช้าๆ 3. สูดลมหายใจเข้าทางจมูกและผ่อนลมหายใจออกทางปากช้าๆ นับเป็น 1 รอบ ทำ� จนครบ 30- นบั เป็น 1 รอบ ท�ำจนครบ 30-40 รอบ แล้วค่อยลมื ตาขึน้ ช้าๆ 40 รอบ แล้วค่อยลมื ตาขนึ้ ชา้ ๆ 4. แยกฝา่ มือออกจากกนั ให้แขนตรงแลว้ ค่อยๆ ลดระดับมือลงมา ทร่ี ะดับตน้ ขาทา่ ที่ 3 (SKT 3) “น่ังยดื -เหยียดผ่อนคลาย ประสานกาย ทา่ ท่ี 4 (SKT 4) “กา้ วยา่ งอยา่ งไทย เยยี วยากาย ประสานจติ ”ประสานจติ ”1. นัง่ บนพนื้ ราบในท่าท่สี บาย เหยียดขา เข่าตึง หลงั ตรง 1. ยืนตรงในทา่ ท่ีสบาย ลมื ตา มือสองข้างไขวห้ ลังสูดลมหายใจ เทา้ ชดิ คว่�ำฝา่ มือบนตน้ ขาท้ัง 2 ข้าง คอ่ ยๆ หลับตา เขา้ ทางจมูกลกึ ๆ แล้วเปา่ ลมหายใจออกทางปากชา้ ๆ 2. ยนื ตวั ตรงเท้าชิด สายตามองต�่ำไปข้างหน้าประมาณ 2 ฟตุ ลงชา้ ๆ2. หายใจเขา้ ทางจมูกลกึ ๆ ช้าๆ พรอ้ มกบั คอ่ ยๆ โนม้ ตัว หายใจเขา้ พรอ้ มกับค่อยๆ ยกเท้าขวาสูงจากพน้ื เลก็ นอ้ ยคอ่ ยๆ ไปข้างหน้า ผลักฝ่ามือทั้งสองข้างไปด้านหน้า ค่อยๆ หายใจพร้อมกา้ วเท้าขวาไปข้างหน้า จรดปลายเท้าแตะพนื้ ลูบจากเขา่ ลงไปถึงขอ้ เท้า ให้ปลายมือจรดข้อเทา้ หรอื ตามด้วยสน้ เท้า นับเปน็ 1 รอบ เดนิ ไปข้างหน้า 20 รอบ หยุดเดินรอบท่ี 20 นวิ้ เท้า หยดุ หายใจช่ัวครูน่ ับ 1 ถงึ 33. คอ่ ยๆ ผ่อนลมหายใจออกทางปากช้าๆ ดึงฝา่ มอื ลูบขนึ้ 3. วางเท้าซ้ายชิดเท้าขวาในช่วงที่หายใจออก ยนื ตรง ตามองพ้ืน จากหนา้ แขง้ พรอ้ มกบั คอ่ ยๆ เอนตวั ไปขา้ งหลงั เงยหนา้ ขนึ้ หมนุ ขวา โดยหายใจเขา้ พร้อมยกเทา้ ซ้ายหายใจออกพร้อมวาง หนา้ ทอ้ งตงึ ให้ไดม้ ากท่สี ดุ นบั เปน็ 1 รอบ ทำ� ซ�้ำกัน เทา้ ซา้ ยชดิ เท้าขวา แลว้ ค่อยๆ หมุนขวาโดยขยบั เทา้ ให้เอยี ง 30 รอบ แล้วคอ่ ยๆ ลมื ตาขนึ้ ช้าๆ นงั่ ตวั ตรงตามปกติ 60 องศา และ 90 องศา ในทา่ ยืนตรง เดินไป-กลบั 2 เทยี่ ว ใช้เวลาประมาณ 45 นาที ถึง 1 ชัว่ โมง22 วสา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

ท่าที่ 5 (SKT 5) ยืดเหยียดอย่างไทย เยียวยากาย ท่าที่ 6 (SKT 6) เทคนิคการฝึกสมาธิการเยียวยาไทยประสานจิต จินตภาพ1. ยืนตรงในท่าท่สี บาย เข่าตึง ค่อยๆ หลับตาลงชา้ ๆ 1. นอนบนพนื้ ราบ แขนสองขา้ งวางแนบลำ� ตวั คอ่ ยๆ หลบั ตา2. สดู ลมหายใจเขา้ -ออกชา้ ๆ 1 ครงั้ ค่อยๆ โนม้ ศรี ษะ ลงช้าๆ สูดลมหายใจเขา้ ทางจมูกแล้วเปา่ ลมหายใจออก ตัวและแขน ลงไปพรอ้ มๆ กนั ชา้ ๆ (หายใจเขา้ -ออก) ทางปากช้าๆ ทำ� แบบนี้ 3-5 รอบ นับเปน็ 1 จงั หวะ ฝกึ หายใจ และโน้มตัวลงไปเรื่อยๆ 2. ใหค้ วามร้สู ึกจดจอ่ อยทู่ ี่อวัยวะทีเ่ ราพดู ถงึ พร้อมกับท่อง จนครบจงั หวะท่ี 30 ปลายนิว้ กลางจะจรดกับพ้นื พอดี ในใจว่า ศีรษะเราเรมิ่ ผอ่ นคลาย ผอ่ นคลาย ผ่อนคลาย หายใจเข้า-ออกปกติ 10 ครงั้ ในทา่ กม้ ต่อจากน้นั หายใจ ผอ่ นคลาย 3 รอบ รอบท่ี 4 และรอบท่ี 5 ประโยคสดุ ทา้ ย เข้า-ออกช้าๆ 1 ครั้ง แล้วค่อยๆ ยกตัวข้ึนเรื่อยๆ ให้ท่องว่าผ่อนคลายลงไปเร่ือยๆ พร้อมกับก�ำหนด ตามจังหวะการหายใจจนครบ 30 คร้งั ต้นแขนแนบหู ความรสู้ ึกจดจอ่ ทีอ่ วยั วะท่เี ราพดู ถึง เร่ิมต้งั แต่ ศรี ษะ อย่ใู นท่าตรง เข่าตงึ แขนตึง กลับมาอยู่ในท่าเดมิ หนา้ ผาก ขมบั หนงั ตา แกม้ คาง รมิ ฝีปาก คอ ไหล่3. สูดลมหายใจเข้าทางจมูกลึกๆแล้วผ่อนลมหายใจออก ตน้ แขน แขน มอื หนา้ อก หลงั หน้าท้อง ต้นขา หวั เขา่ ทางปากชา้ ๆ ทัง้ หมด 5 รอบ นอ่ ง เท้า และตัวเราทงั้ ตวั4. คอ่ ยๆ แยกฝ่ามอื ออกจากกนั ชา้ ๆ แขนตรงและเหยยี ด 3. เม่อื ท�ำครบแล้วให้หายใจเข้าทางจมูกช้าๆ กลั้นลมหายใจ ในท่าหงายฝ่ามือ ค่อยๆ ลดระดับมือลงพร้อมกับ และหายใจออกทางปากชา้ ๆ เหมอื นตอนเรมิ่ ตน้ อกี 3 รอบ ลดระดับแขนทีย่ ดื เหยียดและมือลงไป 1 จังหวะ นับ 1 โดยนบั จงั หวะไปเรอื่ ยๆ จนถงึ 30ท่าที่ 7 (SKT 7) เทคนิคสมาธิเคลื่อนไหวไทยชี่กง 