Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးနေ့အထိမ်းအမှတ် မဂ္ဂဇင်း ၃

ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးနေ့အထိမ်းအမှတ် မဂ္ဂဇင်း ၃

Published by accmelibrary, 2022-11-16 07:41:33

Description: ဖက်ဆစ်တော်လှန်ရေးနေ့အထိမ်းအမှတ် မဂ္ဂဇင်း ၃

Search

Read the Text Version

tmZmenfawGaewJh wdkif;jynf atmif+idrf; (q&m}uD; rif;ok0%f.‘ol@rSmwrf;uAsm’cHpm;r_) (wpf) 8av;v;kH ta&;awmyf kH vxl tk ºkHur}_u;D twiG ;f rsKd ;quof pvf il ,xf .k &iwf iG ;f rS vud_ vf wJS ek cf g ay:xuG vf monhf ‘acwof puf rmB ra=u’awmvf eS af &;aw;onf Armjynof wl &yvf ;kH . EvS ;kH om; tm;rmeuf dk vy_ Ef ;d_ cohJ n?f xadk w;xrJ S pmw ykd'fjzpfonfh “tmZmenfawG aeonfhwkdif;jynf”qkdaompum;onf av;eufus,f0ef;vSonf? u|efawmfwkd@ bkd;bGm;rdbrsm;onf ‘urBmra=u’pdwf\"mwfESifh vGwfvyfa&;twGuf toufay;wkdufch=J uonf? Arm jynfonf (1824-1948)txd ESpfaygif;(124)ESpf=um t*Fvdyfe,fcs@J ukdvkdeDvufatmuf u|efoabmufjzpfch&J onf? *syefzuf qpfatmuf (1942-45)txd (3)ESpf=um jym;jym;arSmufcJh&onf? ESpfaygif;axmifcsD wnfwH@cJhaom Armjynf trsdK;om; jynfol taygif;. EkdifiHa&;/ pD;yGm;a&;/ vlr_a&;/ ,Ofaus;r_/ tawG;tac:ponfh trsdK;om;r_ tpOftvmESifh ukd,fykdifcGeftm;rsm; csKyf+idrf; wdrfaumum zl;yGifha0qmcGifhr&awmhbJ vGwfvyfr_taygif; qHk;±H_;chJ&onf? EpS af ygi;f (124)EpS tf =um bmrxpD wd \"f mwjfzihf ±ek ;f uevf y_ &f mS ;+y;D uvdk edk xD r;f y;dk udk cgcsonhf vwG vf yaf &;wudk yf uJG dk rsKd ;qu(f 3)qu=fum wudk cf &hJ on?f Armjynqf odk nhf tcsKytf jcmtm%myidk f widk ;f jynwf jynEf iS hf v@ltz@JGtpn;f w&yf ppk n;f ay:xeG ;f z@dk&euf m; EpS af ygi;f axmicf sID rsKd ;quaf ygi;f rsm;pmG vuqf iuhf r;f ±ek ;f uevf y_ &f mS ; xal xmicf &hJ on?f Tum; oridk ;f jzpof mG ;ay+y?D oridk ;f tpOtf vmudk rarth yaf y? tx;l ojzihf Armjynf v@ltz@JGtpn;f . wqiwhf ;dk w;dk wujf rirhf m;vmaom ‘awmfvSefa&;’orkdif;ukd tav;tjrwfjyK qufcHxdef;odrf;zkd@vkdonf? awmvf eS af &; qodk nrf mS ta[mi;f udk z,&f mS ;um topuf dk wnaf qmujfci;f / tv;kH ptkH uek tf pif ajymi;f vjJci;f / opfvGifjcif;/ wufºujcif;/ EkysdKjcif;/ tm;rmefcGeftm;}uD;jcif;ponfh tjcif;t&mrsm; t&Sdeft[kefjyif;pGm pkpnf;aygufujJG cif; o abmjzpfonf? u|efoabmuftjzpf emcHum touf&Sif &yfwnfaernfavm? tqHk;tjzwfwkdufyGuJ kd wkduf&if;toufpGef@rnf avm? u|eaf wmwf @dk b;dk bmG ;rsm;onf vwG vf yaf &;twuG f urmB ra=u pwd \"f mwjf zihf touaf y;wudk of nhf vr;f uadk ±;G cs,cf hJ =uon?f vcl si;f twwl l u|etf jzpEf iS hf tou&f iS rf aev?dk vwG vf yof nvhf ol m;/ vwG vf yof nvhf rl sKd ;/ vwG vf yof nvhf @ltz@JG tpn;f / vwG vf yof nwhf idk ;f jynf tjzp&f ywf nf aexidk Ef idk zf @dk zEd ydS cf sKycf s,uf |ejfyKrt_ aygi;f udk ‘urmB ra=u’pwd \"f mwEf iS hf wudk yf JG 0ifchJ=uayonf? Tum;Zmwdpdwf? (ESpf) “xD;okOf;eef;okOf;/ =uiSef;okOf;ESifh/ +rdK@okOf;okn/ okOf;okH;0jzifh okOf;&jyefvSpf/ oknacwfwGif/ vljzpf&av/ wkd@wawGonf aoaomfrSwnfh æ a=omf aumif;.” (qD;Aef;eDq&mawmf) “ArmawG pnf;urf;azmufvkd@ xD;eef;aysmufjzpf+yD 101

rSD;jirf;axmuf topfrSDonf npfyvDtrsdK; rdypfvkd@ za&SmifaoGonf *GaumifawGacG;jzpfayghAsKd;” (tcsKyfwef; q&maz) Armjynf uvdk edk uD |ejfzpcf &hJ pOuf Zmwrd mepf mqrkd sm;u txuyf gtwidk ;f emusn;f pmG pmzchJG =hJuon?f vwG vf yaf &; wudk yf uJG mvtwiG ;f Armjyntf rsKd ;om; jynof tl rsm; ao;G ajrusc&hJ on?f tmZmenf taxmitf aomi;f ay:xeG ;f cohJ n?f ppfol}uD; r[mAE<KvrSonf okyÀu*VKefq&mpHtxd/ AkdvfatmifausmfrSonf Akdvfatmifqef;txd tmZmenfawG. aoG;jzifh jrpf{&m csif;csif;eDcJh&onf? tmZmenfawG.tavmif;rsm; ±kd;rawmifrsm;vkd rkdarmufcJh&onf? u|efawmfwkd@ wkdif;jynfonf ‘tmZmenfawG aeonfh wkdif;jynf’yguvm;? touuf dk zu&f uG vf dk oabmxm;um peG @fvw$ pf eG @fpm; bmrxpD wd Ef iS hf &0J phH mG oridk ;f udk zewf ;D c=hJuonhf tmZmenf rsm;. &ifwGif;cHpm; trSmpum;rsm;udk u|efawmfwkd@ =um;csifprf;ygbd? trsdK;om; Zmwdrmefpmqkd(q&m}uD;)rif;ok0%f. uAsm wyk'fwGif ‘ol@rSmwrf;’ukd ,ckvkd cHpm;=um;od&ygonf? (oHk;) ol@rSmwrf; olwkd@tqkwf/ xm;jr‡KyfcJhonfh AkH;ikwfwkdufrSm;/ armifajymufusm;ukd ±Gmom;±Gmol/ ar;=ujrLonf tltl,rf;aiG@ xwkef;wnf;? ‘tarmifajymufusm;/ cspfoltm;ukd bmrsm;rSmcJhvkdoenf;’ ‘i,fu=uifjrwf / rdoufrSwfukd cGifhv$wfcJha=umif;ajymygav’ ‘tarmifajymufusm;/ rdbtm;ukd bmrsm;rSmcJhvkdoenf;’ ‘arG;onfhrdcif/ arG;zcifukd OD;wifcJha=umif; ajymygav’ ‘tarmifajymufusm;/ wkdif;jynftm;ukd bmrsm;rSmcJhvkdoenf;’ ‘c&D;rwfwwf/ vrf;ckvwfwGif ukd,fvGwfa&SmifcGm/ cGJ&ygI tm;emcJha=umif; ajymygav’ 102

,rf;aiG@tltl/ wvlvlESifh ar;jrL=uwkef;/ taemufukef;wGif aevHk;uG,fav+yDwum;? ? rif;ok0%f (jr0wDr*~Zif;/ rwf 1963) Armjynvf wG vf yaf &;oridk ;f wiG f *%k af &mixf eG ;f ajymicf ahJ om zuqf paf wmvf eS af &; vuef uuf idk f wudk yf wJG iG f vr;f ck vwfY usqHk;oGm;chJaom tmZmenfajymufusm;&aJ bmfwOD;u cspfolxH/ rdbxH/ wkdif;jynfxH rSm=um;chJavonf? “i,uf =uijfrw/f rod urf wS uf /dk ciG vhf w$ cf ahJ =umi;f ajymygav”w?hJ i,pf Oaf wmiaf us;uwn;f u =uief mjrwEf ;dk c&hJ ol/ toufESif;tyf b0awGyHktyf+yD; aygif;oif;rnfh cspfolukd '%f&mESifh usqHk;tHhqqJ J ajymufusm;&aJ bmfu ‘cGifhv$wf’chJ a=umif; rSm=um;ygonf? jrefrmh,Ofaus;r_u wvifwr,m;pepf/ tdrfaxmifzufukd oHk;ESpfoHk;rkd;apmifhpm; a±G;cs,f=uonf? ta=umif;od/ i,faygif;}uD;azmf &moufyef±kd;ajrus om;orD;ajr;jrpf&onftxd okdufokduf0ef;0ef;ESifh t=uifem arwWmu±k%m awG a0+zdK;+yD; aygif;oif;=uonfh vl@tzG@Jtpnf;jzpfonf? tdrfaxmifa&;wm0efukd armifwxrf;r,fw&Guf 'kd;wlaygifzuf xrf;aqmif=uonf? }uD;olukd ±kdao / &G,fwlukd av;pm;/ i,folukdoem; qkdonfh qufqHa&;&Sdonf? cGifhvGwfjcif;onf arwWmpdwf/ oem;u±k%mpdwf/ onf;cH em;vnf;r_&Sdaom jrifhjrwfonfhpdwf \"mwfjzpfonf? cspfolrSm tjypf&SdIr[kwf? pGef@cGm&awmhrnfh cspfoltay: }u;D rm;eu±f id_ ;f aom arwmW pwd jfzihf um,0prD aem uoH ;kH yg;jzihf r&n&f ,G bf J tjyp&f ,vf @dk jzpcf rhJ nqf vdk #i‘f ciG vhf wG ’f cjhJci;f yg? use&f pof vl n;f ajzord Ehf idk af umi;f rn?f tjyetf veS tf m;jzihf rrd bd uuf tjyp&f ,vf @dk&cdS yhJ gu ajyygap? ciG vhf w$ yf gavqodk nhf oabmvnf; ouf0ifonfxifonf? toGm;tjyef &SdaomarwWmoabm? cGifhv$wfjcif;ESifh ywfoufonfh trsdK;om;pmqkd (q&m}uD;) rif;ok0%f.‘ESif;qDyGifh’qkdonfh u|efawmfwkd@ &ifxJ eifhaeatmif cHpm;&onfh uAsmav;wyk'fukd jyefazmfjyvkdufygonf? ESif;qDyGifh v,fawmutjyef yefcsifw,fca&zl;qkdvkd@ armifcl;umay;? reufwkef;qDu a=umhqHk;ukd armifjrifawmh ol@qHyif ESif;qDyGifhawGe@J *k%fwifhw,fav;? (1932) pmq&dk iS f i,pf Ouf cpH m;rt_ jynEhf iS hf a&;z@GJcahJ om uAsmav;wy'k yf g? cspof ul yecf siyf gonqf Idk ca&ye;f c;l ay;on?f cspfol wu,fyefoGm;onfu ESif;qDyGifh jzpfaeonf? ESif;qDyGifhqkdonfu tzkd;xkdufyef;/ ca&qkdonfu tavhus yef;/ tqithf we;f uoJG n?f 'gayrhJ ‘*%k wf iyhf gw,’f w?hJ oabmxm;}u;D aompwd /f ciG vhf wG af ompwd ?f Enk ohH rd f ar@GveG ;f vaS om arwWmpdwf? 103

(av;) ‘tarmifajymufusm;/ rdbtm;ukd bmrsm;rSmcJhvkdoenf;’ ‘arG;onfhrdcif/ arG;zcifukd OD;wifcJha=umif;ajymygav’ rdbESifhq&morm;qkdonfrSm ‘teaE Wm teE W ig;yg;’wGif tygt0if jzpfI bk&m;ESifhw*kd%f;wnf;xm;um ±kdaoav;jrwf=uonfrSm jrefrmr_ Zmwdpdwfjzpfonf? rdbaus;Zl;ukd wefzdk;xm;aom rdbarwWmukd jrwfEkd;ylaZmf aompdwfonf udef;0yfaeaom jrefrmhZmwdpdwfjzpfonf? pmqkd&Sif (q&m}uD;)rif;ok0%f. i,fb0 tdrftvGrf;ESifh ausmif;tjyefom;armifi,f. cHpm;r_ rdcifarwWmb@JG uAsmwykd'fukd cHpm;=unfhygOD;? okd@avmokd@avm yifv,fokd@a0 r_rsKd;axGI jyefavausmif;rS tdrfokd@usaomf rmwE_wfcsKd wcGef;qkdu xkdxkdyifv,f av#monfwnf;? (1932) =uuof ;D ar;G ni;f xavmuof nhf rbd arwmW b@JGyg? ajymuuf sm;&aJ bmuf toupf eG @ftqhH qJ rJ mS rbd udk &cdS ;dk O;D wif uefawmhygonfwJh? (ig;) csutf rsKd ;om; rsKd ;csptf mZmenf *sLv,D uzf ;l cspof nf }uKd ;piaf y: wucf ge;D wiG f ‘&eof .l aemuqf ;kH usnqf e’f udk &0J Hh pGmawmif;cHchJonf? AD,uferfrsdK;cspftmZmenf ik,ifAefx&dGKif;onf ZeD;ESifhorD;ukd aemufqHk;E_wfquf+yD; }udK;pifay: &ifaumh wufoGm;onf? ‘touf&SifpOfrSm }uD;jrwf+yD; toufpGef@pOfrSm *k%fajymifcJhol’w±kwftrsdK;orD;tmZmenf vsL[lvefonf aemufqHk;xGufouf r±SLxkwfrD ‘rdcifygwD’ukd wkdifwnfchoJ nf? ppaf jrjyirf mS uw&W mvr;f ay:rmS tusO;f pce;f rmS wu|e;f rmS }uKd ;pixf urf mS vpHS yG zf sm;\"m;zsm;rmS widk ;f jyntf wuG f trdajrt wGuf rdrd.b0ESifhtoufukd &J0Hh &ufa&mpGm pGef@vSLoGm;cJhonfh tmZmenf taxmiftaomif;ukd,fpm; trSmpum;ukd pm qkdu ,ckvkd zG@Jygonf? ‘tarmifajymufusm; wkdif;jynftm;ukd bmrsm; rSmcJhvkdoenf;’ ‘c&D;rwfwwf/ vrf;ckvwfwGif ukd,fvGwfa&SmifcGm/ cGJ&ygI tm;emcJha=umif; ajymygav’ 104

,rf;aiG@tltl/ wvlvlESifh ar;jrL=uwkef; taemufukef;wGif aevHk;uG,fav+yDwum;? usqHk;cgeD; tmZmenf &Jabmfu ‘tm;em’ygonfwJh? vGwfvyfa&; c&D;r+yD;qHk;ao;cif vrf;ckvwfwGif wm0efrauscJhI apmpD;pGm usqHk;cJh&ojzifh ukd,fvGwf&kef;cGJcGmcJh&ovkdjzpfI/ ‘tm;em’ygonfwJh? taemufukef;wGif aevHk;vnf; uG,fav+yD? tmZmenf &Jabmfonfvnf; taorajzmifhEkdif&Sm? 8av;vHk; tmZmenf &Jabmfrsm;. ‘vGwfajrmufrS tr# a0yg’qkdonfh rSmwrf;ukd owd&rd+yD; =uufoD;jzef;jzef;xrdygonf? ‘tm;em’jcif;qkdonfh a0g[m&onf jrefrmrsm;twGuf tvGefav;eufayonf? apwemESifh tepfem ESpfrsdK;pvHk;yg0ifonfh cHpm;r_[k xifonf? wzufom;. vkdtifukd rdrdu tpGrf;ukef tjynfht0 rjznfhqnf;Ekdifovkd cpH m;&onthf cg jrerf mrsm; ajymav&h .dS ? widk ;f jynvf wG af jrmuaf pvokd nhf apwem/ vwG af jrmuaf &;twuG f rrd wd m0erf aus[k cpH m;&aom/ rrd td epef mcrH _ rvakH vmu[f k cpH m;&aom/ b0EiS ,hf OS of nhf vyS onhf &icf ek of /H av;euuf s,0f e;f onhf cpH m;r/_ ckdifusnfonfhpdwf\"mwf? cspof xl /H rbd x/H widk ;f jynxf H toupf eG @ftqhH qJ J ajymuuf sm;&aJ bm.f &iwf iG ;f cpH m; trmS pum;rsm;onf jrerf mr_ &ifckefoHukd wkdwkde@JxdrdpGm azmfusL;jychJaom b0ESifh,SOfaom vGrf;armzG,f&m tvSuAsmrsm;yif r[kwfygavm? wu,uf &aJ bmof nf wm0eaf uscyhJ gyaum? wm0erf ausao;orl sm;um; u|eaf wmwf @dkom jzpyf gon?f tmZm enftaygif;ESifhwuG Zmwdrmefpmqkd rsdK;cspfyk*~dKvf trsdK;om;pmqkd q&m}uD;rif;ok0%f(1909-2004)tm; OD;n$wftav;jyK vkduf ygonf? aumif;&mok*wd a&mufygap? u|efawmfwkd@ wkdif;jynfonf tmZmenfawG aeonfhwkdif;jynf r[kwfygavm? atmif+idrf; 105

&Gufa[mif;pGef@ypfb0opfodk@ nKdpdef0if; (“rwfvawmfvSefa&;”uAsmtay: cHpm;=unfhjrifcsuf) acwuf mva&p;D a=umi;f onf wa±@Ga±@G tvsOrf jywf p;D ae+r?J jrerf mpmay a&tvsOof nvf n;f w+ird +hfird whf ttd d pD;aeqJ? acwuf mvtvukd f ay:xeG ;f vmcahJ om pmtyk rf sm;onf pmtyk pf i0f ,f ao@G0ga[mi;f ErG ;f vmaeon?f pmtyk rf sm; om a[mi;f ErG ;f omG ;aomvf n;f pmaytEyk nmqodk nuf rl tEyk nm t&ntf ao;G udk vudk If acwuf mvudk ausmjfzwEf idk f pGrf;&Sd =u.? tcsdef.wkdufpm;r_ukd cHEkdifpGrf;&Sd=u.? wcsdK@tEkynmvuf&mrsm;onf ,ae@wkdif ar$;jrvef;qef;q?J wcsdK@um; rvwfqwfawmh+yD? pmzwof rl sm;buuf vn;f tajymi;f tvJ &odS n?f pmwtyk uf dk veG cf ahJ om tEpS f EpS qf ,/f o;Hk q,uf zw±f =_unhf jrifykHESifh ,ae@=unfhjrifykHonf xyfwlxyfr# rwlEkdifawmh? tjrif ajymif;vvJ monf? pmaytEkynmtay:rSm tujJ zwfr_ ajymif;vJvmonf? vGefcJhaom tESpfokH;av;q,fausmfu pGJvrf;ESpfoufcJhaom pmtkyfpmayrsm;ukd ,ae@tjrifjzifh jyefvnf =un±hf c_ sivf mon?f wcsed uf u,dk thf jriEf iS hf ,ae@tjriuf dk Eid_ ;f ,OS af w;G awm&v#if aumi;f ayrn?f pmaytEyk nmw@dktay: tujJ zwfr_topf vkyfcsifvmonf? arwWmzGJ@ 0wˆKxJuqkdv#if wifhw,f. “vmvkvkai;”/ xGef;xGef;(aq;ody`H). “a0;a0;”/ armifae0if; . “r;dk ajrord hf ord ”hf / armiof m&.“nm‡ a±w$ cuf aºu&uaf pm”/ oed ;f oe;f xeG ;f .“ryeyf ge@J aºucsiwf ,”f / ciEf iS ;f ,.k “ar;$ ”/ *sme,fausmf rrav;.“rkef;Ir[l”/ vif;,kefeD.“rrjrifh”/ Ekdif0if;aqG.“aEGwn”? &o0wˆKpmaytaejzifh qkdv#ifvnf; wifhw,f.“urRzv”/ =unfat;.“usrtEk ynmonf”/ eEN. “oHe@JaoG;”? Ekdif0if;aqG.“rodef;&SifqD ykd@ay;yg”æ? EkdifiHa&;ESifh orkdif;aemufcH0wˆKrsm;xrJ Sqkdv#if jyefvnf=unfh±_csifp&mawG ykdrsm;onf? r[maqG.“olykef@tdrf” “oyl ek }f u;D ”/ ri;f aq.G “\"m;”/ Avdk rf ;– cspaf umi;f . “tEpS f EpS qf ,”f / ri;f vw&f aJ cgi.f “E±k uHk av;”/ oed ;f azjri.hf “ta&@Su ae0ef;xGufonhfyrm”/ ewfEG,f.“tjym”/“wauG@awmh awG@=uOD;rnf”/ jroef;wif@.“vkdufcJhawmh jreENm”/ Aef;armf wif atmif.“òrif”/ “±kd;rwkdufyG”J ætp&Sdojzifhæ? wavmquD wiwhf ,.f “urzR v”udk jyezf wvf udk &f on?f [wdk ek ;f uavmuf r}uKd uaf wm?h Avdk rf ;– cspaf umi;f . “tESpf ESpfq,f”url jyefzwfavavæykd}udKufvmavavæ? 106

