ชนิดของประโยค

หลักภาษาไทย ช นิ ด ข อ ง ป ร ะ โ ย ค แ บ่ ง ต า ม โ ค ร ง ส ร้ า ง เรียบเรียงโดย นางสาวสุภาพร ดวงเอ็นอาจ สาขาวิชาภาษาไทย 64040101216 อ้างอิงจาก หลักภาษาไทย พระยาอุกิตศิลปสาร

ก คำนำ E - B o o k เ รื่ อ ง \" ช นิ ด ข อ ง ป ร ะ โ ย ค แ บ่ ง ต า ม โ ค ร ง ส ร้ า ง \" ฉ บั บ นี้ เ ป็ น ส่ ว น ห นึ่ ง ข อ ง ร า ย วิ ช า ภ า ษ า ไ ท ย จั ด ทำ ขึ้น เ พื่ อ ส่ ง เ ส ริ ม ก า ร อ่ า น แ ล ะ ศึ ก ษ า ใ น เ รื่ อ ง ข อ ง ช นิ ด ข อ ง ป ร ะ โ ย ค แ บ่ ง ต า ม โ ค ร ง ส ร้ า ง โ ด ย ไ ด้ เ รี ย บ เ รี ย ง จ า ก ห นั ง สื อ ห ลั ก ภ า ษ า พ ร ะ ย า อุ ป กิ ต ศิ ล ป ส า ร โ ด ย ไ ด้ นำ เ นื้ อ เ รื่ อ ง ข อ ง ช นิ ด ข อ ง ป ร ะ โ ย ค แ บ่ ง ต า ม โ ค ร ง ส ร้ า ง โ ด ย ศึ ก ษ า เ รื่ อ ง เ อ ก ร ร ถ ป ร ะ โ ย ค อ เ น ก ร ร ถ ป ร ะ โ ย ค สั ง ก ร ป ร ะ โ ย ค เ ป็ น ห ลั ก จึ ง ไ ด้ ม า เ ป็ น ห นั ง สื อ อ่ า น เ ส ริ ม เ รื่ อ ง ช นิ ด ข อ ง ป ร ะ โ ย ค ทั้ง นี้ ท า ง ผู้ จั ด ทำ ห วั ง เ ป็ น อ ย่ า ง ยิ่ ง ว่ า E - B o o k ฉ บั บ นี้ จ ะ ทำ ใ ห้ ผู้ อ่ า น เ ข้ า ใ จ ใ น เ รื่ อ ง ช นิ ด ข อ ง ป ร ะ โ ย ค แ ล ะ ส า ม า ร ถ แ ย ก ช นิ ด ข อ ง ป ร ะ โ ย ค แ ต่ ล ะ ป ร ะ เ ภ ท ไ ด้ อ ย่ า ง ถู ก ต้ อ ง จัดทำโดย นางสาวสุภาพร ดวงเอ็นอาจ

สารบัญ ข เรื่ อง หน้ า คำนำ ก สารบัญ ข ประเภทชนิ ดของประโยค 1 เอกรรถประโยค 2 อเนกรรถประโยค 4 สังกรประโยค 5 ข้อสังเกต 7 8 แบบฝึ กหัด 11 เฉลยแบบฝึ กหัด 14 บรรณานุกรรม 18 ประวัติผู้จัดทำ

1 ประเภทชนิ ดของประโยค เอกรรถประโยค หรือ ประโยคความเดียว อเนกรรถประโยค หรือ ประโยคความรวม สังกรประโยค หรือ ประโยคความซ้อน

2 เอกรรถประโยค (ประโยคความเดียว) เอกรรถ (เอก+อรรถ) แปลว่า มีเนื้อความ อย่างเดียว หรือที่เรียกกันว่า ประโยคสามัญ คือ ประโยคที่มีบทกริยาสำคัญเพียงบทเดียว และมีเนื้อความเดียวที่มีความหมายสมบูรณ์ เอกรรถประโยคแบ่งเป็ นภาคสำคัญได้ 2 ภาค 1.ภาคประธานของประโยค 2.ภาคแสดงของประโยค ตัวอย่างเช่น นกตัวใหญ่บินบนท้องฟ้ า เขาเป็ นลูกคนแรกของครอบครัว

3 อเนกรรถประโยค (ประโยคความรวม) อเนกรรถ (อน + เอก + อรรถ) แปลว่า ประโยคที่มีเนื้อความไม่ใช่อย่างเดียว หรือ มีเนื้อความหลายอย่าง ประโยคใหญ่ที่มีใจความอย่างน้อย 2 ใจความ สำคัญนั้น ๆ จะต้องมีลักษณะประโยคและมี ความสำคัญเท่า ๆ กัน โดยมีสันธานเป็ นบท เชื่อม สามารถจำแนกอเนกรรถประโยคออก เป็ น 4 ชนิด

