2_SINIF_OKU_ANLAT

A. Aşağıdaki kelimeleri okuyalım. Metinle ilgili olan kelimelerin çivisini kırmızıya boyayalım. ŞİRİN ÖZENMEK DERE KULÜBE KOCAMAN MUTFAK BAHÇE ORMAN SAKİN GÜÇLÜ KURBAĞA SOĞUK GERÇEK ŞAŞKIN NEFES ŞİŞMEK ÖKÜZ PEMBE 50

KURABİYE ÇOCUK Masal bu ya; bir zamanlar yemyeşil bir köy varmış. Bu köy- de yaşlı bir çift yaşarmış. Bir gün yaşlı kadın eşine bir sürpriz yapmak istemiş. Mutfağa girip güzel bir kurabiye hazırlamış. Bu kurabiye oldukça büyük ve çocuk şeklindeymiş. Üzümden gözleri, pembe şekerden şapkası varmış. Yaşlı kadın kurabiyeyi pişirdikten sonra tabağa koyup soğu- masını beklemek için salona geçmiş. Biraz sonra mutfaktan ses gelmeye başlamış. Kurabiye çocuk: - Evde kimse yok mu? diye sesleniyormuş. Yaşlı adam ve yaşlı kadın bu duruma bi anlam verememiş. Kurabiye çocuk evin içinde bir sağa bir sola koşuyormuş. - Ben kurabiye çocuğum. Koşar, oynar, zıplarım. Lay, lay, lay. Kadın ve adam “dur” diye ba- ğırsalar da sözlerini dinletememiş- ler. Kurabiye çocuk, evin dış kapı- sını açarak bahçeye çıkmış. Bahçede saatlerce koşmuş, zıplamış, ağaçlara çıkmış, oynamış. Yorulunca eve dönerek kapıyı iki kere çalmış. Kurabiye çocuğun dönmesine yaşlı kadın ve adam çok sevinmiş. Kurabiye çocuğa “Bundan böyle bizimle yaşa.” demişler. 51

A. Aşağıdaki bulmacayı masala göre dolduralım. 1 Yaşlı kadın eşine ne yapmak istemiş? 2 Yaşlı kadın mutfağa girip ne hazırlamış? 3 Yaşlı kadın kurabiyenin şapkasını neden yapmış? 4 Masalın yaşandığı köy nasıl bir köymüş? 5 Kurabiye çocuk eve dönünce kapıyı kaç kere tıklamış? 6 Kurabiye çocuk evin dış kapısını açarak nereye çıktı? 7 Kurabiye çocuk eve ne zaman dönmüş? 2 16 4 3 7 5 52

DEĞERLENDİRME 4 ........................................... Bahar geldi, havalar ısındı. Eski ve yeni uçurtmalar yerlerin- den çıkarıldı. Gökyüzünde gün geçtikçe çoğalıyordu uçurtmalar. Ben de uçurtma uçurmak istiyordum. Kuzenimle birlikte kır- tasiyeciye gittik. Uçurtma kağıdı, yapıştırıcı ve ip aldık. Hazır uçurtma almaktansa kendi uçurtmamızı yapacaktık. Ben daha önce hiç uçurtma yapmamıştım. Kuzenim ise oldukça tecrübeliydi. Aldığımız malzemelerle eve gittik. Bahçedeki masanın üzeri- ne malzemeleri bıraktık. Evden makas almamı söyledi kuzenim. Renkli bir uçurtma yaptık. Çardağın üst katından uçurtmamızı uçurduk. Bulutlara ula- şacaktı neredeyse. Çok zevkliydi uçurtma uçurmak. Kuzenimle uçurtma sezonunun sonuna kadar uçurtma uçurduk. 53

1. Metnin başlığı aşağıdakiler- 5. Çocuk uçurtma ile ilgili neye den hangisi olur? karar veriyor? A. Kış Bitti A. Hazır uçurtma almak iste- B. Uçurtma Uçuralım miyor. C. Havalar Isındı B. Uçurtmayı okul çıkışı uçur- 2. Metne göre aşağıdakilerden mak istiyor. hangisi yanlıştır? A. Bazı çocukların uçurtma- C. Pahalı uçurtma istemiyor. ları yeni. B. Bazı çocukların uçurtma- 6. Çocuklar nasıl bir uçurtma ları eski. yaptılar? C. Çocukların hepsinin uçurt- A. Büyük bir uçurtma. ması var. B. Renkli bir uçurtma. C. Kuyruksuz bir uçurtma. 3. Aşağıdakilerden hangisi kırta- 7. Çocukların uçurduğu uçurt- siyeden alınan malzemeler- manın yükseldiği mesafe için den değildir? hangisi doğrudur? A. Makas A. Bulutların üstüne çıktı. B. Yapıştırıcı B. Bulutlara ulaştı. C. Uçurtma kağıdı C. Bulutlara ulaşmasına az kaldı. 4. Metne göre “tecrübeli” ne demek? 8. Metnin kahramanı çocuk için A. Daha önce uçurtma yap- hangisi yanlıştır? mamış. A. Kuzeniyle iyi anlaşıyor. B. Daha önce uçurtma gör- B. Uçurtma uçurmaktan zevk memiş. alıyor. C. Daha önce uçurtmalar C. Her gün okul çıkışı uçurt- yapmış. ma uçuruyor. 54

TAVŞAN KARDEŞLER Uzun zamandır yağmur yağmıyordu. Tavşan kardeşler Supi ile Rupi susuz ve aç kalmıştı. Supi, kardeşi Rupi’ye dönerek: - Kardeşim kaç gündür bir şey yemedik. Bir an önce yemek bulmalıyız. Yoksa açlıktan bayılacağım, dedi. Rupi, Supi ile aynı görüşte değildi: - Hayır kardeşim! Bence bir an önce su bulmalıyız. Kaç gündür bir damla su içmedim. Bu gidişle susuzluktan bayılacağız, dedi. Supi ile Rupi’nin bir an önce karar vermeleri gerekiyordu. Supi bir an önce yola çıkmaları gerektiğini düşünüyordu. Rupi’ye dönerek: - Kardeşim, yemek veya su seçimi yapmadan yola çıkalım. Hangisini bulursak önce onu tüketiriz, dedi. Bu fikir Rupi’ye man- tıklı geldi. Birlikte yuvalarının biraz ileri- sindeki çiftliğe doğru yola koyuldular. DEVAMI SAYFA 57’DE 55