uAsmawGxrJ Smvnf; jyefzwfcsif/ jyefvnf cHpm;csif/ jyefvnf okH;oyfcsifaom uAsmawG &Sdae=uygonf? (2) rkd;ukyfukyf0,f tkd-±kwfw&uf/ rsOf;jzLpufI uGtJ ufa=umif;&m/ [æ[vm+yD; rkd;jymukdjzwf/ ywWjrm;&nf pDvnft[kef/ eDjref;ukefonf t±k%fay:p 0kd;w0g;? wcsdefu tdrfrSm '*kefwm&m.“tvuFm”uAsmaygif;csKyf pmtkyfuav; &SdchJzl;onf? r=umc% jyefvnfzwf±_ jzpcf ohJ n?f jyevf nzf w±f r_ ad om o.l uAsmrsm;xwJ iG f “rwvf awmvf eS af &;”uAsmonvf n;f wy'k tf ygt0iyf i?f TuAsm .oufwrf;onfyifv#if tESpf 60 em; uyfaeay+yD? txufazmfjyyg “rwfvawmfvSefa&;”uAsm. yxrqkH;aom pmykd'fuav;ukd tvGwf&=uol rsm;.? ±kyf&Sifrif; om;}uD; OD;jrwfav;uvnf; ±GwfqkdjychJzl;onf? zufqpfawmfvSefa&;ukd aemufcHxm;+yD; *k%fjyKa&;z@JGchJaom uAsmwyk'f? tvSty pum;vkH;uav;rsm;jzifh rGrf;rHzGJ@oDxm;onf? u|rf;usifaom &ufuef;onfwOD; tqifqef;wxnf &ufuef;&S,fbdouJhokd@ um&ef}udK;uav;rsm;ukd vSypGm oG,fwef;&uf&S,fxm;aom uAsmwyk'f? awmfvSefa&; &yfcHcsufygaom uAsmwyk'f [lIom +cKHikHem;vnf rdchJzl;onf? ,ckrlum; ykdrkdus,f0ef;pGm cHpm;em;vnf vmrdonf? Tpmykd'fonf t±k%fOD;ukd qef;opfpGm zG@JEG@Jxm;onfh pmydk'fwck oufoufr#ayavm? yrdk dk us,0f e;f av;euof nhf t\"yd m` ,af wG &adS eavO;D rnf xiof n?f tem*wtf yd rf uwf cuk dk vyS pmG cpH m;+y;D erd wd yf Hk jzifh wifpm;azmfusL;xm;onfh pmykd'fayavm? Tpmy'dk rf mS tarmS ixf [k al om pum;v;Hk wv;Hk wavr#yif yg&rdS aeyg? o@dkaomf r;dk raomurf uD mvwiG f tarmS ixf k onf vr$ ;f +cKH xm;wwpf +r?J urmB vh ol m;w&yvf ;Hk tm; qi;f &rJ t_ rsKdk;rsK;d 'uk tQ zzHk Hk vr$ ;f +cKH0g;òrcahJ om zuqf upf epf tarmS ixf ?k vvl cl si;f ao;G pyk cf s,vf ,S af om pep/f o@dkwn;f r[wk f rw&m;tyk pf ;dk !O‡ ;f ye;f tyk pf ;dk aom pep/f o@dkwn;f r[wk f vwG vf yaf &;EiS hf vGwfajrmufa&;wkd@ukd ydwfyifwm;jrpfxm;r_æponfwkd@onfvnf; tarSmifxkrsm;yif r[kwfavm? ,i;f tarmS ixf rk sm;udk c0JG u+f y;D rsO;f jzLwe;f wwe;f uohJ @dkaom tuaf =umi;f }u;D wcak y:vmygon?f tuaf =umi;f onf wajz;ajz; [æ[ vmon?f }u;D rm;vmon?f Ttuaf =umi;f }u;D ay:vmjci;f rmS rul m; wpwp ay:vmjci;f r[wk yf g? “tkd-±kwfw&uf”whJ? ckeful;ajymif;vjJ cif; oabm? aygufuGrJ _oabm? urBmajray:0,f tarSmifxkukd òzcIJG awmfvSefa&;rsm; ae&ma'o tESH@tjym;Y ay:ufuGaJ y:xGuf vmchJ =u avonf? “rkd;jymukdjzwf/ ywWjrm;&nf pD;vnft[kef/ eDjref;ukefonf t±k%fay:p 0kd;w0g;?” uAsmq&m.tem*wftdyfrufonf ywWjrm;&nf teDa&mifjzifh jzef@usufxm;ayvdrfhrnf? vGwfvyfa&;ESifh 107

vGwfajrmufa&;ayavm? xkd@xufru us,f0ef;rnfqkdygu vlvlcsif; aoG;pkyfcs,fvS,fr_uif;aom pepfw&yfqDokd@æ? TuAsmudk a&;z@JGcohJ nhf tcsed rf mS 1947 cEk pS ?f zuqf paf wmvf eS af &;rul m; atmiyf cJG cH ahJ y+y?D Armjynuf m; vwG vf yf a&; r&ao;? vwG vf yaf &;onf vuwf ur;f om vadk wmoh nthf csed ?f widk ;f cspjfyncf sppf wd &f odS wl idk ;f tem*wvf wG vf yaf &;udk pdwful;trsdK;rsdK;jzifh ykHazmf=unfh±_aechJ=uonfhtcsdef? tcsKyftcs,fuif;onfh vGwfvyfa&;/ trSDckduif;onfh vGwfvyfa&;? xkdr#ru xkdacwf xkdumvu EkdifiHa&;orm;ESifh wkdif;jynfacgif;aqmif tawmfrsm;rsm;onf qkd&S,fvpf0g'tay: ar#mfrSef; csufcsif; wlnDchJ=uzl;ygonf? rmuh pf 0f g'ED idk if aH &;acgi;f aqmirf sm;EiS hf taee;D pycf ahJ om/ oul ,dk wf idk vf n;f rmuh pf 0f g'pmayrsm;udk avvh mvudk pf m;chJ aom uAsmq&monf teDa&mifywWjrm;tdyfruf/ okd@r[kwf teDacwfwacwfukd ar#mfrSef;chJzl;vdrfhrnf xifygonf? (3) r_efr$m;r$m;v#if 0kd;0g;wdwfqdwf/ =u,fa&mif&dyf0,f jrpfqdyfESifhvnf;/ reD;ra0; acsmif;±kd;ab;rS/ ajz;ajz;n‡if;n‡if; avSwpif;xuf/ awmwGif;om;ysdK zsifvufwkdESifh ukd,fukd0yfI pukd fpkduaf ±G@onf/ ajcmuaf oG@jrufxHk; aumuf±kd;zkH;vsuf/ uG,fykef;0Sufvm ,lumvufaxmuf/ tvsm;arSmufonf avSatmuf0rf;rS pufaoewf? tarSmif&dyf0,f arS;rSdwf+idrfouf/ acsmif;auG@xufwGif tkyf,SufaxG;a&m/ oifaygif;awm. aemufausmap;yspf/ aomifa&ppfrS zufqpfuif;apmifh ppfpcef;? acsmif;ukdauG@aomf awG@v#ifawG@csif;/ ajril&if;okd@ csOf;uyfavSmfum/ eD;Ivmv#if tom±kwfcsif;/ wdwfqdwfrif;ukd òzcGif;jyif;xef/ aoewfoHonf jrpf,HyhwJ if xyfownf;? ArmjynfzufqpfawmfvSefa&;.±_cif;wuGufukd vSypGm z@JGqkdxm;jcif; jzpf.? “awmwiG ;f om;ysKd/ zsivf uwf Edk iS ”hf qodk nuf udk m; taw;G e,f cs@Jrod n?f zuqf paf wmvf eS af &; ajymuuf sm;&aJ bmf rsm;onf awmwGif;0,f ajymufusm;pcef;rsm; csxm;+yD;/ *syefppfpcef;rsm;ukd tvpf0ifa&mufwkdufckdufchJ=uonf? xkd@twl tvyk of rm;rsm; v,of rm;rsm;w@dkonvf n;f zuqf p*f syeaf wmvf eS af &;wiG f ajymuuf sm;ppof nrf sm; jzpvf mc=hJuavon?f 108

ukdvkdeDe,fcs@Jpepfqef@usifa&;wkdufyG/J zufqpf*syef qefhusifa&;wkdufyGwJ kd@wGif jynfolvlxkrsm; axmufcHyg0ifvmch=J uojzifh wyfrawmfw&yf z@GJwnfvmEkdifchJ+yD; tiftm;}uD;xGm;vmchJ&jcif; jzpf./ zuqf paf wmvf eS af &;um; jynof @lawmvf eS af &;w&y?f wrsKd;om;v;kH . tºHkuwudk yf 0JG irf ?_ wrsKd;om;v;Hk jynof vl xl k w&yvf ;Hk . axmucf yH g0irf a_ =umiohf m atmiyf qJG iEf idk cf jhJci;f jzpaf yon?f }u;D jrwaf om jynof /l }u;D jrwaf om trsKd ;om;rsm;? okd@aomf ,ae@umvwGif xkd}uD;jrwfaom [email protected];u¾ukd azsmufzsufypfzkd@ }udK;pm;ae=uavonf w um;? }uD;jrwfaom zufqpfawmfvSefa&;ae@ukdvnf; z,f&Sm;ypfcJh=uavonf? wyfrawmfonfom jynfolvlxk .txuf raS eI jynof ul dk u,wf ivf mc&hJ aom o&l aJ umi;f wO;D tjzpf ajymaea&;ae=uayon?f ,ae@acwf Avdk cf sKyrf sm;/ Avdk rf ;– }u;D rsm; ponhf pptf &m&}dSu;D trsm;pwk @dkonf zuqf p*f syeaf wmvf eS af &;udk ryD irf vD udk of rl sm; r[wk =fu? o@dkpivf suæf ? zsivf uwf dk 0wxf m;onhf awmwiG ;f om;ysKdonf vxl .k tce;f / jynof xl rJ S ajymuuf sm;jzpvf m=uol zuqf paf wmf vSefa&;orm; jzpfvm=uolrsm;.tcef;ukd azmfusL;aeayonf? (4) aiGva&mifv#if tarSmifv&dyf/ ao;ao;pdwfom; rkd;xdyfwdrfarmf/ +idrfh+idrfhay:onf paENmf+yHK;vSnfh/ ikH@um=unfh&Sifh xGef;onfh nOfhcg/ xdefxdefomaomf us,fpGm0ef;vsm;/ v,fuGif;em;rS awmzsm;ndK@tkyf/ rSdwfwkwfwkwfv#if ,drf;v_yfjyum/ rD;tdrf0gESifh tmumjymr_dif;/ wGvJ GqJ kdif;I jzL0kdif;pufpuf/ qif;vmoufrS vuvf uaf &mixf i/f usoiG of iG of nf av,mOfay:rS ppf&duQm? ±Gmw±Gmum; r_dif;jymrnJ dK@/ rD;±_d@avmifu|rf; wif;0if&rf;a=umifh/ b&rf;bwm xGufajy;&Sm&/ v[maoG@aoG@ ckd;aiG@a0a0/ rD;avmifajrrS EGrf;acGaysmif;,h/J n‡if;avzG@Ju oJhoJhacG;a[mifoHwum;? zuqf p*f syewf @dkudk weG ;f veS wf udk cf udk &f etf wuG f Armjynuf eG jf rLepyf gw/D jynof @lta&;awmyf tHk zG@JEiS hf wyrf awmf wkd@onf zwyv wyfaygif;pk}uD;ukd zGJ@pnf;cJh=uonf? urBmajrwv$m;wGifvnf; bkH&efol zufqpfpepfukd ajrjrK‡ yof +*Kõ [&f etf wuG f t,0l g' rwol nhf tz@JGtpn;f rsm;/ widk ;f jynrf sm;onyf ivf #if wyaf ygi;f pzk @JGum vuwf cJG =hJuon?f 109

tar&ud eEf iS hf Oa&mywudk &f dS t&i;f &iS wf idk ;f jynwf @dkonvf n;f qAdk ,D ujf ynaf xmipf Ek iS hf r[mrwd jf yKc&hJ onf r[wk yf gavm? zuqf p*f syewf @dkudk zuqf pwf ufdk zf suaf &; jynof @lvwG vf yaf &;wyaf ygi;f p}ku;D .acgi;f aqmirf a_ tmu&f dS awmvf eS af &; tiftm;pkwkd@u wGef;vSefwkdufckdufch=J uonfhtcg wcsdefu &efoljzpfch=J uaom t*Fvdyfwkd@ukd ,cktcsdefwGif r[mrdwftjzpf vufwGJyl;aygif;&jyefacs+yD? ueG jfrLepyf gwaD cgi;f aqmif ociof ed ;f az (oed ;f azjri)hf onf Armjynf zuqf paf wmvf eS af &;titf m;pwk @dk.u,dk pf m; vS,ftjzpf tdENd,jynf umvuwWm;òr@wGif ±kH;xkdifum/ r[mrdwfwkd@ESifhtquftoG,f,l+yD; zufqpfawmfvSefa&;twGuf jyifqifchJonf? tusdK;quftjzpf ArmtrsdK;om; avxD;ppfonfrsm;onf ntcsdefwGif tdENd,rS ysHoef;vmaomppfav ,mOfjzifh vkdufygum Armjynfajr,Hokd@ avxD;qif;ch=J uavonf? jynfwGif;rS ajymufusm;&aJ bmfrsm;uvnf; avxD;qif;&rnfhae&mukd od&SdEkdif&eftwGuf v,fuGuf(okd@r[kwf) uGufvyfwvif;jyifrS rD;zkdIaomfvnf;aumif;/ rD;tdrfrsm; v_yf&rf;Iaomfvnf;aumif; tcsufjyay;=u&onf? &duQmrsm;/ vufeufc,J rf; rsm; o,fykd@ay;zkd@twGuf teD;&Sd awmpyf/ awmtkyftwGif;rSmvnf; vSnf;rsm;/ vltiftm;rsm;jzifh vlxku apmifhqkdif;ae=uavonf? oridk ;f xrJ S ,i;f &c_ i;f &u_ uG uf dk uAsmq&mu jc,rf e_ ;f z@JGE@JGum uAsmpmy'dk rf sm;jzihf rwS wf r;f wivf udk jfci;f yif jzpof n?f qef@usifbuftm;jzifh rvSyaom/ tusnf;wefaom orkdif;tjzpftysufrsm;vnf; &SdchJayonf? &mG awxG wJ iG f yek ;f cadk e=uaom zuqf p*f syeaf w.G owi;f udk jynof vl xl uk r[mrwd wf @dkxH omG ;a&muf owi;f y@dk onf? xkdtcg r[mrdwfwkd@u *syefrsm;&Sd&m aus;vufawm±Gmrsm;ukd ta0;rSaeI tajrmufrsm;jzifh xkonf? av,mOfysH rsm;jzifh AkH;}uoJ nf? ±GmwGif;0,f *syefrsm; r&Sdawmh+yD? ycJ l;±kd;r awm}uD;awmif}uD;awGxJ ajy;0ifykef;atmif; ae=u+yD? &yf±Gmvlxkrsm;om AkH;}ucJ H=u&? ao=u a=u=u&onf? &yf±Gmtkd;tdrf rD;avmifysufpD;chJ=u&onf? wcg awmxaJ wmifx/J vdk%facgif;rsm;xJ ckdatmif;ae=uaom *syefwkd@onfvnf; =um=umckdatmif;raeEkdif=u? iwfjywfvm=uaomtcg ±Gmrsm;twGif; qif;vm=u+yD; twif;0ifvkonf? =urf;=uonf? &rf;=uonf? ±GmukdrD;±_d@=uonf? ±kdufESuf=u/ apmfum;=uonf? onfwcgvnf; ±Gmrsm; rD;avmifajr jzpf=u&jyefonf? ( ygwD'kwd,uGef*&uf obmywd ocif oef;xGef;.rdef@cGef;rS ukd;um;csuf) zufqpfpepfatmufwGif urBmhajr,H rD;[kef;[kef; awmufavmifchJ&ovkd Armjynfajr,Honfvnf; rD;avmifajr jzpfcJh&avonf? Armjynfajr,HrS zufqpfawmfvSefa&;jrifuGif; 2 uGufukd xif[yfa&;jc,fxm;aom uAsmq&m. zGJ@EGJ@oDukH;r_? (5) ca&yGifhv#if aºu&ifh0g0g/ ajrYrSmv#if a&mumaygif;,Suf/ a[mif;opf±GufESifh w0ufarmif;eD/ a0hvnfvnfukd avcsDokwfjzL;/ eD0gul;onf aEGOD;aygufrkd@ a,mf±Gufaºu? &ifhaºuanmif;onf ±Gufa[mif;pGef@ypf/ b0opfokd@ oepfajymif;rnf/ zl;opfrSDonf teDxrJ S =u,fjzLyGifh? wm&mr*~Zif;/ 1947? 110

ta[mif;wkd@onf aºuus&p+r?J ta[mif;wkd@ae&mwGif topfwkd@ tpm;xkd; ae&m,lp+r?J ±Gufa[mif; ±Gufopf? acwfa[mif; acwfopf? orkdif;onf a=umifvdrfavSum;ozG,f auG@vdrfjrifhwufaeayonf? acwfumvopfonf a&S@okd@ csDaeayonf? zuqf ppf epof nf aºuuscahJ v+y?D uvdk edk ppf epaf [mi;f onvf n;f ±;H_ erd òhf yysuof mG ;cahJ y+y?D widk ;f jynrf sm; vwG vf yf vm=uonf? trsdK;om;rsm; vGwfajrmufvm=uonf? “teDxrJ S =u,fjzLyGifh”wh?J zufqpfawmfvSefa&;.trSwftom;? tvHawmf? wm0efodaom pmaytEkynm&Sifwkd@taejzifh tr$ef;wifoifhonfukd tr$ef;wif/ a0zef±_wfcsoifhonfukd a0ze±f w_ cf s &ayrn?f rwvf awmvf eS af &;uAsmonf wcvk ;Hk taejzihf tre$ ;f wiof iohf nuf dk tre$ ;f wixf m;aom uAsmwy'k ?f rsufarSmufacwf u|efawmfwkd@pmaytEkynmorm;rsm;onfvnf; tr$ef;wifoifhonfukd tr$ef;wif/ *k%fjyKxkdufonfukd *k%fjyK/ a0zefwkdufckdufoifhonfukd a0zefwkdufckdufum wm0efausyGefatmif xrf;aqmif=u&ayvdrfhOD;rnf? “±uG af [mi;f peG @fyp/f b0opof @dk”w?hJ uAsmq&monf omreof bm0avmu. prd ;f jrz;l opvf mon±hf uG of pwf @dk b0avmufukdom &nf!¸ef;zG@Jqkdxm;jcif; r[kwfyg? jynfol@b0opf? +idrf;csrf;om,maom/ pnfyifzGH@òz;aom Armjynfopf? “rwfvawmfvSefa&;”uAsmwGif uAsm&Sif ar#mfrSef;wrf;wchJaom/ jrefrmjynfolwkd@ vkdvm;awmifhwchJ=uaom ‚“b0opf”(okd@r[kwf) “Armjynfopf”ukd ,ae@jynfolrsm; cHpm;&,lEkdif=uyg+yDavm? ? ndKpdef0if; 111

○○○○○○ (ESvkH;vSonfh ukdvS) atmifom a0aepOfrSm urBmavmu tvSqif æ ? aºuwJhtcg ajrqDv$m æ ? aºu okd@aomf a0qJ cspfpGm &Jabmf æ ? “aewmvnf; jynfol@twGuf/ aowmvnf; jynfol@twGuf”[lonfum; ol&aJ umif; tmZmenfwa,muf/ &mouyf ef awmvf eS af &;orm;wa,mu.f ±yk yf vkH m$ yiæf ? EvS ;kH voS l wa,mu.f tue@ftowrf ±adS om jynof wl &yvf ;kH . tusKd;twGuf tuef@towf&Sdaom rdrdtoufukd pGef@v$wfjcif;wnf;[laom rGefjrwfoef@pifonfh pHerlemjyKr_w&yf[kyif em;vnfrdygonf? w±kwfawmfvSefa&; acgif;aqmif ‘armf’u vlwa,muftzkd@ aumif;r_wckESpfck vkyfzkd@rcufaomfvnf; EpS qf ,f tcsKd @ æ EpS af v;ig;q,vf yk zf @dkuawmh cuvf rd rhf ,[f k qydk gon?f reS yf gon?f b0wouwf mv;kH u,dk uf sKd ;rzuaf om pdwf\"mwf jzifh v_yf&Sm;±kef;uef &Sifoef jzwfoef;chJ&aom rGefjrwfjzLpifonfh ESvHk;vSykdif&Sif wa,muftzkd@ rdrd±kyfyHkv$mukd a&;jc,fchJ&ol w a,muf taejzifh ac|;puf/ aoG;pufwkd@jzifhom yDjyifapch&J .? yokd@qkdapæ ±kyfyHkv$mukd olwkd@. b0jzwfoef;r_/ pdwfoabmxm; jzLpif±kd;om;r_/ &&J ifhjywfom;onfh &yfwnfr_/ peG @f vw$ tf epef mcrH /_ orl wal om ZoJG wwdW @dkjzihf xqk pcf =hJ ujci;f om æ rrd yd g0if jzwof e;f ae&aom acwuf mv. oridk ;f ay; wm0efukd xrf;aqmif&if;jzifh a&;chJ=uaom b0pmrsufESmrsm;omæ? tmZmenfwkd@. ±kyfyHkv$mrsm;onf u|efawmfwkd@. tao;G tom;rsm;xtJ xd prd 0hf if p;D qi;f rad omtcgæ owl @dk. &icf ek of rH sm;onf u|eaf wmwf @dk EvS ;kH trd of @dk vid_ ;f xy±f udk cf wrf d aomtcgæ awmvf eS af om rsKd;quyf e;f uav;rsm; z;l yiG vhf e;f qe;f &iS of evf mz@kdtwuG f ajrqvD m$ jzpvf mawmoh n?f r+y;D q;kH ao;aom olwkd@. tem*wf &nfrSef;csuftwkdif; qufvufcsDwufzkd@twGuf tm;tifrsm; jzpfvmawmhonf? trSefyifæ? 112

tarG æ awmfvSefa&;tarG æ ay;a0ole@J qufcHol æ rsdK;quf æ Tjy\\emEiS hf ywof uIf u|eaf wmthf &;D }u;D (taz&@Jtprf )udk To@kdajymczhJ ;l ygon?f “t&;D }u;D a& æ O;D }u;D v(S t &D;}uD;&J@cifyGef;)&J@ tarGu ol@om;t&if;u r&vkdufbJ u|efawmf&vkdufw,fav? 'DtarGxkyf}uD;ukd xrf;vmvkdufwm av;rS av;yJ æ ? =umavav av;vmovm; atmufarh&w,f? wwfEkdfifor#awmh }udK;pm;xrf;&tHk;rSmyJ? ESvHk;ckefr&yfoa±G@aygh? om\"kom ac:aya&mh t&D;}uD;a& æ” atmf æ tarG? ay;wkdif;r&? ,lwwfwhJ oly&J wmyguvm; [kom u|efawmf awG;rdchJ? OD;}uD;vS (a) uom ukdvS? oul m; u|eaf wmf val vmuxJ ra&murf D Armjynuf eG jfrLepyf gwD c±idk af umrf wD twiG ;f a&;r;ª wm0euf dk xr;f aqmif aepOftwGif; (1949)ckESpf 'DZifbmv twGif;u yifv,fbl;e,f/ rdausmif;tif;aus;±GmwGif 0rf;ukduf iSufzsm;a&m*gjzifh usqHk; oGm;cJholæ? t*Fvdyfe,fcsJ@ qef@usifa&;/ zufqpf*syefqef@usifa&; wkdufyGJrsm;wGif &Gwf&Gwfc|efc|efyg0ifcJholæ? (1948)ckESpf vufeufukdif awmfvSefa&;wGif yg0ifchoJ læ jzpfygonf? u|eaf wmthf z@dk oEl iS yhf wof uIf aemuaf =umi;f udk jyepf O;f pm;vudk wf idk ;f taºu;wif useof vdk cpH m;rod n?f o@lZe;D u|eaf wmhf t&;D }u;D rmS tciG }hfuKHwidk ;f o@lta=umi;f ajymjywwof n?f ausmi;f q&mr yyD D yakH jymaumi;f on?f i,pf Ouf wn;f u u|efawmfhukd om;t&if;ozG,f jyKpkysKd;axmifay;cJhol jzpfygonf? u|efawmfh 'kwd,tar[kyif wifpm;cJhrdygonf? zufqpfqef@usifa&; wkdufyGJumv twGif;u oleJ@twl wkdufyGJ0ifcJhaom wkdufazmfwkdufzufrsm;uvnf; u|efawmhfukd aEG;axG;tm;ay;chJ/ ajrawmifajr‡muf ay;chJ=uygonf? okd@aomf ta=umif; trsdK;rsdK;a=umifh olESifhywfoufI u|efawmfhrSm wwd yd y rwS wf r;f r&cdS ?hJ u|eaf wmf aemiwf & rq;kH yg? o@dkapumrl u|eaf wmf awmvf eS af &;orm;wa,mu/f ueG jfrLepwf a,muf jzpvf mz@dk o@ly&kH yd /f o@ltaw;G tac:/ o@l0^d mOwf @dku t\"ud weG ;f tm;rsm; jzpcf ohJ n?f o@loridk ;f onf u|eaf wmtfh z@dk te;D uyqf ;kH pHxm;&m jzpfchJonf? u|efawmfodor#/ ol@±kyfyHkv$m tykdif;tp tcsdK@onfyif tm;uszG,f ol&aJ umif; yHkjyif wckjzpfchJonf? olav#mufchJonfh vrf; a=umif; u|efawmf}udK;pm;I qufav#mufchJonf? ,ae@wkdif æ? opPmw&m;ukd ooJ rJ rJ J &SmyHkawmfzGifhchJavaomol æ u|efawmfhtdrfOD;cef; pmtkyfbD±kdxwJ Gif tazu trSwfw& odrf;xm;chJaom ol@pmtkyfrsm; &SdaechJonf? rmhufpf/ ted f *,/f veD iwf @dk. vuaf &;G piuf sr;f rsm;/ urmB oh ridk ;f qidk &f m pmtyk rf sm;jzpof n?f pmtyk wf idk ;f vvdk wdk iG f rwS cf surf sm; rwS of m; xm;onf? atmufajcrsOf;rsm;jzifh jynfhaeonf? xkdacwfu EkdifiHa&;acgif;aqmifrsm; enf;wl rmhufpfvDeif0g' oabmw&m; rsm;udk Armjynf awmfvSefa&; vufawG@ESifh aygif;pyfEkdifzkd@ tywfwukwf rem;rae avhvmchJonfh ol@±kyfv$mukd rSef;q jrif a,mirf od n?f pmtyk wf ae&mwiG f o@lvuaf &;jzihf To@dka&;om;xm;onuf dk ,ae@widk f rwS rf ad eon?f “u,dk uf sKd ;peG @f tepf emcHolwkd@om opPmw&m;ukd &SmawG@Ekdifw,f”? Tum; avhvma&;ESifh ywfoufaom ol. &yfwnfr_ jzpfayvdrfhrnf? ol csef&pfxm;chJaom trSwfw&av;rsm;onf u|efawmhftwGuf woo vGrf;p&mrsm; jzpfaejyefonf? ol@ZeD;ajymjywJh ol@ta=umif; atmufarhzG,fwcsdK@ “ol@tazu wkdufykdif OD;azcif/ taru a':axG;wh?J Zmwdu xD;csdKifh+rdK@? uom+rdK@ukd ajymif;vm+yD; q,fwef; ausmi;f wuaf e&mu '@dkArm qi;f &oJ m; tpn;f t±;kH rmS yg0i+fy;D Eidk if aH &;vyk af wmwh my?J 'uD mvrmS yJ tare@J trd af xmijfyK=u w,f? tare@Ju tdrfeD;csif;ukd;? wtdrfyJ jcm;w,f? vufxyf+yD; &ufwcsdK@rSmyJ BDA wyfx0J ifzkd@ vkdufoGm;wm (43) ckESpf ESpf v,favmufrSm jzpfr,fxifw,f? aemuf ESpf ESpfeD;yg;avmuf=umrS rE Wav; eef;awmfu|ef;rSm ppfajy;b0e@J aewkef; ol wacgufa&mufvmw,f? Akdvfrª;Axl;qDu vmwmwhJ? ta&;}uD;vkd@qkd+yD; wnytJ dyfoGm;w,f? w&ufyvJ mwmawmif vmwhJ {nohf naf wuG dk Eidk if aH &;tajctae &iS ;f jy&wme@J o@lcrsm rem;&ygb;l ? pp}f u;D +y;D awmh (47)cEk pS af vmuuf xiwf ,?f 113