2. คอ่ ยๆ ยกมอื แขน ขอ้ ศอกทง้ั สองข้างอย่รู ะดบั เอว โดย หนั ฝ่ามือ ทั้งสองข้างเข้าหากัน ขยบั ฝ่ามอื เขา้ หากนั ช้าๆ นับ 1-3 และขยับมือออกช้าๆ นับ 1-3 ท�ำทั้งหมด 36-40 รอบ แล้วยืนอยูใ่ นท่าเดมิ 3. หายใจเขา้ ลกึ ๆ นับ 1-5 คอ่ ยๆ ยกมอื ข้นึ เหนอื ศรี ษะ1. ยืนตัวตรง แยกเท้าทั้งสองข้างพอประมาณ ค่อยๆ คลา้ ยๆ กับก�ำลังประคอง หรอื อุ้มแจกันใบใหญ่ แลว้ คอ่ ยๆ หลับลงช้าๆ สูดลมหายใจเข้าทางจมูกลึกๆ ช้าๆ แล้ว ยกมอื ลงในทา่ ประคองแจกัน เชน่ กัน นบั เปน็ 1 รอบ เปา่ ลมหายใจออกทางปากชา้ ๆ ทำ� แบบนี้ 5 รอบ ท�ำท้งั หมด 36-40 รอบ แล้วยนื อยู่ในท่าเดิมรายการอา้ งอิง 23 รศ.ดร.สมพร กนั ทรดษุ ฎี เตรยี มชยั ศรี. การสร้างเสรมิ สขุ ภาพด้วยสมาธิบำ� บัด แบบ SKT 1-7. (แผน่ พบั ). นนทบุรี : กรมพฒั นาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลอื ก กระทรวงสาธารณสขุ . วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย

ถอดรหสั สตั วเ์ ล้ยี ง น.สพ.ภัทรพงศ์ จนั ทร์เจริญ คุมกำ� เนดิ สัตว์เลย้ี ง นายสตั วแพทยช์ ำ� นาญการ กนั ดไี หม สำ� นกั งานสตั วแพทยส์ าธารณสขุ สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานคร เจ้าของสัตว์เลี้ยงอาจไม่อยากท�ำหมันสัตว์เล้ียง ด้วยเหตผุ ลตา่ งๆ เชน่ การท�ำหมันแลว้ ท�ำให้อว้ น เปน็ การ ทรมานสัตวห์ รือเปน็ บาป ปลอ่ ยใหเ้ ป็นสดั กอ่ น แล้วค่อย ทำ� หมนั ทำ� หมนั แตเ่ พศเมยี แตต่ วั ผไู้ มต่ อ้ งทำ� เพราะไมไ่ ดต้ ง้ั ทอ้ ง เล้ียงตัวเดียวในบ้านไม่ต้องไปท�ำหมัน วันน้ีจึงมีข้อแนะน�ำ เ พ่ื อ ใ ห ้ เ กิ ด ค ว า ม เ ข ้ า ใ จ เ ร่ื อ ง ก า ร ท� ำ ห มั น ใ น สั ต ว ์ เ ลี้ ย ง อยา่ งละเอยี ดเลยครับ การท�ำหมันหรือการตอนเป็นวิธีการคุมก�ำเนิด ช่วงเวลาท่ีเหมาะสมในการท�ำหมันท่ดี ที ี่สุดในสตั วเ์ ล้ยี ง โดยมหี ลักการกำ� จดั ต่อมเพศ (อัณฑะ อายุท่ีเหมาะสมของการท�ำหมันในสุนัขและหรอื รงั ไขแ่ ละมดลกู ) ออกไป ทำ� ใหส้ ตั วห์ มดความสามารถ แมว คอื อายตุ ง้ั แต่ 5 - 6 เดือนขึ้นไป อายุมากกวา่ นี้ในการสบื พนั ธ์ุ ปจั จบุ นั วธิ ที ส่ี ตั วแพทยน์ ยิ มใชค้ อื การผา่ ตดั ก็ท�ำได้ขน้ึ อยู่กับสขุ ภาพของสัตว์ แตจ่ ากการศกึ ษาพบว่าทำ� หมัน เพราะเปน็ การท�ำหมันทถ่ี าวร มคี วามปลอดภยั การท�ำหมันก่อนที่สุนัขเพศเมียจะเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์และก่อปัญหาท่ีตามมาในระยะยาวค่อนข้างน้อย หรือเข้าสูว่ งรอบการเป็นสดั ครง้ั แรก จะชว่ ยลดอตั รานอกจากน้ียังสามารถช่วยลดการเพิ่มจ�ำนวนประชากร ความเส่ียงทจ่ี ะทำ� ให้เกิดโรคระบบสบื พันธุ์ เช่น การเกิดสนุ ัขและลดปญั หาสุนัขจรจัดลงแลว้ ยังเปน็ การส่งเสริม เนื้องอกท่ีเต้านมในสัตว์เพศเมีย การเกิดปัญหาของใหส้ ตั วเ์ ลีย้ งมีสขุ ภาพร่างกายสมบูรณ์แข็งแรง ไมเ่ ปน็ โรค ตอ่ มลกู หมากในของสนุ ัขเพศผู้ เปน็ ต้นทีเ่ กดิ จากฮอรโ์ มนเพศ และโรคท่ตี ิดตอ่ ทางการผสมพนั ธ์ุและทสี่ ำ� คัญการทำ� หมนั จะช่วยลดความเส่ยี งของโรคเกยี่ วกับระบบสบื พนั ธไุ์ ด้24 สวา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

ขน้ั ตอนการเตรียมตัวสตั ว์เลย้ี งก่อนน�ำไปทำ� หมนั เนือ่ งการท�ำหมนั สัตว์ ตอ้ งผา่ นขั้นตอนการวางยาสลบสตั วก์ อ่ นแล้วจงึ จะผา่ ตัด มคี วามจำ� เปน็ อยา่ งยง่ิต้องใหส้ ตั ว์ได้รบั การตรวจสขุ ภาพและประเมนิ สภาพรา่ งกายจากสตั วแพทย์กอ่ นทุกครั้ง และชง่ั นำ�้ หนกั ตัว และตรวจคา่ ความสมบรู ณ์ของเมด็ เลอื ด ตรวจค่าการท�ำงานของตบั ตรวจคา่ การทำ� งานของไต ฯลฯ เพอื่ จะวางแผนการด�ำเนินการผ่าตัดให้เหมาะสมและมีความปลอดภัยต่อตัวสัตว์ ก่อนท่ีจะน�ำไปผ่าตัด เจ้าของสัตว์ควรท�ำความสะอาดตัวสุนัขและแมวใหเ้ รียบร้อย และงดน้�ำและอาหารทกุ ชนดิ หลงั