หน่วยที่5 RCBD

75 แผนการจัดการเรยี นรู้ หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 5 ชื่อวชิ า สถติ ิและการวางแผนการทดลองทางการเกษตร สอนครั้งที่ 5 ชื่อหน่วย แผนการทดลองแบบส่มุ สมบรู ณ์ภายในบลอก ชัว่ โมงรวม ช่ัวโมง ชื่อเรือ่ งหรือชอื่ งาน แผนการทดลองแบบสุ่มสมบูรณ์ภายในบลอก จานวน 4 ชวั่ โมง สาระสาคัญ แผนการทดลองแบบ RCBD ใช้กับขอ้ มลู ทจี่ านวนทรีทเมนต์มากกวา่ 2 ทรีทเมนต์ ข้อกาหนดของ การจดั การทดลอง แบบ RCBD คอื ประชากรแต่ละกลุ่มมกี ารแจกแจงแบบปกติ โดยมีคา่ เฉล่ยี เทา่ กบั μ ij และความแปรปรวนของประชากรท้งั หมดต้องมีคา่ เทา่ กันคอื σ 2 บลอกและ ทรีทเมนต์เป็นอสิ ระตอ่ กัน ความคลาดเคลื่อนที่เกิดจากการทดลอง ε ij เป็นตัวแปรสุ่มทเ่ี ป็นอิสระต่อกนั และมกี ารแจกแจงแบบเป็น ปกติ โดยมีค่าเฉลี่ยเท่ากบั 0 และความแปรปรวนเท่ากบั σ 2 หากรูปแบบเป็นแบบกาหนดหรอื เจาะจง อิทธิพล ของทรที เมนต์ (α i ) และอทิ ธิพลของ บลอก (β j ) เปน็ ค่าคงท่ี โดยท่ี α i = 0 และ β j = 0 หากรูปแบบเปน็ แบบสมุ่ อิทธพิ ลของทรที เมนต์ (α i ) และอทิ ธิพลของ บลอก (β j ) เปน็ ตัวแปรสุม่ โดยท่ี α i ~ N (0 , σ 2 ) และβ j ~ N (0 , σ 2 ) สภาพแวดล้อมของหนว่ ยทดลองมีความแปรปรวนหน่งึ α β ทศิ ทาง การจดั บลอกมีวัตถุประสงค์เพอื่ ชว่ ยลดความคลาดเคลื่อนของการทดลอง ภายในบลอกเดียวกนั มี สภาพแวดลอ้ มทเ่ี หมอื นกัน แตแ่ ตกต่างจากบลอกอื่น ๆได้ นอกจากนัน้ แต่ละบลอกประกอบ ดว้ ยทกุ ทรที เมนต์ โดยไม่มีทรที เมนตใ์ ดซา้ กนั เน้ือหา แผนการทดลองแบบ RCBD ใชก้ ับการทดลองที่หนว่ ยทดลองมคี วามแตกต่างกนั หน่งึ ทิศทาง ผู้ ทดลองตอ้ งจัดใหห้ นว่ ยทดลองที่คล้ายคลงึ กนั เปน็ กลมุ่ เดยี วกนั หรอื เรยี กวา่ ซ้าหรือบลอก และแตล่ ะบล อกประกอบด้วยทุกทรที เมนต์ อย่างไรก็ตามหน่วยทดลองตา่ งกลมุ่ กันมสี ภาพทีแ่ ตกตา่ งกันได้ เช่น การปลูก ผักในรางปลูกพชื ไฮโดรโพนกิ ส์ พบว่าความเขม้ ข้นของอาหารและออกซิเจนไมเ่ ทา่ กันตลอดรางปลูก อาจทา การทดลองโดยให้ระยะหา่ งจากหัวปล่อยน้าเปน็ บลอกได้ 1. การจัดหน่วยทดลองตามแผนการทดลองแบบ RCBD การวางหนว่ ยทดลอง ตามแผนการทดลองแบบ RCBD ประกอบด้วยขนั้ ตอนต่าง ๆ ดังนี้ 1.วางแผนการทดลองโดยกาหนดจานวนทรที เมนต์และจานวนซ้าหรอื บลอก 2.สารวจพนื้ ที่ทจ่ี ะทาการทดลอง แล้ววิเคราะห์ดูความสม่าเสมอของพ้นื ท่ี เช่น งานวจิ ยั ปลกู งา ต่างสายพนั ธุ์เพอื่ ศกึ ษาผลผลิตของแตล่ ะพันธุ์ จากประวตั ิการปลกู พืชชนดิ อื่นพบว่าดินมีระดับความอุดม