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Tavşan kardeşlerin isimleri nedir? Cevap: 2. Tavşan kardeşler niçin aç ve susuz kalmıştı? Cevap: 3. Supi, Rupi’ye bir an önce ne yapmalıyız dedi? Cevap: 4. Rupi, Supi’ye bir an önce ne yapmalıyız dedi? Cevap: 5. Supi ne düşünüyordu? Cevap: B. Aşağıdaki ifadeleri harfleri kullanarak eşleştirelim. A Yağmur yağmadığı için ..... bir an önce yemek bul- malıyız, dedi. B Rupi kaç gündür yemek yemediği için ..... yemek veya su seçimi yap- madan yola çıkalım, dedi. C Supi kaç gündür su iç- mediği için ..... tavşan kardeşler aç ve susuz kalmıştı. D Supi, Rupi’ye dönerek kardeşim, ..... çiftliğe doğru yola ko- yuldular. E Supi ve Rupi yuvalarının ilerisindeki ..... bu gidişle susuzluktan bayılacağım, dedi. 56

TAVŞAN KARDEŞLER Supi ile Rupi çiftliğe doğru yola koyuldular. Daha önce de bu çiftliğe gitmişlerdi. Bol bol marul yemişlerdi. O marulun tadı hala damaklarındaydı. Marul tarlasının hemen yanında da bir kuyu bulunuyordu. Kuyudan da doya doya su içebileceklerdi. Çiftliğin etrafı yüksek çitlerle çevriliydi. Çitlerin altını daha önce kazmışlardı. Kazdıkları yere gidip oradan çiftliğe girmek istiyorlardı. Sonunda çiftliğe varmışlardı. Çitin dibine geldiler ama kazdıkları yer kapatılmıştı. Bu duruma çok üzüldüler. Çünkü toprağı kazmak biraz uzun sürüyordu. Etrafta dolanan tavşan kardeşler çiftliğin kapısının açık ol- duğunu fark ettiler. Kapıya doğru yanaştıklarında gözlerine ina- namadılar. Kapının yanında bir sepet ve bir kova bulunuyordu. Sepetin içinde marul, kovanın içinde ise su vardı. Supi ile Rupi durumu anlamışlardı. Çiftliğin sahibi, izin almadan çitin altından girdikleri için ora- yı kapatmıştı. Kapıya konulan su ve marul ise misafirlere karşı gösterilen iyi bir niyetti. İnternetten 57

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Supi ile Rupi daha önce gittikleri çiftlikte ne yapmışlardı? Cevap: 2. Su kuyusu tam olarak neredeydi? Cevap: 3. Tavşan kardeşler çitin yanına gelince ne gördü? Cevap: 4. Tavşan kardeşler çiftliğin kapısında ne gördü? Cevap: 5. Çiftliğin sahibi çitin altını niçin kapattı? Cevap: B. Aşağıdaki kelimelerle anlamlarını eşleştirelim. SEPET A Üzerinde tarım yapılan, hayvan ...... yetiştirilen geniş toprak. ÇİFTLİK B Bağ, bahçe gibi yerlerin çevresine çe- ...... kilen çalı, ağaç dalı ile yapılmış engel. KUYU C İnce dallardan örülerek yapılan, sapı olan ...... içine genellikle yumurta konulan nesne. ÇİT D Toprağın derinlemesine kazılarak ...... su elde edilen çukur. 58

1 Gözlerime takarım. Etrafıma bakarım. 2 Gökte gördüm bir köprü. Rengi var yedi türlü. 3 Şekere benzer tadı yok. Gökte uçar kanadı yok. 4 Ben giderim, o gider. Güneşte beni izler. 5 Üstünde tekne yüzer, içinde balık gider. 6 Benimle gezer, üstümde gölge eder. 7 Orada dururum, otobüsü beklerim. 8 Sezon sonu verilir, çalışkanlar sevinir. 9 Kışın yakarız, keyfimize bakarız. 2 4 8 1 3 6 5 97 59

1 Atölyede yapılır, kuyumcuda satılır, kulağa takılır. 2 Kulübesinden bakar, hırsıza korku salar. 3 Gece çıkar avlanır. Gündüz kaçar saklanır. 4 Bir kapaklı, çok yapraklı, içinde bilgi saklı. 5 Fırında pişer, mideye düşer. 6 Beyaz beyaz oluruz, gökyüzünde dururuz. 7 Meyvelerin şefidir, tadı bal gibidir. 8 Ben giderim, o gider. İçimde tık tık eder. 1 2 3 4 5 6 7 8 60

KURT İLE KUZU Bir gün kuzunun biri farkında olmadan ayrıldı sürüsünden. Karnı çok açtı, otlarken güzelce çayırda farketmedi kendisine yakla- şan sevimsiz kurdu. Kafasını kaldırıp göz göze gelince kurtla: - Ey güzel kurt! Lütfen beni yeme. Midem ot dolu. Etimin tadının daha lezzetli olma- sını istiyorsan yediğim otları sindirmemi beklemelisin. Kurt şaşkın bir şekilde: - Ne kadar bekleyeceğim? - Çok değil, sayın kurt! Şayet dans etmeme izin verirsen çabuk sindirebilirim. Kurt bu teklifi kabul etti. Kuzu dans etmeye başladı. Dans ederken aklına yeni bir fikir geldi. Kur- da dönerek: - Zilimi alıp çalarsan daha hızlı dans edebilirim, dedi. Kurt zili alıp sert bir şekilde çalmaya başladı. Çoban zil se- sini duyunca kuzunun hayatını kurtarmak için hızlıca koştu. Kurt çobanı görünce hızlıca kaçtı. 61