เทีย่ งคนื ก่อนวนั ทผี่ า่ ตัดหรืออยา่ งน้อย6 - 12 ชว่ั โมงกอ่ นผ่าตัด หากเจา้ ของไมไ่ ด้ทำ� การงดน�้ำและอาหารมาล่วงหนา้ ต้องแจง้ สตั วแพทยท์ ราบ เพราะสัตว์อาจเกิดส�ำลักเศษอาหารอุดตันทางเดินหายใจ ซึ่งเปน็ อันตรายใหส้ ัตวเ์ สยี ชวี ติ ได้ และเจา้ ของตอ้ งเชน็ ใบยนิ ยอมการผา่ ตัดและอนญุ าตวางยาสลบ เพราะการวางยาสลบเพอื่ ผ่าตดั มีความเสี่ยง ดงั นั้นเจา้ ของสัตว์ควรสอบถามขอ้ มูลการผ่าตดั วิธกี ารผา่ ตัด วธิ กี ารวางยาสลบ ผลขา้ งเคียงจากการวางยาและการผา่ ตัด ขอ้ พงึ ระวงั และภาวะแทรกซ้อนจากการผ่าตดั และวิธกี ารดแู ลหลงั การผา่ ตัดตามค�ำแนะนำ� สตั วแพทย์อยา่ งเครง่ ครัดข้อดีในการทำ� หมนั สุนัข-แมวเพศผู้(castration, orchidectomy) ชว่ ยควบคมุ การเพ่ิมประชากรสนุ ัข-แมว และยังช่วยลดพฤติกรรมไมพ่ งึ ประสงคบ์ างอยา่ ง เชน่ ลดการหนเี ท่ยี วนอกบ้านไปหาผสมพนั ธุ์ หรอื ลดการถูกกัดเปน็ แผลติดเช้ือลดอาการดรุ ้ายและกา้ วร้าวลง และมพี ฤติกรรมการปัสสาวะเรีย่ ราดในการพืน้ ท่อี าณาเขตลดลง นอกจากนย้ี งั เปน็วิธีทใ่ี ชป้ อ้ งกันและรักษาโรคบางอย่างได้ เช่น โรคมะเร็งและเนื้องอกในอณั ฑะ โรคมะเร็งตอ่ มลกู หมากข้อดีในการท�ำหมันสุนัข-แมวเพศเมีย (ovariohysterectomy) การท�ำหมนั โดยวิธกี ารตดั รังไข่และมดลูก เพ่ือเป็นการปอ้ งกันการเป็นสัด และป้องกนั การตัง้ ทอ้ ง รวมถึงปอ้ งกันไม่ให้เกิดภาวะมดลกู อักเสบและเปน็ หนองได้ (pyometra)การดแู ลหลงั ผา่ ตดั ทำ� หมัน 1. ดูแลความสะอาดของแผล และอาจสวมเส้อื หรือ ใส่ปลอกคอกนั เลยี เพื่อป้องกันสตั วก์ ดั หรอื เลียแผล 2. แตม้ ยาทแ่ี ผลเปน็ ประจำ� ทกุ วนั ดว้ ยโปรวโิ ดน-ไอโอดนี 10% (เบตาดีน) แล้วปดิ แผลดว้ ยผ้ากอ๊ ซด้วย 3. หม่นั สังเกตแผลเปน็ ประจำ� แผลท่ีดีตอ้ งไมม่ รี อยช�ำ้ ไม่มเี ลือดหรือหนองซมึ ออกมาจากบาดแผล 4. ปอ้ นยาตามคำ� แนะน�ำของสตั วแพทย์โดยเครง่ ครดั และตัดไหมหลังจากผา่ ตัดแล้ว 7-10 วนัฉีดยาคุมก�ำเนดิ แทนได้ไหม เพราะไมอ่ ยากให้สนุ ัข-แมว เจ็บ ปัจจุบนั การฉีดยาคมุ ก�ำเนิดในสัตวเ์ ล้ียงไม่เป็นทีน่ ยิ ม เป็นวธิ ีคุมกำ� เนิดช่วั คราว มผี ลเสยี มากกว่าผลดีเน่อื งจากยาคมุ กำ� เนดิ ทใ่ี ชเ้ ปน็ ฮอรโ์ มน เพียงแคย่ ืดระยะเวลาไมใ่ ห้กลบั มาเปน็ สดั แต่ผลเสยี ทตี่ ามมาคอื ปัญหาเน้ืองอกทเี่ ต้านม หรอื อาจเกิดถงุ น้�ำบนผนังมดลูกและมดลกู อักเสบเป็นหนอง ซ่ึงจะกอ่ ใหเ้ กิดอันตรายถงึ ชีวิตได้ ความจรงิ เหลา่ นี้ อาจชว่ ยทำ� ใหเ้ จา้ ของสตั วม์ คี วามเขา้ ใจทด่ี ขี น้ึ และมสี ว่ นรว่ มในการควบคมุ จำ� นวนประชากรสุนขั -แมว และลดปัญหาการทอดท้งิ สุนขั ในอนาคตต่อไปครับ วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 25

อาสาพาเทีย่ ว หอสมุดเมอื งกรุงเทพฯ ...หอสมดุ ประจำ� เมืองแห่งแรก ของกรงุ เทพมหานคร หอสมดุ เมอื งกรุงเทพฯ เปน็ พืน้ ที่แหลง่ เรียนรู้และภูมปิ ัญญาของชาวกรงุ เทพฯ ทีถ่ า่ ยทอดเรอ่ื งราวกรงุ เทพนับแตอ่ ดีตถงึ ปัจจุบนั ต้ังอยใู่ จกลางกรงุ เทพฯ บนถนนราชด�ำเนนิ ออกแบบและปรับปรงุ ในรูปแบบศิลปะอารต์เคดอร์และนโี อคลาสสิก ผสมผสานกับการตกแตง่ แบบศิลปะไทย ภายในอาคารมีความโอโ่ ถง โปรง่ สบาย เฟอร์นเิ จอร์สวยงามและสะดวกสบาย มลี ฟิ ทใ์ ห้บริการ เม่อื เข้าสหู่ ้องสมดุ เมอื งกรุงเทพฯ จะมีบริการล็อคเกอร์ให้ฝาก กระเปา๋ โดยหยอดเหรียญ 10 บาท จ�ำนวน 1 เหรียญ และเมอ่ื จะกลบั ให้น�ำกุญแจลอ็ คเกอรไ์ ปคนื กจ็ ะไดเ้ งนิ คืน (ทั้งนที้ างหอ้ งสมุดฯจะอนุญาต ให้นำ� เขา้ ไปเฉพาะกระเป๋าเงนิ และกระเปา๋ ขนาดเลก็ เท่านัน้ ) ส�ำหรับการเข้า-ออกพ้ืนที่ห้องสมุดจะมีเครื่องสแกน บัตรประชาชนส�ำหรับชาวไทยเพ่ือเปิดเครื่องก้ัน ส่วนชาวต่างชาติต้อง แสดงพาสปอร์ต ห้องสมุดเมืองกรุงเทพฯ จัดแบง่ พ้ืนทก่ี