မြန်မာကုမ္ပဏီများအတွက်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကျင့်ဝတ်ဖြောင့်မှန်ရေး၊ ဂုဏ်သိက္ခာဆိုင်ရာလက်စွဲစာအုပ်

မြန်ြာကုြ္ပဏီြျားအတွက် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ကျငဝ့် တရ် မောငြ့် နှ ရ် ေး၊ ဂဏု သ် ကိ ာ္ခ ဆငုိ ေ် ာ လကစ် စဲွ ာအပု ်

ဤလက်စွဲစာအုပ်အရြကာင်း — ဤလကစ် စဲွ ာအပု က် ုိ မြနြ် ာနငုိ င် စံ းီ ပာွ းရေးကဏ္ဍ တာဝနယ် ြူ ေှု ရိှ ေး အရောကအ် ကမူ ပုဌာန (Myanmar Centre for Responsible Business-MCRB) ြှ မပုစခု မ့ဲ ခငး် မြစပ် ါသည။် ဤဌာနကုိ လ့ူအခငွ အ့် ရေးနငှ ့် စးီ ပာွ းရေးဆငုိ ေ် ာ အြ့ဲွ အစညး် (IHRB) နငှ ့် လ့ူအခငွ အ့် ရေးဆငုိ ေ် ာ ဒနိ း် ြတအ် ြအဲွ စညး် (DIHR)တက့ုိ အစးုိ ေြျားစာွ ၏ ေနပ် ရံု ငြွ ျားမြင့် ၂၀၁၃ ခနု စှ တ် ငွ ် တည်ရောင်ခဲ့မခင်းမြစ်ပါသည်။ တာ၀န်ယူြှုေှိရသာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကို မြန်ြာနိုင်ငံ တစ်ဝှြ်းလုံးတွင် အရကာင်အေည် ရြာ်နိုင်ေန်အလို့ငှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျား၊ လူေုအရမခမပု လူ့အြွဲ့ အစည်းြျား၊ အစိုးေြျား၊ ကျွြ်းကျင်သူြျားနှင့် အမခားသက်ဆိုင်သူ ြျားအတွက် ယုံကကည်စိတ်ချေပပီး ဘက်လိုက်ြှုြေှိရသာ ပတ်ဝန်းကျင်ရကာင်း တစ်ခု ြန်တီးရပးမခင်းမြင့် အသိဉာဏ်ဗဟုသုတြျား ြန်တီးရပးမခင်း၊ စွြ်းေည်မြှင့်တင်မခင်း၊ ရောက်ခံအားရပးြှုနှင့် ရတွ့ဆုံရဆွးရနွးြှုြျားကို မြှင့်တင် ရဆာင်ေွက်နိုင်ရေးအတွက် ဤစင်တာကို ေန်ကုန်ပြို့တွင် အရမခစိုက် တည်ရောင်ခဲ့မခင်းမြစ်ပါသည်။ တာ၀န်ယူြှုေှိရသာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆိုသည်ြှာ မြန်ြာနိုင်ငံနှင့် မပည်သူြျား၏ ရေေှည်အကျုိးစီးပွားမြှင့်တင်ရေးလုပ်ငန်းြျားကို နိုင်ငံတကာ စံချနိ ်စံညွှန်းြျားနှင့်အညီ တာဝန်ယူြှုေှိရသာ လူြှုရေးနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ော စွြ်းရဆာင်ေည်အရပါ်အရမခခံ၍ အရကာင်အေည်ရြာ်ရဆာင်ေွက်မခင်းကိုဆိုလိုသည်။ MCRB သည် ယူရကနိုင်ငံ၊ ဒိန်းြတ်နိုင်ငံ၊ ရနာ်ရဝးနိုင်ငံ၊ ဆွစ်ဇာလန် နိုင်ငံ၊ နယ်သာလန်နိုင်ငံနှင့် အိုင်ယာလန်နိုင်ငံ အစိုးေြျားေံြှ ရောက်ပံ့ရပးသည့် ေန်ပုံရငွြျား ေေှိေားပါသည်။ ဤလြ်းညွှန်စာအုပ်နှင့်စပ်လျဉ်းသည့် သုရတသနနှင့် စာအုပ်ရေးသားြှုြျားကို MCRB ြှ Vicky Bowman၊ မြူမြူဇင်နှင့် Maya Muller တို့က မပုလုပ်ရဆာင်ေွက်ခဲ့ကကမခင်းမြစ်ပါသည်။ လြ်းညွှန်တွင်ပါ၀င်သည့် အရကကာင်းအော အချုိ့သည် FCO က ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် အတိုင်ပင်ခံ Elizabeth Hart နှင့် Coffey တို့၏ နည်းပညာပံ့ပိုးြှုမြင့် အရမခတည် ရေးဆွဲေားရသာ “ မြန်ြာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျားအတွက် အုပ်ချုပ်ြှုစနစ်ရကာင်း ြျားဆိုင်ော လြ်းညွန် ” တွင်လည်း ပါဝင်ပါသည်။ လက်စွဲစာအုပ်ပါ အရကကာင်းအောြျားနှင့် သက်ဆိုင်ရသာ အေင်းမြစ်ြျားကိုလည်း ရနာက်ဆက်တွဲ ဃ တွင် ရြာ်မပေားသည်။ မြန်ြာနိုင်ငံမြစ်ေပ်ြှန်ရလ့လာြှုြျားကို ပပီးခဲ့သည့်ငါးနှစ်တာကာလအတွင်း မြန်ြာနိုင်ငံေှိ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျားနှင့် စကားဝိုင်းြျားြှ ေည်ညွှန်းရကာက်ယူခဲ့ပါသည်။ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးရကာ်ြေှင် (ACC)၊ ကုလသြဂ္ဂြွံ့ပြိုးြှု အစီအစဉ် (UNDP) နှင့် MCRB တို့အရနမြင့် ဤလက်စွဲစာအုပ် ရပါ်ေွက်လာနိုင်ရေးအတွက် သုရတသနကာလ လုပ်ငန်းစဉ် ကာလအတွင်း ၎င်းတို့၏ အမြင်ြျားနှင့်အရတွ့အကကုံြျားကို ြျှရဝခဲ့ကကသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းေှင်ြျား၊ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း ကိုယ်စားလှယ်ြျား၊ အစိုးေြဟုတ်ရသာအြွဲ့အစည်းြျားနှင့် အစိုးေအောေှိြျားအား အေူးပင်ရကျးဇူးတင်ေှိရကကာင်း ရြာ်မပ အပ်ပါသည်။ ဤလက်စွဲစာအုပ်ကို © Copyright Myanmar Centre for Responsible Business (MCRB) ၏ ြူပိုင်ခွင့်မြင့် ၂၀၂၀ မပည့်နှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် MCRB က ေုတ်ရဝပါသည်။ MCRB အရနမြင့် ဤလက်စွဲစာအုပ်ြှ ရကာက်နုတ်ချက်ြျားကို အခြဲ့ ေပ်ြံေုတ်ရဝခွင့်မပုေားရသာ်လည်း ေိုသို့ေပ်ြံပုံနှိပ်ေုတ်ရဝြည့် စာေွက်စာတြ်း ေုတ်နုတ်ချက် ြိတ္တူြျားကို MCRB သို့ ရပးပို့ေြည်မြစ်သည်။ ေပ်ြံပုံနှိပ်ေုတ်ရဝမခင်းနှင့် ဘာသာမပန်ဆိုမခင်း နှင့်စပ်လျဉ်းသည့် ခွင့်မပုချက် MCRB သို့ ရတာင်းခံ ရဆာင်ေွက်ေန်မြစ်သည်။ မြန်ြာနိုင်ငံစီးပွားရေးကဏ္ဍ တာဝန်ယူြှုေှိရေး အရောက်အကူမပုဌာန အြှတ် ၆ (က)၊ ေှင်ရစာပုလြ်း ကေင်ခခံေပ်ကွက်၊ အလုံပြို့နယ်၊ ေန်ကုန်ပြို့၊ မြန်ြာနိုင်ငံ [email protected] www.myanmar-responsiblebusiness.org and www.mcrb.org.mm 2

ကကျးဇူးတင်စကား — ဤလမ်းညွှန်စာအုပ်ထုတ်ဝေဝေးလုပ်ငန်းစဉ်တွင် တက်ကကစွာပူးဝပါင်းပါေင်မှုအတွက် မမန်မာနိုင်ငံ အဂတိလိုက်မှုတိုက်ဖျက် ဝေးဝကာ်မေှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဝအာင်ကကည်နှင့် ၀န်ထမ်းများအားလည်းဝကာင်း၊ မမန်မာနိုင်ငံကုန်သည်ကကီးများနှင့် စက်မှု လက်မှု လုပ်ငန်းေှင်များအသင်းချုပ် (UMFCCI) ဥက္ကဋ္ဌ ဦးဝော်မင်းေင်း နှင့် ေန်ထမ်းများအားလည်းဝကာင်း အထူးပင်ဝကျးေူး တင်ေှိဝကကာင်း မှတ်တမ်းတင်ဝဖာ်မပအပ်ပါသည်။ ဘာသာမပန်မခင်း၊ ပုံနှိပ်ထုတ်ဝေမခင်းနှင့် မဖန့်ဝေမခင်းလုပ်ငန်းများကို ဗြိတိန်အစိုးေ၏ အာဆီယံစီးပွားဝေး မပုမပင်ဝမပာင်းလဲဝေး အစီအစဉ် Prosperity Fund ၏ ဝထာက်ပံ့မှု မဖစ်သည့် FairBiz စီမံချက်၏ ကဏ္ဍတစ်ေပ်အမဖစ် ကုလသမဂဖွံ့ဗဖိုးမှုအစီအစဉ် (UNDP) က ပံ့ပိုးမှုများ မဖင့် ဝဆာင်ေွက်ခဲ့ပါသည်။ ကာတွန်း ဆောဝမာင်ဝမာင်ဝဖာင်တိန် နှင့် ဆောကာဠု(မပည်) တို့၏ ကာတွန်းများကို ကျွန်ုပ်တို့အဝနမဖင့် ဂုဏ်ယူစွာဝဖာ်မပ အပ်ပါသည်။ Rory Sturdy (Ethical Sector) က ဒီေိုင်းဝေးဆွဲသည်။ သက်ဆိုင်ခြင်းမရှိကြကာင်းကော်ခြြျက် — ဤလက်စွဲစာအုပ်တွင် ဝဖာ်မပထားဝသာ လူပုဂိုလ်တစ်ဦးချင်းစီ၏ ထုတ်ဝဖာ်ဝမပာဆိုသည့် ထင်မမင်ယူဆချက် များသည် ၎င်းတို့၏ သီးမခားထင်မမင်ယူဆချက်များသာမဖစ်ဗပီး ACC၊ UNDP နှင့် MCRB တို့၏ ထင်မမင်ချက်များကို တစ်စုံတစ်ော ထင် ဟပ်မပသမခင်း မဟုတ်ဝပ။ ဤလက်စွဲစာအုပ်တွင် ဝဖာ်မပထားဝသာအချက်အလက်များသည် ဥပဝဒဝေးော အကကံဉာဏ် များဝပးေန် မဟုတ်ဘဲ ဤလက်စွဲစာအုပ်ပါ သတင်းအချက်အလက်၊ အဝကကာင်းအောနှင့် စာေွက်စာတမ်းများသည် ဝယဘူယျ အချက်အလက်များပံ့ပိုးဝပးေန်သာမဖစ်သည့်အတွက် ဝနာက်ဆုံးေ ဥပဝဒဝေးော အချက်အလက်များ ဝသာ်လည်းဝကာင်း၊ အမခားအချက်အလက်များ ဝသာ်လည်းဝကာင်း ပါေင်မခင်းမေှိပါ။ ဤလက်စွဲစာအုပ်တွင် အမခားတတိယပုဂိုလ်များ၏ ေက်ဘ်ဆိုက်များနှင့် ချတိ ်ဆက်ထားပါသည်။ အဆိုပါကွန်ေက်များသည် စာဖတ်သူများ၊ အသုံးမပုသူများ သို့မဟုတ် ဝလ့လာဖတ်ရှုသူ (browser) များ အဆင်ဝမပမှုေှိဝစဝေးအတွက်သာ ထည့်သွင်းထားေမခင်းမဖစ်ပါသည်။ ထို့ဝကကာင့် MCRB၊ ACC၊ UMFCCI နှင့် UNDP တို့အဝနမဖင့် တတိယပုဂိုယ်များ၏ေက်ဘ်ဆိုက်များကို ဝထာက်ခံမခင်း(သို့မဟုတ်)အတည်မပုမခင်း မဟုတ်ပါ။ ဤလက်စွဲစာအုပ်ကို အသုံးမပုသူများအဝနမဖင့် ဥပဝဒဝေးောကိစ္စေပ်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ အကကံဉာဏ်များ ေယူနိုင်ေန် ယင်းတို့၏ ဝေှ့ဝနဝေှ့ေပ်များအား ဆက်သွယ်ဝဆာင်ေွက်ေန်မဖစ်ပါသည်။ ဤလက်စွဲစာအုပ်တွင် ဝဖာ်မပထားသည့် ဥပမာများသည် ဝေွးချယ်ထားဝသာ လုပ်ဝဖာ်ကိုင်ဖက်များ၊ ဝတွ့ဆုံဝမးမမန်း ဝမဖကကားသူများ၏ အဝတွ့အကကုံများနှင့် အမပည်မပည်ဆိုင်ော ကျင့်သုံးမှုများကို ကိုယ်စားမပုဝဖာ်မပထားမခင်း မဖစ်ပါသည်။ ယင်းဥပမာများသည် မမန်မာနိုင်ငံေှိ ကုမ္ပဏီများ သို့မဟုတ် အစိုးေဌာနအဖွဲ့အစည်းများ၏ ကျင့်သုံးဝဆာင်ေွက်မှုများအား ကိုယ်စားမပုမခင်းမေှိပါဝကကာင်း အတိအလင်းဝဖာ်မပအပ်ပါသည်။ 3

ြာတိကာ ၆ ၈ — ၁၀ ၁၂ မြန်ြာနိုင်ငံ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးရကာ်ြေှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးရအာင်ကကည်၏ အြှာစာ ၁၅ မြန်ြာနိုင်ငံကုန်သည်ကကီးြျားနှင့် စက်ြှုလက်ြှုလုပ်ငန်းေှင်ြျား အသင်းချုပ် (UMFCCI) ဥက္ကဋ္ဌ ၁၈ ဦးရဇာ်ြင်းဝင်း၏ အြှာစာ ၄၀ အခန်း ၁။ ဤလက်စွဲစာအုပ်ကို ြည်သူြတ်ရှုသင့်သနည်း။ ၅၀ အခန်း ၂။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျားက အဘယ်ရကကာင့် အဂတိလိုက်စားြှုကို ဂရုမပုေြည်နည်း ၅၃ ၅၅ အခန်း ၃။ အဂတိလိုက်စားြှုဆိုသည်ြှာ အဘယ်နည်း ၅၇ ၅၉ အခန်း ၄။ ကျွန်ုပ်၏ကုြ္ပဏီအရနမြင့် အဂတိလိုက်စားြှုကို တိုက်ြျက်မခင်း၊ ကျင့်ဝတ်ရမြာင့်ြှန်စွာ ၆၁ လုပ်ရဆာင်မခင်းတို့ကို ြည်သို့ရဆာင်ေွက်နိုင်သနည်း။ အခန်း ၅။ အဂတိလိုက်စားြှုအား တိုက်ြျက်ေန် ကျွန်ုပ်၏ကုြ္ပဏီသည် အမခားသူြျားနှင့် ြည်သို့ပူးရပါင်း လုပ်ကိုင်ရဆာင်ေွက်ြည်နည်း ရနာက်ဆက်တွဲ (က) ကျင့်ဝတ်ရေးဆွဲောတွင်ပါဝင်ေြည့်အရမခခံအချက်ြျားဆိုင်ောလြ်းညွှန် (ခ) Transparency Internationation ြှ ေုတ်ရဝသည့် လာဘ်ရပးလာဘ်ယူတိုက်ြျက်ရေး အတွက် စီးပွားရေးအရမခခံြူြျား အရသးစားအလတ်စား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျား အတွက် စာအုပ်ြှ ေုတ်နုတ်ေားချက် (ဂ) အစိုးေအောေှိြျားက လက်ရဆာင်ြျားလက်ခံမခင်းအတွက် မြန်ြာအစိုးေ၏ လြ်းညွှန်ချက်ြျား (ဧပပီ၊၂၀၁၆) (ဃ) အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးသင်တန်းအတွက် ြန်တီးေားသည့်ဇာတ်လြ်းြျား- သင်ဘာလုပ်ြည်နည်း (င) အေင်းအမြစ်ြျား (စ) အဆက်သွယ်ြျား 4

ACC အတိုကောေ်စေားလုံးများ ADB — ASEAN CAC အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးရကာ်မေှင် CIPE အာေှဖွံ့ဖဖိုးရေးဘဏ် CPU အရေှ့ရတာင်အာေှနိုင်ငံများအသင်း DICA အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးညွန့်ရေါင်းအဖွဲ့ EITI နိုင်ငံတကာ ေုဂ္ဂလိကစီးေွားရေးလုေ်ငန်းများဆိုင်ောစင်တာ EU အဂတိလိုက်စားမှုတားဆီးကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ FCPA ေင်းနှီးမမှုေ်နှံမှုနှင့်ကုမ္ပဏီများ ညွှန်ကကားမှုဦးစီးဌာန FMI သယံဇာတတူးရဖာ်ထုတ်လုေ်ရေးလုေ်ငန်းများေွင့်လင်းမမင်သာမှုအစီအစဉ် GE ဥရောေသမဂ္ဂ IFC နိုင်ငံမြား အကျင့်ေျက်အရလ့အကျင့်ဆိုင်ော အက်ဥေရေ MCRB First Myanmar Investment အများနှင့်သက်ဆိုင်သည့်ကုမ္ပဏီလီမီတက် NGO General Electric Multinational conglomerate company NLD အမေည်မေည်ဆိုင်ောဘဏ္ဍာရေးရကာ်ေိုရေးေှင်း OECD မမန်မာနိုင်ငံစီးေွားရေးကဏ္ဍ တာဝန်ယူမှုေှိရေး အရထာက်အကူမေုဌာန OMI အစိုးေမဟုတ်ရသာ အဖွဲ့အစည်း PDF အမျုိးသားေီမိုကရေစီအဖွဲ့ြျုေ် SME စီးေွားရေးေူးရေါင်းရဆာင်ေွက်မှုနှင့်ဖွံ့ဖဖိုးတိုးတက်မှုဆိုင်ောအဖွဲ့အစည်း TiME ေွင့်လင်းမမန်မာရေှ့ရဆာင် UMFCCI အလွယ်တကူသယ်ယူနိုင်ရသာ စာေွက်စာတမ်း ေုံစံ UNCAC အရသးစားနှင့်အလတ်စားစီးေွားရေးလုေ်ငန်း UNDP မမန်မာနိုင်ငံေှိ စီးေွားရေးလုေ်ငန်းများ၏ ေွင့်လင်းမမင်သာမှု (ေွင့်သစ်စ) UNGC မမန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်ကကီးများနှင့် စက်မှုလက်မှုလုေ်ငန်းေှင်များ အသင်းြျုေ် UNODC ကုလသမဂ္ဂအဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးကွန်ဗင်းေှင်း WB ကုလသမဂ္ဂဖွံ့ဖဖိုးမှုအစီအစဉ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ော ကုလသမဂ္ဂ သရဘာတူညီြျက် မူးယစ်ရဆးဝါးနှင့်ောဇဝတ်မှုဆိုင်ော ကုလသမဂ္ဂရုံး ကမ္ဘာ့ဘဏ် 5

မြန်ြာနိုင်ငံ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ေျက်ရေးရကာ်ြေှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးရအာင်ြကည်၏ အြှာစာ မြနြ် ာနငုိ င် သံ ည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာ ကလု သြဂက္ဂ နွ ဗ် ငး် ေငှ း် (The United Nations Convention Against Corruption- UNCAC) ကို ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် လကြ် တှ ရ် ေးေးုိ ပပးီ ၂၀၁၂ ခနု စှ တ် ငွ ် တေားဝငအ် တညမ် ပုခပ့ဲ ါသည။် ေို့ ရနာက် အဂတိလိုက်စားြှုြျားကို မြန်ြာနိုင်ငံ၏တည်ဆဲဥပရဒြျား၊ နိုင်ငံတကာ စံနှုန်းြျားနှင့်အညီ ေိရောက်စွာ အရေးယူရဆာင်ေွက်နိုင်ရေးအတွက် အြွဲ့ဝင် ၁၅ ဦးပါ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးရကာ်ြေှင်ကို ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ြွဲ့စည်းခဲ့ ပါသည်။ ြိြိအရနမြင့် ၂၀၁၇ ခုနှစ် နို၀င်ဘာလ ၂၃ ေက်ရန့ြှစတင်၍ ရကာ်ြေှင် ဥက္ကဋ္ဌ၏ တာဝန်ကို တာဝန်ယူရဆာင်ေွက်ေသည့်အတွက် ြျားစွာဂုဏ်ယူဝြ်း ရမြာက်ပါရကကာင်း ရြာ်မပအပ်ပါသည်။ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်သည် အြျုိးသားရေးတာဝန်တစ်ေပ် မြစပ် ပးီ မြနြ် ာနငုိ င် ၏ံ လကေ် အိှ သငွ က် းူ ရမပာငး် ရေးတငွ ် အရေးပါသညအ့် ခနး် ကဏ္ဍ တစ်ေပ်မြစ်ပါသည်။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် နှစ်ကုန်အေိ ရကာက်ခံသည့်စာေင်းြျားအေ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးရကာ်ြေှင် အရနမြင့် တိုင်တန်းြှု ၂၀၁၄၁ ခု လက်ခံေေှိခဲ့ပပီး အြှုရပါင်း ၁၂၂ ြှုကို အရေးယူရဆာင်ေွက်ြှုြျား မပုလုပ်နိုင်ခဲ့ပါသည်။ ရကာ်ြေှင်၏ ြဟာဗျူဟာစီြံကိန်း (၂၀၁၈-၂၀၂၁) ပါ ြဟာဗျူဟာ ေည်ြှန်းချက်ပန်းတိုင် ၄ ေပ် တွင် - • အစိုးေ၏ ရဆာက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းြျား၊ အစိုးေ၀န်ရဆာင်ြှုြျား၊ ပစ္စည်းဝယ်ယူြှု၊ ငှားေြ်းခြျားနှင့် ရောင်းချမခင်း ြျားကို ပွင့်လင်းမြင်သာ၍ တာဝန်ယူြှုေှိစွာ ြှန်ြှန်ကန်ကန်ရဆာင်ေွက်မခင်းမြင့် အဂတိလိုက်စားမြင်းရြကာင့်မပည်သူ့ ဘဏ္ဍာရငွ နစ်နာဆုံးရှုံးြှုြျား ရလျာ့နည်းလာရစေန်၊ • အြျားမပည်သူဆိုင်ော အြွဲ့အစည်းြျားတွင် ကျယ်မပန့်စွာ ပျ့ံ နှံ့ရနသည့် အဂတိလိုက်စားြှုြျား ကို သိသိသာသာ ရလျှာ့ချနိုင်ရေး ရဆာင်ေွက်ေန် နှင့် • ကြ္ဘာ့ဘဏ်က ေုတ်မပန်သည့် ကြ္ဘာလုံးဆိုင်ောအုပ်ချုပ်ြှုညွှန်းကိန်းပါ 'အဂတိလိုက်စားြှုထိန်းြျုပ်ရေး' အညွှန်း ကိန်း တွင် မြန်ြာနိုင်ငံ၏ အဆင့်သတ်ြှတ်ချက် သိသိသာသာတိုးတက်ရစေန် စသည့် အချက်ြျား ပါဝင်ပါသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင်မပဋ္ဌာန်းသည့် အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးဥပရဒကို စတုတ္ထအကကိြ်မပင်ဆင်သည့် ဥပရဒတွင် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းအရပါ်သက်ရောက်ြှုေှိရသာ အရေးကကီးရသာရမပာင်းလဲြှုနှစ်ခု ပါေှိပါသည်။ ပေြအချက်ြှာ အဂတိလိုက်စားြှု အဓိပ္ပါယ်ြွင့်ဆိုချက်တွင် “ြည်သူြဆို ယင်း၏ောေူးကို တိုက်ရိုက်မြစ်ရစ၊ သွယ်ဝိုက်မြစ်ရစ အလွဲသုံးစားမပုမခင်း” ဟူ၍ မပင် ဆင်ေားသမြင့် အဂတိလိုက်စားြှုသည် အစိုးေအောေှိြျားနှင့်သာ သက်ဆိုင်သည်ဟူရသာ အရမခအရနြဟုတ်ရတာ့ရပ။ ဒုတိယအချက်ြှာ ရကာ်ြေှင်အရနမြင့် ပုဂ္ဂလိကကုြ္ပဏီြျားကို စီးပွားရေးကျင့်၀တ်ြျားနှင့်လာဘ်ရပးလာဘ်ယူြှုနှင့်အဂတိ လိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးဆိုင်ော ြူဝါဒြျားရေးဆွဲချြှတ်ရစေန် ညွှန်ကကားပိုင်ခွင့်ေှိရကကာင်း ရတွ့ေှိေပါသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ ရအာက်တိုဘာလတွင် ရကာ်ြေှင်သည် ရဒသတွင်းေှိ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးရကာ်ြေှင်ြျား၏ ရဆာင်ေွက်ချက်ြျား ကုိ ေငဟ် ပရ် စေနအ် လင့ုိ ာှ အမပညမ် ပညဆ် ငုိ ေ် ာစးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ေငှ ြ် ျားဆငုိ ေ် ာ လပု ေ် းံု လပု န် ညး် ြျားအရပါ်တညြ် ရီှ ေးဆဲွ ေားသည့်လုပ်ေုံးလုပ်နည်းဆိုင်ော အရမခခံြူြျားကို အြိန့်ရကကာ်မငာစာအြှတ် ၁၄/ ၂၀၁၈ မြင့် ေုတ်မပန်ရကက ညာခဲ့ပါသည်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျား အေူးသမြင့်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းေှင်ြျား၏ ပံ့ပိုးြှုြပါေှိဘဲ ြိြိတို့အားလုံးမြင်ရတွ့လိုသည့် အဂတိ လိုက်စားြှုရလျာ့ပါးရေးလုပ်ငန်စဉ်ကို ရအာင်မြင်စွာအရကာင်အေည်ရြာ်ရဆာင်ေွက်နိုင်ြည်ြဟုတ်ပါ။ ပစ္စည်း၀ယ်ယူ သည့်ကိစ္စေပ်ြျားတွင်လည်းရကာင်း၊ ကကိုးနီစနစ်ရလျှာ့ချရေးနှင့် အဂတိလိုက်စားြှုအရလ့အေြျားကို ြန်တီးရပးသည့် အခွင့်အလြ်းြျားရလျှာ့ချမခင်း စသည့်ကိစ္စေပ်ြျားတွင်လည်းရကာင်း ပွင့်လင်းမြင်သာြှုြျား တိုးမြှင့်ရဆာင်ေွက်နိုင်ရေး အတွက်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျားအရနမြင့် အစိုးေအဆင့်မြင့်အောေှိြျားနှင့် တက်ကကစွာပူးရပါင်းရဆာင်ေွက်ကကေန် လိုအပ် ရကကာင်း ြိြိအရနမြင့် အမပည့်အဝယုံကကည်ပါသည်။ ေို့ရကကာင့် နိုင်ငံရတာ်သြ္မတ၏ အားရပးပံ့ပိုးြှုမြင့် ၀န်ကကီးဌာနြျား 6

တွင် အဂတိလိုက်စားြှုတားဆီးကာကွယ်ရေးအြွဲ့ (CPUs) ြျားကို ဦးစားရပးအစီအစဉ်အမြစ် တည်ရောင်ြွဲ့စည်းနိုင်ရေး အတွက် ကကိုးပြ်းအားေုတ်ခဲ့ပါသည်။ အဂတိလိုက်စားြှုြျားကို တားဆီးကာကွယ်နိုင်ရေးနှင့် ရလျှာ့ချနိုင်ရေးအတွက်မပုမပင် ရမပာင်းလဲြှုြျားကို အစဉ်တစိုက်တိုးမြှင့်လုပ်ရဆာင်ရပးကကပါေန် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျားနှင့် မပည်သူလူေုအား ြိြိအရနမြင့် အရလးအနက် တိုက်တွန်းလိုပါသည်။ ေအ့ုိ မပင် ၂၀၁၉ခနု စှ တ် ငွ ် အလတွ သ် ရဘာ ရစတနာမြင့် အကကရံ ပးရေး အြ့ဲွ (VAG)ကုိ ြ့ဲွ စညး် ခပ့ဲ ပးီ အြ့ဲွ ဝငြ် ျားက ပြံု နှ ရ် တ့ွ ဆကံု ာရကာြ် ေငှ ၏် ြဟာဗျူဟာအေးူ သမြငပ့် ဂု လ္ဂ ကိ ကဏ္ဍတငွ ်ြညသ် အ့ုိ ရကာငအ် ေညရ် ြာသ် ငသ့် ညက် ုိြြိ အိ ားအကကမံ ပု ကကပါသည။် ယငး် အြ့ဲွ ကုိ ယခလု ကစ် စဲွ ာအပု မ် ပုစြု တှု ငွ ပ် ါဝငရ် သာ (MCRB) ၏ဒါရကုိ တ် ာ ဗစက် ဘီ ြုိ နက် ဦးရဆာငပ် ပးီ ပဂု လ္ဂ ကိ ကဏ္ဍနငှ ့်အေပဘ် ကအ် ြအဲွ စညး် ြျားြပှ ဂု ုိ္ဂ လြ် ျားပါဝငက် ာအဂတတိ ကုိ ြ် ျကရ် ေးအတကွ ်ကတကိ ဝတမ် ပုအကကမံ ပုကကပါသည။် ကုလသြဂ္ဂြွံ့ပြိုးြှုအစီအစဉ် (UNDP) နှင့် မြန်ြာနိုင်ငံစီးပွားရေးကဏ္ဍ တာဝန်ယူြှုေှိရေး အရောက်အကူမပုဌာန (MCRB) တို့က ပူးရပါင်းရေးဆွဲခဲ့သည့် ယခုလက်စွဲစာအုပ်သည် ကုြ္ပဏီြျားနှင့် အမခားအြွဲ့အစည်းြျားအား အဂတိလိုက်စားြှု တိုက်ြျက်ရေးရကာ်ြေှင်၏ အြိန့်ရကကာ်မငာစာအြှတ် ၁၄/ ၂၀၁၈ ကို လက်ရတွ့အရကာင်အေည်ရြာ်ရဆာင်ေွက်ော တွင်လည်းရကာင်း၊ အမခားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျား၊ အစိုးေဌာနအြွဲ့အစည်းြျားနှင့်အတူအကွ အဂတိလိုက်စားြှုြျားကို ေိရောက်ရအာင်မြင်စွာ ပူးရပါင်းတိုက်ြျက်ရေး ကကိုးပြ်းရဆာင်ေွက်ောတွင်လည်းရကာင်း ြျားစွာအကျုိးရကျးဇူးမြစ် ေွန်းရစြည်မြစ်ရကကာင်း ြိြိအရနမြင့် အမပည့်အဝယုံကကည်ပါသည်။ ဦးရအာင်ကကည် ဥက္ကဋ္ဌ 7

မြန်ြာနိုင်ငံကုန်သည်ကကီးြျားနှင့် စက်ြှုလက်ြှုလုပ်ငန်းေှင်ြျား အသင်းြျုပ် (UMFCCI) ဥက္ကဋ္ဌ ဦးရဇာ်ြင်းဝင်း၏ အြှာစာ မြန်ြာနိုင်ငံ ကုန်သည်ကကီးြျားနှင့် စက်ြှုလက်ြှုလုပ်ငန်းေှင်ြျား အသင်းချုပ် (UMFCCI) အရနမြင့် အဂတိလိုက်စားြှု တိုက်ြျက်ရေး ရကာ်ြေှင် (ACC)၊ မြန်ြာနိုင်ငံ စီးပွားရေးကဏ္ဍ တာဝန်ယူြှုေှိရေး အရောက်အကူမပုဌာန (MCRB)၊ကုလသြဂ္ဂြွံ့ပြိုးတိုးတက်ြှုအစီအစဉ်(UNDP)တို့နှင့်အတူလက်တွဲ ၍ အဂတိလိုက်စားြှုြျားကို ြည်သို့ြည်ပုံတိုက်ြျက်ေြည်နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် ဤလက်စွဲစာအုပ် ေုတ်ရဝနိုင်ြှုအရပါ် ြျားစွာဂုဏ်ယူ ဝြ်းရမြာက်ပါသည်။ အဂတိလိုက်စားြှုသည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျားအတွက်ရသာ်လည်းရကာင်း၊ အသင်း၀င်ကုြ္ပဏီြျား အတွက်ရသာ်လည်းရကာင်း တာဝန်ယူြှုေှိရသာ၊ ဂုဏ်သိက္ခာေှိရသာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆိုင်ော အရလ့ကျင့်ရကာင်းြျားကို မြှင့်တင်ောတွင် ြလိုလားအပ်ရသာ ဆိုးကျုိးြျားမြစ်ရပါ်ရစပါသည်။ ယင်း အချက်ကို ဤလြ်းညွှန်စာအုပ်၏ အခန်း ၂ တွင် ေှင်းမပေားပါသည်။ အဂတိလိုက်စားြှု တိုက်ြျက်ရေးဆိုင်ော အသိပညာရပးအစီအစဉ်ြျား မြှင့်တင်ရဆာင်ေွက်နိုင်ရေး၊ မြန်ြာနိုင်ငံေှိ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းြျားအား အဂတိလိုက်စားြှု ြမပုလုပ်ရစေန်လြ်းညွှန်နိုင်ရေး၊ အသင်းအြွဲ့ြျားကကား အဂတိလိုက်စားြှု ဆန့်ကျင် မခင်းဆိုင်ော အရလ့အကျင့်ရကာင်းြျားရဝြျှနိုင်ရေး စသည့်ေည်ေွယ်ချက်မြင့် အသင်းချုပ်သည် အဂတိလိုက်စားြှု တိုက် ြျက်ရေးရကာ်ြေှင်နှင့်အတူ အဂတိလိုက်စားြှု ဆန့်ကျင်မခင်းဆိုင်ော ပူးတွဲရကကညာချက်ကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လတွင် လက်ြှတ်ရေးေိုးခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် MCRB ၏ အကူအညီမြင့် စီစဉ်ရဆာင်ေွက်သည့် အလုပ်ရုံ ရဆွးရနွးပွဲတစ်ခုကို UMFCCI ၌ကျင်းပခဲ့ော အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးရကာ်ြေှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးရအာင်ကကည်က ဦးရဆာင် ရပးခဲ့ပါသည်။ ယခုေုတ်ရဝသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျားအတွက် ကျင့်ဝတ်ရမြာင့်ြှန်ြှုဆိုင်ော လက်စွဲစာအုပ်သည် ကုြ္ပဏီ ြျားအား အဂတိလိုက်စားြှုကိုနားလည်ေန်နှင့် တိုက်ြျက်ေန် စသည့်တို့အတွက် ခိုင်ြာအားရကာင်းသည့် လြ်းညွှန်မြစ် ပါသည်။ UMFCCI ဟူ၍ စတင်ရပါ်ရပါက်လာခဲ့ပပီး ကဏ္ဍကိုတိုးတက်ရအာင် ဦးရဆာင်ဦးေွက်မပုခဲ့သည်ြှာ နှစ်ရပါင်း ၁၀၀ ရကျာ်တိုင် ခဲ့ပပီမြစ်ပါသည်။ အြှန်တကယ်တက်ကကစွာလုပ်ကိုင်ရနသည့် အသင်းသား ၁၂၀၀၀ ရကျာ် နှင့် ညီရနာင် အသင်း ၇၅ သင်းမြင့် လက်တွဲလုပ်ရဆာင်လျက်ေှိပါသည်။ အာဆီယံအပါအ၀င် ရဒသဆိုင်ောအြွဲ့အစည်းြျား၏ အသင်း၀င်လည်းမြစ်ပပီး နိုင်ငံေပ် မခား စီးပွားရေးအြွဲ့အစည်းြျား၊ ကုန်သည်ြျားနှင့် နားလည်ြှုစာချွန်လွှာ ၁၈၀ ရကျာ် လက်ြှတ်ရေးေိုးနိုင်ခဲ့ပါသည်။ မြန်ြာနိုင်ငံတွင် ယှဉ်ပပိုင်ြှု၊ သာတူညီြျှြှု၊ ဂုဏ်သိက္ခာေှိြှုနှင့် သာယာဝရမပာြှုေှိရသာ စီးပွားရေးအသိုက်အဝန်းတည်ရဆာက် နိုင်ရေးအတွက် ြိြိတို့သည် အြွဲ့ဝင်ြျား၊ အစိုးေ၊ အာဆီယံအပါအဝင် အမခားစီးပွားရေးအသင်းအြွဲ့ြျားနှင့် အတူတကွ လက်တွဲလုပ်ရဆာင်လျက်ေှိပါသည်။ မြန်ြာနိုင်ငံနှင့် မပည်သူတစ်ေပ်လုံးအတွက် အကျုိးေှိပပီး ရေေှည်တည်တံ့ခိုင်ပြဲရသာ စီးပွားရေးြွံ့ပြိုးတိုးတက်ြှုကို မြှင့်တင်ရပးနိုင်သည့် စီးပွားရေးြွံ့ပြိုးတိုးတက်ြှုြျုိးကို ြိြိတို့အရနမြင့် ေေှိမြင်ရတွ့လိုပါ ရကကာင်းနှင့် အဂတိလိုက်စားြှုြျားသည် ယင်းလုပ်ငန်းစဉ်ြျားကို အားနည်းရစပါရကကာင်း ရြာ်မပအပ်ပါသည်။ အဂတိလိုက်စားြှု တိုက်ြျက်ရေးရကာ်ြေှင်သည် ယင်း၏လုပ်ပိုင်ခွင့်ြျားနှင့်အညီ အဂတိတိုက်ြျက်ရေးလုပ်ငန်းြျားကို အားသွန်ခွန်စိုက် လုပ်ရဆာင်ရနြှုြျားအရပါ် UMFCCI အရနမြင့် အေူးအားေရကျနပ်ြိပါသည်။ ၀န်ကကီးဌာနြျားတွင် 8

အဂတိလိုက်စားြှု တားဆီးကာကွယ်ရေးအြွဲ့ (CPUs) ြျားကို ေူရောင်မခင်းသည် စီးပွားရေးလုပ်ရဆာင်ြှုကို အဟန့် အတားမြစ်ရစပပီး အဂတိလိုက်စားြှုနှင့် “လက်ြက်ေည်ြိုး”ြျား ရတာင်းဆိုြှုတို့ကို အားရပးသည့် ကကိုးနီစနစ်ကို တိုက်ြျက် နိုင်ရေးအတွက် ဝန်ကကီးဌာနြျားနှင့် ပုဂ္ဂလိကဏ္ဍြျားအကကား လုပ်ရဆာင်ြှုကိုဦးတည်သည့် ရတွ့ဆုံရဆွးရနွးြှုဆိုင်ော အခွင့်အလြ်းြျား ြန်တီးနိုင်ြည်မြစ်ရကကာင်း ြိြိအရနမြင့် အမပည့်အဝ ယုံကကည်ပါသည်။ ပွင့်လင်းမြင်သာြှုတိုးမြှင့်ရဆာင်ေွက်နိုင်ရေးနှင့် မြန်ြာနိုင်ငံတွင် စီးပွားရေးလုပ်ကိုင်ော၌ ပိုြိုလွယ်ကူစွာ လုပ်ရဆာင် နိုင်ရစရေး တို့အတွက် ကုန်သည်ကကီးြျားအသင်းသည် အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ေန် စိတ်ဝင်စားသည့် အြွဲ့အစည်းြျား၊ CPU ြျားနှင့် အတူတကွ ရြျှာ်ြှန်းလုပ်ရဆာင် သွားြည်မြစ်ပါရကကာင်း ရြာ်မပအပ်ပါသည်။ ဦးရဇာ်ြင်းဝင်း ဥက္ကဋ္ဌ 9

အြန်း ၁ ဤလက်စွဲစာအုပ်ကို ြည်သူေတ်ရှုသင့်သနည်း။ — ဤ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေး လက်စွဲစာအုပ်သည် အဂတိလိုက်စားြှုကို မြစ်ရပါ်ရစနိုင်သည့် အရမခအရနြျားကို ရလျာ့ချကာ အဂတိလိုက်စားြှု အရလ့အေြျားကို ဆန့်ကျင်တိုက်ြျက်လိုသည့် မြန်ြာနိုင်ငံအတွင်းေှိ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းေှင် ြျားနှင့် ြန်ရနဂျာြျားကို အကူအညီရပးေန် မပုစုေုတ်ရဝေားမခင်းမြစ်ပါသည်။ ဤလက်စွဲစာအုပ်ကို လုပ်ငန်းအြျုိး အစားအြျုိးြျုိး၊ အေူးသမြင့် အရသးစားနှင့် အလတ်စားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျားတွင် အသုံးမပုနိုင်ေန် ေည်ေွယ်၍ ေုတ်ရဝ ေားမခင်းမြစ်ပါသည်။ သို့ောတွင် ဤလက်စွဲစာအုပ်ပါ အရတွးအမြင်ြျားနှင့် အကကံမပုချက်ြျားသည် လုပ်ငန်းအားလုံး အတွက် သင့်ရလျာ်ြှန်ကန်ြှု ေှိနိုင်ြည် ြဟုတ်ရပ။ ြန်ရနဂျာြျားနှင့် လုပ်ငန်းေှင်ြျားအရနမြင့် အဂတိလိုက်စားြှုြျားကို တိုက်ြျက်တားဆီးောတွင် ၄င်းတို့၏ ေည်ေွယ်ချက်ြျားနှင့် ကိုယ်တိုင်အကဲမြတ်သုံးသပ်ပပီး ၄င်းတို့အတွက် ြှန်ကန် သင့်ရလျာ်ရသာ လုပ်ငန်းစဉ်ြျားကို ဆုံးမြတ်လုပ်ကိုင်ေန် လိုအပ်ရပလိြ့်ြည်။ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးသည် အစးုိ ေကအဓကိ ဦးရဆာင် အရကာငအ် ေညရ် ြာရ် ဆာငေ် ကွ ရ် နရသာလ် ညး် ပငွ လ့် ငး် မြင်သာြှုြျား တိုးမြှင့်ရဆာင်ေွက်မခင်း၊ ကကိုးနီစနစ်ရလျှာ့ချမခင်းနှင့် အဂတိလိုက်စားြှုအရလ့အေြျားကို ြန်တီးရပးသည့် အခွင့်အလြ်းြျား ရလျှာ့ချမခင်း၊ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးဆိုင်ောဥပရဒြျား အာဏာသက်ဝင်လာရစေန်ရဆာင်ေွက် မခင်း၊ အဂတိလိုက်စားြှုနှင့် ပတ်သက်ဆက်နွယ်ကျူးလွန်သူြျားကို တေားစွဲဆိုအမပစ်ရပးမခင်း စသည်တို့ကို ရဆာင်ေွက်ော တွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျား၏ ပူးရပါင်းရဆာင်ေွက်ြှုသည်လည်း ြျားစွာအရေးကကီးပါသည်။ ကုြ္ပဏီြျားအရနမြင့် ရကာင်း ြွန်ရသာ စီးပွားရေးအရလ့အကျင့်ြျား၊ ပွင့်လင်းမြင်သာြှုြျား မြှင့်တင်မခင်းနှင့် မပုမပင်ရမပာင်းလဲရေးြျား ကကိုးပြ်းရဆာင်ေွက် မခင်းစသည်တို့ရဆာင်ေွက်ောတွင်အရေးပါသည့်အခန်းကဏ္ဍြှပါဝင်ကကသည့်အတွက် ယင်းတို့အရနမြင့်တစ်ဦးချင်းမြစ်ရစ၊ ပူးရပါင်းရဆာင်ေွက်မခင်းမြင့်မြစ်ရစ၊ အစိုးေနှင့်အေပ်ဘက်လူြှုအြွဲ့အစည်းြျားနှင့် အတူတကွပူးရပါင်းရဆာင်ေွက်မခင်းမြင့် မြစ်ရစ မပုလုပ်ရဆာင်ေွက်နိုင်ကကပါသည်။ မြန်ြာနိုင်ငံသည် အကူးအရမပာင်းကာလသို့ ရောက်ေှိရနပါသည်။ နိုင်ငံတွင်းသို့ နိုင်ငံတကာြှ အမပည်မပည်ဆိုင်ောကုြ္ပဏီ ြျားက ဝင်ရောက်လာပပီးအဂတိလိုက်စားြှုတွင်ြပါဝင်ရသာမပည်တွင်းြှ ပူးရပါင်းရဆာင်ေွက်နိုင်ြည့်လုပ်ငန်းြျားကိုဦးစား ရပးေှာရြွရနသည်။ အမပည်မပည်ဆိုင်ောဥပရဒြျားတွင်လည်း ေင်းနှီးမြှုပ်နှံသူြျားက အဂတိလိုက်စားြှုကို ကျူးလွန်လျှင် မပစ်ဒဏ်ေှိသည်မြစ်ော မပည်တွင်းြှလုပ်ငန်းေှင်ြျားက အဂတိလိုက်စားြှုကို ဆန့်ကျင်မခင်းမြင့် ပူးရပါင်းရဆာင်ေွက်ခွင့်ကို ေနိုင်ြည်မြစ်သည်။ နှစ်ရပါင်းြျားစွာ အရိုးစွဲလာရသာကိစ္စြျားကိုမပုမပင်ေန်ြှာ လွယ်ကူရသာအလုပ်ြဟုတ်ပါ။ အရမပာင်း အလဲအတွက် ကကံ့ကကံ့ခံနိုင်ေြည် မြစ်သည်။ ဤလက်စွဲစာအုပ်သည် မြန်ြာနိုင်ငံေှိ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျားအရနမြင့် အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးဆိုင်ော အစီအစဉ် ြျား ရေးဆွဲချြှတ်ောတွင် မြန်ြာနိုင်ငံနှင့်အမခားနိုင်ငံြျား၏ အရတွ့အကကုံရကာင်းြျားကို ရလ့လာြှတ်သား၍ လိုအပ်ရသာ ပံ့ပိုးကူညီြှုနှင့် လြ်းညွှန်ြှုြျားရပးနိုင်ေန်ေည်ေွယ်ပါသည်။ ဤလက်စွဲစာအုပ်ကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် အဂတိလိုက်စားြှုတိုက် ြျက်ရေးရကာ်ြေှင်ကေုတ်မပန်ခဲ့ရသာ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးဆိုင်ော အရမခခံြူ (၈) ချက်မြင့် ြွဲ့စည်းေားပါသည်။ ေို့မပင် ယင်းကုြ္ပဏီြျားအရနမြင့် အဆိုပါအရမခခံြူ (၈) ခုကိုြည်သို့ ြည်ပုံလက်ရတွ့ကျင့်သုံးရဆာင်ေွက်ြည်၊ အမခားအြွဲ့ အစည်းြျားနှင့် ြည်သို့ပူးရပါင်းရဆာင်ေွက်ြည် စသည်တို့ကို အကကံရပးေားပါသည်။ စီးပွားရေးလပု င် န်းြျားသည်တကိ ျရသာတငို က် ကားြြှု ျားမပုလပု လ် ပို ါကအဂတလိ ကို စ် ားြတှု ကို ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ သ် ို့ အွန်လိုင်းြှတဆင့်(www.accm.gov.mm/complaint) ြှ ဝင်ရောက်တိုင်ကကားနိုင်ပါသည်။ [email protected]. mm သို့လည်း တိုင်ကကားနိုင်ပပီး ရနမပည်ရတာ်၊ ေန်ကုန်နှင့် ြန္တရလးေှိ အဂတိလိုက်စားြှု တိုက်ြျက် ရေးရကာ်ြေှင် ရုံးြျားသို့ တနလလာြှ ရသာကကာရန့အတွင်း နံနက် ၁၀နာေီြှ ရန့လယ် ၃နာေီအေိ သွားရောက်တိုင်ကကား နိုင်ပါသည်။ ြည်သူပါဝင်သည်။ ြည်သည့်အချနိ ်။ ြည့်သည့်ရန့ေက်။ ြည်သည့်ရနောတွင်မြစ်ပွားခဲ့သည်နှင့် ြည့်သည့်အတွက် 10