olu xD;csdKifhtiwfwyfcsDwufyGJrSm acgif;aqmifcJh&if; tzrf;cH&vkd@ rE Wav;axmif ygoGm;w,f? axmifuvGwfawmh tdrfjyefrvmEkdifawmhbl;? wcgwnf; awmckdoGm;wm? om;i,fu ukd,f0efeJ@yJ &Sdao;awmh om;i,fukdawmh olrjrif zl;vkduf&bl;? (49) ckESpf 'DZifbmv avmufrSm olqHk;oGm;w,f=um;&awmh wmygy”J Tonwf @dkum; o@lZe;D u|eaf wmtfh &;D }u;D . o@lta=umi;f atmuaf rzh ,G rf sm;yif ? t&;D }u;D u awmvf eS af &;orm; . ZeD;r,m;jzpf&wmukd *k%f,loljzpfygonf? OD;}uD;vS awmfvSefa&;xrJ Sm epfjrKyfae&ojzifh ukd,fa&;ukd,fwmudpPwGif vpf[if;chJ&onfh tay: em;vnfcGifhv$wf+yD; yg&rDjznfhbuftjzpfESifh om &yfwnfchoJ nf? toufi,fi,fESifh rkqkd;rb0 a&mufcJhonf@wkdif cav;ESpfa,mufESifh twl b0ukd t±_H;ray;bJ ±kef;uefcJh&Smonf? jzpfEkdifv#if t&D;}uD; touf&Snf usef;rm+yD; ol@cifyGef;ESifhwuG xkdacwfu ol@wkdufazmfwkdufzufrsm;ta=umif; rSwfwrf;wifxm;apcsifygonf? jynfolawGukdcspfwhJ jynfolawGucspfwhJ uGefjrLepfukdvS oal usmi;f rxS uG +fy;D e,cf s@Jqe@fusiaf &;wudk yf JG twuG f '@dkArmqi;f &oJ m; tpn;f t±;kH rmS 0i+fy;D Eidk if aH &;udk aZmucf s vyk cf ohJ n?f t*vF yd ef ,cf s@Jqe@fusiaf &; vy_ &f mS ;rt_ wuG f ueG jfrLepaf cgi;f aqmif uodk ed ;f az a&muvf m+y;D ne¸ =fum;ra_ y;omG ;chJ on?f xtdk csed rf pS I ool nf ueG jf rLepyf gwED iS hf quof ,G rf _ &cyhJ kH &ygon?f uom/ x;D csKd i/hf a±v$ /D {&m/ rZJ m jrp±f ;dk wav#muf o@lajc&mrsm; xycf ohJ n?f vxl Ek iS hf twal e twpl m;/ twwl l tvyk vf yk &f i;f rem;rae pn;f ±;kH cohJ n?f oul aexidk rf b_ 0wiG f jzLpif±kd;om;onf? pdwfoabmxm; EknHhonf? pdwfxm;ESdrfhcsr_&Sdonf? &efolESifh ywfoufvmv#ifrl &yfwnfr_ &Sif;onf? jywfonf? cg;oD;emusnf; rkef;wD;r_tjynfhESifh &&J J wkdfufyGqJ ifonfh &yfwnfr_&Sdonf? “&aJ bmfrsm;u ol@ukd ,kefoli,fvkd odrfarG@+yD; usm;vkd&&J ifhol”[k wifpm;ch=J uonfyif? BDAwyfrawmfom; ukdvS otl rd af xmijfyK+y;D &uwf csKd@rmS yif uomruS 0dk i;f armi/f uadk rmiaf rmiwf @dkEiS thf wl ysO;f rem;&dS BDAvol ppf ce;f (opf awmausmi;f ) wiG f BDAo@kd 0iaf &mucf ohJ n?f xpdk Ouf ysO;f rem;&dS '@dkArm qi;f &oJ m; tpn;f t±;kH OuÏU ociaf zwiuhf vn;f tutl nrD sm;ay;cohJ n?f ,i;f aemuf ysO;f rem; t;kH awmausmi;f pce;f / a&eaH csmi;f tajrmu}f u;D pce;f w@dkwiG f aec+hJ y;D (1944) ckESpfqef;ykdif;wGif r*Fvm'Hk tajrmuf}uD;wyfodk@ a&mufcJhonf? ‚ESpfpufwifbmvwGif ygwD. n¸ef=um;csuft& tajrmuf}uD; wyfrS ukdat;0if;/ tywfpOf(3) Akdvfoifwef;rS ukd0if;armif/ ukdbaomif;wkd@ESifhtwl ausmif;rS xGufcGm+yD; ajratmuaf wmf veS af &;orm;b0jzihf *syeqf e@fusiaf &; vy_ &f mS ;pn;f ±;kH &etf wuG f uome,of @dk jyevf mcohJ n?f rE aW v;wiG f ygwDuay;aom EkdifiHa&;oifwef; wufchJ&onf? uome,fokd@ a&muf&SdcsdefwGif txufn¸ef=um;onhftwkdif; ocifAdkvfwkd@tzGJ@ tENd,okd@ oGm;a&mufa&;wGif uome,frS jzwfoGm;a&;twGuf wm0ef,laqmif&Gufay;chJ&onf? ,if;aemuf 'kd@Arm qif;&oJ m; tpnf;t±Hk; v_yf&Sm;r_ umvuyif zGJ@pnf;xm;+yD;jzpfaom ajratmuf&Jabmfrsm;ESifh twlwGJ+yD; *syefawmfvSefa&;twGuf pnf;±Hk;v_H@aqmf jyifqifr_rsm;ukd u omc±kdif e,fajrwckvHk;wGif vkyfaqmifchoJ nf? 0rf;tkd0rf;ESifh avxD;ukdvS (1944)c/k E0dk ibf mvxwJ iG f uom/ ebm;/ ti;f awmwf @dkudk t*vF yd tf ar&ud ef r[mrwd wf yrf sm;u ord ;f yudk vf udk f on?f TwiG f *syeqf e@fusiaf &;twuG f pn;f ±;kH vy_ &f mS ;aeaom owl @dktz@GJonf tar&ud ewf y.f v#Kd@0uS f tx;l wyzf @jJGzpaf om 0rf;tkd0rf;wyfzG@J (Datachment 101 US Armay)rS wm0efcHAkdvfrª;[zJ &pf(Major Baird Helfrich)EiS hf quof ,G rf od n?f Akdvfrª;[zJ &pf ESifh *syefawmfvSefa&; a&S@vkyfief;rsm; aqG;aEG;=u&mwGif tar&duefwkd@bufrS wifjyaom “Armjynfzufqpf qef@usifa&;vkyfief;wGif tar&duefwkd@bufrS ulnD&ef AFO acgif;aqmifrsm;ESifh qufoG,fay;&efwm0ef”ukd vufcHoabmwlcJh=uonf? Twm0efukd xrf;aqmif&eftwGuf ukd0if;armifESifh ukdat;0if;wkd@u ajrjyifvrf;rS 114

oGm;a&mufqufoG,f&efESifh ol(ukdvS)u aemifcsdKe,fokd@ avxD;jzifhqif;I rE Wav;&Sd AkdvfAxl;rSwqifh oufqkdif&m acgif;aqmifrsm;ukd qufoG,f&efpDpOfcJh =uonf? wu,fawmh ol@taejzifh avxD;oifwef; wcgrS rwufbl;yg? okd@aomfTwm0efonf tvGefta&;}uD;+yD; tcsdefqkdif;&ef rjzpfEkdif[k ,lqI bmoifwef;rS rwufbJ zlvD/ ukdcifaqG/ armifcspfpHwkd@ tz@JGukd acgif;aqmif+yD; aemifcsdKe,f wGif avxD;jzifh qif;chJonf? ,if;a'owGif wkdfufyJG wcsdK@jzpfchJ +yD;aemuf rE Wav;rsufyg;&yf&Sd AkdvfAxl;ESifh EkdifiHa&;acgif;aqmif ukdausmfoef;wdk@xH owif;ykd@chJonf? (1945)ckESpf azazmf0g&DvxwJ Gif tar&duef(101)wyfzGJ@ESifh yl;wGJaqmif±Guf&ef tzGJcsKyf ukd,fpm;vS,ftjzpf a&G;cs,fapv$wfvkdufaom ocifazwifh vma&mufawG@qHk+yD;/ a&S@vkyfief;rsm;ukd n‡dE_dif;cJh=uonf? ,if; aemufwGif ol@taejzifh txufn¸ef=um;csuftwkdif; *syefawmfvSefa&;wkdufyGrJ sm;wGif yg0ifchJonf? ukdvS. aemufqHk;ae@&ufrsm; pp}f u;D +y;D q;kH omG ;aomvf n;f o@lrmS trd wf iG f rod m;pEk iS hf aysm±f i$ af ez@dk tcsed rf ay;Eidk cf yhJ g? wbuwf iG f ygwpD n;f ±;kH z@GJ pnf;a&;vkyfief;rsm; ukd vkyf&if; wbufu ygwD. n¸ef=um;csuftwkdif; t*Fvdyfe,fcs@Jorm;xHrS vHk;0vGwfvyfa&;&&ef wkdufyGwJ Gif qufvufyg0if+yD; vlxkpnf;±Hk;a&;vkyfief;rsm;/ vlxkwkdufyGrJ sm;wGif yg0ifacgif;aqmifchoJ nf? (194&)ckESpfxwJ Gif xD;csdKifh tiwfwyf csDwufyGJwGif yg0ifOD;aqmifr_ay;cJhojzifh tzrf;cH&+yD; rE Wav;axmifokd@ ykd@cHcJh&onf? axmifrS vGwfvmaomtcg rdom;pk xHokd@ rjyefEkdifawmhbJ vufeufukdifawmfvSefa&;wGif yg0ifcJhonf? ArmjynfuGefjrLepfygwD uomc±kdif twGif; a&;rª;wm0efukd xrf;aqmifae&if;jzifh (1949)ck/ 'DZifbmvxwJ Gif yifv,fbl;e,f/ rdausmif;tif;±GmY 0r;f uudk f iuS zf sm; a&m*gjzihf usq;kH c&hJ on?f oul sq;kH csed wf iG f o@ltouf (26) EpS rf #om &adS o;on?f oul sq;kH csed wf iG f o@lZe;D EiS hf orl jrizf ;l vudk &f aom om;wa,muf use&f pof n?f Eek ,pf Orf mS yif taºuapmcohJ nhf o@ltwuG f o@lucdk spaf om jynof rl sm; wkdufazmf wkdufzufrsm;u ESajrmwo jzpfchJ=u&onf? Tonwf @dkum; &aJ bmuf vdk (S avx;D uvdk )S . ±yk yf vkH m$ tyidk ;f tp wcsKd @r#om? o@dkaomf Ttyidk ;f tp uav;rsm; onyf if u|eaf wmthf z@dk tjrwwf E;dk ord ;f qn;f xm;&rnhf ywjWrm;yiG uhf av;rsm; jzpaf ejyeyf gon?f arrh &onhf trwS wf &rsm; jzpf aejyefygonf? '\\e jzpfaejyefygonf? olaºuchJonf? okd@aomf u|efawmfh&ifxrJ Sm a0qJ xHk&D ar$;jrqJ æ? ? 115

awmmif,HrSm atmifvHpdkufumrS ,if;awmfarmifarmif (1) wwk xf ;dk a&wudk yf EJG iS hf awmus,wf udk yf wJG @dkonuf m; atmijfri+fy;D q;Hk omG ;cahJ cs+y?D o@dkaomf zuqf paf wmvf eS af &;u r +yD;qkH;ao;? *syefwkd@onf tvkH;t&if;jzifh tm;pkvsuf &Sdaeq?J ta0;qwD iG f &rS ;f awmiwf e;f }u;D awuG jymrid_ ;f ae=uon?f te;D w0udk wf iG rf ul m; r;dk O;D usc+hJy;D +yD jzpIf awmawmif tm;vkH; pdrf;jrvef;qef;aeonf? pdrf;a0vmaeaom awmtkyfav;xwJ Gif wcsdK@ opfyifrsm;onf ywWjrm;a&mif eDvGifaom op±f uG rf sm;jzihf tvqS iaf e=uon?f cyvf rS ;f vrS ;f qrD mS rl jrLc;dk rif jymvvhJ EhJ iS hf awminf Kd ciwf e;f uav;æ? [wdk burf mS awmh v#dKajrmifacsmufurf;yg;}uD;rsm;ESifh awmifwef;}uD;rsm;æ? wudk yf wJG y+JGy;D q;Hk ump aemuwf yJG rwudk af o;rD &aJ bmrf sm; tem;,al e=uon?f tm;ar;G ae=uon?f tm;ar;G ae=u onqf adk omvf n;f tpm;taomujfzihf tm;ar;G Eidk =fuonaf wmh r[wk ?f yEd oJM ;D EEk uk av;rsm;uydk if [i;f vyk If pm;=u&on?f uifyvif;±Gufukd [if;csdK&nfvkyfI aomuf&onf? okd@aomf qDryg ysm;ryg? aygif;avmif;jrpfurf;okd@oGm;I ig;cGJpOfu &vmaom ig;uav;rsm;ukd tenf;tyg; csefxm;+yD; ig;ajcmuf ig;jcrf; vkyfxm;wmuav; wcsdK@awmh &Sdonf? tpm;taomuof m ruao;/ taetxidk rf mS vn;f qi;f &vJ oS n?f Avdk rf ;– Ax;l . pce;f ±;Hk uav;uydk if =unyhf gO;D ? opfyifrsm;tv,f/ csKHykwfuav;awG=um;wGif wzuf&yfwJuav;vkyfxm;onf? trkd;rSm tifzufrsm;jzifh rkd;xm;onfh wzuf av#muav;æ? ig;awmifomomavmufom us,frnf? wae@uyif rkd;OD;usrkd;u ±Gmcsvkdufao;onf? Akdvfr–;. wuJ av; a&m/ usef&aJ bmfrsm;.waJ wGyg rkd;rvkH=u? tckawmhjzifh wtJ wGif;rSm pkdpdpd jzpfaeonf? usef;rma&;twGuf raumif;vS? okd@&mwGif Tpcef;±kH;uav;xrJ Syif Adkvfr–;Axl;onf omvGeftiftm;}uD;rm;aom *syefwyfrawmf (15) ukd wudk cf udk &f ef twuG f ppD Otf red ahf y;cohJ n?f Tpce;f ±;Hk uav;xrJ yS if *syepf paf cgi;f aqmi“f urD &l m”EiS hf Om%cf si;f ,OS òf yiuf m wkdufuGuf azmfchoJ nf r[kwfygavm? pce;f wiG f &aJ bmf rsm;rsm;pm;pm; r&?dS Avdk rf ;– onf pwd cf stm;u;dk &aom &aJ bmtf en;f tyg;EiS ohf m pce;f ±;Hk rmS ae+y;D wkdufyuGJ kd !¸ef=um;trdefhay;aejcif; jzpfonf? pcef;±kH;ae&mufkdvnf; txl; v#dK@0Sufxm;onf? ppfa&;owd }uD;onf? &JabmfESpfa,muf ukd,fAvmESifh prf;acsmif;av;ab;rSm t0wfav#mfae=uonf? olwkd@rSm vJp&m 0wfpkHtykd r&?dS a& csKd;v#if rad r;G widk ;f zar;G widk ;f om csKd;=u&on?f &aJ bmaf v;wa,muuf t0waf wG c|wIf oe;f r}u;D awG &mS aeon?f xkdpOf acsmif;urf;yg;wav#muf ajccif;omaomae&mav;wGif Akdvfr–;Axl; awmifa0S;wacsmif;ESifh tanmif;ajy 116

vrf;av#mufaeonfukd vSrf;awG@vkduf=uonf? Akdvfr–;onf ukd,fay:0,f okd;arG; qG,fwmwxnf 0wfxm;onf? r%dyl&e,f pyfokd@ ppfxGufpOfu pGJuyfvmaom iSufzsm;a&m*gonf &Srf;jynf.awmawmifawGxJtxd vkdufygvmcJhavonf? rkwfqdwf arG; yg;okdif;arG;wkd@ &Snfvsm;pGmaygufaeaom Akdvfr–;.rsufESmonf jzLa&mfacsmifusaevsufæ? Akdvfr–;onf awmtkyfuav;.[kdrSmbuf&Sd &Srf;awmifwef;}uD;rsm;ukd ar#mfai;=unfh±_aeavonf? wcsdefu T&Srf;jynfawmifwef;rsm;ay:0,f e,fcsJ@t*Fvdyfwkd@ukd wkdufxkwf&eftwGuf q&mpHv,form;olykefrsm; pcef;cswkdufyJG 0icf =hJuz;l on?f ,ck T&rS ;f jynaf wmiwf e;f }u;D awaG y:rmS yif rrd wd @dkawmvf eS f a&;orm;rsm;onf *syezf uqf pwf @dkudk weG ;f veS f wkdufy0GJ ifae=u&jyefonf? Tonfukdyif Akdvfr–;Axl; E_dif;,SOfawG;awmaeonfvm;? o@dkwn;f r[wk /f ArmwrsKd;om;v;Hk vwG af jrmuaf &;twuG f ppxf oJ @dkpvudk uf wn;f u wcgrS trd jfyerf a&mucf ahJ om Akdvfr–;Axl;onf olypfxm;chJ&aom cspfZeD;rtkef;wifESifh om;-az0if;/ pdef0if;ESifh orD; rcif0if;wkd@ukd vGrf;qGwfowd& ae onvf m;? Avdk rf ;– Ax;l onf awmvf eS af &;ratmijfrirf csi;f om;r,m;oaH ,mZOuf dk jzwaf wmuxf m;on[f k oal jymchJ apum rl zsm;emtm;enf;aepOf wcgw&HY vGrf;qGwfaumif; vGrf;qGwfrdayvdrfhrnf? o@dkwn;f r[wk /f owl naf xmicf ahJ om [ed ;f 'g;owKˆwiG ;f tvyk of rm;or*t~ a=umi;f / e,cf s@Jt*vF yd wf @dkudk wudk yf JG 0ifchaJ om ol OD;aqmifchoJ nfh tvkyform;oydwfwkdufyEJG Sifh ol tvkyfxkwfcHvkduf&onfhta=umif;/ olcspfaom ygwDESifh ol@wGif udef;0yfp+JG raJ eaom ygwDpdwf\"mwfta=umif;æponfwkd@ukd awG;awmaejcif;ayavm? ajymEkdifwmuawmhær=umao;rD &ufykdif;uav;twGif;urS awmif,HrSm atmifvHpkdufxlchaJ om wkwfxkd;a& wkdufyGJ ESifh awmus,fwkdufyGrJ sm;ta=umif;onf ol@tawG;rsm;xwJ Gif rkcsyg0ifaeayvdrfhrnf? (2) rE Wav;w0kdufrS *syefwyfrsm;ukd ajymufusm;wkdufckdufum armif;xkwfEkdifcJh+yD;aemuf &Srf;jynfe,fokd@ vkduf vHwkdufckduf&mwGif wkdufyrJG sm; w&pyfjzpfchJonf? topfjyefvnf pkz@GJvmaom *syefwyfrawmf (15) .tvkH;t&if; }uD;rm; vSaomtiftm;ESifh pwifxdawG@&onfrSmum; wkwfxkd;a&wkdufyGwJ Gif jzpfonf? wkwfxkd;a&pcef;wGif *syeftiftm; 400ausmf/ 500 eD;yg;r# &Sd.? olwkd@ukd Akdvfr–;Axl;.wyfrsm;u vma&muf wudk cf ukd vf rd rhf nuf dk *syerf sm; wuG xf m;+y;D om;? *syewf @dkonf wwk xf ;dk a&pce;f udk tv,G wf ul qwk cf mG [ef jyKon?f nusrS wwd wf qwd f jyevf n0f iaf &muvf m=uon?f wwk xf ;dk a&pce;f qodk nuf v#Kad jrmi}fu;D wc.k t=um;rmS ? aemu+fy;D ausmucf syf ausmuvf m$ awuG vn;f rsm;rrS sm;? *syewf @dkonf ausmucf syaf usmvf m$ rsm;aemuuf ,G rf S yek ;f atmi;f um awmvf eS af &;wyrf sm; 0iftvmukd acsmif;ajrmif;apmifh}udKae=uonf? Avkd rf –;Axl;.wyfrsm;u *syerf sm; qwk of mG ;+yDtxijf zihf aemuwf ae@ eeH uwf Gif wkwxf dk;a&pcef;qDo@dk at;at; aq;aq; vrS ;f 0ivf m=uon?f ausmucf syaf usmuvf m$ rsm;aemurf S yek ;f atmi;f acsmi;f ajrmi;f aeaom *syerf sm;u owuf iG ;f xoJ @dk a&mu&f vdS maom awmvf eS af &;wyzf @JGrsm;udk w&pyf ypcf w=fuawmoh n?f vuOf ;D ru_ m; rahJ cs+y?D o@dkaomf awmvf eS af &; orm;wkd@. ZrGJ mef/ ArmtrsdK;om;[email protected]&owWdjzifh owfuGif;xrJ Syif ±Gyf±Gyfc|Hc|H wkH@jyefwkdufckduf=uonf? Akdvfoef;=unf O;D aqmiaf om pu}fu;D wyzf @JG b,af wmiyf wH cvk ;Hk jyKwof mG ;on?f usq;Hk omG ;aom &aJ bmrf sm;twuG f vupf m;acsvpdk wd jfzihf &aJ bmrf sm;onf rqwk rf epf &&J &J i&hf ihf t±;dk a=ua=u ta&ce;f ce;f q+dk y;D wudk =f uon?f awmvf eS af &;orm;w@dk. o&l owEdW iS hf pdwf\"mwfZGrJ mefwkd@a=umifh *syefwkd@bufrS ar*sm *sife&,fwOD;tygt0if 38 a,muf usqkH;oGm;=uonf? &aJ bmfrsm;onf owuf iG ;f rS vwG &f mqoD @dk wa±@Ga±@G qwk cf &hJ on?f owl @dkqwk cf mG vm+y;D aemuwf iG f ppuf vl udk vf maom awmvf eS af &;wyrf sm; a&mu&f vdS m=uon?f titf m;jyepf +ky;D wwk xf ;dk a&pce;f udk topxf yrf H wudk pf pqf i=fujye+fy?D Tw}urd wf iG uf m; owuf iG ;f xJ rS cpH pjfzihf wudk cf ukd &f aom taetxm;rsKd;r[wk af wm?h titf m;yrdk }dku;D rm;aom *syewf @dkonf ZoJG wtdW &mwiG f awmvf eS af &; wyfz@GJukd r,SOfEkdif+yD? aemufqkH;wGif wkwfxkd;a& pcef;ukd atmifjrifpGm odrf;ykdufEkdifchaJ vonf? 117