76 สมบูรณ์แตกตา่ งกนั ซงึ่ อาจสง่ ผลตอ่ การเจริญเติบโตและผลผลิตของพชื ทดสอบ ผูว้ จิ ัยควรใช้แผนการ ทดลองแบบ RCBD โดยให้ระดับความอุดมสมบรู ณข์ องดินเปน็ บลอก เปน็ ตน้ 3. ทาฉลากใหเ้ ท่ากับจานวนซา้ หรอื บลอก จบั ฉลากบลอก 4. แบ่งพน้ื ทแ่ี ต่ละบลอกเปน็ สว่ น ๆ เทา่ ๆ กันเพอื่ เป็นพน้ื ที่ปลูกพืช แต่ละบลอก ประกอบดว้ ยทุกทรีทเมนต์ โดยไมม่ ีทรีทเมนต์เดียวกันอยู่ในบลอกเดยี วกนั 5. ทาฉลากใหเ้ ทา่ กบั จานวนทรที เมนต์ แลว้ สุม่ จบั ฉลาก เพ่อื เปน็ พ้ืนท่ขี องแต่ละทรีทเมนต์ 6. จับฉลากทุกทรีทเมนต์แต่ละบลอก และทาทุกบลอก 7. วางหนว่ ยทดลองตามที่จับฉลากได้ 2. ขอ้ กาหนดของแผนการทดลองแบบ RCBD พศิ มัย (2550) กล่าวว่า แผนการทดลองแบบ RCBD มีข้อกาหนดดงั นี้ 1.ประชากรแตล่ ะกลุ่มตอ้ งมกี ารแจกแจงแบบปกติ โดยมีค่าเฉลย่ี เท่ากบั μ ij และความ แปรปรวนของประชากรท้ังหมดต้องมคี ่าเทา่ กัน คอื เท่ากับσ 2 บลอกกับทรที เมนตจ์ ะตอ้ งเป็นอิสระต่อกัน 2.ความคลาดเคล่อื นทีเ่ กดิ จากการทดลอง (ε ij ) เป็นตัวแปรสมุ่ ท่เี ปน็ อสิ ระตอ่ กนั และมี การแจกแจงแบบเป็นปกติ โดยมีคา่ เฉล่ียเท่ากับ 0 และความแปรปรวนเท่ากับ σ 2 3.หากรปู แบบเปน็ แบบกาหนดหรือเจาะจง อิทธิพลของทรีทเมนต์ (α i ) และอทิ ธิพล ของ บลอก (β j ) เป็นคา่ คงที่ โดยท่ี α i = 0 และ β j = 0 4. หากรูปแบบเปน็ แบบสุม่ อิทธพิ ลของทรีทเมนต์ (α i ) และอทิ ธพิ ลของบลอก (β j ) เป็นตวั แปรสุม่ โดยท่ี α i ~ N (0 , σ 2 ) และ β j ~ N (0 , σ 2 ) α β 5.สาหรับรูปแบบผสม 1. ถา้ ทรีทเมนตก์ าหนดไว้ล่วงหนา้ แต่ละบลอกได้มาโดยการส่มุ จะได้ว่าอิทธพิ ล ของทรที เมนตเ์ ป็นคา่ คงท่ี โดยที่ α i = 0 แตอ่ ิทธพิ ลของบลอก (β j ) เป็นตัวแปรสมุ่ โดยท่ี β j ~ N (0 , σ 2 ) β 2. ถ้าทรีทเมนตไ์ ด้มาโดยการสมุ่ แตบ่ ลอกเปน็ การกาหนดไวล้ ่วงหนา้ จะได้ว่าอิทธพิ ล ของทรที เมนต์ (α i ) เปน็ ตวั แปรสมุ่ โดยท่ี α i ~ N (0 , σ 2 ) แตอ่ ิทธิพลของบลอก (β j ) เป็นคา่ คงที่ α โดยท่ี β j = 0 3. การกาหนดสมมตฐิ านของแผนการทดลองแบบ RCBD จดุ ประสงค์ของการวิเคราะห์ความแปรปรวนคือต้องการเปรียบเทียบว่าอทิ ธิพลทเี่ กิดจากการใช้ ทรีทเมนต์ t ทรที เมนต์ แตกต่างกนั หรือไม่ สมมติฐานที่ใชค้ ือ Ho :μ 1 =μ 2 = ......... μ t Ha :μ i μ j อยา่ งนอ้ ย 1 คู่