ရကကာင့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြရှု မြာကသ် ည် စသညတ် က့ုိ ရုိ ြာမ် ပပပးီ မပနလ် ညဆ် ကသ် ယွ ရ် ပးေြည့် ဆကသ် ယွ ေ် နအ် ချက် အလကအ် မပညအ့် စကံု ရုိ ြာမ် ပကာ တငုိ က် ကားြြှု ျားမပုလပု န် ငုိ သ် ည။် နစန် ာရစေန၊် ဂဏု သ် ရေပျကရ် စေန် ြြနှ ြ် ကန် တငုိ က် ကား ပါက အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးဥပရဒ ပဒု ြ် ၅၉ အေ အရေးယခူ ေံ ြည် မြစသ် ည။် “အဂတလိ ကုိ စ် ားြဟှု ာ နငုိ င် မံ ြားေငး် နးီှ မြုှ ပန် ြံှ ၊ှု မပညစ့် ရံု သာယဉှ ပ် ပုိ ငြ် ြှု ျားအတကွ ် အတားအဆးီ တစြ် မု ေစပ် ပးီ မြနြ် ာ နငုိ င် ေံ ိှ ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအတကွ ် ြလလုိ ားအပရ် သာအနေ္တ ာယြ် ျားကမုိ ေစရ် ပါ်ရစပါသည။် စစတ် ြး် ရကာကယ် ြူ အှု ေ ပဂု လ္ဂ ကိ ကဏ္ဍလပှု ေ် ာှ းသူ အြျားစသု ည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ အကျုိးအမြတေ် သိှ ည့် အြငွ အ့် လြး် တစြ် အု ရနမေင့် ြရမှု ြငြ် ကဘဲ ေ့ံွ ပေုိ းတးုိ တကြ် အှု တကွ ် အဟန့အ် တားအမေစသ် ာ ရမှု ြငြ် ကပါသည”် ။ • Matthias Bak၊ Transparency International ၏ မြန်ြာနိုင်ငံအဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးအရပါ် ရှုမြင် သုံးသပ်ချက် (2019) ။ “မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် လာရောကလ် ပု က် ငုိ ရ် နြကသညက့် ြု ဏ္ပ လီ ပု င် နး် ြျား အထးူ သမေင့်ရမြာကအ် ရြေကိ နငှ ့် ဥရောပြလှ ာရောကေ် ငး် နးီှ မြုှ ပန် ြံှ ကရသာ ကြု ဏ္ပ ြီ ျားသည် ၎ငး် တလ့ုိ ပု င် နး် ြျားကုိ အထးူ စစရ် ဆးစစိ စမ် ြငး် ြျားနငှ ့် ေငဆ် ငုိ ရ် နေပါသည။် ယငး် သစ့ုိ စရ် ဆးြေံ မြငး် ြျုိးကုိ လာအ၊ုိ ကရြာေ ဒးီ ယားနငှ ့် ဗယီ ကန် ြန် ငုိ င် ြံ ျားြာှ သာွ းရောက် ေငး် နးီှ မြုှ ပန် ပံှ ါက ၎ငး် တအ့ုိ ရနမေင့် ကကုရံ တ့ွ ေြည် ြဟတု ပ် ါ။” • ဗစ်ကီ ဘိုြန်၊ ဒါရိုက်တာ၊ မြန်ြာနိုင်ငံစီးပွားရေးကဏ္ဍ တာဝန်ယူြှုေှိရေး အရောက်အကူမပုဌာန 11

အြန်း ၂ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျားက အဘယ်ရြကာင့် အဂတိလိုက်စားြှုြျားကို ဂရုမပုေြည်နည်း။ — အဂတလိ ကုိ စ် ားြသှု ည် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားကုိ အြကအ် ြမဲ ေစရ် စပပးီ စေတိ စ် ကလညး် ကကးီ ြားရစသည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြရှု ကကာင့် ကနု က် ျြြှု ျားသည် အေးူ သမြင့် အရသးစားလပု င် နး် ြျားအတကွ ် အလနွ သ် သိ ာေငေ် ာှ းနငုိ ပ် ါသည။် အရကာကခ် နွ ဌ် ာနတငွ ် ကကန့က် ကာရနရသာ ကနု က် ကြး် ပစည္စ း် သရဘာလ တစစ် းီ စာကပင် ကြု ဏ္ပ အီ ရသးစားတစခ် အု တကွ ် လပု င် နး် လညပ် တေ် နမ် ြစရ် စ၊ ရြာကသ် ညြ် ျားကုိ ေနိ း် ေားေနမ် ြစရ် စ ြျားစာွ အခကအ် ခေဲ နိှ ငုိ ပ် ါသည။် ေအုိ ရမခ အရနြျုိး တငွ ် ကြု ဏ္ပ အီ ကကးီ တစခ် အု ရနမြင့် အမခားရေးွ ချယစ် ောနညး် လြး် ြျားေရိှ နသညအ့် တကွ ် ကကန့က် ကာြကှု ုိ အချနိ အ် တနက် ကာ ရတာငခ့် ရံ စာငဆ့် ငုိ း် ရနနငုိ ရ် သာလ် ညး် ကြု ဏ္ပ ငီ ယြ် ျားအတကွ ြ် ူ အဆပုိ ါမပဿနာကုိ ရမြေငှ း် ရပးနငုိ ရ် သာ အဆငမ့် ြင့် အောေတိှ စဦ် းဦးကုိ တစံ းုိ လကရ် ဆာငြ် ပါဘဲ အကအူ ညရီ တာငး် ဆနုိ ငုိ သ် ည့် အရမခအရနြျုိးလညး် ေနိှ ငုိ ြ် ည် ြဟတု ရ် ပ။ အဂတလိ ကုိ စ် ားြသှု ည် ဥပရဒနငှ ဆ့် န့က် ျငသ် ည် အစးုိ ေအောေြိှ ျားအရနမြင့် တစံ းုိ လကရ် ဆာငရ် တာငး် ခမံ ခငး် သြ့ုိ ဟတု ် ေယမူ ခငး် ြျားသည် ဥပရဒနငှ ့် ဆန့က် ျငြ် ှု ေပိှ ါသည။် ၂၀၁၆ ခနု စှ တ် ငွ ် အြျုိးသားဒြီ ကုိ ရေစအီ ြ့ဲွ ချုပ် (NLD) အစးုိ ေ အာဏာေလာရသာအခါ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးကုိ ဦးစားရပးရဆာငေ် ကွ ခ် ပ့ဲ ပးီ ၊ အစးုိ ေ၀နေ် ြး် ြျားအရနမြင့် လကရ် ဆာငလ် ကခ် မံ ခငး် နငှ ပ့် တသ် ကရ် သာ လြး် ညနွှ ခ် ျကအ် သစြ် ျား ကုိ ချကခ် ျငး် ေတု ေ် တု မ် ပနရ် ကကညာခပ့ဲ ါသည။် (ရနာကဆ် ကတ် ဲွ ဂ) မြင့် ရြာမ် ပေားရသာ လကရ် ဆာငြ် ျား လကခ် ံ မခငး် ဆငုိ ေ် ာ လြး် ညနွှ ခ် ျကတ် ငွ ် လကရ် ဆာငတ် စခ် ၏ု အြျားဆးံု တနြ် းုိ ကုိ ယခင် ၃၀၀,၀၀၀ ကျပြ် ှ ၂၅၀၀၀ ကျပ် အေိ ရလျှာခ့ ျခပ့ဲ ါသည။် “အလူှ ရငလွ ကရ် ဆာငြ် ျား တေားဝငရ် တာငး် ြမံ ြငး် ြျားကုိ ြညသ် ြ့ုိ ညပ် တံု မ့ံု ပနရ် ဆာငေ် ကွ သ် ငသ့် ည် နငှ ပ့် တသ် ကပ် ပးီ ြြိ တိ တ့ုိ ငွ က် ျငသ့် းံု ရနသည့် တေားဝငြ် ဝူ ါဒေပိှ ါသည။် ၎ငး် ြဝူ ါဒသည် အလနွ တ် ငး် ကျပသ် ညြ့် ဝူ ါဒမေစပ် ါသည။် သာြန် အားမေင့် အလူှ ရငလွ ကရ် ဆာငြ် ျားကုိ ဘနု း် ကကးီ ြျားနငှ ့် ဘနု း် ကကးီ ရကျာငး် ြျားကသာ လကြ် နံ ငုိ ပ် ါသည။် ၀နထ် ြး် ြျား အရနမေင့် အလယွ တ် ကြူ တှ သ် ားနငုိ ရ် စေနအ် လင့ုိ ာှ ကျပ် ၂၅၀၀၀ ကျပသ် တြ် တှ ထ် ားသည။် ဘနု း် ရတာက် ကးီ ရကျာငး် တစရ် ကျာငး် တငွ ် ဘနု း် ကကးီ တစပ် ါးထကပ် ေုိ ပိှ ါက တစြ် ြု ျငး် စအီ တကွ ် ၂၅၀၀၀ ကျပလ် ူှ ဒါနး် နငုိ သ် မေင့် အလူှ ရငြွ ျားစာွ မေစလ် ာနငုိ ပ် ါသည။် တေားဝငအ် ရြကာငး် ေငး် ြျားအတကွ ် ရငကွ ျပ် ၂၅၀၀၀ ရကျာလ် ူှ ဒါနး် နငုိ ရ် သာလ် ညး် ဤကစိ ္စ အတကွ ် ေငှ း် လငး် တငမ် ပြြှု ျားမပုလပု ေ် န် လအုိ ပလ် ာြညမ် ေစပ် ါသည။် အထးူ သမေင့် လကရ် ဆာငတ် နေ် းုိ သည် ရဒါ်လာ ၁၀၀ ရကျာပ် ါက အဆပုိ ါလကရ် ဆာငြ် ျားကုိ ဌာနြျုပေ် အိှ လူှ ရငရွ ကာြ် တထီ သံ ့ုိ တငမ် ပြကေပါသည။် • မြန်ြာနိုင်ငံတွင် လုပ်ငန်းလည်ပတ်ရနရသာ နိုင်ငံတကာကုြ္ပဏီ တစ်ခုြှ ြန်ရနဂျာတစ်ဦး အဂတိလိုက်စားြှုသည် ဆုံးရှုံးနိုင်ရြျြျားသည် အကယ်၍ ကုြ္ပဏီတစ်ခုသည် ၎င်းလာဘ်ရပးေားသည့် ကိစ္စြရအာင်မြင်ပါက ြည်သူေံသို့ တိုင်ကကားေြည်နည်း၊ ကုြ္ပဏီ တစ်ခုသည် လာဘ်ရပးေန်ဆန္ဒေှိရကကာင်း လူအြျားကသိေှိသည်နှင့် တစ်ပပိုင်နက် ရတာင်းဆိုြှုြျားအဆက်ြမပတ် မပုလုပ် ရနကကြည်မြစ်ပါသည်။ အဂတိလိုက်စားြှုသည် စီးပွားရေးအြွင့်အလြ်းြျား နည်းပါးရစပါသည် အရြေကိ နမ် ပညရ် ောငစ် ု နငုိ င် မံ ခားအဂတလိ ကုိ စ် ားြှု ကငုိ တ် ယွ ရ် မြေငှ း် ရေးအကဥ် ပရဒ (Foreign Corrupt Practices Act- FCPA) 12

နငှ ့် ပဗတိ နိ န် ငုိ င် ံ လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ တှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးအကဥ် ပရဒ (the UK Anti- Bribery Act) ကသ့ဲ ရ့ုိ သာ အမခားနငုိ င် ြံ ျား၏ မပညတ် ငွ း် ဥပရဒြျားအေ အမပညမ် ပညဆ် ငုိ ေ် ာစးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားအရနမြင့် ၎ငး် တ၏့ုိ ကယုိ စ် ားလယှ ် ြျားကမြစရ် စ၊ ပပ့ံ းုိ သြူ ျားကမြစရ် စ၊ လကရ် အာကခ် ကံ ြု ဏ္ပ ြီ ျားကမြစရ် စ မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ က် ျူးလနွ သ် ည့် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ြှု ျားနငှ စ့် ပ် လျဉး် ၍ ယငး် တက့ုိ ုိ အရြေကိ နမ် ပညရ် ောငစ် နု ငှ ့် ပဗတိ နိ န် ငုိ င် တံ တ့ုိ ငွ ် မပစြ် ေှု ငေ် ာှ းစေီ ငခ် ေံ နငုိ ပ် ါသည။် ေမ့ုိ ပင် ကြု ဏ္ပ တီ စခ် သု ည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြြှု ျားကျူးလနွ ရ် နသညဟ် ု မပစြ် ေှု ငေ် ာှ းစေီ ငခ် ေံ ပါက ယငး် ကြု ဏ္ပ သီ ည် ကြာ္ဘ ဘ့ ဏ် (WB)၊ အာေြှ ့ံွ ပြုိ းရေးဘဏ် (ADB)နငှ ့် ဥရောပသြဂ္ဂ (EU) တအ့ုိ ပါအ၀င် အြ့ဲွ အစညး် ြျား၏ ရလလဆံ ခဲွ ငွ ြ့် ှ ြယေ် တု ခ် ေံ ြညမ် ြစပ် ါသည။် ဆလုိ သုိ ညြ် ာှ အမပညမ် ပညဆ် ငုိ ေ် ာအကအူ ညြီ ျားနငှ ့် သရဘာတရူ ောကပ် ေ့ံ နပ် ရံု ငြွ ျားဆငုိ ေ် ာ အမပည် မပညဆ် ငုိ ေ် ာလပု င် နး် ြျားတငွ ် လပု က် ငုိ ခ် ငွ ေ့် ေနိှ ငုိ သ် ည့် အခငွ အ့် လြး် ြျား အေးူ သမြင့် ရဆာကလ် ပု ရ် ေးကဏ္ဍတငွ ် မြနြ် ာ နငုိ င် အံ တကွ ် ပပ့ံ းုိ ရပးြည့် စးီ ပာွ းရေးဆငုိ ေ် ာအခငွ အ့် လြး် ြျား ဆးံု ရးံှု လာနငုိ ရ် ကကာငး် သတမိ ပုေနမ် ြစပ် ါသည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ ထနိ း် ြျုပေ် န် အားနညး် ြျကသ် ည် အလားအလာေရိှ သာ စးီ ပာွ းရေးြတိ ေ် က် ြျားအတကွ ် (အဂတလိ ကုိ စ် ားြဆှု ငုိ ေ် ာ) အနေ္တ ာယအ် ြျကရ် ပးြှု မေစသ် ည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးဥပရဒြျားကုိ ရလးစားလကုိ န် ာြေှု ရိှ သာ အမပညမ် ပညဆ် ငုိ ေ် ာ ကြု ဏ္ပ ြီ ျားသည် အမခားကြု ဏ္ပ ီ တစခ် ခု နု ငှ ့် စးီ ပာွ းရေးဆငုိ ေ် ာ ဆကဆ် ြံ တှု စေ် ပ် ေရူ ောငေ် န် စဉး် စားသးံု သပသ် ညအ့် ခါ ၎ငး် တန့ုိ ငှ ဆ့် ကဆ် ြံ ည့် စးီ ပာွ းရေး ြတိ ြ် ကြ် ျား၏ (အဂတလိ ကုိ စ် ားြဆှု ငုိ ေ် ာ) အနေ္တ ာယအ် ချကရ် ပးြှု သြ့ုိ ဟတု ် သတရိ ပးသရကတလ ြျား ရြာေ် တု ရ် ေးကုိ အေးူ အရလးေားရဆာငေ် ကွ က် ကပါသည။် ေကုိ သ့ဲ ရ့ုိ သာ “(အဂတလိ ကုိ စ် ားြဆှု ငုိ ေ် ာ) အနေ္တ ာယအ် ချကရ် ပးြ”ှု ြျား အြျား အမပားောှ ရြရွ တ့ွ ေမိှ ခငး် သည် နငုိ င် တံ ကာကြု ဏ္ပ ြီ ျားအရနမြင့် စးီ ပာွ းရေးဆငုိ ေ် ာဆကဆ် ြံ ေှု ပစ် ရဲ စေန် အရကကာငး် မြစရ် ပါ် လာနငုိ ပ် ါသည။် (အဂတလိ ကုိ စ် ားြဆှု ငုိ ေ် ာ) အနေ္တ ာယအ် ချကရ် ပးြအှု မြစ် ောှ ရြရွ ြာေ် တု ေ် ားသညြ် ျားြာှ ကြု ဏ္ပ သီ ည် - • ပငုိ ဆ် ငုိ ြ် နှု ငှ ပ့် တသ် ကပ် ပးီ ပငွ လ့် ငး် မြငသ် ာြြှု ေမိှ ခငး် ။ • ပငုိ ဆ် ငုိ ြ် ှု သြ့ုိ ဟတု ် စြီ အံ ပု ခ် ျုပြ် တှု ငွ ် အစးုိ ေအောေြိှ ျား ပါဝငရ် နမခငး် ။ • အစးုိ ေက (လပု င် နး် တြဲွ ကရ် ဆာငေ် ကွ ေ် န)် အတငး် အကျပ် အားရပးရောကခ် ေံ ားသည့် ကြု ဏ္ပ မီ ြစမ် ခငး် ။ • အသြိ တှ မ် ပုစာေငး် ကငုိ ် စနံ နှု း် ြျားအတငုိ း် ရငစွ ာေငး် ြျားကုိ ေတု မ် ပနေ် ားြှု ြေမိှ ခငး် ။ • အြျားမပညသ် နူ ငှ သ့် ကဆ် ငုိ ရ် သာစာေငး် ြျား ကကုိ ြု ဏ္ပ ၏ီ ြတှ ပ် တံု ငစ် ာေငး် တငွ ် အချနိ န် ငှ တ့် စရ် မပးညီ ြမြညသ့် ငွ း် နငုိ ် မခငး် (ဥပြာ၊ DICA စာေငး် ) • စညး် ကြး် ရလျာေ့ ရဲ သာ နငုိ င် ေံ ပမ် ခားေိှ ြတှ ပ် တံု ငအ် ြ့ဲွ အစညး် ေတံ ငွ ် လပု င် နး် ြတှ ပ် တံု ငေ် ားရသာလ် ညး် (ဥပြာ - အခနွ ရ် ဆာငေ် နြ် လရုိ သာနငုိ င် တံ ငွ ် လပု င် နး် ြတှ ပ် တံု ငမ် ခငး် ) မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် တေားဝင် ရးံု လပိ စ် ာ ြေမိှ ခငး် • အတတိ ၌် တေားြဝင် သြ့ုိ ဟတု ် သသံ ယမြစြ် ယွ လ် ပု ရ် ဆာငခ် ျကြ် ျားတငွ ် ဆကစ် ပပ် ါဝငရ် နခမ့ဲ ခငး် • လပု င် နး် ဆငုိ ေ် ာ အရတ့ွ အကကုအံ နညး် ငယသ် ာေမိှ ခငး် သြ့ုိ ဟတု ် လပု င် နး် နယပ် ယအ် တငွ း် လသူ နိ ညး် မခငး် • ရကာြ် ေငှ ရ် ကကး သြ့ုိ ဟတု ် ဆရု ကကးရငွ ကသ့ဲ ရ့ုိ သာ လပု ရ် းုိ လပု စ် ဉ် ြဟတု သ် ည့် ရပးရချြြှု ျား မပုလပု ရ် လေ့ မိှ ခငး် • နငုိ င် ေံ ပမ် ခား အစးုိ ေြျား သြ့ုိ ဟတု ် နငုိ င် ရံ ေးပါတြီ ျားနငှ ့် ဆကန် ယွ ရ် နရသာ လူှ ဒါနး် ြှု အြ့ဲွ ြျားနငှ လ့် ညး် တြဲွ က် ရဆာငေ် ကွ မ် ခငး် ။ ခခုငံ သံု းံု သပြ် ညဆ် ပုိ ါက ေရိ ောကရ် သာ ကြု ဏ္ပ အီ ဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးအစအီ စဉသ် ည် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျား အတကွ ် အားသာချကြ် ျားစာွ ေပိှ ါသည။် 13

• ၎ငး် သည် ကြု ဏ္ပ စီ ြီ ခံ န့ခ် ြဲွ ဆှု ငုိ ေ် ာကျွြး် ကျငြ် ကှု ုိ မြငှ တ့် ငရ် ပးသညအ့် မပင် ကြု ဏ္ပ ၏ီ ဂဏု သ် တငး် ရကျာရ် ဇာြကှု ုိ တညရ် ဆာကရ် ပးပါသည။် ဆလုိ သုိ ညြ် ာှ သငအ့် ရနမြငပ့် ြုိ ရုိ ကာငး် ြနွ ရ် သာ၀နေ် ြး် ြျားကဆုိ ရဲွ ဆာငန် ငုိ မ် ခငး် ၊ မြငြ့် ား ရသာ စတိ ဓ် ာတက် ျငဝ့် တန် ငှ ့် ကျွြး် ကျငြ် ကှု ုိ ေနိ း် သြိ း် ေားနငုိ မ် ခငး် ၊ ၀နေ် ြး် ြျားက ကျူးလနွ သ် ည့် ကြု ဏ္ပ တီ ငွ း် လြိ လ် ညြ် အှု နေ္တ ာယြ် ျားကုိ ရလျာန့ ညး် ရစမခငး် စသညတ် ့ုိ ရဆာငေ် ကွ လ် ာနငုိ ြ် ညမ် ြစပ် ါသည။် • သင၏် ကြု ဏ္ပ သီ ည် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ြှု မပုလပု သ် ည့် နာြညရ် ကာငး် ေေေိှ ားပါက သင၏် ၀နေ် ြး် ြျားအား ြကကာ ခဏ လာဘရ် တာငး် ခေံ မခငး် နညး် ပါးလာနငုိ ပ် ါသည။် • မြငြ့် ားရသာ ကျငဝ့် တစ် နံ နှု း် ရကာငး် ြျားသည် ရြာကသ် ညြ် ျားကဆုိ ရဲွ ဆာငန် ငုိ သ် ညအ့် မပင် ရြာကသ် ညြ် ျား၏ သစာ္စ ေြိှ ကှု လုိ ညး် ခငုိ ြ် ာေေရိှ စနငုိ ပ် ါသည။် • ဝနေ် ြး် ၏လပု ရ် ဆာငြ် ြှု ျားရကကာင့် ကြာ္ဘ ဘ့ ဏက် သ့ဲ ရ့ုိ သာ နငုိ င် တံ ကာကြု ဏ္ပ ြီ ျားကမြစရ် စ၊ အြ့ဲွ အစညး် ြျားက မြစရ် စ မပစဒ် ဏရ် ပးမခငး် သြ့ုိ ဟတု ် နာြညပ် ျကစ် ာေငး် သငွ း် မခငး် ြှ အကာအကယွ ရ် ပးနငုိ ြ် ညမ် ြစပ် ါသည။် • အမပညမ် ပညဆ် ငုိ ေ် ာကြု ဏ္ပ တီ စခ် ု သြ့ုိ ဟတု ် အြ့ဲွ အစညး် တစခ် ၏ု အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေး ဆငုိ ေ် ာလအုိ ပ် ချကြ် ျားနငှ ့် ကကုိ ည် ရီ အာင် လပု ရ် ဆာငန် ငုိ မ် ခငး် မြင့် အမခားရသာနငုိ င် တံ ကာ လပု င် နး် ကနေ် ရကုိ ြ် ျားနငှ ့် ေငး် နးီှ မြုှ ပန် ံှ ြြှု ျားကေုိ ယနူ ငုိ ေ် န် အရောကအ် ကူ မြစရ် စြညမ် ြစပ် ါသည။် • တေားြျှတရသာယဉှ ပ် ပုိ ငြ် မှု ြင့် ေေေိှ ားရသာလပု င် နး် ကနေ် ရကုိ ြ် ျားသည် ပြုိ အုိ ကျုိးသကရ် ောကြ် ေှု လိှ ာြညမ် ြစသ် ည။် နိုင်ငံတကာြိတ်ေက်ြျားနှင့်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းလက်တွဲရဆာင်ေွက်ြှု အရြေိကန်ကုြ္ပဏီမြစ်သည့် ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ရငွ့ (GE) သည် ကုြ္ပဏီ၏ ပစ္စည်းကိေိယာြျား မြန့်မြူးေန် မြန်ြာကုြ္ပဏီ SMART Technical Services နှင့် လက်တွဲရဆာင်ေွက်ေန် စဉ်းစားသုံးသပ်ပါက GE အရနမြင့် SMART ကုြ္ပဏီနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြိတ်ြက်ြျားအမြစ် လက်တွဲြှုြမပုြီကတည်းကပင် SMART ကုြ္ပဏီသည် အဂတိလိုက် စားြှုတိုက်ြျက်ရေးဆိုင်ော ေိန်းချုပ်ြှုြျားကို ရကျနပ်ရလာက်သည့် အရမခအရနေိ ရဆာင်ေွက်ေားမခင်းေှိြေှိကို စုံစြ်းေားြည်မြစ်ပါသည်။ အရြေိကန်ကုြ္ပဏီ GE သည် အရြေိကန်မပည်ရောင်စု နိုင်ငံမခားအဂတိလိုက်စားြှု ကိုင်တွယ်ရမြေှင်းရေးအက်ဥပရဒ (Foreign Corrupt Practices Act- FCPA) ကို အမပည့်အဝ လိုက်နာေြည်မြစ်ပါသည်။ “၂၀၁၉ ခုနှစ် စာေင်းြျားအေ အဂတိလိုက်စားြှု တိုက်ြျက်ရေး လြ်းညွှန်”က ခိုင်ြာရသာ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက် ြျက်ရေးအစီအစဉ်သည် ရအာင်မြင်ရသာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအတွက် အဓိကကျရသာ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုမြစ်ရကကာင်း အရလးအနက်ရြာ်မပေားပါသည်။ SMART တွင် လာဘ်ရပးလာဘ်ယူြှု တိုက်ြျက်ရေးဆိုင်ော ြူဝါဒေှိပါသည်။ ေိုမပင်၎င်းသည် အသင်းအြွဲ့ြျားကို အဂတိ လိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးအတွက် လိုအပ်သည့်အေင်းအမြစ်ြျားနှင့်ကိေိယာြျားကို လွယ်ကူစွာ အသုံးမပု ရြာ်ရဆာင်နိုင် ရစေန် ရောက်ပံ့ရပးသည့် TRACE အြွဲ့၀င် လည်းမြစ်ပါသည်။ SMART ၏ အေည်အရသွးစီြံခန့်ခွဲြှုစနစ်သည် ISO 9001: 2008၊ ISO 14001: 2004၊ HACCP တို့နှင့်လည်း ကိုက်ညီြှုေှိပါ သည်။ GE က SMARTနှင့် ပူးရပါင်းေန် ဆုံးမြတ်ချက်သည် ၎င်းတို့အား စီးပွားရေးဆိုင်ော ကျင့်ဝတ်ရမြာင့်ြှန်ြှုကို အဓိကေား သည့် ယုံကကည်စိတ်ချေရသာ ကုြ္ပဏီမြစ်မခင်းအရပါ်တည်ြှီပါသည်။ ဤအချက်သည် အလားတူ စံနှုန်းြျားေှိရသာအမခား နိုင်ငံတကာကုြ္ပဏီြျားအား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြိတ်ြက်အမြစ် လက်တွဲလုပ်ရဆာင်နိုင်ခွင့်ေေန်လည်း ဆွဲရဆာင်ြှုြျား စွာ ေှိရစြည်မြစ်ပါသည်။ “ကြု ဏ္ပ ရီ သးတစြ် တု ငွ ် ြငုိ ြ် ာအားရကာငး် သညအ့် ဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ေ် ျကရ် ေးြဝူ ါဒြျားနငှ ့် အရလအ့ ကျငြ့် ျားေမိှ ြငး် ၏ အဓကိ အကျုိးအမြတြ် ာှ စြီ ကံ နိ း် ကုိ စနစတ် ကျရေးဆြဲွ ျြတှ န် ငုိ မ် ြငး် ပငမ် ေစပ် ါသည။် တစံ းုိ လကရ် ဆာငြ် ျား ရပးကြး် ေန် ြလအုိ ပပ် ါက လပု င် နး် လညပ် တြ် ကှု နု က် ျစေတိ ြ် ျားကုိ စနစတ် ကျစြီ ရံ ဆာငေ် ကွ လ် ာနငုိ ြ် ညမ် ေစပ် ါသည။် တစံ းုိ လက် ရဆာငြ် ျားရပးကြး် ေနလ် အုိ ပရ် နပါက ရနာကထ် ပြ် ည၍် ြညြ် ျှ ထပက် ာတလလဲ ရဲ ပးရနေအးံု ြညက် ုိ သငအ့် ရနမေငြ့် နှ း် ဆ နုိင်ြည်ြဟုတ်ပါ။ထ့ုိမပင်လာဘ်ရပးမြငး် ရြကာင့်ရနာက်ပုိငး် တွင်ပုိြုိကကးီ ြားသည့်ကျုိးဆက်မေစ်လာနုိင်မြငး် ေိှြေိှကုိ သငအ် ရနမေင့် သေိ နိှ ငုိ ြ် ညြ် ဟတု ရ် ပ။” • မြန်ြာလုပ်ငန်းေှင်တစ်ဦး 14

အြန်း ၃ အဂတိလိုက်စားြှုဆိုသည်ြှာ အဘယ်နည်း။ အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ “ြြိ အိ ား ယကံု ကညအ် ပန် ငှ း် ေားရသာအာဏာကုိ ြြိ အိ ကျုိးစးီ ပာွ းအတကွ ် အလသဲွ းံု စားမပုလပု မ် ခငး် ” ဟ၍ူ သာြနအ် ားမြင့် အဓပိ ာ္ပ ယြ် ငွ ဆ့် နုိ ငုိ ပ် ါသည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု လပု ရ် ဆာငခ် ျကြ် ျားဆသုိ ညြ် ာှ လပူ ဂု ုိ္ဂ လတ် စဦ် းဦး သြ့ုိ ဟတု ် အြ့ဲွ အစညး် တစခ် ခု အု ရနမြင့် ၎ငး် တအ့ုိ ား ယြံု တှ အ် ပန် ငှ း် ေားသညအ့် ာဏာကုိ အခငွ ရ့် ကာငး် ယကူ ာ (၎ငး် တ့ုိ အတကွ မ် ြစရ် စ၊ အြ့ဲွ အစညး် အတကွ မ် ြစရ် စ၊ ၎ငး် တ၏့ုိ ရဆြွ ျုိးြျားအတကွ မ် ြစရ် စ) တညဆ် ဥဲ ပရဒြျားနငှ ့် နညး် ဥပရဒြျား အေ ခငွ မ့် ပုေားသည့် အခငွ အ့် ာဏာေကပ် ၍ုိ လပု ရ် ဆာငသ် ည့် လပု ရ် ဆာငခ် ျကတ် စေ် ပေ် ပက် ဆုိ သုိ ည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြသှု ည်စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် နငှ ့်မပညသ် ့ူဝနရ် ဆာငြ် ကှု ဏ္ဍအကကားတငွ သ် ာအပြေဲ ရိှ နမခငး် ြဟတု ပ် ါ။အဂတလိ ကုိ ် စားြြှု ျားသည်စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် နယပ် ယအ် တငွ း် တငွ သ် ာြကမပငပ် တငွ လ် ညး် ေနိှ ငုိ ပ် ါသည။် ဥပြာအားမြင့်ပစည္စ း် ဝယယ် မူ ခငး် ၊ အြျားပငုိ က် ြု ဏ္ပ ြီ ျားတငွ ် ေယှ ယ် ာအရောငး် အဝယက် စိ ြ္စ ျား၌ အတငွ း် သတငး် ေေကိှ ာ အရောငး် အဝယမ် ပုလပု မ် ခငး် နငှ ့် အြျုိး ြျုိးရသာ လြိ လ် ညြ် ြှု ျား စသညတ် မ့ုိ ြစသ် ည။် အဂတိလိုက်စားြှုကို အြျုိးသားရေးတာဝန်တစ်ေပ်အမေစ် ရဆာင်ေွက်မြင်း ၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးဥပရဒ အခန်း ၂ မပင်ဆင်ချက်တွင် ဥပရဒ၏ ေည်ေွယ်ချက်ြျားြှာ ရအာက် ပါအတိုင်းမြစ်သည် - (က) အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ြျက်ရေးကို အြျုိးသားရေးတာဝန် တစ်ေပ်အမြစ် ရဆာင်ေွက်ေန်၊ (ခ) သန့်ေှင်းရသာအစိုးေနှင့် ရကာင်းြွန်ရသာ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် မြစ်ေွန်းရစေန်၊ (ဂ) အြျားမပည်သူဆိုင်ော အုပ်ချုပ်ရေးတွင် ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် တာဝန်ယူနိုင်ြှု မြင့်ြားတိုးတက် လာရစေန်၊ (ဃ) အဂတလိ ကို စ် ားြြှု ျားရကကာင့်နငို င် ပံ ငို ပ် စည္စ ်းြျား၊လူ့အြွဲ့အစည်းနငှ န့် ငို င် သံ ားြျား၏အခငွ အ့် ရေးနငှ အ့် ကျုိး စီးပွားြျားကို ေိခိုက်ြှုြေှိရစရေးအတွက် အကာအကွယ်ရပးေန်၊ (င) အဂတိလိုက်စားြှု ကျူးလွန်သူြျားအား ေိရောက်စွာ အရေးယူေန်၊ (စ) တေားဥပရဒစးုိ ြးုိ ရေးနငှ ့် အပု ခ် ျုပရ် ေးကဏ္ဍြျား၌ ပြုိ ပုိ ငွ လ့် ငး် မြငသ် ာြေှု ပိှ ပးီ မပညတ် ငွ း် မပည် ေငး် နးီှ မြပှ န် ြံှ ြှု ျား မြင့် စီးပွားရေးြွံ့ပြိုးတိုးတက်လာရစေန်။ တေားဝငအ် နကအ် ဓပိ ာ္ပ ယေ် ငွ ဆ့် ြုိ ျက် ၂၀၁၃ခနု စှ ၊် မြနြ် ာနငုိ င် ံအဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးဥပရဒကုိ၂၀၁၃ခနု စှ ြ် စှ တင၍် မပငဆ် ငြ် ှု၄ကကြိ မ် ပုလပု ခ် ေ့ဲ ာ၂၀၁၈ခနု စှ ၊် ဇနွ လ် တငွ ်ရနာကဆ် းံု အကကြိ မ် ပငဆ် ငခ် ပ့ဲ ါသည။် ၂၀၁၈ခနု စှ ်မပငဆ် ငသ် ည့်ဥပရဒအေသသိ ာေငေ် ာှ းရသာရမပာငး် လြဲ တှု စခ် ြု ာှ ရကာြ် ေငှ သ် ည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ျူးလနွ ရ် ကကာငး် သြ့ုိ ဟတု ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြမှု ြင့် ကကယဝ် ချြး် သာလာရကကာငး် ရကျာရ် ဇာသတငး် ရပါ်ေကွ လ် ာပါက ြညသ် ့ူကြုိ ဆုိ (တငုိ စ် ာြေရိှ သာလ် ညး် ) ြြိ သိ ရဘာဆနအ္ဒ ရလျာက် စစံု ြး် စစ် ရဆးနငုိ သ် ည့် အခငွ အ့် ာဏာေလိှ ာပါသည။် ယငး် ြတငုိ ြ် အီ ချနိ ြ် ျားတငွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြြှု ျားကုိ စစရ် ဆးောတငွ ် ခငုိ ြ် ာရသာ အရောကအ် ေားြျားမြင့် တငမ် ပလာသည့် တေားဝငတ် ငုိ က် ကားြြှု ျားကသုိ ာ စစရ် ဆးနငုိ ခ် ငွ ေ့် ခိှ ပ့ဲ ါသည။် မပငဆ် ငေ် ားရသာ 15

ဥပရဒတငွ ် သတငး် ြနှ တ် ငုိ တ် နး် သြူ ျားကုိအားရပးအားရမြာှ ကမ် ပုနငုိ ေ် နအ် လင့ုိ ာှ ြာှ းယငွ း် ရသာ တငုိ တ် နး် ချကရ် ကကာငလ့် တူ စ် ဦးဦးအား ဂဏု သ် ရေညုိှ းနြွ း် ရစသညမ့် ပစြ် ှု ကျူးလနွ သ် ကူ ုိ ၅ နစှ ် ြှ ၃ နစှ ေ် ိ ချြတှ ရ် စသည့် မပစဒ် ဏသ် ့ုိ ရလျာရ့ ပါရ့ ပးခပ့ဲ ါသည။် ြေူ ငး် ၂၀၁၃ ခနု စှ ၊် မြနြ် ာနငုိ င် ံ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးဥပရဒတငွ ် “အဂတလိ ကုိ စ် ားြ”ှု ဟသူ ညစ့် ကားေပက် ုိ “လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ”ှု ဟ၍ူ တေားဝင် သးံု နနှု း် ခပ့ဲ ါသည။် သေ့ုိ ာတငွ ် “လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ”ှု ဟသူ ညစ့် ကားေပအ် စား “အဂတလိ ကုိ စ် ားြ”ှု ဟု ၂၀၁၄ခနု စှ တ် ငွ ် မပငဆ် ငခ် သ့ဲ ည။် ၂၀၁၈ ခနု စှ ၊် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးဥပရဒကုိ စတတု ္ထ အကကြိ မ် ပငဆ် ငေ် ာတငွ လ် ညး် ပဒု ြ် ၃(က) (၁) နငှ ့် (၂) တတ့ုိ ငွ ် ရအာကပ် ါအတငုိ း် အစားေးုိ မပငဆ် ငခ် ပ့ဲ ါသည-် (၁) ြညသ် ြူ ဆုိ ောေးူ တာဝနက် ုိ အလသဲွ းံု စားမပု၍မြစရ် စ၊ အမခားနညး် မြငမ့် ြစရ် စ တစစ် တံု စေ် ာကမုိ ပုလပု ေ် န် သြ့ုိ ဟတု ် ဥပရဒနငှ အ့် ညီ မပုလပု မ် ခငး် ြရှ ောှ ငက် ကဉရ် စေန် သြ့ုိ ဟတု ် တစဦ် းတစရ် ယာကအ် ား ဥပရဒနငှ အ့် ညီ ေေကုိ ရ် သာအခငွ ့် အရေးကရုိ ပးေန် သြ့ုိ ဟတု ် ဥပရဒနငှ အ့် ညီ ေေကုိ ခ် ငွ ြ့် ေရိှ သာအခငွ အ့် ရေးကရုိ ပးေန် သြ့ုိ ဟတု ် ဥပရဒနငှ အ့် ညေီ ေကုိ ် ရသာ အခငွ အ့် ရေးကုိ ြြနှ ြ် ကန် ပတိ ပ် ငေ် နအ် တကွ ် တစံ းုိ လကရ် ဆာငက် ုိ တစဦ် းတစရ် ယာကအ် ား ရပးမခငး် ၊ ရပးေန် အားေတု မ် ခငး် သြ့ုိ ဟတု ် တစဦ် းတစရ် ယာကေ် ြံ ှ လကခ် မံ ခငး် ၊ ေယမူ ခငး် နငှ ့် ေယေူ န် အားေတု မ် ခငး် တက့ုိ ုိ တကုိ ရ် ကုိ ် မြစရ် စ၊ သယွ ဝ် ကုိ ၍် မြစရ် စ တစန် ညး် နညး် မြင့် မပုလပု မ် ခငး် ၊ (၂) ြညသ် ြူ ဆုိ သကဆ် ငုိ ေ် ာအစးုိ ေဌာန၊ အစးုိ ေအြ့ဲွ အစညး် ၊ အြျားမပညသ် ဆူ ငုိ ေ် ာ အြ့ဲွ အစညး် သြ့ုိ ဟတု ် အမခားအြ့ဲွ အစညး် ၏ မပညသ် ့ူဘဏ္ဍာကုိ ကငုိ တ် ယွ စ် ြီ ရံ ဆာငေ် ကွ သ် ည့် လပု င် နး် စဉတ် ငွ မ် ြစရ် စ၊ ယငး် တ၏့ုိ ပငုိ ဆ် ငုိ ြ် ကှု ုိ ရတာငး် ခံ မခငး် ၊ ေယမူ ခငး် ၊ စြီ ခံ န့ခ် မဲွ ခငး် ၊ ေငှ း် လငး် ြျကသ် ြိ း် မခငး် မပုောတငွ မ် ြစရ် စ၊ ယငး် တန့ုိ ငှ ့် သကဆ် ငုိ ြ် ေှု ရိှ သာ သရဘာတစူ ာ ချုပတ် စခ် တု ငွ ပ် ါဝငမ် ခငး် ၊ စြီ ရံ ဆာငေ် ကွ မ် ခငး် မပုောတငွ ် မြစရ် စ တညဆ် ဥဲ ပရဒ၊ စညး် ြျဉး် ၊ စညး် ကြး် ၊ လပု ေ် းံု လပု န် ညး် တစေ် ပေ် ပက် ုိ ရြာကြ် ျကလ် ျက် နငုိ င် ရံ တာ၏် ရငရွ ကကး၊ ပစည္စ း် နငှ ့် ပငုိ ဆ် ငုိ ြ် ကှု ုိ ေခိ ကုိ န် စန် ာပျကစ် းီ ဆးံု ရးံှု ရစမခငး် ။” ၂၀၁၈ ခနု စှ ၊် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေး ဥပရဒကုိ စတတု အ္ထ ကကြိ မ် ပငဆ် ငသ် ည့် ဥပရဒ ပဒု ြ် ၃ တငွ ် မပဋ္ဌာနး် ေားသည့် “လပု ပ် ငုိ ခ် ငွ အ့် ာဏာေသိှ ”ူ (competent authority) အစား ြညသ် ြူ ဆုိ ဟု ရမပာငး် လမဲ ခငး် သည် အလနွ ေ် းူ မခားြေှု ပိှ ါသည။် ဆလုိ သုိ ညြ် ာှ မပညသ် ့ူဝနေ် ြး် သာြက မပညတ် ငွ း် မပညပ် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ေငှ ြ် ျား အပါအဝင် ြညသ် ြူ ဆသုိ ညလ် ညး် အဂတလိ ကုိ စ် ားြြှု ျားကုိ တကုိ ရ် ကုိ မ် ြစရ် စ၊ သယွ ဝ် ကုိ မ် ြစရ် စ ကျူးလနွ မ် ခငး် ြရှ ောှ ငက် ကဉေ် ြညမ် ြစပ် ါသည။် ြညသ် ညပ့် ဂု လ္ဂ ကိ လပု င် နး် အြ့ဲွ အစညး် ကြုိ ဆုိ အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တားဆးီ ကာကယွ ရ် ေး အရမခခခံ ငုိ ြ် ာရသာလပု င် နး် ဆငုိ ေ် ာ ကျငဝ့် တခ် ျြတှ ် ကျငသ့် းံု ရစရေးအတကွ ် ရကာြ် ေငှ က် အြနိ ့ေ် တု မ် ပနရ် ဆာငေ် ကွ မ် ခငး် မပုနငုိ သ် ည့် အခငွ အ့် ာဏာကုိ စတတု အ္ထ ကကြိ ် မပငဆ် င် သည့် ဥပရဒ ပဒု ြ် ၁၆ အေ ရကာြ် ေငှ အ် ား အပန် ငှ း် ေားပါသည။် ဤလပု င် နး် စဉက် အုိ ရကာငအ် ေညရ် ြာန် ငုိ ရ် ေးအတကွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြရှု ကာြ် ေငှ သ် ည် “ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအား ေနိ း် ချုပြ် ှု ဆငုိ ေ် ာ အရမခခြံ ူ (၈) ချကပ် ါ အြနိ ့ရ် ကကာမ် ငာစာ” ကုိ ၂၀၁၈ ခနု စှ ၊် ရအာကတ် ဘုိ ာလတငွ ် ေတု မ် ပနရ် ကကညာခပ့ဲ ါသည။် ယငး် အြနိ ့ရ် ကကာမ် ငာစာသည် ေငုိ း် နငုိ င် အံ ြျုိးသား အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ ် (The Thai National Anti-Corruption Commission- NACC) က ၂၀၁၇ ခနု စှ ၊် ရအာကတ် ဘုိ ာလတငွ ် ေတု မ် ပနရ် ကကညာခသ့ဲ ည့် (အစးုိ ေအောေြိှ ျား၊ နငုိ င် မံ ခားအစးုိ ေအောေြိှ ျားနငှ ့် နငုိ င် တံ ကာအြ့ဲွ အစညး် ကယုိ စ် ားလယှ ြ် ျား၏ လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ကှု ုိ ကာကယွ ေ် န် ဥပရဒပညာေငှ ြ် ျားအတကွ ် သငရ့် လျာရ် သာ ဌာနတငွ း် ေနိ း် ချုပြ် ဆှု ငုိ ေ် ာ အစအီ ြြံ ျား- Appropriate Internal Control Measures for Juristic Persons to Prevent Bribery of State Officials, Foreign Public Officials, and Agents of Public International Organizations) ဆငုိ ေ် ာ လြး် ညနွှ ခ် ျကြ် ျားနငှ ့် ဆငတ် ြူ ေှု ပိှ ါသည။် အရမခခြံ ူ (၈) ချကက် ုိ အခနး် (၄) တငွ ် အရသးစတိ ေ် ငှ း် လငး် ရြာမ် ပေားပါသည။် 16