awmus,fpcef;wGifrl *syefawGu tiftm;ykdrkd }uD;rm;onf? tiftm; 700 cef@&Sdrnf? okd@&mwGif ‘awmus,fpcef;eJ@ awmus,fawmif/ y&d,m,fjzifhatmif’[k qkd&cdsrfhrnf? Akdvfr–;Axl;onf awmifukef;uav;rsm;tESH@tjym;wGif &Jabmfrsm;ukd jzef@cGJae&mcsxm;vkdfufonf? &Sdor# pdefajymif;/ puf}uD;wkd@jzifh *syefwkd@&Sd&mokd@ waeukef rSefrSef}uD; ypfay;onf? *syefwkd@u +yKH; onf? olwkd@uvnf; olwkd@y&d,m,fESifh olwkd@ jzpfonf? wcsufrS wkH@jyefypfcwfjcif; rjyK? taemubf uqf wD iG f ae0e;f }u;D epjfrKyaf ysmuuf ,G of mG ;+y?D tarmS ivf r$ ;f vm+y?D *syewf @dkburf S tajrmu}fu;D rsm;jzihf pxak wmoh n?f awmuaf v#muf tajrmu}f u;D rsm; ypaf y;aeon?f Avdk rf ;– Ax;l uvn;f +yK;H on?f w0ek ;f 0ek ;f tajrmuuf snf aygufuGaJ eonfh=um;rS &aJ bmfrsm;ukd olukd,fwkdif OD;aqmif+yD; ay1500/ 2000 cef@jrifhaom awmifurf;yg;,HrS cufcufccJ J qi;f um awmiuf ek ;f ay:rS wwd wf qwd f cmG on?f awmus,f pprf suEf mS &dS awmiyf pl mav;rsm; tE@HStjym;w@dkY &aJ bmEf pS Of ;D pD okH;OD;pDavmuf vufypfAkH;trsm;tjym;ESifh usef&pfaechJonf? nOfheufcsdefwGif *syefrsm;onf tiftm;}uD;rm;pGmjzifh nmoHay;um awmifukef;awGukd wufxkd;onf? te;D uywf udk f yJG wudk &f rn[f k ar#mvf ixhf m;I vpHS yG rf sm; ziG xhf m;=uon?f awmiuf ek ;f rsm;xyd of @dk a&muvf ek ;D wiG f tarmS ixf rJ S apmifhqkdif;ae aom &aJ bmfESpfOD; okH;OD;pDu &Sdor# vufypfAkH;rsm;jzifh wufvmaom *syefppfom;tkyf}uD;qDokd@ +yHKatmI teD;uyfypfoGif;=uonf? *syefwkd@ twkH;t±kH;usqkH;ukef=uonf? usef*syefrsm; awmifukef;ukd wufrdaomtcg vlolwa,mufr# rawG@&? *syef rsm; ykdrkdajcmufjcm;vmonf? rdrdwkd@axmifacsmufwGif; usa&muf+yDxifum 0±kef;okef;um; jyefqif;ajy;=ujyefavonf? To@dkjzihf awmus,pf ce;f udk (10)}urd wf idk wf idk f oul ord ;f vudk f u,kd uf ord ;f vudk jfzihf t}uwd tf e,Of m%uf pm;+y;D wkdufcdkufcJh=uonf? txdemvmaom *syefwkd@onf aemufqkH;wGif rcHEkdifawmhbJ awmus,fpcef;ukd pGef@v$wfqkwfajy; oGm;=uavonf? (3) “awmus,pf ce;f wudk yf [JG m '@dkbuuf ppyf &,d m,af umi;f v@dk Eidk vf udk wf my?J wwk xf ;dk a&wudk yf uJG awmh oicf e;f pm ,zl @dkaumi;f w,?f '@dkbuuf ui;f axmuwf m raumi;f cbhJ ;l ? ui;f axmurf aumi;f ±rHk u &eof @lpce;f xJ 0iof mG ;wmrmS vn;f aygqh w,?f &eof @laxmiaf csmuxf xJ d 0iof mG ;r+dy;D +y?D &aJ bmaf w&G @J o&l ow/dW tEidk rf cH t±;H_ ray;whJ awmvf eS af &;orm;aw&G @J tm;rmeef @J ZpJG wd wf @dka=umiohf m aemuqf ;Hk rmS tEidk &f vudk wf mæ? '@dkbuuf Avdk of e;f =unef @J &aJ bmtf awmrf sm;rsm; touf ay;chJ&w,f? aoG;e@Jtoufe@J t&if;tESD;ay;+yD; &,lchJwhJ oifcef;pm vkd@ qkd&r,f” a&S@wef;pcef;wck&Sd AkdvftmVm0u.wJuav;xJwGif AkdvftmVm0u OD;aqmifum wkdufyGJrsm;ta=umif; tvGwfoabm ajymqkdaqG;aEG;aejcif; jzpf.? “wkwfxkd;a&wkdufyuJG awmh wu,fyJ &aJ bmfawG ±Gyf±Gyfc|Hc|Hwkduf=uwm csD;usL;p&myg” “&aJ bmfawG[m awmfvSefa&;pdwf\"mwfa=umifh owWdykdaumif;vm=uw,f? aemuf+yD; acgif;aqmifr_u pHerlem aumif; jy=uzkd@ vkdw,f? AkdvfAxl;ukd =unfh? olukd,fwkdif pHjyvkyfaqmifjy+yD; acgif;aqmifchwJ m” “[kwfw,fæwkdufyaGJ wGrSm olukd,fwkdif a&S@wef;u tqif;&tJ yifyef;cHvkdufwkdufchwJ m? wkdufyuGJ kd pDrHcef@c±GJ kHru ukd,fwkdifyg0ifwkdufwm” “'gu tckrS r[kwfygbl;Asmætifzmukd *syefawGwkdufzkd@ vrf;azmufwkef;uvnf; &aJ bmfawGe@Jtwl olvnf; vrf;0ifazmufwmy?J &aJ bmfawGu Akdvfr–;rvkyfyge@Jvkd@ wm;vnf; r&bl;” “owWdta=umif;ajymvkd@ usaemfu AkdvfAxl; rE Wav;rSm *syefAkdvfukd \"m;e@Jckwfowfwm oGm;owd&w,f? t'J D 118

wkef;u AkdvfAxl;&J@um;ay:rSm usaemfvnf; ygwmayghæ? usaemfwkd@um; a&S@uoGm;aewkef; aemufuvkdufvmwJh *syefum;u ausmfwufzkd@ vrf;awmif;w,f? vrf;awGuvnf; usOf;vkdufwm/ um;ESpfpD;ra&Smifavmufbl;? 'ga=umifh um;orm;u vr;f ray;ao;bJ quaf rmi;f ae+y;D / um;EpS pf ;D a&mS ivf @dk&wahJ e&ma&murf S vr;f z,af y;vudk wf ,?f *syeuf m;u usaemfwkd@um; a&S@u ydwf&yfvkdufw,f? usaemfwkd@um;vnf; &yfvkduf&wmaygh? *syefAkdvfwa,muf qif;vmw,f? qkd;vkdufwhAJ kdvfAsmæ qqJ kd }udrf;armif;aevkdufwmrsm;æ? t&ufvnf; rl;ae[ef wlygw,f? AkdvfAxl;u um;ay:u qif;+yD; *syefAkdvfukd wnfwnf+idrf+idfrf tusdK;ta=umif; &Sif;jyw,f? r&bl;AsdK@? &Sif;jyumrS *syefAkdvfu ykduvJ mw,f? AkdvfAxl; wnf+idrfvkduf ykHrsm;Asm/ enf;enf;rS tdajENrysufbJ *syefppfAkdvfa&S@rSm cyfwnfwnfbJ &yf=unfhaew,f? *syefppfAkdvfu ol\"m;ukdvnf; qEGJ _wfa&mæjrefvkduf vsif vkdufwhAJ kdvfAxl;Asm/ olu OD;atmif *syefAkdvf&@Jacgif;ukd ckwfcsvkduf+yD;+yD” “t'J wD ek ;f u rE aW v;wòr@v;Hk 'tD a=umi;f ajymae=uw,?f twk af tmaf omi;f ei;f jzpof mG ;w,?f u,dk Ahf rmAvdk uf 'vD odk wadW umi;f wma=umihf wòr@v;Hk tm;&ausey±f rHk u &aJ bmaf wtG ay:vn;f tm;u;dk vm=uw,æf u-J uæJ quyf gO;D Asm æAkdvftmVm&@J wkdufyGtJ ay: =unfhjrifykH av;awG” “awmus,fwkdufyGJ[m pcef;odrf;zkd@ wkdufwmayr,fh wu,fuawmh ajymufusm;wkdufyGJyJAs/ ajymufusm;y&d ,m,ef @J &eof ul dk r#m;ac:+y;D wudk wf m? ajymuuf sm;wudk wf whJ udk yf aJG wxG rJ mS awmh atmiyf ivf ,pf ce;f uae ppqf ivf y_ &f mS ;&whJ ajymufusm;wkdufyGaJ wGukd oabmtusqkH;y?J vlxk&@J yl;aygif; ulnDr_vnf;yg/ wkdufyGaJ wGu vSoavmuf *syefzufqpfawG zdef@zdef@wkefatmif a=umufoGm;apchwJ hJ wkdufyaGJ wGvkd@ qkd&r,fAs” (4) r[[email protected](19) tdENd,wyfr}uD;onf rE Wav;awmifqDokd@ OD;wnfcsDwufvmae=u+yD? r[mrdwfrsm; a&mufrS olwkd@tm;ukd;jzifh *syefukd awmfvSef&onfqkdonfh tjzpfrsdK; b,fvkdenf;ESifhr# tjzpfrcHEkdif? ArmtrskdK;om;wkd@onf rrd td m;udk rrd ud ;dk um zuqf p*f syeuf dk awmvf eS cf ahJ =umi;f oridk ;f ouaf own&f rn?f Twm0eof nf Avdk rf ;– Ax;l . yc;Hk xuof @dk usa&mufvmonf? Akdvfr–;Axl;onfvnf; tppt&m }udKwifjyifqifxm;ESifh+yD;om;? 1945 ckESpf/ rwfv 8&ufae@? Akdvfr–;Axl;.!¸ef=um;csuft& rsufyg;&yf&Sd tajrmufwyfrS tajrmufokH;csufypfazmufvkdufonf? teD;w0kduf&Sd ppfukdif;/ jrpfi,f ponfhwyfrsm;tm; zufqpfawmfvSefa&;pwif&ef tcsufay;vkdufjcif;yif jzpf.? zufqpfawmfvSefa&;. yGOJ D; xGuftajrmufoH? *syefppft}uHay;t&m&Sd}uD;ukdvnf; okwfoif+yD;chJ+yD? jrpfi,fwGifvnf; ppfulvmawmif;aom *syefppft}uHay; t&m&dSESifh um;armif;olwkd@ukd okwfoifvkduf+yD;+yD? tajrmufoH=um;+yD;onfESifh Akdvfr–;Axl;ESifh&aJ bmfrsm;onf rsufyg;&yf tajrmufwyfrSonf }udKwifjyifqifxm;+yD;jzpfaom zufqpfawmfvSefa&;pcef;qDokd@ *syef@wyfrsm; rsufpdatmufrSyif [ef rysufxGufvmch=J uonf? OD;wnf&mum; atmifyifv,fuef? atmifyifv,fonf uef}uD; r[kwfawmh+yD? war#mfwac: v,fuGufawGcsnf;&Sdaom uGif;jyifus,f}uD; jzpfaeonf?rsufaphwqkH;v,fuGif;us,f}uD;xJwGif ±Gmuav;rsm;um; [kdae&mwpk/ 'Dae&mwpk? ajrmufbufwGifum; &efuif;awmifæ? awmifbufESifh taemufbuf uefabmif±kd;wGifrl aròr@oGm; um;vrf;r}uD; &Sd.? rwfv 9 &ufae@? Avdk rf ;– Ax;l w@dk &euf i;f awmipf ce;f o@dk a&mu&f adS ecsed wf iG f *syewf yaf wvG udk vf m+y;D / pce;f udk 0idk ;f xm;vudk =f uon?f Akdvfr–;Axl;onf 0kdif;xm;aom *syefwkd@ukd wkdufckdufazmufxGufEkdif±kHru *syeftajrmufwyfukdyif 0ifa&mufwkdufckduf vkduf ao;on?f rrd wd @dkajymuuf sm;pce;f rsm; v+HkcKaH &;twuG f *syewf @dk. quof ,G af &;vr;f a=umi;f rsm; jzwaf wmuyf pof nhf wudk yf JG rsm;um; yxrqkH;qifE$&J onfh wkdufyGrJ sm;yif? v,uf uG xf &J dS ±mG puk av;rsm;onuf m; Avdk rf ;– Ax;l . zuqf paf wmvf eS af &; ajratmuaf jymuuf sm;pce;f rsm;yif 119

jzpfonf? t\"duusonfh ±GmawGuawmh qif±Gm/ ykodrf}uD;/ opfcsdKukef;? qif±Gmonf uGefjrLepfygwD.awmfvSefa&;pcef;vnf; jzpfonf? &aJ bmf/ &aJ bmfrrsm; trsm;pk v#K@d0Sufaexkdif&m vnf; jzpfonf? ajymufusm;&Jabmfrsm;twGuf &duQmaxmuf pcef;vnf; jzpf.? uGefjrLepfygwD0if Akdvfr–;Axl;onf zufqpf *syefukd pwifawmfvSef&eftwGuf uGefjrLepfygwDpcef;rSm XmecsKyfzGifhvkduf+yD? &Jabmfrsm;onf t&yfom; t0wtf pm; rsm;udk ajymi;f v0J wqf ivf udk =f uon?f wtrd wf iG f &aJ bmof ;kH av;a,mupf D caJG e&on?f u,dk af &mu&f mtrd Yf tdrftvkyf awGukd ulnDvkyfay;=u&onf? TonfrSm wyfESifh jynfolqufqHa&;rSm a&eJ@ig;vkd wom;wnf; jzpfaeap&eftwGuf Akdvfr–;Axl;. !¸ef=um;csuft& vkdufemaqmif&Guf=u&jcif; jzpfayonf? Akdvfr–;Axl; yxrqkH; vkyf&rnfhtvkyfrSm zufqpf*syefawmfvSefa&; a=unmcsuf a&;om;&ef jzpfonf? Akdvfr–;Axl;.awmfvSefa&;a=unmcsuf &aJ bmfwkd@æ &aJ bmfwkd@/ igwkd@wawGonf wkdif;jynfvGwfvyfa&;twGuf igwkd@. toufukdyif yrm%rxm;bJ wyfrawmf om;yDyD wm0efxrf;aqmifchJa=umif; trsm;od=uonf? zuqf p*f syeaf woG nf igw@dkvrl sKd;rsm;tm; trsKd;rsKd;nO‡ ;f qoJ wjfzw+fy;D igw@dkudk vwG vf yaf &;ray;bJ igw@dkudk u|eof abmubf 0udk y@dkaqmicf =hJua=umi;f ? barmEf iS ahf tmiqf e;f tr;– jyKonhf Arm±h yk af o;tp;dk &EiS hf ppwf yof nf *syeaf w.G ni‡ ;f ye;f EydS pf urf a_ wuG dk umu,G af y;Eidk vf rd rhf n[f k igw@dk ,=Hkuntf m;xm;c=hJua=umi;f ? o@dkaomf ,ctk xd owl @dkonf rnof nuhf m uG,fr_ukdr# jyKvkyfray;Ekdif? igwkd@onfvnf; Ttwkdif; acgif;ikH@I cHraeEkdifawmh? xkd@a=umifh 1945 ck/ rwfv *&ufae@rSpI ig.vufatmufwGif&Sd ppfukdif;/ rE Wav;/ oDayg paom e,fajrrsm;&Sd wyfrsm;onf zufqpfwkdufzsufa&; jynfol@vGwfvyfa&;tzGJ@csKyf}uD;ESifh yl;aygif;vsuf zufqpf*syefwkd@tm; pwif wkdufcdkufa=umif; ppfa=unmvkdufonf? &Jabmfwkd@æzufqpf*syefvl±kdif;rsm;tm; awG@&m oif;csdKif; \"m;rqkdif;bJ okwfoif=uavmh? Akdvfr–;Axl; ArmhawmfvSefa&;wyfrawmf txufArmjynf AkdvfcsKyfatmifqef;wkd@atmufArmjynfu *syefukd ppfa=unm&ef tqifoifhrjzpfao;? txufArmjynfurl 'ghxuf tcsdefaemufusvkd@ r&+yD? ukd,fu ppfra=unmao;rD r[mrdwfwkd@u rE Wav;ukd odrf;+yD;jzpfaev#if orkdif;wGif ArmtrsKd ;ok m;w@dk rsuEf mS ye;f rvS jzpvf rd rhf n?f x@dka=umihf Avdk cf sKyaf tmiqf e;f EiS hf wi}fuKnd Ed‡ KSid ;f xm;onthf widk ;f tcsed af pmI ppfa=unmvkduf&±kHru AkdvfcsKyfatmifqef;tay: *syefwkd@ oHo,r0ifbJ qufvuf,kH=unfaeap&ef Akdvfatmifqef; ESifhvrf;coGJ nhf oabmrsKd; xnfhoGif;a&;om;vkdufjcif; jzpf.? Akdvfr–;Axl;onf qufom;rsm;v$wfI a=unmcsufukd a'otoD;oD;okd@ jzef@a0ckdif;vkdufonf? aemufjyD; pcef;toD; oD;okd@ vSnfhvnfum pDpOfp&m&Sdonfrsm;ukd !¸ef=um;pDpOf&onf? atmifyifv,f ajymufusm;XmecsKyfwGif awmfvSefa&;tiftm; rsm;jym;vSonfawmhr[kwf? 300avmufom &rdS n?f xtdk itf m;EiS yhf if titf m;}u;D rm;aom *syewf @dkudk wudk cf udk af rmi;f xwk &f rnf jzpof n?f o@dkaomf jynof @ltitf m;onf }u;D rm;on?f Avdk rf ;– Ax;l onf jynof ul dk tm;u;dk on?f ,=Hk unof n?f rrd wd @dkwyof nf jynof vl xl .k axmucf rH E_ iS hf arwmW 120

apwem wkd@ &&Sdzkd@ vkdonf? xkdokd@qkdv#if wyfonf jynfolvlxkESifhywfoufI rSefuefaom oabmxm;&Sd&rnf? wyfESifhjynfol wom;wnf; jzpfae&rnf? pnf;urf;&Sd&rnf? xkd@a=umifh “jynfol@wyfrawmf”tjzpf tajccHoabmxm;ukd pwifcsay;vkdufonf? “&aJ bmwf @dk? oiwf @dkcswD u&f mvr;f a=umi;f onf widk ;f jynYf rarah ysmuaf tmif xi&f mS ;pmG use&f pcf yhJ gap? rnuf @Jo@dk use&f pcf &hJ rnef n;f qadk omf oiwf @dktm; oi=f um;jyoay;+y;D jzpof nthf widk ;f oiwf @dku,dk wf iG f jynof @lwyrf awmof m;rsm;. tusifhpm&dwW&Sdjcif;/ wkdif;oljynfom;tusdK;ukd wu,fumuG,fjcif;ESifh csDwuf=uv#if oifwkd@csDwuf&mvrf;a=umif;um; xif&Sm;pGm usefcJhaytH@? oifwkd@jrifaeaom t\"rR *syefppfom;rsm;uJ@okd@ wkdif;jynfu rvkdvm;aom tjyKtrlrsdK;/ quqf eH n;f rsKd ;jzihf cswD uyf gu oiwf @dk.touuf dk widk ;f ojlynof m;rsm;u *syetf m; &e&f mS ouohJ @dk &e&f mS vrd rhf nqf odk nuf dk xyaf vmi;f I owd ay;vudk of n?f tcsKytf m;jziqhf vdk #if oiwf @dkonf widk ;f ojlynof m;w@dku vvdk m;onhf jynof @lwyrf awmrf S wyfom;tjzpf csDwuf=uavmh? wkdif;oljynfom;rsm; ±GHa=umuf a=umufae&aom wyftaersdK;jzifh rcsDwuf=uavESifh?” ,if;okd@v#if vlxktay:xm;&rnfh tajccHoabmxm;rsm;ukd csrSwf+yD;aemuf tckdiftrm vlxkpnf;urf;rsm;;ukd vnf; a&;qGaJ y;jyefonf? ol@&aJ bmfrsm;onf xkdpnf;urf;rsm;twkdif; wif;=uyfpGmvkdufem&onf? ±mG w±mG o@dk 0iaf &mucf vhJ #if ±mG o±l mG om;w@dk taEmS ithf ,uS jfzpaf prnhf tvyk rf eS of r# a&mS i=fu&on?f &y±f mG \"avh xkH;pHESifh rukdufnDonfh tjyKtrlrsm;ukd a&Smif=u&onf? vlxktdrfwGif wnf;ckdygu xif;acGa&cyfrS tp vlxktvkyfukd unl D vyk =f u&on?f ±mG o±l mG om;rsm;xrH S rnof nyhf pnP ;f urdk # yidk &f iS of abmrwbl J jzpaf p/ tz;dk tc ray;bJ jzpaf p r,&l ? ±Gmol±Gm om;rsm;xHrS ypPnf;wckck &&Sdygu aiG&Sdv#if aiGay;&rnf? aiGr&Sdv#if rdrdwGif ygvmonfh ypPnf;wckckukd jyefvnfay;ch&J rnf? [l I jzpfonf? ( w±kwfuGefjrLepfrsm;onf *syefESifh ulrifwefwkd@ukd wkdufchpJ Ofu “jynfolh@ypPnf;ukd tyfwacsmif; jcnfwr#ifyif r,l&”ponfh pnf;urf;3 &yf/ owdjyK&ef 8 csufukd pwifcsrSwfchoJ nf? ArmjynfwGifvnf; Adkvfr–;Axl;tygt0if ArmjynfuGefjrLepfrsm;onf *syefukdwkdufaepOf apmpGmuwnf;uyif vlxkpnf;urf;rsm; a&;qGcJ srSwfchJonfrSm owdjyKrdp&m tcsufwcsufyif jzpfonf? etz ppfwyfonfum; ajymif;jyefqef@usifbufvrf;okd@ av#muaf e=uav+y?D ) Avdk rf ;– Ax;l onf oul ,dk wf idk f vxl pk n;f ur;f udk wi;f usypf mG vudk ef mon?f &rS ;f jynaf wmiwf e;f rsm;wiG f *syefwkd@ukd t}udwfte,f wkdufaepOfrSmyifv#if olwkd@twGuf vlxkukd 0efxkyf0efykd; rjzpfapch?J rkd;OD;uscsdef v,f,mtvkyf rsm;aomvlxkukd ihnJ ‡monf? tpm;taomuftwGufyif vlxkukd 0efrwufapch?J r[mrdwfwkd@ESifh wm0efcGaJ 0xm;onfh wudk yf rJG sm;jzpof jzihf r[mrwd wf @dku wv2 }urd f qijfziyhf @dkay;aom &ud mQ rwS yg; tjcm;r&?dS awm[i;f rsm;EiS ohf m csKd@wqhJ i;f &pJ mG pm;aomufcJhonf? atmiyf ivf ,pf ce;f rmS rl vxl rk mS pyg;uiG ;f xuJ vxl jkzpof jzihf &ud mQ twuG f ry&l ? atmiyf ivf ,f ajymuuf sm;Xme csKywf iG f &ud mQ Xme/ aq;Xme/ vuef uXf me ponhf XmecaJG wG z@JGxm;on?f Xmeto;D o;D wiG f &aJ bm/f &aJ bmrf rsm; wm0ecf aJG 0 xrf;aqmif=uonf? &duQmtwGuf pdwfryl&awmhaomfvnf; olwkd@twGuf vkdtyfaeao;onfu vufeufc,J rf;? wkdufyGJtwGif; rE Wav;òr@ay:rSm &JabmfawG enf;trsdK;rsdK;jzifh &,lpkaqmif;xm;aom vufeufawG&Sdonf? onvf uf euaf wuG dk atmiyf ivf ,Xf mecsKyof @dk y@dk&rn?f y@dkv#if vr;f rmS r[mrwd wf yaf wuG dk jzw&f rn?f owl @dku roumF v#if t}uD;tus,f ppfaq;wwf=uonf? r[mrdwfwyfESifh awmfvSefa&;wyfrsm; em;vnfr_ r&&Sdao;? r[mrwd wf y&f aSd eaom vr;f ay:rS aumu±f ;dk vnS ;f EpS pf ;D jzwof mG ;aeon?f vnS ;f ay:rmS awmoal csmacsmav;awG okH;av;a,muf? aemuf=u ajymif=u ckd;ckdcpfcpf &,farm=uESifh? oDcsif;qkdolu qkdvkdufao;onf? vSnf;armif;oluvnf; red ;f uav;awæG ? acgi;f aygi;f }u;D EiS hf ajymi;f z;l zuaf q;vyd cf xJ m;aom awmom;}u;D EpS af ,muaf vmuaf wmh ygon?f r[m rdwfwyfom;rsm;u aumifrav;awGukdyJ irf;ae=uonf? Tokd@jzifh aumuf±kd;awGatmuf 0Suf,lvmaom vufeuf c,J rf;awG ajymufusm;XmecsKyfokd@ a&muf&Sdvm=uonf? &duQmXme/ vufeufXme/ aq;Xmewkd@wGif &aJ bmfrsm; wm0ef,lxm;&I wkdufckdufa&; &Jabmfrsm;rSm 200yif 121