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Küçük kuzu, kendisine yaklaşan kurdu niçin fark etmedi? Cevap: 2. Küçük kuzu, kurda neyi beklemesini söyledi? Cevap: 3. Küçük kuzu, kurttan ne için izin istedi? Cevap: 4. Daha hızlı dans etmesi için kurttan ne yapmasını istedi? Cevap: 5. Çoban niçin olay yerine doğru koşmaya başladı? Cevap: B. Aşağıdaki kelimelerle anlamlarını harfleri kullanarak eşleştirelim. ÇAYIR A ...... Koyun yavrusu. KUZU B İnek, koyun gibi hayvanları otlatan ...... kimse. KURT C Köpeğe çok benzeyen, ondan daha ...... iri, daha güçlü hayvan. ÇOBAN D Üzerinde gür ot yetişen, hayvan ...... otlatılan büyük yer. 62

DEĞERLENDİRME 5 PEMBE KUŞLAR Hava çok sıcaktı. Evde oturmak için hayli sıkıcıydı. Babam bu halimizi görünce oturduğu yerden kalktı ve: - Size bir sürprizim var, toparlanın bakalım, dedi. Hepimiz heyecanlandık. Evden çıktık ve arabaya bindik. Yol oldukça uzundu. Bitmek bilmiyordu. Babama yolculuk ne za- man biter diye sordum. Babam da sabırlı olmam gerektiğini, söyledi. Sonunda istenilen yere varmıştık. Burası ağaçlarla çev- rili sulak bir alandı. Hepimiz şaşkındık. Meraklı gözlerle babama bakıyorduk. Birden değişik kuş sesleri duymaya başladık. Bu kuşlar pem- beydi ve tek ayak üzerinde duruyorlardı. Babam bize baktı ve kuşların adının flamingo olduğunu söy- ledi. Kuşları rahatsız etmeden, ses- sizce izledik. Fotoğraflar çektik. Çok güzel vakit geçirdik. İnternetten 63

1. Metne göre evde oturmak 5. Aile, yolculuğun sonunda na- niçin sıkıcıydı? sıl bir yere ulaştı? A. Ormanlık bir alana. A. Yapacak bir şey olmadığı B. Sulak bir alana. için. C. Göl kenarına. B. Hava sıcak olduğu için. 6. “Hepimiz şaşkındık.” Aile bi- C. Oyun oynayacak kimse ol- reylerinin şaşkınlığının sebebi nedir? madığı için. A. Gittikleri yer çok güzeldi. B. Yolculuk çok uzun sürmüştü. 2. Ev halkı niçin heyecanlandı? C. Daha güzel bir alanla karşılaşmayı umuyorlardı. A. Eve misafir geleceği için. B. Bahçeye çıkacakları için. 7. Sulak alanda ne ile karşılaş- C. Babası, size bir sürprizim tılar? A. Kuşlarla var, dediği için. B. Su kaplumbağasıyla C. Mandalarla 3. “Yol bitmek bilmiyordu.” cüm- lesi ile anlatılan aşağıdakiler- den hangisidir? A. Yolun engebeli olduğu. B. Yolun uzun olduğu. C. Yolun güzel olduğu. 4. Çocuk: Babacığım yolculuk ne 8. Sulak alandaki kuşlar için zaman biter? hangisi yanlıştır? Baba: ....................... A. Kuşların adı flamingodur. Noktalı yere hangisi gelmelidir? B. Tek ayak üzerinde duru- A. Az sonra. yorlardı. B. Bilmiyorum. C. Renkleri kırmızıdır. C. Sabırlı ol. 64

Bir küçük kıvılcım YANGIN Alevleri hazırlar. Dikkatsizlik sonunda Sönmeyen bir ateş, Çıkar bütün yangınlar. Neden olur yangına, En büyük düşmanlıktır, Bu güzelim vatana. Ocakta yemek kalmaz Yangın şakaya gelmez, Elektrikle oynama Dikkat edin çocuklar! Hep böyle yanlış işler, Bir kıvılcım yüzünden Neden olur yangına. Yanabilir ocaklar. Hülya ÖZER Resmi boyayalım. 65

A. Aşağıdaki soruları şiire göre cevaplandıralım. 1. Yangınlar ne sonunda çıkar? Cevap: 2. İkinci kıtada yangına sebep olan iki olay nedir? Cevap: 3. Üçüncü kıtada yangın çıkmasını neye bağlamış? Cevap: 4. Şiire göre bir kıvılcım neye yol açabilir? Cevap: 5. Şiire uygun 2 başlık yazalım. Cevap: B. Aşağıdaki ifadeleri okuyalım. Yangına neden olacak olayla- rın kutusunu boyayalım. Piknik sonrası sön- Ütünün fişinin dürülmeyen ateş. prizde unutulması. Fırının fişinin priz- Kibritle çalı parça- den çıkarılması. larını tutuşturmak. Çakmakla kağıt- Yemek sonrası oca- ları yakmak. ğın söndürülmesi. 66

kELOĞLAN Evvel zaman içinde kalbur saman içinde köyün birinde Keloğ- lan ve annesi yaşarmış. Bir gün Keloğlan’ın annesi hastalanmış. Annesi hastalanınca bütün işler aksamış. Evin geçimi Keloğlan’a kalmış. Keloğlan annesine iyi bakabilmek için odunculuk, balıkçılık, marangozluk yapmış. Ancak kazandığı para yeterli olmamış. Bir gün uzaklara gidip çok para kazanmaya karar vermiş. Annesini komşulara emanet edip yola çıkmış. Keloğlan günlerce yol yü- rümüş. Acıktığında ağaçlar- dan topladığı meyveleri yemiş. Susadığında dere kenarında dinlenip suyunu içmiş. Yine günlerden bir gün yorgunlu- ğunu gidermek için bir ağa- cın gölgesine oturmuş. Ağa- cın üzerinde bir adam varmış. Adam elindeki bir kese altını Keloğlan’ın kafasına atmış. Keloğlan kafasına değip düşen bir kese altına el uzat- mamış. - Kim bilir kim düşürdü? Şöyle kenara koyayım. Kimin- se mutlaka gelir, alır, demiş. DEVAMI SAYFA 69’DA 67