ကျငဝ့် တရ် မောငြ့် နှ ြ် ှု သြ့ုိ ဟတု ် ဂဏု သ် ကိ ာ္ခ အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ နားလညေ် နန် ငှ ့် ြညက် သ့ဲ ရ့ုိ သာ အဂတလိ ကုိ စ် ားြြှု ျားကုိ ရောှ ငေ် ာှ းေန် အေးူ အရေးကကးီ ရသာလ် ညး် သင၏် ကြု ဏ္ပ အီ ရနမြင့် ရဆာငေ် ကွ လ် သုိ ညက့် စိ ေ္စ ပန် ငှ ့် ရဆာငေ် ကွ သ် ငသ့် ညြ် ျားကုိ အမပုသရဘာမြင့် စဉး် စားသးံု သပေ် န် လညး် လအုိ ပြ် ညမ် ြစပ် ါသည။် သငက့် ြု ဏ္ပ အီ ရနမြင့် ဆကန် ယွ ရ် ဆာငေ် ကွ ြ် မှု ပုသငသ့် ည့် တနြ် းုိ ေရိှ သာကစိ ေ္စ ပြ် ျားြာှ အဘယအ် ောမြစသ် နညး် ။ သင၏် ကြု ဏ္ပ အီ ရပါ် သငအ် မြစခ် ျငဆ် းံု နငှ တ့် နြ် းုိ အေားဆးံု အောြာှ ကျငဝ့် တရ် မြာငြ့် နှ ြ် သှု ြ့ုိ ဟတု ် ဂဏု သ် ကိ ာ္ခ သာ မြစြ် ည် မြစပ် ါသည။် ကျငဝ့် တရ် မြာငြ့် နှ သ် ည့် ကြု ဏ္ပ တီ စခ် သု ည် ၎ငး် ၏ စးီ ပာွ းရေးေညြ် နှ း် ချကြ် ျား ရအာငမ် ြငရ် ေးအတကွ ် အဂတိ ကစိ ေ္စ ပြ် ျားတငွ ်ပါဝငပ် တသ် ကေ် နြ် လအုိ ပဘ် ဲကျွြး် ကျငြ် ၊ှု အေငး် အမြစြ် ျားနငှ ့်တနြ် းုိ ြျားကုိပငုိ ဆ် ငုိ ေ် ားရလေ့ ကိှ ကရပသည။် ယရူ ကအရမခစကုိ ် အစးုိ ေြဟတု ရ် သာအြ့ဲွ အစညး် တစခ် မု ြစသ် ည့် Integrity Action က ၂၀၁၅ ခနု စတ် ငွ ေ် တု ရ် ဝသည့် “ကျင့် ဝတရ် မြာငြ့် နှ စ် ာွ ရနေငုိ ပ် ပးီ အလပု လ် ပု ပ် ါ၊ သငစ် ြွ း် ရဆာငန် ငုိ သ် ည၊် ” (Live and Work with Integrity: You Can Do It! (2015) စာအပု တ် ငွ ် ကျငဝ့် တရ် မြာငြ့် နှ ြ် ဆှု သုိ ညြ် ာှ ရမပာသညစ့် ကားြျားနငှ ့် လပု ရ် ဆာငခ် ျကြ် ျားအကကား ကမဲွ ပားမခားနားချကြ် ျား၊ ကာွ ဟြြှု ျားြေရိှ စေန် တာဝနခ် ြံ ၊ှု ကျွြး် ကျငလ် ြိ ာ္မ ြနှု ငှ ့် ကျငဝ့် တတ် ေားနငှ ့် အဂတကိ ငး် ေငှ း် ြစှု သညတ် က့ုိ ုိ အချုိးညညီ ီ ရပါငး် စညး် ကျငသ့် းံု မခငး် မြစရ် ကကာငး် ြငွ ဆ့် ေုိ ားပါသည။် တာဝနြ် ြံ ှု • ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် ကျွနပု် တ် ၏့ုိ လပု ရ် ဆာငခ် ျကြ် ျားကုိ တာဝနယ် သူ ည် • ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် ကျွနပု် တ် ရ့ုိ မပာသညအ့် တငုိ း် လပု ရ် ဆာငသ် ည် • ကျွနပု် တ် လ့ုိ ပု င် နး် နငှ ့် ဆကန် ယွ ပ် တသ် ကသ် ြူ ျား အားလးံု အား ကျွနပု် တ် ၏့ုိ အလပု ြ် ျားကုိ စစရ် ဆးရေးအတကွ ် လအုိ ပ် သည့် သတငး် အချကအ် လကြ် ျားရပးသည် ကျွြး် ကျငလ် ြိ ာ္မ ြှု • အလပု ပ် ပးီ ရမြာကြ် ေ့ုိ ာ လအုိ ပသ် ညအ့် ောြျား ကျွနပု် တ် တ့ုိ ငွ ် ေသိှ ည် • ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် အလပု က် ရုိ ကာငး် စာွ လပု ရ် ဆာငသ် ည် • ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် ကျွနပု် တ် ၏့ုိ အလပု က် ုိ ကျွြး် ကျငပ် ငုိ န် ငုိ စ် ာွ စြီ သံ ည် ကျငဝ့် တန် ငှ ည့် ရီ သာ မပုြရူ ဆာငေ် ကွ ြ် ျက် • ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် အမခားသြူ ျား၏ အရတးွ အမြငြ် ျားကုိ တနြ် းုိ ေားသည် • ကျွနပု် တ် က့ုိ ုိ ယကံု ကညန် ငုိ ပ် ါသည် • ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် အြျားရကာငး် ကျုိးအတကွ ် လပု ရ် ဆာငသ် ည် ကျငဝ့် တရ် မောငြ့် နှ ြ် နှု ငှ ့် ရပါငး် စညး် ကျငသ့် းံု ြှု • ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် အဂတကိ ငး် စာွ လပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ သ် ည။် • ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် လြး် ညနွှ ခ် ျကြ် ျားသးံု ကာ အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ ခကခ် ရဲ အာင် လပု ရ် ဆာငေ် ား သည။် • ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု ရလျာခ့ ျေန် ကကုိ းပြး် ကကသြူ ျားကုိ ရောကခ် သံ ည။် ဤအချကြ် ျားသည် မြနြ် ာကြု ဏ္ပ ြီ ျားအရနမြင့် ေညြ် နှ း် ေားသငသ့် ည့် တနြ် းုိ ြျားနငှ အ့် ရလအ့ ေြျားမြစသ် ည။် 17

အြန်း ၄ ကျွန်ုပ်၏ကုြ္ပဏီအရနမေင့်အဂတိလိုက်စားြှုကို တိုက်ေျက်မြင်း၊ ကျင့်ဝတ်ရမောင့်ြှန်စွာလုပ်ရဆာင်မြင်းတို့ကို ြည်သို့ရဆာင်ေွက်နိုင်သနည်း။ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ဆငုိ ေ် ာတာဝနခ် ြံ အှု တကွ ် မြနြ် ာနငုိ င် ကံ ြု ဏ္ပ ြီ ျားက ြြိ တိ သ့ုိ ရဘာဆနအ္ဒ ရလျာက် ကတကိ ဝတမ် ပုလကြ် တှ ် ရေးေးုိ ေားရသာ UN Global Compact ၏ ြဝူ ါဒ အြတှ ် ၁၀ တငွ ် “စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားအရနမြင့် ပခြိ း် ရမခာကရ် ငညွ စြ် ြှု ျား၊ လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ြှု ျားအပါအဝင် အဂတလိ ကုိ စ် ားြပှု စံု အံ ားလးံု ကုိ တကုိ ြ် ျကန် ငုိ ရ် ေး” အစြွ း် ကနု ် ကကုိ းပြး် ရဆာငေ် ကွ ် သငရ့် ကကာငး် အကကမံ ပုေားပါသည။် UNGC အရနမြင့် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအား တစဦ် းချငး် လပု ရ် ဆာငြ် ၊ှု သးီ မခားလပု ရ် ဆာငြ် တှု မ့ုိ ြင့် ဤလပု င် နး် ြျားကုိ အရကာငအ် ေညရ် ြာန် ငုိ ရ် ေး အကကမံ ပုေားပါသည။် ယငး် လပု င် နး် စဉတ် ငွ ် ရဆာငေ် ကွ န် ငုိ ေ် န် လပု င် နး် စဉ် သးံု ေပက် ုိ ရအာကပ် ါအတငုိ း် သတြ် တှ ေ် ားပါသည။် တစဦ် းြျငး် လပု ရ် ဆာငြ် ှု • အေ့ဲွ အစညး် အတငွ း် ။ ပေြနငှ အ့် ရမခခအံ ဆငအ့် ရနမြင့် အြ့ဲွ အစညး် ြျားနငှ ့် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားတငွ ် အဂတလိ ကုိ ် စားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးြဝူ ါဒြျားနငှ ့် အစအီ စဉြ် ျားကုိ ြတိ ဆ် ကရ် ပးမခငး် ။ • အေ့ဲွ အစညး် မပငပ် ။ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးနငှ ပ့် တသ် က၍် နစှ စ် ဉ် UNGC ဆကသ် ယွ ရ် ေးဆငုိ ေ် ာ တးုိ တကြ် ှု အစေီ ငခ် စံ ာတငမ် ပမခငး် ၊ ဥပြာြျားနငှ အ့် မြစအ် ပျကြ် ျားကတုိ ငမ် ပမခငး် မြင့် အရတ့ွ အကကုြံ ျားနငှ အ့် ရကာငး် ဆးံု အရလ့ အကျငြ့် ျားကုိ ြျှရဝမခငး် ။ စရု ပါငး် လပု ရ် ဆာငြ် ှု • အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေး ကကုိ းပြး် ြြှု ျားကမုိ ြငှ တ့် ငေ် နန် ငှ ့် တနး် တညူ ြီ ျှြေှု ရိှ စေန၊် ယဉှ ပ် ပုိ ငြ် ကှု ြုိ နတ် းီ ေန် စသညတ် အ့ုိ တကွ ် လပု င် နး် တလူ ပု ရ် ြာက် ငုိ ြ် ကြ် ျား၊ အမခားဆကစ် ပသ် ကဆ် ငုိ သ် ြူ ျားနငှ အ့် တပူ းူ ရပါငး် မခငး် ။ ကြု ဏ္ပ ီ ြျားသည် ကြု ဏ္ပ ၏ီ ကယုိ ရ် ေးောဇဝငက် ြုိ နတ် းီ ေန၊် စြီ ကံ နိ း် ြျားအဆမုိ ပုေန် လပု ရ် ြာက် ငုိ ြ် ကြ် ျား ောှ ရြေွ နန် ငှ ့် လကေ် လိှ ပု င် နး် ြျား စနစတ် ကျ လညပ် တန် ငုိ ေ် နန် ငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးကုိ စရု ပါငး် လပု ရ် ဆာငန် ငုိ ေ် န် စသညတ် အ့ုိ တကွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာ စရု ပါငး် လပှု ေ် ာှ းြဗှု ဟုိ ကုိ အသးံု မပုမခငး် ။ ဤအခနး် သည် တစဦ် းချငး် (ကြု ဏ္ပ တီ စြ် ြု ျငး် ) လပု ရ် ဆာငြ် နှု ငှ သ့် ကဆ် ငုိ ြ် ေှု ပိှ ပးီ အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ ် က ေတု မ် ပနရ် ကကညာခသ့ဲ ည့် “ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအတကွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာ အရမခခြံ ူ (၈) ချက”် နငှ စ့် ပလ် ျဉး် သည့် အြနိ ့ရ် ကကာမ် ငာစာအြတှ ် ၁၄/၂၀၁၈ ကုိ အရမခခ၍ံ ြ့ဲွ စညး် ေားမခငး် မြစသ် ည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာ အရမခခြံ ူ (၈) နငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ ြညသ် ြ့ုိ ညပ် ံု လကရ် တ့ွ အရကာငအ် ေညရ် ြာရ် ဆာငေ် ကွ ေ် ြညက် ုိ အကကမံ ပုရြာမ် ပေားပါသည။် ဤအခနး် တငွ ် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအား ၎ငး် တငွ က် ြု ဏ္ပ ြီ ျားအဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု တုိ ကုိ ြ် ျကေ် န် အရေးယေူ နအ် ရမခခြံ ေူ စှ ခ် ကု ုိ ရြာမ် ပ ေားသည။် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအားဤြူ (၈) ချကက် ြုိ ညသ် လ့ုိ ကရ် တ့ွ အရကာငအ် ေညရ် ြာန် ငုိ ရ် ကကာငး် အကကမံ ပုေားသည။် ၁။ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးအတကွ ် ခငုိ ြ် ာ၍ေရိ ောကြ် ေှု ရိှ သာ ြဝူ ါဒြျားချြတှ ေ် နန် ငှ ့် အဆပုိ ါြဝူ ါဒကုိ အမြငဆ့် းံု စြီ ခံ န့ခ် ြဲွ ြှု ှ ရောကခ် ြံ ေှု ေေိှ န။် ၂။ အဂတလိ ကုိ စ် ားနငုိ ရ် မခအနေ္တ ာယေ် ြိှ ကှု ုိ ေရိ ောကစ် ာွ ရလလ့ ာဆနး် စစရ် ြာေ် တု ၍် သးံု သပ် အကမဲ ြတြ် ှု ေေိှ န။် ၃။ အဂတလိ ကုိ စ် ားနငုိ ရ် မခအနေ္တ ာယေ် ြိှ မှု ြငြ့် ားပပးီ ေလိ ယွ ေ် လှ ယွ ရ် သာ နယပ် ယြ် ျားအတကွ ် အရသးစတိ အ် စအီ ြြံ ျား ရဆာငေ် ကွ ေ် ားေေိှ န။် ၄။ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကန် ငုိ ရ် ေးအတကွ ် ရဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျားသည် ြြိ လိ ပု င် နး် ြျားသာြက ချတိ ဆ် ကရ် ဆာငေ် ကွ ် ရနရသာ လပု င် နး် ကငွ း် ဆက် အားလးံု နငှ ့် အကျုးံ ဝငရ် စေန။် ၅။ စာေငး် ဇယားြျားနငှ ့် စာေငး် ြတှ တ် ြး် ြျားကုိ စနစက် ျ ြနှ က် နစ် ာွ ေားေေိှ န၊် 18

၆။ အဂတိလိုက်စားြှု တိုက်ြျက်နိုင်ရေးကို အရောက်အကူမြစ်ရစြည့် လူ့စွြ်းအားအေင်းအမြစ် စီြံခန့်ခွဲြှု ြူဝါဒြျား ေားေှိေန်၊ ၇။ အဂတလိ ကုိ စ် ားရကကာငး် သသံ ယေသိှ ြူ ျားကုိ သတငး် ရပးပန့ုိ ငုိ ရ် သာ ယကံု ကညစ် တိ ခ် ျေသညယ့် နေ္တ ားြျား ေရူ ောငေ် ား ေေိှ န၊် ၈။ အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တားဆးီ ကာကယွ ရ် ေး ရဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျားအရပါ် ပြံု နှ သ် းံု သပေ် နန် ငှ ့် အကမဲ ြတြ် စှု နစ် ေားေေိှ န။် အရမခခြံ ူ (၈) ချကသ် ည် ၂၀၁၇ ခနု စှ တ် ငွ ် ေငုိ း် နငုိ င် ံ အြျုိးသားအဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ က် ေတု မ် ပနသ် ည့် လြး် ညနွှ ခ် ျကြ် ျားနငှ ့် အရမခခအံ ားမြင့် တညူ ြီ ေှု ပိှ ါသည။် ေငုိ း် နငုိ င် ေံ ိှ ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအရနမြင့် သတြ် တှ ခ် ျကန် ငှ က့် ကုိ ည် ြီ ေှု သိှ ည့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု ေနိ း် ချုပရ် ေးဆငုိ ေ် ာ အစအီ ြြံ ျား ရဆာငေ် ကွ ေ် ားမခငး် ေိှ ြေနိှ ငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ အဆးံု အမြတရ် ပးောတငွ ် NACC သည် ဤအရမခခြံ ူ (၈) ချကအ် ရပါ် တညြ် ၍ီှ ချြတှ မ် ခငး် မြစပ် ါသည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးအစအီ စဉြ် ျားသည် တစခ် နု ငှ တ့် စခ် တု ညူ ြီ ေှု နိှ ငုိ ြ် ညြ် ဟတု ရ် ပ။ အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျက် ရေးအစအီ စဉတ် စခ် သု ည် ၎ငး် ကြု ဏ္ပ ေီ ငဆ် ငုိ က် ကုရံ တ့ွ ေသည့် အဂတမိ ြစန် ငုိ ရ် ချအတငုိ း် အတာနငှ ့် ၎ငး် ရဘးြျားကေုိ ငဆ် ငုိ ေ် န် ေေနိှ ငုိ ရ် သာအေငး် အမြစြ် ျားကကား အချုိးကျြေှု ေိှ ပါြည။် ဥပြာအားမြင့် ရဒသတငွ း် ၌သာ ဝနရ် ဆာငြ် ရှု ပးရနသည့် အလနွ ရ် သး ငယသ် ည့် ကြု ဏ္ပ အီ တကွ ် ရဒသတငွ း် ပစည္စ း် တငသ် ငွ း် သြူ ျားအတကွ ် ဆငပ့် ာွ းသငတ် နး် အစအီ စဉြ် ျား လပု ရ် ဆာငရ် ပးေန် ြလအုိ ပန် ငုိ ပ် ါ။ သေ့ုိ ာတငွ ် လာဘရ် တာငး် ခြံ ကှု ုိ ဝနေ် ြး် ြျားအရနမြင့် ဆန့က် ျငေ် နန် ငှ ့် လကရ် ဆာငလ် ကခ် မံ ခငး် /လကရ် ဆာင် ရပးမခငး် တအ့ုိ ရပါ် အတငုိ း် အတာ တစခ် အု ေိ ကန့သ် တေ် ားရသာ ေငှ း် လငး် သည့် စညး် ြျဉး် စညး် ကြး် ြျား လအုိ ပြ် ညမ် ြစပ် ါ သည။် ရေနနံ ငှ ့် သဘာဝဓာတရ် င့ွ ၊ သတု္တ တငွ း် ၊ သစရ် တာနငှ ့် ရဆာကလ် ပု ရ် ေး စသညလ့် ပု င် နး် ြျားကုိ လပု က် ငုိ ရ် နသညက့် ြု ဏ္ပ ီ သည်ရမြလပု ပ် ငုိ ခ် ငွ န့် ငှ ့်လငုိ စ် ငေ် ယမူ ခငး် ကစိ ေ္စ ပြ် ျားအတကွ ရ် ပးေသည့်တနြ် းုိ မြင့် ြသြာရကကးြျားရကကာင့်အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု မြစန် ငုိ ရ် ချမြငြ့် ားလနွ း် သည့် အရနအေား ကကုရံ တ့ွ ေနငုိ ပ် ါသည။် သငွ း် ကနု ေ် တု က် နု ်လပု င် နး် ြျားြာှ ြူ ပြာဏနညး် ပါးရသာ လာဘရ် ပးေြအှု ားအရကာကခ် နွ ဌ် ာန၌ကနု ပ် စည္စ း် ေတု ယ် ေူ ာတငွ ် ရသာလ် ညး် ရကာငး် ၊ ကနု ပ် စည္စ း် ြျားကုိ နငုိ င် အံ တငွ း် သယယ် ပူ ရ့ုိ ဆာငေ် ာတငွ လ် ညး် ရကာငး် ကကုရံ တ့ွ ေနငုိ ပ် ါသည။် ေရ့ုိ ကကာင့် ဤကစိ ေ္စ ပန် ငှ စ့် ပလ် ျဉး် သည့် အရသးစတိ အ် စအီ ြြံ ျား ရေးဆခဲွ ျြတှ ေ် ားေန် လအုိ ပြ် ညမ် ြစပ် ါသည။် ၁။ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ေ် ျကရ် ေးအတကွ ် ြငုိ ြ် ာ၍ထရိ ောကြ် ေှု ရိှ သာြဝူ ါဒ ြျား ြျြှတ်ေန်နှင့် အဆိုပါြူဝါဒကို အမြင့်ဆုံးစီြံြန့်ြွဲြှုြှရထာက်ြံြှုေှိေန် အေးူ သမြင့် အဂတလိ ကုိ စ် ားနငုိ ရ် မခအနေ္တ ာယေ် ြိှ ှု မြငြ့် ားရသာကဏ္ဍြျား၌ ေငှ း် လငး် တကိ ျရသာ စညး် ြျဉး် စညး် ကြး် ြျား အရကာငအ် ေညရ် ြာရ် ဆာငန် ငုိ ေ် နန် ငှ ့် ယငး် စညး် ြျဉး် ြျားကုိ လကရ် တ့ွ အရကာငအ် ေညရ် ြာေ် နလ် အုိ ပပ် ါသည။် ကြု ဏ္ပ တီ ငုိ း် သည် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ှု သြ့ုိ ဟတု ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြြှု ျားကုိ (ရအာကရ် မခသညု အဆင)့် အေိ တကုိ ြ် ျကရ် န ရကကာငး် ကြု ဏ္ပ ၏ီ ေပတ် ညခ် ျကက် ုိေငှ း် ေငှ း် လငး် လငး် ရြာမ် ပသည့်အဂတလိ ကုိ စ် ားြှုတကုိ ြ် ျကရ် ေးြဝူ ါဒချြတှ ေ် ားသငပ့် ါသည။် ယငး် ြဝူ ါဒသည် သာြနအ် ားမြင့် စာြျကန် ာှ တစြ် ျကန် ာှ ခန့ေ် လိှ ျှငပ် င် လရံု လာကရ် သာလ် ညး် ရးုိ ေငှ း် တကိ ျေနလ် အုိ ပသ် ညအ့် မပင် ဒါရကုိ တ် ာဘတု အ် ြ့ဲွ ြှ အတညမ် ပုရပးေြညမ် ြစသ် ည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးြဝူ ါဒကုိ ၀နေ် ြး် ြျားသာြက ကနု ပ် စည္စ း် ရပးသငွ း် သြူ ျားနငှ ့် ကယုိ စ် ားလယှ ြ် ျားအား ေငှ း် လငး် စာွ သေိ ေိှ ားေနလ် အုိ ပပ် ါသည။် လငုိ စ် ငန် ငှ ပ့် ါြစြ် ျားကစိ ြ္စ ျားမခငး် ၊ ကနု ပ် စည္စ း် ြျား ေငှ း် လငး် မခငး် နငှ ့် သယယ် ပူ ရ့ုိ ဆာငမ် ခငး် ၊ ကြု ဏ္ပ ီ အတကွ ် ကနေ် ရကုိ ြ် ျားောှ ရြမွ ခငး် သြ့ုိ ဟတု ် ကနု ပ် စည္စ း် နငှ ့် ၀နရ် ဆာငြ် ဝှု ယယ် မူ ခငး် ြျားစရသာ အဂတလိ ကုိ စ် ားနငုိ ရ် မခ မြငြ့် ား သညသ့် ည့် ကဏ္ဍြျား၌ပါဝငရ် နေရသာ ဒါရကုိ တ် ာြျား၊ ၀နေ် ြး် ြျား၊ ကနု ပ် စည္စ း် ရပးသငွ း် သြူ ျား သြ့ုိ ဟတု ် ကယုိ စ် ားလယှ ြ် ျား အတကွ ် အေးူ အရေးကကးီ ပါသည။် သတငး် အချကအ် လက် ဆကသ် ယွ ရ် ဆာငေ် ကွ ြ် သှု ည် ကြု ဏ္ပ အီ ဆငမ့် ြငြ့် နရ် နဂျာြျား၏ စြီ ခံ န့ခ် ြဲွ ြှု ှ ဆငး် သကလ် ာမခငး် မြစပ် ပးီ 19

လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ နှု ငှ ့် အမခားအဂတလိ ကုိ စ် ားြပှု စံု ြံ ျားကုိ တကုိ ြ် ျကေ် ာတငွ ် ၀နေ် ြး် ြျားအရနမြင့် မပဿနာြျားကကုရံ တ့ွ ေ ပါက ယငး် အစအီ ြြံ ျားက ၀နေ် ြး် ြျားကကုိ ညူ ပီ ပ့ံ းုိ ရပးြညက် ုိ လတူ ငုိ း် သေိ နိှ ငုိ ေ် န် အေးူ အရေးကကးီ ပါသည။် ဤ“ထပိ ပ် ငုိ း် ြှ လာသညအ့် သ”ံ သည် ရအာငမ် ြငရ် သာ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးအစအီ စဉအ် တကွ ် ြေြိှ မြစအ် ရေးပါသည့် အခနး် ကဏ္ဍ မြစပ် ါသည။် ေရ့ုိ ကကာင့် နတှု မ် ြငရ့် မပာဆရုိ သံု ာြဟတု ဘ် ဲ ကြု ဏ္ပ ၏ီ အဆငမ့် ြငြ့် နရ် နဂျာြျားနငှ ့် ပငုိ ေ် ငှ ြ် ျားအရနမြင့် ၎ငး် တသ့ုိ ည် ကြု ဏ္ပ ြီ ဝူ ါဒြျားနငှ အ့် ညီ လပု င် နး် ြျားကုိ အရကာငအ် ေညရ် ြာရ် ဆာငေ် ကွ ရ် နရကကာငး် နငှ ့် ၎ငး် တ၏့ုိ ၀နေ် ြး် ြျားကလုိ ညး် ေနုိ ညး် တစူ ာွ လပု ရ် ဆာငန် ငုိ ရ် စေန် တနွ း် အားရပးရနရကကာငး် သကရ် သမပေနလ် အုိ ပြ် ညမ် ြစပ် ါသည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးြဝူ ါဒသည်အြျားအားမြင့်ြေြိှ မြစလ် အုိ ပရ် သာအရမခခြံ ြူ ျားမြစပ် ါသည။် ကြု ဏ္ပ တီ စခ် သု ည် ၎ငး် ၏ြဝူ ါဒကုိတကိ ျစာွ ရြာမ် ပချြတှ ေ် ားသည့်ေငှ း် လငး် တကိ ျရသာလြး် ညနွှ ခ် ျကတ် စေ် ပ်လအုိ ပပ် ါသည။် ယငး် လြး် ညနွှ ခ် ျက် ြျားကအုိ ြျားအားမြင့် လပု င် နး် ကျငဝ့် တ် သြ့ုိ ဟတု ် ၀နေ် ြး် လကစ် စဲွ ာအပု တ် ငွ ် သတြ် တှ ရ် ြာမ် ပကကေြညမ် ြစပ် ါသည။် ဤ လကစ် စဲွ ာအပု တ် ငွ ် ပြံု နှ အ် ားမြင့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု စိ ေ္စ ပြ် ျားေကပ် ရုိ သာ အရကကာငး် အောြျားပါဝငရ် လေ့ ပိှ ါသည။် လပု င် နး် ကျငဝ့် တသ် ည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြနှု ငှ ့် မပတသ် ားြြှု ေသိှ ညအ့် ပငုိ း် (Grey Areas) တန့ုိ ငှ ဆ့် ကစ် ပရ် သာ လကခ် နံ ငုိ သ် ည၊့် လကြ် ခနံ ငုိ သ် ည့် အမပုအြြူ ျားကုိ ခမဲွ ခားမပေြညမ် ြစပ် ါသည။် ဥပြာအားမြင့် ရအာကရ် ြာမ် ပပါ အရကကာငး် အောြျားသည် လကခ် နံ ငုိ ြ် ယွ ေ် ာလးံု ဝ ြေသိှ ည့် အမပုအြြူ ျားမြစပ် ါသည-် • တေားြဝင်သည့် ရဆာင်ေွက်ချက်၊ • ကုြ္ပဏီနှင့်ပတ်သက်သည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆိုင်ောဆုံးမြတ်ချက်ချြှတ်နိုင်ြည့်သူအား ကြ်းလှြ်းမခင်း၊ ဥပြာ - စာချုပ်ချုပ်ဆိုမခင်း။ • ရပးကြ်းသည့် ပြာဏကို ေည့်သွင်းြစဉ်းစားဘဲ ရငွ သို့ြဟုတ် ရငွနှင့်ညီြျှရသာ (လက်ရဆာင်ရဘာက်ချာ သို့ြဟုတ် ရငွသားမြင့် ရေွးယူနိုင်ရသာအောြျား) အစုေှယ်ယာြျား ရပးကြ်းမခင်း။ အမခားရသာအရကကာငး် အောြျားကုိ အထးူ ထညသ့် ငွ း် စဉး် စားေန် လအုိ ပပ် ပးီ အဆငမ့် ြငအ့် ောေကိှ ကးီ ြျား သြ့ုိ ဟတု ် ဘတု အ် ြ့ဲွ က စြီ ံ ခန့ခ် ပဲွ ငုိ ခ် ငွ ေ့် ေိှ ြညမ် ြစပ် ါသည် - • ရလယာဉ်ခေီးစဉ်ြျားနှင့် ညအိပ်အနားယူမခင်းြျားပါ၀င်သည့် တတိယပုဂ္ဂိုလ်ြျားအတွက် ခေီးသွားလာစေိတ်၊ • ကြ္ဘာ့ြလားဗိုလ်လုပွဲကဲ့သို့ရသာ အေူးရစျးကကီးသည့် ယဉ်ရကျးြှုနှင့် အားကစားပွဲြျားသို့ြိတ်ကကားမခင်း၊ • ရြွးရန့နှင့်ြဂလလာရဆာင်ြျားကဲ့သို့ရသာအေူးအခါသြယြျားြှလက်ရဆာင်ြျား။ လကရ် ဆာင် သြ့ုိ ဟတု ် အေြိ း် အြတှ ပ် ရဲွ တာြ် ျားနငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ ပဂု ုိ္ဂ လအ် ချငး် ချငး် အမပနအ် လနှ ် လကရ် ဆာငရ် ပးေသည် ြျုိးမြစေ် န် လအုိ ပပ် ါသည။် လကရ် ဆာငလ် လဲ ယှ မ် ခငး် (သြ့ုိ ဟတု ် လကရ် ဆာငလ် လဲ ယှ သ် ညအ့် ရနအေားြျုိး) လပု ရ် ဆာင် မခငး် မြင့် စးီ ပာွ းရေးဆးံု မြတခ် ျကတ် စခ် အု ရပါ် လြွှ း် ြးုိ ေနက် ကုိ းပြး် သညအ့် ခါ ယငး် ကစိ ေ္စ ပက် ုိ ကြး် လြှ း် မခငး် မြစရ် စ၊ လကခ် မံ ခငး် မြစရ် စ ြမပုလပု သ် ငရ့် ပ။ ဤလုပ်ငန်းကျင့်ဝတ်တွင် ရအာက်ပါအချက်ြျားကို သာြန်အားမေင့် လက်ြံရဆာင်ေွက်နိုင်ရြကာင်း ရြာ်မပနိုင်ပါသည်- • အြျားနှင့်ဆိုင်သည့် ယဉ်ရကျးြှုအဂလါေပ်ြျားအတွက် ကုြ္ပဏီ၏ဘဏ္ဍာရေးနှင့် လက်ခံနိုင်သည့်ကန့်သတ်အတွင်း သင့်တင့် ြျှတစာွ ောသအီ လကုိ ရ် ပးသည့် တကုိ ငလ် ကရ် ဆာငြ် ျား၊ • ကုြ္ပဏီ၏ဘဏ္ဍာရေးနှင့် လက်ခံနိုင်သည့်ကန့်သတ်ချက်အတွင်း ေံြန်ေံခါမပုလုပ်သည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းဆိုင်ော ညစာ စားပွဲြျား၊ • ဥပြာအားမြင့် ကုြ္ပဏီ၏အြှတ်တံဆိပ်နှင့် အလားတူပစ္စည်းြျားမြင့်မပုလုပ်ေားရသာ ရဘာပင်ြျား သို့ြဟုတ် ြှတ်စုစာအုပ်ငယ်ြျား၊ အရောင်းမြှင့်တင်ရေးဆိုင်ော ရေးနှုန်းသက်သာသည့် လက်ရဆာင်ြျား။ လပု င် နး် ကျငဝ့် တတ် ငွ ် အစေီ ငခ် မံ ခငး် အပါအ၀င် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာ လပု ေ် းံု လပု န် ညး် ြျားကုိ သတြ် တှ ် ေြညမ် ြစသ် ညအ့် မပင် ကြု ဏ္ပ ၏ီ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးအစအီ စဉက် ုိ ြညသ် ကူ တာဝနယ် ရူ ကကာငး် ေငှ း် လငး် 20

တကိ ျစာွ ရြာမ် ပသငပ့် ါသည။် ၎ငး် သည် ကြု ဏ္ပ ၏ီ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးအရမခခသံ ငတ် နး် အတကွ ် အတု မ် ြစမ် ြစေ် န် လအုိ ပပ် ါသည။် လပု င် နး် ကျငဝ့် တက် ုိ ြညသ် ြ့ုိ ညပ် ရံု ေးဆေဲွ ြညန် ငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ ရနာကဆ် ကတ် ဲွ (က) ကုိ ကးုိ ကားနငုိ ပ် ါသည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးြဝူ ါဒြျားနငှ ့် ကတကိ ၀တြ် ျားကုိ ြတှ စ် ရု ေးြတှ ရ် စမခငး် သြ့ုိ ဟတု ် အစညး် အရဝးတငွ ် ေငှ း် မပမခငး် သြ့ုိ ဟတု ် အလပု သ် ြားြျား အလပု စ် တငဝ် ငရ် ောကသ် ညအ့် ခါ ယငး် ြဝူ ါဒြတိ ူ္တ ြျားကုိ ၎ငး် တေ့ုိ ရံ ပးအပမ် ခငး် ြျှသာ ရဆာငေ် ကွ မ် ခငး် ြမြစရ် စေပါ။ နေံ ကံ ပပ် စုိ တာြျားနငှ ့် အမခားသတရိ ပးချကြ် ျားသည် အရေးကကးီ ရသာသတရိ ပးချက် ြျားမြစရ် သာလ် ညး် ယငး် သရ့ုိ ဆာငေ် ကွ ရ် ြံု ျှမြင့် လရံု လာကြ် ေှု နိှ ငုိ ြ် ညြ် ဟတု ပ် ါ။ စအီ းီ အကုိ ၀နေ် ြး် ြျားအား အးီ ရြးလ် မြငမ့် ြစရ် စ၊ စာရေးသားရပးပမ့ုိ ခငး် မြငမ့် ြစရ် စ နစှ စ် ဉပ် ြံု နှ ် သတရိ ပးြြှု ျား မပုလပု ေ် န် အေးူ အရေးကကးီ ပါသည။် FMI ကြု ဏ္ပ လီ ြိ တီ က၏် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ှု ဆန့က် ျငရ် ေးြဝူ ါဒြှ ရကာကန် တှု ြ် ျက် FMI အပု စ် သု ည် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ှု (သ)့ုိ အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု ြညသ် ညပ့် စံု ကံ ြုိ ျှ လကသ် ငြ့် ခပံ ါ။ စးီ ပာွ းရေးအခငွ သ့် ာြေှု ေန် သြ့ုိ ဟတု ် ြျကန် ာှ သာရပးခေံ ေနအ် လင့ုိ ာှ လကရ် ဆာငမ် ြစရ် စ၊ ကယုိ ရ် ေးကယုိ တ် ာအတကွ ် ရပးရချြအှု ားကြး် လြှ း် မခငး် မြစရ် စရပးရချမခငး် သြ့ုိ ဟတု ်ောှ ရြမွ ခငး် သြ့ုိ ဟတု ်လကခ် မံ ခငး် ြမပုလပု ေ် ။သငလ် ပု င် နး် လပု ် ကငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ သ် ညရ့် နောတငုိ း် တငွ ် မြနြ် ာနငုိ င် ၏ံ အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးဥပရဒြျားကုိ ကျငသ့် းံု ရနရကကာငး် အြတှ ေ် ကာအပု စ် ြု လှ ကုိ န် ာသည့် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ နှု ငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာ ဥပရဒြျားနငှ အ့် ညီ လကုိ န် ာ ရဆာငေ် ကွ ေ် ြည။် အကယ၍် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ နှု ငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ငွ ် ပါဝငရ် နပါက အမပစရ် ပးအရေးယခူ ေံ မခငး် ၊ အလပု ြ် ေှ တု ် ပယခ် ေံ မခငး် ၊ တေားစခဲွ ေံ မခငး် နငှ ့် ရောငက် ျခေံ နငုိ သ် ည။် အတလူ ပု က် ငုိ ရ် နသြူ ျားသည် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ နှု ငှ အ့် ဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ လကသ် ငြ့် ခနံ ငုိ ရ် ကကာငး် နားလညရ် နေန် လအုိ ပသ် ည။် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ နှု ငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု ကကုိ တငက် ာကယွ ရ် ေးအတကွ ် ကြု ဏ္ပ ြီ ခှ ျြတှ ေ် ားရသာ လပု ေ် းံု လပု န် ညး် ြျားကုိ လကုိ န် ာေြည။် ေြုိ ဝူ ါဒကုိ ဝနေ် ြး် အားလးံု ၊ ကနေ် ရကုိ ြ် ျား၊ ပစည္စ း် တငသ် ငွ း် သြူ ျား၊ စးီ ပာွ းတြဲွ ကလ် ပု က် ငုိ သ် အူ ားလးံု က သေိ ရိှ စေန် ေတု မ် ပန် ရကကညာရပးေြည။် ြဝူ ါဒအမပညအ့် စကံု ုိ http://fmi.com.mm/anti-bribery-policy/ တငွ က် ကညပ့် ါ။ “ကျွနပု် တ် ၏့ုိ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ေ် ျကရ် ေးြဝူ ါဒသည် ေငှ း် လငး် မပတသ် ားြေှု ပိှ ပးီ ၀နထ် ြး် အားလးံု အရနမေင့် ယငး် ကျငဝ့် တစ် ညး် ကြး် ကုိ လကုိ န် ာနငုိ ရ် စေန် ရလက့ ျငသ့် ငြ် ကားရပးြညဆ် ပုိ ါက လပု င် နး် လညပ် တြ် ြှု ျား ပြုိ ထုိ ရိ ောက် မြနဆ် နြ် ေှု လိှ ာြညမ် ေစပ် ါသည။် ဥပြာအားမေင့် ၀နက် ကးီ ဌာနြျားနငှ လ့် ကတ် အဲွ လပု လ် ပု ရ် နသည့် ကျွနပု် တ် ၏့ုိ ၀နထ် ြး် ြျားအရနမေင့် လကေ် ကေ် ညေ် းုိ နငှ ့် အမြားလကရ် ဆာငပ် စည္စ း် ြျားကုိ တစစ် တံု စဦ် းထရံ ပးကြး် ၍ြေသညက် ုိ ရကာငး် ြနွ စ် ာွ သေိ ြိှ ကပပးီ မေစပ် ါသည။် ထရ့ုိ ြကာင့် ယငး် ကစိ ေ္စ ပန် ငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ မပဿနာတစစ် တံု စေ် ာ ရပါ်ရပါကလ် ာလျှငလ် ညး် ၎ငး် တအ့ုိ ရနမေင့် ကြု ဏ္ပ ြီ ဝူ ါဒကုိ ရကာငး် စာွ နားလညထ် ားပပးီ မေစသ် ညအ့် တကွ ် တစစ် တံု စဦ် းထအံ ြျနိ က် နု ြ် ပံ ပးီ ညနွှ ြ် ကားြျကရ် တာငး် ြေံ ယေူ န် လအုိ ပြ် ညြ် ဟတု ပ် ါ။ ကြု ဏ္ပ ြီ ဝူ ါဒအေ ြညသ် တူ စဦ် းတစရ် ယာကက် ြုိ ျှ တစံ းုိ လကရ် ဆာငရ် ပးကြး် မြငး် ြမပုနငုိ ရ် ြကာငး် သကဆ် ငုိ ေ် ာပဂု ုိ္ဂ လသ် ့ုိ ၎ငး် တအ့ုိ ရနမေင့် ြျကြ် ျငး် တမ့ံု ပနရ် မေြကားနငုိ ် ြညမ် ေစပ် ါသည။် အထးူ သမေင့် ကျွနပု် တ် က့ုိ ြု ဏ္ပ ၏ီ ြဝူ ါဒကုိ မပငပ် ပဂု ုိ္ဂ လြ် ျားက ရကာငး် ြနွ စ် ာွ သေိ ထိှ ားပပးီ မေစသ် ည့် အတကွ ် ကျွနပု် တ် ၏့ုိ ၀နထ် ြး် ြျားအား အပရုိ ငရွ ပးကြး် ရစရေး ရတာငး် ြြံ ြှု ျား တစစ် စ နညး် ပါးြေှု လိှ ာပါသည။် ” • မြနြ် ာစးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ေငှ တ် စဦ် း 21

ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် အရထရွ ထအွ ပု ြ် ျုပရ် ေးဦးစးီ ဌာနနငှ ့် ေပက် ကွ အ် ပု ြ် ျုပရ် ေးရးံု သ့ုိ လကရ် ဆာငြ် ျားကြး် လြှ း် ြှု တစစ် ံု တစေ် ာရဆာငေ် ကွ မ် ြငး် ြေပိှ ါ။ ကျွနပု် တ် ၏့ုိ လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ တှု ကုိ ေ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာြဝူ ါဒနငှ ့် စးီ ပာွ းရေးဆငုိ ေ် ာ လပု ထ် းံု လပု န် ညး် ြျား မေစရ် ြကာငး် ေငှ း် မပ၍ ကြု ဏ္ပ ၏ီ ြဝူ ါဒကုိ မပသြကေပါသည။် • မြနြ် ာစးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ေငှ တ် စဦ် း “ကျွနပု် တ် ့ုိ နငုိ င် ေံ ပမ် ြားအလပု သ် ြားောှ ရေရွ ေးရအဂျငစ် သီ ည် အမြားကြု ဏ္ပ ြီ ျားကသ့ဲ ့ုိ လဝူ ငြ် ကှု ကးီ ြကပရ် ေး ဌာနနငှ ့် အလပု သ် ြား၀နက် ကးီ ဌာနကုိ တစံ းုိ လကရ် ဆာငရ် ပးကြး် ြှု ြမပုလပု လ် ရုိ ပ။ ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ် ေျကရ် ေးြဝူ ါဒအား ပြုိ အုိ ားရကာငး် ရအာင် ရဆာငေ် ကွ မ် ြငး် မေင့် ကြု ဏ္ပ တီ ငွ ် အဂတအိ ကကငး် ြ့ဲ ကငး် စငရ် ေး ြဝူ ါဒနငှ ့် အညီ လပု င် နး် ရဆာငေ် ကွ ြ် ကပါသည။် ဝနထ် ြး် ြျားက ယငး် အောေြိှ ျားကုိ ကြု ဏ္ပ ြီ ဝူ ါဒြျားကုိ ေငှ း် မပသညမ် ေစ၍် ြညသ် ကူ ြုိ ျှ တစံ းုိ လကရ် ဆာင် ရပးေန် လအုိ ပြ် ညြ် ဟတု ရ် ပ။” • မြနြ် ာစးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ေငှ တ် စဦ် း ၂။ အဂတိလိုက်စားနိုင်ရမြအန္တောယ်ေှိြှုကို ထိရောက်စွာ ရလ့လာဆန်းစစ် ရော်ထုတ်၍ သုံးသပ်အကဲမေတ်ြှုေှိေန် သာြာနအ် ားမြင့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြသှု ည် ရအာကပ် ါအရကကာငး် အေငး် သးံု ေပရ် ကကာင့် မြစရ် ပါ်ရလေ့ ပိှ ါသည-် • လပု င် နး် ြျားကုိ အေနိှ မ် ြငှ လ့် ပု ရ် ဆာငန် ငုိ ေ် န၊် • လပု င် နး် အြာှ းြျားကုိ မပငဆ် ငေ် န် သြ့ုိ ဟတု ် ြးံု ကယွ ေ် ားေန၊် • စးီ ပာွ းရေးဆငုိ ေ် ာ အခငွ အ့် လြး် ြျား၊ ကနေ် ရကုိ ြ် ျား၊ လငုိ စ် ငြ် ျား သြ့ုိ ဟတု ် ခငွ မ့် ပုချကြ် ျား ခငုိ ြ် ာရစေန။် သင၏် ကြု ဏ္ပ တီ ငွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြအှု နေ္တ ာယြ် ျားကုိ အကမဲ ြတန် ငုိ ရ် ေးအတကွ ် အရးုိ ေငှ း် ဆးံု နညး် ြာှ သင၏် ( အြျား နငှ ့် ေရိ တ့ွ ဆကဆ် ရံ နေရသာ၊ ဌာနဆငုိ ေ် ာနငှ ့် ဆကသ် ယွ ဆ် ကဆ် ေံ ရသာ) ရေ့ှ တနး် ဝနေ် ြး် ြျားနငှ ့် တကုိ ရ် ကုိ ် ရမပာဆမုိ ခငး် ပငမ် ြစပ် ါသည။် ဤသရ့ုိ ဆာငေ် ကွ မ် ခငး် သည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ ကာကယွ ေ် နန် ငှ ့် ခခု တံ နွ း် လနှ န် ငုိ ရ် ေးအတကွ ် လကရ် တ့ွ ကျရသာ ြဟာဗျူဟာြျားကုိ ရဆးွ ရနးွ အရမြောှ နငုိ သ် ည့် အခငွ အ့် လြး် ရကာငး် တစေ် ပပ် ငမ် ြစပ် ါသည။် • ကြု ဏ္ပ သီ ည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ ရလျာခ့ ျနငုိ ရ် ေးအတကွ ် အစြွ း် ကနု က် ကုိ းပြး် ရနရကကာငး် ၊ ကြု ဏ္ပ အီ ား ေခိ ကုိ ရ် စ နငုိ သ် ည့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ငွ ် ပါဝငမ် ခငး် ြှ ရောှ ငေ် ာှ းနငုိ ေ် န် အရေးကကးီ ရကကာငး် ၊စသညတ် န့ုိ ငှ ့် စပလ် ျဉး် ၍ ေငှ း် လငး် ရမပာကကားရပးမခငး် မြင့် အစမပုပါ။ • ၀နေ် ြး် ြျားအရနမြင့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြအှု နေ္တ ာယြ် ျားနငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ ပငွ လ့် ငး် စာွ ရမပာဆနုိ ငုိ ေ် န် လခံု ခုစံ တိ ခ် ျေ၍ ပငွ ့် လငး် မြငသ် ာြေှု ရိှ သာ ပတဝ် နး် ကျငက် ုိ ြနတ် းီ ရပးပါ။ ယငး် တအ့ုိ ရနမြင့် 'ြာှ းယငွ း် သညစ့် ကား'ြျားကုိ ရမပာဆြုိ ိ သညတ့် ငုိ ် ယငး် တအ့ုိ တကွ ် အနေ္တ ာယတ် စစ် တံု စေ် ာေရိှ စြည် ြဟတု ရ် ကကာငး် အာြခခံ ျကရ် ပးပါ။ ေတု ရ် ြာရ် မပာဆုိ မခငး် အားမြငသ့် တူ ဒ့ုိ ကု ြ္ခ မြစရ် ကကာငး် စတိ ခ် ျေပါရစ။ သေ့ုိ ာတငွ ် ၀နေ် ြး် ြျားအရနမြင့် ယငး် သရ့ုိ ဆးွ ရနးွ ေန် အဆင် ြရမပပါက အဂတလိ ကုိ စ် ားြြှု ျားကကုရံ တ့ွ ေသညက့် ဏ္ဍြျားကုိ စာမြငရ့် ေးသားရစသည့် နညး် လြး် မြငမ့် ြစရ် စ၊ ဆနြ္ဒ ြဲ ျားကုိ ရေတကွ ရ် စမခငး် မြငမ့် ြစရ် စ၊ Mentimeter (www.menti.com) ကသ့ဲ ရ့ုိ သာ အနွ လ် ငုိ း် ြရဲ ပးမခငး် စနစ် ြျားကုိ အသးံု မပုမခငး် မြငမ့် ြစရ် စ ယငး် တသ့ုိ ရဘာေားြျားကုိ ရဆးွ ရနးွ ေယနူ ငုိ ရ် ေးအတကွ ် ရတာငး် ဆနုိ ငုိ ပ် ါသည။် • ၀နေ် ြး် ြျားအရနမြင့် သငအ့် ားရမပာမပေန် တနွ း် အားရပးပါ။ ကျွန်ုပ်တို့သည် အစိုးေအောေှိြျား သို့ြဟုတ်အမခားကုြ္ပဏီြျားနှင့် ြည်သည့်အချနိ ်တွင်ြည်သို့ဆက်ဆံေြည်နည်း။ လပု င် နး် အဆငရ် မပရစေနရ် ငရွ ပးမခငး် ၊ လကရ် ဆာငရ် ပးမခငး် သြ့ုိ ဟတု ် အလူှ ရငြွ ျားေညဝ့် ငလ် ူှ ဒါနး် မခငး် သြ့ုိ ဟတု ် 22