77 4. สญั ลักษณท์ ใ่ี ช้สาหรับแผนการทดลองแบบ RCBD ขอ้ มูลที่ได้จากการทดลองสาหรบั แผนการทดลองแบบ RCBD เขียนเป็นตารางไดด้ งั น้ี ตารางที่ 5.1 ตารางบนั ทึกขอ้ มลู ที่ได้จากการวางแผนการทดลองแบบ RCBD บลอก ทรที เมนต์ ผลรวมของ บลอก 123 it T.1 1 X11 X21 X31 Xt1 T.2 2 X12 X22 X32 Xt2 T.3 . 3 X13 X23 X33 Xt3 T.j . . ... . T.r T.. j X1j X2j X3j Xtj . ... . r X1r X2r X3r Xtr ผลรวมของ T1. T2. T3. Tt. ทรีทเมนต์ โดยท่ี Xij แทนคา่ สังเกตของหนว่ ยทดลองในทรที เมนตท์ ี่ i บลอกท่ี j t แทนจานวนทรที เมนต์ r แทนจานวนบลอก แแแทททนนนผผผลลลรรรวววมมมขทขออ้ังหงงทบมรลดีทอ=เกมทนiี่=tตj1์ท=j=r่ี 1iix==r1ijxj=itj1 yij Ti. T.j T.. 5. การวเิ คราะหค์ วามแปรปรวนตามแผนการทดลองแบบ RCBD การวเิ คราะห์ความแปรปรวน ทาโดยนาตัวเลขท่ีคานวณไดม้ าใส่ในตารางวเิ คราะหค์ วามแปรปรวน ตามแผนการทดลองแบบ RCBD (ตารางท่ี 5.2)

78 ตารางท่ี 5.2 ตารางการวเิ คราะหค์ วามแปรปรวนตามแผนการทดลองแบบ RCBD Source of Degree of Sum of Mean of Computed- Tabular-F Variation Freedom Squares Square F 0.0 5 Block r-1 SSB MSB MSTr 0.01 Treatment t-1 SSTr MSE MSB MSE Error (r-1)(t-1) SSE MSTr Total tr-1 SST MSE 6. ข้นั ตอนการวเิ คราะห์ความแปรปรวนตามแผนการทดลองแบบ RCBD การวิเคราะห์ความแปรปรวนตามแผนการทดลองแบบ RCBD มีขน้ั ตอนที่เหมือนกับการวเิ คราะห์ ความแปรปรวนตามแผนการทดลองแบบ CRD โดยมีขั้นตอนตา่ ง ๆ ดงั นี้ 1. กาหนดสมมติฐานสาหรบั การทดสอบ 2. กาหนดระดบั นยั สาคญั ระดบั นยั สาคญั ท่ีนยิ มใช้สาหรบั การทดสอบสมมติฐานทางสถิติ คอื ระดบั นัยสาคญั 0.05 หรือ 0.01 บางครงั้ ผู้วิจัยอาจใชร้ ะดับนัยสาคญั ท้ัง 2 ระดบั 3. คานวณค่าสถติ ิ F สาหรับการทดสอบบลอกและทรที เมนต์ 4.หาค่าวิกฤตหรอื บรเิ วณการปฎิเสธสมมตฐิ านหลักโดยบริเวณการปฎเิ สธสมมติฐานหลักคือ F คานวณ > Fα, (t−1,t(r−1)) 5.สรุปผล โดยเปรียบเทยี บค่า F ท่ีคานวณไดจ้ ากขัน้ ท่ี 3 กับค่าวิกฤตจิ ากข้นั ที่ 4 แลว้ สรุปผลดังนี้ 5.1 ท่รี ะดับนยั สาคญั 0.05 ถา้ ค่าสถติ ิ F ที่คานวณได้จากข้ันท่ี 3 มีค่าน้อยกวา่ หรอื เท่ากับค่า วิกฤติ ยอมรับสมมตฐิ านหลกั และสรุปผลวา่ คา่ เฉล่ียของทรีทเมนต์ไม่แตกตา่ งอย่างมีนัยสาคญั ทางสถิติ (Non Significant Difference) และใส่สญั ลกั ษณ์ ns เหนอื คา่ สถติ ิ F ที่คานวณ 5.2 ถ้าคา่ สถติ ิ F ทค่ี านวณได้จากข้ันที่ 3 มคี ่ามากกว่าค่าวิกฤติ ที่ระดบั นยั สาคัญ 0.05 แต่มี คา่ น้อยกวา่ ค่าวกิ ฤตท่รี ะดับนยั สาคญั 0.01 แสดงวา่ ยอมรับสมมติฐานหลักท่รี ะดบั นัยสาคัญ 0.01 แตป่ ฎิเส ธสมมตฐิ านหลกั ทรี่ ะดับนัยสาคัญ 0.05 และสรปุ ผลว่า คา่ เฉลยี่ ของทรีทเมนต์มีความ แตกตา่ งอย่างมีนัยสาคญั ทางสถิติ (Significant Difference ) และใส่สัญลักษณ์ * เหนอื คา่ สถติ ิ F ที่คานวณ 5.3 ถา้ คา่ สถติ ิ F ท่ีคานวณได้จากขั้นที่ 3 มีค่ามากกวา่ คา่ วกิ ฤตทรี่ ะดับนัยสาคัญ 0.01 (ซ่ึงจะ มากกวา่ ค่าวิกฤติ ที่ระดับนยั สาคัญ 0.05 ดว้ ย) แสดงวา่ ปฎิเสธสมมติฐานหลกั ท่รี ะดับนัยสาคัญ 0.01

