ปราสาทพระวิหาร

ประสาทพระวหิ ารโรงเรียนบ่อพลอยรัชดาภิเษก สพม.8

คำนำ หนังสืออิเลก็ ทรอนกิ ส์เลม่ นีจ้ ดั ทำขน้ึ เพ่อื นำเสนอ เรอื่ ง ปรำสำทพระวิหำรเพื่อเปน็ แหล่งควำมร้แู ละแหลง่ สืบค้นข้อมูลผ้นู ่ำสนใจในเร่อื ง ปรำสำทพระวหิ ำร ขอขอบคุณอำจำรยผ์ ้สู อนที่คอยสนับสนุนให้ คำแนะนำและสนบั สนนุ ในกำรจัดกำรหนงั สืออเิ ล็กทรอนิกส์ น้โี ดยตลอด หำกหนังสือเล่มนม้ี ขี อ้ ผดิ พลำดประกำรใดคณะ ผู้จัดขออภยั ไว้ ณ ท่ีนีด้ ว้ ย คณะผู้จัดทา ด.ญ. จฑุ ำมำศ เหมือนเขยี ว ด.ญ. อรชั พร ท้วมทองดีก โดย โรงเรียนบ่อพลอยรชั ดาภิเษก สพม.8

คำแนะนำหน้ำแรก สำรบัญย้อนกลบั ถัดไปเสียง คลปิ ข

ประมวลภำพ1 โดย โรงเรยี นบ่อพลอยรชั ดาภิเษก สพม.8

สำรบัญ หนำ้ 3-15เรือ่ งปรำสำพระวิหำร 16คลปิ ปรำสำทพระวิหำร 17ผจู้ ัดทำ 18อำ้ งอิง 2

ปรำสำทพระวิหำร ปรำสำทพระวิหำร (เขมร: ប្រាសាទ ប្ររះវិហារ บฺรำสำทพฺระวิหำร; อังกฤษ: Temple of Preah Vihear[1]) เป็น ปรำสำทหินตำมแบบศำสนำฮินดูที่ตั้งอยู่ บรเิ วณเทือกเขำพนมดงรัก (เขมร: ភ្នំដងររក ภฺนฎงแรก; \"ภูเขำไม้คำน สูงจำกระดับ ทะเลปำนกลำง 657 เมตร ท่ีต้ังของศำ สนสถำนแห่งน้ีรู้จักกันในนำม เขำพระ วิหำร (เขมร: ភ្នំប្ររះវិហារ ภฺนพฺระวิหำร)[3] อยู่ใกล้อุทยำนแห่งชำติเขำพระวิหำร อำเภอกันทรลักษ์ จังหวัดศรีสะเกษ ซึ่ง เคยเป็นทำงข้ึนสปู่ รำสำทท่ีสะดวกทสี่ ดุ3 โดย โรงเรยี นบ่อพลอยรชั ดาภเิ ษก สพม.8

ปรำสำทพระวิหำรมีสถำปัตยกรรมแบบเขมร สร้ำงตำมแนวเหนือใต้ซึ่งผิดแปลกไปจำกปรำสำทขอมส่วนใหญ่ ไทยและกัมพูชำมีประวัติพิพำทเหนือตัวปรำสำทเป็นเวลำนำนแล้ว ในพ.ศ. 2505 ศำลยุติธรรมระหว่ำงประเทศพิพำกษำให้กัมพูชำมีอธิปไตยเหนือปรำสำท (ดูคดีปรำสำทพระวิหำร พ.ศ. 2505) และวันที่ 8กรกฎำคม พ.ศ. 4

ทป่ี ระดษิ ฐำน ปรำสำทพระวิหำรประดิษฐำนอยู่บนผำเป้ยตำดีของ เทือกเขำพนมดงรัก ซึ่งเป็นเส้นเขตแดนระหว่ำงไทยกับ กัมพูชำ ณ ละติจูดที่ 104 องศำตะวันออก 41 ลิปดำ[9] ใน อดีต ผำเป้ยตำดีอยู่ในเขตหมู่บ้ำนภูมิซร็อล ตำบลเสำธงชัย (เดิมขึ้นกับ ตำบลบึงมะลู) อำเภอกันทรลักษ์ จังหวัดศรีสะ เกษ ห่ำงจำกอำเภอเมืองศรีสะเกษ 110 กิโลเมตร ท้ังนี้ ปรำสำทตั้งอยู่ห่ำงจำกปรำสำทนครวัดในเมืองพระนคร ไป 140 กิโลเมตร และหำ่ งจำกกรงุ พนมเปญไป 320 กิโลมตร5 โดย โรงเรยี นบอ่ พลอยรชั ดาภเิ ษก สพม.8