rjynfh? ‚wkd@ukd okH;av;a,mufpDygaom ajymufusm;wyfzGJ@av;awGtjzpf Akdvfr–;Axl;u xyfcGJay;onf? *sKHjzifh vkyfxm;onfh &duQmajcmufrkef@awG ay;onf? vufypfAkH;awG ay;onf? olwkd@u XmecsKyfESifh a0;vHaom *syefpcef;rsm;qDoGm;+yD; ESpf&ufokH; &uf *syefawG aexkdifpm;aomufykHukd acsmif;ajrmif;avhvmonf? 0ifvrf;xGufvrf;ukd avhvmonf? tvpftikduf &aom ntcsdefwGifrS v#yfwjyuf 0ifwkduf.? vufypfAkH;ESifh xk.? *syef tenf;qkH; q,fa,muf q,fhig;a,mufavmufaoonf? aemuf+yD; csufcsif; jyefqkwfvmonf? *syefrsm;um; ttdyftaeyif rajzmifhawmh? wxdwfxdwfESifh usD;vef@pmpm; jzpfae=uonf? rE aW v;EiS hf tr&y&l buwf iG f r[mrwd Ef iS hf wudk yf rJG S uxJG uG vf maom *syetf pak v;awuG dk ajymuuf sm;wyaf wuG wudk cf udk af csre_ ;f on?f vuef uyf irf u o@Hkye;f awvG n;f &on?f &onohf @Hkye;f awuG dk r[mrwd wf @dkxH omG ;a&mutf yEf oHS n?f “r[mrdwfwyfrsm;.todtrSwf vkdcsifaZmESifh usKyfwkd@ *syefukd wkdufcdkufaeonfholawG/ bmawG/ nmawG b,f awmhrS oGm;rajymavESifh? TuhJokd@vkyfjcif;onf tacsmiform;/ vlaysmhvlnHhrsm;/ tpGrf;tp r&Sdolrsm;ESifh bmrS rxl;acs? æoifwkd@u okH@yef;rsm;/ *syefowif;rsm;ukd ay;p&m&Sdv#ifum; ra=umufr±GH@ oGm;a&mufawG@qkH=uavmh? olwkd@u oifhtm; ar;vmrS Avdk rf ;– Ax;l tyk cf sKyaf om zuqf pqf e@fusiaf &; jynof @lwyrf awmof m; jzpaf =umi;f udk ajymjyavm?h oithf m; aiaG =u; ay;u b,fawmhrS r,l&? ig.trdef@[lI ajymyg”Tonfum; r[mrdwfrsm;ESifh qufqH&mrSm jynfol@wyfrawmfom; rsm; vkdufem&ef Akdvfr–;Axl;owfrSwfay;vkdufonfh pnf;urf;csuf? *syefwyf}uD; rE Wav;òr@rS pwifqkwfcGm+yD? olwkd@vkH;0 ±_H;edrfhoGm;onfr[kwfao;? ArmjynfrSm *syefwyfawG trsm;}uD; &Sdaeao;onf? olwkd@ukd txdematmif wkdufckdufacsr_ef;&OD;rnf? Avdk rf ;– Ax;l onf o;Hk a,muwf w/JG av;a,muwf wJG ajymuuf sm;tpak v;rsm;udk *syeqf wk cf mG rnhf &nS vf sm;vaS om vrf;wav#mufvkH; [kdae&mwpk 'Dae&mwpk awmufav#muf woDwwef;}uD; }udKwifae&mcsxm;vkdufonf? *syewf @dk qwk vf m+y?D wae&mta&muf ajymuuf sm;wyzf @JGu yek ;f cadk pmiqhf idk ;f ae&mrS ypcf wwf udk cf udk of n?f *syef awG usolus/ rrJ jJ rif&m ypfolypfESifh z±kdz&J jzpfoGm;onf? ajymufusm;awGum; r&Sdawmh+yD? *syefawG qufvufcsDwuf vm=ujyeof n?f tawmaf 0;a0; rxirf wS af omae&m rxirf wS af omtcsed wf iG f ajymuuf sm;wudk cf udk cf H &jyeof n?f aooal o/ '%&f m&o&l ? qucf swD u=fujyeof n?f xytf wudk cf &H jyeof n?f vr;f wav#muvf ;Hk ajymuuf sm;wudk yf JG awEG iS hf a&mS irf &awm?h *syefawG tem;r&awmh? tdyfr&/ pm;r&ESifh pdwf\"mwfawG ysufjym;ukefonf? ajcmufjcm;vmonf? Akdvfr–;Axl;. ajymuf usm;wyfqkdv#if *syefwkd@ausmpdrfhatmif a=umufvmonftxd jzpfvmonf? rE aW v;/ jrpif ,pf prf suEf mS w@dkY Avdk rf ;– Ax;l O;D aqmiof nhf ajymuuf sm;wyzf @JGrsm;onf rwvf 8&urf S 20 &utf xd (12)&utf wiG ;f rmS yif *sye3f 00ausmaf o/ 200 '%&f m& ppk ak ygi;f (500) ausmf acsre_ ;f Eidk cf +hJy;D / puaf oew2f vu/f ped af jymi;f }u;D 2 vuf/ b&if;*ef; 4 vuf/ oHcsyfum um; 4 pD;/ ±kd;±kd;um; 2 pD;/ ±kdifz,f 15 vufESifh ta&;}uD;aom pm±Gufpm wrf;rsm; odrf;qnf;&rdcJhonf? ppfukdif;ppfrsufESmwGifum; zufqpfawmfvSefa&;orm;rsm;.pGef@pGef@pm;pm; wkdufckdufr_a=umifh *syefwkd@ ppfukdif;òr@tm;apmpD;pGm pGef@v$wfvkduf&a=umif; *syefoHk@yef;rsm;ukd,fwkdifu 0efcHajymqkdonftxd jzpfchJI t*Fvdyfwkd@u aus;Zl;wifa=umif; ajym=um;vm&onf? t*vF yd wf @dkonf Avdk rf ;– Ax;l acgi;f aqmiof nhf zuqf paf wmvf eS af &;wyzf @JGudk txirf ao;awm?h totd rwS f rjyKbJ aeI r&awm?h xrdk #ru jrerf m zuqf paf wmvf eS af &;wyzf @JGEiS hf y;l aygi;f vvdk mon?f owl @dk Armjynpf prf suEf mS quvf ucf swD uf &mwGif Armwyfu a&S@rS toufpGef@wkdufcdkufay;apvkdjcif; jzpfonf? owl @dkonf Avdk rf ;– Ax;l EiS hf aw@GqaHk q;G aE;G Eidk zf @dk }uKd;pm;vmon?f owl @dkonf r;dk rusrD &euf ek tf a&mucf swD u&f rn?f r;dk òziòf zirf usrD &euf ek rf a&muvf #if r[mrwd wf yaf wG ppaf &;t& tcutf c}J u;D vmayvrd rhf n?f *syeAf vdk cf sKyf urD &l monf o@lwyf awuG dk jyevf nzf @JGpn;f &ef jyiqf icf sed &f omG ;ayvrd rhf n?f Tonuf dk ciG rhf jyKEidk ?f *syef wyrf awmf trwS (f 15)rS wyrf (15) (31)ESifh(33)wkd@onf &Srf;jynfbufokd@ qkwfoGm;=uonf? &Srf;jynfwGif vkH;0txdremao;aom wyfr(56)vnf; &Sdae on?f ‚w@dkudk r[mrwd wf @dku vudk vf wH udk cf udk jfci;f rjyKEidk ?f ‚w@dkudk [ewhf m;wudk cf udk of mG ;z@dk pwd cf stm;xm; &rnhf titf m; 122

w&yfvkdvmonf? jrefrmzufqpfawmfvSefa&;wyfzG@JrSvGIJ tm;ukd;p&m rjrif? okd@jzifh r[mrdwfwkd@onf Akdvfr–;Axl;ESifh awG@qkHaqG;aEG;&ef pwifvufurf; vm=uavonf? (5) “'D=unfh? Axl; pum;ajymaew,f? &aJ bmfwkd@? ævl&,fvkd@ jzpfvm&if wm0eftoD;oD; ygvmovkd rdrdwkd@&J@ arG;&myg tcGifhta&;vnf; ygvmw,f? 'tD ciG thf a&;xrJ mS vwG vf yaf &;[m t\"ud qwdk m &aJ bmwf @dk oabmayguvf rd rhf ,vf @dk ,ql w,?f 'vD wG vf yaf &;udk tvum; pm;+y;D tyd +fy;D ae v@dkawmh r&b;l ? wudk ,f &l p+ryJ ?J u,dk thf ay: uswwhJ m0euf dk }uKd;pm;+y;D xr;f ±uG rf S jzpwf ,?f '@dk&nrf eS ;f csu[f m vwG vf yf a&;y?J t'J gudk r& &wehJ n;f ehJ &atmi,f &l r,?f b,of rl S '@dkvrl sKd;udk csKycf s,xf m;wmudk rvbdk ;l ? tcsKytf cs,uf i;f whJ vGwfvyfa&;tppfom vkdw,f? t&wkduf,l&w,f? 'gukd igwkd@&@J t\"duwm0efyvJ kd@ rSwfxm;=u” &Srf;jynfppfrsufESm a&S@wef;pcef;wckwGif &aJ bmfESpfa,muf Akdvfr–;Axl;ajym=um;chJaomrdef@cGef;wckukd jyefvnf avh vmae=ujcif; jzpfonf? wa,mufu zwfjyI wa,mufu em;axmifaeonf? rvSrf;rurf;rS ykdrkd}uD;rm;aom w}J uD;wwwJ Gifrlum; zufqpfawmfvSefa&;wyfrS wyfr–;rsm;0kdif;I Adkvfr–;Axl;ESifh t }udwfte,f aqG;aEG;ae&onf? owl @dkawmvf eS af &;wyzf @JGrsm; *syeuf dk vudk vf wH udk cf udk of nrf mS ,cqk vdk #if atmiyf e;f òr@te;D u jri;f =um';dk e,tf xd a&muf&Sdaeay+yD? r =umrD atmifyef;òr@ukd odrf;Ekdifvdrfhrnfxifonf? okd@aomf Akdvfr–;Axl;um; acgif;rmvSonf? ol@ukd AkdvftmVm0u/ Akdvf&'J if/ AkdvfausmfxGef;wif/ Akdvfzpfcsf/ ESifh AkdvfatmifZi/f aq;r–;}uD; apmaemfcef; paom &aJ bmfrsm;u 0kdif;0ef;azsmif;zsajymqkdae=ujcif; jzpfonf? “tcqk &dk if usaemwf @dk&n±f ,G cf suaf tmiof avmuf jzpaf e+y?D &rS ;f jynuf *syewf yaf wG r;dk òziòfzirf uscif jyevf npf k z@GJ+yD;/ &efukefrSm oGm;aygif;zkd@qkdwhJ tpDtpOf[m b,fvkdrS rjzpfEkdifawmhbl;? r[mrdwfwyfawGvnf; u|efawmfwkd@wyftul tneD @J &euf ek uf dk O;D wn+fy;D awmuaf v#mucf sED idk af e+y?D u|eaf wmwf @dkwyaf wvG n;f ysO;f rem;/ ycJ ;l buaf wrG mS tawmaf tmiyf JG cHaew,fvkd@vJ =um;ae&w,f? 'Dawmh æ” “[kwfw,f-Akdvfr–;æaemuf+yD; tajctaetm;vkH;ukdvJ Akdvfr–;ukd,fwkdif AkdvfcsKyfatmifqef;qDukd tpD&ifcH+yD;+yD yæJ AkdvfcsKyfqDu a&mufvmr,fh !¸ef=um;csufukdyJ Akdvfr–;taee@J aq;uk tem;,l&if; apmifhaeoifhw,f? Akdvfr–;twGuf a&@SrmS vyk pf &mawG trsm;}u;D &adS o;w,?f aemirf mS wudk pf &mawvG n;f trsm; &adS eao;wmyg? aemu+fy;D u|eaf wmwf @dkuvdk J pwd cf sapcsiwf ,?f wm0e[f ol r# t±;dk a=ua=u ta&ce;f ce;f u|eaf wmwf @dkwm0eaf usatmif }uKd;yr;f xr;f aqmiof mG ;r,qf wdk m ,kHyg” wyfAkdvfrsm;u aq;r–;}uD;apmaemfcef;.wifjycsufa=umifh Akdvfr–;Axl;tm; a&S@wef;pcef;rS ab;uif;&mpcef;okd@ qwk cf mG tem;,&l ef 0idk ;f 0e;f wudk wf eG ;f ae=ujci;f yif jzp.f ? Avdk rf ;– Ax;l pum;ajymon?f iuS zf sm;'%cf &H onrf mS =um+yD jzpof jzihf vlrSm jzLazsmhcsKH;usae+yD? avoHwkd;wkd;ESifh pum;ukd em;em;+yD;rS ajymae&onf? “&aJ bmfawGtay: usKyf,kHygw,f? 'gayrhJ &aJ bmfwkd@ ætajctae[m tawmfcufaewkef;y?J *syefwyfawGvJ tm;}uD;aewkef;y?J r[mrdwfawGuvJ &duQme@J c,J rf;tenf;tyg;u vGJvkd@ usKyfwkd@ukd bmrS ulEkdifwmr[kwfbl;æ? 'Du vlxkuvJ usKyfwkd@ukd ulzkd@rajyme@J/ wcsdK@±GmawGqkd iwfae=uwmævlwcsdK@e@J u|EJ Gm;vSnf;awG o,f,lykd@aqmifa&;twGuf ac:xm;wmvnf; usKyf tdrfjyefckdif;vkduf+yD? cktcsdef[m v,fvkyfcsdefr[kwfvm;? olwkd@ukd ihJ&r,f? usKyfwkd@twGuf tpm; taomuf/ aq;0g;/ vufeufc,J rf; tukeftcuftcJ &Sdw,f? 'DtcuftcxJ rJ Sm &aJ bmfawGcsnf; usKyfrsufESmv$rJ xm; cEhJ idk f b;l ? aemu+f y;D usKk y&f @Jyiuf ,dk uf vn;f &aJ bmaf waG &@Suae tE &W m,uf dk tO;D q;Hk &iqf idk cf siwf ,æf t*vF yd af w&G adS ewek ;f &euf ek f udk wudk wf ek ;f uvJ usKyuf a&@SuaecwhJ my?J wrHk [;D omG ;wvhJ r;f O±ak u;G jrprf mS widk ;f A;Hk awaG xmixf m;wthJ xrJ mS vn;f usKyf a&@Sq;Hk u jzwcf whJ my?J 'ga=umihf &aJ bmaf wxG m;c+hJy;D usKyrf em;&ubf ;l Asmæaemu+fy;D Avdk &f aJ cgiuf vn;f owrd &wcsuf 123

&wcsufjzpfaeawmh olh@e@JusKyf ESpfa,mufpvkH;em;&if tm;awmfawmf av#mhoGm;rSm” aq;r–;}uD;apmaemfcef;uvnf; usef;rma&;±_axmifhrS 0ifajymonf? aq;XmewGif aq;aumif;0g;aumif;awG r&Sd awmh/ Akdvfr–;Axl;taejzifh tem;r,lbJ 'Dtwkdif;oGm;v#if b,faq;urS u,fwifEkdifvdrfhrnfr[kwf? TwGif Akdvfr– ;Axl;ukd ygwD0ifrsm;;u twif;tusyf aqG;aEG; wkdufwGef; ,l=uonfhtqifh jzpfoGm;onf? aemufqkH;wGif trsm;qENukd Akdvfr–;Axl; rvGefqefomawmhbJ acgif; +idrfhoabm wlvdkuf &awmhonf? Avdk rf ;– Ax;l EiS hf Avdk &f aJ cgiwf @dkonf aemuwf e;f pce;f jzpof nhf w,vf ;l pce;f o@dk jye=f u&rn?f o@dk&mwiG f xr;f piuf m; wckwnf;om &Sdonf? Akdvfr–;Axl;onf owdr&wcsuf &wcsuf jzpfaeaom Akdvf&aJ cgifukdom xrf;pifESifho,faponf? orl ul m; awmiaf 0;S wacsmi;f udk tm;jyKum awmawaG wmiaf wuG dk jzwjf yerf n?f pwd \"f mwcf eG tf m;jziohf m wi;f xm;&on?f Akdvfr–;Axl;onf aumif;aumif;yif &yfEkdif&Smawmhonfr[kwf? awmifa0S;ukd axmufumaxmufum wjznf;jznf;csif; }udK;pm;av#mufaeonf? ab;rS &aJ bmfrsm;u tvSnfhusjzifh az;rulwG=J u&onf? ocl spaf om&aJ bmrf sm;udk wudk yf rJG sm;=um;wiG f Avdk rf ;– Ax;l xm;c&hJ +y?D ool nf i,pf Ouf u&dk i0f wpf Of &[e;f b0EiS hf x;l x;l uuJ J omoem0h exf r;f jzpEf idk of nqf +dky;D q&mawmEf iS hf rbd rsm;u omoemah bmiwf iG f wouvf ;Hk aeomG ;&ef wudk wf eG ;f =uonfukd remcHbJ rdbwkd@ukd pGef@+yD; xGufajy;chJ&zl;onf? ZeD;onf rtkef;wifESifh om;orD;rsm; rsuf&nfvnf±GjJ zifh olwyf xJ0ifonfukd vkdufvHawG@qkH+yD; awmif;yefwm;jrpfpOfuvnf; ZeD;onfukd azsmif;zsESpfodrfhxm;cJhum cGJcGmvmcJhzl;onf? o@dk&mwiG f ,ck tajctaeEiS uhf m; rw+l y?D xuG cf mG vm&aom oul ,kd wf idk uf useaf eojl zpIf / use&f paf eol a&@Swe;f rS &aJ bmf rsm;u ol@udk csefxm;=uonf[k olcHpm;ae&onf? Akdvfr–;Axl;onf ol@twGufxuf Akdvf&aJ cgiftwGuf pdwfraumif;? Akdvf&aJ cgiftwGuf aq;aumif;0g;aumif;rsm; vkd ayrnf? &Srf;ukef;jyifjrifh awmifajcu ydEuJM kef;pcef;wGif rE Wav;ESifhaomfvnf;aumif;/ rdxˆDvm&Sd r[mrdwfwyfESifhaomf vnf;aumif;/ qufoG,fa&;wm0ef,l&ef olwm0efay;xm;chJaom AkdvfrskdK;jrifh &Sdonf? ‚rSwqifh r[mrdwfwyfrsm;xHrS ol@ taejzifh aq;aumif;0g;aumif;rsm; awmif;cHI &Ekdifonf? okd@aomf olrrSmchJ? ppfa&;udpPrSvGIJ r[mrdwfrsm;xHu tul tnD awmif;cHvkdolr[kwf? okd@aomf Akdvf&aJ cgiftwGufrl pOf;pm;ay;&OD;rnf? c&D;wmonf a0;vSacsonfwum;? w,fvl;pcef;onf tm;wif;av#mufvSrf;ae&aom ol@twGuf a0;vGef;vS onf? okd@aomf olrr_? *syefukd atmifjrif+yD;v#ifaomfrS ArmhvGwfvyfa&;twGuf a0;vHvSaom c&D;wmukd quf=u&OD;rnf r[wk yf gvm;? o,l =Hkunaf om q&dk ,S vf ppf ep/f ueG jfrLeppf epqf oD @dk cswD uzf @dktwuG qf vdk #ivf n;f &mouyf epf eG @fvw$ f v;Hk ye;f oGm;&rnfukdvnf; olodonf? w,fvl;pcef;a&mufzkd@ eD;vm+yD? awmifukef;wckrStqif; qifajcav#muav;wGif Akdvfr–;Axl; r[efEkdifawmh? tm;wif;xm;I r&awmh? ajr}uD;ay:okd@ ykHvsufom; vJusoGm;onf? ajr}uD;ay:okd@acgif;usum zkwfv_dufzkwfv_duf jzpfae&Smonf? &aJ bmfawG r=unfh&uf rjrif&ufp&m? 0kdif;0ef;ayG@xlxm;=u&onf? Akdvf&aJ cgifukd w,fvl;pcef;tjrefykd@+yD; Akdvfr–;Axl;ukd aemuf wacguf jyefac:&ef pDpOf=u&awmhonf? w,fvl;pcef;okd@a&mufaomtcgwGif Akdvfr–;Axl;onf pum;yif aumif;aumif; rajymEkdifawmh? arsmae&Sm+yD? tvkyform;xk. tem*wftwGuf vSyaomtvif;a&mifukd ol vdkufvH&SmazGaejcif;vm;? vGwfajrmufr_. csdK+rdefaom &o ukd olwrf;waeonfvm;? 1945 ckESpf/ ZGefv 2 &ufae@? w,vf ;l pce;f av;0,f &aJ bmaf w.G i±dk ud_ of rH sm; xuG af y:vmcahJ von?f wcsKd@u us,af vmipf mG iodk n?f wcsKd@u }udwfI}udwfI ±_dufonf? tm;vkH;yif 0rf;enf;pdwfukd xdef;rxm;Ekdif=u? olwkd@cspfaom Akdvfr–;Axl;twGuf ESajrmwo ,lusKhH;r& jzpf=u&onf? Akdvfr–;&,fæawmif,HrSm atmifvHpkdufumrSæ? okd@aomf olonf wm0efrsm;ukd tausyGefqkH;/ tjynfhpkHqkH;xrf;±GufoGm;chJol? om;r,m;udk peG ohf n?f rbd ukd peG @fon?f tusKd ;p;D ymG ;udk peG @fon?f b0udk peG @fon?f touuf dk peG @fon?f wyxf uJ dk 124