79 และสรุปผลวา่ ค่าเฉลยี่ ของทรที เมนตม์ ีความแตกตา่ งอยา่ งมีนัยสาคญั ย่ิงทางสถติ ิ (Highly Significant Difference ) และใส่สัญลักษณ์ ** เหนอื ค่าสถติ ิ F ที่คานวณ ตวั อยา่ งที่ 5.1 การศกึ ษาจานวนวนั ท่ีเมลด็ แตงโมงอก ภายหลังการใหน้ ้า 3 วธิ ี (ทรที เมนต)์ คือใหน้ า้ โดย ใชร้ ะบบน้าหยด(T1) ใชร้ ะบบมินสิ ปรงิ เกอร์ (T2) และใช้บัวรดนา้ (T3) วางแผนการทดลองแบบ RCBD พบว่าเมล็ดแตงโม ใช้เวลาการงอกดงั น้ี (วัน) ซา้ ทรีทเมนต์ รวม T1 T2 T3 1 4 7 13 24 2 5 8 18 31 3 7 5 15 27 4 6 6 12 24 รวม 22 26 58 106 วิธที า 1. กาหนดสมมติฐาน H0 : μ1 = μ2 = μ3 Ha :μ i μ j อยา่ งนอ้ ย 1 คู่ ; และ i , j = 1 , 2 , 3 2. กาหนดระดับนัยสาคญั (α)= 0.05 และ 0 .01 3. คานวณค่าต่าง ๆ ดังนี้ 3.1 df ของ Block = r -1 = 4-1 =3 3.2 df ของ Treatment = t-1 = 3-1 =2 3.3 df ของ Error = (r-1)(t-1) = (4-1) (3-1) = 32 =6 3.4 df ของ total = (tr) – 1 = (4 3) – 1

80 = 12 – 1 = 11 3.5 Correction Factor (C.F.) = (T..)2 = (106)2 tr 43 = 936.3333 3.6 SSB = r T. j − C.F. j=1 t =  242 + 312 + 272 + 242  − 936.33 3 = 947.3333 – 936.3333 = 11.00 3.7 SSTr = t T2 .. − C.F . r i=1 =  222 + 262 + 582  − 936.3333  4    = 1131.00 - 936.3333 = 194.6667 t r 3.8 SST = i=1 j=1 x 2ij − C.F. = (42 + 52 + 72 + 62 + 72 +82 + 52 + 62 +132 +182 +152 +122 )−936.33 = 1162.00 - 936.3333 = 225.6667 3.9 SS E = SST − SS − SSTr B = 225.6667 -11.00-194.6667 = 20.00 3.10 MSB = SSB dfB = 11.00 3 = 3.6667 3.11 MSTr = SSTr dfTr

81 = 194.6677 2 = 97.3334 3.12 MSE = SSE dfE = 20 6 = 3.3333 = 3.66 3.33 MSTr 3.13 F-Calculatorของทรีทเมนต์ = MSE = 97.3334 3.3333 = 29.20 3.14 คา่ วกิ ฤตของ F ของบลอก 1 คา่ วิกฤตที่ระดับนยั สาคัญ 0.05 F0.053,6 = 4.76 2. ค่าวกิ ฤตที่ระดบั นัยสาคัญ 0.01 F0.013,6 = 9.78 3.15 คา่ วิกฤติของ F ของทรีทเมนต์ 1 ค่าวิกฤตท่รี ะดบั นยั สาคัญ 0.05 F0.052,6 = 5.14 2. ค่าวกิ ฤตทีร่ ะดบั นัยสาคญั 0.01 F0.012,6 = 10.90 4. นาขอ้ มูลมาใสใ่ นตารางวิเคราะหค์ วามแปรปรวนที่ 6.2 ตารางการวเิ คราะห์ความแปรปรวนตามแผนการทดลองแบบ RCBD Source of Degree Sum of Mean of Computed- Tabular-F Variation of Squares Square F 0.05 0 .01 Freedo Block m 11.00 3.6667 1.10ns 4.76 9.78 Treatment 194.6667 97.3334 29.20** 5.14 10.90 3 3.3333 Error 2 20.00 Total 6 225.6667 11