သတငး် အချကအ် လကရ် ပးမခငး် ကသ့ဲ ရ့ုိ သာ အမပနအ် လနှ ဆ် ကဆ် ြံ ြှု ျားတငွ ် ကျွနပု် တ် အ့ုိ ရနမြင့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု သြ့ုိ ဟတု ် အနေ္တ ာယေ် သိှ ညရ့် ဆာငေ် ကွ ခ် ျကြ် ျားတငွ ပ် ါဝငေ် န် ကြး် လြှ း် မခငး် ခေံ ပါသလား။ သာြနအ် ားမြင့် ကျွနပု် တ် ့ုိ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ၏ ြညသ် ညက့် ဏ္ဍြျားသည် အနေ္တ ာယအ် ေဆိှ းံု မြစသ် နညး် ။ ကနေ် ရကုိ ြ် ျားောှ ရြေွ ာတငွ လ် ား။ ကနု ပ် စည္စ း် ြျား နငှ ့် ၀နရ် ဆာငြ် ြှု ျားကဝုိ ယယ် ခူ ျနိ တ် ငွ လ် ား။ အခနွ ရ် ပးရဆာငခ် ျနိ တ် ငွ လ် ား။ (လျှပစ် စ၊် တယလ် ြီ နု း် ၊ အငတ် ာနက)် စသည့် ၀နရ် ဆာငြ် ြှု ျား ေယခူ ျနိ တ် ငွ လ် ား။ ခငွ မ့် ပုချကန် ငှ ့် ခငွ မ့် ပုြနိ ့် ရတာငး် ခခံ ျနိ တ် ငွ လ် ား။ • ဤအနေ္တ ာယေ် ရိှ သာရနောြျားကရုိ ဆးွ ရနးွ ပပးီ အရေးကကးီ ဆးံု ကုိ ခမဲွ ခားသတြ် တှ ပ် ါ။ • ကြု ဏ္ပ နီ ငှ ၀့် နေ် ြး် ြျားအရနမြင့် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ြှု ျား၊ ရပးကြး် ြြှု ျားကုိ ြမပုလပု န် ငုိ ရ် ေးအတကွ ် ကကုိ တငမ် ပင် ဆငြ် ြှု ျား၊ ကာကယွ ြ် ြှု ျားနငှ ့် ေရိ ောကစ် ာွ တားဆးီ နငုိ ြ် ည့် နညး် လြး် ြျား ောှ ရြေွ ားေေိှ န် ရဆးွ ရနးွ ပါ (အကကဉံ ာဏ် ြျားပြုိ ုိ ေေလိှ ပုိ ါက ရအာကတ် ငွ က် ကညရ့် ပှု ါ)။ • ကြု ဏ္ပ ၏ီ လပု ေ် းံု လပု န် ညး် ြျားတငွ ်မပဿနာအချုိ့ေလိှ ာပါကြညသ် ြ့ုိ ညပ် ရံု မပာငး် လေဲ ြညက် ုိရးုိ သားစာွ ရဆးွ ရနးွ ပါ။ • လပု ေ် းံု လပု န် ညး် ြျားအရမပာငး် အလမဲ ပုလပု ေ် ာတငွ ် ကနု က် ျစေတိ ြ် ျားသာြက အကျုိးရကျးဇးူ ြျားလညး် မြစေ် နွ း် ရစနငုိ ရ် ကကာငး် ကုိ အသအိ ြတှ မ် ပုပါ။ ကနေ် ရကုိ လ် ပု က် ငုိ ခ် ငွ ့် ေေမိှ ခငး် သြ့ုိ ဟတု ် အခနွ သ် ကသ် ာမခငး် စသည့် အဓကိ စးီ ပာွ းရေးအကျုိးစးီ ပာွ းြျား သြ့ုိ ဟတု ် ၀နေ် ြး် ြျား၏ စြွ း် ရဆာငေ် ညဆ် ငုိ ေ် ာ ေညြ် နှ း် ချကြ် ျားကုိ ရသြွ ယရ် သာ အခါ အရလအ့ ကျငရ့် ဟာငး် ြျားကြုိ ယေ် ာှ းေနြ် ူ ခယဲ ဉး် နငုိ ပ် ါသည။် • အမခား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းြျားနှင့် စုရပါင်းလုပ်ရဆာင်ေန် အခွင့်အလြ်းေှိြေှိ သို့ြဟုတ် ေုတ်ရြာ်ရမပာဆိုမခင်း၏ အကျုိးဆက်ြျားအရကကာင်း ရဆွးရနွးပါ။ • ေေသိှ ည့် သတငး် အချကအ် လကအ် ရပါ် တညြ် ၍ီှ သငအ် တကွ ် အနေ္တ ာယေ် သိှ ညအ့် ချကြ် ျားကုိ ပရံု ြာရ် ေးြတှ ပ် ါ။ ေရ့ုိ နာက် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးြဝူ ါဒနငှ ့် လပု ေ် းံု လပု န် ညး် ြျားကုိ အေရိ ောကဆ် းံု အရကာငအ် ေည် ရြာန် ငုိ ေ် န် ဦးစားရပးနယပ် ယြ် ျား သတြ် တှ ၍် ဆးံု မြတခ် ျကခ် ျြတှ ပ် ါ။ “လူြှုြီဒီယာကို ြကည့်ရှုမြင်းမေင့်အန္တောယ်ြျားကို ြိြိအရနမေင့် အကဲမေတ်ပါသည်။ ၀န်ထြ်းြျား၏ အရြကာင်း ြျား ြရကျနပ်ြှုြျား၊ တိုင်ြကားြျက်ြျားကို လူြှုစာြျက်နှာ (facebook) တွင် ရတွ့ေှိေပါသည်။ တစ်ြါတစ်ေံ အဂတိလိုက်စားြှု တိုက်ေျက်ရေးဆိုင်ော ြူဝါဒြျားြျြှတ်မြင်း၊ သင်တန်းြျားရပးမြင်း ရဆာင်ေွက်ောတွင် ယင်းအြျက်ကို အသုံးမပုရလ့ေှိပါသည်။” • ေနက် နု အ် ရမခစကုိ စ် းီ ပာွ းရေးလပု င် နး် တစခ် ြု ှ ြနရ် နဂျာတစဦ် း “အန္တောယ်ေှိသည့်အြျက်ြှာ နိုင်ငံ့၀န်ထြ်းတစ်ဦးက လက်ြှတ်ရေးထိုးေြည့် ြွင့်မပုြျက်၊ လိုင်စင်နှင့် ရုံးစာြျား မေစ်ပါသည်။ ရမြနှင့်သက်ဆိုင်သည့် စာေွက်စာတြ်းြျားမေစ်ပါက ကွင်းဆင်းရလ့လာြှုြျားမပုလုပ်ေန် လိုအပ် ြည်မေစ်သမေင့် ယင်းလုပ်ငန်းစဉ်ရဆာင်ေွက်ောတွင် လရပါင်းြျားစွာ ြကာမြင့်ြည်မေစ်ပါသည်။ အြျုိ့ကိစ္စေပ်ြျား တွင် ြေီးသွားလာစေိတ်ြျားပါေှိြည်မေစ်ပါသည်။ တစ်နည်းအားမေင့်ဆိုရသာ် အြွင့်ေအောေှိ၏ ြွင့်မပုြျက်ေေှိနိုင် ရေးအတွက် ရငွရြကးရပးရဆာင်ေသည်လည်းေှိပါသည်။” • နငုိ င် မံ ခားစးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ေငှ တ် စဦ် း ကာကယွ မ် ြငး် နငှ ့် ဆန့က် ျငမ် ငငး် ပယမ် ြငး် ဝနေ် ြး် ြျားအား အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု စခ် တု ငွ ် ြမြစြ် ရနပါဝငပ် တသ် ကြ် ရိ စေန် ြအိ ားရပးလာနငုိ ရ် သာ အရမခအရနြျုိးြှ ကာကယွ ေ် နန် ညး် လြး် ြျား ြာှ - 23

• ခငွ မ့် ပုချက၊် လငုိ စ် င် သြ့ုိ ဟတု ် အမခားဝနရ် ဆာငြ် ြှု ျား လအုိ ပလ် ာပါက စညး် ြျဉး် ြျား၊ အြနှ က် နု က် ျစေတိ ၊် ကကာမြငခ့် ျနိ ် စသည် တက့ုိ ုိ လကုိ န် ာရဆာငေ် ကွ ပ် ါ။ စာေကွ စ် ာတြး် မပညစ့် စံု ာွ ေေိှ ားပပးီ ရလျှာကလ် ာွှ ကလုိ ညး် အချနိ ြ် ီ တငသ် ငွ း် နငုိ ် ရေး ရသချာစာွ လပု ရ် ဆာငပ် ါ။ အကကးီ စားလပု င် နး် စာချုပအ် တကွ ် တငဒ် ါတငသ် ငွ း် မခငး် ကသ့ဲ ရ့ုိ သာ ရပှု ရ် ေးွ သညက့် စိ ေ္စ ပတ် ငွ ် ပါဝငေ် သညအ့် ခါ၌ ခငွ မ့် ပုေားသည့် အော/ ခငွ ြ့် မပုေားသည့် အောြျားကသုိ ေိ ားေန် အေးူ လအုိ ပသ် ည။် (ဥပြာ- တငဒ် ါ တငသ် ငွ း် သတူ စဦ် းကုိ အကျုိးမြစသ် ည့် သတငး် အချက် အလကြ် ျားရပးမခငး် သြ့ုိ ဟတု ် ကြု ဏ္ပ တီ စခ် ု အသာေရစေန် တငဒ် ါလအုိ ပခ် ျကြ် ျားကုိ မပငဆ် ငေ် ားမခငး် စသညတ် က့ုိ ရုိ တ့ွ ေေိှ ပါက) ချကခ် ျငး် ကန့က် ကွ န် ငုိ ြ် ညမ် ြစပ် ါသည။် • စညး် ြျဉး် ြျားနငှ အ့် ညီ လကုိ န် ာရဆာငေ် ကွ ပ် ါ။ မြတလ် ြး် လကုိ မ် ခငး် သည် သငလ် ခုိ ျငသ် ညအ့် ောကအုိ လျငအ် မြနေ် နငုိ ် သညအ့် တကွ ရ် ကကာင့် အကျုိးြျားသညဟ် ေု ငမ် ြငယ် ဆူ ေရသာလ် ညး် လကရ် တ့ွ လပု င် နး် ၌ အောေြိှ ျားကလုိ ာဘရ် တာငး် ေနခ် ငွ ရ့် ပးသကသ့ဲ မ့ုိ ြစရ် စနငုိ ရ် သံု ာြက ယငး် ကစိ သ္စ ည် ဥပရဒချုိးရြာကြ် မှု ြစသ် မြင့် နစန် ာသကူ ြု ဏ္ပ အီ ရနမြင့် တငုိ က် ကား နငုိ သ် ည့် အခငွ အ့် ရေးဆးံု ရးံှု နငုိ ပ် ါသည။် ေရ့ုိ ကကာငလ့် အုိ ပြ် ညေ် ငသ် ည့် အချကအ် လကြ် ျားကုိ ကကုိ တငစ် ဉး် စား ေား၍ လအုိ ပရ် သာစာေကွ စ် ာတြး် ြျားကုိ သတြ် တှ ေ် ားသညအ့် တငုိ း် တငသ် ငွ း် နငုိ ေ် န် ကကုိ းပြး် ရဆာငေ် ကွ ပ် ါ။ ပေြအကကြိ ် လပု င် နး် ရနာှ ငရ့် နးှ ြကှု ကုရံ ြံု ျှမြင့် အလပု မ် ြနဆ် နရ် စေန် အကအူ ညြီ ရတာငး် ခပံ ါနငှ ။့် ေရုိ နာှ ငရ့် နးှ ြသှု ည် ကျုိးရကကာငး် ြနှ က် နစ် ာွ ရဆာငေ် ကွ ြ် မှု ြစန် ငုိ သ် ည။် ေရ့ုိ ကကာင့် အလပု တ် ငွ ရ် စေန် တေားဝငန် ညး် လြး် ြျားကသုိ ာ ပြုိ ေုိ ာှ ရြေွ ားပါ။ • ြျကစ် ရိ လးလးံု မေင့် ရဆာငေ် ကွ ပ် ါ။ အကယ၍် လာဘရ် တာငး် ခသံ ည့် ကစိ မ္စ ြစန် ငုိ ရ် ချေပိှ ါက ယငး် အစညး် အရဝးသ၊့ုိ ရးံု သ့ုိ အနညး် ဆးံု ဝနေ် ြး် နစှ ဦ် းကုိ ရစလတွှ ၍် လပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ ရ် စပါ။ • ကယုိ စ် ားလယှ ြ် ျား သြ့ုိ ဟတု ် ပစဲွ ားြျားနငှ အ့် တူ အလပု လ် ပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ သ် ညအ့် ြါ ဂရတု စကုိ လ် ပု က် ငုိ ် ရဆာငေ် ကွ ် ပါ။ ကယုိ စ် ားလယှ ြ် ျား သြ့ုိ ဟတု ် ပစဲွ ားြျားအား ကြု ဏ္ပ ၏ီ ြဝူ ါဒြျားကုိ အသရိ ပးေားပါ။ မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် စညး် ြျဉး် အချုိ့လျငမ် ြနစ် ာွ မပုမပငရ် မပာငး် လြဲ ြှု ျုိးေရိှ နသညအ့် တကွ ် စညး် ြျဉး် ဥပရဒြျားကုိ ရလလ့ ာောှ ရြေွ န် အခကအ် ခြဲ ျားစာွ ေသိှ ညြ် ာှ အြနှ ပ် ငမ် ြစပ် ါသည။် အချုိ့ရသာရေ့ှ ရနြျားနငှ ့် ကယုိ စ် ားလယှ ြ် ျားသည် ဥပရဒနငှ အ့် ညလီ ပု င် နး် ရဆာငေ် ကွ ် နငုိ ရ် စေနအ် တကွ ် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားကပုိ ပ့ံ းုိ ကညူ ေီ ာတငွ အ် ေးူ ကျွြး် ကျငြ် ေှု ကိှ ကပါသည။် သေ့ုိ ာတငွ ် ယငး် တ၏့ုိ လပု င် နး် ရဆာင် ေကွ ခ် ျကြ် ျားသည် လပု င် နး် အဆငရ် မပရစေန် ရငရွ ပးြမှု ြင့် ရြာရ် ဆာငမ် ခငး် ြဟတု ဘ် ဲ သတြ် တှ ခ် ျက် စညး် ြျဉး် ြျား၊ လပု ေ် းံု လပု န် ညး် ြျားအရပါ်အရမခခ၍ံ ဥပရဒနငှ အ့် ညလီ ပု ရ် ဆာငမ် ခငး် ေိှ ြေကိှ ုိ ကြု ဏ္ပ အီ ရနမြင့် ရလလ့ ာရစာငက့် ကည့် ေြညမ် ြစပ် ါသည။် • ြတှ တ် ြး် ြျားကုိ ရကာငး် ြနွ စ် ာွ ထနိ း် သြိ း် ထားပါ။ ြညသ် ညအ့် ချကြ် ျားကုိ တငမ် ပေားပပးီ ြညသ် ညအ့် ချနိ ၌် ြညသ် ကူ လက်ခံေားသည် စသည်နှင့် စပ်လျဉ်းသည့် ြှတ်တြ်းအားလုံးကို ရသချာစွာြှတ်သားသိြ်းဆည်းေားပါ။ စာေွက်စာတြ်းြျားနှင့် ရပးရချြှုြျားကို တင်မပသည့်အခါ လက်ခံေေှိရကကာင်းရမပစာရပါ်တွင် ေက်စွဲတံဆိပ်နှိပ်၍ လက်ြှတ်ေိုးရပးေန် ရတာင်းဆိုပါ။ စာေင်းစစ်ြျား သို့ြဟုတ် စုံစြ်းစစ်ရဆးသူြျား၏ အရေအတွက်နှင့် လာရောက် သည့် အကကိြ်ရေအတွက်ကို ြှတ်တြ်းမပုကာ လာရောက်သည့်အကကိြ်တိုင်းအတွက် သက်ဆိုင်ောအောေှိအား လက်ြှတ်ေိုးရစပါ။ အောေှိြျားနှင့် ရတွ့ဆုံပပီးရနာက် ြည်သည့်အောြျားကို ရမပာဆိုကကရကကာင်း သို့ြဟုတ် သရဘာတူကကရကကာင်း စသည်တို့ကို ြှတ်တြ်း မပုစုပါ။ အကယ်၍ လာဘ်ရတာင်းခံပါက ယင်းအမြစ်အပျက်ြျားကို ရြာ်မပသည့် ဌာနတွင်းြှတ်တြ်းတွင် ရေးြှတ်ပါ။ “ကျွန်ရတာ် ရထာက်ပို့ြန်ရနဂျာအမေစ် လုပ်ကိုင်စဉ်က ပစ္စည်းတင်သွင်းသူြျားအား ကျွန်ရတာ့်အိြ်လိပ်စာကို ြည်သည့်အြါြျှ ြရပးပါ။ ကျွန်ရတာ်သည် ပစ္စည်းတင်သွင်းသူြျားကို ရုံးြျနိ ်အတွင်း ရုံး၌သာ လက်ြံရတွ့ဆုံ ြဲ့ပါသည်။” • မြနြ် ာ အနဂ် ျအီ ုိ ဝနေ် ြး် တစဦ် း 24

ကျွန်ရတာ်တို့၏ ဝန်ထြ်းတစ်ဦးသည် ရဆာက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းြွင် ြွင့်မပုြျက်ပါြစ်ေေန် လုပ်ရဆာင်ရနပပီး ြွင့်မပုြျက် ြေြီ အောေှိထံ လှူဒါန်းြှုတစ်ြုမပုေန်လိုအပ်ရြကာင်း သူ့ကိုရမပာဆိုလာသည်။ လုပ်ငန်းကျင့်ဝတ်ြျားအေ ထိုကိစ္စြျုိး ကို ြွင့်မပုြထားရသာရြကာင့် ဝန်ထြ်းသည် သူ၏ြန်ရနဂျာထံတွင် ြွင့်ရတာင်းေြည်မေစ်ရြကာင်းနှင့် လက်ြံရမပစာမပန် ရပးေန်လိုရြကာင်း အောေှိကို ရမပာြဲ့ပါသည်။ အောေှိြှ မငင်းဆိုသည့်အြါ ကျွန်ရတာ်တို့ကုြ္ပဏီသည် မြန်ြာနိုင်ငံတွင် လုပ်ငန်းလုပ်ြွင့်လိုင်စင် ေထားပပီးမေစ်ရြကာင်း၊ ထို့ရြကာင့် အပိုအြရြကးရငွြျား ရပးစောြလိုရြကာင်း ကျွန်ရတာ်တို့ ဝန်ထြ်းြှ ရမပာဆိုြဲ့ပါသည်။ ရနာက်ဆုံးတွင် ဝန်ထြ်းသည် ရဆာက်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းြွင့်မပုြျက်ေေှိြဲ့ပါသည်။ • မြနြ် ာနငုိ င် ေံ ိှ နငုိ င် တံ ကာကြု ဏ္ပ တီ စခ် ြု ှ စညး် ကြး် ေနိ း် သြိ း် ရေး အောေတိှ စဦ် း “ မြန်ြာနိုင်ငံအရမြစိုက် ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ရငွ့ရထာက်ပံ့ရေးကုြ္ပဏီတစ်ြုသည် အရကာက်ြွန်အောေှိြျားအား အရကာက်ြွန်မေတ်သန်းသည့်ကွန်တိန်နာတြုစီ၏ရဘးတွင်ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးမြင်းအားမေင့်အရကာကြ် ွန်ဌာန၏အဂတိ လိုက်စားြှုကို ကိုင်တွယ်ရမေေှင်းသည်ဟုသိေှိထားပါသည်။ ယင်းသို့ရဆာင်ေွက်ြျက်သည် ထိုအောေှိအား လာဘ်စားြှု ြမပုလုပ်နိုင်ေန် တားဆီးဟန့်တားထားနိုင်ရပသည်။ အကယ်၍ တံစိုးလက်ရဆာင်ရတာင်းြံေပါက ကုြ္ပဏီသည် ယင်းဓာတ်ပုံြျားကို စိစစ်ပပီး အရကာက်ြွန်ဌာနသို့ တိုင်ြကားနိုင်ြည်မေစ်ပါသည်။ ရထာက်ပံ့ပို့ရဆာင်ရေးကုြ္ပဏီြျား အရနမေင့် ဤစနစ်ကို တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် အသုံးမပုလာြကရပသည်။ • မြနြ် ာစးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ေငှ ် တစဦ် း The Coca-Cola Company does not pay The Coca-Cola Company and its for favors of any kind. I am bottler Coca-Cola Pinya Beverages prohibited from making such Myanmar are committed to economic payments, even from my own development in Myanmar through pocket. With all due respect, please job creation and the empowerment do not ask me for money or anything of women. We are also committed of value. I will be required to notify to doing business without corruption, my Company management since such with respect for Human Rights and a payment would be a violation of according to our values expressed in Company policy and law. The Coca-Cola Company s Code of Business Conduct and Workplace Rights Policy. Classified - Confidential မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် (NGOs အချုိ့နငှ ့် ကုလသြဂအ္ဂ ြ့ဲွ အစညး် ြျားအပါအဝင)် ကြု ဏ္ပ အီ ချုိ့ Coca-Cola နငှ ့် TOTAL တသ့ုိ ည် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ှု ရတာငး် ဆခုိ ျကြ် ျားကုိ ဆန့က် ျငတ် နွ း် လနှ ေ် ာတငွ ် အေးူ သမြင့် ခေးီ သာွ းသညအ့် ခါအသးံု မပုနငုိ သ် ည့် ကတမ် ပားကုိ ယငး် တ၏့ုိ ၀နေ် ြး် ြျားအား ပပ့ံ းုိ ရပးပါသည။် 25

လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ှု ရတာငး် ဆြုိ ြှု ျားကဆုိ န့က် ျငေ် န် နညး် လြး် ြျားအနက် ရေးွ ချယစ် ောနညး် လြး် တစခ် ြု ာှ မငငး် ဆမုိ ခငး် မြစပ် ါသည။် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ကှု ုိ တကုိ ရ် ကုိ မ် ငငး် ဆေုိ န် အလပု ြ် မြစပ် ါက အစးုိ ေဝနေ် ြး် ြျားအား ပြုိ ရုိ ပှု ရ် ေးွ သည့် ရတာငး် ဆြုိ ြှု ျားမပုလပု မ် ခငး် မြစ် ရအာကပ် ါနညး် လြး် ြျားအတငုိ း် ရဆာငေ် ကွ န် ငုိ ပ် ါသည-် • ရပးရချြလှု အုိ ပရ် ကကာငး် စညး် ြျဉး် သတြ် တှ ခ် ျကြ် ျားေပိှ ါကမပသရပးေန် ပနက် ကား ရတာငး် ဆပုိ ါ။ • ရငရွ ပးရချေြကှု ုိ စာမြငရ့် ေးသားရပးနငုိ ပ် ါေန် ရတာငး် ဆပုိ ါ။ • ြနရ် နဂျာနငှ ့် စကားရမပာခငွ ေ့် ေနိှ ငုိ ြ် ညလ် ား ရြးမြနး် ပါ။ • ၎ငး် တ၏့ုိ အြညန် ငှ ့် ောေးူ ြျားကုိ သခိ ငွ ေ့် ေနိှ ငုိ ြ် ညလ် ားဟု ရြးမြနး် ပါ။ • ြြိ တိ အ့ုိ ရနမြင့် အပသုိ းံု ခငွ ြ့် ေရိှ ကကာငး် ရမပာမပပါ။ • အပရုိ ပးရချြအှု ားလးံု ကုိ အကကးီ တနး် ြနရ် နဂျာြျားေသံ ့ုိ လရဲွှ မပာငး် ရပးေြည် မြစရ် ကကာငး် ေငှ း် မပပါ။ • ြြိ တိ အ့ုိ ရနမြင့် အေးူ ဝနရ် ဆာငြ် ြှု ျား သြ့ုိ ဟတု ် အစအီ စဉြ် ျားကုိ ြရတာငး် ဆုိ ရကကာငး် ေငှ း် မပပါ။ • ြြိ တိ အ့ုိ ရနမြင့် တေားဝငရ် ငေွ ရမပစာ လကခ် ေံ န် လအုိ ပရ် ကကာငး် ရမပာမပပါ။ • ကြု ဏ္ပ တီ ငွ ် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ကှု ုိ ဆန့က် ျငရ် သာတငး် ကကပသ် ည့် လပု င် နး် ြဝူ ါဒ ေရိှ ကကာငး် ၊ အဆပုိ ါြဝူ ါဒကုိ ချုိးရြာကပ် ါက အလပု မ် ပုတြ် ညမ် ြစရ် ကကာငး် ရမပာမပပါ။ • ြြိ တိ က့ုိ ြု ဏ္ပ ၏ီ လပု င် နး် ရဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျားကုိ နငုိ င် တံ ကာြတိ ြ် ကအ် ြ့ဲွ အစညး် ြျားက ပြံု နှ ် စာေငး် စစရ် ဆးမခငး် ခေံ ရကကာငး် ရမပာမပပါ။ • လြူ ကှု နွ ေ် ကရ် ြဘ့ တု စ် ာြျကန် ာှ တငွ ် ဤကစိ ေ္စ ပအ် ရပါ် သရဘာေားြတှ ခ် ျက် မပုရပးသာွ းြညဟ် ု ရမပာမပပါ။ အကယ၍် ကာကယွ မ် ခငး် နငှ ့် ဆန့က် ျငမ် ငငး် ပယမ် ခငး် နညး် ဗျူဟာြျားကုိ လကရ် တ့ွ အရကာငအ် ေည် ရြာန် ငုိ မ် ခငး် ြေပိှ ါက စရု ပါငး် လပု ရ် ဆာငမ် ခငး် သညသ် ာ အမခားရေးွ ချယစ် ော နညး် လြး် တစေ် ပ် မြစလ် ာြညမ် ြစပ် ါသည် (အခနး် ၅ တငွ က် ကညပ့် ါ)။ တစခ် ါတစေ် ံ မပဿနာကတုိ စဦ် းတညး် ရမြေငှ း် ေနက် ကုိ းစားမခငး် ေက် အမခားသြူ ျား၏ ကြု ဏ္ပ ကီ ပါ ယငး် ကသ့ဲ ရ့ုိ သာအရမခ အရနကတုိ နွ း် လနှ ေ် န် သြ့ုိ ဟတု ် ရမြေငှ း် ြအှု ေနိှ မ် ြငှ လ့် ာရစေန် ပးူ ရပါငး် ကကုိ းစားမခငး် က ပြုိ လုိ ယွ က် နူ ငုိ ပ် ါသည် (ပ၍ုိ လညး် အနေ္တ ာယက် ငး် နငုိ ပ် ါသည)် ။ အကယ၍် အြ့ဲွ အစညး် သြ့ုိ ဟတု ် လပူ ဂု ုိ္ဂ လြ် ျားတငွ ် တညူ ရီ သာမပဿနာြျားေပိှ ါက ပးူ ရပါငး် ရဆာငေ် ကွ ပ် ါ။ ဥပရဒစးုိ ြးုိ ရေးအာဏာပငုိ ြ် ျား၊ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ ် သြ့ုိ ဟတု ် သတငး် ြဒီ ယီ ာြျားအပါအ၀ငအ် ဆင့် မြင့် အာဏာပငုိ ြ် ျားေသံ ့ုိ အငအ် ားကကးီ ြားသြူ ျား၏ အဂတြိ ကငး် ောကစိ ြ္စ ျားရဆာငေ် ကွ ြ် ကှု ုိ အသရိ ပးတငုိ း် ကကားြှု ြျား မပုလပု ေ် ာတငွ ် အေးူ သမြငက့် ြု ဏ္ပ တီ စခ် ြု ှ မပုလပု ရ် သာအခါ ယငး် ပဂု ုိ္ဂ လြ် ျားအမပစ် ရပးခမံ ခငး် ေလိှ ျှငပ် င် အနေ္တ ာယမ် ြစ် နငုိ ရ် မခေရိှ နသည။် ၂၀၂၀မပညန့် စှ ် အရစာပငုိ း် တငွ ် အြျားမပညသ် ူ အကျုိးကုိ အကာအကယွ ရ် ပးနငုိ သ် ည့် အသရိ ပးတငုိ က် ကားသူ အကာအကယွ ရ် ပးရေး ဥပရဒကကြး် ကုိ မပငဆ် ငန် ငုိ ရ် နပပီ မြစသ် ည။် ၃။ အဂတိလိုက်စားနိုင်ရမြ အန္တောယ်ေှိြှုမြင့်ြားပပီး ထိလွယ်ေှလွယ်ရသာ နယ်ပယ်ြျားအတွက် အရသးစိတ်အစီအြံြျား ရဆာင်ေွက်ထားေှိေန်။ မြနြ် ာနငုိ င် ေံ ိှ အနေ္တ ာယမ် ြငြ့် ားသညက့် ဏ္ဍြျား နယရ် မြြျားအတကွ ် ေငှ း် လငး် တကိ ျရသာြဝူ ါဒြျား ချြတှ ရ် ဆာငေ် ကွ သ် င့် ပါသည။် ယငး် ြဝူ ါဒြျားတငွ -် လပု င် နး် အဆငရ် မပလယွ က် ရူ စေန် ရငရွ ပးမြငး် (လကေ် ကေ် ညေ် းုိ ရပးမြငး် ) ဝနရ် ဆာငြ် တှု စခ် အု ား မြနမ် ြနဆ် နဆ် နေ် ယနူ ငုိ ရ် ေးအတကွ ် ရငရွ ပးေမခငး် ြျုိးကုိ နငုိ င် အံ ြျားအမပားတငွ ် ရတ့ွ ေရလေ့ သိှ ည။် ယငး် တသ့ုိ ည် လာဘရ် ပးလာဘယ် သူ ည့် ပစံု ရံ နာကတ် စြ် ျုိးပင် မြစသ် ည။် မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် အစးုိ ေအောေတိှ စရ် ယာက် 26

အရနမြင့် ြညသ် ညလ့် ာဘအ် ြျုိးအစားကြုိ ဆုိ ေယပူ ါက တေားဥပရဒနငှ ့် ဆန့က် ျငသ် ညဟ် ု သတြ် တှ ေ် ားပါသည။် အြျားစု က ကစိ ေ္စ ပတ် စခ် ပု ပးီ ရမြာကရ် စရေးအတကွ ် လကြ် ကေ် ညြ် းုိ ရငရွ ပးမခငး် သည် ြေြိှ မြစဟ် ု ယဆူ ကကသညတ့် ငုိ ရ် အာင် ယငး် သညတ် ေားြဝငလ် ပု ရ် ဆာငခ် ျကမ် ြစသ် ည။် စးီ ပာွ းရေးပါြစ၊် လျှပစ် စဓ် ာတအ် ားေေရိှ ေး၊အရကာကခ် နွ ေ် ငှ း် လငး် ရေးသြ့ုိ ဟတု ် ရဘးကငး် လခံု ခုြံ ကှု ငး် ရဝးေန် အချနိ ြ် ျားစာွ ယေူ လျှင် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် အရပါ် ြျားစာွ ေခိ ကုိ န် စန် ာြှု ေနိှ ငုိ ပ် ါသည။် အနေ္တ ာယက် ျရောကန် ငုိ သ် ည။် သရ့ုိ သာလ် ညး် ယငး် သက့ုိ ကာမြငြ့် ကှု ုိ အဆငရ် မပရစေန် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ မှု ပုမခငး် သည် အဆးံု ြသတန် ငုိ သ် ည့် သသံ ောလညရ် နြည့် ကစိ ေ္စ ပမ် ြစလ် ာြညမ် ြစသ် ည။် တစခ် ါတစေ် ံ ပခြိ း် ရမခာကြ် နှု ငှ ့် အမခားအနေ္တ ာယေ် ရိှ သာအရမခအရနြျားတငွ ် လကြ် ကေ် ညြ် းုိ ရပးေမခငး် ကုိ ရောှ ငေ် ာှ း၍ ြေ နငုိ ရ် ပ။ ေအုိ ရမခအရနြျား၌ ဝနေ် ြး် ြျားသေိ ေိှ ားေနလ် အုိ ပသ် ညြ် ာှ ကြု ဏ္ပ သီ ည် ၎ငး် တက့ုိ ရုိ ောကခ် ြံ မှု ပုောရကကာငး် နငှ ့် ၎ငး် တ၏့ုိ လခံု ခုရံ ေးအတကွ ် တစစ် တံု စခ် ု လပု ရ် ဆာငေ် မခငး် ရကကာင့် ၎ငး် တက့ုိ ုိ အမပစရ် ပးြည် ြဟတု ရ် ကကာငး် ပငမ် ြစသ် ည။် အမခားရေးွ ချယစ် ောလးံု ဝြေသိှ ညအ့် ရနအေားတငွ ် လာဘရ် ပးေသညက် ုိ အသရိ ပးရကကာငး် ကကားေန် လအုိ ပပ် ပးီ ယငး် သတငး် ရပးပခ့ုိ ျကြ် ျားသည် လပု င် နး် အတကွ ် အဓကိ ကျသည့် ေခိ ကုိ န် ငုိ ရ် သာ နယပ် ယြ် ျားကုိ ရလလ့ ာောတငွ ် အရောကအ် ကူ မြစသ် ကသ့ဲ ့ုိ ရနာငအ် နာဂတတ် ငွ ် ေအုိ ဂတမိ ြစန် ငုိ ရ် ချြျားကုိ ရလျာခ့ ျရေးအတကွ ် ြဟာဗျူဟာြျားနငှ ့် အစအီ စဉြ် ျား ရြာ် ေတု ရ် ေးတငွ လ် ညး် ရကာငး် အရောကအ် ကရူ ပးနငုိ ြ် ညမ် ြစပ် ါသည။် အစးုိ ေအောေြိှ ျားက လကရ် ဆာငပ် စည္စ း် လကြ် မံ ြငး် အတကွ ် မြနြ် ာအစးုိ ေ၏ လြး် ညနွှ ြ် ျကြ် ျား (၂၀၁၆ ြနု စှ ၊် ဧပပလီ ) အရမြြြံ ။ူ အစးုိ ေအြ့ဲွ ဝင၊် အစးုိ ေြြှ ့ဲွ စညး် ေားရသာ ရကာြ် ေငှ ၊် အြ့ဲွ အစညး် အြ့ဲွ ဝင၊် မပညသ် ့ူဝနေ် ြး် တသ့ုိ ည် ြြိ ၏ိ ောေးူ ရကကာင့် ရပးအပသ် ညဟ် ယု ဆူ သည့် အြ့ဲွ အစညး် / လပူ ဂု ုိ္ဂ လေ် ြံ ှ ရပးအပရ် သာ လကရ် ဆာငြ် ျားကုိ လကခ် မံ ခငး် ြမပုေန် ပတိ ် ပငတ် ားမြစသ် ည။် ပဂု ုိ္ဂ လြ် ျားနငှ အ့် ေ့ဲွ အစညး် ြျားြတှ ားမြစထ် ားရသာလကရ် ဆာငြ် ျား • လတူ စဦ် း၏ ောေးူ သြ့ုိ ဟတု ် အခငွ အ့် ာဏာကရုိ ြျှာက် းုိ ကာ ြျကန် ာှ သာရပးခေံ ေနက် ကုိ းပြး် သည့် လဂူ ုိ္ဂ လတ် စဦ် းဦး သြ့ုိ ဟတု ် အြ့ဲွ အစညး် တစခ် ခု ။ု • စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် သြ့ုိ ဟတု ် လတူ စဦ် းတစရ် ယာက၏် တာ၀န် သြ့ုိ ဟတု ် ကကးီ ကကပြ် ရှု အာကေ် ိှ အြ့ဲွ အစညး် နငှ ့် စးီ ပာွ းရေး လပု ေ် နက် ကုိ းစားရနသတူ စဦ် းဦး သြ့ုိ ဟတု ် အြ့ဲွ အစညး် တစခ် ခု ၊ု • လတူ စဦ် းတစရ် ယာက၏် တာ၀န၀် တေ္တ ားြျား အေ လပု ရ် ဆာငြ် တှု စခ် ြု ှ အကျုိးခစံ ားခငွ ေ့် ေြိှ ည့် သတူ စဦ် းဦး သြ့ုိ ဟတု ် အြ့ဲွ အစညး် တစခ် ခု ၊ု သြ့ုိ ဟတု ် • လတူ စဦ် းတစရ် ယာက၏် တာ၀န၀် တေ္တ ားြျားနငှ အ့် ညီ ရဆာငေ် ကွ ေ် နပ် ျကက် ကွ မ် ခငး် ြှ အကျုိးခစံ ားခငွ ေ့် ေြိှ ညသ့် ူ တစဦ် းဦး သြ့ုိ ဟတု ် အြ့ဲွ အစညး် တစခ် ခု ။ု ခြငး် ြျကြ် ျား • လကရ် ဆာငတ် စခ် ၏ု တနြ် းုိ သည် ကျပ် ၂၅၀၀၀ ေကြ် ပသုိ ညအ့် ခါ (တစန် စှ တ် ငွ း် ေေသိှ ည့် လကရ် ဆာင် အားလးံု ၏ စစု ရု ပါငး် တနြ် းုိ သည် ကျပ် ၁၀၀၀၀၀ ေကြ် ပရုိ စေပါ။) • အေကတ် ငွ ရ် ြာမ် ပေားရသာ အရမခအရနြျားနငှ သ့် ကဆ် ငုိ မ် ခငး် ြေလိှ ျှင် လတူ စဦ် း၏ောေးူ ရကကာင့် ြဟတု ဘ် ဲ ြသိ ားစု သြ့ုိ ဟတု ် ပဂု ုိ္ဂ လရ် ေးအေ ခငြ် ငြ် ရှု ကကာငရ့် ပးရသာ လကရ် ဆာငြ် ျား နငှ ့် • ခေစစ် ြတန် ငှ ့် သတီ ငး် ကျွတက် သ့ဲ ရ့ုိ သာ အေးူ အခါသြယတငွ ရ် ပးသည့် ကျပ် ၁၀၀၀၀၀ ေကြ် ပသုိ ည့် လက် ရဆာငြ် ျား 27

လကရ် ဆာငြ် ျားနငှ ့် ဧညဝ့် တပ် ျူငာှ ြှု ၂၀၁၆ ခနု စှ ၊် ဧပပလီ တငွ ် ေတု မ် ပနရ် ကကညာေားသည့် အြျုိးသားဒြီ ကုိ ရေစအီ ြ့ဲွ ချုပအ် စးုိ ေ၏ လကရ် ဆာငြ် ျား လကခ် မံ ခငး် ဆငုိ ေ် ာလြး် ညနွှ ခ် ျကြ် ျားတငွ ် “လာဘရ် ပးလာဘယ် မူ ခငး် သည် လကရ် ဆာငရ် ပးမခငး် ြှ အစပျုိးနငုိ သ် ည”် ဟ၍ူ ရြာမ် ပေားပါ သည် (ရနာကဆ် ကတ် ဲွ ဂ ကကုိ ကညပ့် ါ)။ မြနြ် ာနငုိ င် နံ ငှ ့် အမခားနငုိ င် ံ အြျားအမပားတငွ ် ရလးစားြကှု ုိ မပသေနန် ငှ ့် ဥပသု ေ် ကြ် ျား၊ နစှ သ် စက် းူ ကသ့ဲ ရ့ုိ သာ အခါသြယြျားကုိ အြတှ ေ် ရစေန် လကရ် ဆာငရ် ပးကကသည့် အစဉအ် လာြျား ေကိှ ကပါသည။် အြျား အားမြင့် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျား၌ အမပနအ် လနှ ် လကရ် ဆာငရ် ပးမခငး် သြ့ုိ ဟတု ် အစားအရသာကရ် ကျွးရြးွ မခငး် သြ့ုိ ဟတု ် အမခားရသာဧညခ့် မံ ပုစြု ြှု ျားသည် ရကာငး် ြနွ ရ် သာ ဆကဆ် ရံ ေးတညရ် ဆာကြ် ြှု ျား၏ အစတိ အ် ပငုိ း် ပငမ် ြစပ် ါ သည။် သေ့ုိ ာ တငွ ် ရစျးကကးီ ရသာလကရ် ဆာငပ် စည္စ း် ြျား သြ့ုိ ဟတု ် အလျှပံ ယဧ် ညခ့် မံ ပုစြု ြှု ျား သြ့ုိ ဟတု ် ြကကာခဏလကရ် ဆာငရ် ပးမခငး် ြျားကြုိ ူ လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ အှု မြစ် ရမှု ြငန် ငုိ ပ် ါသည။် ဆကလ် ကရ် ြာမ် ပြညအ့် ခနး် ၌ လကရ် ဆာငရ် ပးမခငး် ၊ လကခ် မံ ခငး် ြျားအား ြညသ် ြ့ုိ ညပ် ကံု ငုိ တ် ယွ စ် ြီ ေံ နအ် တကွ ် လြး် ညနွှ ြ် ြှု ျားပြုိ ပုိ ါေသိှ ည။် မြနြ် ာအစးုိ ေ၏ လြး် ညနွှ ခ် ျကြ် ျားအေမပညသ် ့ူ ဝနေ် ြး် တစဦ် းအရနမြင့် ကျပ် ၂၅၀၀၀ ရကျာတ် နြ် းုိ ေရိှ သာ လကရ် ဆာငြ် ျား သြ့ုိ ဟတု ် တစန် စှ လ် ျှငက် ျပ် ၁၀၀,၀၀၀ ေကပ် ရုိ သာ လကရ် ဆာငက် ုိ လကခ် ေံ ယနူ ငုိ ြ် ညြ် ဟတု ရ် ကကာငး် ရြာမ် ပေားပါသည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးြဝူ ါဒြျားနငှ ့် လပု င် နး် ကျငဝ့် တြ် ျားသည် လကရ် ဆာငရ် ပးမခငး် ၊ လကရ် ဆာင် လကခ် မံ ခငး် နငှ ့် ဧညခ့် ရံ ကျွးရြးွ မပုစမု ခငး် နငှ ပ့် တသ် ကပ် ပးီ ေငှ း် လငး် စာွ သတြ် တှ မ် ပဋ္ဌာနး် ေားေန် လအုိ ပပ် ါသည။် လာဘန် ငှ ့် လကရ် ဆာင် ကုိ ခမဲွ ခားြခ့ုိ ကခ် ပဲ ါသည။် အေးူ သမြင့် မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် လကရ် ဆာငရ် ပးမခငး် သည် ရတ့ွ ရနကကမြစပ် ပးီ အြျားကလကခ် ံ ေားသည့် ရးုိ ောဓရလမ့ ြစရ် နပါသည။် ေသုိ မ့ုိ ြစေ် န် ြေညေ် ယွ သ် ညတ့် ငုိ ် လကရ် ဆာငြ် ျားသည် လာဘရ် ပးြြှု ျားနငှ ့် ဆငတ် ြူ ေှု နိှ ငုိ ပ် ါသည။် လကရ် ဆာငရ် ပးမခငး် သည် အေးူ သမြင့် လကခ် သံ အူ ြ့ဲွ အစညး် ြှ ဆးံု မြတခ် ျက် သြ့ုိ ဟတု ် ခငွ မ့် ပု ချကေ် ေေိှ န် သငက့် ြု ဏ္ပ ကီ လအုိ ပရ် နလျှင် သြ့ုိ ဟတု ် လကခ် သံ နူ ငှ ့် စးီ ပာွ းရေးသရဘာတညူ ြီ တှု စခ် မု ပုလပု ေ် န် ကကုိ းစားရနချနိ ် တငွ မ် ြစပ် ါက အနေ္တ ာယြ် ျားြည် မြစပ် ါသည။် သငက့် ြု ဏ္ပ မီ ပငပ် ြှ လြူ ျားသည် လကရ် ဆာငက် ုိ ဆးံု မြတခ် ျကတ် စခ် အု ား လြွှ း် ြးုိ ေန် သြ့ုိ ဟတု ် အမခားရသာ အခငွ သ့် ာြှု တစခ် ေု ရစေန် ြသငရ့် လျာရ် သာ ကကုိ းပြး် ြအှု မြစ် မြငရ် ကာငး် မြငန် ငုိ သ် ည။် ဤအချကသ် ည် စးီ ပာွ းရေး လပု င် နး် အချငး် ချငး် လကရ် ဆာငရ် ပးြြှု ျားနငှ လ့် ညး် သကဆ် ငုိ န် ငုိ ပ် ါသည။် သေ့ုိ ာတငွ ် သငအ့် ရနမြင့် ရစျးကကးီ ရသာ လကရ် ဆာငရ် ပးေန် ကကုိ းပြး် လျှင် နငုိ င် တံ ကာကြု ဏ္ပ ြီ ျားအကကား သင၏် ကြု ဏ္ပ ကီ ျငဝ့် တ် ေခိ ကုိ န် ငုိ ပ် ါသည။် လကရ် ဆာငအ် ရသးအြြဲွ ျားကုိ ရယဘယု ျအားမြင့် အမပစြ် ဆသုိ ာရသာလ် ညး် တနြ် းုိ ကကးီ လကရ် ဆာငြ် ျားြာှ ြူ စးီ ပာွ းရေး ကစိ ေ္စ ပအ် တကွ ် တေားြဝင် အကျုိးရြျှာက် းုိ ကာ ရပးသညအ့် သငွ ေ် ပိှ ါက လာဘရ် ပးြမှု ြစလ် ာနငုိ ပ် ါသည။် ယငး် သရ့ုိ ဆာင် ေကွ မ် ခငး် သည် ကြု ဏ္ပ ၏ီ ကျငဝ့် တက် ုိ ေခိ ကုိ ရ် စနငုိ ပ် ါသည။် လကရ် ဆာငြ် ျားလကြ် မံ ြငး် အေးူ သမြင့် ပစည္စ း် ဝယယ် မူ ခငး် နငှ ့် ဌားေြး် မခငး် တန့ုိ ငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ ကြု ဏ္ပ ၏ီ ြနရ် နဂျာ သြ့ုိ ဟတု ် ဝနေ် ြး် ေသံ ့ုိ တနြ် းုိ ေိှ လကရ် ဆာငက် ြး် လြှ း် ခေံ ပါက ြညသ် ့ုိ လပု ရ် ဆာငသ် ငရ့် ကကာငး် နငှ ့် ပတသ် ကပ် ပးီ ေငှ း် လငး် သည့် ြဝူ ါဒေေိှ ားသငသ့် ည။် ကြု ဏ္ပ ပီ ငုိ ေ် ငှ ြ် ျားနငှ ့် ြနရ် နဂျာြျားအရနမြင့် လကရ် ဆာငြ် ျားလကခ် ေံ ယေူ ာတငွ ် လအုိ ပသ် ညရ့် ြးခနွ း် ြျားရြးမြနး် ေန၊် ယငး် လကရ် ဆာငြ် ျားသည် ယငး် တအ့ုိ ား ရပးမခငး် သြ့ုိ ဟတု ် လကခ် ရံ စမခငး် ဟတု ် ြဟတု ် ေငှ း် လငး် စာွ ရြးမြနး် ေသည့် နညး် လြး် ြျားကလုိ ကုိ န် ာကကရစေန် ကြု ဏ္ပ ၏ီ ဝနေ် ြး် ြျားအား တကုိ တ် နွ း် ေားသငပ့် ါသည။် ရြးစောရြးခနွ း် ြျားကုိ ကကုိ တငရ် ြးမြနး် မခငး် သည် ရနာငတ် ငွ ် မပဿနာ ရပှု ရ် ေးွ လာြည့် အရေးေကသ် ာ၍ ရကာငး် ပါသည။် အေးူ သမြင့် အြျားမပညသ် ူ အခြး် အနားြျား၌ ရပးမခငး် မြစပ် ါက တစခ် ါတစေ် တံ ငွ ် လကရ် ဆာငက် မုိ ငငး် ပယမ် ခငး် သည် သင့် ရလျာြ် ေှု နိှ ငုိ ြ် ညြ် ဟတု ရ် ပ။ သေ့ုိ ာတငွ ၎် ငး် တက့ုိ ုိ ြညသ် လ့ုိ ပု ရ် ဆာငေ် ြညန် ငှ ပ့် တသ် ကသ် ည့် အစအီ စဉတ် စခ် ေု သိှ ငသ့် ည။် တနြ် းုိ ေလိှ ကရ် ဆာငတ် စခ် ကု ုိ ကယုိ ရ် ေးကယုိ တ် ာအတကွ သ် ြိ း် ဆညး် ေားမခငး် သည် ဘယရ် သာအခါြှ ြသငရ့် တာပ် ါ။ 28