ารเรียนรู้ ดังนี้ ช้ัน 1 ตามรอยทางของพระราชา ตามรอยแสงแหง่ ปญั ญา ประกอบดว้ ย การให้บรกิ าร E-Book อนิ เตอรเ์ นต็ และ Wi-Fi บริการ สืบคน้ นทิ รรศการหมุนเวยี น มุมนิตยสาร หนังสอื พิมพ์ มุมส�ำหรับผพู้ ิการ ทางสายตา ซ่ึงให้บรกิ ารหนงั สือเบรลล์ หนังสอื เสียง หอ้ งฉายภาพยนตร์ และส่ือโสตทศั นต์ า่ งๆ ช้ัน M เม่ือเด็กน้อย จะขอตามรอย ”แสงแหง่ ปญั ญา” ประกอบด้วย หนังสือส�ำหรับเด็ก และเยาวชน ห้องสำ� หรบั เด็ก และ พนื้ ที่ว่างส�ำหรบั ครอบครัว รวมถึง ยังมีการจัดกิจกรรมส�ำหรับเด็ก เปน็ ประจำ�26 วสา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

ช้ัน 2 โลกแซ่ซ้องพระบารมีเจริญไมตรีแห่งมหานคร ประกอบดว้ ยหนังสือต่างประเทศ วรรณกรรมไทยและนานาชาติ หนังสือทั่วไป ห้องนักเขียนหอ้ งเอนกประสงค์ และหอ้ งคน้ ควา้ ซ่งึ จะเปน็ห้องที่แยกออกมาเฉพาะเหมาะส�ำหรับผู้มาศึกษาค้นคว้าเป็นกลุ่มย่อย โดยผู้ใช้บริการห้องน้ีต้องเป็นสมาชิกของห้องสมุดฯตอ้ งมจี ำ� นวนตง้ั แต่ 4 – 10 คน และใชบ้ รกิ ารได้ไม่เกนิ วนั ละ 1 ช่วั โมง ช้ัน 3 แหล่งเรียนรู้ ศาสตร์พระราชา ประกอบดว้ ย หนังสือพระราชนพิ นธ์ หนังสือเกยี่ วกบั โครงการพระราชดำ� ริ หนงั สอื หายาก จดหมายเหตุ หนังสือท่ีหน่วยงานของกรุงเทพมหานครเป็นผู้ผลิต หอ้ งจดหมายเหตุกรุงเทพมหานคร และนทิ รรศการ ศาสตรพ์ ระราชาในระบบ Interactive ส�ำหรับสมาชกิ ห้องสมุดสามารถยืมหนังสือได้ โดยมี พาเทย่ี วโดย : มณรี ตั น์ อธริ าษฎร์ไพศาลตู้ยืม-คืนอัตโนมัติอยู่ท่ีบริเวณช้ัน 1 สามารถใช้บริการ นกั วชิ าการสาธารณสขุ ปฏบิ ตั กิ ารอนิ เตอร์เน็ตได้ 1 ช่ัวโมง และ Wi-Fi 2 ชั่วโมง หากเป็น สำ� นกั งานพฒั นาระบบสาธารณสขุชาวต่างชาติหรอื นักท่องเที่ยวสามารถใช้ Wi-Fi ได้ 40 นาที สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานครการเดินทางและการให้บริการ วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 27 ห้องสมุดเมืองกรุงเทพมหานคร ถนนราชด�ำเนินกลางบริเวณหัวมุมสี่แยกคอกวัวที่จะเข้าไปยังถนนข้าวสาร ซ่ึงขอแนะน�ำให้เดินทางด้วยรถสาธารณะ เนื่องจากไม่มีที่จอดรถและบริเวณดังกล่าวจะหาที่จอดรถยากเปดิ ให้บรกิ าร วันองั คาร – วันอาทติ ย์ เว้นวันหยดุ นักขัตฤกษ์โดยวันอังคาร – เสาร์ เวลา 08.00 – 21.00 น. และวันอาทิตย์ เวลา 09.00 – 20.00 น.สนใจขอ้ มลู กิจกรรมของห้องสมดุ ฯสามารถติดตามไดท้ ี่ www.facebook.com/bangkokcitylibrary

ยาและสมนุ ไพรน้�ำสมุนไพร กบั โรคระบบทางเดนิ อาหาร ศริ ิภัทร เฑยี รกุล เภสชั กรปฏบิ ตั กิ าร กองเภสชั กรรม สำ� นกั อนามยั กรงุ เทพมหานคร สมุนไพร หมายถึง พืชท่ีมีสรรพคุณในการ นำ้� ทบั ทิมรกั ษาโรค หรือใช้เพื่อบ�ำรุงสุขภาพ ซ่ึงปัจจบุ นั สมนุ ไพร (ชอ่ื อ่ืนๆ : พลิ าขาวเปน็ ทนี่ ิยมแพร่หลายเป็นอยา่ งมาก เนอ่ื งจากหาได้ท่ัวไปในชวี ติ ประจำ� วนั และราคายอ่ มเยาว์ ไมว่ า่ จะนำ� มาประกอบ มะก่องแกว้ หมากจัง)อาหารคาว ของหวาน ขนมทานเล่น หรือเครื่องดื่มแม้สมุนไพรจะมีสรรพคุณท่ีหลากหลาย แต่ก็ควรใช้ สรรพคณุ : แกท้ อ้ งเสีย แก้ท้องอดื ทอ้ งเฟอ้อยา่ งถกู ต้องไมว่ ่าจะเป็นชนิด ส่วนท่ใี ช้ ขนาด วิธี และ ส่วนทใี่ ช้และวธิ ีใช้ : ใช้เมลด็ ทบั ทิมสด 1 ลูก ตำ� ให้ถูกกบั โรค เพือ่ เกิดประโยชนแ์ ละความปลอดภัยตอ่รา่ ยกาย แลว้ ค้นั เอาแต่นำ้� โดยใช้ผา้ ขาวบางกรอง ผสมน้ำ� ผ้ึง เล็กน้อย จิบบ่อยๆ หรอื อกี สูตรหนง่ึ คอื น�ำเมลด็ ทบั ทมิ 2 ถว้ ยตวง ใส่ผ้าขาวบางเตมิ นำ้� ต้มสุกเลก็ น้อยแลว้ ขยำ�น้�ำขงิ (ชอื่ อน่ื ๆ : ขิงเผือก ขงิ บา้ น) เอาแต่น้�ำ จากนั้นน�ำน�้ำค้ันที่ได้เติมน�้ำต้มสุกท่ีเหลือ นำ�้ เชอ่ื ม 1 ถ้วยตวง เกลือป่นเล็กน้อย แลว้ เตมิ น้ำ� แข็งสรรพคุณ : แก้ขับลม จุกเสยี ดแน่นทอ้ ง แกค้ ลน่ื