82 5 สรปุ ผล เนอ่ื งจากค่า F-คานวณ มจี านวน 2 คา่ คอื ค่า F คานวณ ของบลอก และค่า F คานวณของทรีทเมนต์ จงึ สรุปได้ดงั นี้ 1.บลอก คา่ F คานวณ ของบลอก เท่ากับ 1.10 ซงึ่ นอ้ ยกวา่ ค่าวิกฤตท่ีระดับนัยสาคญั ท่ี 0.05 และ 0.01 จงึ ยอมรบั สมมตฐิ านหลกั ทว่ี ่า ค่าเฉล่ยี ของแต่ละบลอกมีคา่ เท่ากัน 2. ทรที เมนต์ เนือ่ งจากค่า F คานวณ ของทรีทเมนต์ เทา่ กับ 29.20 ซึ่งมากกว่าค่าวิกฤตท่ี ระดับนยั สาคัญทัง้ 2 ระดบั จงึ ปฎเิ สธสมมติฐานท่ีระดบั นยั สาคัญ 0.01 แสดงว่า วธิ ีการให้น้ามผี ลตอ่ จานวนวนั งอกเฉลย่ี ของเมลด็ แตงโมอย่างมนี ัยสาคัญย่ิงทางสถิติ 7. ขอ้ ดีและขอ้ เสียของแผนการทดลองแบบ RCBD 1. ข้อดขี องแผนการทดลองแบบส่มุ สมบูรณ์ 1. การจัดหน่วยทดลองให้เปน็ บลอกเพ่ือเพิม่ ประสทิ ธภิ าพของการทดลองทาได้ไม่ยาก 2.ถ้าความผันแปรระหว่างหน่วยทดลองภายในบลอกเดียวกนั มีค่านอ้ ยกว่าความผันแปร ระหว่างบลอก แผนการทดลองแบบ RCBD จะมีประสทิ ธภิ าพสงู กว่า CRD 3. กรณที มี่ ีขอ้ มลู สญู หาย สามารถประมาณขอ้ มูลสูญหายได้โดยไมต่ อ้ งยกเลกิ การทดลอง (พิศมัย,2550) 2. ขอ้ เสียของแผนการทดลองแบบ RCBD ถ้าความผนั แปรระหว่างหนว่ ยทดลองภายในบลอกเดยี วกนั มีคา่ มาก ทาให้ความ คลาดเคลอื่ นจากการทดลองสูง ซ่ึงมักจะเกิดกับการทดลองทีต่ อ้ งการทดสอบความแตกต่างระหวา่ งคา่ เฉลี่ย ของทรีทเมนต์จานวนหลายทรีทเมนต์ (พศิ มยั ,2550)

83 สรปุ ประจาหน่วยท่ี 5 เรอ่ื ง แผนการทดลองแบบส่มุ สมบรู ณภ์ ายในบลอก(RCBD) วิชาสถติ ิและการวางแผนการทดลอง รหัสวิชา 3500-0106 แผนการทดลองแบบ RCBD ใชก้ ับการทดลองท่หี น่วยทดลองมคี วามแตกต่างกันหน่งึ ทศิ ทาง ผู้วิจยั ต้องจัดให้หนว่ ยทดลองที่คลา้ ยคลงึ กันเป็นกลุ่มเดียวกันหรอื เรยี กวา่ ซา้ หรอื บลอก แตล่ ะบลอก ประกอบด้วยทกุ ทรที เมนต์ การวิเคราะห์ความแปรปรวนตามแผนการทดลองแบบ RCBD โดยมขี น้ั ตอนตา่ ง ๆ ดังน้ี 1. กาหนดสมมติฐานสาหรับการทดสอบ 2. กาหนดระดบั นยั สาคัญ ระดบั นยั สาคัญท่นี ิยมใช้สาหรับการทดสอบสมมติฐานทางสถิติ คอื ระดับนยั สาคญั 0.05 และ0.01 บางครง้ั ผวู้ จิ ัยอาจใช้ระดับนยั สาคญั ทง้ั 2 ระดบั 3. คานวณคา่ สถติ ิ F สาหรับการทดสอบ 4.หาคา่ วกิ ฤตหรือบริเวณการปฎเิ สธสมมติฐานหลัก โดยบรเิ วณการปฎิเสธสมมตฐิ านหลักคือ F> Fα, (t−1,t(r−1)) 5.