ေလုိ ကရ် ဆာငြ် ျားကုိ ြတှ တ် ြး် တငက် ာ ကသု လုိ မ် ပုအြ့ဲွ ြျားေံ လူှ ဒါနး် မခငး် ၊ ဝနေ် ြး် ြျားအကကား ရလလစံ နစမ် ြင့် ရောငး် ချပပးီ ရောငး် ေရငကွ လုိ ူှ ဒါနး် မခငး် ၊ ဝနေ် ြး် ြျားအတကွ ် ကစံ ြး် ြရဲ ြာကရ် ပးသည့် အစအီ စဉတ် ငွ ် ေညရ့် ပးလကုိ မ် ခငး် ြျား မပု လပု န် ငုိ သ် ည။် ယငး် သရ့ုိ ဆာငေ် ကွ မ် ခငး် က လကရ် ဆာငက် ုိ ြညသ် လ့ုိ ပု ရ် ဆာငလ် ကုိ ရ် ကကာငး် နငှ ့် အဘယရ် ကကာငေ့် သုိ ့ုိ လပု ရ် ဆာငရ် ကကာငး် ကုိ လကရ် ဆာငရ် ပးသေူ ံ အသရိ ပးောတငွ ် အကအူ ညမီ ြစန် ငုိ သ် ည။် သြ့ုိ သှ ာလျှင် ရနာငတ် ငွ ် ယငး် အရမခ အရနြျုိး ေပြ် ကံ ကုရံ တ့ွ ေမခငး် ြှ ရောှ ငေ် ာှ းနငုိ ြ် ည် မြစပ် ါသည။် မြနြ် ာကြု ဏ္ပ တီ စြ် ၏ု လူှ ဒါနး် ြြှု ျားနငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ြဝူ ါဒဆငုိ ေ် ာ ဥပြာ ၂၀၁၇ ခနု စှ တ် ငွ ် တပြ် ရတာက် ုိ လူှ ဒါနး် ြမှု ပုလပု ခ် မ့ဲ ခငး် အရပါ် ရဝြနခ် ျကြ် ျားနငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ (ကေီ ငက် အြျားစပု ငုိ ဆ် ငုိ သ် ည)့် Myanmar Breweries Ltd က ကြု ဏ္ပ အီ တငွ း် စစရ် ဆးမခငး် ရဆာငေ် ကွ ခ် ပ့ဲ ပးီ ကသု လုိ မ် ြစလ် ူှ ဒါနး် မခငး် ြျားနငှ ့် ရစတနာအေလူှ ဒါနး် မခငး် ဆငုိ ေ် ာြဝူ ါဒကုိ ၂၀၁၈ခနု စှ တ် ငွ ် ေတု မ် ပနခ် ျြတှ ခ် ပ့ဲ ါသည။် အဆပုိ ါြဝူ ါဒအေ - ၁။ MBL ၏ နငုိ င် သံ ားြျားနငှ ့် ပးူ ရပါငး် ရဆာငေ် ကွ ရ် ေးဆငုိ ေ် ာအစအီ စဉ၏် အစတိ အ် ပငုိ း် အေ ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် ပညာရေး၊ ကျနး် ြာ ရေး၊ အားကစားနငှ ့် လသူ ားချငး် စာနာရောကေ် ားြဆှု ငုိ ေ် ာ ရဘးအနေ္တ ာယက် ယဆ် ယရ် ေးလပု င် နး် ြျား ရဆာငေ် ကွ သ် ည့် နယပ် ယတ် ငွ လ် ပု က် ငုိ လ် ျကေ် ရိှ သာ ရေးွ ချယေ် ားသည့် မြနြ် ာအ့ ေပဘ် ကလ် ြူ အှု ြ့ဲွ အစညး် ြျားကုိ ရောကပ် ရ့ံ ပးပါသည။် ဤ ကဏ္ဍတငွ ် ရငရွ ကကးဆငုိ ေ် ာအရောကအ် ပရ့ံ ပးသညပ့် စံု ြံ ျား၊ အစားအရသာက် သြ့ုိ ဟတု ် အမခားပစည္စ း် ြျားရပးသည့်လကရ် ဆာင် ပစံု ြံ ျား၊ သြ့ုိ ဟတု ် လကရ် တ့ွ အကအူ ညအီ ရောကအ် ပြ့ံ ျားကုိ ကျွနပု် တ် ၏့ုိ ဝနေ် ြး် ြျားက ၎ငး် တ၏့ုိ အချနိ န် ငှ ့် ပညာေပြ် ျားကုိ မြန့ရ် ဝရပးမခငး် ြျားအရနမြငရ့် ဆာငေ် ကွ ပ် ါသည။် ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် ကျွနပု် တ် ရ့ုိ ကာငး် စာွ သရိ သာလပု ရ် ြာက် ငုိ ြ် ကြ် ျားနငှ ့် အစအီ စဉ် ြျားပပ့ံ းုိ ရဆာငေ် ကွ ရ် ပးပပးီ အကျုိးခစံ ားသြူ ျားကုိ အတအိ လငး် ရေးွ ချယသ် တြ် တှ န် ငုိ ပ် ါသည။် ၂။ ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် လြူ ျုိးစ၊ု လြူ ရှု ေးရနာကခ် အံ ရကကာငး် သြ့ုိ ဟတု ် ဘာသာရေးတက့ုိ ုိ ေညသ့် ငွ း် စဉး် စားမခငး် ြမပုဘဲ အဆပုိ ါ ကဏ္ဍြျားြှ တစခ် ခု ရု ဆာငေ် ကွ ရ် နကကသည၊့် ၎ငး် တရ့ုိ နေငုိ ေ် ာလ့ူအြ့ဲွ အစညး် တငွ ် လအူ ြျား၏အကျုိးစးီ ပာွ းအတကွ ် ရဆာငေ် ကွ ် ရနကကသည့် တေားဝငလ် ြူ အှု ြ့ဲွ အစညး် ြျားကသုိ ာ ရောကပ် ရ့ံ ပးပါသည။် ၃။ ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် တစဦ် းတစရ် ယာကအ် တကွ လ် ူှ ဒါနး် မခငး် ြျား ြမပုလပု ေ် ပါ။ ကျွနပု် တ် ၏့ုိ ေညေ် ယွ ခ် ျကသ် ည် လသူ ားချငး် စာ နာရောကေ် ားြဆှု ငုိ ေ် ာကစိ အ္စ မြစ် သးီ သန့သ် ာမြစပ် ပးီ နငုိ င် ရံ ေးအရနအေားအားမြင့် ဘကြ် လကုိ ရ် သာ ကကားရနအမြစသ် ာ အစအီ စဉြ် ျားကုိ ရောကပ် ရ့ံ ပးမခငး် မြစသ် ည။် ၄။ ကျွနပု် တ် ၏့ုိ ကသု လုိ မ် ြစလ် ူှ ဒါနး် ြဆှု ငုိ ေ် ာ လပု င် နး် စဉြ် ျားသည် စတိ သ် ရဘာေားရကာငး် ြနွ ြ် ဆှု ငုိ ေ် ာ မပယဂု န် ငှ ့် လ့ူအြ့ဲွ အစညး် အတကွ ် ကျွနပု် တ် ရ့ုိ ဆာငေ် ကွ ရ် နကကသည့် ကတရိ ပးလပု ရ် ဆာငခ် ျကြ် ျား၏ လကဏ္ခ ာေပအ် မြစ် ေညေ် ယွ ရ် ဆာင် ေကွ ပ် ါသည။် အလားတအူ နစှ သ် ာေနငှ ့် ရဒသဆငုိ ေ် ာအရလအ့ ေတန့ုိ ငှ အ့် ညီ ကျွနပု် တ် ၏့ုိ ရဒသဆငုိ ေ် ာရးံု ြျားြျားသည် ကျွနပု် တ် ့ုိ လပု က် ငုိ ် ရဆာငေ် ကွ သ် ညရ့် နောြှ အနးီ အနားရဒသြျားေိှ ဘာသာရေးဆငုိ ေ် ာရနောြျားသ့ုိ ောသအီ လကုိ လ် ူှ ဒါနး် ြြှု ျား မပုလပု ် နငုိ ပ် ါသည။် အေးူ သမြင့် ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် အောေတိှ စဦ် းကုိ သြ့ုိ ဟတု ် စးီ ပာွ ရေးလပု င် နး် ဆးံု မြတခ် ျကြ် ျားကလုိ ြွ း် ြးုိ ေန် အတကွ ် ရကကာငရ့် သာလ် ညး် ရကာငး် ကျွနပု် တ် န့ုိ ငှ ြ့် သကဆ် ငုိ သ် ည့် အကျုိးရကျးဇးူ တစေ် ပေ် ပေ် ေေိှ နအ် တကွ ် ရကကာငရ့် သာလ် ညး် ရကာငး် ကသု လုိ မ် ြစလ် ူှ ဒါနး် ြြှု ျားကုိ မပုလပု ရ် ဆာငေ် ကွ မ် ခငး် ြမပုေပါ။ ၅။ ကျွနပု် တ် ၏့ုိ လူှ ဒါနး် ြြှု ျားသည် အပြပဲ ငွ လ့် ငး် မြငသ် ာေြညမ် ြစပ် ပးီ ြညသ် ညအ့် ခါြျှလျှုိ့ဝကှ ေ် ားမခငး် ြမပုေပါ။ ကျွနပု် တ် ့ုိ သည် ကျွနပု် တ် ၏့ုိ လူှ ဒါနး် ြြှု ျားကတုိ ကိ ျရသာြတှ တ် ြး် မြင့် အပြေဲ ားေေိှ ြည။် ၆။ ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် လူှ ဒါနး် ြြှု မပုြီ ကျွနပု် တ် ၏့ုိ ပးူ ရပါငး် ရဆာငေ် ကွ ရ် နသည့် နငုိ င် သံ ားလပု ရ် ြာက် ငုိ ြ် ကြ် ျားကလုိ ညး် သေိ န် လအုိ ပပ် ါသည။် ကျွနပု် တ် ၏့ုိ ကယုိ ပ် ငုိ က် ြု ဏ္ပ စီ ညး် ြျဉး် စညး် ကြး် ြျားရအာငမ် ြငရ် စေနအ် လင့ုိ ါှ ကျွနပု် တ် ၏့ုိ လူှ ဒါနး် ြြှု ျားကုိ ြညသ် အ့ုိ သးံု မပုသညက် ုိ အစေီ ငတ် ငမ် ပေြညမ် ြစသ် ည။် လူှ ဒါနး် ြတှု စခ် ကု ုိ အတညြ် မပုြီ ြညသ် ကူ လပု ရ် ြာက် ငုိ ြ် ကအ် ြ့ဲွ အစညး် ြျားနငှ ့် ရပါငး် စပလ် ပု က် ငုိ ရ် နသညန် ငှ ့် ြညသ် စ့ုိ ြီ ခံ န့ခ် ရဲွ နသညက် ုိ နားလညသ် ေိ ေိှ နလ် အုိ ပပ် ါသည။် ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် ကျွနပု် တ် ၏့ုိ လပု ရ် ြာက် ငုိ ြ် ကြ် ျားအရနမြင့် ကျွနပု် တ် ၏့ုိ လူှ ဒါနး် ြြှု ျားကုိ ြညသ် အ့ုိ သးံု မပုသညဆ် သုိ ည့် တကိ ျရသာြတှ တ် ြး် ြျားေားေရိှ ပးေနန် ငှ ့် ရတာငး် ဆလုိ ာပါက အဆပုိ ါြတှ တ် ြး် ြျားကုိ ကျွနပု် တ် အ့ုိ ားြျှရဝရပးေန် ယကံု ကညရ် ြျှာလ် ငပ့် ါသည။် ကျွနပု် တ် အ့ုိ ရနမြငလ့် ညး် ကျွနပု် တ် ၏့ုိ လပု ရ် ြာက် ငုိ ြ် ကြ် ျားက ကျွနပု် တ် လ့ုိ ူှ ဒါနး် ေားသညြ် ျားကုိ အမခားအြ့ဲွ အစညး် ြျား ပါဝငသ် ည့် လပု င် နး် ြျားတငွ အ် သးံု မပုြညဆ် ပုိ ါက ၎ငး် တအ့ုိ ရနမြင့် အဆပုိ ါအမခားအြ့ဲွ အစညး် ြျားက အသးံု မပုြကှု ုိ တငုိ ် ကကားစာနငှ က့် ျငဝ့် တပ် စံု တံ တ့ုိ ငွ ် ရေးသငွ း် ေားေနလ် အုိ ပရ် ကကာငး် ကသုိ ေိ ရိှ စပပးီ ကျွနပု် တ် ၏့ုိ လူှ ဒါနး် ြသှု ညအ် ဂတလိ ကုိ စ် ားြှု သြ့ုိ ဟတု ် ြသငရ့် လျာရ် သာ ေညေ် ယွ ခ် ျကမ် ြင့် အသးံု မပုြြှု ျား ြပါဝငရ် ကကာငး် ရသချာရစေြည။် 29

အလူှ ရငထွ ညဝ့် ငမ် ြငး် ၊ ကညူ ပီ ပ့ံ းုိ ရပးမြငး် ြျားနငှ ့် နငုိ င် ရံ ေးဆငုိ ေ် ာ ထညဝ့် ငြ် ြှု ျား မြနြ် ာနငုိ င် ေံ ိှ အချုိ့ရသာအစးုိ ေရးံု ြျားတငွ ် လပု င် နး် အဆငရ် မပရချာရြ့ွ ရစေနအ် တကွ ် ရတာငး် ခသံ ညန့် ညး် လြး် တစခ် အု မြစ် အလူှ ရငြွ ျားအတကွ ် အလူှ ခရံ သတာ္တ ြျားေားေကိှ ကသညက် ရုိ တ့ွ ေေိှ ပါသည။် အမခားသြူ ျားက ၎ငး် တ၏့ုိ ရးံု လပု င် နး် လည် ပတြ် ကှု နု က် ျစေတိ ြ် ျားကုိ မြညဆ့် ညး် ေန် သြ့ုိ ဟတု လ် သူ ားချငး် စာနာရောကေ် ားြဆှု ငုိ ေ် ာ အကျပအ် တညး် ကတုိ နု ့မ် ပနေ် န် ပစည္စ း် သြ့ုိ ဟတု ် ရောကပ် ြ့ံ ြှု ျားအတကွ ် 'လူှ ဒါနး် ရငြွ ျား' ရတာငး် ဆလုိ ာကကြညမ် ြစပ် ါသည။် ေရ့ုိ ကကာင့် အစးုိ ေတာဝနေ် သိှ တူ စဦ် းဦးက 'လူှ ဒါနး် ရငြွ ျား' ေညဝ့် ငေ် န် ရတာငး် ဆလုိ ာပါက သငက့် ယုိ သ် ငရ် ြးေန် ရြးခနွ း် အချုိ့ေပိှ ါသည။် • 'လူှ ဒါနး် မခငး် ' သည် ဥပရဒနငှ ြ့် ညရီ သာကစိ ေ္စ ပမ် ြစပ် ါသလား သြ့ုိ ဟတု ် ြြိ ၏ိ ကြု ဏ္ပ ကီ ျင၀့် တတ် ငွ ် တားမြစေ် ား သည့် ကစိ ေ္စ ပမ် ြစပ် ါသလား။ • အကယ၍် ေသုိ တ့ုိ ားမြစေ် ားမခငး် ြေပိှ ါက အဆငမ့် ြငအ့် ောေတိှ စဦ် းဦးေံ ခငွ မ့် ပုချကေ် ယေူ န် လအုိ ပပ် ါသလား။ • ယငး် သရ့ုိ ဆာငေ် ကွ ရ် ပးမခငး် သည် အစးုိ ေအောေြိှ ျားအတကွ ် အစဉအ် လာတစေ် ပမ် ြစလ် ာနငုိ သ် လား။ ေရ့ုိ ကကာင့် ရနာငတ် ငွ ် ြြိ တိ က့ုိ ြု ဏ္ပ အီ ရပါ် ေသုိ အ့ုိ ပြတဲ ရစ ပပ့ံ းုိ ရပးေန် ရြျှာလ် ငရ့် နြညလ် ား။ • ဆကစ် ပသ် ကဆ် ငုိ သ် ြူ ျား ဥပြာ ြဒီ ယီ ာြျား၊ စးီ ပာွ းရေးြတိ ြ် ကြ် ျားက ြညသ် ယ့ုိ ဆူ ကကသနညး် ။ တစဦ် းတစရ် ယာကအ် ားေညေ် ယွ ၍် 'လူှ ဒါနး် မခငး် ' ြမပုေသညတ့် ငုိ ် အေးူ အားသာချကတ် စခ် ု သြ့ုိ ဟတု ် ြျကန် ာှ သာေေိှ ရေးအတကွ လ် ပု ရ် ဆာငလ် ျှင်၎ငး် သည်လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ မှု ြစန် ငုိ သ် ည။် ဥပြာဆးံု မြတခ် ျကခ် ျသ၏ူ အနစှ သ် ကဆ် းံု ပလဲွ ြး် ြျား သ့ုိလူှ ဒါနး် မခငး် သြ့ုိ ဟတု ် ၎ငး် တ၏့ုိ နငုိ င် ရံ ေးပါတြီ ျားနငှ ပ့် တသ် ကရ် နသည့် သြ့ုိ ဟတု ် ၎ငး် တက့ုိ ယုိ တ် ငုိ ် ပါ၀ငပ် တသ် ကရ် နရသာ အမြစအ် ပျကတ် စခ် ခု ၊ု လပှု ေ် ာှ းြတှု စခ် ခု ု သြ့ုိ ဟတု ် အားကစားအသငး် တစသ် ငး် သငး် ကုိ ကြကေမပုေနသ် ရဘာတမူ ခငး် စသည် တ့ုိ ပါဝငသ် ည။် အေးူ သမြင့် သင၏် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် သည် လကခ် ေံ ေသိှ ညအ့် ြ့ဲွ အစညး် သြ့ုိ ဟတု ် လပူ ဂု ုိ္ဂ လတ် စဦ် းဦးနငှ သ့် က် ဆငုိ သ် ည့် ၀နရ် ဆာငြ် ၊ှု ခငွ မ့် ပုချက် သြ့ုိ ဟတု ် စာချုပခ် ျုပဆ် လုိ ပုိ ါက သငြ် ညသ် ့ုိ ေညဝ့် ငသ် ညက် ုိ မပငပ် ြရှ လလ့ ာသြူ ျားကကကည့် ရရှု လလ့ ာခနံ ငုိ သ် ည့် အရနအေားမြစရ် စေန် အပြစဲ ဉး် စားသးံု သပေ် န် လအုိ ပပ် ါသည။် လူှ ဒါနး် ြဆှု ငုိ ေ် ာ ြဝူ ါဒေားေမိှ ခငး် သည် ရကာငး် ြနွ ရ် သာလပု ေ် းံု လပု န် ညး် တစခ် မု ြစပ် ါသည။် ဤသမ့ုိ ြင့် အရေးပါရသာ ြည် သညလ့် ူှ ဒါနး် ြြှု ျုိးကြုိ ဆုိ ကြု ဏ္ပ ၏ီ ေငှ း် လငး် ရသာ စးီ ပာွ းရေးကစိ ေ္စ ပရ် ပါ်အရမခခ၍ံ အေးူ ခငွ မ့် ပုချက် ေယရူ ဆာငေ် ကွ ေ် နလ် ုိ အပြ် ညမ် ြစပ် ါသည။် ြညသ် ညအ့် ြ့ဲွ အစညး် သြ့ုိ ဟတု ် လပူ ဂု ုိ္ဂ လတ် စဦ် းဦးအား ဘဏရ် ငလွ မဲွှ ခငး် မြငမ့် ြစရ် စ၊ ရငသွ ားမြစရ် စ လူှ ဒါနး် ြမှု ပုလပု ေ် ာတငွ ် ယငး် ကစိ ေ္စ ပအ် ရပါ် စာေငး် စစရ် ဆးခနံ ငုိ ရ် ေးအတကွ ် ြတှ ပ် တံု ငစ် ာေငး် ြငွ လ့် စှ ေ် ားမခငး် ၊ အစစရ် ဆး ခနံ ငုိ ေ် န် ရဆာငေ် ကွ ေ် ားမခငး် တသ့ုိ ည် ရကာငး် ြနွ သ် ည့် အကကဉံ ာဏြ် ျားပငမ် ြစပ် ါသည။် ပဋပိ ကမ္ခ ေစပ် ာွ းရနရသာ ထနိ း် ြျုပန် ယရ် မြြျားတငွ လ် ပု င် နး် လညပ် တမ် ြငး် မြနြ် ာနငုိ င် ၏ံ ပဋပိ ကမ္ခ ြစပ် ာွ းရနရသာ ေနိ း် ချုပန် ယရ် မြြျားတငွ ် တငုိ း် ေငး် သား လကန် ကက် ငုိ အ် ြ့ဲွ အစညး် အချုိ့က ကြု ဏ္ပ ြီ ျား၊ (NGO)ြျား ေြံ ှ 'အလူှ ရငြွ ျား' ရတာငး် ဆရုိ နြြှု ျားသည် ကကးီ ြားသည့် စနိ ရ် ခါ်ြတှု စေ် ပမ် ြစပ် ါသည။် ရတာငး် ဆြုိ ြှု ျားသည် ပြံု နှ ရ် တာငး် ဆြုိ ြှု ျားေသိှ လုိ တခါတေလံ အုိ ပြ် ရှ တာငး် ဆမုိ ခငး် ြျုိးလညး် ေသိှ ည။် အခနွ အ် ခအမြစ် လညး် ရကာငး် ၊ လငုိ စ် ငရ် ကကးအမြစလ် ညး် ရကာငး် ဝနေ် ြး် ြျား၊ပငုိ ဆ် ငုိ ြ် ြှု ျားကုိ အကာအကယွ ရ် ပးေန် အတကွ လ် ညး် ရကာငး် စသညမ် ြင့် အြညအ် ြျုိးြျုိးတပက် ာ ရတာငး် ခရံ လေ့ သိှ ည။် ေသုိ ရ့ုိ တာငး် ခမံ ခငး် ြျားကုိ ြညသ် ညအ့် ြ့ဲွ က ရတာငး် ခသံ ည၊် ရတာငး် ခသံ ညအ့် ြ့ဲွ ၏ အရမခအရန၊ ရတာငး် ခသံ ၏ူ အချကအ် လကြ် ျား စသညတ် က့ုိ ုိ စစံု ြး် ကာ ဘတု အ် ြ့ဲွ သ့ုိ တငမ် ပပပးီ ြညသ် တ့ုိ နု ့မ် ပနရ် ဆာငေ် ကွ ေ် ြညက် ုိ စနစတ် ကျြတှ တ် ြး် ေားေိှ ရဆာင် ေကွ သ် ငသ့် ည။် ေသုိ ရ့ုိ ဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျားအမပင် ဥပြာ စစရ် ဆးရေးဂတိ တ် ငွ ် ရတာငး် ဆြုိ ေှု ပိှ ါက ဝနေ် ြး် က ကြု ဏ္ပ ီ ြဝူ ါဒြျား၊ ကဒြ် ျားကုိ ေတု မ် ပေငှ း် လငး် မခငး် မပုစဉ် အကယ၍် ရတု တ် ေက် အနေ္တ ာယရ် ပး ြညအ့် ရမခအရနြျုိး၊ ချကခ် ျငး် အကကြး် ြကြ် ညအ့် ရန အေားြျုိးမြစလ် ာပါကြူ ရတာငး် ဆြုိ ကှု ုိ လကုိ ရ် လျာေြညမ် ြစသ် ည။် သရ့ုိ သာ် ေကုိ သ့ဲ ရ့ုိ သာကစိ ြ္စ ျားအားလးံု ကုိ အဆငမ့် ြင့် 30

စြီ ခံ န့ခ် ြဲွ အှု ြ့ဲွ သြ့ုိ ဟတု ် ဘတု အ် ြ့ဲွ အဆငတ့် ငွ ရ် ဆးွ ရနးွ သငပ့် ပးီ ရနာငတ် ငွ ြ် ညသ် ရ့ုိ ဆာငေ် ကွ သ် ငသ့် ညက် ုိ ြဟာဗျူဟာြျား ရေးဆေဲွ ားေပါြည။် အချုိ့လကန် ကက် ငုိ အ် ြ့ဲွ အစညး် ြျားကုိအကကြး် ြကြ် ြှု ျားရဆာငေ် ကွ မ် ခငး် ၊ြးူ ယစရ် ဆးဝါးနငှ ဆ့် ကန် ယွ မ် ခငး် ၊ ကရလးစစသ် ား အသးံု မပုမခငး် ြျားေသိှ ညဟ် ု အစးုိ ေ၊ အမပညမ် ပညဆ် ငုိ ေ် ာအြ့ဲွ ြျားက သတြ် တှ ေ် ားသည။် စးီ ပာွ းရေးပတိ ဆ် ြ့ုိ နှု ငှ ့် ပတသ် က၍် သတငး် အချကအ် လကြ် ျားကုိ ောှ ရြကွ ကညရ့် ပှု ါက ၎ငး် အြ့ဲွ ြျား လပူ ဂု ုိ္ဂ လြ် ျားအရကကာငး် ကုိ ရတ့ွ ေနိှ ငုိ ြ် ညမ် ြစသ် ည။် လကေ် တိှ ငွ ် မြနြ် ာနငုိ င် ၌ံ အကကြး် ြကအ် ပု စ် နု ငှ ့် ြတေားအသငး် အမြစ် အာေကနရ် ဟုိ ငဂ် ျာ ကယတ် ငရ် ေးတပ် ARSA အြ့ဲွ ကုိ ၂၀၁၇ တငွ လ် ညး် ရကာငး် ၊ ေကုိ္ခ ငတ့် ပြ် ရတာ် the United League of Arakan (ULA)/Arakan Army (AA) တက့ုိ ုိ ၂၀၂၀ ခနု စှ တ် ငွ လ် ညး် ရကာငး် အကကြး် ြကြ် တှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးဥပရဒအေ သတြ် တှ ခ် ပ့ဲ ါသည။် သတြ် တှ ေ် ားရသာ အြ့ဲွ ြျားကုိ ရငရွ ပးမခငး် သည် မြနြ် ာနငုိ င် ၏ံ တညဆ် ဥဲ ပရဒြျားနငှ ့် စညး် ြျဉး် ြျားအား ချုိးရြာက် ဆန့် ကျငြ် မှု ပုောရောကြ် ညမ် ြစသ် ည။် အမခားနငုိ င် ြံ ျားတငွ ် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားက ယငး် သခ့ုိ ျုိးရြာကြ် ြှု ျားေပိှ ါက ြလြဲွ ရသမွ ပစဒ် ဏ် ခေံ ပါသည။် (ဥပြာ- အကကြး် ြကသ် ြူ ျားဟု အရြေကိ နမ် ပညရ် ောငစ် ကု သတြ် တှ ေ် ားသည့် လကယ် ာယြိ း် ကလုိ ဘံ ယီ ံ မပညသ် ့ူစစြ် ျားကုိ ချကီ တီ ာဘနားနားစက် ြု ဏ္ပ ကီ ရငရွ ပးခသ့ဲ ညအ့် တကွ )် ။ ကြု ဏ္ပ ြီ ျားသည် ယငး် ဧေယိ ာြျားတငွ ် လပု က် ငုိ ် ပပးီ ရပးကြး် ြလှု ညး် ြေပိှ ါက ချကခ် ျငး် အနေ္တ ာယက် ျရောကန် ငုိ သ် ည။် မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ေ် ရိှ သာ တငုိ း် ေငး် သားလကန် ကက် ငုိ အ် ြ့ဲွ ြျားကုိ အကကြး် ြကသ် ြူ ျားဟု ြသတြ် တှ ေ် ားရသာလ် ညး် အချုိ့ ကစိ ြ္စ ျားတငွ ် တေားဝငမ် ခငး် ြေဟိှ ု မြနြ် ာအစးုိ ေကသတြ် တှ ေ် ားသည။် ၁၉၀၈ ခနု စှ က် ေတု မ် ပနခ် ရ့ဲ သာ ြတေားသငး် ဥပရဒ က ြတေားသငး် ဆသုိ ညက် ုိ “အကကြး် ြကြ် ကှု မုိ ြစရ် စ၊ ပခြိ း် ရမခာကြ် ကှု မုိ ြစရ် စ ကျူးလနွ ေ် န် အားရပးသည့် (သ)့ုိ ကညူ သီ ည့် အသငး် ။ သြ့ုိ ဟတု ် အသငး် အြ့ဲွ ဝငြ် ျားက အဆပုိ ါအမပုအြကူ ုိ ကျူးလနွ ရ် လေ့ ရိှ သာအသငး် ” ဟု သတြ် တှ ေ် ားသည။် လကန် ကက် ငုိ ် အေ့ဲွ ြျား၏ ရတာငး် ဆြုိ ြှု ျားကုိ ကငုိ တ် ယွ ် ရမေေငှ း် မြငး် အစိုးေြဟုတ်ရသာအြွဲ့အစည်း (NGO)တစ်ခုက ရဒသဆိုင်ောဘာသာစကားမြင့် ရေးသားေားရသာစာကို ဝန်ေြ်းြျား အတွက် ေုတ်မပန်ရပးေားသည်။ အြွဲ့သည် တားမြစ်ေားရသာအြွဲ့အစည်းသို့ြဟုတ် ပုဂ္ဂိုလ်ြျားနှင့် ဆက်သွယ်ခွင့် ြေှိသည့်အတွက် ၎င်းစာကို ရဒသရခါင်းရဆာင်ြျားေံသို့ လိပ်ြူေားသည်။ နယ်ရမြတွင်းေှိ တိုင်းေင်းသားလက်နက်ကိုင် အြွဲ့အချုိ့(အြည်ရြာ်မပပပီး) ကို အမပည်မပည်ဆိုင်ောကန့်သတ်ချက်ြျား သို့ြဟုတ် ဥပရဒအေတားမြစ်ချက်ြျားေှိရန သည်ဟု ရဒသခံြျားကို ယင်းစာတွင်ေှင်းလင်းတင်မပေားသည်။ တိုင်းေင်းသား လက်နက်ကိုင်အြွဲ့က အခွန်အခ ြျားသို့ြဟုတ် အမခား ရငွရတာင်းဆိုြှုြျား၊ ရငွအား၊ ပစ္စည်းအားမြင့် ရောက်ပံ့ေန် ရတာင်းဆိုြှုြျား(ဆီ၊ ေိက္ခာ၊ ရဆးဝါး အစေှိသမြင့်) ရတာင်းဆိုပါက (NGO) အြွဲ့သည် ရဒသတွင်းြှေွက်ခွာေြည်ဟု ဆက်လက်ရြာ်ြပေားသည်။ ေို့အမပင် ယင်းသို့ရဆာင်ေွက်မခင်းသည် တိုင်းေင်းသားလက်နက်ကိုင်အြွဲ့၏ တေားဝင်ြှုေှိြေှိကို ဆုံးမြတ်မခင်းြဟုတ် ဘဲ (NGO)အြွဲ့သည် ြည်သည့်ဘက်ကိုြျှ ဘက်ြလိုက်ရကကာင်း စာတွင်ရသချာစွာေှင်းလင်းရြာ်မပေားသည်။ အကယ် ၍ (NGO)အြွဲ့သည် လက်နက်ကိုင်အြွဲ့သို့ ရငွရကကးသို့ြဟုတ် အမခားပစ္စည်းြျားပံ့ပို့ပါက ဥပရဒအေ ရနာက်ဆက် တွဲဆိုးကျုိးြျားကို ရမြေှင်းေြည်မြစ်သည်။ ေို့ရကကာင့်ယင်းသို့ ရပးေမခင်းြျားမြစ်လာပါက ရဒသြှေွက်ခွာေြည့် အရကကာင်းြျားကို ရဒသခံြျား သိေှိေန် အရမခအရနြျားကို စာတွင်ေှင်းမပေားပါသည်။ (NGO)အြ့ဲွ သည် ရဒသတငွ း် လကရ် တ့ွ ကငွ း် ဆငး် လပု က် ငုိ ရ် နေသြူ ျားကုိ ယငး် စာြျားေတု ရ် ပးေားပပးီ ရတာငး် ဆြုိ ှု ြျား ြမပုြကီ ပင် ရဒသခေံ ပေ် ာွ လကူ ကးီ ြျားကုိ အသရိ ပးေားေနည် နွ က် ကားေားပါသည။် သမ့ုိ ြင့် လကန် ကက် ငုိ အ် ြ့ဲွ က ရတာငး် ဆြုိ ြှု ျားေလိှ ာနငုိ ရ် မခကုိ ရလျာခ့ ျနငုိ ြ် ညမ် ြစသ် ည။် ကကုိ တငသ် ေိ ေိှ ားပါက ရတာငး် ဆြုိ ရှု ကကာင့် ဆကလ် က် မြစရ် ပါ်လာနငုိ သ် ညြ် ျားကုိ ေငှ း် လငး် စာွ သမိ ြငေ် ားြညမ် ြစသ် ည။် ေအ့ုိ မပင် (NGO)ြျားသည် လကခ် ြံ ေှု ြိှ သှ ာ လပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ ် သညမ် ြစေ် ာ လကန် ကက် ငုိ အ် ြ့ဲွ က လကခ် ြံ ြှု ေလိှ ျှင် လညး် ေကွ ခ် ာွ ရပးေြည် မြစသ် ည။် ကျငဝ့် တ် ကလုိ ကုိ န် ာပပးီ ဥပရဒနငှ အ့် ညရီ ဆာငေ် ကွ လ် ရုိ သာ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားကလညး် ယငး် အယအူ ဆြျားကုိ လကုိ န် ာ ကျငသ့် းံု နငုိ ပ် ါသည။် 31

နငုိ င် ရံ တာသ် ြတ္မ က ဤဥပရဒအေ အချုိ့အသငး် အြြဲွ ျားကုိ သတြ် တှ ရ် ကကညာမခငး် လညး် ေသိှ ည။် သရ့ုိ သာ် အြျားမပညသ် ူ သေိ ေိှ န် တေားဝငေ် တု မ် ပနေ် ားရသာစာေငး် ြေပိှ ါ။ ဤဥပရဒ ပဒု ြ် ၁၇ (၁) တငွ ် ြညသ် ြူ ဆုိ ြတေားအသငး် အသငး် ဝငမ် ြစလ် ျှင် သြ့ုိ ဟတု ် ေအုိ သငး် အစညး် အရဝးတစခ် ခု ၏ု အစညး် အရဝးြျားတငွ ် ပါဝငရ် ဆာငေ် ကွ လ် ျှငရ် သာလ် ညး် ရကာငး် ေအုိ သငး် တစခ် ခု ကု စိ အ္စ တကွ ် ရငရွ ကကးရောကပ် လ့ံ ျှင် လကခ် ေံ ယလူ ျှင် သြ့ုိ ဟတု ် ရတာငး် ခလံ ျှငရ် သာလ် ညး် ရကာငး် ေသုိ သူ ည(် ၂)နစှ ေ် ကြ် နညး် ၊ (၃)နစှ ေ် ကြ် ပရုိ သာ ရောငဒ် ဏခ် ျြတှ မ် ခငး် ခေံ ြညအ့် မပင် ရငဒွ ဏလ် ညး် ကျခရံ စေြညဟ် ု ရြာမ် ပေားသည။် တစန် ငုိ င် လံ းံု ပစခ် တတ် ကုိ ခ် ကုိ ြ် ေှု ပစ် ရဲ ေးသရဘာတစူ ာချုပတ် ငွ ် လကြ် တှ ရ် ေးေးုိ ေားရသာ တငုိ း် ေငး် သားလကန် ကက် ငုိ ် အြ့ဲွ ြျားကြုိ ူ တေားြဝငဟ် ု ြသတြ် တှ ေ် ားရပ။ ကြု ဏ္ပ ကီ ရတ့ွ ဆေံု နငုိ သ် ည့် အြ့ဲွ အစညး် ြျားအရကကာငး် နားလညေ် ားမခငး် သည် ကြု ဏ္ပ ၏ီ အဂတအိ နေ္တ ာယမ် ြစန် ငုိ ရ် မခ ဆနး် စစြ် အှု တကွ ်အဓကိ အရေးပါသလုိပဋပိ ကအ္ခ နေ္တ ာယမ် ြစန် ငုိ ်ရမခဆနး် စစြ် နှု ငှ ့်စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားအရနမြငြ့် ြိ တိ ၏့ုိ လပု င် နး် လညပ် တြ် ရှု ကကာင့် လ့ူအခငွ အ့် ရေးဆငုိ ေ် ာနငှ ့် လြူ ှု သြ့ုိ ဟတု သ် ဘာဝ ပတဝ် နး် ကျငတ် က့ုိ ုိ တကုိ ရ် ကုိ မ် ြစရ် စ၊ သယွ ် ဝကုိ ၍် မြစရ် စ ေခိ ကုိ န် စန် ာြြှု ျားကုိ ကကုိ တငသ် ေိ နိှ ငုိ ေ် နစ် စိ စမ် ခငး် (human rights due diligence)မပုလပု ေ် န် အတကွ လ် ညး် အလနွ အ် ရေးပါသည။် အကျုိးစးီ ပာွ း ပဋပိ ကြ္ခ ျား ြညသ် ညရ့် နောြဆုိ လတူ စဦ် း သြ့ုိ ဟတု ် အြ့ဲွ အစညး် တစခ် သု ည် အမခားအကျုိးစးီ ပာွ းေလိှ ာနငုိ သ် ညအ့် တကွ ရ် ကကာင့် ကြု ဏ္ပ ီ ၏ ရကာငး် ကျုိးြျားနငှ ့် ယဉှ ပ် ပုိ ငလ် ာနငုိ သ် ညမ် ြစေ် ာ အကျုိးစးီ ပာွ းပဋပိ ကြ္ခ ျားမြစန် ငုိ သ် ည့် အလားအလာြျားေပိှ ါသည။် ယငး် သအ့ုိ လားအလာေရိှ သာ ပဋပိ ကြ္ခ ျားကရုိ လျှာခ့ ျရေး အစအီ ြြံ ျားအစားေးုိ ရဆာငေ် ကွ ရ် ပးနငုိ ေ် နအ် တကွ ် သငရ့် တာ် ရသာ တာဝနေ် သိှ ၊ူ ကြု ဏ္ပ စီ ြီ ခံ န့ခ် ြဲွ အှု ြ့ဲွ သ့ုိ အရကကာငး် ကကားေားသငပ့် ါသည။် အရကကာငး် ကကားရပးပမ့ုိ ခငး် ြေရိှ သာ၊ ရလျှာခ့ ျြှု ြေရိှ သာ အကျုိးစးီ ပာွ း ပဋပိ ကြ္ခ ျားသည် ြညသ် ညရ့် နောြဆုိ ဥပရဒချုိးရြာကြ် အှု မြစ် သတြ် တှ က် ကသည် ြဟတု ရ် သာ် လညး် ယငး် ကစိ ြ္စ ျားသည် နငုိ င် အံ ြျားအမပားတငွ ် ေပိှ ါသည။် ဥပြာအားမြင့် ဝယယ် ြူ ဆှု ငုိ ေ် ာဆးံု မြတခ် ျကခ် ျရသာ ဝနေ် ြး် တစဦ် းတငွ ် ြသိ ားစပု ငုိ က် ြု ဏ္ပ ေီ ရိှ နပါက ကနေ် ရကုိ စ် ာချုပ် တစခ် မု ြငရ့် လလဆံ ဝဲွ ယယ် ပူ ပးီ အဆပုိ ါစာချုပအ် တကွ တ် ာဝနြ် ျားကုိ အမခားဝယယ် ရူ ေးဆငုိ ေ် ာြနရ် နဂျာတစဦ် းကုိ ရပးအပေ် ြည၊် သြ့ုိ ဟတု ် ပငွ လ့် ငး် မြငသ် ာရသာ ရလလဆံ မဲွ ခငး် လပု င် နး် စဉက် ုိ သတြ် တှ န် ငုိ သ် ည။် ယငး် အရမခအရနြျုိးတငွ ပ် င် ေုိ ြသိ ားစကု ြု ဏ္ပ ကီ ရုိ ေးွ ချယပ် ါက အရကာငး် ဆးံု ရစျးနနှု း် မြင့် အရကာငး် ဆးံု ကနု ပ် စည္စ း် ြျားကုိ ရောကပ် ရ့ံ ပးနငုိ ရ် သာရကကာင့် မြစသ် ည။် အမခားစနွ ့စ် ားြမှု ြငြ့် ားရသာရနောြျားတငွ ်ဝယယ် သူ ြူ ျားသြ့ုိ ဟတု ရ် ြာကသ် ညြ် ျားအတကွ ်စးီ ပာွ းရေးကစိ အ္စ တကွ ်ခေးီ သာွ း ကနု က် ျစေတိ ြ် ျား၊ အခငွ အ့် ရေးရတာငး် ခြံ ြှု ျားနငှ က့် နေ် ရကုိ စ် ာချုပြ် ျားတငွ ် ရငရွ ပးရချြဆှု ငုိ ေ် ာ အေးူ စညး် ကြး် ချကြ် ျား (ရကာြ် ေငှ န် ငှ ့် အတငုိ ပ် ငခ် အံ ခရကကးရငြွ ျား၊ တညရ် နောနငှ ရ့် ငရွ ပးရချြနှု ညး် လြး် ) တပ့ုိ ါဝငသ် ည။် ယငး် ကစိ ေ္စ ပြ် ျားကုိ ြညသ် စ့ုိ ြီ ခံ န့ခ် ေဲွ ြညန် ငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ ြျားစာွ ရသာအကကမံ ပုချကြ် ျားကုိ ဤလကစ် စဲွ ာအပု ၏် (ရနာကဆ် ကတ် ဲွ င) တငွ ် ရြာမ် ပ ေားရသာအမခားလြး် ညနွှ ြ် ျားနငှ အ့် တူ Transparency International SME လြး် ညနွှ ် တငွ ရ် တ့ွ ေနိှ ငုိ သ် ည။် ၄။ အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ေ် ျကန် ငုိ ရ် ေးအတကွ ် ရဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျားသည် ြြိ လိ ပု င် နး် ြျားသာြက ြျတိ ဆ် ကရ် ဆာငေ် ကွ ရ် နရသာ လပု င် နး် ကငွ း် ဆက် အားလးံု နငှ ့် အကျုးံ ဝငရ် စေန။် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအရနမြင့် တတယိ လ(ူ အမခားပဂု ုိ္ဂ လ)် ၏ အဂတအိ နေ္တ ာယမ် ြစန် ငုိ က် ၎ုိ ငး် တ၏့ုိ အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု အနေ္တ ာယအ် မြစ် ရမှု ြငသ် ငသ့် ည။် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားသည် ကနု စ် ညပ် ရ့ုိ ဆာငရ် ေးလပု င် နး် ြျားနငှ ့် ကနု စ် ညလ် ရဲွှ မပာငး် ပရ့ုိ ဆာငြ် ြှု ျားကသ့ဲ ့ုိ အဂတိ လကုိ စ် ားြအှု နေ္တ ာယ် မြငြ့် ားသညက့် ဏ္ဍြျားတငွ ် ြညသ် ညက့် နု စ် ညရ် ပးသငွ း် သြူ ျားနငှ ့် တဆငခ့် ပံ းူ တကဲွ နေ် ရကုိ တ် ာ 32