4 อเนกรรถประโยค (ประโยคความรวม) 1.อันยวาเนกรรถประโยค คือ ประโยคที่มีใจความตามกัน หรือคล้อยตามกัน โดยใช้สันธาน และ,กับ,แล้ว...จึง,ครั้น...ก็,พอ...แล้ว...จึง เป็ นบทเชื่อม ตัวอย่างเช่น ครูให้นั กเรียรอ่านหนั งสือและทำการบ้าน 2.พยติเรกาเนกรรถประโยค คือ ประโยคที่มีเนื้อความขัด แย้งกัน โดยใช้สันธาน แต่,ถึง...ก็,กว่า...ก็ เป็ นบทเชื่อม ตัวอย่างเช่น เธอเรียนสังคมแต่ฉันเรียนภาษาไทย 3.วิกัลปาเนกรรถประโยค คือประโยคที่มีใจความให้เลือก อย่างใดอย่างหนึ่ง โดยใช้สันธาน หรือ,ไม่เช่นนั้น,มิฉะนั้น เป็ นบทเชื่อม ตัวอย่างเช่น เธอจะกินข้าวหรืออาบน้ำ 4.เหตวาเนกรรถประโยค คือประโยคที่มีเนื้อความข้าง หน้าเป็ นเหตุและหลังเป็ นผล โดยใช้สันธานเชื่อม จึง,เพราะ...จึง,ฉะนั้น...จึง เป็ นบทเชื่อม ตัวอย่างเช่น เพราะเข้าไม่อ่านหนั งสือจึงสอบตก

5 สังกรประโยค (ประโยคความซ้อน) สังกรประโยค คือ ประโยคใหญ่ที่มีประโยคตั้งแต่ 2 ประโยคขึ้นไปรวมกัน แต่มีประโยคหลักที่มีใจความ สำคัญเพียงใจความเดียว ส่วนอีกประโยคเป็ นประโยค เล็กที่ทำหน้าที่ประกอบประโยคหลัก สังกรประโยคหลัก สังกรประโยคแบ่งเป็ น 2 ชนิด 1.มุขยประโยค คือ ประโยคหลักซึ่งมีเพียงประโยคเดียว ในสังกรประโยค 2.อนุประโยค คือ ประโยคเล็กที่ทำหน้าที่ประกอบมุขย ประโยคให้ได้ความชัดเจนขึ้นแบ่งเป็ น 3 ชนิดย่อย

6 สังกรประโยค (ประโยคความซ้อน) อนุประโยค คือ ประโยคเล็กที่ทำหน้าที่ประกอบ มุขยประโยคให้ได้ความชัดเจนขึ้นแบ่งเป็ น 3 ชนิด ย่อย 1.นามานุประโยค คือ อนุประโยคที่ทำหน้าที่คล้ายคำ นามอาจเป็ นบทประธาน บทกรรม หรือบทขยายก็ได้ ตัวอย่างเช่น ฉั นเห็นเด็กเรียนหนั งสือ 2.คุณานุประโยค คือ อนุประโยคที่ทำหน้าที่ขยายนาม หรือสรรพนามเช่นเดียวกับคำวิเศษ และใช้ประพันธ สรรพนามเป็ นบทเชื่อม ตัวอย่างเช่น ฉันรักคนที่รักชาติไทย 3.วิเศษณานุประโยค คืออนุประโยคซึ่งทำหน้าที่ ขยายคำกริยาหรือคำวิเศษณ์ และใช้ประพันธ วิเศษณ์ หรือคำบุพทบซึ่งทำหน้ าที่อย่างประพันธ วิเศษณ์เป็ นบทเชื่อม ตัวอย่างเช่น คนอ้วนที่นั่ งอยู่บทเก้าอี้มีปากกาสี่ด้าม