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Keloğlan’ın annesi hastalanınca ne olmuş? Cevap: 2. Keloğlan para kazanmak için hangi işlerde çalışmış? Cevap: 3. Keloğlan niçin uzaklara gitmeye karar vermiş? Cevap: 4. Keloğlan yolda acıkınca ne yapmış? Cevap: 5. Keloğlan altın kesesini niçin almamış? Cevap: B. Aşağıdaki noktalı yerlere, cümleler gerçeği ifade ediyorsa “GERÇEK”, hayal ürünüyse “HAYAL” yazalım. a. Keloğlan’ın annesi bir gün hastalanmış. (...............) b. Keloğlan’ın yaslandığı ağaç konuşmaya başlamış. (...............) c. Keloğlan günlerce yol yürümüş. (...............) d. Ağacın üzerinde bir adam varmış. (...............) e. Keloğlan’ın eline aldığı taşlar altına dönüşmüş. (...............) f. Keloğlan susayınca dere kenarında suyunu içmiş. (...............) 68

kELOĞLAN Altın dolu keseyi ağacın altına bırakan Keloğlan tek- rardan yola koyulmuş. Biraz yol yürüdükten sonra arkasından kendine seslenildiğini fark etmiş. Bir grup adam Keloğlan’a durması için sesleniyormuş. Bu adam- lar sultanın askerleriymiş. Keloğlan’ın kafasına atılan altınlar da sultanın altınlarıymış. Sultan, başkasının malına göz dikmeyen, dürüst insanlar arı- yormuş. Bu insanlardan birini kendisine yardımcı yapmak istediği için böyle bir oyun düzenlemiş. Keloğlan’ın dürüstlüğü anlaşılınca sultan onu ve annesini saraya davet etmiş. O günden sonra Keloğlan ve annesi sultanın yanında huzur ve sağlık içinde yaşamışlar. İnternetten 69

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Keloğlan kafasına düşen altın kesesini ne yapmış? Cevap: 2. Yolda yürümeye devam eden Keloğlan’a kim seslenmiş? Cevap: 3. Keloğlan’ın kafasına atılan altınlar kimin altınlarıymış? Cevap: 4. Sultan nasıl insanlar arıyormuş? Cevap: 5. Keloğlan’ın dürüstlüğü anlaşılınca sultan ne yapmış? Cevap: B. Aşağıdaki ifadeleri harfleri kullanarak tamamlayalım. A Keloğlan annesine daha ..... ağaçlardan topladığı iyi bakabilmek için meyveleri yemiş. B Keloğlan yolda acıkınca ..... huzur ve sağlık içinde yaşamışlar. C Keloğlan kendisine ait ..... odunculuk, balıkçılık, olmayan altınlara marangozluk yapmış. D Keloğlan ve annesi sul- ..... dokunmayınca sultan ta- tanın yanında rafından ödüllendirilmiş. 70

KENDİNİ SUDA GÖREN GEYİK Geyiğin biri dereden su içerken yansımasını suda görmüş. Başının üzerinde yükselen güzel boynuzlarına hayran olmuş. Sonra gözleri incecik bacaklarına takılmış. Bacakları neredey- se suda eriyip gidecek kadar incecikmiş. Kendi kendine mırıldanmış: - Bu heybetli boynuzlara bak, bir de şu incecik bacaklara. Bacaklar, boynuzlara hiç yakışıyor mu? Bu sırada avcının köpeklerinin sesi duyulmuş. Geyik güç bela ormana atmış kendini. Fakat ormana girince boynuzları takılmış ağaçların dallarına. Hızlı koşamaz olmuş. Oysa boynuzları takıl- masaymış kaçıp kurtulacakmış. O zaman aklı başına gelmiş. Beğenmediği bacak- ları kuş gibi uçururken, çok beğendiği boynuzları yakalanmasına sebep olmuş. 71

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Geyik ne zaman sudaki yansımasını görmüş? Cevap: 2. Geyik neyi çok beğeniyormuş? Cevap: 3. Geyik neyi beğenmiyormuş? Cevap: 4. Geyik, avcılardan niçin kaçamamış? Cevap: 5. Geyiğin aklı ne zaman başına gelmiş? Cevap: B. Aşağıdaki olayları oluş sırasına göre sıralayalım. ...... Gözleri takılmış boynuzlarına ve bacaklarına. ...... Duyunca köpeklerin sesini atmış kendini ormana. ...... Boynuzları takılmış ağaçların dallarına. ...... Boynuzlarına hayran kalmış. Sevmemiş bacaklarını. ...... Geyik su içerken dereden, görmüş bedenini. 72

DEĞERLENDİRME 6 ÇOBAN ÇEŞMESİ Bir gün Selim’le kattık sürüyü önümüze. Benim kuzu Kara- göz, Selim’in kuzu Pamuk, bir de küçük köpeğimiz Yumuk… Çoban Çeşmesi’ne vardık. Sürüyü suladık. Yumuk bir iki havladı. Cesaretini gösterdi. Sonra bize döndü: - İyi iyi, dedik. Aferin sana, haydi su iç! Yumuk söylediğimizi anlamış gibi su kanalına yanaştı. Kana kana su içti. Yumuk ne zaman havlasa Karagöz ile Pamuk korkar, başlarını dikip çevreye bakarlardı. Selim’le göz göze geldik. Bir- den kuzuları kucaklayıp su kanalına attık. Çok şaşırdılar. Başlarını sudan çıkarıp yüzmeye başladılar. Dışarı çıkmak istemiyorlardı. Fakat bizim fazla vaktimiz yoktu. Sonunda yardım ettik, çıktılar. Tüyleri yapış yapış olan kuzular silkelenip kurulanmaya ça- lışırken, her tarafa su sıçratıyorlardı. Yumuk, sıranın kendisine geldiğini anlamış olacak ki uzağa gidip oturmuştu. Talip APAYDIN - Elif Kızın Elleri 73