ြျားက အဂတလိ ကုိ စ် ားြြှု ျားေသိှ ညက် ုိ သတြ် တှ ရ် ြာေ် တု သ် ငပ့် ါသည။် ကြု ဏ္ပ တီ စခ် သု ည် တတယိ လ(ူ အမခားပဂု ုိ္ဂ လ)် ကယုိ စ် ားလယှ က် အုိ သးံု မပုြညဆ် ပုိ ါက ကြု ဏ္ပ ကီ ယုိ စ် ား လာဘရ် ပးမခငး် ကုိ တားမြစေ် ားသငသ့် ည။် တစခ် တု ညး် ရသာနညး် လြး် ြာှ ကနု စ် ညရ် ပးသငွ း် သြူ ျားနငှ ့် တဆငခ့် ပံ းူ တကဲွ နေ် ရကုိ တ် ာြျားအရနမြင့် ၎ငး် တအ့ုိ ရပါ်ရြျှာလ် ငယ့် ကံု ကညေ် ားြြှု ျား ပါဝငသ် ည့် စာချုပပ် ါအချက် အလကြ် ျားကနုိ ားလညမ် ခငး် ပငမ် ြစသ် ည။် အမပညမ် ပညဆ် ငုိ ေ် ာ ကနု သ် ညက် ကးီ ြျားအသငး် (ICC) က အနွ လ် ငုိ း် တငွ ေ် ေနိှ ငုိ သ် ည့် အချကအ် လကအ် ရမြာကအ် မြားပါေရိှ သာ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာအချကြ် ျား ကုိ မပုစြု တိ ဆ် ကခ် ပ့ဲ ါသည။် ကယုိ စ် ားလယှ ြ် ျား၏ရငရွ ကကးအသးံု မပုြကှု ုိ ြတှ တ် ြး် ေားေသိှ ငပ့် ပးီ အကျုိးသကရ် ောကြ် ှု နငှ ့် အနေ္တ ယမ် ြစရ် စြြှု ျားကုိ ခမဲွ ခားရလလ့ ာပပးီ သငရ့် လျာရ် သာေနိ း် ချုပရ် ဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျားကုိ အစားေးုိ ရဆာငေ် ကွ ေ် ြည။် ကနု စ် ညရ် ပးသငွ း် သြူ ျားအား မပနလ် ညအ် စေီ ငခ် တံ ငမ် ပသညန့် ညး် လြး် ြျားအပါအဝင် ကြု ဏ္ပ ၏ီ စးီ ပာွ ရေး လပု င် နး် ဆငုိ ေ် ာ ကျငဝ့် တြ် ျားကုိ ရလက့ ျငသ့် ငက် ကားရပးေားေြညမ် ြစပ် ပးီ ရငစွ ာေငး် ြျားကလုိ ညး် စစရ် ဆးသင့် သည။် “ကျွနပု် ၏် ကြု ဏ္ပ တီ ငွ ် ကယုိ စ် ားလယှ ြ် ျား၊ ရဒသဆငုိ ေ် ာလပု ရ် ောက် ငုိ ေ် ကြ် ျား သြ့ုိ ဟတု ် အမြားကယုိ စ် ားလယှ ြ် ျား ြထားေပိှ ါ။ ကျွနပု် တ် ဝ့ုိ နထ် ြး် ြျားကုိ အစးုိ ေဝနထ် ြး် ြျားနငှ ့် ဆကဆ် ရံ မပာဆေုိ ာတငွ ် ရလက့ ျငသ့် ငြ် ကားရပးထားပပးီ ၎ငး် တတ့ုိ ငွ ် အြျနိ တ် ငုိ း် ထနိ း် ြျုပ် ရဆာငေ် ကွ ေ် ြည့် အရမြအရနြျားေသိှ ည့် တငး် ကျပရ် သာလြး် ညနွှ ြ် ျကြ် ျားကုိ ရဆာငေ် ကွ ြ် ကေပါသည။် ယငး် သည် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအရနမေင့် ြညသ် ညြ် ျား ရဆာငေ် ကွ ရ် နသညက် ုိ သေိ နိှ ငုိ ပ် ပးီ ကျွနပု် တ် ့ုိ လကုိ န် ာရဆာငေ် ကွ သ် ညစ့် နံ နှု း် ကုိ ထနိ း် သြိ း် ောတငွ ် ြညသ် ညတ် က့ုိ အဓကိ ကျသညက် ုိ သေိ နိှ ငုိ ြ် ညတ့် စြ် တု ညး် ရသာနညး် လြး် မေစသ် ည။် ” • နိုင်ငံမခားသားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းေှင်တစ်ဦး ၅။ စာေငး် ဇယားြျားနငှ ့် စာေငး် ြတှ တ် ြး် ြျားကုိ စနစက် ျ ြနှ က် နစ် ာွ ထားေေိှ န၊် ကြု ဏ္ပ တီ ငုိ း် တငွ ် စာေငး် ကငုိ စ် နစတ် စခ် ေု ေိှ နလ် အုိ ပပ် ါသည။် ယငး် ၏ရပှု ရ် ေးွ ြျားမပားြြှု ျားသည် ကြု ဏ္ပ ၏ီ အေယွ အ် စား အရပါ်ြတူ ည၍် ကမဲွ ပားရသာလ် ညး် အနညး် ဆးံု အားမြင-့် • အလီ ကေ် ေနွ န် စစ် နစ် ြသးံု ရသာ ရငရွ ပးရချြြှု ျားအားလးံု ကုိ ရငလွ ကခ် မံ ြတပ် ငုိ း် ြျားနငှ အ့် တူ အပြတဲ ြး် ြတှ တ် ြး် တင် ေားသငသ့် ည။် . • ရငသွ ားေတု ယ် ြူ အှု ားလးံု ကုိ ြတှ တ် ြး် တငပ် ပးီ လကြ် တှ ေ် းုိ သငသ့် ည။် • ရငသွ ားမြငရ့် ပးရချမခငး် နငှ ့် ရငလွ ကခ် မံ ြတပ် ငုိ း် မြငလ့် ကခ် မံ ခငး် ကုိ ပြာဏနညး် ပါးရသာ ရငရွ ပးရချြှု အတကွ သ် ာ ခငွ မ့် ပုေ ြည။် ယငး် အတကွ လ် ညး် အမြငဆ့် းံု ပြာဏက ြညြ် ျှမြစသ် ညက် ုိ ဝနေ် ြး် ြျားက ရသချာစာွ သေိ ိှ ရနရစေြည။် • ဝနေ် ြး် ၏ကယုိ ရ် ေးကယုိ တ် ာအတကွ အ် သးံု မပုေန် ကကုိ တငေ် တု ရ် ပးရငြွ ျားကကုိ န့သ် တပ် ါ။ • သတြ် တှ ေ် ားသညပ့် ြာဏေကြ် ျားရသာရငရွ ပးရချြအှု ားလးံု အတကွ ် ရပးရချနငုိ ရ် ကကာငး် အသအိ ြတှ မ် ပုြခှု ငွ မ့် ပုချက် လကြ် တှ တ် စခ် ေု က် ပပုိ ါေနလ် အုိ ပသ် ည။် • အဓကိ ဝယယ် ြူ တှု ငုိ း် အတကွ ် (အနညး် ဆးံု တနြ် းုိ သတြ် တှ ေ် န)် ကြု ဏ္ပ ၏ီ ဝယယ် ရူ ေးရပါ်လစသီ ည် ကနု ပ် စည္စ း် ရပးသငွ း် သတူ စဦ် းေက် ြကရသာ သြူ ျားေြံ ှ ရေးနနှု း် တငမ် ပကြး် လြှ း် ချကြ် ျား လအုိ ပသ် ည။် • တကိ ျရသာစာေငး် ြျားေားေပိှ ါ။ စာေငး် ြျားသည် ကြု ဏ္ပ ၏ီ ရငရွ ပးရငယွ လူ ပု င် နး် စဉြ် ျားအားလးံု ပါဝငရ် ြာမ် ပေြညမ် ြစ် ပပးီ ြညသ် ညရ့် ငရွ ပးရငယွ ြူ ကှု ြျှ “စာေငး် စာအပု တ် ငွ ြ် တှ ေ် ားမခငး် ြေ”ိှ ဟု ြမပုလပု သ် ငရ့် ပ။ • ရငရွ ပးရချြြှု ျားအားလးံု အတကွ ရ် ငလွ ကခ် မံ ြတပ် ငုိ း် ြျားကလုိ ကခ် ေံ ေေိှ နလ် အုိ ပသ် ည။် 33

• လတွ လ် ပရ် သာ စာေငး် စစတ် စဦ် းြှ မပငပ် စာေငး် စစမ် ခငး် ကုိ ပြံု နှ ရ် သချာစာွ ရဆာငေ် ကွ ပ် ါ။ စာေငး် စစသ် ည် ပရောြ် ကေ် ငှ ် နယစ် နံ နှု း် ြျားနငှ က့် ကုိ ည် ရီ အာင် ရဆာငေ် ကွ သ် မူ ြစေ် နလ် ပုိ ပးီ ကြု ဏ္ပ ၏ီ တနြ် းုိ ြျားကုိ နားလညရ် ကကာငး် ရသချာပါရစ။ စာေငး် စစြ် ျားကလုိ ညး် ကြု ဏ္ပ ၏ီ အတငွ း် ပငုိ း် ေနိ း် ချုပြ် ြှု ျားနငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ မပနလ် ညစ် စရ် ဆးေနရ် တာငး် ဆနုိ ငုိ သ် လုိ အားနညး် ချကြ် ျားရတ့ွ ေပိှ ါက အကကမံ ပုချကြ် ျားရပးခငွ ေ့် ေိှ ြည။် ၂၀၁၈ ခနု စှ ၊် ဇလူ ငုိ လ် တငွ မ် ြနြ် ာစာေငး် အငး် ရကာငစ် သီ ည် အြနိ ့ရ် ကကာမ် ငာစာ ၂၀/၂၀၁၈ ကေုိ တု မ် ပန၍် မပညသ် ့ူစာေငး် ကငုိ ြ် ျားအားလးံု ၂၀၂၂/၂၃ ရနာကဆ် းံု ေားပပးီ အမပညမ် ပညဆ် ငုိ ေ် ာစာေငး် စစစ် နံ နှု း် ြျားကအုိ သးံု မပုေန် သတြ် တှ ေ် ားပပးီ ၊ ၂၀၁၈ ခနု စှ ဒ် ဇီ ငဘ် ာလ ၅ ေကရ် န့တငွ ် DICA ၏ေတု မ် ပနရ် ကကမငာချကက် လညး် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားြလှ ကုိ န် ာရဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျားကုိ အားရပးတကုိ တ် နွ း် ခသ့ဲ ည။် မြနြ် ာမပညတ် ငွ း် အခနွ ြ် ျားဦးစးီ ဌာန (IRD) က “အြျားမပညသ် ဆူ ငုိ ေ် ာအောေြိှ ျားေံ ရပးအပသ် ညတ့် စံ းုိ လကရ် ဆာင် အတကွ ် ကနု က် ျစေတိ က် ုိ ဝငရ် ငခွ နွ တ် ကွ ခ် ျကြ် တှု ငွ န် တှု ပ် ယခ် ငွ ြ့် မပု” ဟု ေတု မ် ပနေ် ားသည။် ၂၀၁၈ ခနု စှ ၊် ရအာကတ် ဘုိ ာလ ၂၉ ေက် ကေတု မ် ပနေ် ားရသာ “လကုိ န် ာကျငသ့် းံု ေန် သတြ် တှ ခ် ျက် ၁/၂၀၁၈ အေ “အြျားမပညသ် ဆူ ငုိ ေ် ာအောေ”ိှ ဆသုိ ညြ် ာှ : • နငုိ င် ဝံ နေ် ြး် ြျား • နငုိ င် မံ ခားအစးုိ ေတစေ် ပေ် ပ၏် ဝနေ် ြး် ြျား၊ • ဥပရဒမပုရေး၊ အပု ခ် ျုပရ် ေးနငှ ့် တေားစေီ ငရ် ေး ြဏ္ဍိင် ြျားတငွ ် ောေးူ ေယေူ ားသြူ ျား • နငုိ င် ရံ တာအ် စးုိ ေကြ့ဲွ စညး် တညရ် ောငေ် ားသညဘ့် တု အ် ြ့ဲွ ရကာြ် ေငှ စ် သညတ် တ့ုိ ငွ ခ် န့အ် ပမ် ခငး် ခေံ သြူ ျား၊ • အြျားမပညသ် ဆူ ငုိ ေ် ာနငုိ င် တံ ကာအြ့ဲွ အစညး် ြျား၏ ဝနေ် ြး် ြျား။ “ကျွနပု် တ် တ့ုိ ငွ ် ကျြသံ းံု စသဲွ ညက့် နု က် ျစေတိ ြ် ျားကုိ အစေီ ငြ် တံ ငမ် ပော၌ သးီ သန့ပ် စံု တံ စြ် ု ေပိှ ါသည။် ဥပြာ ပါြစေ် ေေိှ န် အလပု ြ် ငွ သ် သ့ုိ ာွ းရောကေ် မြငး် သြ့ုိ ဟတု ် အစးုိ ေအောေြိှ ျားအတကွ ် ရကာေ် ဝီ ယတ် ကုိ ေ် မြငး် တက့ုိ ုိ ရေးသငွ း် ထားပါသည။် ယငး် သရ့ုိ ေးြတှ ေ် ာတငွ ် ကျွနပု် တ် သ့ုိ ည် ရမပစာြျားနငှ ့် အစးုိ ေအောေြိှ ျား၏အြညြ် ျား ထညသ့် ငွ ရ့် ေးသားေန် လအုိ ပသ် ည။် ယငး် တက့ုိ ုိ ကျွနပု် တ် က့ုိ ြု ဏ္ပ ၏ီ အြျကအ် လကြ် ျားတငွ ် ထညသ့် ငွ း် ထားပါသည။် အဆပုိ ါအြျကအ် လကြ် ျားအား ၂၀၁၆ ြနု စှ ၊် ဧပပလီ ကထတု မ် ပနရ် သာ အစးုိ ေလြး် ညနွှ ြ် ျကန် ငှ အ့် ညကီ ကုိ ည် ြီ ေှု ြိှ ေိှ မပနလ် နှ စ် စရ် ဆးပါသည။် ဥပြာ ကနု က် ျ စေတိ သ် ည် ကျပ၂် ၅,၀၀၀ ထကရ် ကျာလ် နွ ပ် ါက ညစာစားပတဲွ ငွ ် လတူ စဦ် းထကပ် ြုိ တုိ ကရ် ောကြ် သ့ဲ လားဆသုိ ညက် ုိ ကြု ဏ္ပ ြီ ှ တစတံု ရယာကက် စစရ် ဆးေပါသည။် ” • မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် လပု င် နး် လပု က် ငုိ ရ် နသည့် မပညပ် ြှ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ေငှ တ် စဦ် း ၆။ အဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ေျက်နိုင်ရေးကိုအရထာက်အကူမေစ်ရစြည့် လူ့စွြ်းအားအေင်းအမြစ် စီြံြန့်ြွဲြှုြူဝါဒြျား ထားေှိေန်၊ ဝနေ် ြး် ြျားနငှ ့် စးီ ပာွ းရေးလပု ရ် ြာက် ငုိ ြ် ကြ် ျားကုိ ကြု ဏ္ပ ၏ီ ြဝူ ါဒြျားကုိ အရကာငအ် ေညရ် ြာေ် န် ြကလ် းံု ြျားရပးမခငး် ၊ အဟန့အ် တားြျားရပးမခငး် နငှ ့် သငတ် နး် ြျားရပးမခငး် ကုိ ရဆာငေ် ကွ ေ် ပါြည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာ သငတ် နး် သည:် • ရးုိ ေငှ း် သညဘ့် ာသာစကားကုိ အသးံု မပုပါ၊ ဥပရဒရေးောအသးံု ြျား၊ လအူ ြျားနားြလညန် ငုိ သ် ညပ့် ညာေပဆ် ငုိ ေ် ာ အသးံု ြျားမြငရ့် မပာမခငး် ြှ ရောှ ငက် ကဉပ် ါ။ • ြတကူ မဲွ ပားရသာအရကကာငး် အောြျားနငှ ပ့် စံု ြံ ျားေားပါ - ပခ့ုိ ျချကသ် ကသ် က် ြမြစရ် စေပါ။ • ဇာတည် နွှ း် နငှ သ့် ရပု ရ် ဆာငမ် ခငး် ြျားကသုိ းံု ပါ (ရနာကဆ် ကတ် ဲွ ဃ ကကုိ ကညပ့် ါ) • ဌာနအသးီ သးီ နငှ ့် လပု သ် ကအ် ဆငအ့် ြျုိးြျုိးြှ ဝနေ် ြး် ြျားပါဝငပ် ါ။ 34

• အလပု လ် အုိ ပခ် ျကြ် ျားတငွ ပ် ါဝငသ် ည့် ဝနေ် ြး် ြျား သငတ် နး် တကရ် ောကရ် ေး အချနိ အ် ာြခခံ ျကရ် ပးေန် နစှ စ် ဉ် ေပြ် ံ ရဆာငေ် ကွ ပ် ါ။ အနေ္တ ာယြ် ျားရသာဧေယိ ာြျားလပု က် ငုိ ေ် ရသာဝနေ် ြး် ြျားအတကွ ် ြျကန် ာှ ချငး် ဆငုိ ရ် မြေငှ း် သည့် အခငွ ့် အရေးရပး၍ ၎ငး် တက့ုိ ကုရံ တ့ွ ခစံ ားရနေသည့် သးီ သန့မ် ပဿနာြျားအရကကာငး် ရြးမြနး် ပပးီ ၎ငး် တန့ုိ ငှ ြ့် ညသ် ဆ့ုိ ကစ် ပလ် ပု ် ကငုိ သ် ာွ းနငုိ ြ် ညက် ုိ အကကမံ ပုချကေ် ယပူ ါ။ ကြု ဏ္ပ ကီ ကးီ ြျားတငွ ြ် ူ အနေ္တ ာယန် ညး် ရသာဧေယိ ာြျားအတကွ ် အနွ လ် ငုိ း် အသးံု မပုသငတ် နး် ြျားရပးနငုိ ပ် ါသည။် • ရဆာငေ် ကွ ခ် ပ့ဲ ပးီ သြျှကုိ ြတှ တ် ြး် ေားပါ၊ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေး အစအီ စဉြ် ျားရဆာငေ် ကွ ခ် သ့ဲ ည့် အရကကာငး် ကုိ ကြု ဏ္ပ ြီ ျားြှ သကရ် သမပေြည။် \"နငုိ င် မံ ြားကြု ဏ္ပ ရီ တာရ် တာြ် ျားြျားသည်အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိမပငး် မပငး် ထနထ် နဆ် န့က် ျငြ် ကပါသည။် သေ့ုိ ာတငွ အ် ြနှ ် တကယအ် ားမေင့် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားြဝှ နထ် ြး် ြျားသည် လစာရငြွ ျားစာွ ြေေလိှ ျှငရ် တာငြ် ှ စာေကွ စ် ာတြး် ြျားအတကွ အ် ောေိှ လကြ် တှ ေ် ေိှ ရစေနအ် တကွ ် လကေ် ကေ် ညေ် းုိ ရငွ ကျြသံ းံု စြဲွ ြှု ျားကုိ ဝနထ် ြး် ၏လစာြပှ င် ရပးရစေနေ် ညေ် ယွ ပ် ါသည။် အဘယရ့် ြကာငဆ့် ရုိ သာ် လကေ် ကေ် ညေ် းုိ ြရပးပါက အလပု ပ် ပးီ ရမြာကေ် နအ် ြငွ အ့် ရေးြေရိှ သာရြကာင့် ရပးရနေမြငး် မေစ် သည။် တစြ် ျနိ တ် ညး် ြာှ ပင် ကြု ဏ္ပ ၏ီ မပုြရူ ဆာငေ် ကွ ြ် ဆှု ငုိ ေ် ာကျငဝ့် တြ် ျားနငှ ့် ဆန့က် ျငပ် ပးီ အလပု အ် ကငုိ မ် ေစရ် မြာက် ရေးအတကွ ် အနေ္တ ာယ် ြကားတငွ ရ် ဆာငေ် ကွ ရ် နြကေကာ ၎ငး် တ၏့ုိ ကယုိ ပ် ငုိ ပ် ကုိ ဆ် ကံ ုိ စကုိ ထ် တု ရ် ပးရနေပါသည။် \" • မြနြ် ာနငုိ င် ေံ ိှ နငုိ င် မံ ခားသားပငုိ က် ြု ဏ္ပ တီ စခ် ြု ှ ဝနေ် ြး် တစဦ် း “တစတံု ရယာကက် ုိ အဂတလိ ကုိ စ် ားြမှု ေငအ့် လပု ြ် ထှ တု ပ် ယမ် ြငး် သြ့ုိ ဟတု ် အမပစရ် ပးမြငး် ရဆာငေ် ကွ ေ် ာတငွ ် ကျွနပု် တ် ့ုိ သည် တစဦ် းြျငး် စ၏ီ အြညြ် ျားရောမ် ပမြငး် ြမပုရသာလ် ညး် ရပါ်ရပါကသ် ညမ့် ပဿနာအြျုိးအစားအရြကာငး် ၊ ြညသ် ့ုိ စစံု ြး် စစရ် ဆးြည် နငှ ့် ကျွနပု် တ် ဘ့ုိ ာရတ့ွ ေသိှ ည် ဆသုိ ညအ့် ြျကြ် ျားကုိ ဌာနဆငုိ ေ် ာြနရ် နဂျာထံ အရြကာငး် ြကားပါသည။် ယငး် သရ့ုိ ဆာငေ် ကွ မ် ြငး် အားမေင့် ကြု ဏ္ပ အီ ရနမေင့် ကျွနပု် တ် က့ုိ ကုရံ တ့ွ ြသ့ဲ ည့် အရတ့ွ အကကုြံ ျားြသှ ငယ် နူ ငုိ ပ် ပးီ အနာဂတ် တငွ ် ကျွနပု် တ် ၏့ုိ စြီ ြံ န့ြ် ြဲွ ှု တးုိ တကလ် ာနငုိ သ် ည။် ” • မြနြ် ာနငုိ င် ေံ ိှ ကြု ဏ္ပ တီ စခ် ြု ှ စညး် ကြး် ေနိ း် သြိ း် ရေး အောေတိှ စဦ် း “ဝနထ် ြး် ြျားနငှ ့် ေငး် နးီှ ကျွြး် ဝငသ် ည့် အြျုိးြျုိးရသာလြး် ညနွှ ြ် ျကြ် ျားစာွ ေပိှ ါသည။် ကျွနပု် တ် က့ုိ ြု ဏ္ပ တီ ငွ ် တစံ းုိ လက် ရဆာငရ် ပးမြငး် နငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြဆှု ငုိ ေ် ာ နစှ စ် ဉ် စနံ နှု း် သတြ် တှ ြ် ျကြ် ျားေပိှ ပးီ နငုိ င် အံ လကုိ ် လာဘရ် ပးလာဘယ် ူ ကငး် ေငှ း် ရေးနငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြဆှု ငုိ ေ် ာတငွ လ် ညး် မြနြ် ာနငုိ င် အံ တကွ ် သးီ မြားရေးဆထဲွ ားသည့် သငတ် နး် အစအီ စဉ် ြျား ေပိှ ါသည။် ” • မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် လပု က် ငုိ ရ် နသည့် အမပညမ် ပညဆ် ငုိ ေ် ာကြု ဏ္ပ တီ စခ် ြု ှ အကကရံ ပးအတငုိ ပ် ငခ် တံ စဦ် း “အကကးီ ြားဆးံု မပဿနာတစြ် ြု ာှ ဝနထ် ြး် ြျားကုိ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ငွ ် ပါဝငြ် ြှု ေရိှ စေနရ် မပာြကား ထားရသာလ် ညး် တစြ် ျနိ တ် ညး် ြာှ ပင် ကြု ဏ္ပ ကီ ဝနထ် ြး် ြျားအားကစိ ြ္စ ျားရဆာငေ် ကွ ေ် ာတငွ ် လျငမ် ြနစ် ာွ ရဆာငေ် ကွ ေ် န် ရမပာြကားပါ သည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ ဆန့က် ျငတ် ကုိ ေ် ျကေ် ာတငွ ် ကြု ဏ္ပ ြီ ှ အကအူ ညရီ ပးရစလပုိ ပးီ ကျွနပု် ၏် ရဆာငေ် ကွ ြ် ျက် (performance) ြျားကုိ သးံု သပေ် ာတငွ လ် ညး် ကျငဝ့် တလ် ကုိ န် ာြကှု ုိ ထညသ့် ငွ း် သငရ့် ြကာငး် ရမပာြကားလပုိ ါသည။် ” • ကြု ဏ္ပ ကီ ကးီ တစခ် ြု ှ မြနြ် ာဝနေ် ြး် တစဦ် း ကြု ဏ္ပ ၏ီ ရပါ်လစြီ ျားနငှ ့် တနြ် းုိ ြျားကစုိ ဉဆ် ကြ် မပတေ် ရိ တ့ွ ရပးမခငး် မြင့် သငတ် နး် ြျားကုိ ပခ့ုိ ျသငသ့် ည။် ဥပြာအားမြင့် အစညး် အရဝးြတှ တ် ြး် ြတှ စ် တု ြုိ ျားသည် ကြု ဏ္ပ ၏ီ တနြ် းုိ ြျားနငှ ့် ကျငဝ့် တြ် ျားကုိ ကျငသ့် းံု လကုိ န် ာေနအ် တကွ ် အရေးပါ သညန့် ညး် လြး် ြျားမြစန် ငုိ သ် ည။် ၎ငး် တသ့ုိ ည် ပြုိ ရုိ ကာငး် ြနွ သ် ည့် စြွ း် ရဆာငေ် ညေ် ေရိှ စေန် အားရပးသည။် ဥပြာ အရောငး် ေညြ် နှ း် ချကြ် ျားရောကေ် ေိှ နအ် တကွ ် အဂတရိ မြာကရ် သာ၊ရြးခနွ း် ေတု စ် ော အရမခအရနြျုိးမြစရ် သာ အရနအေားြျုိးကုိ ရောကြ် သာွ းရစေန် တကုိ တ် နွ း် ရပးသည။် 35

ဌာနချုပန် ငှ ့် အလြှ း် ကာွ ရဝးသြူ ျားသည် အရပှု ရ် ေးွ ဆးံု အရမခအရနြျားနငှ ့် ြကကာခဏ ေငဆ် ငုိ က် ကေသြူ ျား သြ့ုိ ဟတု ၊် ၎ငး် တသ့ုိ ည် ကြု ဏ္ပ ၏ီ ပပ့ံ းုိ ြနှု ငှ ့် ရစာငက့် ကညက့် ကးီ ကကပြ် ပှု စံု ြံ ျားနငှ ့် အဓကိ တနြ် းုိ ြျားနငှ ပ့် င် အဆကအ် သယွ အ် နညး် ဆးံု ဟု ခစံ ားေသြူ ျားမြစသ် ညက် ုိ သတေိ ပါ။ ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအရနမြင့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု တုိ နွ း် လနှ ေ် န် ရလက့ ျငသ့် ငက် ကားရပးမခငး် နငှ ့် ေရိ တ့ွ ဆကသ် ယွ မ် ခငး် မြင့် အဆပုိ ါဝနေ် ြး် ြျားလကလ် ြှ း် ြေီ န် ေပြ် ကံ ကုိ းစားသငပ့် ါသည။် ကြု ဏ္ပ တီ စခ် တု ငွ ်အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးြဝူ ါဒရကာငး် ြျားေနိှ ငုိ ရ် သာလ် ညး် ၎ငး် တတ့ုိ ငွ ြ် ညသ် ည့်အကျုိးဆကြ် ျားြှ ြေပိှ ါက ြညသ် ညက့် စိ က္စ ြုိ ျှြလပု မ် ခငး် ပငမ် ြစသ် ည။် ရကာငး် ြနွ ရ် သာ အကျုိးဆကြ် ျား- ဆလုိ သုိ ညြ် ာှ “ြကလ် းံု ြျားရပးမြငး် ” တငွ ် ပါဝငသ် ညြ် ာှ - • ၀နထ် ြး် ြျား၏ လပု ရ် ဆာငြ် ျကြ် ျား မပနလ် ညသ် းံု သပမ် ြငး် ဆငုိ ေ် ာ စနံ နှု း် ြျား၏ အစတိ အ် ပငုိ း် တစခ် အု မြစ် အဂတလိ ကုိ ် စားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးနငှ ့် အမခားကျငဝ့် တဆ် ငုိ ေ် ာအမပုအြြူ ျားကေုိ ညသ့် ငွ း် ပါ။ ကျငဝ့် တဆ် ငုိ ေ် ာအမပုအြသူ ညြ် ညသ် ကူ အေညအ် ချငး် အပဆုိ ရု ကကးသြ့ုိ ဟတု ် ောေးူ တးုိ မြငှ မ့် ခငး် ေေသိှ ညက် ဆုိ းံု မြတေ် ာတငွ ် ေညသ့် ငွ း် စဉး် စားေြညအ့် ချကတ် စ် ချကမ် ြစသ် ငသ့် ည။် အပဆုိ ရု ကကးြျားအတကွ ် အဓကိ စြွ း် ရဆာငေ် ညည် နွှ း် ကနိ း် (KPIs) ကဒုိ ဇီ ငုိ း် ြမပုသငပ့် ါ။ သြ့ုိ ဟတု ပ် ါက ၎ငး် ကေုိ ေရိှ စေန် ဝနေ် ြး် ြျားက ြသငရ့် လျာရ် သာ အမပုအြြူ ျား မပုကျငန့် ငုိ ြ် ယွ ေ် သိှ ည။် • ပဂု လ္ဂ ကိ နငှ အ့် ြျားမပညသ် ူ အသအိ ြတှ မ် ပုမြငး် မေင့် ကျင၀့် တဆ် ငုိ ေ် ာအမပုအြအူ ား ဆရု ငြွ ျးီ မြငှ မ့် ြငး် - အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု နငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ အစေီ ငခ် သံ ကူ ုိ ကြု ဏ္ပ ၏ီ ရခါငး် ရဆာငြ် ျားက ချးီ ကျူးသငပ့် ါသည။် အချုိ့ရသာ ကြု ဏ္ပ ြီ ျားသညရ် ငကွ ုိ ရချွတာသးံု စမဲွ ခငး် (သြ့ုိ ဟတု )် ကြု ဏ္ပ ၏ီ ကျငဝ့် တက် ကုိ ာကယွ သ် ည့် လပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျားအတကွ ဆ် ရု ကကးအ နညး် ငယရ် ပးမခငး် ေသိှ ည။် အမခားသြူ ျားကြူ ကြု ဏ္ပ ၏ီ တနြ် းုိ ကေုိ ငဟ် ပမ် ပနငုိ ြ် ၊ှု ကျငဝ့် တစ် ညး် ြျဉး် ကလုိ ကုိ န် ာြ၊ှု သြ့ုိ ဟတု ် သကိ ာ္ခ ေသိှ ည့် လပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ ြ် တှု တ့ုိ ငွ ် အရကာငး် ဆးံု ကယုိ စ် ားမပု ရဆာငေ် ကွ သ် ညဝ့် နေ် ြး် ြျားအား နစှ စ် ဉ(် သြ့ုိ ဟတု လ် စဉ/် တစန် စှ ် နစှ က် ကြိ )် ဆရု ပးမခငး် ြျုိး မပုလပု က် ကသည။် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားတငွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု သြ့ုိ ဟတု က် ျငဝ့် တန် ငှ ြ့် ညညီ တွ ရ် သာ လပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျားအတကွ ် ြညသ် ည့် မပစဒ် ဏြ် ျားကုိ အသးံု မပုြညန် ငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ ေငှ း် လငး် သညြ့် ဝူ ါဒ ေေိှ ြညမ် ြစပ် ါသည။် ြဝူ ါဒကုိ ြျှတစာွ နငှ ့် တသြတတ် ညး် ကျငသ့် းံု ေနအ် ရေးကကးီ သည။် ြညသ် ကူ ြုိ ျှ အေးူ ကစု ားြရှု ပးမခငး် သြ့ုိ ဟတု ် ြတေားသမြင့် အမပစရ် ပးမခငး် ခေံ သညဟ် ု ြမြငသ် ငပ့် ါ။ တစခ် ျနိ တ် ညး် ြာှ ပငမ် ပစဒ် ဏြ် ျားသည် ကျူးလနွ သ် ည့် ကကးီ ရလးရသာမပစြ် နှု ငှ ့် အချုိးညသီ ငသ့် ည။် ယငး် တတ့ုိ ငွ ပ် ါဝငန် ငုိ သ် ညြ် ာှ - • မပနလ် ညရ် ပးဆပမ် ြငး် - မပစြ် သှု ညရ် သးငယပ် ပးီ ဗဟသု တု နညး် ပါးမခငး် သြ့ုိ ဟတု ် တြငေ် ညေ် ယွ ခ် ျကမ် ြင့် ရဆာငေ် ကွ ် ြှု ြဟတု မ် ခငး် ဟု ဆးံု မြတပ် ါက ဝနေ် ြး် တစဦ် းအား ကြု ဏ္ပ ၏ီ ကနု က် ျစေတိ ြ် ျား (တေားြဝငရ် ငရွ ပးရချြှု ပြာဏ အတငုိ း် ) ကုိ မပနရ် ပးေနရ် တာငး် ခနံ ငုိ သ် ည။် • မပစတ် ငြ် ျက-် ယငး် သည် ဝနေ် ြး် ြှ ရးုိ ေငှ း် ရသာမပစြ် ကှု ျူးလနွ မ် ခငး် သြ့ုိ ဟတု ် ပေြဆးံု အကကြိ က် ျူးလနွ ရ် သာ မပစြ် ှု အတကွ ် ရေးသားေားရသာစာချွနလ် ာွှ မြစသ် ည။် အချုိ့ကစိ ြ္စ ျားတငွ ် မပနလ် ညရ် ပးဆပမ် ခငး် နငှ ့် ရပါငး် နငုိ ပ် ါသည။် • ဆငုိ း် ငမ့ံ ြငး် - ဝနေ် ြး် သညအ် လပု ြ် လာပါက လခနငှ ့် ေေနိှ ငုိ ြ် ညသ့် ကသ် ာခငွ ြ့် ျားကုိ ြေေနိှ ငုိ ပ် ါ။ စစံု ြး် စစရ် ဆးြခှု ယံ ရူ နေ ရသာ ဝနေ် ြး် တစဦ် းအား စစံု ြး် စစရ် ဆးရနစဉ် အလပု လ် ပု မ် ခငး် ြှ ဆငုိ း် ငေ့ံ ားနငုိ ပ် ါသည် ။ • ထတု ပ် ယမ် ြငး် - ကျငဝ့် တြ် လကုိ န် ာြမှု ြင့် ကြု ဏ္ပ ြီ ှ ေတု ပ် ယခ် ေံ ရသာဝနေ် ြး် သည် ကြု ဏ္ပ ြီ ရှ ပးေြည့် မြတစ် ာရလျာ် ရကကးရငအွ ပါအဝင် ၎ငး် ၏ ခငွ န့် ငှ ့် အမခားအကျုိးခစံ ားခငွ ြ့် ျားဆးံု ရးံှု ြညမ် ြစပ် ါသည။် မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် နာြညပ် ျကစ် ာေငး် ေတု မ် ပနမ် ခငး် သြ့ုိ ဟတု ်ပဂု ုိ္ဂ လရ် ေးအချကအ် လကက် ာကယွ ြ် ဆှု ငုိ ေ် ာဥပရဒြျားြေရိှ သာလ် ညး် အဂတလိ ကုိ စ် ားြနှု ငှ လ့် ြိ ် လညြ် ြှု ျားအတကွ ် ေတု ပ် ယခ် ေံ ရသာ ဝနေ် ြး် ြျား၏ အရသးစတိ ် အချကအ် လကြ် ျားကုိ ေတု ရ် ြာရ် မပာဆမုိ ခငး် သည် ရကာငး် ြနွ ရ် သာအရလအ့ ကျင့် ြဟတု ရ် ပ။ 36

၇။ အဂတိလိုက်စားရြကာင်း သံသယေှိသူြျားကို သတင်းရပးပို့နိုင်ရသာ ယုံြကည်စိတ်ြျေသည့် ယန္တေားြျား ထူရထာင်ထားေှိေန်၊ ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအားလးံု သည်ဝနေ် ြး် ြျားြှစးုိ ေြိ ပ် ပူ နသ် ညက့် စိ ြ္စ ျားေတု ရ် ြာရ် မပာဆနုိ ငုိ ေ် န၊် ရြးခနွ း် ြျားရြးမြနး် ေနန် ငှ ့် လအုိ ပ် ပါက ပငွ ပ့် ငွ လ့် ငး် လငး် ရမပာဆေုိ န် နညး် လြး် တစေ် ပေ် ေိှ န် လအုိ ပပ် ါသည။် ဤလပု ေ် းံု လပု န် ညး် သည် ဝနေ် ြး် လကစ် စဲွ ာအပု ် သြ့ုိ ဟတု ် ကျငဝ့် တတ် ငွ ် ရြာမ် ပေားသငပ့် ါသည။် ယငး် တတ့ုိ ငွ -် • ကကးီ ကကပသ် ူ သြ့ုိ ဟတု ် ြနရ် နဂျာေသံ ့ုိ အစေီ ငခ် တံ ငမ် ပမခငး် ။ ဝနေ် ြး် တစဦ် းက ချုိးရြာကြ် တှု စခ် ကု ုိ မြငရ် တ့ွ မခငး် သြ့ုိ ဟတု ် စးုိ ေြိ ပ် ပူ နြ် ေှု ပိှ ါက ကကးီ ကကပသ် ြူ ျားသည် ြျားရသာအားမြင့် ဆကသ် ယွ ရ် ဆာငေ် ကွ ြ် ှု အတကွ ပ် ေြ အဆငမ့် ြစသ် ငသ့် ည။် ၎ငး် တက့ုိ ုိ ြညသ် တ့ုိ မ့ံု ပနရ် ဆာငေ် ကွ ေ် ြညန် ငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ ရလက့ ျငသ့် ငက် ကားေားရပးေနလ် အုိ ပ် သည။် ဤတငွ ် ကကးီ ကကပသ် ူ သြ့ုိ ဟတု ် ြနရ် နဂျာနငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ စးုိ ေြိ ြ် ြှု ျားေရိှ သာ ဝနေ် ြး် ြျားအတကွ ် အမခားရေးွ ချယန် ငုိ သ် ညန့် ညး် လြး် ြျား ေသိှ ငသ့် ည။် • hotlineြှအစေီ ငခ် မံ ခငး် သြ့ုိ ဟတု ်အမခားရေးွ ချယန် ငုိ သ် ည့်နညး် လြး် မြငသ့် တငး် ပမ့ုိ ခငး် ။ြနရ် နဂျာ သြ့ုိ ဟတု ်ကကးီ ကကပ် ရေးြူှ းေသံ ြ့ုိ သာွ းနငုိ သ် ည့် အစေီ ငခ် ြံ ြှု ျားအတကွ ် ဝနေ် ြး် ြျားသည် အမခားသတူ စဦ် းဦးေံ ချဉး် ကပေ် န် နညး် လြး် တစခ် လု အုိ ပပ် ါသည။် ကြု ဏ္ပ ကီ ကးီ ြျားတငွ ် ဝနေ် ြး် ြျား သြ့ုိ ဟတု ် မပငပ် ြလှ ြူ ျားက တငုိ တ် နး် နငုိ ေ် န် ြနု း် နပံ ါတ် သြ့ုိ ဟတု ် အးီ ရြးလလ် ပိ စ် ာြျား ရြာမ် ပေားတတသ် ည။် တစခ် ါတစေ် တံ ငွ ် အမခားကြု ဏ္ပ ြီ ေှ ေသိှ ညဝ့် နရ် ဆာငြ် ြှု ျား အရကကာငး် - ဝနေ် ြး် ြျားက စးုိ ေြိ ြ် ြှု ျားကသုိ တငး် ပန့ုိ ငုိ ပ် ါသည။် ကြု ဏ္ပ ငီ ယတ် စခ် သု ည် အကကရံ ပးအောေတိှ စဦ် း ကခုိ န့ေ် ားနငုိ သ် ည် သြ့ုိ ဟတု ် ဝနေ် ြး် ြျားက ရေးသားေားရသာသတငး် အချကအ် လကြ် ျား တငမ် ပနငုိ သ် ည့် အကကမံ ပုစာ ေညသ့် ညပ့် းံု ကုိ ေားေေိှ ြည။် အဆပုိ ါပးံု သည် အလယွ တ် ကူ လကလ် ြှ း် ြေီ ြညမ် ြစသ် ကသ့ဲ ့ုိ ပဂု လ္ဂ ကိ မြစ် သငပ့် ါသည။် ြျှတရသာ စစံု ြး် စစရ် ဆးြှု ြမပုလပု ြ် ချငး် အစေီ ငခ် စံ ာ (သတငး် ရပးပတ့ုိ ငုိ က် ကားြ)ှု ြျားအားလးံု ကုိ လျှုိ့ဝကှ ေ် ားသငပ့် ါသည။် ၎ငး် ကတုိ ငမ် ပသည့် ဝနေ် ြး် ြျားကလုိ ညး် အပြလဲ ျှုိ့ဝကှ ေ် ားရပးေပါြည။် • (သတငး် ရပးတငုိ က် ကားြ)ှု အစေီ ငခ် စံ ာြျားကကုိ ငုိ တ် ယွ မ် ခငး် ။ အစေီ ငခ် စံ ာြျားကုိ ြညသ် က့ုိ ငုိ တ် ယွ ရ် ဆာငေ် ကွ ေ် ြည် ဆသုိ ည့် အစအီ စဉေ် သိှ ငသ့် ည။် အစေီ ငခ် တံ ငမ် ပလာရသာ ရသးငယသ် ညမ့် ပဿနာြျားကုိ ကကးီ ကကပရ် ေးြူှ းသြ့ုိ ဟတု ် ဌာနဆငုိ ေ် ာြနရ် နဂျာြှ စစံု ြး် စစရ် ဆးနငုိ သ် ည။် ကကးီ ရလးသညမ့် ပစြ် ြှု ျား ပါဝငသ် ညက့် စိ ေ္စ ပြ် ျား၊ ကကးီ ြားရသာ ရငပွ ြာဏ သြ့ုိ ဟတု ် ောေးူ မြငဝ့် နေ် ြး် ြျား သြ့ုိ ဟတု ် ြနရ် နဂျာြျားပါဝငသ် ညက့် စိ ေ္စ ပြ် ျားတငွ ် ကြု ဏ္ပ အီ ရနမြင့် အဆပုိ ါမပဿနာြျားကုိ ြျှတရသာစစံု ြး် စစရ် ဆးြနှု ငှ ့် ကစု ားရဆာငေ် ကွ ြ် တှု ေ့ုိ ေရိှ စြည့် ရကာြ် တတီ စေ် ပက် ုိ ြ့ဲွ စညး် ေြည။် အချကအ် လကြ် ျားအရပါ်ေရိ ောကရ် သာ စစံု ြး် စစရ် ဆးြမှု ပုမခငး် မြင့် အကယ၍် အစေီ ငခ် တံ ငမ် ပသည့် လြး် ရကကာငး် ကုိ အလသဲွ းံု စားမပုပါကဆသုိ ည့် မြစန် ငုိ ရ် မခြှ ရလျှာခ့ ျရပးသည။် • (သတငး် ရပးတငုိ က် ကားြ)ှု အစေီ ငခ် တံ ငမ် ပသြူ ျားကုိ အကာအကယွ ရ် ပးမခငး် ။ လျှုိ့ဝကှ က် စိ ြ္စ ျားေလိှ ာပါက မပဿနာ ကအုိ စေီ ငခ် တံ ငမ် ပသညဝ့် နေ် ြး် ြျားကကားတငွ ် သြ့ုိ ဟတု ် အချငး် ချငး် ကကားတငွ ် ြညသ် တူ ငုိ က် ကားမခငး် ရကကာင့် ရပါ် ရပါကလ် ာသနညး် ဟု စပွ စ် ခဲွ ေံ သကူ သသံ ယမြငက့် ကညမ့် ခငး် မြစလ် ာနငုိ ပ် ါသည။် ကြု ဏ္ပ တီ ငွ ် အစေီ ငခ် တံ ငမ် ပသတငး် ပေ့ုိ ြညသ့် ြူ ျားက သရဘာရးုိ နငှ ရ့် ဆာငေ် ကွ ေ် ြညဆ် ရုိ သာ ေငှ း် လငး် သညြ့် ဝူ ါဒ ေေိှ ြညမ် ြစပ် ပးီ (ဆလုိ သုိ ညြ် ာှ ၎ငး် တသ့ုိ ည် ြလြုိ နု း် ေားရသာစတိ မ် ြင့် အစေီ ငခ် စံ ာြျားတငမ် ပမခငး် သြ့ုိ ဟတု ် ြြနှ ရ် ကကာငး် သလိ ျကန် ငှ ့် အစေီ ငခ် ံ တငမ် ပမခငး် ြေရိှ စေနမ် ြစသ် ည။် ) ကြု ဏ္ပ ကီ လညး် ြညသ် ညလ့် ကတ် မ့ံု ပနသ် ည့် ရဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျုိးကြုိ ဆုိ ကာကယွ ရ် စာင့် ရောှ ကရ် ပးေပါြည။် ယငး် ြဝူ ါဒကလုိ ကုိ န် ာရဆာငေ် ကွ ေ် ြည့် တာဝနဝ် တေ္တ ားသည် ကြု ဏ္ပ ပီ ငုိ ေ် ငှ ြ် ျားနငှ ့် ြနရ် နဂျာ ြျား တငွ ေ် ပိှ ါသည။် • (တငုိ က် ကားချက)် အစေီ ငခ် စံ ာြျားအရပါ် ရနာကဆ် ကတ် ရဲွ ဆာငေ် ကွ ခ် ျကြ် ျား။ အကယ၍် ဝနေ် ြး် ြျားက ချုိးရြာကြ် ှု ြျားကုိ အစေီ ငခ် တံ ငမ် ပရသာလ် ညး် ြညသ် ညအ့် ရေးယရူ ဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျှြေပိှ ါက သင၏် အစေီ ငခ် မံ ခငး် စနစန် ငှ ့် သင၏် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးစနစတ် စခ် လု းံု သည် အလနွ လ် ျငမ် ြနစ် ာွ ပျကစ် းီ သာွ းြညမ် ြစသ် ည။် ယငး် သည် 37

ရကာလာဟလြျားနငှ ့် ပ၍ုိ သသံ ယမြစြ် ယွ အ် ရမခအရနြျားသ့ုိ ဦးတညသ် ာွ းနငုိ ပ် ါသည။် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားသည် အစေီ ငခ် စံ ာ တငုိ း် ကုိ ြတှ ပ် တံု ငသ် ငွ း် ပါ၊ ရကာကခ် ျကခ် ျမခငး် လြး် ရကကာငး် ကုိ လျှုိ့ဝကှ ေ် ားပါ၊ အစေီ ငခ် တံ ငမ် ပသညသ့် ြူ ျားနငှ ့် ဆကလ် ကရ် ဆာငေ် ကွ ပ် ါ (အကယ၍် တငမ် ပသြူ ျားက အြညေ် ညသ့် ငွ း် ရြာမ် ပပါက ) • ဆကသ် ယွ ရ် ဆာငေ် ကွ မ် ခငး် ။ သတငး် လာွှ ြျား၊ သးံု လတစက် ကြိ ် / တစန် စှ ် နစှ က် ကြိ ် / နစှ ပ် တလ် ညက် ျင့် ဝတြ် ျားနငှ ့် မြစေ် ပြ် နှ ရ် လလ့ ာြြှု ျား သြ့ုိ ဟတု ် သးီ မခားကစိ ေ္စ ပြ် ျားတငွ ် ရနာကဆ် းံု ေလာဒြ် ျားကုိ အသရိ ပးသညအ့် ရနမြင့် ဝန် ေြး် ြျားသ့ုိ မပနလ် ညအ် စေီ ငခ် တံ ငမ် ပသညန့် ညး် လြး် ြျားသည် ဝနေ် ြး် တငုိ း် ကအုိ ရတ့ွ အကကုြံ သှ ငယ် ေူ နန် ငှ လ့် ပု င် နး် စဉြ် ျားသညပ် ငွ လ့် ငး် ြျှတသည့် လပု င် နး် စဉြ် ျားမြင့် ယကံု ကညြ် တှု ညရ် ဆာကေ် န် ကညူ ရီ ောကပ် န့ံ ငုိ သ် ည။် သေ့ုိ ာတငွ ် အြညြ် ျားကုိ ြယေ် ာှ းမခငး် သြ့ုိ ဟတု ် သးီ မခားဌာန သြ့ုိ ဟတု ် စးီ ပာွ းရေးယနူ စ် တညရ် နောကသ့ဲ ရ့ုိ သာ အရသးစတိ ် အချကအ် လကြ် ျားကုိ ရမပာငး် လမဲ ခငး် အားမြင့် လျှုိ့ဝကှ အ် ချကအ် လကြ် ျားနငှ ့် ဝနေ် ြး် ြျား၏သးီ သန့တ် ညေ် ြိှ ြှု ျား ကုိ ကာကယွ ရ် ပး ေြညမ် ြစပ် ါသည။် ဝနေ် ြး် ြျားအတကွ ် ၎ငး် တ၏့ုိ စးုိ ေြိ ြ် ြှု ျားကုိ အရေးေားရမြေငှ း် ရပးရနသညန် ငှ အ့် ြျှ အစေီ ငခ် သံ ညန့် ညး် လြး် သညစ် တိ ခ် ျ ရကာငး် ြနွ ရ် နပါြည။် သရဘာရးုိ မြငတ့် ငုိ တ် နး် ြ၊ှု အစေီ ငခ် ြံ ြှု ျားအတကွ ် တနမ် ပနြ် ခစံ ားေရအာငတ် ာဝနယ် ပူ ါ။ တခံ ါးြငွ ြ့် ဝူ ါဒ ေမိှ ခငး် နငှ ့် ကျငဝ့် တန် ငှ လ့် ကုိ န် ာရဆာငေ် ကွ ြ် ဆှု ငုိ ေ် ာ တာဝနေ် သိှ ြူ ျားက ဝနေ် ြး် ြျား၏ရြးခနွ း် ြျားရမြကကားရပးေနန် ငှ ့် အကကရံ ပးေန် အပြတဲ ြး် ေရိှ နသညက် ုိ ဝနေ် ြး် တငုိ း် ကသေိ ရိှ စေန် ရသချာရအာငရ် ဆာငေ် ကွ ပ် ါ။ “ကျွနပု် က် ြု ဏ္ပ ၏ီ ရြါငး် ရဆာငြ် သှု ငတ် နး် သည် အဓကိ အားမေင့် ေငး် နးီှ ပငွ လ့် ငး် စာွ ရမပာဆရုိ ဆးွ ရနးွ မြငး် ၏ အရေးပါြကှု ုိ အရလးရပး သငြ် ကားရပးပါသည။် လအူ ြျားသည် တြါတေတံ ငွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု သြ့ုိ ဟတု ် အမြားမပဿနာြျားကုိ ရဆးွ ရနးွ ေနရ် ြကာကေ် ့ံွ ြက ပါသည။် ကျွနပု် တ် အ့ုိ ရနမေင့် အဆပုိ ါစနိ ရ် ြါ်ြြှု ျားအား ရးုိ သားစာွ ရောထ် တု မ် ြငး် ြာှ ကျွနပု် တ် ့ုိ ၏ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားအတကွ ် အရေးကကးီ ရြကာငး် ဝနထ် ြး် ြျားကုိ နားလညရ် စြျငပ် ါသည။် ” • မြနြ် ာကြု ဏ္ပ တီ စခ် ြု ှ စညး် ြျဉး် သတြ် တှ ရ် ေးြနရ် နဂျာတစဦ် း ၈။ အဂတိလိုက်စားြှု တားဆီးကာကွယ်ရေး ရဆာင်ေွက်ြှုြျားအရပါ် ပုံြှန်သုံးသပ်ေန်နှင့် အကဲမေတ်ြှု စနစ်ထားေှိေန်။ ရကာငး် ြနွ သ် ည့် လပု င် နး် တငွ း် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေး အစအီ စဉသ် ည် ေနိ း် ချုပရ် ဆာငေ် ကွ ြ် နှု ငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု အနေ္တ ာယြ် ျားနငှ ့် အချနိ က် ာလတစခ် အု တငွ း် တးုိ တကြ် ြှု ျားကုိ ရစာငက့် ကညသ့် ညစ့် နစတ် စခ် ေု ေိှ န် လအုိ ပသ် ည။် ယငး် အစီ အစဉက် စုိ စရ် ဆးပပးီ အကယ၍် ကြု ဏ္ပ တီ ငွ ် စာေငး် စစဌ် ာနေပိှ ါက ယငး် ြတှ ဆင့် ဘတု အ် ြ့ဲွ သ့ုိ အခါအားရလျာစ် ာွ အစေီ ငခ် ံ တငမ် ပေြည။် ရစာငက့် ကညစ့် စရ် ဆးမခငး် တငွ ် အနေ္တ ာယြ် ျားကပုိ ြံု နှ မ် ပနလ် ညအ် ကမဲ ြတမ် ခငး် (အရမခခြံ ူ ၂ နငှ ့် ၃)၊ ဘဏ္ဍာရေး စြီ ခံ န့ခ် ြဲွ ှု ဆငုိ ေ် ာေနိ း် ချုပမ် ခငး် နငှ စ့် ာေငး် စစရ် ဆးမခငး် (အရမခခြံ ူ ၅ ကကုိ ကညပ့် ါ)၊ ရကာငး် ရသာမပုြူ ရဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျားအတကွ ဆ် ရု ငွ ချးီ မြငှ မ့် ခငး် နငှ ့် ဆးုိ သြွ း် သြူ ျားကုိ အမပစရ် ပးမခငး် (အရမခခြံ ၆ူ ) နငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြြှု ျား၏ သသံ ယြျားကုိ အစေီ ငခ် ေံ နစ် နစ် တစခ် ု (အရမခခြံ ူ ၇ ကကုိ ကညပ့် ါ) တ့ုိ ပါဝငသ် ငသ့် ည။် နစှ စ် ဉ် ဝနေ် ြး် ဆငုိ ေ် ာ စစတ် ြး် ြျား သြ့ုိ ဟတု ် အပု စ် ြု ့ဲွ ရဆးွ ရနးွ မခငး် ြျားသည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာြဝူ ါဒြျားအရပါ် သေိ နိှ ားလညြ် အှု ရကကာငး် ၊ အဆပုိ ါြဝူ ါဒကုိ အရကာင် အေညရ် ြာရ် ဆာငေ် ကွ မ် ခငး် သြ့ုိ ဟတု ် လကုိ န် ာရဆာငေ် ကွ မ် ခငး် တေ့ုိ ိှ စနိ ရ် ခါ်ြြှု ျား၊ သငတ် နး် ြျားရပါ် ၎ငး် တ၏့ုိ အမြငြ် ျား နငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ငွ ် ပါဝငခ် သ့ဲ ည့် ကကုရံ တ့ွ ေသည့် အခကအ် ခြဲ ျားကုိ နားရောငေ် ြည့် အခငွ အ့် ရေးတစေ် ပပ် င် မြစပ် ါသည။် ရငရွ ကကးသးံု စြဲွ ၊ှု ခေးီ သာွ းလာရေးအသးံု စေတိ ၊် လကရ် ဆာငြ် ျားနငှ ့် ဧညဝ့် တမ် ပုြ၊ှု အလူှ ရငြွ ျားနငှ ့် နငုိ င် ရံ ေးဆငုိ ေ် ာ ပပ့ံ းုိ ြြှု ျား နငှ ့် ကနု စ် ညရ် ပးသငွ း် သြူ ျားနငှ ့် ကယုိ စ် ားလယှ ြ် ျားရေးွ ချယမ် ခငး် ကသ့ဲ ရ့ုိ သာ အနေ္တ ာယမ် ြငြ့် ားသည့် ဧေယိ ာြျားကုိ ဂရမု ပု 38