0ivf muwn;f u trd of @dkwcgrS rjyeof nrf mS u,G vf eG cf sed wf idk of ntf xd jzpof n?f pma&;&mwiG yf if trd uf dk wudk ±f udk rf a&;/ OD; aiGabmfxH ola&;aompmt&om ol@tdrfu ol@ta=umif; wpGef;wp =um;&onf? ool nf tvyk of rm;vwl e;f pm;tay: opmP &dS wm0eaf usyeG cf ohJ l jzpof n?f tvyk of rm;vwl e;f pm;.*%k of ud mQ nK‡;d ErG ;f aprnhf rnof nvhf yk &f yrf S ol rvyk cf ?hJ oEl iS thf wl awmvf eS af &;xJ yg0ivf mc=hJuol tvyk of rm;rsm;EiS whf uG wyxf wJ iG f tvyk of rm;vwl e;f pm;.pn;f ur;f &rdS p_ wd \"f mw/f u,dk uf sKkd ;peG @fr_ pwd \"f mwwf @dkuodk m ol jyocohJ n?f u,kd uf sKd ;p;D ymG ;&mS aom pGef;xif;r_ wpufuav;rS r&Sdatmif jzLpifchJol jzpfonf? ool nf ueG jfrLepwf O;D taejzihf opmP &dS wm0eaf usyeG cf ohJ vl n;f jzpof n?f ueG jfrLepyf gwuD apcidk ;f aom wm0erf eS f or# ol ausyGefcJhonfcsnf; jzpfonf? uGefjrLepf&Jabmfrsm; tdENd, ukdodef;azxH oGm;a&mufa&; tppt&m&m pDpOfay;cJhonf? ppfukdif;Akdvfodef;OD;rStp *syef@tE W&,fusa&mufaom &Jabmfrsm;twGuftumtuG,fay;cJhonf? ol.tumtuG,f ay;r_atmufwGif uGefjrLepfygwD. ajratmufpnf;±kH;a&;vkyfief;/ vlxkpnf;±kH;a&;vkyfief;wkd@ukd xad &mupf mG taumitf xnf azmaf pEidk cf ohJ n?f ueG jfrLeptf aw;G tac: jzihf ol csrwS cf ahJ om jynof @lwyrf awm.f vu%Q m/ wyfrawmf. vlxkpnf;urf;/ jynfoltay:oabmxm;/ wyfehJjynfol qufqHa&;oabmxm;rsm;rSm orkdif;pmrsufESmwGif vSypGm wifusefae&pfonf? olonf ol@xGufouf aemufqkH;tcsdeftxd uGefjrLepfpdwf\"mwfukd jyooGm;EdkifchoJ l jzpfonf? ool nf zuqf paf wmvf eS af &;acgi;f aqmiwf O;D .wm0euf vdk n;f ausyeG cf ohJ n?f To@dkwm0eaf usyeG cf ±hJ rHk u acgi;f aqmiwf O;D taejzihf ten;f i,rf #aompn;f prd uf rdk # rcpH m;czhJ ;l bJ aoontf xd &aJ bmrf sm;EiS thf wl taeqi;f &/J tpm;qi;f &J twlwuG qif;&'J kuQESifh vnfyif;zufaechoJ l jzpfonf? okd@aomfæ ppftm%m&Sifrsm;onf zufqpfawmfvSefa&;ae@ukd ordkif;rS z,fxkwfazsmufzsufypf&ef ,kwfrmaumufuspfpGm }udK;pm;ch=J uonf? wyfrawmfae@tjzpf tpm;xkd;chJ=uonf? xkdenf;wlæ wyfrawmfom;wkdif; cspfaom/ av;pm;=unfndKaom Akdvfr–;Axl;ukdvnf; uGefjrLepfygwD0ifqkdonhf*k%fyk'fukd z,&f mS ; azsmuzf su+fy;D / Ax;l òr@[Il *%k jfyKru_ av;vyk uf mr#jzihf wyrf awmyf idk tf jzpf ord ;f yudk zf @dk wav#muvf ;Hk aumuuf sppf mG }uKd;yr;f c=Jhuon?f owl @dkrmS rl Avdk rf ;– Ax;l .“oiwf @dku,dk wf idk f jynof @lwyrf awmof m;rsm;.tusiphf m&wd &W jdSci;f / widk ;f ojlynof m; tusKd ;udk wu,uf mu,G jfci;f EiS chf swD u=fuv#if oiwf @dkcswD u&f m vr;f a=umi;f um; xi&f mS ;pmG usecf ahJ yt@H”qadk om taw;G tac:vrf;a=umif;ESifh ajzmifhajzmifh}uD;qef@usifaom vrf;a=umif;ay:rSm av#mufvSrf;ae=uavonf? Akdvfr–;Axl;omru AkdvfcsKyfatmifqef;ukdyif orkdif;rS z,f&Sm;ypfcsifae=uao;onf? rnfokd@qkdap/ orkdif;tauG@wauG@okd@ a&mufv#ifrlæ? 125

zufqpf0g' ta&S@/ ta&S@awmiftm&S jynfolrsm;eJ@ uGefjrLepfygwDrsm; &Jabmfodef;0if; Armjynfolrsm;&@J *k%fa&mifajymifwhJ zufqpf*syefawmfvSefa&;ae@(rwfv 27 &ufae@)[m ,cktcg tESpf 60 wif; wif;jynfhoGm;chaJ y+yD? Armjynftygt0if tm&SEkdfifiHtoD;oD;rS jynfolvlxk}uD;&@J orkdif;0if zufqpfawmfvSefa&; tawG@t}uHKrsm;ukd azmfxkwf avhvmjcif;tm;jzifh 'Dae@xl;ae@jrwf}uD;ukd *k%fjyKvkdufygw,f? zufqpf0g'qkdwmbmvJ zuqf p0f g'qwdk m vu0f g;}u;D tyk f t&i;f &iS vf wl e;f pm;&@J ouOf ;D qyH idk f tm%m&iS pf epjfzpwf hJ t=ur;f zuf tyk cf sKyf wJh EkdifiHa&;pepfeJ@ EkdifiHa&;t,ltq jzpfw,f? ‚a0g[m&[m (Fasces)qkdwhJvufwifpum;u qif;oufvmwmyg? t\"yd m` ,uf awmh &wJ i;f rsm;udk ppk n;f xm;whJ wi;f ywk }f u;D jzihf tv,Af [udk dk x;dk pudk vf udk jf ci;f v@dk qydk gw,?f 'g[m t=ur;f zufjcif;e@J Akdvfusrif;rljcif;&@J o±kyfygy?J wu,fawmh zufqpf0g'[m yxr urBmppf}uD;+yD;oGm;whJaemuf t&if;&SifEkdifiHrsm;rSm vlwef;pm; yÉdyuQawG wqifh wkd; euf±_dif;vmr_&@J txGufypPnf;jzpfygw,f? zufqpf0g'ukd tDwvDEkdifiHrSm rlqkdvkdeD&@J zufqpfygwDu (1921)ckESpfrSm OD;pGmwifjychwJ ,f? (1922) ck/ ‚ygwD tm %mvkwufvm+yD;wJhaemuf vufawG@usifhoHk;vmw,f? 'D0g'[m jynfwGif;rSm oufOD;qHykdif tm%m&Sifpepfukd ajymifajymifwif;wif; usifhoHk;+yD; 'Drkdua&pDeJ@ vGwfvyfcGifhawGukd acsr_ef;ypfw,f? wkd;wufwJh tzGJ@tpnf;rSefor#ukd zsufodrf;ypf+yD;/ uGefjrLepf0g'ukd urBmraus &efoltjzpf oabmxm;chJw,f? EkdifiHjcm;a&; ay:vpDrSmawmh a&SmfAif0g'ukd us,fus,fjyef@jyef@ usifoHk;+yD; usK;ausmfppfcif;a&;ukd wGef;aqmfygw,f? (1920)ck/ *smr%DrSm [pfwvm wifjychJwhJ ‘trsdK;om; qkd&S,fvpf0g'’qkdwm[mvnf; *smrefzufqpf0g'ygy?J [pf wvm[m *smr%DrSm zufqpf0g'ukd xlaxmifchJolyg? 'gawGe@J ra&S;raESmif;rSmyJ *syefuvnf; zufqpf0g'qDokd@ OD;wnfajymif;vJ vmchJw,f? *smref/ tDwvD/ *syef zufqpf0if±kd;wef; (3) EkdifiH yl;aygif;+yD; 'kwd,urBmppfrD;ukd ar$;chJ=uw,f? »»» »»» »»» 'tD csed rf mS yJ urmB uh eG jfrLepf tz@JGcsKy}fu;D jzpwf hJ ww,d ueG jfrLeptf iwf mae&iS ef ,&f @J owrW t}urd f nvD mc(H 1935) 126

u “ypPnf;rhJ vlwef;pm; r[mrdwf tajccHay:wGif us,fjyef@whJ zufqpfqef@usifa&;wyfaygif;pktwGuf enf;y&d,m,frsm;e@J e,cf s@Jppyf JG tE &W m,f &iqf idk af e&csed wf iG f zuqf pqf e@fusiaf &; wudk yf JG en;f y&,d m,”f udk csrwS vf udk yf gw,?f 'gudk bvl af *;&;D ,m; uGefjrLepfacgif;aqmif a*smh*sD-'DrDxa&mhAf u OD;aqmifcsrSwfchJwmyg? urmB uh eG jf rLeptf z@JGcsKytf z@JG0if Eidk if tH o;D o;D rS ueG jf rLepyf gwrD sm;[m 'vD r;f ne¸ cf suuf dk rrd wd idk ;f jyn&f @J tcidk tf rm tajctaersm;e@J aygif;pyfusifhoHk;um zufqpf0g' wkdufzsufa&;ukd taumiftxnfazmfaqmif chJ=uygw,f? 1? ? w±kwfjynfolrsm;e@J w±kwfjynfuGefjrLepfygwD CPC w±kwfjynfuGefjrLepfygwD CPC ukd (1921)ck/ Zlvkdif (21)&ufae@rSm xlaxmifchJw,f? *syeef ,cf s@Jorm;[m apmpmG uwn;f u w±wk jf ynuf dk omG ;a&usaecwhJ ,?f w±wk jf ynf ta&@Sajrmuyf idk ;f udk O;D pmG odrf;ykduf+yD; wpwpe@J w±kwfwjynfvHk;ukd 0g;rsKdypfa&;yg? aemufqHk;rSm w±kwfjynfukd ol@&@JukdvkdeDtjzpf ajymif;ypfa&;jzpf yg w,f? (1931)ck/ pufwifbm 18 &ufae@rSm *syef[m w±kwfjynf ta&S@ajrmufykdif;&Sd wyfrsm;ukd usL;ausmfxkd;ppf qicf whJ ,?f ped ;f ,e+frKd@udk tajrmurf sm;e@Jypcf wyf gw,?f t'J uD mvawrG mS cseaf u&wdS [f m CPC acgi;f aqmiwf hJ wyef aD wmuf dk wytf if tm; tv;kH t&i;f e@J vudk vf aH csre_ ;f aewmyg? ‘jyiyf &euf dk ErdS ef i;f Eidk af &;twuG f jynwf iG ;f +ird 0f yyf jdym;a&;udk O;D pmG vyk ’f qkdwhJ ay:vpDukd usifhoHk;aew,f? t'J Da'ou wyfrsm;ukdvnf; ‘*syeftm; vHk;0rckcH&’ trdef@xkwfxm;w,f? 'Dvkde@J w±kwfjynf&@J ta&S@ajrmufykdif;u jynfe,f(3)ck[m *syefzufqpf vufusa&mufch&J w,f? 'Daemuf *syef e,fcs@Jorm;awG[m ayzsif (,ck yDuif;) e@J xifusif;wkd@ukd +cdrf;ajcmufvmw,f? txufazmfjyyg (9§18)ta&;tcif; jzpfyGm;+yD;whJaemuf CPC [ma=unmcsuf csufcsif;xkwf+yD; *syefe,fcs@J orm;rsm; w±kwfjynfu xGufoGm;a&;ukd a=u;eef; ykd@awmif;qkdvkdufw,f? (1935)c/k =o*wk vf (1)&uaf e@rmS vn;f CPC [m w±wk tf rsKd;om; ar;G csi;f ayguaf zmrf sm;tm; *syecf ck qH e@fusiaf &;/ trdjynfu,fwifa&; E_d;aqmfcsufukd xkwfjyefchwJ ,f? 'g[m(8§1)a=unmcsufvkd@ w±kwforkdif;rSm xif&Sm; chJwmyg? 'g&@J twGif;oabmu jynfwGif;ppf&yfp+J yD; wpnf;wvHk;wnf; *syefckcHqef@usifa&;ukd qifE$oJ Gm;zkd@jzpfw,f? t'J ED pS uf ek rf mS yJ CPCA[adk umrf w[D m ‘0ga,muaf ygu’f rmS tpn;f ta0; w&yuf dk usi;f ycwhJ ,?f tpn;f ta0;u “*syecf ck H qe@fusiaf &;/ trsKd ;om; nnD wG af &;wyaf ygi;f pk xal xmiaf &;vr;f ne¸ ”f uf dk azmxf wk cf whJ ,?f 'vD r;f ne¸ [f m wjynf vHk;&Sd e,fy,ftoD;oD;u jynfcspfyk*~Kdvfrsm;&@J axmufcHr_ukd &&SdchJw,f? (1935) 'ZD ibf m (9) &uaf e@rmS CPC&@J acgi;f aqmirf j_zihf ayzsirf mS axmitf csKd @&wdS hJ ausmi;f om; qEjNyyJG ay:ayguf vmw,f? aºu;a=umfoHuawmh “*syefe,fcsJ@orm;tm; acsr_ef;ypf=u” “jynfwGif;ppfukd &yfpJ+yD; pnf;vHk;nD!GwfpGm jynfyusL;ausmfr_ukd wkdufckduf=u”“w±kwfjynfajrmufykdif; ukd,fykdiftkyfcsKyfa&;a'oukd qef@usif=u” qkdwmawGygy?J CPC&@J ‘*syefckcH qef@usifa&; trsdK;om; nDnGwfa&; wyfaygif;pk ay:vpD’ &@J wGef;aqmfr_atmufrSm ulrifwef AkdvfcsKyf}uD;awGjzpf=uwhJ ‘usef;±$,fvsH’e@J ‘,ef[lcsdef’wkd@[m “jynfwGif;ppf&yfp+J yD; pnf;vHk;nDnGwfpGm *syefckcHqef@usifa&; awmi;f qdk csutf widk ;f wyef aD wmef @J ppcf i;f aeru_ dk &ypf +J y;D CPCe@Jy;l aygi;f um *syecf ck qH e@fusiaf &; qiEf oJ$ mG ;z@dk” cseaf u&wdS f tm; awmif;qkdvkduf=uw,f? (1936) 'ZD ibf mrmS cseaf u&wdS [f m &tDS e;f udk a&muvf mw,?f use;f e@J,ewf @dkudk &eS pf ;D jynaf jrmuyf idk ;f u wyef aD wmf tm; xkd;ppfqif wkdufckdufa&;ukd }uD;=uyfzkd@ wkdufwGef;vm jyefw,f? usef;e@J,efwkd@u csefau&Sdwftm; jynfwGif;ppf&yfp+J yD; CPCe@J y;l aygi;f um *syef cck qH e@fusiaf &;vyk zf @dk t}urd af ygi;f rsm;pmG azsmi;f zscwhJ myg? 'gayr,hf cseaf u&wdS [f m acgi;f rmrme@J jii;f y,cf whJ ,?f 'ga=umihf cseaf u&wdS tf m; tusyuf idk f ztd m;ay;Eidk zf @dktwuG f zr;f q;D xed ;f ord ;f vudk wf ,?f 'tD jzptf ysu[f m tJ'Dwkef;u jynfwGif;jynfytm;vHk; wkefv_yfoGm;apcJhwJh ‘&SDtef;ta&;tcif;’ygyJ? 127

'tD ajctaeatmurf mS url iwf ef ygwtD wiG ;f ±y_ ±f y_ af x;G ax;G jzpuf m cseaf u&wdS tf m; aowiG ;f y@dkyp+f y;D tm%m &,la&; *kd%f;awGay:vmw,f? t'J Dvkd ±_yfaxG;aewhJtcsdefrSm wjynfvHk;u trsdK;om;jynfolrsm; tusdK;rS tpcsDum ‘&SDtef;ta&;tcif;’ukd +idrf; csrf;pGm ajz&Sif;=uzkd@ CPC u wifjychwJ ,?f vuaf w@GrmS vn;f csLtifvkdi;f pwhJ acgi;f aqmifrsm;udk &StD e;f okd@ apv$wf+yD; aqG;aEG;apchwJ ,f? CPC e@J tzufzufu 0dkif;0ef;}udK;pm;r_a=umifh csefau&Sdwf[m jynfwGif;ppf&yfp+J yD; CPCe@J ylaygif;um *syef cck qH e@fusiaf &;udk rvoJ$ mra&mS iof m vucf cH &hJ w,?f 'ga=umihf (10)EpS wf m jynwf iG ;f pp[f m tajcctH & &ypf J Eidk vf udk f w,f? 'g[m ulrif wefe@J CPC wkd@ 'kwd,t}udrf yl;aygif;aqmif±Gufr_yg? (1937)Zvl idk (f 7)&uf vul ;dk wwH m; ta&;tci;f jzpyf mG ;csed uf p+y;D (1945) =o*wk vf tx[d m w±wk jf ynof al w&G @J *syefckcHqef@usifa&;/ trsdK;om;vGwfajrmufa&;ppfyGuJ mv jzpfw,f? (193&)=o*kwfvrSm CPC[m emrnfausmf=um;vSwhJ ‘avmhc|ef;nDvmcH’ukd usif;ychJw,f? nDvmcHrSm *syefckcH qe@fusiaf &;/ Eidk if aH wmuf ,wf iaf &; vyk if e;f pO}fu;D 10 &yuf dk a&;qcJG srwS cf whJ ,?f t'J aD emuf w±wk jfynf *syecf ck qH e@fusiaf &; ppyf [JG m w±wk tf rsKd;om;aygi;f pkH jynof al w&G @J cck aH &;ppyf JG tjzpof @dk wr[k wk cf si;f jzpaf y:w;dk ymG ;omG ;awmwh ,?f w±wk jfynof l aw&G @J *syecf ck qH e@fusiaf &;ppyf [JG m urmB zh uqf pqf e@fusiaf &; wudk yf rJG sm;twiG ;f u ta&;}u;D whJ tpwd tf yidk ;f w&yf jzpvf m w,f? *syefzufqpfawG[m a&mufav&mrSm tukef±d_@/ tukefowf/ rk'def;usifhvk,uf/ raumif;r_'kp±kdufrSefor# vkyfaqmif ch=J uwmyg? eefuif;+rdK@ukd odrf;ykduf+yD;aemuf &ufowW (6)ywftwGif; vl (3)odef;ausmftxdowfypfchwJ ,f? 'g[m‘eefuif; vlowf y’GJ tjzpf urBmausmfchJw,f? *syecf ck qH e@fusiaf &; trsKd ;om;nnD wG af &; wyaf ygi;f pk xal xmi+f y;D onwhf ifdk f cseaf u&wdS tf yk pf [k m ueG jf rLepqf e@f usiaf &;vyk &f yrf sm;udk tuek tf pif peG @fvw$ vf udk wf mr[wk yf gb;l ? (1939-41)cEk pS rf sm;twiG ;f cseaf u&wdS [f m *syeqf e@fusif a&;tiftm;pkrsm;jzpfwhJ trSwf(8)wyfrawmfe@J trSwf (4)wyfrawmfopfwkd@ukd t}udrf}udrftaESmuft,Suf ay;chwJ ,f? 'Dvkyf &yfrsm;ukd CPC u jywfjywfom;om; qef@usifwkdufckdufchwJ ,f? (1941)'DZifbm(7)&ufae@rSm *syefu ypdzdwfork'N&mrSm&SdwhJ tar&duefavwyfe@Ja&wyfpcef;rsm;ukd tvpf0if a&muf wudk cf udk vf udk wf thJ wuG f ypzd wd of r'k &N m ppyf [JG m ay:xuG vf mcwhJ ,?f (9)&uaf e@rmS w±wk [f m tar&ud e/f +Awd ed f wkd@ESifh qufoG,f+yD; *syefukd ppfa=unmchJw,f? (1942)Zefe0g&DrSm tar&duef/ +Adwdef/ ±k&Sm;/ w±kwfpwhJ EkdifiH (26) EkdifiH[m *smr%D/ tDwvD/ *syefzufqpf 0if±kd;wef; (3) EkdifiHukd qef@usifwkdufckdufa&; ‘r[mrdwfEkdifiHrsm; a=unmcsuf’ukd vufrSwfa&;xkd;=u+yD; ‘urBmhzufqpf qef@usifa&; nDnGwfa&;wyfaygif;pk’ukd z@JGpnf;w,f? (1942) rSm *syefusL;ausmfa&; wyftiftm;&@J (60µ) ausmfukd w±kwfppfajrjyifrSm qGiJ ifcsKyfaESmif xm;EkdifchJw,f? 'g[m urBmhzufqpfqef@usifa&;rSm }uD;rm;whJ aumif;r_jyKcJhjcif;ygy?J (1944 rS 1945) c/k EpS qf e;f yidk ;f rmS urmB zh uqf pqf e@fusiaf &; wudk yf [GJ m atmiyf tJG vvD &D aeygw,?f *smreaf w[G m Oa&mypprf suEf mS rmS ueG jfrLeprf sm;/ w;dk wuwf hJ titf m;prk sm;e@J Oa&myjynof al w&G @J qe@fusiwf udk cf udk rf a_ =umihf rck s±;_H erd ahf wmh r,hf tajctae qudk af eyg+y?D *sye[f mvn;f ypzd wd pf prf suEf mS rmS tar&ud e&f @J jyi;f xewf whJ udk cf udk rf a_ =umihf tusyqf udk af e& ygw,?f urmB zh uqf pf qe@fusiaf &;wudk yf [JG m atmiyf aJG wG tvvD &D aeyg+y?D 'gawuG w±wk jf ynof al w&G @J *syecf ck aH &;wudk yf JG ukd tm;wufapygw,f? (1944) ck/ tapmykdif;rSmuwnf;u CPC &J@acgif;aqmifr_jzifh *syefckcHqef@usifa&; tajccHa'orsm;rS wyfe@Jjynfolrsm; [m a'ovkduf wefjyefxkd;ppfrsm;ukd qifE$aJ eyg+yD? atmifyGaJ wGvnf; woDwwef;}uD; &&Sdaew,f? t'J D (1944)ck wESpftwGif;rSmyJ trSwf(8)wyfrawmfeJ@ trSwf(4)wyfrawmfopfwkd@[m *syefzufqpfrsm;eJ@ wkdufyGJaygif; (20,000)ausmqf iEf cJ$ +hJy;D zuqf pf *syewf yof m;aygi;f (2)oed ;f (6)aomi;f ausmf acsre_ ;f Eidk cf whJ ,?f trad jr&@J a'owcsKd@uvdk n;f jyefvnfodrf;,lEkdifcJhw,f? wcsdef wnf;rSmvnf; *syefckcHqef@usifa&; tajccHa'orsm;ykdrkd ckdifrmvm+yD; wkd;csJ@EkdifcJhw,f? aemufwESpf ESpfopful;a&mufawmh CPC acgif;aqmifwhJ *syefckcHqef@usifa&; jynfol@tiftm;rSm (9)odef;(2)aomif;txd 128