1. Metne göre aşağıdakilerden 6. Yumuk “kana kana” su içti. hangisi kuzu ismi değildir? “Kana kana” ifadesi ile anla- A. Karagöz tılmak istenen hangisidir? B. Yumuk A. İsteksiz su içti. C. Pamuk B. Doya doya su içti. C. Yeterince su içti. 2. Metinde bahsedilen “sürü” hangi hayvanların oluşturdu- 7. Karagöz ile Pamuk, Yumuk’un ğu topluluktur? havlamasına nasıl tepki verirdi? A. Koyun A. Başlarını kaldırarak. B. İnek B. Kulaklarını dikerek. C. Keçi C. Kuyruklarını sallayarak. 3. Selim ve arkadaşı sürüyü ne- 8. Selim ile arkadaşı nasıl bir reye götürdüler? şaka yaptılar? A. Kuzu Çeşmesi A. Kuzuların gözlerini bağla- B. Yıldız Çeşmesi dılar. C. Çoban Çeşmesi B. Aslan sesi çıkardılar. C. Kuzuları suya attılar. 4. Metne göre “Yumuk” havla- yarak ne gösterisi yaptı? 9. Su kanalında ıslanan kuzular A. Tehlike kurulanmak için ne yaptılar? B. Cesaret A. Havluya sarıldılar. C. Bağlılık B. Silkelendiler. C. Yere yattılar. 5. Yumuk ve diğer hayvanlar ni- 10. Yumuk suya atılmamak için çin çeşmeye götürülüyorlar? ne yaptı? A. Serinlemek için A. İki kere havladı. B. Yıkanmak için B. Ağaca çıktı. C. Su içmek için C. Uzak bir bölgeye gitti. 74

NE ZAMAN KAR YAĞACAK? Mete lapa lapa yağan karı çok seviyordu. Kar yağması için sabırsızlanıyordu. Kar yağmasa nasıl kardan adam yapabilirdi? Günler geçti, haftalar geçti. Aralık ve ocak ayı da geçti. Kış mevsimi neredeyse bitmek üzereydi. Ama henüz kar yağ- mamıştı. Mete çok üzülüyordu. Kaymak için kızak bile yaptırmıştı babasına. Mete, babasına: - Babacığım! Neredeyse kış bitti bitecek. Niçin hala kar yağmadı, diye sordu. Babası: - Canım oğlum! Bazı seneler kar yağışı az olabilir, hatta hiç kar yağmayabilir, dedi. Mete odasına geçti ve uyudu. Mete rüyasında Bekir’le bir- likte kocaman bir kardan kule yaptıklarını gördü… Ancak rüya uzun sürmedi. Uykusundan üzgün bir şekilde uyandı. Mete’nin üzgün olduğunu gören babası: - Güzel oğlum! Pencereden dışarı bir bak bakalım, dedi. Mete dışarıya baktığında gözlerine inanamadı. Her taraf bembeyaz karla kaplıydı. Mete sevinçten babasına sarıldı. Hemen dışarı fırladı. Var gücüyle Bekir’e seslendi… 75

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Mete niçin sabırsızlanıyordu? Cevap: 2. Mete niçin üzülüyordu? Cevap: 3. Mete, babasına ne sordu? Cevap: 4. Mete rüyasında ne gördü? Cevap: 5. Mete kar yağdığını görünce ne yaptı? Cevap: B. Aşağıdaki ayları uygun mevsime yazalım. 76

İLK ÖĞRETMENİM Çiftlikte üretimini yaptığımız yumurta, tavuk, peynir, sebze ve meyvenin ihtiyacımızdan fazlasını kasaba pazarında satardık. Babamla ben, temmuz ve ağustos aylarında her hafta pazara inerdik. Kazandığımız parayla evimize gerekli ihtiyaçlarımızı alırdık. Haftanın diğer günlerinde bağ ve bahçede çalışırdık. Babam mercimek yolardı. Ben de ona yardımcı olurdum. Tarladan ot taşırdım. Babama su ve yemek götürürdüm. Babamla yazın ka- vurucu sıcağında çalışmak yorucuydu. Buna karşın babamdan çok şey öğrendim. Babam bana toprağı, otları, çiçekleri anlatırdı. Buğdayı arpadan, arpayı nohuttan, nohutu mercimekten ayır- mayı ondan öğrendim. Kır çiçeklerini, nergisi, sümbülü, sarıçiğ- demi de babamdan öğrendim. Babam benim ilk öğretmenimdi. Toplamayı, çıkarmayı, oku- mayı ilk ondan öğrendim. Kendisi okuyamadığı için benim okuma- mı çok isterdi. Çetin ÖNER Gülibik 77

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Kasaba pazarında neler satıyorlar? Cevap: 2. Kazandıkları parayla ne yapıyorlar? Cevap: 3. Çocuk ve babası haftanın diğer günlerinde ne yapıyorlar? Cevap: 4. Babası çocuğa ne anlatıyor? Cevap: 5. Çocuk, babasına nasıl yardım ediyor? Cevap: B. Metinde ismi geçen tahıl ve çiçek isimlerini aşağıya yazalım. 78

TİLKİ İLE LEYLEK Derler ki günün birinde tilki ile leylek arkadaş olmuş. Tilki: - Leylek kardeş, filan zaman bize buyur. Yemeğimi ye, güzel güzel sohbet edelim, demiş. - Hay hay, gelirim, demiş leylek. Bir gün varıp tilkinin kapısını çalmış. Tilki, leyleği içeri buyur etmiş, yer göstermiş. Oradan buradan konuşmuşlar. Sıra yemek yemeye gelmiş. Tilki pişirdiği yemekleri, düz tabaklar içerisinde ikram etmiş. Leyleğe dönerek: - Leylek kardeş, buyur yemeğimizi yiyelim, demiş. Zavallı ley- lek, uzun gagasını düz tabaklara sokuyor ama bir lokma bile ala- mıyormuş. Tilki, uzun diliyle ne var ne yok yalayıp yutmuş. Leylek, tilkinin oyununu anlamış anlamasına ama ses çıkarmamış... DEVAMI SAYFA 81’DE 79

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Günün birinde hangi hayvanlar arkadaş olmuş? Cevap: 2. Tilki, leyleğe ne demiş? Cevap: 3. Tilki ile leylek yemekten önce ne konuşmuşlar? Cevap: 4. Tilki hazırladığı yemekleri nasıl ikram etmiş? Cevap: 5. Leylek tilkinin oyununu anlayınca ne yapmış? Cevap: B. Aşağıdaki ifadelerin doğrusunu yazalım. YANLIŞ : Tilki ile ördek arkadaş olmuş. DOĞRUSU : YANLIŞ : Leylek, tilkiyi yemeğe davet etmiş. DOĞRUSU : YANLIŞ : Tilki, leyleği içeri almamış. DOĞRUSU : YANLIŞ : Leylek yemekleri afiyetle yemiş. DOĞRUSU : 80