ศำลยุติธรรมระหว่ำงประเทศไม่เ ค ย ชี้ ข ำ ด ว่ ำ เ ข ต แ ด น ไ ท ย - กั ม พู ช ำดังกล่ำวมีเส้นอยู่ตรงจุดใด ศำลฯ ช้ีขำดเพียงว่ำ กัมพูชำมีอธิปไตยทำงดินแดนเหนือปรำสำทพระวิหำร แต่ก็มีชำวไทยบำงคนเข้ำใจว่ำ ศำลฯ ช้ีขำดแต่ตัวปรำสำทเท่ำนั้น ไม่รวมถึงอำณำบริเวณอันเป็นท่ีประดิษฐำนปรำสำทแตอ่ ย่ำงใด 6

กำรเยย่ี มชม ในอดีตกำรเย่ียมชมปรำสำทพระ วิหำรจะใช้ทำงขึ้นจำกฝั่งไทย โดย ทำงกำรไทยและทำงกำรกัมพูชำมี รำยได้จำกกำรท่องเท่ียวร่วมกัน แต่ ปัจจุบันมีควำมตรึงเครียดระหว่ำง แนวชำยแดนประชำชนท่ัวไปจึงไม่ สำมำรถข้ึนไปชมประสำทจำกทำง ประเทศไทยได้อีก กัมพูชำได้สร้ำง ถนนคอนกรีตยำว 3 กิโลเมตรไต่เขำ ข้ึนไปยังปรำสำทพระวิหำรสำเร็จแล้ว และเป็นทำงที่ประชำชนท่ัวไปใช้ขึ้น ไปชมปรำสำทได้ในปัจจุบันผ่ำนทำง ประเทศกัมพูชำ7 โดย โรงเรยี นบอ่ พลอยรัชดาภเิ ษก สพม.8

สถำปตั ยกรรม ปรำสำทพระวิหำรมีลักษณะเป็นแบบศิลปะบันทำยศรีลักษณะบำงส่วนคล้ำยคลึงกับพระวิหำรของปรำสำทนครวัดรูปรอยแกะสลักบนปรำสำทสันนิษฐำนได้ว่ำเป็นศำสนสถำนของศำสนำฮินดูลัทธิไศวนิกำย มีพระศิวะเป็นเทพสูงสุดของศำสนำ เช่ือกันว่ำสร้ำงข้ึนเพื่อถวำยพระศิวะท่ีทรงประทับบนยอดเขำไกรลำส ซ่ึงเป็นยอดเขำสูงสุดของเขำพระสุเมรุศูนย์กลำงจักรวำลปรำสำทพระวิหำรจึงสร้ำงบนหน้ำผำเป้ยตำดี ทำให้ปรำสำทแห่งนี้เปรียบเหมือนกำรค่อย ๆ ก้ำวไปสู่ที่ประทับของพระศวิ ะ ซึง่ แทนด้วย \"ยอดเปย้ ตำดี 8

ลกั ษณะสำคัญ ปรำสำทพระวิหำรมคี วำมยำว 800 เมตรตำมแนวเหนือใต้ และส่วนใหญ่ เปน็ ทำงเข้ำยำว และบนั ไดสูงถึงยอด เขำ จนถงึ สว่ นปรำสำทประธำน ซ่งึ อยู่ ท่ยี อดเขำทำงใตส้ ุดของปรำสำท (สงู 120 เมตรจำกปลำยตอนเหนอื สุดของ ปรำสำท 525 เมตรจำกพื้นรำบของ กัมพูชำ และ 657 เมตรจำกระดับน้ำทะเล) แต่โครงสร้ำง ปรำสำทแห่งนี้กย็ งั แตกต่ำงอย่ำงมำกจำกสถำปัตยกรรมปรำสำท หินของหินโดยท่ัวไปที่พบในพระนคร เพื่อจำลองเขำพระสุเมรุ อนั เป็นท่ีประทบั ของเทพเจำ้ ตำมคติควำมเช่ือของฮนิ ดู9 โดย โรงเรยี นบ่อพลอยรัชดาภิเษก สพม.8