}uD;xGm;vmw,f? jynfol@ppf tiftm;rSmvnf; (2)oef;(2)odef;txd wkd;yGm;vmw,f? ajrmufykdif; twGif;rGef*kd;vD;,m;rS awmiyf idk ;f [idk ef euf |e;f tx/d us,jfye@fvwS hJ a'o}u;D twiG ;f *syecf ck qH e@fusiaf &; tajccaH 'o (19)ck txzd iG vhf pS Ef idk cf whJ myg? *syefckcH qef@usifa&;atmifyGJ t}udKumv (1945){+yDvrSm CPC[m owWrt}udrf uGef*&ufukd ,iftefrSm usi;f yvudk wf ,?f ueG *f &u&f @J tcsutf csmwm0euf awmh cck aH &;ppef @J vwG af jrmuaf &;ppf atmiyf cJG +Hy;D aemuf w±wk jfyn[f m b,fvrf;a=umif;jzifh csDwuf=urvJ qkdwhJ ta&;}uD;jy\\emukd aqG;aEG;tajz&Sm=uzkd@jzpfw,f? armpf wD ek ;f u ueG *f &urf mS neG @faygi;f tp;dk &vyk if e;f pOqf wdk hJ Eidk if aH &;tp&D icf pH mukd wiof iG ;f w,?f oul url iwf e&f @J wygwtD m%m&iS pf epuf dk zsuof rd ;f +y;D 'rD udk a&p&D wdS hJ neG @faygi;f tp;dk &w&yxf al xmiaf &;/ wjynvf ;kH u jynof al wG pn;f v;kH nD nGwf=u+yD; *syefckcHqef@usifa&;tiftm;pkrsm;ukd ckdifckdifrmrm wkd;cs@JoGm;&r,fvkd@ wifjychJygw,f? ypzd wd pf prf suEf mS rmS *sye[f m w±;H_ wn;f ±;H_ / wqwk wf n;f qwk af e&ygw,?f (1945)c/k =o*wk vf rmS tar&ud e[f m [D±kd&SD;rm;e@J em*gpuD+rdK@rsm;ukd tEkjrLAHk;cs wkdufckdufvkdufw,f? qkdAD,uf tpkd;&uvnf; *syeftm; ppfa=unmvkdufw,f? qkdAD,uf wyfeDawmfukd w±kwfjynf ta&S@ajrmufykdif;rSm&SdwhJ *syefwyfawGukd xkd;ppfqifzkd@ apv$wfvkdufw,f? wcsed wf n;f rmS armpf wD ek ;f u ‘*syeuf sL;ausmaf &;orm;rsm;e@J aemuqf ;kH ywd wf udk yf ’JG qwdk ahJ ºu;a=umof uH dk xwk jf yef vkduf+yD; aoemywdcsKyfcsLaw;tm; vufeufcstnHhcHzkd@ nif;qefaewhJ *syefwyfawGukd acsr_ef;ypfzkd@ trSwf(8)wyfrawmf/ t rSwf(4)wyfrawmfopfeJ@ wjcm;ckcHa&;wyftm;vHk;u jyefvSefxkd;ppf}uD;qifzkd@ n¸ef=um;vkdufw,f? *syefckcHa&;ppfyGJ jyefvSefxkd; ppf}uD;qifEw$J hJ tqifhokd@ qkdufa&mufchyJ g+yD? w±wk jf ynof rl sm;e@J urmB zh uqf pqf e@fusiaf &; titf m;prk sm;&@J jyi;f xepf mG x;kd EuS wf udk cf udk rf a_ tmurf mS *syeef ,f cs@Jorm;[m rvoJ$ mra&mS iof m tºui;f rvhJ uef ucf sa=umi;f a=unmcwhJ ,?f (8)EpS wf m w±wk jfynof rl sm;&@J *syecf ck qH e@fusif a&;wkdufyG[J m aemufqHk;rSm atmifyGcJ HEkdifvkdufyg+yD? ‚umvrsm;twGif; w±kwfjynfolawG[m zufqpf*syefwyftiftm; (1)oef;(3)odef;(‚teuf CPC acgif; aqmif whJ &eof @laemuyf idk ;f *syecf ck qH e@fusiaf &; tajccaH 'orS wyef @Jjynof rl sm;u acsre_ ;f cwhJ hJ *syezf uqf pf ta&twuG rf mS (5)odef;(2)aomif;)e@J ±kyfao;wyf (1)oef;(1)odef;(8)aomif;ukd acsr_ef;ypfEkdifchwJ ,f? *syeftpkd;&u vufeufcsa=umif;pmukd pufwifbm (2)&ufae@rSm r[mrdwfEkdifiHrsm;tm; ay;ykd@ygw,f? 'ga=umifh w±kwfjynf[m zufqpf*syefawmfvSefa&; atmifyGtJ xdrf;trSwfae@tjzpf pufwifbm 3 &ufae@udk owf rSwfxm;ygw,f? zuqf p*f syeaf wmvf eS af &; atmiyf &JG +y;D wahJ emuf jynof wl &yvf ;kH [m +ird ;f csr;f a&;e@J 'rD udk a&puD dk awmiwhf ar#mrf eS ;f cwhJ ,?f 'gayr,hf cseaf u&wdS Of ;D aqmiwf hJ url iwf eyf gw[D m ajr&iS }fu;D e@J\"e&iS }fu;D vwl e;f pm;tm%m&iS pf epuf dk xed ;f ord ;f xm; v+dk y;D ouOf ;D qyH idk tf yk cf sKyaf &;pepuf dk quvf uuf siohf ;kH aew,?f ueG jf rLepqf e@fusiaf &;/ jynof ql e@fusiaf &; jynwf iG ;f ppcf i;f a&;ukd }uHpnfaew,f? tar&duefe,fcs@Jorm;uvnf; w±kwfjynftm; ol@&@JukdvkdeDtjzpf ajymif;ypfzkd@ }uHpnfaewmyg? 'ga=umifh ukdrifwefygwDtm; jynfwGif;ppfcif;a&;ukd wufwufºuºu ulnDyHhykd;aew,f? cseaf u&wdS [f m jynwf iG ;f pptf wuG f wqiwhf ;dk jyiqf icf sed f &&adS &;/ jynof vl xl tk m; vrd nf mrid_ ;f wudk Ef idk af &;twuG f jynwf iG ;f +ird ;f csr;f a&; aq;G aE;G &ef csKHui;f o@dkvma&muyf g&ef armpf wD ek ;f tm; quwf udk f (3) }urd wf idk f a=u;ee;f y@dk zwd af c:cwhJ ,?f armf pwD ek ;f [m csLtivf idk ;f / 0raf &mah zw@dke@Jtwl csKHui;f udk omG ;a&mu+fy;D (1945) =o*wk vf xrJ mS cseaf u&wdS ef @J aq;G aE;G cwhJ ,?f orkdif;rSm ‘csHKuif;aphpyfaqG;aEG;yG’J vkd@ emrnfausmf=um;ygw,f? csKuH i;f apph yaf q;G aE;G yrJG mS bmawaG q;G aE;G aq;G aE;G url iwf e[f m vwG af jrmuaf 'o 'rD udk a&ptD m%me@J jynof @l wyfrawmfwkd@&@J w&m;0iftqifhae&mudk wav#mufvHk; todtrSwfrjyKchJygbl;? aemuqf ;kH rmS aq;G aE;G y&JG @Jq;kH jzwcf suaf wuG dk ausmcidk ;f +y;D url iwf ewf yrf sm;[m 1946/ ZeG vf rmS tv,yf idk ;f viG jfyif vGwfajrmufa'oukd xkd;ppfqif vmw,f? 'Dvkde@J w±kwfjynfrSm jynfwGif;ppfay:aygufch&J w,f? (1945) =o*kwfvrS (1949) pufwifbmtxd[m w±kwfjynfolawG&@J vGwfajrmufa&;ppfyuJG mv jzpfygw,f? (4) EpS =fumjynwf iG ;f ppuf dk qiEf +J$y;D aemuqf ;kH rmS CPC acgi;f aqmiwf hJ jynof @lvwG af jrmuaf &;wyaf wuG url iwf ef 129

azmufjyefa&; wyfrsm;ukd tEkdifwkduf wjynfvHk;rSm atmifEkdifch+J yD; (1949)rSm/ ‘w±kwfjynfolawG x&yfvkduf=u+yD’ vkd@ a=unmvkdufum w±kwfjynfopf ukd xlaxmifchwJ ,f? ,ctk cg w±wk jfynof p&f @J z@HG+zKd;w;dk wurf [_ m urmB w0e;f v;kH &dS jynof al wuG trhH ce;f apmi=hfunahf e&whJ taet xm; rsdK; jzpfaeyg+yD? 2? ? AD,uferfjynfolrsm;e@J AD,uferfuGefjrLepfygwD CPV CPVukd (1930)ck/ azazmf0g&D(3) &ufaeh rSmxlaxmifchwJ ,f? *syeef ,cf s@Jorm;[m A,D uef ruf dk (1940)c/k puwf ibf mrmS usL;ausmof rd ;f yudk vf udk wf ,?f A,D uef rjf ynof al wG [m t'J Dtcsdefup+yD; jyifopfe,fcs@Jorm;e@J *syefe,fcs@Jorm;wkd@&@J trsdK;om;zdESdyfr_ukd 2xyfuGrf;cH=u&awmhw,f? CPVwen;f tm;jzihf ti'f cdk sKdi;f em;ueG jfrLepyf gw[D m 1941 c/k arvrmS A,D uef rvf wG vf yaf &;r[mrwd tf z@JGcsKyuf dk z@GJpnf;wnfaxmifvkdufw,f? “wjynfvHk;ujynfolawG aoG;pnf;nDnGwf+yD; *syefe,fcs@Jorm;e@J jyifopfe,fcs@Jorm;wkd@ukd ckcH qef@usif+yD; trsdK;om;vGwfvyfa&; t&,l=u”qkdwhJ aºu;a=umfoHukd wifjychwJ ,f? (1943)a&mufawmh *syefzufqpfawG[m jyifopfe,fcsJ@orm;ukd ab;csdwfxm;vkduf+yD; tif'kdcsdKif;em;ukd wOD;wnf; tykdifpD;vkdufw,f? 'Dawmh CPV[m “*syefzufqpfukd armif;xkwf=u”vkd@ aºu;a=umfoHtopfukd azmfxkwfwifjy+yD; trdEkdifiH u,fwifa&;/ *syefzufqpfqef@usifa&;v_yf&Sm;r_ukd wyfvSef@E_d;aqmfjyefw,f? wqufwnf; zufqpf*syefqef@usifa&; vuf eufukdifwkdufyuJG kd qifEv$J kdufygw,f? 'Dvkde@J taxGaxGykefuefr_ ta=umif;tcsufrsm;ukd zefwD;ay;EkdifcJhw,f? t'J Daemuf a'ovkdufykefuefr_ wpDwwef;}uD;ukd pwifchvJ kd@ awmfvSefa&;tajccHa'oawG tqufrjywf ay: xuG f us,jfye@fvmw,?f a'oto;D o;D rS vuef uuf idk f titf m;prk sm;[m A,D uef rvf wG af jrmuaf &;wyrf awmef @J waygi;f w pnf;wnf; jzpf=uygw,f? (1945) =o*wk (f 13) rmS CPV [m 'wk ,d t}urd jfynvf ;kH u|wf ueG *f &uuf dk ac:,ul si;f yvudk wf ,?f ueG *f &urf mS t axGaxGykefuefa&;jy\\emukd aqG;aEG;=uwmyg? =o*wk vf (16)&urf mS A,D uef rvf wG vf yaf &; r[mrwd tf z@JGcsKy&f @JXmecsKyuf tajctaeopaf tmurf mS ‘trsdK;om; nvD mc’H udk ac:qudk si;f yw,?f nvD mcrH mS tz@JGcsKy&f @J ay:vp}Du;D (10) &yef @J taxaG xyG ek uf eaf &;tred @fudk twnjfyKcwhJ ,?f 'ghtjyif A[kdtrsdK;om;vGwfajrmufa&;aumfrwDukd a±G;aumuf z@JGpnf;ygw,f? t'J Daemuf EkdifiHw0ef;vHk;rSm ykefuefr_awG ay:vm awmhwmygyJ? =o*kwf (19 rS 25) twGif; [EGdKif/ pGef;[Gm/ qkdif*Hkpwh+J rdK@awG[m qufwkduf vGwfajrmufch+J yD; taxGaxGykefuefr_ }uD; [m wjynfvHk;rSm atmifyGcJ HEkdifvdkufyg+yD? puwf ibf m(2)&uaf e@rmS [cdk srD i;f [m A,D uef rf 'rD udk &uwf pof rwR Eidk if H ay:xeG ;f vm+yjDzpaf =umi;f urmB jhynof l rsm;ukd a=unmvkdufygw,f? puwf ibf m(23)&uaf e@rmS jyiof puf sL;ausmaf &;wyaf w[G m t*vF yd wf yrf sm;&@J tumtu,G ef @J tutl naD y;r_ atmurf mS (*syevf uef ucf somG ;+y;D wahJ emuf t*vF yd rf [mrwd wf yrf sm;u A,D uef raf wmiyf idk ;f / url iwf ef w±wk wf yrf sm;u ajrmuyf idk ;f )A,D uef raf wmiyf idk ;f qikd *f pkH whJ a'owcsKd @udk x;dk ppqf ivf mw,?f qidk *f ukH dk ord ;f +y;D aemuf A,D uef raf jrmuyf idk ;f udk usL;ausm0f iaf &muvf mum [idk zf ek /f [EKdG ipf whJ +rKd @}u;D awuG dk ord ;f yudk +f y;D owl @dk&@Juvdk edk tD jzpf xyrf oH rd ;f yudk af &; }upH nvf m w,f? 130

(1946) 'ZD ibf m (19) &uaf e@rmS A,D uef rtf p;dk &u “wjynvf ;kH o@dk cck pH pqf iEf aJ$ &;tred @f”uxdk wk jf yevf udk wf ,?f t'J Dtcsdefup+yD; jyifopfe,fcs@Jorm;ckcH qef@usifa&;ppfyGJ pwifchJ&wmygy?J (1954) Zlvkdif 21 &ufrSm *sDeDAmoabmwlnDcsufpmcsKyft& jyifopfe,fcs@JckcHa&;ppfukd tqHk;owfvkdufyg+yD? (9)ESpf wm ckcHa&;ppfyuGJ mvtwGif; jyifopfppfom;(oHk@yef;tygt0if)(5)odef;(6)aomif;ukdacsr_ef;ypfchJw,f? A,D uef rjf ynof al w[G m jyiof puf sL;ausmaf &;wyrf sm;qwk of mG ;ayr,hf tar&ud euf A,D uef raf wmiyf idk ;f udk o;D jcm;vwG vf ywf hJ ‘Eidk if ’H tjzpf qwD ;dk &@J tapmithf a&mS ucf H e,af jr tjzpxf m;a&;tqjdkyKum Eidk if wH aygi;f wpn;f wn;f jzpaf &; ukd twm;tqD; vkyfvmjyefw,f? (1959)arvrmS A,D uef rtf vyk of rm;(ueG jf rLep)f ygwD 'wk ,d t}urd f A[adk umrf wD (15)=urd af jrmuf pnkH tD pn;f ta0;rSm AD,uferfawmifykdif;jynfolawG[m tar&duefe,fcsJ@eJ@ ya'o&mZfpepfukd wGef;vSefa&;twGuf “t=urf;zuf awmfvSefa&;”qifEo$J ifhw,fvkd@ qHk;jzwfchwJ ,f? (1960)rmS A,D uef raf wmiyf idk ;f ‘trsKd;om;vwG af jrmuaf &;wyOf ;D ’ uxdk al xmi+fy;D tar&ud eef ,cf s@J&@Juvdk edk 0D g'opf ukd wudk yf 0JG icf whJ ,?f ajrmuyf idk ;f u jynof al wuG vn;f awmiyf idk ;f u ar;G csi;f naD emiof m;csi;f rsm;&@J wudk yf uJG dk axmucf uH nl D cJhw,f? (1975) {+yD 30rSm qkdif*Hkukd odrf;ykdufEkdif+yD; tar&duefe,fcs@J wGef;vSefa&;ppfyGJ atmifyGcJ HchwJ ,f? A,D uef rjfynof al wrG mS A,D uef ruf eG jfrLepyf gw&D @J acgi;f aqmirf j_zihf *syezf uqf pf usL;ausmaf &;orm;rsm; uvdk n;f aumif;/ ESpfw&m ausmfwkdifwkdif AD,uferfukd usL;ausmfodrf;ykdufchJwhJ jyifopfe,fcs@Jorm;e@J tar&uefe,fcs@Jorm;wkd@ukd vnf;aumif; &&J 0J Hh0Hhwkdufy0GJ ifjcif;jzifh e,fcs@Jorm;tm;vHk;ukd armif;xkwfypfEkdifchJovkd ESpfaxmifcsD&Snf=umchJwhJ ya'o&mZf pepfukdvnf; tqHk;owfEkdifvkdufyg+yD? A,D uef rf trsKd ;om;rsm;&@Joridk ;f opuf dk ziG vhf pS Ef ifdk cf vhJ @dk vwG vf ywf hJ trcDS udk i;f whJ Eidk if aH wmwf &ytf jzpf 0xhH npf mG a&S@ukdcsDwufvsuf&Sdw,f? 3? ? ArmjynftrsdK;om;aygif;pHkjynfolrsm;eJ@ ArmjynfuGefjrLepfygwDCPB CPBukd (1939) =o*kwf 15 &ufae@rSm xlaxmifchwJ ,f? BIAwyfrsm;e@Jtwl ppfa=umif; (3)a=umif;cGuJ m zufqpf*syefrsm; ArmjynfwGif;ukd (1941) 'DZifbmrSm 0ifvm w,f? (1942) 'DZifbmvukefrSm Arm wjynfvHk; *syefvufatmufukd usa&mufoGm;&w,f? zufqpf*syefrsm; 0ifvm wme@J t*Fvdyfe,fcs@Jorm;wdk@ Armjynfu qkwf cGmoGm;awmhw,f? zufqpf*syefwyfrsm;[m ArmjynfwGif;a&mufvm+yD; zufqpfZmwdukd jyvmw,f? Arm trsKd;om; EkdifiHa&;acgif; aqmifrsm;t=um; zufqpf*syefukd jyefvnfarmif;xkwfa&;t,ltq wpwp ysH@ESH@wlnDvmum v#Kd@0SufpGm pwifv_yf&Sm; vmw,f? ocifpkd;/ ocifoef;xGef;wkd@ukd,fpm;jyKwhJ t*Fvdyfe@J ,m,Dr[mrdwfjyK+yD; zufqpf*syefawmfvSefa&; t,ltq (wwd, uGefjrLepf tifwmae&Sife,f&@J pdwf\"mwf)jzpfwhJ ‘tif;pdefppfwrf;’ ukd wkd;wufolrsm;u pwifvufcHvmw,f? w;kd wuwf hJ Eidk if aH &;acgi;f aqmirf sm; wjynvf ;kH wiG f tuuJG JG tjym;jym; jzpaf ewthJ wuG f zuqf p*f syeaf wmvf eS af &; twGuf jyefvnfpnf;±kH;&ef vkdtyfvmw,f? 'ga=umifh ocifpkd; OD;aqmifum pnf;±Hk;a&;vkyfief;rsm;ukd v#dK@0SufvkyfaqmifchJ w,?f ocipf ;dk e@Jociof e;f xeG ;f w@dk&@J ueG jfrLep0f g'udk tajccwH hJ zuqf p*f syef qe@fusiaf &; v#Kd@0uS pf n;f ±;kH a&;[m wjzn;f jzn;f tqutf o,G rf sm;jym;/ titf m;w;dk ymG ;vmw,?f zuqf p*f syeqf e@fusiaf &;twuG f taw;G tac:t&/ pn;f ±;kH a&;t& jyiqf if EkdifcJhw,f? ‚umvrsm;twGif; ocifoef;xGef;u ocifodef;azukdawG@qHkum tdENd,okd@ rjzpfraeoGm;+yD; r[mrdwfrsm;e@J tqutf o,G f &a&;u}dkuKd;pm;z@dk aq;G aE;G wudk wf eG ;f cwhJ ,?f (1942)Zvl idk af vmurf mS ociof ed ;f aze@Jociwf iaf ±w$ @dk tEd ,dN o@dk 131