သငသ့် ည။် ဤကနု က် ျစေတိ ြ် ျားနငှ စ့် ပလ် ျဉး် သည့် ခငွ မ့် ပုချကက် စုိ စရ် ဆးသငပ့် ပးီ လအုိ ပပ် ါက အကကးီ တနး် စြီ ခံ န့ခ် ြဲွ ြှု ှ ပြံု နှ ် ရစာငက့် ကညစ့် စရ် ဆးကာ ြတှ ပ် တံု ငပ် ပးီ ေနိ း် သြိ း် သငသ့် ည။် ရခတရ် ေစးီ ရကကာငး် ကုိ ရစာငက့် ကညေ့် ပါြည။် ဝနေ် ြး် ြျားကုိ ၎ငး် တ၏့ုိ တာဝနြ် ျားနငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ ဤြဝူ ါဒနငှ အ့် ညီ သတငး် အချကအ် လကရ် ကကညာေန် အခါအားရလျာစ် ာွ သတရိ ပးနုိှ းရဆာေ် ြည။် မပငပ် အဆကအ် သယွ ြ် ျား ဤအခနး် ၏ အစတငွ ရ် ြာမ် ပခသ့ဲ ညအ့် တငုိ း် ကလု သြဂက္ဂ ြာ္ဘ လးံု ဆငုိ ေ် ာသရဘာတညူ ြီ သှု ည် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအား အဂတလိ ကုိ ် စားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးနငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ အစေီ ငခ် ေံ နန် ငှ ့် ဥပြာြျားနငှ ့် အမြစအ် ပျကြ် ျားကတုိ ငမ် ပမခငး် မြင့် အရတ့ွ အကကုနံ ငှ ့် အရကာငး် ဆးံု အရလအ့ ကျငြ့် ျားကုိ ြျှရဝေနတ် ကုိ တ် နွ း် သည။် အခါအားရလျာစ် ာွ မပနလ် ည် သးံု သပမ် ခငး် နငှ ့် အကမဲ ြတြ် ြှု ျား ြတှ ဆင့် စရု ဆာငး် ေေရိှ သာအချကအ် လကြ် ျားကုိ ေတု မ် ပနမ် ခငး် သညအ် လားအလာေရိှ သာ ေငး် နးီှ မြုှ ပန် သံှ ြူ ျားနငှ ့် ရြာက် သညြ် ျားအား သင၏် ကတကိ ဝတမ် ပုြနှု ငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ ခငုိ ြ် ာရသာအချကမ် ပြတှု စခ် မု ြစပ် ပးီ သင၏် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားကုိ ၎ငး် တ၏့ုိ အလပု စ် ားပြဲွ ှ ေကုိ သ် ငရ့် သာလလ့ံု မြင့် လယွ က် စူ ာွ ရတ့ွ မြငရ် စေနမ် ပသေားပါ။ သင၏် ဝကဘ် ဆ် ကုိ ၌် သင၏် အဂတိ လကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးြဝူ ါဒ နငှ က့် ျငဝ့် တစ် ညး် ကြး် ြျား ပါဝငပ် ါရစ။ သငအ် ရနမြင့် ဝနေ် ြး် ြျားကုိ ြညသ် ရ့ုိ လက့ ျငရ့် ပးမခငး် ၊ အနေ္တ ာယြ် ျားကအုိ ကမဲ ြတမ် ခငး် နငှ ့် တးုိ တကြ် ြှု ျားကုိ ရစာငက့် ကည့် မခငး် နငှ အ့် ဂတလိ ကုိ စ် ားြအှု ရပါ် လကရ် တ့ွ အရေးယရူ ဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျားကုိ အနစှ ခ် ျုပတ် ငမ် ပမခငး် စသည့် အရကာငအ် ေညရ် ြာ် ရဆာငေ် ကွ ြ် အှု ရမခအရနြျားကုိ ေညသ့် ငွ း် ရြာမ် ပပါ။ ပငွ သ့် စစ် (မြနြ် ာနငုိ င် ေံ ိှ စးီ ပာွ ရေးလပု င် နး် ြျား၏ ပငွ လ့် ငး် မြငသ် ာြ)ှု ၂၀၁၄ခနု စှ က် တညး် ကပင်(MCRB)သည်ကြု ဏ္ပ ြီ ျားအရနမြင့်၎ငး် တလ့ုိ ပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ သ် ည့်ရကာပ် ေုိ တိ ်အပု ခ် ျုပြ် ဆှု ငုိ ေ် ာ အချကအ် လကြ် ျား၊ ေတု ရ် ြာခ် ျကြ် ျားအရပါ် အကမဲ ြတရ် ဆာငေ် ကွ သ် ညအ့် စေီ ငခ် စံ ာ ပငွ သ့် စစ် ကုိ နစှ စ် ဉေ် တု မ် ပနရ် ကကညာ ခသ့ဲ ည။် ၂၀၁၉ ခနု စှ ၊် ဧပပလီ တငွ ် ကုိ ေတု မ် ပနခ် သ့ဲ ည။် အတငုိ ပ် ငခ် လံ ပု င် နး် တစခ် မု ြစသ် ည့် Yever နငှ ့် တြဲွ ကလ် ပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ ခ် ပ့ဲ ပးီ Yever က အခရကကးရငြွ ယဘူ ဲ ပးူ ရပါငး် ပါဝငခ် သ့ဲ ည။် ၂၀၁၉ ခနု စှ တ် ငွ ် ကြု ဏ္ပ ီ ၂၄၀ ရကျာအ် ား အကမဲ ြတစ် စရ် ဆးောတငွ ် - • ၈% သည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးအစအီ စဉ/် လပု ေ် းံု လပု န် ညး် ေပိှ ပးီ ၉% သည် ကျငဝ့် တစ် ညး် ကြး် သြ့ုိ ဟတု ် မပုြရူ ဆာငေ် ကွ ြ် စှု ညး် ကြး် ေပိှ ါသည။် ၆% သည် ၎ငး် တြ့ုိ ညသ် ့ုိ အရကာငအ် ေညရ် ြာရ် ဆာငေ် ကွ သ် ည် နငှ ့် စညး် ကြး် လကုိ န် ာြကှု ုိ ြညသ် ရ့ုိ စာငက့် ကညစ့် စရ် ဆးသညက် ုိ ေတု ရ် ြာရ် မပာဆကုိ ကပါသည။် • ၁၁% သည် ကြု ဏ္ပ ၏ီ ဝကဘ် ဆ် ဒုိ ် သြ့ုိ ဟတု ် နစှ ပ် တလ် ညအ် စေီ ငခ် စံ ာတငွ ် ဆကန် ယွ ပ် တသ် ကသ် ြူ ျား (ဥပြာ-စားသးံု သူ ြျား၊ ကနု စ် ညတ် ငသ် ငွ း် သြူ ျား၊ အရေရွ ေွ အြျားမပညသ် ြူ ျား) ၏ စးုိ ေြိ ပ် ပူ နြ် ြှု ျား နငှ /့် သြ့ုိ ဟတု ် ၎ငး် တ၏့ုိ အခငွ အ့် ရေး ြျားအရပါ်ချုိးရြာကြ် ြှု ျားအတကွ ် တငုိ က် ကားဆကသ် ယွ ေ် ြညအ့် ရသးစတိ အ် ချက် အလကြ် ျားကုိ ရြာမ် ပေားပါသည။် • ၆% သည် ဒါရကုိ တ် ာြျား/ရကာြ် ေငှ အ် ြ့ဲွ ဝငြ် ျားအားလးံု ၊ ဝါေငစ့် ြီ ခံ န့ခ် သဲွ ြူ ျားနငှ ့် ဝနေ် ြး် ြျားအရနမြင့် ကျငဝ့် တစ် ညး် ကြး် သြ့ုိ ဟတု ် မပုြရူ ဆာငေ် ကွ ြ် စှု ညး် ကြး် ကုိ လကုိ န် ာရဆာငေ် ကွ ေ် နလ် အုိ ပသ် ညက် ုိ ေတု ရ် ြာရ် မပာဆေုိ ားပါသည။် • ၈% သည် Whistle Blowing Policy ချြတှ ေ် ားပပးီ ၉% သည် မပဿနာတစေ် ပက် အုိ ြညြ် ရြာဘ် တဲ ငမ် ပေန် ရဆာငေ် ကွ ် ေားပါသည။် ၅% သည် တေားြဝင/် ကျငဝ့် တြ် ညရီ သာအမပုအြြူ ျားကုိ ေတု ရ် ြာသ် ည့် ဝနေ် ြး် / လတူ စဦ် းကုိ လကတ် ့ံု မပနခ် ေံ ြြှု ှ ကာကယွ ရ် စာငရ့် ောှ ကေ် န် ြဝူ ါဒတစေ် ပ် သြ့ုိ ဟတု ် လပု ေ် းံု လပု န် ညး် ေသိှ ည။် • ၂% ြျှရသာ ကြု ဏ္ပ ြီ ျားတငွ ် အေကပ် ါစနံ နှု း် ြျားအားလးံု ကုိ ရတ့ွ ေသည။် အကမဲ ြတေ် ာတငွ အ် သးံု မပုသည့် ပြုိ အုိ ရသးစတိ သ် ညအ့် ချကအ် လကြ် ျားနငှ ့် စနံ နှု း် ြျားကုိ MCRB ၏ ဝကဘ် ဆ် ဒုိ တ် ငွ ် ေေနိှ ငုိ ် ပါသည။် ၎ငး် တသ့ုိ ည် ပးူ ရပါငး် ရဆာငေ် ကွ ြ် ဆှု ငုိ ေ် ာေတု ရ် ြာခ် ျကြ် ျားတငွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေး အစအီ စဉြ် ျား သာြက အမခားမပဿနာြျားအရပါ်တငွ ် ရကာငး် ြနွ သ် ည့်လကရ် တ့ွ ရဆာငေ် ကွ ခ် ျက် ြျားအတကွ ် လြး် ညနွှ ခ် ျကရ် ပးပါသည။် 39

အြန်း ၅ အဂတိလိုက်စားြှုအား တိုက်ေျက်ေန် ကျွန်ုပ်၏ကုြ္ပဏီသည် အမြားသူြျားနှင့် ြည်သို့ပူးရပါင်းလုပ်ကိုင်ရဆာင်ေွက်ြည်နည်း။ ကြု ဏ္ပ တီ စခ် သု ည် ၎ငး် ၏ ကြု ဏ္ပ တီ ငွ း် ြဝူ ါဒြျားနငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြဆှု ငုိ ေ် ာ လကရ် တ့ွ ရဆာငေ် ကွ ခ် ျကြ် ျားတငွ ် အဆင် ရမပလျှငပ် င် ဂဏု သ် ကိ ာ္ခ နငှ အ့် ညမီ ြစေ် န် ခကခ် ရဲ နရသးသည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ ပြံု နှ က် စိ ေ္စ ပအ် မြစ် ကျယက် ျယမ် ပန့မ် ပန့် လကခ် မံ ခငး် ြျားရကကာငမ့် ြစသ် ည။် ကကုိ းနစီ နစြ် ျား၊ တေားဝငစ် ညး် ြျဉး် ြျားနငှ ပ့် စံု ြံ ျား သြ့ုိ ဟတု ် မပဿနာမြစရ် စြည့် ဥပရဒ ရေးောြရူ ဘာငြ် ျားသည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြ၏ှု အရမခခအံ ရကကာငး် တစေ် ပမ် ြစသ် ည။် ဆလုိ သုိ ညြ် ာှ သသိ ာေငေ် ာှ းသည့် အနေ္တ ာယန် ငှ ့် သးီ မခားမပဿနာြျားအရပါ် အစးုိ ေနငှ ပ့် းူ ရပါငး် ရဆာငေ် ကွ မ် ခငး် သည် ြေြိှ မြစလ် အုိ ပသ် ည။် အမခားစးီ ပာွ းရေး လပု င် နး် ြျားကသ့ဲ ့ုိ ြတိ ြ် ကအ် ြ့ဲွ အစညး် ြျားနငှ ့် စရု ပါငး် လပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ မ် ခငး် နငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေး ရကာြ် ေငှ ၊် အစးုိ ေနငှ အ့် ေပဘ် ကလ် ြူ အှု ြ့ဲွ အစညး် ြျား ပးူ ရပါငး် ရဆာငေ် ကွ မ် ခငး် သည် ပြုိ ကုိ ျယမ် ပန့သ် ည့် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် နယပ် ယက် ုိ တးုိ တကရ် စေန် ပြုိ ရုိ ကာငး် ြနွ ရ် သာ နညး် လြး် တစေ် ပ် မြစန် ငုိ ပ် ါသည။် သကရ် သအရထာကအ် ထား အရမြမပုြတှု ညရ် ဆာကမ် ြငး် - မြနြ် ာနငုိ င် ေံ ိှ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် စစတ် ြး် ြျား ၂၀၁၉ ခနု စှ ၊် ဇနွ လ် တငွ ် အာေရှ ြာငရ် ဒးေငှ း် ြှ အြျုိးအြညရ် ြာေ် တု မ် ခငး် ဆငုိ ေ် ာ ကေိ ယိ ာတစခ် အု မြစ် မပညတ် ငွ း် စးီ ပာွ းရေး လပု င် နး် ဝနး် ကျငက် ုိ ပြုိ နုိ ားလညသ် ေိ ရိှ စေန် ပေြအကကြိ ် မြနြ် ာစ့ းီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ဝနး် ကျငဆ် ငုိ ေ် ာ ညနွှ း် ကနိ း် ၂၀၁၉ (MBEI) ကုိ ေတု မ် ပနခ် ပ့ဲ ါသည။် ဓနအရောကအ် ကမူ ပုရေးြတှ ဆင့် UK Aid ၏ရငရွ ကကးရောကပ် ြ့ံ မှု ြင့် MBEI သည် စးီ ပာွ ရေးအပု ခ် ျုပ် ရဆာငေ် ကွ ြ် ှု မပုမပငရ် မပာငး် လေဲ န် သကရ် သအရောကအ် ေားအရမခမပုချကန် ငှ အ့် တူ မပညရ် ောငစ် နု ငှ ့် တငုိ း် ရဒသကကးီ /မပည် နယအ် စးုိ ေြျားကုိ ကညူ ပီ ပ့ံ းုိ ရပးပါသည။် လပု င် နး် တစခ် လု ျှင် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု စိ ြ္စ ျားဆငုိ ေ် ာအရေအတကွ ် အတကွ ် အလယအ် လတ် ေြတှ သ် ည် ၀.၁၁ မြစသ် ညက် ရုိ တ့ွ နငုိ သ် ည် (စာြျကန် ာှ ၁၀၆)။ လပု င် နး် ြျား၏ ၇၇%သည် ပြံု နှ ြ် ဟတု ရ် သာ အြးုိ အခြျား ြရပးရဆာငေ် ရကကာငး် ယကံု ကညက် ကပပးီ ၄၂% သည် လာဘရ် ပးြသှ ာ ဝနရ် ဆာငြ် ေှု ြညဟ် ရု ြျှာြ် နှ း် ကကသည။် ကြော့ဘဏ်စီးပွားရေးစစ်တြ်းသည် ပဂု လ္ဂ ကိ ကဏ္ဍအတကွ ် ကန့သ် တခ် ျုပခ် ျယြ် အှု ခကအ် ခြဲ ျားကုိ ရလလ့ ာေားသည့် ကြာ္ဘ လးံု ဆငုိ ေ် ာ စစတ် ြး် တစေ် ပမ် ြစပ် ါသည။် မြနြ် ာနငုိ င် အံ တကွ ် ၂၀၁၄ ခနု စှ တ် ငွ ် လပု င် နး် ၆၃၂ ခကု ုိ ရြးမြနး် မခငး် အား ပေြ အကကြိ ရ် ဆာငေ် ကွ ခ် ပ့ဲ ပးီ ရနာကတ် ငွ ် ၂၀၁၆/၂၀၁၇ NLD အစးုိ ေအာဏာေယပူ ပးီ ရနာကတ် ငွ ် ေပြ် ရံ ဆာငေ် ကွ ခ် ပ့ဲ ါသည။် ဒတု ယိ အကကြိ စ် စတ် ြး် တငွ ် တငုိ း် ရဒသကကးီ /မပညန် ယ် ၅ ခေု ိှ ကနု ေ် တု လ် ပု ရ် ေး၊ လကလ် နီ ငှ ့် ဝနရ် ဆာငြ် လှု ပု င် နး် အရသးစား၊ အလတစ် ားနငှ ့် အကကးီ စားလပု င် နး် (စစတ် ြး် ရမြြှု ၅၀ ောခငုိ န် နှု း် ရကျာြ် ာှ ေနက် နု ြ် မှ ြစပ် ပးီ ) ၆၀၇ ခပု ါဝငခ် ပ့ဲ ပးီ မြနြ် ာနငုိ င် ံ အဂတလိ ကုိ စ် ားြညှု နွှ း် ကနိ း် အနညး် ငယတ် းုိ တကြ် ေှု သိှ ညေ့် လာဒြ် ျားကမုိ ပသခပ့ဲ ါသည။် တစံ းုိ လကရ် ဆာငရ် ပးသညပ့် ြာဏ သည် (အနညး် ဆးံု တစက် ကြိ ် တစံ းုိ လကရ် ဆာငရ် တာငး် ခြံ အှု ရပါ် ရပးခေ့ဲ သညအ့် ရတ့ွ အကကုေံ ရိှ သာ မြနြ် ာစးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားသည် ၂၉% ေပိှ ပးီ ၂၀၁၄ခနု စှ တ် ငွ ် ၄၃%ေေိှ ာြကှ ျဆငး် သာွ းခသ့ဲ ည။် (၂၀၁၆ ခနု စှ တ် ငွ ် အမခားနငုိ င် ြံ ျားနငှ ့် နုိှ ငး် ယဉှ ခ် ျက် ြျားအေ- အရေ့ှ အာေပှ စြိ တိ ရ် ဒသ(EAP) ၂၇%၊ ကြာ္ဘ လးံု ဆငုိ ေ် ာ ၁၇%). မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် လပု င် နး် ြျား၏ောခငုိ န် နှု း် သည် အခနွ အ် ောေြိှ ျားကုိ လကရ် ဆာငရ် ပးေန် ၂၀% ရြျှာလ် ငေ့် ားသညမ် ြစေ် ာ ၂၀၁၄ ခနု စှ က် ၃၇% နငှ န့် ုိှ ငး် လျှင် ရလျာန့ ညး် သာွ းမခငး် (ဆလုိ သုိ ညြ် ာှ တးုိ တကြ် )ှု ေမိှ ခငး် မြစသ် ည။် ၂၀၁၆ခနု စှ စ် ာေငး် အေ အာေပှ စြိ တိ တ် ငွ ် ၁၇%၊ ကြာ္ဘ လးံု ဆငုိ ေ် ာ ၁၃% ေသိှ ည။် ရဆာကလ် ပု ရ် ေးပါြစ် ရတာငး် ခသံ ည့် ကစိ ေ္စ ပြ် ျားတငွ ြ် ူ မြနြ် ာနငုိ င် အံ တကွ ် ၄၈% (ရမပာငး် လြဲ ြှု ေ)ိှ အာေပှ စြိ တိ တ် ငွ ် ၃၃%၊ ကြာ္ဘ လးံု ဆငုိ ေ် ာတငွ ် ၂၁% ေသိှ ည။် ၂၀၁၆ခနု စှ ် စစတ် ြး် တငွ ် ၆% သည် မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် အဓကိ ကန့သ် တခ် ျုပခ် ျယေ် ားြေှု မိှ ခငး် ရကကာင့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြေှု ရိှ ကကာငး် ရြာေ် တု ခ် က့ဲ ကပပးီ ၂၀၁၄ခနု စှ ၏် ကနိ း် ဂဏနး် မြစသ် ည့် ၉% ရအာကရ် လျာန့ ညး် သာွ းပါသည။် သေ့ုိ ာတငွ ် ၂၀၁၆ ခနု စှ ် ရဒသဆငုိ ် ောပျှြး် ြျှနနှု း် သည် ၂၃%၊ နငှ ့် ကြာ္ဘ လးံု ဆငုိ ေ် ာသည် ၃၃% ေေိှ ာ (မြနြ် ာေကပ် ြုိ ြုိ ျားမပားရသာ ပြာဏပစံု ြံ ျားေသိှ ညဆ် ရုိ သာ် မငားလညး် ) မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ လကခ် သံ ညစ့် းီ ပာွ ရေးလပု င် နး် ေမိှ ခငး် သည် ရမပာငး် လြဲ ှု ခကခ် ရဲ စပါသည။် 40

စရု ပါငး် ရဆာငေ် ကွ မ် ြငး် ၏ အကျုိးရကျးဇးူ ြျား စရု ပါငး် ရဆာငေ် ကွ မ် ခငး် တငွ -် • စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် လကရ် တ့ွ လပု က် ငုိ ပ် နံု ငှ ဝ့် နး် ကျငက် ုိ တးုိ တကေ် နဆ် နေ္ဒ ရိှ သာ စးီ ပာွ ရေးလပု င် နး် ြျား၏ အသြံ ျားကုိ ချ့ဲ ေငွ န် ားရောငပ် ါ။ အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု ဆငုိ ေ် ာမပဿနာြျားကုိကြု ဏ္ပ တီ စခ် ခု ျငး် စီ လပု က် ငုိ မ် ခငး် အစား ပးူ ရပါငး် ရဆာငေ် ကွ ် မခငး် မြင့် အငအ် ားရကာငး် ရသာ စးီ ပာွ ရေးလပု င် နး် ြျား၏ အသြံ ျားမြစပ် ါရစ။ လပု င် နး် ငယြ် ျားသည် ကြု ဏ္ပ ကီ ကးီ ြျား၏ လပု ရ် ြာက် ငုိ ြ် ကအ် မြစ် လြွှ း် ခခုေံ ားြရှု ကကာင့် အကျုိးရကျးဇးူ ေေနိှ ငုိ ပ် ါသည။် • ပြုိ ေုိ ရိ ောက၍် ေပတ် မူ ြစရ် နသညြ် ျားကရုိ ောှ ငေ် ာှ းကာ ြဝူ ါဒရေးဆသဲွ ြူ ျားနငှ ပ့် းူ ရပါငး် ပပးီ လြး် ရကကာငး် တစခ် ရု ပါ်ရပါက် ရေးကရုိ ဆာငေ် ကွ န် ငုိ သ် ည။် ဆလုိ သုိ ညြ် ာှ - အြျားမပညသ် ပူ ဂု လ္ဂ ကိ အမပနအ် လနှ ရ် ဆးွ ရနးွ မခငး် (PPD). • ကြု ဏ္ပ အီ ြျားအမပား၏ သးီ မခားမပဿနာဧေယိ ာြျားေိှ အရတ့ွ အကကုြံ ျားကအုိ ရမခခ၍ံ ဗဟသု တု ြျားကုိ စစု ညး် ပပးီ အဂတိ လကုိ စ် ားြမှု ပဿနာြျားကုိ ပြုိ နုိ ကေ် ုိှ ငး် စာွ နားလညသ် ရဘာရပါကရ် စသည။် ယငး် သည် စစတ် ြး် ြျား ရကာကယ် ရူ ဆာင် ေကွ မ် ခငး် (ရအာကတ် ငွ က် ကညပ့် ါ) သြ့ုိ ဟတု ် လပု င် နး် စဉမ် ပရမြပြံု တှ ဆင့် တညရ် ဆာကေ် န် ရကာငး် ြနွ သ် ည့် သကရ် သခံ အရောကအ် ေားမြစရ် စသည။် ယငး် သည် ပြုိ ေုိ ညြ် နှ း် ေားရသာရောကခ် ြံ နှု ငှ ့် အကကမံ ပုချကြ် ျားကုိ ေေရိှ စနငုိ သ် ည။် • ကျငဝ့် တမ် ြငှ တ့် ငေ် နန် ငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ ရလျှာခ့ ျလရုိ သာ စးီ ပာွ းရေးသြားြျားအကကား လ့ူအြ့ဲွ အစညး် တစခ် လု းံု ၏ ြျှရဝေားရသာအသတိ ေားတစေ် ပက် ြုိ နတ် းီ ပါ။ ြျှရဝေားရသာ စခံ ျနိ စ် ညံ နွှ း် ြျား၊ အေးူ သမြင့် အသအိ ြတှ မ် ပုလကြ် တှ ် သည် ကျငဝ့် တန် ငှ ရ့် အာငမ် ြငြ် အှု ဓပိ ါ္ပ ယအ် မြစြ် နတ် းီ သလုိ အမပညမ် ပညဆ် ငုိ ေ် ာ ကြု ဏ္ပ ြီ ျားကလညး် ရဒသဆငုိ ေ် ာလပု ရ် ြာ် ကငုိ ြ် ကက် ေုိ ာှ ရြေွ ာတငွ ် တနြ် းုိ ြမြတန် ငုိ ရ် သာ အေငး် အမြစလ် ညး် မြစန် ငုိ ပ် ါသည။် • အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု တုိ နွ း် လနှ ေ် နန် ငှ ့် သကိ ာ္ခ ေစိှ ာွ လပု က် ငုိ ေ် နက် ကုိ းစားရသာကြု ဏ္ပ ြီ ျားအတကွ ် တနး် တညူ ြီ ျှ အခငွ အ့် ရေး ကုိ ြနတ် းီ ရပးမခငး် အားမြင့် ၎ငး် တက့ုိ ပုိ ြုိ ယုိ ကံု ကညစ် တိ ခ် ျေပပးီ လကခ် နံ ငုိ ြ် ယွ ေ် သိှ ညဟ် ခု ယံ ေူ ားရသာရကကာင့် ရေေညှ တ် ည် တြ့ံ ညမ် ြစသ် ည။် သသိ ာေငေ် ာှ းသညအ့် ရေအတကွ ေ် ရိှ သာကြု ဏ္ပ ြီ ျားသည် အတတူ ကလွ ပု ရ် ဆာငေ် နမ် ြင့် ဥပြာ တငဒ် ါ ကစိ က္စ ကးီ တစခ် တု ငွ ် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ကှု ုိ ရောှ ငေ် ာှ းေန် တညူ ရီ သာ စနံ နှု း် ြျားနငှ ့် ကျငဝ့် တက် ုိ လကုိ န် ာေန် သရဘာတူ ေားရသာအခါ တစခ် ခု ျငး် စသီ ည် တစံ းုိ လကရ် ဆာငအ် မြစရ် ပးသည့် အပရုိ ငရွ ကကးရပးေသည့် အရနအေားြျုိး ြေဘိှ ဲ ြျှတ သည့် အခငွ အ့် ရေးကုိ ေြညမ် ြစသ် ည။် စရု ပါငး် ရဆာငေ် ကွ မ် ခငး် ဆငုိ ေ် ာအားေတု ြ် ြှု ျားသည် အစးုိ ေတငဒ် ါ သြ့ုိ ဟတု ် တာဝနေ် သိှ တူ စဦ် း သြ့ုိ ဟတု ် ဌာနတစခ် နု ငှ ့် စပလ် ျဉး် ၍ တငုိ တ် နး် မခငး် ကသ့ဲ ရ့ုိ သာ တစက် ကြိ စ် ြီ ကံ နိ း် ကုိ အာရစံု ကုိ န် ငုိ သ် ည။် တနညး် အားမြင၎့် ငး် တသ့ုိ ည် ြျှရဝေားရသာ ြသူ ရဘာတေားြျားပစံု နံ ငှ ့် မပုြရူ ဆာငေ် ကွ ြ် ဆှု ငုိ ေ် ာစနံ နှု း် ြျားတးုိ မြငှ ေ့် နန် ငှ ့် သတငး် အချကအ် လကြ် ျားကြုိ ျှရဝမခငး် နငှ ့် အမပနအ် လနှ သ် ငက် ကားမခငး် ဆငုိ ေ် ာရဆးွ ရနးွ ပတဲွ စခ် ပု ပ့ံ းုိ ကညူ ေီ န်ေညေ် ယွ သ် ညက့် ာလေညှ ်ပဏာြရမခလြှ း် ြျားမြစန် ငုိ သ် ည။် ၎ငး် တသ့ုိ ည် ြဝူ ါဒနငှ ့် အြ့ဲွ အစညး် ဆငုိ ေ် ာနယပ် ယတ် းုိ တကေ် နအ် စးုိ ေနငှ ့် ပးူ တရဲွ ဆာငေ် ကွ မ် ခငး် တငွ ် ပါဝငန် ငုိ သ် ည။် စရု ပါငး် ရဆာငေ် ကွ မ် ခငး် အြျုိးအစားြျားြာှ - • ကျငဝ့် တဆ် ငုိ ေ် ာကတကိ ဝတစ် ာြျုပ-် ကျငဝ့် တဆ် ငုိ ေ် ာကတကိ ဝတစ် ာချုပဆ် သုိ ညြ် ာှ ဝယသ် ူ (ြျားရသာအားမြင့် အြျား ပငုိ အ် ြ့ဲွ အစညး် ) နငှ ရ့် လလဆံ သဲွ ူ (ြျားရသာအားမြငက့် ြု ဏ္ပ တီ စခ် )ု အကကားကာလတ၊ုိ စြီ ကံ နိ း် သြ့ုိ ဟတု ် အရောငး် အဝယဆ် ငုိ ေ် ာသးီ မခား တေားဝငသ် ရဘာတညူ ခီ ျကမ် ြစသ် ည။် ယငး် တငွ ပ် ါဝငသ် ြူ ျားက အြျားမပညသ် ဆူ ငုိ ေ် ာရေးပပုိ င် ဝယယ် ရူ ေးလပု င် နး် စဉတ် ငွ ် ြျှတ၍ပငွ လ့် ငး် မြငသ် ာြေှု ရိှ ေး လကုိ န် ာရဆာငေ် ကွ ေ် နသ် ရဘာတေူ ပါသည။် (Developed by Transparency International) • အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ေ် ျကရ် ေးရြကညာစာတြး် ြျား- အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေး ရကကညာစာတြး် ြျားသညလ် ညး် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေး ရဆာငေ် ကွ ခ် ျကြ် ျားကုိ လကုိ န် ာရစေန် ေညေ် ယွ အ် သးံု မပုသည့် ကာလတ၊ုိ စြီ ကံ နိ း် သြ့ုိ ဟတု ် အရောငး် အဝယဆ် ငုိ ေ် ာ သးီ မခားရြာမ် ပချကမ် ြစသ် ည။် ကြု ဏ္ပ ြီ ျား၊ အစးုိ ေြျားနငှ /့် သြ့ုိ ဟတု ် တဆငခ့် ံ ကနေ် ရကုိ တ် ာြျားသည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေး ရကကညာစာတြး် တငွ ် ပါဝငလ် တြ် တှ ရ် ေးေးုိ နငုိ သ် ည။် 41

• တေားဝငစ် းီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ပးူ ရပါငး် မြငး် -တေားဝငစ် းီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ပးူ ရပါငး် မခငး် သည်နငုိ င် တံ စခ် ၊ု ရဒသတစခ် ုသြ့ုိ ဟတု ် ကဏ္ဍတစခ် တု ငွ ် အသးံု မပုရဆာငေ် ကွ န် ငုိ ပ် ါသည။် ပးူ ရပါငး် ြည့် ကြု ဏ္ပ တီ စခ် သု ည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးြူ သရဘာတေားြျားအတကွ ် ေငှ း် လငး် ရသာကတကိ ဝတန် ငှ ့် ကျငဝ့် တဆ် ငုိ ေ် ာ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် စနံ နှု း် ြျားကုိ လကုိ န် ာမခငး် တက့ုိ မုိ ပသေြည။် ပြံု နှ လ် တွ လ် ပရ် သာ စာေငး် စစရ် ဆးမခငး် ြျားနငှ ့် ရစာငက့် ကညစ့် စရ် ဆးမခငး် လပု င် နး် စဉြ် ျားသည် လကုိ န် ာရဆာငေ် ကွ ြ် ကှု ုိ ရြာရ် ဆာငမ် ခငး် မြစသ် ည။် • ြသူ ရဘာတေားကအုိ ရမြြသံ ညပ့် ဏာြရဆာငေ် ကွ ြ် ျကြ် ျား- ြသူ ရဘာတေားကအုိ ရမခခသံ ည့် ပဏာြရဆာငေ် ကွ ခ် ျက် ြျားသည် နငုိ င် ၏ံ ရကာပ် ရုိ ေးေငှ း် ယဉရ် ကျးြတှု ငွ ် စဉဆ် ကြ် မပတက် ာလေညှ ရ် ဆာငေ် ကွ ခ် ျကမ် ြင့် ပငွ လ့် ငး် မြငသ် ာရသာ စးီ ပာွ းရေးအရလအ့ ကျငြ့် ျား ရပါငး် စညး် ြကှု ုိ မြငှ တ့် ငရ် ပးသည။် • ပညာရပးမြငး် နငှ ရ့် လက့ ျငရ့် ပးမြငး် -ပညာရပးမခငး် နငှ ရ့် လက့ ျငရ့် ပးမခငး် ကုိစရု ပါငး် ရဆာငေ် ကွ မ် ခငး် ၏အစတိ ်အပငုိ း် တစခ် ု အမြစရ် ဆာငေ် ကွ န် ငုိ ပ် ပးီ အသပိ ညာမြငှ တ့် ငရ် ေးနငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာ စြွ း် ေညတ် ညရ် ဆာကရ် ေး တတ့ုိ ငွ ် အလနွ အ် ရေးပါသည။် ASEAN ဆငုိ ေ် ာ စရု ပါငး် ရဆာငေ် ကွ မ် ြငး် နငှ ့် ကျငဝ့် တဦ် းစားရပးြြှု ျား ေငုိ း် - Private Sector Collective Action Coalition Against Corruption (CAC) သည် တကရ် ောကသ် ြူ ျားကုိ အဂတိ လကုိ စ် ားြဆှု ငုိ ေ် ာ အနေ္တ ာယအ် ရကကာငး် ကသုိ ေိ ရိှ စေန် သးံု လတစက် ကြိ ် အလပု ရ် ရံု ဆးွ ရနးွ ပြဲွ ျားကုိ စစီ ဉက် ျငး် ပရပးပါသည။် ၂၀၁၉ ခနု စှ ် ဇနန် ဝါေလီ တငွ ် CAC သည် SMEလပု င် နး် ြျားအတကွ ် လာဘရ် ပးလာဘယ် ကူ ငး် ေငှ း် ရေးဆငုိ ေ် ာလကစ် ကဲွ ုိ စတငမ် ြန့မ် ြူးခပ့ဲ ပးီ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးကုိ တငုိ း် တာေန် ကယုိ တ် ငုိ တ် ငုိ း် တာအကမဲ ြတြ် ဆှု ငုိ ေ် ာလြး် ညနွှ န် ငှ ့် အသအိ ြတှ မ် ပုလကြ် တှ ရ် ပးရေး လပု င် နး် စဉြ် ျားကလုိ ညး် မြန့ရ် ဝခပ့ဲ ါသည။် ယခအု ချနိ တ် ငွ ် အြ့ဲွ ဝင် ၉၅၃ ဦးေပိှ ပးီ ကြု ဏ္ပ ီ ၃၉၇ ခကု ုိ လကြ် တှ ရ် ပးအပခ် ပ့ဲ ပးီ မြစပ် ါသည။် CAC သည် ေငုိ း် အြျုိးသား အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ န် ငှ ့် ေငုိ း် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် အြ့ဲွ အစညး် တငွ ် ရကာငး် ြနွ ရ် သာ အရလအ့ ကျငြ့် ျားတးုိ မြငှ ေ့် န် အမခားအေပြ် ကလ် ြူ ှု အြ့ဲွ အစညး် အပု စ် ြု ျားနငှ လ့် ညး် အနးီ ကပပ် းူ ရပါငး် ရဆာငေ် ကွ ရ် နပါသည။် ဗယီ ကန် ြ-် ‘Helping SMEs in Vietnam resist corruption’ သည် ဗယီ ကန် ြအ် စးုိ ေနငှ ့် “UK ဓနရောကပ် ရ့ံ ေး”ြှ ပးူ တဲွ ရောကပ် ရ့ံ ပးသည့် ဗယီ ကန် ြက် နု သ် ညက် ကးီ ြျားနငှ စ့် ကြ် လှု ကြ် အှု သငး် (VCCI)ြှ ဦးရဆာငြ် မှု ြင့် စတငရ် ဆာငေ် ကွ လ် ျက် ေပိှ ါသည။် ယငး် တငွ ် အနွ လ် ငုိ း် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးလကစ် ဲွ (SME လကစ် အဲွ ရပါ်အရမခမပု၍ IBLF Global ကုိ ၂၀၁၅ ခနု စှ တ် ငွ ် ရေးသားေတု ရ် ဝခပ့ဲ ါသည)် နငှ ့် ရဒသဆငုိ ေ် ာ သငတ် နး် ဆောြျားအြ့ဲွ တ့ုိ ပါဝငပ် ါသည။် ြတညူ ရီ သာ ပြုိ ့ ၈ ပြုိ ့ေိှ SME လပု င် နး် ြျား ၁၁၀၀ ရကျာက် ုိ ၃ လကကာ သငတ် နး် ပခ့ုိ ျရပးခပ့ဲ ပးီ ဟနုိွ ငး် ေိှ VCCI ြှ ကကးီ ြူှ း၍ စကားဝငုိ း် ရဆးွ ရနးွ ပကဲွ ုိ ဆကလ် ကက် ျငး် ပခေ့ဲ ာ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ၄၀ရကျာန် ငှ ့် အစးုိ ေရခါငး် ရဆာငြ် ျားတကရ် ောက် ခက့ဲ ကပါသည။် ြဝူ ါဒစာတြး် ကုိ ဗယီ ကန် ြအ် စးုိ ေြှ အတညမ် ပု ေတု ရ် ဝပပးီ မြစသ် ည့် ပဂု လ္ဂ ကိ - အစးုိ ေ ကျငဝ့် တ် ပးူ ရပါငး် တညရ် ဆာကြ် ကှု ုိ ြနတ် းီ မခငး် အရပါ် ရောကခ် ခံ ျကန် ငှ အ့် တူ အစးုိ ေေံ တငမ် ပေားခပ့ဲ ါသည။် ေလိ စပ် ငုိ -် “Project SHINE” သည် Siemens ၏ အကအူ ညမီ ြင့် “ဘကံု ျငဝ့် တြ် ျား မပနလ် ညေ် ရူ ောငမ် ခငး် ကုိ မြငှ တ့် ငေ် နန် ငှ ့် လ့ူအြ့ဲွ အစညး် ၏အြျုိးြျုိးရသာကဏ္ဍြျားကကား လကခ် နံ ငုိ ရ် လာကသ် ည့် ကျငဝ့် တစ် နံ နှု း် ြျား ေရူ ောငေ် နေ် ညေ် ယွ ၍် ပဂု လ္ဂ ကိ ကဏ္ဍ- ဦးရဆာငသ် ညတ့် ကုိ ပ် ”ဲွ ကုိ ၂၀၁၀ ခနု စှ ြ် ှ ၂၀၁၇ ခနု စှ က် ကားတငွ ် စတငရ် ဆာငေ် ကွ ခ် ပ့ဲ ါသည။် ယငး် သည် Integrity Initiative Inc. နငှ ့် ၂၀၁၃ ခနု စှ တ် ငွ ် ပးူ ရပါငး် လပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ ခ် ပ့ဲ ါသည။် အဆပုိ ါလပု င် နး် စဉသ် ည် စးီ ပာွ းရေးလပု ် ငနး် ြျားအတကွ ် စစု ညး် ေားရသာ မပုြရူ ဆာငေ် ကွ ြ် ဆှု ငုိ ေ် ာကျငဝ့် တတ် စခ် ၊ု ကျငဝ့် တက် ျငဝ့် တဆ် ငုိ ေ် ာ လကုိ န် ာရဆာငေ် ကွ ြ် ှု ြရူ ဘာငတ် စခ် နု ငှ ့် ကျငဝ့် တဆ် ငုိ ေ် ာကယုိ တ် ငုိ အ် ကမဲ ြတဆ် နး် စစြ် လှု ကစ် တဲွ စခ် အု မြစ် ြ့ံွ ပြုိ းလာခပ့ဲ ါသည။် အငဒ် နုိ းီ ောှ း- အငဒ် နုိ းီ ောှ းနငုိ င် သံ ည် ကျငဝ့် တန် ငှ တ့် ာ၀နယ် ြူ ေှု ရိှ သာ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားကုိ လပု က် ငုိ ေ် နအ် တကွ ် စြွ း် ရဆာင် ေညမ် ြငှ တ့် ငေ် နန် ငှ ့် ပးူ ရပါငး် ရဆာငေ် ကွ ေ် နအ် တကွ ် Indonesia Business Links အငဒ် နုိ းီ ောှ း စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ကနွ ေ် ကက် ုိ ဘဏ္ဍာရေးအကျပအ် တညး် အပပးီ တငွ ် တညရ် ောငခ် သ့ဲ ည။် 42