ปรำสำทพระวิหำรประกอบด้วยทำงเดินและอำคำรเรียงกัน ลำนหินต่ำงระดับมีท้ังหมด 4 ระดับ ทำงเข้ำสู่ปรำสำทประธำนน้ัน มีโคปุระ (ซุ้มประตู) ค่ันอยู่ 5 ชั้น (นับจำกช้ันในออกมำ ดังนั้นโคปุระชั้นที่ 5 จึงเป็นส่วนท่ีผู้เข้ำชมจะพบเป็นส่วนแรก) เป็นกลุ่มอำคำรรูปกำกบำท ซึ่งกรมศิลปำกรเรียกว่ำ\"มนเทียร\"ชั้นที่สำคัญ คือ โคปุระช้ันท่ี 3 และ 4โคปุระแต่ละชั้นก่อนถึงลำนด้ำนหน้ำ จะผ่ำนบันไดหลำยข้นั โคปรุ ะแตล่ ะชั้นจึงเปล่ยี นระดับควำมสูงทีละช่วงนอกจำกน้ีโคปะรุยงั บังมิใหผ้ ชู้ มเห็นสว่ นถัดไปของปรำสำท จนกว่ำจะผำ่ นทะลแุ ต่ละช่วงไปแล้ว 10

บันไดหน้ำ บันไดด้ำนหน้ำเป็นทำงเดินข้ึน ลงขนำดใหญ่อยู่ทำงทิศเหนือของตัว ปรำสำท ลำดตำมไหล่เขำ ช่วงแรก เป็นบันไดหิน กว้ำง 8 เมตร ยำว 75.50 เมตร จำนวน 162 ข้ัน บำง ชั้นสกัดหินลงไปในพื้นหินของภูเขำ สองข้ำงบันไดมีฐำนสี่เหล่ียมตั้งเป็น กระพัก (กระพกั แปลว่ำ ไหล่เขำเป็น ช้นั พอพักได้) ขนำดใหญ่เรียงรำยข้ึน ไป ใช้สำหรับต้ังรูปสิงห์นั่ง ช่วงที่ 2 กว้ำง 4 เมตร ยำว 27 เมตร มี 54 ขั้น มีฐำนกระพักกว้ำง 2.5 เมตร 7 คู่ มรี ปู สงิ หน์ ่ังตงั้ อยู่11 โดย โรงเรยี นบ่อพลอยรชั ดาภิเษก สพม.8

บันไดหน้ำแบ่งออกเป็นสองช่วง โดยท่ีตัวบันไดช่วงท่ีสองแคบกว่ำช่วงแรก มีฐำนส่ีเหล่ียมและสิงห์นั่งขนำดเล็กกว่ำช่วงแรก[17] หลังจำกที่ศำลยุติธรรมระหว่ำงประเทศพพิ ำกษำใหป้ รำสำทพระวิหำรตกอยูใ่ นอธปิ ไตยของกัมพูชำนักศึกษำไทยได้ประท้วงคำตดั สินของศำลฯ และปิดทำงขึ้นปรำสำทที่อยู่ในเขตแดนไทย ทำให้ชำวกัมพูชำท่ีต้องกำรขึ้นปรำสำท จะต้องข้ึนทำงช่องเขำแคบ ๆ สูงชันท่ีเรียกกันว่ำ \"ชอ่ งบันไดหัก\" 12

ลำนนำครำช ลำนนำครำชหรือสะพำนนำค อยู่ทำงทิศใต้สุดบันได หินด้ำนหน้ำ ปูด้วยแผ่นหินเรียบ มีขนำดกว้ำง 7 เมตร ยำว 31.80 เมตร ขอบลำนสร้ำงเป็นฐำนเต้ีย ๆ บนฐำนมี นำครำช 7 เศยี ร จำนวน 2 ตวั แผพ่ งั พำนหนั หน้ำไปทำงทิศ เหนือ ลำตัวอยู่บนฐำนท้ังสอง ทอดไปทำงทิศใต้ ส่วนหำง ของนำครำชชูข้ึนเล็กน้อย นำครำชทั้งสองตัวมีลักษณะ คล้ำยงูตำมธรรมชำติ เป็นลักษณะของนำครำชในศิลปะ ขอม แบบปำปวน มบี นั ไดทำงขน้ึ โคปุระ ชน้ั ที่ 5 บนั ไดกว้ำง 7 เมตร สูง 11.50 เมตร สองข้ำงบันไดมีฐำนส่ีเหล่ียมตั้งรูป สิงห์13 โดย โรงเรยี นบ่อพลอยรชั ดาภิเษก สพม.8