7 ข้อสังเกต 1 . วิ ฌ ศ ษ ณ า นุ ป ร ะ โ ย ค ต่ า ง จ า ก คุ ณ า นุ ป ร ะ โ ย ค คื อ คุ ณ า นุ ป ร ะ โ ย ค ทำ ห น้ า ที่ ข ย า ย คำ น า ม ห รื อ คำ ส ร ร พ น า ม แ ล ะ คำ ป ร ะ พั น ธ ส ร ร พ น า ม ซึ่ ง เ ป็ น บ ท เ ชื่ อ ม ต้ อ ง เ รี ย ง ตำ กั บ คำ น า ม ห รื อ คำ ส ร ร พ น า ม นั้ น ส่ ว น วิ เ ศ ษ ณ า นุ ป ร ะ โ ย ค ทำ ห น้ า ที่ ข ย า ย คำ ก ริ ย า ห รื อ คำ วิ เ ศ ษ ณ์ แ ล ะ คำ ป ร ะ พั น ธ วิ เ ศ ษ ณ์ ซึ่ ง เ ป็ น บ ท เ ชื่ อ ม ต้ อ ง เ รี ย ง ไ ว้ ข้ า ง ห ลั ง คำ ก ริ ย า ห รื อ คำ วิ เ ศ ษ ณ์ ที่ ข ย า ย นั้ น 2 . วิ เ ศ ษ ณ า นุ ป ร ะ โ ย ค ต่ า ง จ า ก เ ห ต ว า เ น ก ร ร ถ ป ร ะ โ ย ค คื อ เ ห ต ว า เ น ก ร ร ถ ป ร ะ โ ย ค เ ป็ น ป ร ะ โ ย ค ค ว า ม ร ว ม ที่ มี เ นื้ อ ค ว า ม เ ห ตุ อ ยู่ ข้ า ง ห น้ า เ นื้ อ ค ว า ม ผ ล อ ยู่ ข้ า ง ห ลั ง ส่ ว น วิ เ ศ ษ ณ า นุ ป ร ะ โ ย ค เ ป็ น ป ร ะ โ ย ค ค ว า ม ซ้ อ น ที่ มี เ นื้ อ ค ว า ม ผ ล อ ยู่ ข้ า ง ห น้ า เ นื้ อ ค ว า ม เ ห ตุ ผ ล อ ยู่ ข้ า ง ห ลั ง

8 แบบฝึ กหัด ชนิ ดของประโยค 1.ข้อใดคือประโยคอเนกรรถประโยค ก.เขาเป็ นลูกคนแรกของครอบครัว ข.เด็กคนนั้นวิ่ง ค.นทีกำลังกินข้าว ง.เขาไม่สบายจึงไปหาหมอ 2.ชนิดของประโยคแบ่งตามหน้ าที่ได้กี่ชนิด ก.3 ข.2 ค.4 ง.5 3.ข้อใดคือสังกรประโยค ก.เขาใส่เสื้อสีแดง ข.เขาขี้เกียจเขาจึงสอบตก ค.ฉันรักคนที่รักชาติไทย ง.เขาเรียนอักษรศาสตร์แต่ฉันเรียนครุศาสตร์ 4.ข้อใดคือเอกรรถประโยค ก.ฉันชอบกินขนม ข.กว่าเขาจะไปถึงบ้านทุกคนก็นอนหลับหมดแล้ว ค.จะอาบน้ำหรือจะนอน ง.เขาขี้เกียจเขาจึงสอบตก

9 แบบฝึ กหัด ชนิ ดของประโยค 5.ครั้นเขาทำการบ้านเสร็จเขาก็อาบน้ำ เป็นประโยคความ รวมชนิดใด ก.อันยวาเนกรรถประโยค ข.พยติเรกาเนกรรถประโยค ค.วิกัลปาเนกรรถประโยค ง.เหตวาเนกรรถประโยค 6.นกตัวใหญ่บินบนท้องฟ้ า ประโยคที่เป็นตัว หนาคือประโยคชนิดใด ก.สังกรประโยค ชนิดนามานุประโยค ข.เอกรรถประโยค ค.สังกรประโยค ชนิดวิเศษณานุประโยค ง.อเนกรรถประโยค 7.คุณควรนั่งรถไฟไม่เช่นนั้นคุณควรขึ้นเครื่องบิน เป็น ประโยคความรวมชนิดใด ก.อันยวาเนกรรถประโยค ข.พยติเรกาเนกรรถประโยค ค.วิกัลปาเนกรรถประโยค ง.เหตวาเนกรรถประโยค