TİLKİ İLE LEYLEK Leylek, tilkiye nazik bir şekilde: - Yarın akşam bana yemeğe gelirsen sevinirim, demiş. Tilki bu teklifi seve seve kabul etmiş. Ertesi akşam leyleğin kapısını çalmış. Leylek konuğunu güler yüzle karşılamış. Sıra yemeğe gelmiş. Leylek, pişirdiklerini ağzı dar uzun bir sürahiye koyarak ikram etmiş. Tilki, ne kadar çabalasa da derin kaptan bir lokma yiyeme- miş. Leylek ise uzun gagasını sürahinin içine daldırıp çorbayı lıkır lıkır içmiş. Tilkiye dönerek: - Yemeklerimi beğendiniz mi, diye sormuş kıs kıs gülerek. Tilki karnının guruldamasını bastırarak: - Çok beğendim leylek kardeş, demiş. Benim size ikram etti- ğim yemekler kadar güzel olmuş. 81

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Leylek, tilkiyi nasıl karşılamış? Cevap: 2. Leylek, pişirdiği yemekleri nasıl kaba koymuş? Cevap: 3. Tilki, niçin kaptaki yemekleri yiyememiş? Cevap: 4. Leylek çorbayı nasıl içmiş? Cevap: 5. Tilki, “yemekleri beğendin mi” sorusuna ne cevap vermiş? Cevap: B. Aşağıdaki olayları oluş sırasına göre sıralayalım. ...... Leylek, tilkiyi yemeğe davet etmiş. ...... Tilki, leyleği yemeğe davet etmiş. ...... Tilki, leyleğe yaptığı yanlışın cezasını çekmiş. ...... Günün birinde tilki ile leylek arkadaş olmuş. ...... Leylek, tilkinin oyununa gelince aç kalmış. 82

DEĞERLENDİRME 7 ARILAR İlkbahar gelince karlar eridi. Nehirlerde sular coştu. Ağaç- larda küçük küçük yeşil yapraklar belirdi. Tomurcuklar gözle görülür hale geldi. Arılar, ellerini ovuşturarak çevreye baktılar. Elma ağacına doğru uçtular: - Kış bitti, bahara ulaştık. Karnımız çok aç. Bize yiyecek var mı? dediler. Elma ağacı: - Ah ne yazık! Çok erken geldiniz. Çiçekle- rim henüz açılmadı. Kiraz ağacına gidin. Belki onun çiçekleri açmıştır. Arılar uçtular kiraz ağacına kadar: - Sevgili kiraz ağacı, var mıdır bize verebileceğin yiyeceğin? Kiraz ağacı: - Haftaya gelirseniz size güzel bir ziyafet çekerim, dedi. Arı- cıklar halsiz ve üzgün eve dönerken menekşeleri gördüler. Bah- çenin bir köşesinde ne de güzel açmışlardı. Hemen oraya uçtular. Önce izinler aldılar. Ardından tatlı, kokulu çiçekleriyle karınlarını doyurdular. Ko- vanlarına bol bol çiçek tozu taşıdılar. 83

1. Aşağıdakilerden hangisi ilk- 6. Arılar, elma ağacının yanı- bahar gelince yaşanan olay- na niçin gittiler? lardan değildir? A. Yiyecek almak için. A. Karların erimesi. B. Elma almak için. B. Nehirlerin coşması. C. Gövdesine yuva yapmak C. Ağaçların meyve vermesi. için. 2. İlkbahar gelince karlar niçin 7. Elma ağacı, arılara ne yap- erimeye başlar? malarını söyledi? A. Göçmen kuşlar geri gel- A. Beklemelerini söyledi. diği için. B. Kiraza gitmelerini söyledi. B. Havalar ısındığı için. C. Yaklaşmamalarını söyledi. C. Doğa canlandığı için 8. Kiraz ağacının çiçekleri ne 3. Baharın gelmesine sevinen zaman açacakmış? canlılar hangisidir? A. İki gün sonra. A. Balıklar B. Yedi gün sonra. B. Tavuklar C. On gün sonra. C. Arılar 9. Arıcıklar eve dönerken ne 4. Arıların kışın aç kalma nedeni gördüler? aşağıdakilerden hangisidir? A. Menekşelerin çiçek açtığını. A. Doğada ağaç olmaması. B. Papatyaların gülümsediğini. B. Doğada çiçek olmaması. C. Bitkilerin el salladığını. C. Yağmur yağmaması. 5. Arılar ilk olarak hangi bitki- 10. Arılar karınlarını doyurmadan nin yanına gittiler? önce ilk olarak ne yaptılar? A. Menekşe A. Çiçekleri topladılar. B. Kiraz B. İzin aldılar. C. Elma C. Yuvalarına taşıdılar. 84

BEN PANDA Merhaba! Ben PANDA. Yaşadığım ülke Çin. Sizin ülkenize çok uzak. Siyah beyaz kürkümle çok şirin göründüğümü söylüyorlar. Ben de renklerimi çok seviyorum. Biz pandalar bambu yiyerek besleniriz. Bundan dolayı biz- lere “bambu ayısı” da dedikleri olur. Pençelerimizde 1 baş parmak ve 5 normal parmak olmak üzere toplam 6 parmak vardır. Toplam 6 parmakla bambuları daha kolay tutabiliyoruz. Boyumuz bir buçuk metreyi, ki- lomuz ise 100 kilogramı bulabilir. Biz şirin pandalar biraz ağırız sanırım. İlk doğduğumuzda gözlerimiz görmez ama kulaklarımız çok iyi du- yar. Bir süre sonra gözlerimiz açılır ve görmeye başlarız. İki yıla yakın annemizle beraber gezeriz. 20 ile 30 yıla kadar yaşarız. Ormanda genellikle yalnız dolaşırız. Arkadaşlar, neslimiz çok azaldı. 1100 civarı kadar kaldığımız söyleniyor. Onun için koruma altına alındık. Avlanmamız, yakalanmamız, satılmamız ya- sak. Sizinle tanıştığıma sevindim. Benim bi- raz yiyecek bambu bulmam lazım. Kalın sağlıcakla… İnternetten 85