สรุปผล โดยเปรียบเทียบค่า F ท่ีคานวณไดจ้ ากข้ันท่ี 3 กบั ค่าวกิ ฤติจากข้นั ที่ 4 แล้วสรปุ ผล ดงั นี้ 5.1 ทีร่ ะดบั นัยสาคญั 0.05 ถ้าคา่ สถิติ F ท่ีคานวณไดจ้ ากขั้นที่ 3 มีค่าน้อยกว่าหรือเท่ากบั คา่ วิกฤติ ยอมรับสมมตฐิ านหลกั และสรุปผลวา่ ค่าเฉล่ยี ของทรีทเมนต์ไม่แตกต่างอยา่ งมีนยั สาคัญทางสถิติ (Non Significant Difference) และใส่สัญลกั ษณ์ ns เหนือคา่ สถติ ิ F ท่ีคานวณ 5.2 ถา้ คา่ สถติ ิ F ท่ีคานวณได้จากข้นั ท่ี 3 มีคา่ มากกวา่ คา่ วิกฤติ ท่รี ะดับนัยสาคญั 0.05 แต่มคี า่ น้อยกวา่ คา่ วิกฤตทีร่ ะดบั นัยสาคญั 0.01 แสดงว่า ยอมรบั สมมติฐานหลักท่รี ะดับนยั สาคญั 0.01 แตป่ ฎิเสธสมมตฐิ านหลักท่ีระดบั นัยสาคญั 0.05 และสรปุ ผลว่า ค่าเฉล่ยี ของทรที เมนตม์ ีความแตกตา่ งอยา่ งมี นยั สาคญั ทางสถิติ (Significant Difference ) และใสส่ ัญลักษณ์ * เหนอื ค่าสถิติ F ท่ีคานวณ 5.3 ถ้าค่าสถิติ F ทคี่ านวณไดจ้ ากข้นั ที่ 3 มคี า่ มากกว่าคา่ วิกฤตท่ีระดบั นัยสาคญั 0.01 (ซง่ึ จะมากกวา่ ค่าวิกฤติ ทร่ี ะดบั นยั สาคัญ 0.05 ด้วย) แสดงว่าปฎิเสธสมมติฐานหลกั ที่ระดบั นัยสาคัญ 0.01 และสรปุ ผลวา่ คา่ เฉลีย่ ของทรีทเมนตม์ ีความแตกตา่ งอยา่ งมีนัยสาคญั ยิง่ ทางสถิติ (Highly Significant Difference ) และใส่สัญลักษณ์ ** เหนือคา่ สถติ ิ F ทีค่ านวณ ข้อดขี องแผนการทดลองแบบ RCBD คอื การจัดบลอกช่วยลดคา่ ความคลาดเคลื่อนของการทดลอง และประเมนิ คา่ ข้อมูลสญู หายไดไ้ มย่ ากนกั ขอ้ เสยี ของแผนการทดลองแบบ RCBD คือ หากในบลอกเดียวกันมคี วามผนั แปรมาก ทาให้ความ คลาดเคล่อื นมคี า่ สูง

84 แบบฝึกหัดหนว่ ยท่ี 5เรื่อง แผนการทดลองแบบส่มุ สมบูรณ์ภายในบลอก(RCBD) วชิ าสถิติและการวางแผนการทดลอง รหัสวิชา 3500-0106 1. หนว่ ยการทดลองท่ใี ช้แผนการทดลองแบบ RCBD ควรมลี กั ษณะเชน่ ไร จงยกตวั อย่างประกอบ 2. ลกั ษณะของขอ้ มูลที่ใช้แผนการทดลองแบบ RCBD มขี ้อกาหนดอย่างไร 3. จงอธบิ ายวิธจี ัดหนว่ ยการทดลองตามแผนการทดลองแบบ RCBD 4. สุวัฒน์ และคณะ (2551) ทาการทดลองเรอ่ื ง การควบคมุ การตกกระของกล้วยไข่ โดยใชพ้ ลาสติกตา่ งกัน วางแผนการทดลองแบบ RCBD จานวน 4 ทรีทเมนต์ 4 ซ้า ดงั น้ี ทรีทเมนตท์ ่ี 1 ไมใ่ ชพ้ ลาสติก ทรที เมนต์ที่ 2 บรรจุในถุงพลาสติกชนิด โพลโิ พรพลิ ิน ทรที เมนตท์ ่ี 3 บรรจุในถุงพลาสติกชนิดโพลิเอทลิ ีน ทรที เมนตท์ ่ี 4 ห่อดว้ ยแผน่ พีวซี ี โดยเลือกกล้วยไข่ทแี่ ก่จดั จานวน 4 เครือ ตัดแยกเป็นหวี นามาแช่ในสารละลายอีทฟี อน ความเขม้ ขน้ 500 ppm หอ่ กล้วยไขด่ ้วยสง่ิ ทดลองต่าง ๆ บรรจุลงในกลอ่ ง ให้กล้วยจากเครือเดยี วกนั เป็นซา้ เดยี วกัน ทิง้ ไว้ 3 วนั นับรอยตกกระบนผลกลว้ ยไข่ ผลการทดลองปรากฏวา่ รอยตกกระบนผลกล้วยไขเ่ ปน็ ดงั นี้ ตาราง แสดงจานวนจดุ ตกกระบนผวิ กลว้ ยไข่ เฉลย่ี ต่อผล ทรที เมนตท์ ่ี ซา้ ท่ี 1 2 34 1 116.17 73.17 65.00 87.17 2 45.50 25.67 10.33 33.50 3 60.17 35.83 27.83 59.83 4 72.50 80.17 55.17 56.00 จงวเิ คราะหค์ วามแปรปรวนและสรปุ ผล 5. เสกสรร และรุ่งอรุณ (2551) ศึกษาระยะปลูก และอัตราการปกั ดาข้าวท่มี ีผลตอ่ การเจริญเตบิ โตของขา้ ว พนั ธุ์ กข..15 วางแผนการทดลองแบบ RCBD จานวน 6 ทรที เมนต์ 3 ซ้าดงั นี้ ทรที เมนต์ที่ 1 ระยะปลกู 20 x 20 ซม. จานวน 1 ตน้ /จับ ทรที เมนต์ที่ 2 ระยะปลกู 25 x 25 ซม. จานวน 1 ต้น/จับ ทรที เมนตท์ ่ี 3 ระยะปลูก 25 x 25 ซม. จานวน 2 ตน้ /จบั ทรที เมนต์ท่ี 4 ระยะปลูก 30 x 30 ซม. จานวน 2 ตน้ /จับ ทรที เมนต์ท่ี 5 ระยะปลกู 30 x 30 ซม. จานวน 3 ตน้ /จบั ทรที เมนตท์ ่ี 6 ระยะปลูก 30 x 30 ซม. จานวน 3 ตน้ /จับ

85 การทดลองพบว่า เม่อื เวลาผ่านไป ต้นข้าวมีความสงู ดงั นี้ ทรที เมนต์ที่ ซ้าท่ี 1 ซ้าที่ 2 ซ้าท่ี 3 74.3 1 70.5 68.4 66.5 77.8 2 68.9 72.6 80.4 75.6 3 82.3 79.5 66.4 4 75.1 70.2 5 74.0 73.9 6 68.9 68.3 จงวิเคราะหค์ วามแปรปรวน และสรปุ ผล 6. จงบอกข้อดี และขอ้ เสียของแผนการทดลองแบบ RCBD

86 ใบงานที่ 5 เรอ่ื งแผนการทดลองแบบสุ่มสมบูรณใ์ นบลอก(RCBD) วิชาสถิติและการวางแผนการทดลอง รหสั วชิ า 3500-0106 ใหน้ กั ศึกษาเขยี นเร่ืองงานวิจยั ทใ่ี ชแ้ ผนการทดลองแบบ RCBD จานวน 1 เรอื่ ง โดยประกอบด้วยหัวข้อ ตา่ ง ๆ ดังตอ่ ไปน้ี(20 คะแนน) 1. ช่อื เรื่อง( 1 คะแนน) 2. สถานที่ทดลอง พร้อมท้งั ให้เหตุผลว่าเหตุใด งานทดลองทีน่ กั ศกึ ษาคิดจึงใช้แผนการทดลองน้ี ( 2 คะแนน) 3. การจดั หน่วยการทดลอง พรอ้ งแผนผังหน่วยทดลอง (3 คะแนน) 4. วัตถปุ ระสงคข์ องงานทดลอง(2 คะแนน) 5. วิธเี กบ็ ขอ้ มูล( 3 คะแนน) 6. ใหย้ กตวั อย่างขอ้ มูลทนี่ กั ศึกษาต้องเกบ็ ตามวัตถปุ ระสงคข์ องงานทดลองขอ้ ท่ี 1พรอ้ มทั้งวเิ คราะห์ ความแปรปรวนตามแผนการทดลองท่กี าหนด( 7 คะแนน) 7. จงสรุปผลการวิเคราะห์ความแปรปรวน พร้อมระบุค่า p-value (2 คะแนน)

87 เกณฑก์ ารประเมินผลงานใบงานที่ 5 เรื่อง แผนการทดลองแบบสมุ่ สมบรู ณภ์ ายในบลอก(RCBD) วชิ าสถติ ิและการวางแผนการทดลอง รหัสวิชา 3500-0106 ตอนท่ี 1 เกณฑก์ ารประเมนิ ความรู้ คะแนนเตม็ 20 คะแนน ขอ้ 1. ชื่อเรอ่ื งท่ีสามารถทาการทดลองโดยใช้แผนการทดลองแบบ RCBD ได้ ได้ 1 คะแนน ข้อ 2. สถานที่ทดลอง ควรเปน็ สถานที่ท่ีสามารถควบคุมความแปรปรวนได้ ได้ 1 คะแนน นักศึกษาสามารถใหเ้ หตุผลท่ีถกู ต้องได้วา่ เหตุใดงานทดลองที่คิดจึงใช้แผนการทดลองแบบRCBD ได้ ได้ 1 คะแนน ขอ้ 3.