ไส้ ตามใจชอบ ท้งั สองสูตรจะชว่ ยบรรเทาอาการทอ้ งอืด ท้องเฟ้อ ใช้เปลือกผลแห้งประมาณหน่ึงในส่ีของผลอาเจียน ตม้ กบั น้ำ� ปนู ใส แล้วดม่ื แต่ส่วนน้ำ� ท่ตี ้ม หรือใช้ครง้ั ละ 3 – 5 กรมั (1 กำ� มอื ) ตม้ นำ้� ดม่ื วนั ละ 2 ครง้ั เชา้ และเยน็สว่ นทใี่ ช้และวิธีใช้ : เหง้าแกส่ ดขนาดหัวแมม่ ือ แกอ้ าการทอ้ งเสยี(ประมาณ 5 กรัม) ทบุ ใหแ้ ตก ต้มเอาน�้ำดมื่ หากตอ้ งการ น้ำ� ข่า (ช่อื อ่นื ๆ : ข่าตาแดง ข่าหยวก)น้�ำขิงรสหวาน ให้น�ำขิงสด 15 กรัม น�ำมาทุบให้แตกต้มกับน้�ำ 240 มลิ ลิลิตร กรองเอาแตน่ ้ำ� เติมน้ำ� เช่ือมประมาณ 15 มิลลลิ ติ รใสน่ ำ้� แข็ง สรรพคุณ : ขบั ลม แก้แนน่ ท้อง ส่วนท่ใี ช้และวธิ ีใช้ : ใช้เหง้าสดขนาดหัวแม่มือหรือนำ�้ ตะไคร้ เหง้าแหง้ จำ� นวน 2 กรมั ต้มกับน้�ำจนเดือด แล้วน�ำมาดมื่ ช่วยขับลม ลดอาการจกุ เสียด แนน่ ท้อง(ชื่ออื่นๆ : จะไคร คาหอม น�ำ้ ข้ึนฉา่ ย (ชือ่ อืน่ ๆ : - )หัวสิงโต ไคร)สรรพคุณ : แก้ท้องอดื สรรพคณุ : ขับลม แก้แนน่ ท้องท้องเฟอ้ จุกเสียด ขบั ลมในลำ� ใส้ส่วนทีใ่ ช้และวิธใี ช้ : ล�ำตน้ แก่สดๆ ทบุ พอแหลก ส่วนทใี่ ช้และวิธใี ช้ : ใบ ลำ� ต้น ใช้ปริมาณ 60 กรมัประมาณ 1 ก�ำมือ (40 - 60 กรัม) ต้มเอาน�้ำด่ืม น�ำมาหน่ั เปน็ ทอ่ นส้ันๆ ใส่ลงในเคร่อื งปั่น เตมิ นำ�้ พอท่วมหากตอ้ งการ นำ�้ ตะไครร้ สหวานใหน้ ำ� ลำ� ตน้ แกส่ ด 20 กรมั ปั่นให้ละเอียด ใช้ผ้าขาวบางกรองเอาแต่น้�ำ จากนั้นหั่นเป็นท่อนสั้นทุบให้แตก ต้มกับน้�ำ 240 มิลลิลิตร นำ� กากทไี่ ดเ้ ติมน�้ำอีก 200 มิลลลิ ติ ร แล้วค้ันเอาแต่น้�ำจนได้น้�ำสีเขียวอ่อน จากนั้นกรองเอาตะไคร้ออกเติม อกี ครง้ั หนงึ่ เตมิ นำ้� เชอ่ื ม 15 มลิ ลลิ ติ ร ใสน่ ำ�้ แขง็ ตามใจชอบน้ำ� เชื่อม 15 มิลลลิ ติ ร ใส่นำ้� แขง็ ขอ้ ควรระวงั ไม่ควรให้ผทู้ ีม่ ภี าวะทางไตบกพรอ่ งดมื่28 วสา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

ค�ำถามนี.้ .. มคี ำ� ตอบQ ต้นเหตุของฟันสึกคอื อะไร และมีวธิ ปี อ้ งกันฟันสึกอย่างไรบ้าง พญ.กฤชยา มาลาA สาเหตุของฟนั สึก นายแพทย์ช�ำนาญการ ศูนย์บริการสาธารณสขุ ๕๙ ทุง่ ครุ สำ� นักอนามยั กรุงเทพมหานคร 1. ใชฟ้ ันกัดสง่ิ ของและหรอื กัดอาหารทแ่ี ขง็ หรอื คนทชี่ อบ 2. หลีกเล่ยี งเครือ่ งด่มื แอลกอฮอล์หรือยาบางชนดิ นอนกดั ฟนั แบบรนุ แรงเป็นประจำ� 3. ลดนำ�้ หนัก 2. รับประทานอาหารหรือขนมที่มีฤทธิ์เป็นกรดหรือรสเปร้ียว 4. ออกก�ำลงั กายสมำ�่ เสมอ นำ้� อัดลม 5. ถ้ามีอาการมากหรอื แกไ้ ขแลว้ ไมท่ เุ ลา ควรไปพบแพทย์ 3. การแปรงฟนั ทไ่ี มถ่ กู วธิ ี ควรฝกึ แปรงฟนั ขน้ึ ลงอยา่ งถกู วธิ ี เพ่ือหาสาเหตแุ ละรักษาต่อไป การสึกของฟันตำ� แหนง่ ท่พี บบ่อย ไดแ้ ก่ Q โปรตีนจากนมเปน็ โปรตนี ทยี่ อ่ ยและดดู ซมึ งา่ ย แต่ท�ำไมบางคน 1. ดา้ นบดเคี้ยวมักพบบริเวณฟันกราม 2. ด้านแก้มมักพบบริเวณคอฟนั รบั ประทานแล้วมอี าการไม่สบายทอ้ ง/ท้องเสยี โดยการสึกของฟันจะเริม่ บรเิ วณผวิ เคลอื บฟนั ถา้ เร่ิมสกึ ถงึ A ส�ำหรับเหตุผลท่ีดื่มนมแล้วมีอาการท้องเสียน้ันเป็นเพราะในร่างกาย ชัน้ ของเนื้อฟันจะเริม่ มอี าการเสียวฟัน ถ้าสึกลึกถงึ โพรงประสาทฟนั คนไทย จะผลติ นำ้� ยอ่ ยแลคโตส ซง่ึ เป็นกลุ่มน้ำ� ตาลทพี่ บในน้�ำนมสัตว์ ทกุ ชนดิ ได้ตงั้ แต่แรกเกดิ จนถงึ อายุ 4-5 ปี เท่าน้ัน ดังน้นั เมอื่ ผา่ นพ้น จะมีอาการปวดฟัน วัยเดก็ ไปแล้ว นำ้� ย่อยตวั น้ี จะลดนอ้ ยลงจนหมดไป จงึ ไม่สามารถ ยอ่ ยนำ้� ตาลแลคโตสได้ พอเราดม่ื นมนำ้� ตาลในนมจะผา่ นไปสลู่ ำ� ไสใ้ หญ่ วธิ ปี ้องกัน และถกู ย่อยโดยจุลนิ ทรยี ์ เกิดเปน็ กรดและแกส๊ ทำ� ให้เกดิ อาการ ท้องเสยี ได้ เพราะไมม่ นี ำ�้ ย่อยมายอ่ ยแลค็ โตสอีกแล้ว หรอื บางคน พยามหลีกเลี่ยงการขบกัดส่ิงของท่ีมีลักษณะแข็งเพื่อลด อาจเกิดอาการท้องอืด