เป้ยตำดี เปย้ ตำดี มีเนื้อท่กี ว้ำง 44 เมตร ยำว 50 เมตร \"เป้ย\" เป็นภำษำเขมร ซึ่งแปลว่ำ ชะง่อนผำ หรือโพงผำ ตำมคำบอกเล่ำว่ำนำนมำแล้วมีพระภิกษุชรำรูปหนึ่งช่ือ \"ดี\" จำริกมำปลูกเพิงพำนกั อยู่ที่นี่จนมรณภำพไป ชำวบำ้ นจงึ เรียกลำนหนิ นี้ว่ำ \"เป้ยตำดี\" ตรงยอดเป้ยตำดีสูงกว่ำระดับน้ำทะเล 657 เมตร ถ้ำวัดจำกพื้นที่เชิงเขำพ้ืนรำบฝั่งประเทศกัมพูชำสูงประมำณ 447เมตร ตรงชะง่อนผำเป้ยตำดี จะมีรอยสักฝีพระหัตถ์ของสมเด็จพระเจ้ำน้องยำเธอ กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ ว่ำ\"๑๑๘-สรรพสิทธิ\" แต่ก่อนมีธงไตรรงค์ของไทยอยู่ท่ี บริเวณผำเป้ยตำดี ในปัจจุบันคงเหลือแต่ฐำน ส่วนรอยแกะสลักพระนำมของกรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์นั้นปัจจุบันถูกกระเทำะทำลำยไปแล้ว 14

โบรำณสถำน โบรำณสถำนและโบรำณวัตถุที่สันนิษฐำนว่ำเกี่ยวเนื่องกับ ปรำสำทพระวิหำร มดี งั นี้ •ภำพสลักบนหนำ้ ผำมออีแดง : เป็นภำพสลักนูนต่ำรูปเทพชำย และหญิงในท่ำเรยี งกัน 3 องค์ และยังมีส่วนทส่ี ลกั ไมเ่ สรจ็ •สถูปคู่ : เป็นสถูปคู่ 2 องค์ สร้ำงด้วยหินทรำย เป็นแท่ง สเ่ี หลี่ยม สงู 4.2 เมตร ยอดมน ข้ำงในมีโพรงบรรจุสงิ่ ของ •สระตรำว : สระนำ้ ขนำดใหญ่ คำดวำ่ มีสถำนะเทยี บเท่ำบำรำย (แหล่งเก็บน้ำในอำรยธรรมขอม มักสร้ำงใกล้ปรำสำทหิน) บรเิ วณใกล้เคยี งพบร่องรอยกำรตดั หินเพอ่ื นำไปสร้ำงปรำสำท15 โดย โรงเรยี นบอ่ พลอยรชั ดาภเิ ษก สพม.8

คลปิ ปรำสำทพระวหิ ำร 16

ผจู้ ดั ทำ ด.ญ.จฑุ ำมำศ เหมอื นเขียว E-mail : [email protected] ด.ญ. อรชั พร ทวมทอง E-mail : [email protected] ครูผู้สอน ครู ประสงค์ นุสนทรำ ครู สมหญงิ ศรนี ิล โรงเรียนบ่อพลอยรชั ดำภเิ ษก สพม.8 www.brp.ac.th17 โดย โรงเรยี นบอ่ พลอยรชั ดาภิเษก สพม.8

อ้ำงองิ ธดิ ำ สำระยำ. (2552). ปรำสำท (เขำ) พระวหิ ำร. สำนกั พมิ พ์ เมืองโบรำณ. ISBN 978-974-7385-26-7. ข้อมูลท่ีไดจ้ ำกทำ่ นคณะกรรมกำร กำรแข่งขนั หนงั สือ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ (E-book) ระดบั ภำคกลำงและภำคตะวันออก www.google.com 18