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Pandayı kısaca tanıtalım. Cevap: 2. Pandalara niçin “bambu ayısı”da denir? Cevap: 3. Altı parmak pandalara nasıl bir kolaylık sağlar? Cevap: 4. Pandaların boyu ve kilosu ne kadarı bulabilir? Cevap: 5. Pandaların gözleri ve kulakları için ne söyleyebiliriz? Cevap: B. Aşağıdaki cümleleri metinden yardım alarak tamamlayalım. Pandalar ....................... yiyerek beslenir. Pandalarda ................. baş parmak, ................. normal parmak bulunur. Pandalar genellikle ....................... dolaşır. Pandalar iki yıla yakın ....................... gezer. Pandaların avlanması, yakalanması ve ....................... yasaktır. 86

1 Kat kat çiçek, yemeği yenecek. 2 Alçacık boyu var. Mor kadifeden elbisesi var. 3 Çarşıdan aldım bir tane. Eve geldim bin tane. 4 Sarı sarı sarkar, düşerim diye korkar. 5 Yarım kaşık, iki duvara yapışık. 6 Toprak altında yaşar. Bahçede delik açar. 7 Dalda durur, elde durmaz. 8 Altında dört teker, üstünde yük çeker. 9 Minicik doğar, anne sütüyle doyar. 93 2 1K 5 8 4 7 6Ö 87

1 Selanik’te doğdu. Düşmanı yurttan kovdu. 2 Birazcık acıtır, onunla aşı yapılır. 3 Başında büyük şapkası, elinde kepçesi, yemektir onun işi. 4 Kanadı var kuş değil, boynuzu var koç değil. 5 İki tekerlekli, iki pedallı. 6 Kümes hırsızı, üzüm arsızı. 7 Nar tanesi, nur tanesi, dünyanın bir tanesi. 8 Karşıdan baktım al. Yedim baktım, bal. 1 2 3 4 5 6 7 8 88

BAHAR Çiçeklerle donanmış, Kuşlar cıvıldaşırken Halı gibi çayırlar. Coşkun akar dereler. Üstünde ipek tüylü, Derelerin sesini Kuzular oynaşırlar. Dağlar uzaktan dinler. Güneş yine can verir, Sulara, topraklara. Yer, gök sevinç içinde Kavuşurlar bahara. Hasan Ali YÜCEL 89

A. Aşağıdaki soruları şiire göre cevaplandıralım. 1. Kuzular nerede oynaşırlar? Cevap: 2. Dağlar neyi uzaktan dinler? Cevap: 3. Güneş nelere hayat verir? Cevap: 4. Sizce şiirin başlığı ne olmalıdır? Cevap: 5. Şiirin şairi kimdir? Cevap: B. Aşağıdaki noktalı yerleri şiire göre tamamlayalım. Çiçeklerle donanmış Kuşlar cıvıldaşırken Halı ................... çayırlar. Coşkun akar ................... Üstünde ipek ................... Derelerin sesini ................... oynaşırlar. Dağlar ................... dinler. Güneş yine ................... verir Sulara, ................... Yer, ................... sevinç ................... Kavuşurlar ................... 90

çİFTÇİ İLE KARTAL Kartalın biri oldukça sakarmış. Bir gün yuvasından havalan- mış. Biraz uçtuktan sonra ormana iniş yapmış. İndiği yerde bir ağa yakalanmış. Ne yaptıysa ne ettiyse ağdan kurtulamamış. Oradan bir çiftçi geçiyormuş. Kuşun çırpınışlarına dayanama- mış. Kurtarıp özgürlüğüne kavuşturmuş. Kartal kendisine yapılan bu iyiliği hiç unutmamış. Çiftçi bir gün çok yorulmuş. Bir duvarın dibine oturmuş. Kartal bakmış ki duvar çürük, çöküverecek. Çiftçi yaralanacak. Hemen adamın üzerine uçup başındaki şapkasını kapmış. Çiftçi hemen kalkıp arkasından koşmuş. Kartal şapkayı epeyce uzağa bırakıvermiş. Çiftçi, şapkasını alıp oturduğu yere geri dönmüş. Bir de ne görsün. Duvar çöküvermiş. Kartalın peşinden koşmasaymış zarar görecekmiş. Peşinden koştuğu kuşun ağdan kurtardığı kartal olduğunu anlamış. Gökyüzüne dönerek kartalın arkasından el sallamış. 91

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Çiftçi neye dayanamayıp kartalı kurtarmış? Cevap: 2. Kartal neyi hiç unutmamış? Cevap: 3. Kartal duvarın çökeceğini nereden anlamış? Cevap: 4. Kartal, çiftçiye kurtarmak için ne yapmış? Cevap: 5. Çiftçi, kartalın peşinden niçin koşmuş? Cevap: B. Aşağıdaki cümleleri metindeki oluş sırasına göre sıralayalım. Ormanda bir ağa yakalanmış. Çiftçi bir gün duvarın dibine oturmuş. Kartalın biri bir gün ormana iniş yapmış. Çiftçi duvarın altında kalmaktan kurtulmuş. Ormandan geçen çiftçi kartalı kurtarmış. Kartal, çiftçinin şapkasını alarak kaçmış. 92

DEĞERLENDİRME 8 EKMEK Çiftçi sürer tarlayı Sonra eker buğdayı Boy verir azar azar Saplar gittikçe uzar Başaklar olgunlaşır İçleri dolgunlaşır Yazın artınca sıcak Sararır her bir başak Biçerler ekinleri Şenlenir harman yeri Olup bitince harman Ayrılır buğday saptan Güzel kokulu ekmek Olmaz seni sevmemek Sensin yemeklere baş Her yemeğe arkadaş Hasan Ali YÜCEL 93