จดุ เสยี ด แนน่ หนา้ อก เรอและผายลมบ่อยๆ แต่คนท่ีดื่มนมมาอย่างต่อเนื่องแบคทีเรียในล�ำไส้จะสามารถสร้าง การสึกของฟัน และฝกึ แปรงฟนั ให้ถกู วธิ ี โดยการแปรงข้นึ ลง โดย นำ้� ยอ่ ยน�้ำตาลแลคโตสขึน้ มาได้เอง จึงทำ� ใหห้ ลายคนไมม่ ีอาการ ทอ้ งเสยี เมอื่ ด่มื นม ขยับแปรงขดั ลงซี่ละ 8-10 ครั้ง หลกี เลี่ยงการแปรงฟนั แบบขวาง น ม แ ค ล เ ซ่ี ย ม สู ง กั บ น ม ถั่ ว เ ห ลื อ ง ไ ม ่ ท ร า บ ว ่ า อ ย ่ า ง ไ ห น ตวั ฟนั หลงั การกนิ อาหารทม่ี ฤี ทธเิ์ ปน็ กรด หรอื ของเปรย้ี ว ควรบว้ นปาก จะมปี ระโยชน์ตอ่ ผ้สู ูงอายุมากกว่ากัน ดว้ ยน�้ำเปลา่ ทันที และยังไมค่ วรรีบแปรงฟันทนั ที เพราะจะทำ� ให้ เกิดฟันสึกได้ กรณีเกิดการเสียวฟัน แสดงให้เห็นว่าฟันสึกแล้ว ควรพบทันตแพทย์ ควรตรวจฟันเปน็ ประจ�ำทุก 6 เดอื นถึง 1 ปีQ มปี ญั หาการนอนกรน ตื่นมาอ่อนเพลยี มาก จะปอ้ งกัน หรือรักษา Q ไดอ้ ยา่ งไรA เสียงกรนเกดิ จากอากาศเคล่ือนผ่านทางเดินหายใจทแ่ี คบ ซึง่ มักเกดิ A ในวัยผ้สู ูงอายุกระดกู เรม่ิ ออ่ นแอ และมภี าวะกระดกู พรุน โดยเฉพาะ จากการหย่อนตัวของกล้ามเนื้อทางเดินหายใจส่วนบนขณะ ในเพศหญิงเริ่มแรกจะรู้สึกเพียงปวดเม่ือยจนเม่ือกระดูกพรุนหรือ บางมากจะเริ่มปวดกระดูก โดยเฉพาะบริเวณหลังหรือสะโพก นอนหลับ ทำ� ให้เกิดการสั่นสะเทือนและสะบดั ของกล้ามเนอ้ื และ สาเหตุหลักเกิดจากการดูดซึมแคลเซี่ยมลดลงของผู้สูงอายุ จากระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนในเพศหญิงที่ลดลงเม่ือถึงวัย เนื้อเย่ืออ่อนในบริเวณนัน้ เกดิ เปน็ เสยี งกรนขึน้ หมดประจำ� เดือน และการได้รับแคลเซ่ียมในอาหารทน่ี ้อย ในแตล่ ะวนั ร่างกายต้องได้รับแคลเช่ียมในปริมาณท่ีเพียงพอกระดูกจึงจะ อาการนอนกรนจึงไม่ใช่เร่ืองปรกติแต่กลับบ่งบอกถึง แข็งแกรง่ โดยผหู้ ญิงวยั หมดประจ�ำเดอื นต้องการแคลเชยี่ ม วันละ ประมาณ 1,000 มลิ ลกิ รัม ในผชู้ ายและผูห้ ญิงสงู อายตุ ้องการวันละ การมสี ่ิงอุดก้ันในทางเดินหายใจส่วนบน การหยุดหายใจขณะหลับ ประมาณ 1,000-1,200 มิลลิกรัม การแกไ้ ขปญั หากระดกู พรนุ อยา่ งหนงึ่ คอื การรบั ประทานอาหาร เปน็ ภาวะท่ีมีการอดุ กัน้ ทางเดนิ หายใจมาก การนอนกรนสง่ ผล ทมี่ แี คลเชยี่ มหรอื ดมื่ นมทมี่ แี คลเซยี่ มสงู ผสู้ งู อายคุ วรดมื่ นมวนั ละ 1 แกว้ (ควรเป็นนมพร่องมันเนย) ผู้สูงอายุบางท่านที่ดื่มนมไม่ได้ควรดื่ม ท�ำให้ง่วงมากผิดปกติในเวลากลางวัน ท�ำให้เรียนหรือท�ำงานได้ นมถ่ัวเหลืองแทน เน่ืองจากได้โปรตนี จากถว่ั แตจ่ ะตอ้ งกินไปควบคู่ กบั อาหารทม่ี แี คลเซี่ยมสงู เช่นปลาเล็กปลานอ้ ย ไม่เต็มท่ี และเพ่ิมการเกิดโรคต่างๆ เช่น ความดันโลหิตสูง ภาวะหวั ใจเตน้ ผดิ จังหวะ โรคหลอดเลือดสมอง โรคกลา้ มเน้ือหวั ใจ ตายเฉียบพลนั ภาวะนอนกรนพบมากในผูใ้ หญ่ทอี่ ้วนผนังคอหนา ในชว่ งอายปุ ระมาณ 30-35 ปี พบในเพศหญิงประมาณร้อยละ 20 เพศชายร้อยละ 5 หญิงทีม่ ีรอบคอเกนิ 15 นว้ิ ชายทมี่ รี อบคอใหญ่ กวา่ 17 นวิ้ มีความเสี่ยงที่จะเกิดการนอนกรน การแกไ้ ข 1. นอนตะแคงหรือนอนหวั สงู วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 29

รอบรั้ว กทม.โครงการรณรงค์ฉดี วัคซนี ปอ้ งกนั โรคพิษสุนขั บา้นายทวศี กั ด์ิ เลศิ ประพนั ธ์ รองผวู้ า่ ราชการกรงุ เทพมหานครเป็นประธานในพิธีเปิดโครงการรณรงค์ฉีดวัคซีนป้องกันโรคพิษสุนัขบ้า ท�ำหมัน และท�ำทะเบียนสัตว์เล้ียง โดยมีนายแพทยช์ วนิ ทร์ ศริ นิ าค ผอู้ ำ� นวยการสำ� นกั อนามยั ผอู้ ำ� นวยการเขตมนี บรุ ี และผอู้ ำ� นวยการส�ำนักงานสัตวแพทย์สาธารณสุขรว่ มเปดิ งาน ณ การเคหะรามคำ� แหง เขตมนี บรุ ี กรงุ เทพมหานคร รวมพลงั คนกรงุ เทพฯ เอาชนะยาเสพติด นายทวีศักดิ์ เลศิ ประพันธ์ รองผูว้ า่ ราชการกรุงเทพมหานคร เปน็ ประธาน