นกั ศกึ ษาสามารถอธิบายการจัดพ้ืนที่ทดลอง การส่มุ จัดหน่วยทดลองไดถ้ กู ตอ้ ง ได้ 2 คะแนน และสามารถวาดแผนผังหน่วยทดลองได้ ได้ 1 คะแนน ข้อ 4. นกั ศึกษาสามารถตั้งวัตถุประสงคข์ องงานทดลองได้ โดยมีความสัมพนั ธก์ บั ช่อื เร่อื งในข้อ 1 ได้ 2 คะแนน ขอ้ 5. นักศกึ ษาสามารถบอกการเกบ็ ข้อมูลเปน็ ขอ้ ๆ โดยมีความสัมพันธ์กับวตั ถุประสงคท์ ุกข้อท่ี เขยี นในขอ้ 4 ได้ 3 คะแนน ข้อ 6. นกั ศึกษาสามารถยกตัวอย่างขอ้ มูลตามวตั ถุประสงค์ข้อที่ 1 เพ่ือนามาวเิ คราะห์ความ แปรปรวนได้ ได้ 1 คะแนน นกั ศกึ ษาสามารถคานวณ df ของ Block, Treatment, Error และ Total ไดถ้ ูกตอ้ งได้ 1 คะแนน คานวณคา่ Sum of Square ของ Block, Treatment , Error และ Total ไดถ้ ูกตอ้ งได้ 1 คะแนน คานวณค่า Mean Square ของ Block, Treatment และ Error ได้ถกู ตอ้ ง ได้ 1 คะแนน คานวณคา่ Computed-Fของ Block และTreatment ได้ถูกตอ้ ง ได้ 1 คะแนน เติมค่า F ของ Block และ Treatment ที่ระดับนยั สาคญั .05 และ .01 ในช่อง Tabular-F ไดถ้ กู ต้อง ได้ 1 คะแนน และสามารถใส่สัญญาลักษณ์เพ่ือ ตัดสนิ วา่ คา่ เฉลยี่ ของBlock และ Treatment มีความแตกต่างหรือไมแ่ ตกต่างทางสถติ ไิ ด้ถกู ต้อง ได้ 1 คะแนน ขอ้ 7 นักศึกษาสามารถอธิบายผลการวเิ คราะหค์ วามแปรปรวนได้ถูกต้อง ได้ 1 คะแนน และสามารถ ระบคุ ่า p-valueได้ถูกต้อง ได้ 1 คะแนน

88 ตอนท่ี 2 เกณฑก์ ารประเมนิ คุณธรรม จรยิ ธรรมและคณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค์ ข้อกาหนด คุณธรรมที่เกี่ยวขอ้ ง เม่อื ผลงานไมเ่ ป็นตาม ขอ้ กาหนด คะแนนทถี่ กู หัก 1. ความสะอาดเรยี บร้อยของ ความมีวินยั 0.5 ผลงาน 2.ส่งงานตรงตามกาหนดเวลา ความมีวนิ ยั และความ 0.5 และ0.5 อดทน 3.งานไมซ่ ้าซอ้ นกับผ้อู ่นื ความซ่อื สัตย์สุจริต 1.0 4. เปน็ งานในสาขาที่ ความคิดรเิ รม่ิ สร้างสรรค์ 0.5 นักศึกษาเรียน หมายเหตุ คุณธรรม จรยิ ธรรม และคุณลักษณะอนั พงึ ประสงค์ วิชาสถติ ิและการวางแผนการ-ทดลอง กาหนดไว้ 4 คณุ ลักษณะคอื 1. ความมีวินยั ซ่งึ หมายถึง ความรับผดิ ชอบ ความรอบคอบ และความขยนั กาหนดให้ 5 คะแนน2. ความอดทน กาหนดให้ 5 คะแนน 3. ความคดิ รเิ ร่ิมสรา้ งสรรค์ กาหนดให้ 5 คะแนน 4. มนษุ ย์สมั พนั ธ์ กาหนดให้ 5 คะแนน กอ่ นเรยี น ใหน้ กั ศึกษาได้ทุกคุณธรรมเตม็ เมือ่ มีพฤตกิ รรมไม่เหมาะสม ให้หกั คะแนนคุณธรรมต่าง ๆ ทีป่ รากฏ ตามท่ีระบไุ วใ้ นเกณฑก์ ารประเมินคุณธรรม จรยิ ธรรมและคณุ ลักษณะอันพึงประสงค์