1. Çiftçi ilk olarak ne yapar? 5. Başakların sarardığı mevsim hangisidir? A. Pazara gider. B. Tarlayı sürer. A. İlkbahar C. Traktör alır. B. Yaz C. Sonbahar 2. Çiftçi tarlayı sürdükten 6. Olgunlaşan buğdaylarda sonra ne yapar? sırada hangi işlem vardır? A. Sulanma A. Tohumları eker. B. Gübrelenme B. Tarlayı sular. C. Biçilme C. Gübre verir. 7. Harmanda gerçekleştirilen 3. 1. Olgunlaşır. işlem hangisidir? 2. İçleri dolgunlaşır. A. Buğdaylar saptan ayrılır. 3. Sapları uzar. B. Buğdaylar değirmene Buğdayın büyüme aşama- taşınır. C. Buğdaylar una dönüştü- ları hatalı verilmiştir. Doğ- rülür. rusu hangi seçenektedir? 8. Ekmeğin ana maddesi han- A. 2-3-1 gisidir? B. 1-3-2 A. Ekin C. 3-1-2 B. Arpa C. Buğday 4. Buğdayın tanelerine verilen isim hangisidir? 9. Ekmek için hangisi yanlıştır? A. Her yemeğe eşlik eder. A. Nohut B. Ekmeği sevmemek olmaz. B. Başak C. Yaz mevsiminin vazgeçil- C. Filiz mezidir. 94

HAYVANLAR VE YAVRULARI Hayvanlar da insanlar gibi yavrularına bakar, besler, eğitir ve tehlikelerden korur. Yine insanlarda olduğu gibi onları ta- şımak zorunda kalır. Hayvanlardan bazılarının yavrularını nasıl taşıdığını görelim. Penguenler yavrularını ayaklarının üzerinde taşır. Yavrularının düşmemesi için çok yavaş adım- lar atarak ilerlerler. Yavruların ayakları soğuk zemine değmediği için üşümezler. Kanguruların karnında cep şeklinde kese vardır. Kanguru doğurunca yavru- su bu kesenin içine girer. Anne kanguru yeterince büyüyene kadar yavrusunu bu kesede taşır ve sütüyle besler. Anne aslanlar yavrularını bir yerden başka bir yere götürecekle- ri zaman onları enselerinden tutar ve taşır. Annesi taşıma esnasında yavrusunun canını hiç yakmaz. İnternetten 95

A. Aşağıdaki soruları metne göre cevaplandıralım. 1. Penguenler yavrularını nasıl taşır? Cevap: 2. Penguenler niçin yavrularını taşırken yavaş yürür? Cevap: 3. Anne kanguru, yavrusunu nasıl taşır? Cevap: 4. Anne aslanlar, yavru aslanları nasıl taşır? Cevap: 5. Metinde hangi hayvanlardan bahsedilmiştir? Cevap: B. Aşağıdaki ifadelerin doğrusunu yazalım. YANLIŞ : Kanguruların sırtında keseleri vardır. DOĞRUSU : YANLIŞ : Yavru aslanların taşıma sırasında canı yanar. DOĞRUSU : YANLIŞ : Bütün hayvanlar yavrularını taşır. DOĞRUSU : YANLIŞ : Hayvanlar yavrularını tehlikeye atar. DOĞRUSU : 96

ÖRDEK YEMİ VAR MI? Şakacı bir ördek bir gün bir yemci dükkanına girmiş ve; - Ördek yemi var mı, diye sormuş. Dükkan sahibi: - Hayır yok, de- miş. Bizim şakacı ördek, ertesi gün yeniden gelmiş ve satıcıya: - Ördek yemi var mı, diye sormuş. Dükkan sahibi: - Yok dedim ya, çekil git şuradan, diyerek onu azarlamış. Ördek, üçüncü gün tekrar gelmiş. - Ördek yemi var mı, diye sormuş. Satıcı çılgına dönmüş: - Hayır, yoook... Eğer bir daha sorarsan seni kafese kapatı- rım. Ertesi gün ördek yine gelmiş. - Kafes var mı, diye sormuş. Satıcı: - Hayır yok, deyince, - İyi o zaman, ördek yemi var mı? 97

A. Aşağıdaki sorulara uygun cevapların olduğu kutuyu boyayalım. Ördek nasıl bir kişiliğe sahiptir? ŞAKACI ÇALIŞKAN Dükkan sahibi nasıl bir kişiliğe sahiptir? Ördek, satıcıya ne sor- HOŞGÖRÜLÜ SİNİRLİ muş? Ördek terliği var mı? Ördek yemi var mı? Ördek dükkana kaç defa Satıcı, her defasında ör- gitmiş? değin sorusuna ne cevap vermiş? Üç Dört Evet var, demiş. Hayır yok, demiş. Ördeğin son sorusundan Satıcı ördeği nereye ka- önceki sorusu hangisidir? patacağını söylemiş? Ördek yemi var mı? KAFESE Kafes var mı? SEPETE 98

DEĞERLENDİRME 9 KUYUDA NE İŞİN VAR? Ormanın sakinlerinden biri de tilkidir. Tilki hayvanlar arasın- da kurnazlığıyla bilinir. Fakat yaptığı bazı kurnazlıklar ona fayda yerine zarar verir. Kahramanımız kurnaz tilki, av bulmak için ormanda saatlerce yürümüş. Av bulamadığı gibi oldukça da yorulmuş. Aylardan ağus- tosmuş ve hava da oldukça sıcakmış. Yorulan tilki aynı zamanda çok da susamış. Bir ağaç gölgesinde dinlenirken bir kirpi görmüş: - Kirpi kardeş, çok susadım. Buralarda su içebileceğim bir yer var mı? diye sormuş. Kirpi cevap vermiş: - Tilki kardeş, az ileride kuyu var. Oradan susuzluğunu gi- derebilirsin, demiş. Tilki kuyunun başına varmış. Nasıl çıkacağını düşünmeden kuyuya inmiş. Kana kana, doya doya su içmiş. Susuzluğunu gi- derince çıkmak için hamle yapmış. Kuyu yüksek olduğu için çıka- mamış. Morali çok bozulmuş. Oradan geçmekte olan kaplumbağa yardım isteyen tilkinin sesini duyunca kuyunun başına gelerek: - Tilki kardeş, kuyuda ne işin var? diye sormuş. Tilki bu soruya cevap verememiş. 99