เปิดงานมหกรรมรวมพลงั คนกรุงเทพฯ เอาชนะยาเสพติด เน่ืองในวนั ต่อต้าน ยาเสพติดโลก ภายใต้ค�ำขวัญ “ท�ำดเี พอ่ื พอ่ สานตอ่ แกป้ ญั หายาเสพตดิ ” เพ่ือ สร้างกระแสการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนในการป้องกันและแก้ไขปัญหา ยาเสพติดของกรุงเทพมหานคร โดยมี แพทยห์ ญงิ วนั ทนีย์ วัฒนะ รองปลัด กรงุ เทพมหานคร และนายแพทยส์ นุ ทร สนุ ทรชาติ รองผู้อ�ำนวยการสำ� นัก อนามยั รว่ มงาน ณ โรงแรมอนิ ทรา รเี จนท์ เขตราชเทวี กรุงเทพมหานครขบั เคลอื่ นแผนยทุ ธศาสตรส์ ง่ เสรมิ สขุ ภาพปอ้ งกนั โรคสคู่ วามเปน็ เลศินายทวศี กั ด์ิ เลศิ ประพันธ์ รองผู้ว่าราชการกรงุ เทพมหานคร เป็นประธานเปิดการประชุมการขับเคล่ือนแผนยุทธศาสตร์ส่งเสริมสุขภาพและป้องกนั โรคสคู่ วามเป็นเลิศ พ.ศ. 2560 - 2575 กรุงเทพมหานคร เพอ่ื สรา้ งการมีส่วนร่วมและบูรณาการทุกภาคส่วนในการร่วมกันขับเคล่ือนการดำ� เนินงานใหเ้ ปน็ ไปในทศิ ทางเดยี วกัน โดยมแี พทย์หญงิ วันทนยี ์ วัฒนะรองปลัดกรุงเทพมหานคร ร่วมงาน ผู้เข้าร่วมประชุมประกอบด้วยคณะอนุกรรมการจัดท�ำและขบั เคลื่อนแผนยทุ ธศาสตร์ฯ คณะท�ำงานจัดทำ�แผนยทุ ธศาสตรฯ์ คณะทำ� งานจัดประชุมขับเคลอื่ นแผนยุทธศาสตร์ฯ และผอู้ ำ� นวยการศนู ยบ์ ริการสาธารณสขุ ทุกแหง่ ระหว่างวันที่ 15 - 16 มิ.ย. 60ณ โรงแรมมิราเคิลแกรนด์ คอนเวนช่ัน หลกั ส่ี กรงุ เทพมหานคร รณรงค์ต้านภัย ไข้เลือดออก นายแพทยช์ วนิ ทร์ ศิรนิ าค ผอู้ ำ� นวยการสำ� นกั อนามัย เปน็ ประธาน เปิดกจิ กรรมรณรงค์ “ตา้ นภยั ไขเ้ ลอื ดออก” เพอ่ื ใหป้ ระชาชน ตระหนกั รู้ ในการป้องกนั และสามารถปฎบิ ตั ติ น ให้ปลอดภยั จากโรคไขเ้ ลือดออก โดยมี นายแพทย์วงวัฒน์ ล่ิวลักษณ์ รองผู้อ�ำนวยการส�ำนักอนามัย ร่วมงาน ณ ลานกจิ กรรมเซน็ ทรลั คอร์ท บริเวณลานลิฟทแ์ ก้ว ชนั้ 1 ศนู ยก์ ารค้า เซน็ ทรลั เวิลด์ เขตปทมุ วัน กรุงเทพมหานคร30 วสา�ำรนสักาอรนสาุขมภัยาพ

มุมสบาย คลายเครียด กรงุ เทพมหานคร รณรงค์กำ� จัดลูกน�ำ้ ยุงลาย เพือ่ ป้องกันโรคไข้เลือดออก ขอเชญิ ชวนประชาชนดแู ลภาชนะ เคร่ืองใช้ภายในบ้าน ท่อี าจเปน็ แหลง่เพาะพันธุ์ยุงลาย ไม่ให้มีน�้ำขัง สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมและรับทรายก�ำจัดลูกน�้ำยุงลายฟรี ได้ที่ศนู ย์บรกิ ารสาธารณสุข สำ� นักอนามยั ใกล้บ้านท่าน เกร็ดความรู้...คู่สุขภาพ มุมนม้ี รี างวลั1. วิธีงา่ ยๆ ในการผา่ ไขต่ ้มใหส้ วย ค�ำถามรว่ มสนกุ ไข่ เป็นอาหารที่มีประโยชน์มากมายหลายอย่าง อกี ทงั้ ยังมโี ปรตีนเป็นจ�ำนวนมาก 1. ส�ำนักอนามัย กทม. ก�ำหนดวิสัยทัศน์ไข่ สามารถนำ� ไปทำ� อาหารได้หลากหลายชนิด เช่น การพัฒนางานไว้อย่างไรนำ� ไปทอด น�ำไปนงึ่ และนำ� ไปตม้ ไขต่ ม้ นั้น คนส่วนใหญน่ ิยมน�ำไปผ่าเป็นซีก 2. ท่านจะชะลอการเส่ือมของไตได้อย่างไรและน�ำไปประกอบอาหารต่างๆ เช่น ไข่ลกู เขย เป็นตน้ แต่เนือ่ งจากการผา่ ไข่เป็นซกี มักจะทำ� ให้ไขแ่ ตก เละ จนดูไมส่ วยและไมน่ ่าทานเอาซะเลย วนั นี้เราจึง ------------------------น�ำวิธีการผ่าไข่ตม้ ให้สวยมาแนะน�ำกนั ค่ะ สง่ คำ� ตอบพร้อมชือ่ ทอ่ี ยู่ เบอรโ์ ทรศัพท์การผ่าไข่ตม้ ให้ดูสวยน่าทานน้ัน มี 2 วธิ ี คอื ไปท่ีกลุ่มพัฒนาสุขศึกษาและพฤติกรรม 1. ใช้เส้นดา้ ยผ่า โดยการนำ� เสน้ ดา้ ยมา 1 เสน้ ความยาวพอประมาณ สขุ ภาพ ส�ำนักงานพัฒนาระบบสาธารณสขุปลายข้างหนง่ึ นำ� ไปผกู ติดกับอะไรกไ็ ดใ้ หแ้ น่น  จากนั้นใหด้ งึ เชือกใหต้ งึ และผ่า ส�ำนกั อนามยั อาคาร 2 กรุงเทพมหานคร 2กึง่ กลางของไข่ต้ม วิธีนตี้ อ้ งทำ� อย่างพิถพี ิถนั หนอ่ ย เพราะหากดงึ เชอื กไม่แนน่ ดินแดง แขวงดินแดง เขตดินแดง กทม.