မြနြ် ာစ့ ရု ပါငး် ရဆာငေ် ကွ မ် ြငး် ဆငုိ ေ် ာ ပဏာြရမြလြှ း် ြျား ရငွရဆာင်ကြ်းရမြဟိုတယ်ပိုင်ေှင်ြျားအသင်း သည် မပဿနာြျားအတကွ ရ် မြေငှ း် ေန် အတတူ ကရွ ဆာငေ် ကွ က် ကပါသည။် ယငး် တငွ ် တေားဝငပ် ြဲွ ျားတငွ ် အခြရ့ဲ ြျာရ် မြရေး သြ့ုိ ဟတု ် ရနောအခြရ့ဲ ပးေနန် ငှ ့် အောေကိှ ကးီ ြျားလညပ် တရ် ေးတငွ ် အခနး် ြျားစစီ ဉြ် ျားရပးေန် ြကကာခဏရတာငး် ဆြုိ ြှု ျား ပါဝငသ် ည။် အသငး် အရနမြင့် အောေြိှ ျား၏လညပ် တြ် ြှု ျားနငှ ့် ရဆာငေ် ကွ ် ြြှု ျားတငွ ် ရောကပ် ရ့ံ ပးေန် ဆနေ္ဒ ရိှ သာလ် ညး် အြ့ဲွ ဝငြ် ျားအရနမြငလ့် ညး် ကနု က် ျစေတိ ြ် ျားကုိ ေနိ း် သြိ း် ေနလ် အုိ ပသ် ည။် အြ့ဲွ ဝငြ် ျားသည် အစးုိ ေပငုိ း် ဆငုိ ေ် ာရတာငး် ဆြုိ ြှု ျားကုိ အသငး် ြရှ ဆာငေ် ကွ မ် ခငး် အမြစ် တမ့ံု ပနရ် ပးေနသ် ရဘာတပူ ပးီ တစသ် းီ ပဂု လ္ဂ အရနမြင့် ြရဆာငေ် ကွ ပ် ါ။ယငး် သည်အြ့ဲွ ဝငြ် ျားကသရဘာတေူ ားသည့်ေညဝ့် ငရ် ကကးပြာဏ(ဥပြာ-တစည် တာ တညး် ခသုိ ည့် လညပ် တသ် အူ တကွ ် အဆငမ့် ြငအ့် ခနး် ြျား)နငှ ့် အြ့ဲွ ဝငြ် ျားအားလးံု က ေညဝ့် ငရ် ကကးရပးေနခ် ငွ မ့် ပုသည။် လာရောကလ် ညပ် တြ် ညအ့် ောေအိှ တကွ ် ရတာငး် ဆခုိ ျကြ် ျားအားလးံု ကုိ အသငး် ေတံ ငမ် ပရတာငခ် ေံ ြညမ် ြစပ် ပးီ အသငး် အရနမြင့် အသငး် ၏ြဝူ ါဒြျားအေ တစခ် ခု ျငး် စအီ ရပါ်တငွ စ် ဉး် စားသးံု သပက် ာ အြ့ဲွ ဝငြ် ျားကအုိ ရကကာငး် ကကားေြည။် (အေငး် အမြစ-် လရူ တ့ွ ရြးမြနး် မခငး် ၊ ရအာကတ် ဘုိ ာလ ၂၀၁၉) ၂၀၁၉ခနု စှ တ် ငွ ်မပညပ် အလပု အ် ကငုိ ရ် အဂျငစ် ီ၂၅ခရု ကျာသ် ည်အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ ၊် နငုိ င် ရံ တာသ် ြတ္မ ရးံု ၊ အလပု သ် ြား၊ လဝူ ငြ် ကှု ကးီ ကကပရ် ေးနငှ ့် မပညသ် ့ူအငအ် ားဝနက် ကးီ ဌာနနငှ ့် အလပု သ် ြားရေးောမပညရ် ောငစ် လု တွှ ရ် တာ် ရကာြ် တတီ န့ုိ ငှ အ့် တူ အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု စိ ေ္စ ပြ် ျားကုိ ပးူ ရပါငး် လပု ရ် ဆာငခ် ပ့ဲ ါသည။် ဘနရ် ကာကေ် ိှ မြနြ် ာသရံ းံု ြှ အလပု ် သြားသအံ ောေနိှ ငှ ့် ၎ငး် ၏လကရ် ောက၂် ဦးတသ့ုိ ည် အရြေကိ နရ် ဒါ်လာ ၁၄၄,၀၀၀ လာဘရ် ငေွ ယေူ ားရကကာငး် စပွ စ် ခဲွ ေံ သညက့် စိ န္စ ငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ တငုိ က် ကားစာကလုိ ကခ် ေံ ေပိှ ပးီ ရနာက် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ သ် ညြ် ျကမ် ြငသ် က် ရသြျားကုိ လရူ တ့ွ ရြးမြနး် စစရ် ဆးမခငး် ၊ စာေကွ စ် ာတြး် ြျားစစရ် ဆးမခငး် နငှ ့် မြနြ် ာနငုိ င် နံ ငှ ့် ေငုိ း် နငုိ င် ေံ ိှ ဘဏအ် ရကာငြ့် ျား ကုိ စစရ် ဆးမခငး် ြျားမပုလပု ခ် ပ့ဲ ါသည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ သ် ည် ြကကာရသးြကီ သအံ လပု သ် ြား အောေကိှ ုိ ေနက် နု ပ် ြုိ ့၊ ရမြာကဒ် ဂေံု စဲ ခနး် တငွ အ် ြြှု ငွ လ့် စှ ခ် ပ့ဲ ပးီ ေနက် နု တ် ငုိ း် ရဒသကကးီ တေားလတွှ ရ် တာတ် ငွ ် တေားစဆဲွ ုိ ေားပါသည။် (အေငး် အမြစ:် ြဒီ ယီ ာြျားြှ သတငး် ြျား ) ၂၀၁၈ ခနု စှ ၊် ဇလူ ငုိ လ် တငွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ (် ACC) နငှ ့် ကနု သ် ညက် ကးီ ြျားနငှ ့် စကြ် လှု ကြ် ှု လပု င် နး် ေငှ ြ် ျားအသငး် အြ့ဲွ ချုပ် (UMFCCI) တသ့ုိ ည် ပးူ တေဲွ တု မ် ပနရ် ကကညာချကတ် ငွ ် ကလု သြဂ္ဂ ကြာ္ဘ လးံု ဆငုိ ေ် ာ တေားဝငသ် ရဘာတညူ ခီ ျကက် နွ ေ် ကက် ုိအရောကအ် ကမူ ပုေန်လကြ် တှ ရ် ေးေးုိ ခက့ဲ ကပါသည။် အဆပုိ ါအြ့ဲွ အစညး် ြျားသည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေး အစအီ ြြံ ျားနငှ ့် စပလ် ျဉး် ၍ မပုြရူ ဆာငေ် ကွ ြ် ဆှု ငုိ ေ် ာ ကျငဝ့် တြ် ကူ ကြး် ရေးဆေဲွ န၊် မပညတ် ငွ း် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားအတကွ ် လြး် ညနွှ ခ် ျကြ် ျားေတု ရ် ပးေန၊် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ြ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာ ပညာရပးအစအီ စဉ် ြျား စစီ ဉရ် ဆာငေ် ကွ ရ် ပးေနန် ငှ ့် စကြ် လှု ပု င် နး် ြျား၏အရကာငး် ဆးံု အရလအ့ ကျငြ့် ျားြျှရဝမခငး် အပါအဝင် စးီ ပာွ းရေးလပု ် ငနး် အသငုိ း် အဝငုိ း် ကကားတငွ ်အသပိ ညာရပးမြငှ တ့် ငေ် န်ပးူ တရဲွ ဆာငေ် ကွ ခ် ပ့ဲ ါသည။် ေြုိ စှ တင၍် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျက် ရေးရကာြ် ေငှ ် သည် လြး် ညနွှ ခ် ျကြ် ျားကုိ ၁၄/၂၀၁၈ အြနိ ့ရ် ကကာမ် ငာစာမြင့် ေတု မ် ပနရ် ကကညာခပ့ဲ ပးီ ဤလကစ် စဲွ ာအပု သ် ည် ယငး် ကအုိ ရောကအ် ကမူ ပုေန် မြစသ် ည။် UMFCCI က MCRB နငှ ့် အမပညမ် ပညဆ် ငုိ ေ် ာေငး် နးီှ မြုှ ပန် သံှ ြူ ျားမြစက် ကရသာ ကုိ ကာကလုိ ာနငှ တ့် ယလ် ရီ နာတန့ုိ ငှ ့် တြဲွ ကက် ာ ၂၀၁၈ ခနု စှ ၊် ဒဇီ ငဘ် ာလ ၅ ေကရ် န့တငွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးဆငုိ ် ော အလပု ရ် ရံု ဆးွ ရနးွ ပကဲွ ုိ ပးူ တလဲွ ကခ် ကံ ျငး် ပခေ့ဲ ာတငွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ ၏် ဥကဌ္က နငှ ့် DICA ြှ ညနွှ ် ကကားရေးြူှ းချုပတ် က့ုိ လုိ ညး် ြတိ က် ကားခပ့ဲ ါသည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ားဆးီ ကာကယွ ရ် ေးအေ့ဲွ ြျားနငှ အ့် တူ စရု ပါငး် ရဆာငေ် ကွ မ် ြငး် နငုိ င် ရံ တာသ် ြတ္မ ၏ လြး် ညနွှ ြ် နှု ငှ ့် ပပ့ံ းုိ ြမှု ြင့် ၂၀၁၉ ခနု စှ တ် ငွ စ် တင၍် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ ၏် ၂၀၁၈- ၂၀၂၁ ြဟာဗျူဟာစြီ ကံ နိ း် ြှ အဓကိ အစတိ အ် ပငုိ း် တစခ် ၊ု အြျားမပညသ် -ူ ပဂု လ္ဂ ကိ ဆငုိ ေ် ာ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးစီ ြကံ နိ း် ၏ တစစ် တိ တ် စပ် ငုိ း် အမြစ် ဝနက် ကးီ ဌာနြျားနငှ ့် ဦးစးီ ဌာနြျားပါဝငသ် ည့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ားဆးီ ကာကယွ ရ် ေးအြ့ဲွ ြျား(CPUs)ကုိ တညရ် ောငခ် သ့ဲ ည။် 43

ဝနက် ကးီ ဌာန၏ဦးရဆာငြ် မှု ြင့် ရဆာငေ် ကွ ရ် သာလ် ညး် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ ၏် လြး် ညနွှ ြ် အှု ေ ၎ငး် တ့ုိ ၏ တာဝနြ် ျားြာှ - (၁) ဌာနြျားေိှ အဂတလိ ကုိ စ် ားြမှု ပဿနာြျားကုိ စစိ စရ် ြာေ် တု ေ် န် (၂) ရြာေ် တု ပ် ပးီ ရသာ အဂတလိ ကုိ စ် ားြမှု ပဿနာြျားကုိ ရမြေငှ း် ေန် (၃) ရနာကေ် ပအ် ဂတလိ ကုိ စ် ားြမှု ပဿနာြျားတငွ မ် ပညသ် ့ူဝနေ် ြး် ြျားပါဝငမ် ခငး် ြကှ ာကယွ ေ် နတ် မ့ုိ ြစသ် ည။် CPUs ြျားတငွ ် လပု င် နး် တာဝန် အာဂျငဒ် ါ ၆ ြျကေ် ပိှ ပးီ ၎ငး် တြ့ုိ ာှ - ၁။ လပု ရ် ဆာငေ် ြည့် လပု င် နး် တာဝနဝ် တေ္တ ားြျား (ToR)ကုိ ရေးဆမဲွ ပဌာနး် ေန။် ၂။ ဌာနအလကုိ ် တညပ် ြလဲ ပု ေ် းံု လပု န် ညး် ြျား (SOPs) ြျားရေးဆေဲွ ာတငွ က် ညူ ေီ နန် ငှ ့် ဝနရ် ဆာငြ် ေှု ယရူ သာ မပညသ် ူ ြျားနငှ ့် တကုိ ရ် ကုိ သ် ကဆ် ငုိ ရ် နရသာအချကြ် ျားကဌုိ ာနခြဲွ ျားနငှ ့် မပညသ် လူ ေူ အု ားအသရိ ပးေန။် ၃။ အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု ရဘးအနေ္တ ာယမ် ြစန် ငုိ ရ် မခေရိှ သာ ဥပရဒ၊ စညး် ြျဉး် စညး် ကြး် ၊ အြနိ ့၊် ညနွှ က် ကားချကြ် ျားမပုမပင် ရမပာငး် လရဲ ေးအတကွ ် တငမ် ပရဆာငေ် ကွ ေ် န။် ၄။ ဆကစ် ပရ် နသညစ့် းီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျား ကျငဝ့် တလ် ကုိ န် ာြှု ေစိှ ာွ ရဆာငေ် ကွ ြ် ေှု ရိှ စရေး ရဆာငေ် ကွ ေ် န။် ၅။ ဌာနဆငုိ ေ် ာ တာဝနေ် သိှ ြူ ျားနငှ ့် ဆကစ် ပရ် နသညစ့် းီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားအကကား လတွ လ် ပ၍် ပငွ လ့် ငး် မြငသ် ာရသာ ရဆးွ ရနးွ ပြဲွ ျား မပုလပု သ် ာွ းေန် နငှ ့် ၆။ ရအာကရ် မခရးံု ြျားတငွ ် ဝနရ် ဆာငြ် ေှု ယရူ နရသာ မပညသ် တူ စဦ် းချငး် ေသံ ့ုိ (မြညဆ့် ညး် မခငး် အစအီ စဉမ် ြင)့် ြနု း် ြှ တဆငဆ့် ကသ် ယွ ပ် ပးီ မပညသ် ့ူဝနရ် ဆာငြ် လှု ပု င် နး် ြျား အဆငရ် မပြေှု ြိှ ေိှ ရသချာရစေနအ် တကွ ် ရဆာငေ် ကွ ေ် န။် တမ့ုိ ြစသ် ည။် CPU ြျားကုိ ၎ငး် တဝ့ုိ နက် ကးီ ဌာနြျားေိှ အဂတမိ ြစန် ငုိ ရ် မခအနေ္တ ာယြ် ျားသည့် ဧေယိ ာြျားကဆုိ းံု မြတေ် န် 'အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု အနေ္တ ာယ် ဆနး် စစအ် ကမဲ ြတမ် ခငး် 'ြျား မပုလပု ေ် နတ် ကုိ တ် နွ း် သည။် ေရ့ုိ ကကာင့် အကျငပ့် ျကမ် ခစားြမှု ပဿနာြျားကုိ ရြာေ် တု ် ေနအ် တကွ ် CPU ြျား၏ လပု င် နး် တာဝနအ် ြတှ ် ၅နငှ အ့် ညီ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားက CPU ြျားနငှ အ့် တပူ းူ ရပါငး် ၍ ြညသ် ့ုိ ရမြေငှ း် ရဆာငေ် ကွ ြ် ညဆ် သုိ ညအ့် ချကအ် ရပါ်တငွ ် အကကမံ ပုချကြ် ျားမပုလပု န် ငုိ သ် ည။် လပု င် နး် တာဝနအ် ြတှ ် ၂ တငွ ် ရြာမ် ပေားသည့် အတငုိ း် လာဘရ် ပးလာဘယ် ြူ ကှု ုိ ရလျှာခ့ ျေနန် ညး် လြး် တစေ် ပြ် ာှ လပု င် နး် စဉြ် ျားနငှ ့် အခရကကးရငြွ ျားနငှ စ့် ပလ် ျဉး် ၍ ေငှ း် လငး် ရသာသတငး် အချကအ် လကြ် ျားကုိ အနွ လ် ငုိ း် နငှ ့် ရးံု တငွ ် ရြာမ် ပေနမ် ြစ် သည။် ယငး် တငွ ် ရးံု ြျားကရဆာငေ် ကွ ရ် ပးေသည့် တေားဝငအ် ခရကကးရငြွ ျားနငှ ့် အဆငတ့် စခ် ခု ျငး် စအီ တကွ ် လအုိ ပရ် သာ အချနိ က် ာလ (ပါြစ၊် လငုိ စ် င၊် သရဘာတခူ ငွ မ့် ပုချက၊် အသးံု မပုဆကသ် ယွ ရ် ဆာငေ် ကွ မ် ခငး် စသည)် တ့ုိ ပါဝငသ် ငသ့် ည။် ယငး် သည် သးံု စသဲွ မူ ပညသ် ြူ ျားအားဗဟသု တု နငှ ့် ၎ငး် တအ့ုိ ရနမြင့် ြညသ် ညတ် က့ုိ ရုိ ြျှာလ် ငလ့် ပု က် ငုိ ေ် ြညက် ုိ လကရ် တ့ွ ကျကျ သေိ နိှ ားလညြ် ြှု ျား ရပးေြညမ် ြစသ် ည။် ဝဘဆ် ဒုိ ြ် ျား၊ သတငး် စာရကကာမ် ငာြျားနငှ ့် အမပငဘ် ကဆ် ငုိ း် ဘတု ြ် ျားမြငရ့် ပးရဆာင် ေြည့် အခရကကးရငြွ ျား၊ အချနိ ဇ် ယားြျားကုိ အသရိ ပးနငုိ သ် ည။် ေသုိ သ့ုိ ေိ ားမခငး် မြင့် လအုိ ပရ် သာစာေကွ ် စာတြး် ြျား သြ့ုိ ဟတု ် ကကုိ တငခ် ငွ မ့် ပုချကြ် ျား ေေေိှ န် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားက စရု ပါငး် ရဆာငေ် ကွ န် ငုိ သ် ည။် အစးုိ ေသည် ကြု ဏ္ပ ြီ တှ ပ် တံု ငမ် ခငး် ၊ လငုိ စ် ငရ် ပးမခငး် ၊ ရေြးီ သယွ တ် နး် မခငး် စသညဝ့် နရ် ဆာငြ် ြှု ျားရပးောတငွ ် စညး် ကကပြ် ြှု ျား ေေိှ ြညြ် နှ ရ် သာလ် ညး် တတန် ငုိ သ် ြျှ ေငှ း် လငး် လယွ က် ရူ စသငသ့် ည။် ယငး် သည် တာဝနအ် ြတှ ် ၃ ကုိ အသြိ တှ မ် ပုမခငး် ပငမ် ြစသ် ည။် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားသည် စညး် ြျဉး် စညး် ကြး် ြျား နငှ ့် ပါြစလ် ပု င် နး် စဉြ် ျား ဥပြာ- လပု င် နး် စဉမ် ပရမြပံု ြျားကရုိ လလ့ ာေန် CPUြျားနငှ အ့် တူ ပးူ ရပါငး် ရဆာငေ် ကွ န် ငုိ ပ် ါသည။် လပု င် နး် စဉမ် ပရမြပသံု ည် ြညသ် ညအ့် ချကြ် ျားက ြညြ် ျှရပှု ရ် ေးွ သည၊် ြညသ် ညရ့် နောတငွ ် လစဟ် ာရနသည၊် လကရ် တ့ွ ရဆာငေ် ကွ ေ် ာတငွ ် ဥပရဒြျားက တစခ် နု ငှ ့် တစခ် ဆု န့က် ျငရ် နသညက် ုိ ြးီ ရြာငး် ေးုိ မပနငုိ သ် ည။် ေအ့ုိ မပင် အစးုိ ေဌာနြျားအားလညး် ကကုိ းနစီ နစရ် လျှာခ့ ျေန၊် အစးုိ ေကယုိ စ် ားလယှ ြ် ျားက ြညသ် ့ုိ ရးုိ ေငှ း် စာွ ရဆာငေ် ကွ န် ငုိ သ် ညန် ငှ ့် ြျကန် ာှ ချငး် ဆငုိ လ် ပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျားကရုိ လျှာခ့ ျေန် အတကွ အ် နွ လ် ငုိ း် တငွ ် ြညသ် ေ့ုိ ည့် သငွ း် ရဆာငေ် ကွ သ် ညက် ုိ နညး် ရပးလြး် မပြြှု ျားရပးနငုိ သ် ည။် ယငး် သအ့ုိ ချကြ် ျားအားလးံု သည် အစးုိ ေက ဦးစားရပးအမြစ် တးုိ မြငှ ေ့် ားရသာ “စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ရဆာငေ် ကွ ြ် အှု ခကအ် ခြဲ ေမိှ ခငး် ”တငွ ် ပါဝငပ် ါသည။် 44

မြနြ် ာအစးုိ ေသည် မပုမပငရ် မပာငး် လရဲ ေးလပု င် နး် ြျား၏ ရအာငမ် ြငြ် ကှု တုိ ငုိ း် တာောတငွ ် အရမခခအံ မြစ် ကြာ္ဘ ဘ့ ဏ၏် နစှ စ် ဉ် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ရဆာငေ် ကွ ြ် အှု ခကအ် ခြဲ ေမိှ ခငး် အစေီ ငခ် စံ ာကုိ အသးံု မပုလျကေ် ပိှ ပးီ ေပိ ဆ် းံု စာေငး် ၁၀၀ တငွ ် ပါဝငန် ငုိ ရ် ေး ကုိ ပစြ် တှ ေ် ားရဆာငေ် ကွ ရ် နပါသည။် မြန်ြာနိုင်ငံ၏ 'စီးပွားရေးလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်ေန်လွယ်ကူြှုအအဆင့်' အရမြအရနမပသြျက်။ ၂၀၂၀ခနု စှ ်အစေီ ငခ် စံ ာတငွ ်ေငး် နးီှ မြုှ ပန် ြံှ နှု ငှ ့်ကြု ဏ္ပ ြီ ျားညနွှ က် ကားြဦှု းစးီ ဌာန(DICA)၏“စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် တစခ် စု တငမ် ခငး် ” တငွ ် တေားဝငစ် ညး် ကြး် ြျားသတြ် တှ ြ် ကှု ရုိ လျာခ့ ျေန် အဓကိ ကကုိ းပြး် အားေတု ြ် ရှု ကကာင့် အဆင့် ၆ဆင့် တကလ် ာကာ ၁၆၅ သရ့ုိ ောကလ် ာရသာလ် ညး် အဆငအ့် ားမြင့် အာေပှ စြိ တိ ရ် ဒသ ၂၅နငုိ င် တံ ငွ ် ဒတု ယိ အနြိ ဆ့် းံု အဆငတ့် ငွ သ် ာ (အရေ့ှ တရီ ြာအေက)် ေရိှ နပါသည။် အဂတအိ နေ္တ ာယြ် ျားေသိှ ည့် မပဿနာအမြစြ် ျားဆးံု ဧေယိ ာြျားတငွ ် မြနြ် ာသည် အဆင့် ၂၀ တငွ ် ေရိှ နပပးီ လျှပစ် စေ် ေြိှ တှု ငွ ် (အဆင၂့် ၂)၊ အခနွ ြ် ျားရပးရဆာငေ် ြတှု ငွ ် (အဆင၂့် ၂)၊ စာချုပခ် ျုပဆ် ြုိ တှု ငွ ် (အဆင၂့် ၄) နငှ ့် နယစ် ပမ် ြတရ် ကျာက် နု သ် ယွ ြ် တှု ငွ ် (အဆင၂့် ၅) စသညမ် ြင့် ၎ငး် လပု င် နး် ြျားရဆာငေ် ကွ ေ် န် လာဘရ် ပးေြြှု ျားကုိ ရြာမ် ပ ရနသည။် CPU ြျား၏ လပု င် နး် တာဝနအ် ြတှ ် ၆ကုိ အရောကက် မူ ပုေနအ် တကွ ် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားသည် ဝနရ် ဆာငြ် ရှု ပးောတငွ ် ရကာငး် ြနွ သ် ညရ့် ဆာငေ် ကွ ခ် ျကြ် ျား၊ မပဿနာေသိှ ညဧ့် ေယိ ာြျားနငှ ့် အကမဲ ြတြ် လှု ပု င် နး် စဉတ် က့ုိ ုိ ရြာေ် တု ေ် န် စားသးံု သတူ ့ံု မပနရ် မြကကားချကြ် ျား စရု ဆာငမ် ခငး် အတကွ ် စနစြ် ျားေားေ၍ိှ ရအာငမ် ြငရ် အာင် ရဆာငေ် ကွ ေ် န် တကုိ တ် နွ း် နငုိ ပ် ါသည။် စးီ ပာွ ရေးလပု င် နး် အသငး် သြ့ုိ ဟတု ် စရု ပါငး် ရဆာငေ် ကွ ခ် ျကြ် ျားဆငုိ ေ် ာ ပဏာြရမခလြှ း် အမြစ် တမ့ံု ပနရ် မြကကားချက် အတကွ ် လြး် ရကကာငး် တစခ် ေု ားေမိှ ခငး် သြ့ုိ ဟတု ် အဆပုိ ါရမြကကားချကြ် ျားကုိ အစးုိ ေက တကုိ ရ် ကုိ ရ် ကာကခ် ံ စရု ဆာငး် နငုိ ေ် နမ် ပုလပု ် ေားသငသ့် ည။် တမ့ံု ပနရ် မြကကားချကသ် ည် စာေကွ အ် ရမခမပုပစံု ံ အသးံု မပု၍ရတာငး် ခနံ ငုိ သ် ည။် ဥပြာ ပြုိ ကုိ ကးီ ြားရသာအဂတလိ ကုိ စ် ားြှု တကုိ ် ြျကရ် ေးအစအီ စဉ၏် အစတိ အ် ပငုိ း် မြစသ် ည့် ေငး် နးီှ မြုှ ပန် ြံှ နှု ငှ ့် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားညနွှ က် ကားြဦှု းစးီ ဌာန (DICA) သည် အဂတလိ ကုိ စ် ား ြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးအစအီ စဉ၏် တးုိ တကြ် ကှု ုိ ရစာငက့် ကညစ့် စရ် ဆးေန် သးံု စသဲွ ြူ ျားေြံ ှ စာမြငရ့် ေးသားေားရသာမပနရ် မြကကား ချကြ် ျားနငှ ့် အနွ လ် ငုိ း် ြမှ ပနရ် မြကကားချကြ် ျားကရုိ ကာကခ် မံ ခငး် စတငရ် ဆာငေ် ကွ ခ် ပ့ဲ ါသည။် အဆပုိ ါ မပနရ် မြကကားချကြ် ျားကုိ ေတု မ် ပနရ် ကကမငာမခငး် ြေရိှ သာလ် ညး် မပဿနာမြစသ် ည့် ဧေယိ ာြျားကုိ ရြာေ် တု ေ် နန် ငှ ့် ယငး် တက့ုိ ုိ ရမြေငှ း် ရဆာငေ် ကွ ြ် ည့် နညး် လြး် ြျားောှ ရြေွ န် DICA စြီ ခံ န့ခ် ရဲွ ေးြှ အသးံု မပုပါသည။် 45

3: LEGAL AND POLICY FRAMEWORK မြနြ် ာ့ ထးံု ရကျာက၊် ရေနှေ ငှ ့် သမံ ေူတးူ ရောမ် ြငး် ဆငုိ ေ် ာ MCRB၏ Sector Wide Impact Assessment (SWIA) ၂၀၁၈ အေ အလးံု စံု သတု္တ တးူ ရောမ် ြငး် ပါြစေ် ယသူ ည့် ကြု ဏ္ပ တီ စြ် ၏ု အရတ့ွ အကကုကံ ုိ အစေီ ငြ် ြံ တှု ငွ ပ် ါေသိှ ညလ့် ပု င် နး် စဉမ် ပရမြပြံု ှ ရကာကန် တု ြ် ျက် Figure 1: Company experience of applying for an integrated permit 4 II. GUIDE MAPS ON THE PROCEDURES TO REGISTER COMPANIES IN MYANMAR 1. REGISTRATION OF MYANMAR PRIVATE COMPANIES Step 1 1 Submit signed name check form to DICA 1. Name-check form (bought from DICA 2 Submit company director identification documents or downloaded from DICA website) Check availability + 1,000 kyats of company name (for each director) to DICA 1. Copy of national registration card at DICA Step 2 3 Obtain company registration forms at DICA 1. Application cover letter 4 2. Declaration of registration (Form 1) Obtain company Pay stamp duty at One Stop Service (OSS) 3. Situation of registered office form registration forms 5 or Internal Revenue Department 4. Statement of company objectives 6 5. Directors’ details (Form 26) at DICA and pay Submit completed and signed company 6. Memorandum of Association stamp duty registration forms to DICA 7. Articles of Association Step 3 Pay company registration fee at OSS + 5,100 kyats Submit signed 1. Application cover letter company 2. Declaration of registration (Form 1) 3. Situation of registered office form registration forms 4. Statement of company objectives at DICA and pay 5. Directors’ details (Form 26) registration fees 6. Memorandum of Association 7. Articles of Association 1. Payment acceptance letter from OSS + 500,000 kyats မြနြ် ာနငုိ င် တံ ငွ ် ကြု ဏ္ပ ြီ တှ ပ် တံု ငေ် နအ် တကွ ် လပု က် ငုိ ေ် ြည့် အဆငြ့် ျားမပသြျက် 46

သေ့ုိ ာတငွ ် ပြုိ ေုိ ရိ ောကရ် သာ၊ အသးံု မပုေနလ် ယွ က် ရူ သာ၊ စနစ် တကျနငှ ့် လျှုိ့ဝကှ ရ် သာလြး် ရကကာငး် ြာှ စာတရုိ ပးပမ့ုိ ခငး် (SMS) အကပ် လရီ ကးေငှ း် ြျား သြ့ုိ ဟတု ် အနွ လ် ငုိ း် အသးံု မပုသစူ စတ် ြး် ြျားကုိအသးံု မပုေနမ် ြစသ် ည။် ၂၀၁၉ ခနု စှ တ် ငွ ် အစးုိ ေဝနရ် ဆာငြ် ှု ြျားအရပါ်၊ မပညသ် ြူ ျားက ၎ငး် တ၏့ုိ အရတ့ွ အကကုြံ ျားအတငုိ း် အမပုသရဘာနငှ ့်အပျကသ် ရဘာနစှ ြ် ျုိးစလးံု ပါဝငသ် ညအ့် သးံု မပု သြူ ျားစစတ် ြး် ကုိ မပညသ် ြူ ျားကယုိ တ် ငုိ ် SMS မြငတ့် မ့ံု ပန် ရမြ ကကားနငုိ သ် ညန့် ညး် လြး် “မေညဆ့် ညး် မြငး် ” Public feedback programme (PFP) အား ကြာ္ဘ ဘ့ ဏ၏် အကအူ ညနီ ငှ ့် အချုိ့ ရသာအစးုိ ေဌာနြျားက စတငအ် သးံု မပု ြတိ ဆ် ကခ် ပ့ဲ ါသည။် အသးံု မပုသြူ ျားသည် ၎ငး် တ၏့ုိ ြနု း် နပံ ါတက် ရုိ းံု တငွ ် ရပးေပပးီ တမ့ံု ပနရ် မြကကားချက် ရပးနငုိ သ် ည့် စာသားကုိ လကခ် ေံ ေသိှ ည။် လကတ် နု ့မ် ပနမ် ခငး် ကုိ ရလျှာခ့ ျေနအ် တကွ ် သကဆ် ငုိ ေ် ာ တာဝနေ် ိှ သြူ ျားေံ တငုိ က် ကားသြူ ညသ် ူ ြညဝ် ါမြစရ် ကကာငး် ြရြာေ် တု ် မခငး် မြင့် ရသချာရစသည့် အဆပုိ ါစနစြ် ျားကုိ ဒဇီ ငုိ း် ရေးဆေဲွ န် အရေးကကးီ သည။် ဤသ့ုိ စစတ် ြး် ပစံု ြံ ျားသည် ပြံု နှ လ် ြး် ရကကာငး် နငှ ့် အရတာအ် တနအ် ြညြ် သနိ ငုိ ရ် သာလပု င် နး် ြျား (ဥပြာ - ရဆးရ၊ံု ဝနရ် ဆာငြ် ၊ှု နငုိ င် ကံ းူ လကြ် တှ ြ် ျား) အတကွ ် ပြုိ အုိ သးံု ဝငပ် ပးီ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် လငုိ စ် ငအ် တကွ ် ြျားစာွ အသးံု ြဝင် စတိ ခ် ျယကံု ကညေ် ြည် ြဟတု ရ် ပ။ အေးူ သမြင့် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားကယုိ တ် ငုိ ပ် င် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ငွ ် ပးူ ရပါငး် ကကစံ ညန် ငုိ ရ် သာ ရကကာငမ့် ြစသ် ည။် အေပဘ် ကလ် ြူ အှု ေ့ဲွ အစညး် ြျားနငှ လ့် ပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ မ် ြငး် လြူ ရှု ေးလပှု ေ် ာှ းြြှု ျား- အေးူ သမြငလ့် ငူ ယြ် ျားပါဝငမ် ခငး် – စးီ ပာွ ရေးလပု င် နး် ကျငဝ့် တေ် နိ း် သြိ း် ေန် ကြု ဏ္ပ ြီ ျား၏ ေည် ေယွ ခ် ျကြ် ျားကြုိ ျှရဝောတငွ ် အြျုိးြျုိးရသာအမြငြ် ျားယရူ ဆာငလ် ာနငုိ ပ် ါသည။် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားသည် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု ကတုိ ကုိ ြ် ျကေ် ာတငွ ် ကညူ နီ ငုိ သ် ညြ့် ဝူ ါဒနငှ ့် ဥပရဒရေးောမပုမပငရ် မပာငး် လြဲ ြှု ျားအတကွ ် အကကရံ ပးေနန် ငှ ့် အဂတလိ ကုိ စ် ားြှု အရကကာငး် နငှ ့် ကာကယွ ေ် နန် ညး် လြး် ြျားအရကကာငး် ကုိ အသပိ ညာရပးမြငှ တ့် ငေ် န် ၎ငး် တန့ုိ ငှ အ့် တူ လပု က် ငုိ ရ် ဆာငေ် ကွ န် ငုိ ် သည် သြ့ုိ ဟတု ် အပပုိ ငရ် ဆာငေ် ကွ န် ငုိ သ် ည။် လအူ ြျားစကု အဂတလိ ကုိ စ် ားြ၏ှု ကနု က် ျစေတိ ြ် ျားနငှ ့် ယငး် ကကုိ ာကယွ ် နငုိ သ် ညန့် ညး် လြး် ြျားကုိသေိ နိှ ားလညလ် ာပါကစးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားအရနမြင့်၎ငး် တ၏့ုိ “အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု တုိ ကုိ ြ် ျက် ေနန် ငှ ့် ကျငဝ့် တေ် စိှ ာွ လပု က် ငုိ ေ် န”် ကကုိ းပြး် ြြှု ျားတငွ ် ြတိ ရ် ဆြွ ျား ြျားစာွ ေေလိှ ာနငုိ ြ် ညမ် ြစသ် ည။် 47

အာဆီယံအဂတိလိုက်စားြှုတိုက်ေျက်ရေးဆိုင်ောလူငယ်အစီအစဉ် မြနြ် ာ- ရမောငြ့် တတ် ညြ် ကညြ် ှု လငူ ယစ် ြနး် ြျား။ ၂၀၁၉ ခနု စှ တ် ငွ ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေး ရကာြ် ေငှ သ် ည် ပညာရေးဝနက် ကးီ ဌာနနငှ ့် UNODC တ၏့ုိ အကအူ ညမီ ြင့် လငူ ယ် ကဏ္ဍ၊ အဂတတိ ကုိ ြ် ျကရ် ေးအရကကာငး် ြျားရဆးွ ရနးွ ေန် ရနမပညရ် တာန် ငှ ြ့် နရ္တ လးတတ့ုိ ငွ ် ရမြာငြ့် တတ် ည် ကကညြ် ှု လငူ ယ် စခနး် ြျားကုိ ြငွ လ့် စှ သ် ငက် ကားရပးခပ့ဲ ါသည။် ထငုိ း် - အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ေ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာထငုိ း် လငူ ယြ် ျားကနွ ေ် က် သည် အသပိ ညာြျားြျှရဝမခငး် နငှ ့် အဂတလိ ကုိ ် စားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးတငွ ် အရောကအ် ကမူ ပုသညသ့် ငတ် နး် ြျားရပးမခငး် မြင့် လငူ ယြ် ျားကုိ အခငွ အ့် ာဏာရပးေန် UNDP ြရှ ောကပ် ရ့ံ ပးသည့် Facebook အပု စ် /ု အြ့ဲွ မြစသ် ည။် ေလိ စပ် ငုိ -် အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ေ် ျကရ် ေးဆငုိ ေ် ာလငူ ယအ် စအီ စဉြ် ျား ကုိ ၂၀၁၉ ခနု စှ ၊် စကတ် ငဘ် ာလတငွ ် ေရူ ောင် ခပ့ဲ ပးီ နငုိ င် အံ တငွ း် ြှ အြျားမပညသ် ဆူ ငုိ ေ် ာ နငှ ့် ပဂု လ္ဂ ကိ ဆငုိ ေ် ာတကသ္က လုိ ြ် ျား ၂၀၀၀ ရကျာြ် ှ ြလိ စပ် ငုိ လ် ငူ ယြ် ျားကုိ အဓကိ ေားရေးွ ချယခ် ပ့ဲ ါသည။် ယငး် အစအီ စဉြ် ျားသည် မပညသ် ့ူဝနရ် ဆာငြ် ြှု ျားတငွ ် ကျငဝ့် တန် ငှ ့် တာဝနခ် ြံ အှု ရပါ် အဓကိ ေားရဆာငေ် ကွ ခ် ပ့ဲ ါသည။် ကျငဝ့် တသ် ငက် ကားရပးသည့် ဆောြျားကလုိ ညး် ၎ငး် တ၏့ုိ ရကျာငး် သားေသံ ့ုိ အဆပုိ ါ သတငး် အချကအ် လကြ် ျားပြုိ ကုိ ျယမ် ပန့စ် ာွ ြညသ် မ့ုိ ြန့မ် ြူး ရပးနငုိ ြ် ည့် အရကကာငး် သငက် ကားရပးြညမ် ြစသ် ည။် YouthCo - သည် FairBiz ၏ အရောကအ့် ပမ့ံ ြင့် အာဆယီ နံ ငုိ င် ြံ ျားြှ လငူ ယလ် ပု င် နး် ေငှ ြ် ျားကုိ ရအာကပ် ါအချကြ် ျား ရဆာငေ် ကွ ေ် ာတငွ ် အေညအ် ချငး် ြျားတးုိ မြငရ့် စေန် ရလက့ ျငရ့် ပးမခငး် မြစသ် ည။် ၁။ ၎ငး် တ၏့ုိ စးီ ပာွ းရေးပစံု ြံ ျားတငွ ် ကျငဝ့် တလ် ကုိ န် ာြနှု ငှ ့် ရကာငး် ြနွ ရ် သာ စြီ အံ ပု ခ် ျုပြ် ှု အရလအ့ ကျငြ့် ျားကုိ ပါဝင် ရစကာ အရေးပါပကံု ုိ နားလညေ် န် ၂။ ကျငဝ့် တလ် ကုိ န် ာြနှု ငှ ့် ရကာငး် ြနွ ရ် သာစြီ အံ ပု ခ် ျုပြ် အှု ရလအ့ ကျငြ့် ျားကုိ လကခ် ကံ ျငသ့် းံု ပပးီ ၎ငး် တ၏့ုိ စီးပွားရေး ဝန်းကျင်တွင် ဂုဏ်သိက္ခာဆိုင်ောနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ော အန္တောယ်မြစ်နိုင်ရမခကို ရလျာ့ချေန် နှင့် ၃။ ရဒသတငွ း် နငှ ့် နငုိ င် အံ ဆငတ့် ငွ ် ပးူ ရပါငး် ရဆာငေ် ကွ ြ် ြှု ျား လပု ရ် ဆာငန် ငုိ ေ် န် ကကုိ းပြး် မခငး် မြင့် အာဆယီ အံ တငွ း် စးီ ပာွ းရေး ဂဏု သ် ကိ ာ္ခ နငှ ့် ပငွ လ့် ငး် မြငသ် ာြတှု က့ုိ ုိ အားရကာငး် ရစေန် ြဒီ ယီ ာ အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု ုိ တကုိ ြ် ျကလ် ရုိ သာ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားသည် စစံု ြး် ရြာေ် တု ရ် ေးသားရသာ သတငး် စာပညာကုိ ပပ့ံ းုိ ရပးသငသ့် ည။် ဤသမ့ုိ ပုလပု ေ် နန် ညး် လြး် ြျားတငွ ် ရကာငး် ြနွ ရ် သာ အေညအ် ရသးွ ေသိှ ည့် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားနငှ ့် စပလ် ျဉး် ၍ အစေီ ငခ် တံ ငမ် ပမခငး် မြင့် ကြု ဏ္ပ နီ ငှ ၎့် ငး် ၏လပု ရ် ဆာငြ် ြှု ျားအရကကာငး် ကုိ တကိ ျရသာအနွ လ် ငုိ း် သတငး် အချက် အလကရ် ြာမ် ပမခငး် လညး် ပါဝငသ် ည။် အဂတလိ ကုိ စ် ားြကှု သုိ သံ ယေလိှ ျှင် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားသည် စာနယဇ် ငး် သြားြျား ကုိ သတရိ ပးေနန် ငှ ့် သတငး် ရေးေနအ် တကွ ြ် ဟတု ဘ် ဲ သတငး် သြားသရိ စေနအ် တကွ ် ရနာကခ် သံ ြငုိ း် ရကကာငး် ကုိ အသရိ ပး ေန် လအုိ ပရ် ကာငး် လအုိ ပန် ငုိ ြ် ညမ် ြစသ် ည။် ြဒီ ယီ ာသည် စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် တစခ် မု ြစပ် ပးီ အေညအ် ရသးွ ေရိှ သာသတငး် ြျား ရေးသားနငုိ ေ် နဝ် ငရ် ငလွ အုိ ပသ် ည။် ကြု ဏ္ပ ြီ ျားသည် တာဝနယ် ြူ ေှု ရိှ သာြဒီ ယီ ာြှ ရဆာငေ် ကွ ေ် ားသညသ့် တငး် ြျားကုိ ဝယယ် ြူ တရ် ှု (subscribe) ေနန် ငှ ့် ရကကာမ် ငာေညဝ့် ငပ် ါကလညး် တာဝနခ် ြံ ေှု သိှ ည့် ြဒီ ယီ ာြျားတငွ ် ရကကာမ် ငာြျားရကကာမ် ငာေန၊် ြဒီ ယီ ာြျားကအေညအ် ချငး် ေိှ လပု င် နး် ြျား၏ အဂတတိ ကုိ ြ် ျကရ် ေးလပု င် နး် ြျားအရကကာငး် လညး် အခငွ သ့် ငလ့် ျှင် ရေးသားသငသ့် ည။် တာဝနခ် ြံ မှု ြငှ တ့် ငေ် န်ကကုိ းပြး် ရနသည့်ြဒီ ယီ ာနငှ လ့် ေူ အု ရမခမပုအြ့ဲွ အစညး် ြျားပခြိ း် ရမခာကြ် ခှု ေံ သညအ့် ခါစးီ ပာွ းရေးအပု စ် ု ြျားသည် ပဂု လ္ဂ ကိ နငှ ့် အြျားမပညသ် ကူ ဏ္ဍနစှ ခ် လု းံု အတကွ ် အစးုိ ေသ့ုိ ပငွ ပ့် ငွ လ့် ငး် လငး် ေတု ရ် ြာ် ရမပာဆရုိ ပးသငသ့် ည။် 48

49

ရနာက်ဆက်တွဲ (က) ကျင့်ဝတ်ရေးဆွဲောတွင်ပါဝင်ေြည့်အရမြြံအြျက်ြျားဆိုင်ောလြ်းညွှန် ဩစရကတးလျအရနာကပ် ငုိ း် အစးုိ ေ၏ မပညသ် ့ူကဏ္ဍဆငုိ ေ် ာရကာြ် ေငှ သ် ည် မပုလပု ရ် ဆာငေ် ကွ ြ် ဆှု ငုိ ေ် ာ ကျငဝ့် တြ် ျား အရပါ် ရအာကပ် ါအကကမံ ပုချကြ် ျားရပးပါသည။် • “ကျွနပု် တ် ”့ုိ သြ့ုိ ဟတု ် “ကျွနပု် တ် ၏့ုိ ” ဟရူ သာ အမပုသရဘာရဆာငသ် ည့်သြ့ုိ ဟတု ် အားလးံု ပါဝငန် ငုိ သ် ည့်ဘာသာစကား ကုိ အသးံု မပုပါ၊ • သင၏် ကျငဝ့် တက် ုိ ေငှ း် ေငှ း် လငး် လငး် ၊ တတိ ကိ ျကျ နငှ ့် လအူ ြျားနားလညလ် ယွ ရ် သာ ဘာသာစကားကုိ သးံု ပါ၊ • “ြလပု ေ် ြညအ့် ောြျားစာေငး် ”ကသ့ဲ ြ့ုိ တေ် ရသာကျငဝ့် တြ် ျုိးကုိ ရောှ ငပ် ါ။ အရမြြအံ ြျကြ် ျား • စအီ းီ အေုိ ြံ ှ ၎ငး် လညး် လကုိ န် ာြညဟ် ရူ သာ ကတကိ ဝတဆ် ငုိ ေ် ာ ပဂု ုိ္ဂ လရ် ေးသတငး် စကား • အဘယရ် ကကာငက့် ျငဝ့် တစ် ညး် ကြး် ရေးဆေဲွ သညက် ုိ ေငှ း် လငး် မခငး် • ကြု ဏ္ပ ၏ီ တနြ် းုိ ြျား၊ ရြျှာြ် နှ း် ချက် နငှ ရ့် ဆာငေ် ကွ ခ် ျက် / ြဟာဗျူဟာဦးတညခ် ျက် • ရဆာငေ် ကွ ြ် ညရ့် နောြျား: • ပဂု ုိ္ဂ လရ် ေးအမပုအြူ – ဝနေ် ြး် တစဦ် းချငး် စီ ြညသ် မ့ုိ ပုြရူ ဆာငေ် ကွ ေ် ြညက် ေုိ ငှ း် မပပါ • လြိ လ် ညလ် ညှ စ့် ားမခငး် သြ့ုိ ဟတု ် အဂတလိ ကုိ စ် ားြြှု ျား – သညး် ခနံ ငုိ သ် ညအ့် ော နငှ ့် သညး် ြခနံ ငုိ သ် ည့် အောတက့ုိ ကား ေငှ း် လငး် ရသာသတြ် တှ ခ် ျကြ် ျဉး် ကုိ ဆပဲွ ါ • ကြု ဏ္ပ ၏ီ အေငး် အမြစြ် ျားကအုိ သးံု မပုမခငး် – ြတှ တ် ြး် ေနိ း် သြိ း် မခငး် ၊ သတငး် အချက် အလကအ် သးံု မပုမခငး် ၊ အသိ ဉာဏပ် စည္စ း် နငှ ့် အတငွ း် ရေးအချကအ် လကြ် ျားအပါအဝင် ကြု ဏ္ပ ၏ီ ပစည္စ း် ြျား ကကုိ ာကယွ ် ေြညဆ် သုိ ညက် ုိ ေငှ း် လငး် ရြာမ် ပပါ • အကျုိးစးီ ပာွ းပဋပိ ကြ္ခ ျားနငှ ့် လကရ် ဆာငြ် ျားနငှ အ့် ကျုိးခစံ ားခငွ ြ့် ျား- လကရ် ဆာငြ် ျားနငှ ့် အမခားမပတ် မပတသ် ားသား ြေရိှ သာအပငုိ း် ြျားကုိ ြညသ် က့ုိ ငုိ တ် ယွ ရ် မြေငှ း် ေြညက် ုိ ရြာမ် ပပါ • ကျငဝ့် တ၏် သသံ ယမြစြ် ယွ ခ် ျုိးရြာကြ် ြှု ျားကသုိ တငး် ပမ့ုိ ခငး် • ကျငဝ့် တက် ုိ ချုိးရြာကသ် ညအ့် ခါ ြညသ် မ့ုိ ြစြ် ည် • အကကမံ ပုချကက် ြုိ ညသ် ညရ့် နောြေှ ယြူ ည် • မပုလပု ရ် ဆာငေ် ကွ ြ် ဆှု ငုိ ေ် ာကျငဝ့် တက် ုိ မပနလ် ညသ် းံု သပမ် ပငဆ် ငသ် ညရ့် န့စဲွ ရဟာငရ် ကာငလ် တွ လ် ပရ် သာ အဂတလိ ကုိ စ် ားြတှု ကုိ ြ် ျကရ် ေးရကာြ် ေငှ သ် ည် အရကကာငး် အောအတကွ ် အကကဉံ ာဏြ် ျား ပြုိ ရုိ ပးပပးီ ဒါရကုိ တ် ာြျားအရကကာငး် ကေုိ ငှ း် လငး် စာွ ရြာမ် ပေားသည။် အကျုိးရကျးဇးူ ကုိ လကြ် မံ ြငး် • ကြု ဏ္ပ ြီ ခှ ငွ မ့် ပုေားသညြ် အှ ပဒါရကုိ တ် ာြျားနငှ ့်ရးံု ဝနေ် ြး် ြျားကုိလပု င် နး် ကစိ ္စနငှ ပ့် တသ် တ်ဆကန် ယွှ ြ် ေှု ရိှ သာပဂု ုိ္ဂ လ် ြျားနငှ ့် ၎ငး် တ၏့ုိ လပု ရ် ြာက် ငုိ ြ် ကြ် ျား/ လကရ် အာကင် ယသ် ားြျားေြံ ှ အကျုိးရကျးဇးူ လကခ် မံ ခငး် ကုိ ကြု ဏ္ပ ၏ီ စးီ ပာွ းရေးလပု င် နး် ြျားရဆာငေ် ကွ ေ် ာတငွ ် ၎ငး် တ၏့ုိ ေညေ် ယွ ခ် ျကက် ုိ ေခိ ကုိ ရ် စသညက့် စိ အ္စ မြစ် တားမြစပ် ါ။ 50