10 แบบฝึ กหัด ชนิ ดของประโยค 8.สังกรประโยคมีส่วนประกอบของประโยคอย่างน้ อย 2 ประโยคได้แก่อะไรบ้าง ก.อันยวาเนกรรถประโยค , พยติเรกาเนกรรถประโยค ข.วิกัลปาเนกรรถประโยค , เหตวาเนกรรถประโยค ค.มุขยประโยค , อนุประโยค ง.คุณานุประโยค , วิเศษณานุประโยค 9.คนเดินริมถนนมองดูตำรวจ ประโยคที่เป็นตัว หน้ าคือประโยคชนิดใด ก.สังกรประโยค ชนิดนามานุประโยค ข.สังกรประโยค ชนิดคุณานุประโยค ค.สังกรประโยค ชนิดวิเศษณานุประโยค ง.อเนกรรถประโยค 10.เพราะเขาตั้งใจอ่านหนังสือเขาจึงสอบได้ เป็น ประโยคความรวมชนิดใด ก.อันยวาเนกรรถประโยค ข.พยติเรกาเนกรรถประโยค ค.วิกัลปาเนกรรถประโยค ง.เหตวาเนกรรถประโยค

11 เฉลย แบบฝึ กหัด ชนิ ดของประโยค 1.ข้อใดคือประโยคอเนกรรถประโยค ก.เขาเป็ นลูกคนแรกของครอบครัว ข.เด็กคนนั้นวิ่ง ค.นทีกำลังกินข้าว ง.เขาไม่สบายจึงไปหาหมอ 2.ชนิดของประโยคแบ่งตามหน้ าที่ได้กี่ชนิด ก.3 ข.2 ค.4 ง.5 3.ข้อใดคือสังกรประโยค ก.เขาใส่เสื้อสีแดง ข.เขาขี้เกียจเขาจึงสอบตก ค.ฉันรักคนที่รักชาติไทย ง.เขาเรียนอักษรศาสตร์แต่ฉันเรียนครุศาสตร์ 4.ข้อใดคือเอกรรถประโยค ก.ฉันชอบกินขนม ข.กว่าเขาจะไปถึงบ้านทุกคนก็นอนหลับหมดแล้ว ค.จะอาบน้ำหรือจะนอน ง.เขาขี้เกียจเขาจึงสอบตก

12 เฉลย แบบฝึ กหัด ชนิ ดของประโยค 5.ครั้นเขาทำการบ้านเสร็จเขาก็อาบน้ำ เป็นประโยคความ รวมชนิดใด ก.อันยวาเนกรรถประโยค ข.พยติเรกาเนกรรถประโยค ค.วิกัลปาเนกรรถประโยค ง.เหตวาเนกรรถประโยค 6.นกตัวใหญ่บินบนท้องฟ้ า ประโยคที่เป็นตัว หนาคือประโยคชนิดใด ก.สังกรประโยค ชนิดนามานุประโยค ข.เอกรรถประโยค ค.สังกรประโยค ชนิดวิเศษณานุประโยค ง.อเนกรรถประโยค 7.คุณควรนั่งรถไฟไม่เช่นนั้นคุณควรขึ้นเครื่องบิน เป็น ประโยคความรวมชนิดใด ก.อันยวาเนกรรถประโยค ข.พยติเรกาเนกรรถประโยค ค.วิกัลปาเนกรรถประโยค ง.เหตวาเนกรรถประโยค

13 เฉลย แบบฝึ กหัด ชนิ ดของประโยค 8.สังกรประโยคมีส่วนประกอบของประโยคอย่างน้ อย 2 ประโยคได้แก่อะไรบ้าง ก.อันยวาเนกรรถประโยค , พยติเรกาเนกรรถประโยค ข.วิกัลปาเนกรรถประโยค , เหตวาเนกรรถประโยค ค.มุขยประโยค , อนุประโยค ง.คุณานุประโยค , วิเศษณานุประโยค 9.คนเดินริมถนนมองดูตำรวจ ประโยคที่เป็นตัว หน้ าคือประโยคชนิดใด ก.สังกรประโยค ชนิดนามานุประโยค ข.สังกรประโยค ชนิดคุณานุประโยค ค.สังกรประโยค ชนิดวิเศษณานุประโยค ง.อเนกรรถประโยค 10.เพราะเขาตั้งใจอ่านหนังสือเขาจึงสอบได้ เป็น ประโยคความรวมชนิดใด ก.อันยวาเนกรรถประโยค ข.พยติเรกาเนกรรถประโยค ค.วิกัลปาเนกรรถประโยค ง.เหตวาเนกรรถประโยค

14 บรรณานุกรม กำชัย ทองหล่อ. (2550) หลักษาไทย. กรุงเทพฯ: รวมสาส์น. อุปกิตศิลปสาร, พระยา. (2456). หลักภาษาไทย. กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช.

15 ประวัติผู้จัดทำ นางสาวสุภาพร ดวงเอ็นอาจ รหัสนักศึกษา 64040101216 สาขาวิชาภาษาไทย คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี

หนั งสืออ่านเสริม ชนิ ดของประโยคในภาษาไทย