พอกอ็ าจจะทำ� ให้ไขต่ ม้ เละ ไมส่ วยได้ 10400 ภายในวนั ที่ 22 สงิ หาคม 2560 2. ใช้มีดผ่า การใช้มีดผ่าไข่ต้มจะต้องน�ำมีดลงไปจุ่มในน�้ำร้อนก่อน ------------------------เพื่อให้มีดสามารถผ่าไข่ต้มได้ง่ายๆ  หากน�ำมีดท่ีไม่ได้แช่น�้ำร้อนมาผ่าไข่ต้ม ของทร่ี ะลกึ ส�ำหรับผตู้ อบคำ� ถามก็อาจะทำ� ให้ไข่ตม้ แตก หรือเละ จนไมน่ า่ ทานได้ (จากการจบั สลาก) 1. คณุ วริ ัตน์ วงศม์ ติ รไมตรี2. เกบ็ ใบแมงลกั และใบโหระพาในตเู้ ย็นอยา่ งไร ? ไมใ่ ห้เน่า 2. คุณกมลมาศ ตนนั ทย์ ทุ ธวงศ์ ใบแมงลักและใบโหระพา จัดว่าเป็นพืชล้มลุกในสกุลเดียวกันกับ 3. คุณเพ็ญศรี เขียวเขว้ากระเพรา ใบแมงลักสามารถน�ำไปใช้ทั้งใบและเมล็ด ใบแมงลักจะมี 4. คณุ ปราณี สีดาพาลีกลิ่นฉุนใช้ในการประกอบอาหารเช่นเดียวกับใบกระเพราและใบโหระพา 5. คุณดารณี ชาระมาตย์คนสว่ นใหญ่จะนยิ มทานใบแมงลักกบั ขนมจีน สว่ นเมลด็ ของแมงลักกจ็ ะใช้ 6. คุณวิทยา สดี าพาลีทำ� ขนมได้ ใบโหระพามกี ล่นิ หอมท�ำให้อาหารน่ารบั ประทานสามารถนำ� มา 7. คณุ วรรณา สทิ ธิชัยวรบุตรปรุงรสอาหารไดห้ ลายอย่าง เชน่ แกงเลยี ง แกงเผด็ หรือผัดตา่ งๆ เปน็ ตน้ 8. คณุ สธุ าดา ธำ� รงเทพพทิ กั ษ์แต่ใบแมงลกั และใบโหระพาเป็นผักทีช่ ำ�้ น้�ำและเน่าเสยี ง่าย ดงั นน้ั การจะเก็บ 9. คุณบังอร นันทนพจน์ใบแมงลักและใบโหระพาแช่ไว้ในตู้เย็นเพื่อท�ำอาหารมื้อต่อไปท�ำได้โดย 10. คณุ โชติอนันต์ มลงั เมลืองเดด็ ใบออกจากกา้ น ผง่ึ ไวพ้ อแหง้ (ไมต่ อ้ งลา้ งนำ้� นะคะ แตก่ อ็ ยา่ เผลอผ่ึงไว้ซะจนแห้งกรอบ) จากน้ันน�ำไปใส่ถุงพลาสติก วารสส�ำนารักสอุขนภาามพัย 31มัดปากถงุ ให้แน่น ให้มลี มอยู่ในถงุ เลก็ น้อย น�ำไปแช่ในตเู้ ย็นช่องธรรมดา ก็จะเกบ็ ไว้ใช้ได้หลายวนั ค่ะ ไมย่ ากเลยใช่ไหมคะ แถมยังชว่ ยประยดั เงนิ ได้อกี ด้วยคะ่

ส�ำนักอนามยั ดูแลห่วงใย ใสใ่ จสขุ ภาพ รถทนั ตกรรมเคลอื่ นทีข่ องสำ� นกั อนามยั ใหบ้ ริการทนั ตกรรมแก่ประชาชนทกุ กลมุ่ วัย รวมทงั้ ผู้สงู อายุ และผูพ้ กิ ารในเขตพืน้ ทก่ี รุงเทพมหานคร สอบถามเพิ่มเติมไดท้ ่ี กองทนั ตสาธารณสขุ ส�ำนักอนามยั กรุงแทพมหานคร โทร. 0 2248 7375ทีป่ รึกษา : นพ.ชวนิ ทร ์ ศิรินาค ผอู้ ำ� นวยการสำ� นักอนามยั นพ. สุนทร สุนทรชาต ิ รองผู้อ�ำนวยการสำ� นกั อนามัย นพ.วงวัฒน ์ ลวิ่ ลักษณ์ รองผู้อ�ำนวยการส�ำนักอนามัย นางเพ็ญจนั ทร ์ เจยี มกรกต รองผอู้ ำ� นวยการสำ� นักอนามยับรรณาธิการ : พญ.ภาวณิ ี รุง่ ทนตก์ จิ นางสชุ ฎา เอ้ือชจู ิตต์กองบรรณาธิการ : นพ.ธีรวรี ์ วีรวรรณ พญ.สุธี สฤษฏ์ศิริ พญ.จติ ราพรรณ เวชพร พญ.กฤชยา มาลา ทพ.เฉลิมพงศ์ ตงั้ วจิ ติ รสกุล น.สพ.ภัทรพงศ ์ จันทรเ์ จริญ น.ส.จฑุ าทิพ วงษส์ ุวรรณ น.ส.ประเทืองทิพย์ แกว้ ศรี นางวิลาวัณย์ เยี่ยมยนื ยง น.ส.กญั จน์นาริศา สขุ สวสั ดิ์ น.ส.วนั ทนา ณะกองโย น.ส.ณัฐยาภรณ์ สรอ้ ยนาค น.ส.ศิรภิ ทั ร เฑียรกลุ น.ส.ปยิ ะวรรณ จันตรี น.ส.เสาวนยี ์ บญุ เกอ้ื น.ส. จีราวรรณ นามพันธ์ นางรัตตินันท์ สายสมคณุ นางเกษร เตม็ เจรญิ นายสากล เพิม่ ทองคำ� นางทรงพร วิทยานันท์ น.ส.สุกัญญา พิมพาเรอื น.ส.มณรี ัตน์ อธริ าษฎรไ์ พศาล น.ส.ชมพูนชุ จนั ทรเ์ พ็ญ นางมยุรา สร้อยชอ่ื น.ส.ประกายดาว ตาลสกุ น.ส.ปมิตรา เหลก็ จาน น.ส.ศริ ธิ ร ทองภู นายวัชระ วีรวงศ์ตระกูล น.ส.วชั รี ธนะรุ่ง น.ส.อารยา ดาราพันธุ์วตั ถปุ ระสงค ์ 1. เพื่อเผยแพรค่ วามรู้ ข้อมูล ข่าวสารในการดูแลสขุ ภาพ ป้องกนั โรค และสรา้ งเสรมิ สุขภาพ แก่ประชาชน บคุ คลในครอบครวั และชุมชน 2. เพื่อเผยแพรป่ ระชาสัมพนั ธบ์ ริการด้านการแพทยแ์ ละสาธารณสขุ ของสำ� นกั อนามยั ใหป้ ระชาชนสามารถรับรู้ เข้าถงึ และเลือกใช้บริการ ด้านการแพทยแ์ ละสาธารณสุขของสำ� นักอนามยั ไดอ้ ยา่ งถกู ต้องเหมาะสม สำ� นักงานพัฒนาระบบสาธารณสขุ สำ� นกั อนามัย กรุงเทพมหานคร สพธ. 05/02/60 โทร. 0 2247 6660 ศนู ย์ กทม. 1555 www.bangkok.go.th/health @bma.health