a&mufoGm;w,f? aemifrSm‚wkd@rSwqifh ocif oef;xGef; [m r[mrdwfwkd@ehJ tquftoG,f&chJwmyg? (1943) =o*kwfvrSm *syefu Armjynftm; twkta,mifvGwfvyfa&;ukd ay;chJw,f? 'DtcGifhaumif;udk toHk; csvdkuf+yD; ocifoef;xGef;/ ocifEk/ ocifatmifqef;polwkd@[m 0ef}uD;tzG@JrSmyg0ifvm=uw,f? 0ef}uD;vkyfief;ukd tum tuG,f,l+yD; *syefckcH qef@usifa&;vkyfief;jyifqifa&;ukd wGifwGifus,fus,fvkyfaqmifchwJ ,f? (1944) =o*kwfvrSm AkdvfcsKyfatmifqef;e@J ocifpkd;wkd@ ycJ l;pHjywyf&if; AkdvfausmfaZmtdrfrSm v#dK@0SufaqG;aEG;+yD; zufqpfwkdufzsufa&;/ jynfol@vGwfvyfa&;(zwyv)trsdK;om;wyfaygif;pk}uD;zGJ@pnf;a&;ukd aqG;aEG;qHk;jzwfcJhw,f? Avdk cf sKyaf tmif qe;f u ppaf &;/ ocipf ;dk u Eidk if aH &;/ ociof e;f xeG ;f u Eidk if jH cm;quof ,G af &;q+dky;D wm0ecf aJG 0um (zwyv)&@J OD;pD;tzGJ@ukd zGJ@vkdufw,f? t\"du tiftm;rsm;tjzpf ArmjynfuGefjrLepfygwD/ jynfol@ta&;awmfyHkygwDeJ@ wyfrawmf wkd@yg0ifcJhw,f? tzGJ@cskKyf&J@ &nfrSef;csufuawmh zufqpf*syefukd tukeftpif acsr_ef;+yD; ArmjynfvGwfvyfa&;twGuf rav#mhaomZjGJ zifh }uH@}uH@cdkifckdif wkdufyG0J ifoGm;a&;jzpfw,f? aemif rmS vrl sKd;ptk z@JGrsm;/ wo;D y*k v~ y*k Kd~vrf sm;vn;f yg0ivf mw,?f A[Odk ;D p;D tz@JGuvdk n;f w;dk cs@Jz@JGpn;f vudk wf ,?f zwyvtaejzihf Armvh wG vf yaf &;a=unmpmwr;f trwS (f 1)rS (4)txd xwk jfye+fy;D jynof vl xl tk m; v#Kd@0uS pf n;f ±Hk;v_H@aqmfchJ ygw,f? zuqf paf wmvf eS af &;twuG f ppyf nmavvh m&eef @J Eidk if aH &;oiwf e;f wu&f ef 1944/ puwf ibf mupwi+f y;D ocif oe;f xeG ;f u &aJ bmrf sm;tm; ociof ed ;f az&&dS m tEd ,dN o@dk wowk +fy;D wowk af pvwG cf &hJ m ppk ak ygi;f 33 a,muf apvw$ cf whJ ,?f wcsed wf n;f rmS Armwh yrf awmtf wiG ;f rmS vn;f ueG jfrLep0f g'jzihf ynmay;pn;f ±;kH +y;D zuqf p*f syeuf dk awmvf eS wf udk yf JG 0ifrnfh wyfrawmfw&yftjzpf jyifqifwnfaqmufchwJ ,f? (1944) EpS uf ek ef @J (1945)EpS qf e;f yidk ;f avmurf mS r[mrwd wf yaf w[G m tEd ,dN raS e Armjyntf aemuyf idk ;f o@dk x;dk ppf qifwkdufckduf 0ifa&mufvmw,f? zwyv tz@JGcsKyf[m 'DtcGifhaumif;ukd toHk;cszkd@ zufqpf*syefawmfvSefa&; ppfwkdif; }uD; (7) wkdif;cuGJ m *syefawmfvSefa&;ukd rwfv(27)&ufae@rSmpwifzkd@ qHk;jzwfchwJ ,f? ociof e;f xeG ;f / ociAf [ed ;f e@J ociof e;f azw@dk (3)O;D uawmh awmiif bl urf mS &aJ cgiaf jymuuf sm;v@dkac:whJ *syeqf e@f usiaf &; ajymuuf sm;wyzf @JGudk O;D aqmiwf udk yf 0JG icf =hJuw,?f wcsed wf n;f rmS ociof e;f xeG ;f [m r[mrwd rf sm;e@J quof ,G af &; EkdifiHjcm;qufoG,fa&; wm0efukdyg xrf;aqmifchwJ ,f? (1945)arv (1)&ufrSm wyfrawmfu &efukef+rdK@ukd wkdufckdufodrf;ykdufchwJ ,f? 1945/ arv (3)&ufae@rSm CPB[m &efukef+rdK@ Am;u&m;vrf;rSm qkdif;bkwfwif+yD; w&m;0ifygwDjzpfvmw,f? zufqpfawmfvSefa&; atmifycJG Hawmhr,fhtcsdef Zlvkdif (20 rS 27)&ufae@txd CPB&@J 'kwd, uGef*&ufukd usif;ychwJ ,f? uGef*&ufrSm ppf+yD;umvqufvufaqmif&Gufrnfh vkyfief;pOfrsm;ukd aqG;aEG;csrSwfchwJ ,f? t'J guawmh ac:qkd avh&SdwhJ ‘ba&muf'g0g' vrf;pOf’qkdwmygyJ? (1945) =o*kwf (15) &ufwGif *syefvufeufcsw,f? *syefrsm; vufeufcswhJtcg *syefppfOD;pD;csKyf 'kAkdvfcsKyf}uD; Ekrufwmu t*FvdyfAkdvfcsKyf}uD; ba&mifeif;xHokd@ Armjynf ppfajrjyifwGif &SdaewhJ*syefppftiftm;ukd ay;tyfazmfjy&mrSm (153 ,000) &SdwhtJ euf (63 ,000) ausmfomv#if usef&Sda=umif;azmfjychJw,f? ‚umvrsm; twGif; Armjynf ppfrsufESm wGifvdyf/ uefe@J csefau&Sdwfw±kwfwyftygt0if r[mrdwf tiftm;pkpkaygif;rSm (605,000) &Sdygw,f? ArmrsKd ;cspf wyrf awmef @J ajymuuf sm;wyzf @JG rsm;u *syezf uqf paf wmvf eS af &;twiG ;f *syezf uqf prf sm;e@J wudk yf aJG ygi;f (1000) ausmf qiEf cJ$ +hJ y;D (20000) ausmf acsre_ ;f owk of if cwhJ ,?f 'wk ,d urmB pptf wiG ;f Armjyn[f m ppaf jrjyif jzpcf &hJ v@dk ta&S@awmif tm&SrSm qHk±H_;epfemr_ t}uD;qHk; EkdifiHjzpfchJ&w,f? *syefrsm;vufeufcs+yD;aemuf Armjynf[m t*Fvdyfvufatmufjyefa&mufcJhw,f? zwyv [m zqyv trsKd;om;wyaf ygi;f p}ku;D tjzpf t*vF yd ef ,cf s@Judk quvf uwf udk yf 0JG izf @dk w&m;0if tz@JGtpn;f w&yftaejzifh ay:xGufvmw,f? AkdvfcsKyfatmifqef;u OuUÏ/ ocifoef;xGef;u taxGaxG twGif;a&;r–;? 132

(1945)c/k =o*wk vf wiG f ‘aeo&l ed tf pn;f ta0;’v@dkac:whJ zqyv&@J oridk ;f 0if vxl tk pn;f a0;}u;D usi;f ycwhJ ,?f tpnf;ta0;rSm (1) Armhwyfrawmfta&; (2) wkdif;jyKjynfjyKvGwfawmfac:,la&; (3) trsdK;om;pnf;vHk;nDnGwfa&;pwhJ ta&; }uD; jy\\emrsm;ukd qHk;jzwf twnfjyKchJw,f? (1946) Zefe0g&D (21-22) rSm zqyv&@J yxrqHk;nDvmcHukd usif;yw,f? vlxk (1)odef;ausmfwufa&mufw,f? v;kH 0 vwG vf yaf &;twuG f quvf uwf udk yf 0JG iaf &;/ ajr,mjy\\em ajz&iS ;f a&;/ e,cf s@Jt&i;f tE;DS rsm;udk jynof yl idk f ord ;f ,al &;/ tou(f 18)EpS jfyn+hfy;D owl idk ;f rqJ EaN y;ciG &hf adS &;/ widk ;f jyKjynjfyK vw$ af wmaf c:,al &;pwhJ ta&;}u;D q;kH jzwcf surf sm;udk cscwhJ ,?f (1946) puwf ibf mwiG f taxaG xoG ywd af y:xuG vf mw,?f zqyvwiG f vusmf *%kd ;f u tomp;D &omG ;wthJ wuG f vlxkwkdufyuGJ kd acgif;aqmifaewhCJ PBukd zqyv trsdK;om;wyfaygif;pk}uD;rS xkwfy,fypfvkdufw,f? (1947)Zefe0g&DwGif zqyv-uGefjrLepf nDnGwfa&;ukd aemufqHk;vrf;pOfcsrSwf vkyfaqmifchJw,f? ratmifjrifchJ? (1948)Zefe0g&D (4)&ufae@rSm Ek-tufwvD pmcsKyfjzifh ArmjynfvGwfvyfa&; &chJw,f? (1948)rwvf (13) &u-f ysO;f rem;/ *sivf udk ek ;f awmiof vl ,of rm;nvD mcwH iG f vuif wk vf urf vwG af &;/ rw&m; aºu;+rDrsm; av#mfypfa&;/ &efukeftvkyform; wkdufyGuJ kd axmufcHa&; qHk;jzwfcsufrsm;csrSwfchJw,f? nDvmcHwGif ocifoef; xGef;u “ygwDukd &efolu wkdufvm&if jyefvnfckcH wkdufckdufoGm;r,f”vkd@a=unmchwJ ,f? (1948)rwvf (28)&uaf e@rmS zqyv tp;dk &u ygweD @Jjynof rl sm;udk azmujf yewf hJ jynwf iG ;f ppf pwiwf udk cf whJ ,?f ygwuD “&&mvuef uuf idk pf +JGy;D rrd ud ,dk uf ,dk f cck uH mu,G af &;ppuf dk qiEf oJ$ mG ;=u”v@dk wygwvD ;kH udk v@H_aqmcf whJ ,?f jynwf iG ;f pp[f m uae@txtd q;kH rowEf idk ±f rkH u pptf m%m&iS pf epf wen;f tm;jzihf zuqf p0f g' usiohf ;kH aewhJ pptf p;dk &tyk cf sKyaf ewm (43)ESpfwm =umoGm;yg+yD? jynfolawG vkdvm;awmifhwaewhJ +idrf;csrf;a&;e@J 'Drkdua&pD r&ao;ygbl;? 'kwd,t}udrf zufqpf awmfvSefa&;w&yf qifE$&J ygvdrfh OD;r,f? wkdif;jynf[m acwfaemufus+yD; rjJG ymusvsuf &Sd+r&J Sdaeygao;w,f? 4? ? ukd&D;,m;jynfolrsm;e@J ukd&D;,m; tvkyform;ygwD ukd&D;,m; uGefjrLepfygwDukd (1925) ck/ {+yDvrSm xlaxmifw,f? aemifrSm ukd&D;,m; tvkyform;ygwDtjzpf ajymif;vJhcJhw,f? (1910) ckESpfwGif *syefodrf;ykdufjcif;ukd cHchJ&w,f? (1930) ck/ ZGefv ‘cvef’ nDvmcHrSm uiftDqGef;u ukd&D;,m; awmfvSefa&;&@J t\"duvkyfief;pOf[m *syefckcH qef@usifa&; vufeufukdifwkdufyGJukd wGef;aqmfay;a&; jzpf&r,fvkd@ pwif,wifjycJhw,f? (1932)rSm *syefckcHqef@usifa&; vufeufukdif ajymufusm;wyfzGJ@ukd pwifxlaxmifygw,f? (1934)rSm ‚ajymufusm;wyfzGJ@rsm;ukd pkaygif;+yD; jynfol@ awmfvSefa&; wyfrsm;ukd xlaxmifchJ jyefw,f? (1936) arv(5)&ufae@rSm ‘ukd&D;,m;trdajrjyefvnfodrf;ykdufa&;tzGJ@’ukd xlaxmifvkdufw,f? 'g[m ukd;&D;,m;o rkdif;rSm yxrqHk; ay:aygufvmwhJ *syefqef@usifa&; trsKd;om; pnf;vHk;nDnGwfa&; wyfaygif;pk w&yfjzpfw,f? &nf±G,fcsufuawmh *syefckcHqef@usifa&;rSm ukd&D;,m;jynfolrsm; us,fus,fjyef@jyef@v_yf&Sm;yg0if vmapa&;/ *syefckcH qef@usifa&; tiftm;pk awG&@J pnf;vHk;nDnGwfwhJ acgif;aqmifr_ukd tm;jznfhay;a&;wkd@ jzpfygw,f? 'DtzG@J[m uGefjrLepfrsm;ukd tjrKawtjzpfxm;+yD; tvkyform; v,form; r[mrdwfzG@Jr_ukd tajccHum *syef eJ@eD; pyfwJh ajr&Sif/ vufa0cH t&if;&SifeJ@ trsdK;om; opPmazmufrsm;rSty vlwef;pm;vl@tv$mtoD;oD;ukd vlxk}uD;eJ@ pnf;vHk;nD nGwf+yD; wcsdefwnf;rSm usefwkd;wufwhJ tzG@Jtpnf;toD;oD;e@J eD;eD;uyfuyf r[mrdwfjyK z@JGpnf;chJw,f? uiftDqGef; OD;aqmif+yD; ‚tz@JG&@J vkyfief;pOf}uD;(10)&yfudk a&;qGcJ srSwfchJw,f? t'J Dvkyfief;pOfawGxrJ Sm *syef ukdvkdeD tkyfpkd;r_ukd wGef;vSefypfa&;/ trsdK;om; 'Drkdua&pDawmfvSefa&;&@J wm0efrSm vGwfvyfwhJ ukd&D;,m; 'Drkdu&ufwpfE1kdi3fi3H

xlaxmif a&; jzpfw,fvkd@ azmfjycJhw,f? 'ghtjyif awmfvSefa&;wyfzGJ@pnf;a&;/ jynfol@tpkd;&zGJ@pnf; xlaxmifoGm;a&;/ vlr_a&;/ pD;yGm;a&; e@J ,Ofaus;r_pwhJbufawGrSm jyKjyifajymif;vaJ &; aqmif±GufoGm;a&; jzpfw,f? tcsdefwkdtwGif;rSm a'oqkdif&m ukd&D;,m;trdajr jyefvnfodrf;ykdufa&; tz@JGrsm;ay:vm+yD; tiftm; (2)odef; avmuf xd tzGJ@0ifrsm;wkd;rsm;vmw,f? (1945)ck/ ZlvkdifvwGif usif;ywhJ ykd@p'rfuGefz&ifhu (38)rsOf;+ydKifukd qkdAD,ufe@J tar&duefwkd@ odrf;ykdufxm;whJ e,fajrrsm;&J@ e,fedrdwfrsm;tjzpf owfrSwfcJhw,f? (38)rsOf;+ydKif&J@ajrmufbufukd ajrmufukd;&D;,m;/ awmifbufukd awmifukd&D;,m; tjzpf uoJG Gm;chJw,f? (1945)ck/ =o*kwfv (10) &ufae@rSm qkdAD,uf wyfeDawmfwyfz@JGrsm; ajrmufukd&D; ,m;ukd 0ifa&mufvm +yD; zufqpf*syef wkdufa&;ukd ulnDchJw,f? ‚ESpf pufwifbmv(8)&ufae@wGif tar&duefwyfrsm; ukd&D;,m; awmifykdif;udk odrf; ykdufvkdufw,f? (1948)c/k puwf ibf mvrmS ajrmuuf &dk ;D ,m; tvyk of rm;ygw&D @Jacgi;f aqmirf j_ zihf ajrmuyf idk ;f udk (ajrmuuf &dk ;D ,m;) ukd&D;,m; 'Drkdu&ufwpfjynfol@orRwEkdifiHawmf ukd wnfaqmufvkdufygw,f? (1950)ck/ ZGefv(25)&ufae@rSm trdajr vGwfajrmufa&; ppfyuGJ kd pwif qifEc$J hwJ ,f? (1951) ckZlvkdifv (10)&ufae@rSm aphpyfaqG;aEG;+yD; ppf&yfpcJ hwJ ,f? 5? ? zdvpfykdif jynfolrsm;eJ@ zdvpfykdifuGefjrLepfygwD (1930)ck/ Ekd0ifbmv 7 &ufae@rSm zdvpfykdif jynfolrsm;twGif;rSm zdvpfykdif uGefjrLepfygwD ay:xGufchJw,f? (1941) 'ZD ibf m(7)&u/f *syeuf yvk qJ yd uf r;f udk tvp0f iaf &muwf udk cf udk vf udk wf thJ cg *syecf ck H qe@fusiaf &;wyf aygif;pk xlaxmifzdk@ v_H@aqmf+yD; jynfolvlxkukd acgif;aqmifum zufqpf*syefqef@usifa&; vufeufukdifwkdufyJG qifEc$J hwJ ,f? (1942)rwvf rmS zuqf p*f syeqf e@fusiaf &; jynof @lwyrf awmuf dk xal xmiEf idk cf whJ ,?f t'J aD emuf ajymuuf sm;ppuf dk tus,tf jye@f qiEf cJ$ whJ ,?f (1944)cEk pS af &muaf wmh t+rwJ r;f wytf itf m; (2)aomi;f tx&d cdS whJ ,?f titf m;awmiwhf i;f whJ t&H wyftiftm;rsm;vnf; &Sdvmw,f? zdvpfykdif&@J e,fajrtcsdK@ukd *syefzufqpf tkyfpkd;r_atmufu vGwfajrmufap+yD; 'Drkdu a&pDtm%mukd xlaxmifay;EkdifcJhw,f? (1945) ck=o*kwfv (15) &ufrSm zufqpf*syef[m tºuif;rJh vufeufcsoGm;cJhw,f? (1934)ckESpfwGif tar&duefwkd@ jyÏmef;chwJ hJ Oya'e@JtnD (1946)ck/ Zlvkdifv 4 &ufae@wGif zdvpfykdif EkdifiH[m vGwf vyfa&;ukd a=unm+yD; orRwEkdifiHukd xlaxmifvkdufw,f? ,ctk xd zvd pyf idk jf ynof rl sm;e@J zvd pyf idk uf eG jf rLepyf gwaD cgi;f aqmiwf hJ jynof @lwyrf awmof pwf @dk[m tar&ud e-f rm;ukd@pf/ tar&duef-tuGDEkd/ tar&duef-&mrkd@/ tar&duef-tufpx&mpwhJ tpkd;&tqufqufukd jzKwfcsEkdifchJ+yD; trd EkdifiHtm; trSDckduif;whJ EkdifiHw&yfjzpfvma&;twGuf qufvufwkdufyG0J ifvsuf&Sdygw,f? 6? ? tif'kdeD;&Sm;jynfolrsm;eJ@ tif'kdeD;&Sm;uGefjrLepfygwD tif'kdeD;&Sm; uGefjrLepfygwD[m (1914)ck/ arv (5)&ufae@rSm xlaxmifchwJ hJ ta&S@tdENd,qkd&S,f 'Drkdu&ufwpf r[m rdwftzG@Jukd (1924)ck/ ZGefvrSm tif'kdeD;&Sm; uGefjrLepfygwDvkd@ trnfajymif;chJwm jzpfw,f? (1942)/ rwfvrSm *syef[m tif'dkeD;&Sm;ukd odrf;ykdufvkdufw,f? tJ'DtcsdefrSpvkd@ *syefzufqpf qef@usifa&; vufeuf udkif wkdufyGJukd (1945) ck/ =o*kwfv (15) &uf/ *syefrsm; tºuif;rJh vufeufcsoGm;wJhtxd pGJpGJ+rJ+rJ wkdufyGJ 0ifchJ=uwmyg? (1945)c/k =o*kwfv 17 &ufae@rSm tif'kdeD;&Sm; orRwEdkifiHukd xlaxmifchJ ygw,f? ‚aemuf tif'kdeD;&Sm; vGwfvyfa&;twGuf qufvuf wkdufy0JG ifchJw,f? (1949)ck/ 'DZifbm 27 &ufae@wGif 'wfcsft pkd;&u tcsKyftjcm tm%mukd vtJG yfay;chJ&w,f? uGefjrLepfygwD[m (1965) aemufykdif;wGif ajratmufygwDtjzpf usa&mufoGm;chJ&wm ,ae@txdygy?J 134

tif'kdeD;&Sm;jynfolrsm;[mvnf; ,cktcg vl@tcGifhta&;/ 'Drkdua&pDa&;eJ@ wkdif;jynftrSDckduif;a&;twGuf qufvuf wkdufyJG 0ifvsuf&Sdw,f? 7? ? xkdif;jynfolrsm;ESifh xkdif;uGefjrLepfygwD xidk ;f Eidk if [H m ta&@Sawmitf m&rS mS Oa&myEidk if rH sm; usL;ausmof rd ;f yudk rf c&H z;l whJ Eidk if wH Eidk if jHzpwf ,?f ueG jfrLepyf g wD[m (1930)ckuwnf;u ajratmufygwD w&yftjzpf ay:xGufchJwmyg? 'kwd,urBmppftwGif; (1942) ckrSm *syefzufqpfrsm; 0ifa&mufusL;ausmfjcif;cH&w,f? xkdif; uGefjrLepfygwD[m jynfolvlxkukd acgif;aqmif+yD; wkdufy0GJ ifchwJ ,f? *syefzufqpf vufatmufrSvGwfajrmuf+yD; aemuf xkdif;EkdifiH[m taemufrSDckda&; ay:vpDrsm;ukd csrSwfusifhoHk;chJ w,f? xkdif;jynfolrsm;[mvnf; trdEkdifiH trSDckduif;a&;/ 'Drkdua&pDa&;ESifh vl@tcGifhta&;rsm; tjynfht0 &&Sda&;twGuf qufvuf wkdufy0GJ ifaeqJ EkdifiHjzpf+yD; uGefjrLepfygwD[mvnf; ajratmufygwDtjzpf qufvuf±kef;uef ae&qJ jzpfygw,f? 8? ? rav;&Sm;jynfolrsm;eJ@ rav;&Sm;uGefjrLepfygwD (1930)ck/ {+yDv (30)&ufae@rSm xlaxmifcJhw,f? (1935) ck aemufykdif;rSm zufqpfqef@usifa&; nDnGwfa&; wyaf ygi;f pk udk xal xmiwf ,?f (1941)/ 'ZD ibf mvrmS *syezf uqf p0f g'rD sm;u rav;&mS ;udk ord ;f yudk vf udk wf myg? t'J aD emuf ygwD[m jynf olvlxkukd acgif;aqmif+yD; *syefckcHqef@usifa&; trsdK;om;vGwfajrmufa&; ppfyuJG kd qifEv$J kdufygw,f? (1945) ckESpfrSm tiftm; awmifhwif;whJrdrd&@J vufeufukdifwyfvnf;&SdchwJ ,f? *syerf sm; vuef ucf somG ;+y;D aemuf t*vF yd ef ,cf s@Jorm; jyevf nf 0iaf &muvf mwthJ wuG f vuef uuf idk wf udk yf uJG dk pGef@v$wfvkduf&jyefw,f? (1948)rSm t*FvdyfukdvkdeDtm%mykdifrsm;u ygwDukd rw&m;toif;tjzpf a=unmcJhjyefw,f? 'ga=umifh(1949)azazmf0g&D (1)&ufae@rSm *syefckcHqef@usifa&;wyf tajccHay:rSm rav;&Sm;vGwfajrmufa&; wyfrawmfukd xlaxmifvkdufygw,f? vufeufukdif wkdufyGuJ kd qufvufqifEc$J hjJ yefw,f? (1957) ckwGif vGwfvyfa&;&chJw,f? (1963) ckrSm rav;&Sm;orRw EkdifiHukd xlaxmifvkdufw,f? »»»»» »»»»» zufqpf0g'[m uGefjrLepf0g'ukd urBmra=u &efoltjzpf oabmxm;chJwmyg? uGefjrLepfrsm;uvnf; zufqpf0g' ta[mi;f topf tygt0if vol m;rsm;tm; &u&f upf upf uf owjf zw/f zEd ydS nf O‡ ;f qJ ao;G pyk af ewhJ pepqf ;dk reS of r# owk of if &iS ;f vi;f ypaf &;/ zEd ydS nf O‡ ;f ye;f ao;G pyk rf u_ i;f whJ v@labmiof pxf al xmiaf &;udk rrd wd @dk&@J oridk ;f ay;wm0etf jzpf c,H xl m;ygw,?f 'gukd 'kwd,urBmppf}uD;twGif; a&;jc,fchJwhJ teD;acwf orkdif;rsm;u oufcHchJyg+yD? ppfyG&J @J cufcwJ hJumvrsm;rSm uGefjrLepfygwDe@J uGefjrLepfrsm;[m jynfolvlxktwGif; xif&Sm;ay:vGifvmw,f? 'D 'kwd, urBmppf}uD;twGif; tm&Sjynfolrsm; tygt0if wurBmvHk;u jynfolrsm;[m zufqpf0g'udk wufwufºuºu wkdufy0GJ ifch=J uwmyg? EkdifiHtoD;oD;u zufqpf qef@usifa&;wkdufyG[J m 'Drkdua&pDa&;/ ukdvkdeDu|efb0u vGwfajrmufa&; wkdufyrGJ sm;e@J a&pD;a=umif; wckwnf; aygif;pnf;rd+yD; trsdK;om;EkdifiHawmfopfrsm; ay:xGef;vmapchJw,f? uGefjrLepfqef@usifa&; tvHeufukdv$ifhxl+yD; zufqpf0g'ukd xlaxmifum wurBmvHk;ukd ppfxJqGJoGif;cJh=uwJh [pfwvm/ rlqkdvkdeD/ wkd*sdKwkd@[m aemufqHk;rSm ppfw&m;cHrsm;tjzpf Zmwfodrf;oGm;cJhyg+yD? Armjynf tygt0if urBmhEkdifiHtoD;oD;u jynfolrsm;&J@ zufqpfawmfvSefa&;atmifyGJ *k%fa&mif xm0pOf xGef;ajymifygap? ? ○○○○○○○○○○ 135


Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!
Create your own flipbook