การศึกษาในศตวรรษที่-211

การปฏริ ปู การศึกษา THE เพอ่ื พัฒนาทักษะแหง่ ศตวรรษท่ี 21ST CENTURY TEACHER 21 ประเทศไทยมีการปฏิรูปการศึกษาครั้งใหญ่ต้ังแต่ ดังนั้น เพ่ือให้ผู้สอนมีแนวทางในการปฏิรูปการเรียนรู้ ปี พ.ศ. 2540 และเรามกี ฎหมายการศกึ ษาเป็นคร้งั แรก คอื ที่เป็นรูปธรรม บริษัท แม็คเอ็ดดูเคชั่น จำ�กัด จึงได้จัดทำ� พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พุทธศักราช 2542. เอกสาร “ครูแห่งศตวรรษที่ 21” เพื่อใช้เป็นแนวทางใน ตอ่ มาปี พ.ศ. 2544 ซง่ึ เปน็ ปที กี่ า้ วสศู่ ตวรรษที่ 21 (ค.ศ. 2001) การจัดการเรียนรู้เกี่ยวกับศตวรรษท่ี 21 ซ่ึงมีรายละเอียด เราก็มีหลักสูตรใหม่ คือ หลักสูตรการศึกษาข้ันพื้นฐาน ดงั น้ี พุทธศักราช 2544 ทมี่ าแทนทุกหลักสูตรทม่ี ีอยตู่ อนนั้น. 3 ผลจากการปฏิรูปการศึกษาในระดับโลก โดยเฉพาะ ทางซีกโลกตะวันตกซ่ึงมีประเทศสหรัฐอเมริกาเป็น แกนหลัก คำ�ว่า “ทักษะแห่งศตวรรษที่ 21” หรือ “21st Century Skills” ได้ก่อให้เกิดผลกระทบอย่างย่งิ ต่อการจัด การศึกษาท่ัวโลก. สิ่งที่ปรากฏอย่างเป็นรูปธรรมคือ การกำ�หนดให้เป็นระเบียบวาระแห่งชาติของหลายประเทศ ในการปฏิรูปการศึกษา เช่น “การเรียนรู้ในศตวรรษ ที่ 21” (21st Century Learning), “การศึกษาในศตวรรษ ท่ี 21” (21st Century Education), “ผู้เรียนในศตวรรษ ท่ี 21” (21st Century Learnner) ฯลฯ ส�ำ หรบั ประเทศไทย เริ่มเมื่อปี พ.ศ. 2551 โดยหน่วยงานภาครัฐได้กำ�หนดให้ มีการปฏิรูปการศึกษาอย่างต่อเน่ือง เรียกว่า การปฏิรูป การศกึ ษาในทศวรรษทสี่ อง (ปี พ.ศ. 2552-2561). การปฏริ ปู รอบนี้มีการปรับหลักสูตรระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน อีกคร้ังหน่ึง เป็นหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 เพื่อให้สอดคล้องกับทิศทางการปฏิรูป การศึกษาในระดับโลกท่ีมุ่งเน้นปฏิรูปการเรียนรู้อีกคร้ัง โดยเน้นสอนให้น้อยลง แต่ให้ผู้เรียนเรียนรู้มากข้ึน (Teach Less, Learn More). สำ�หรับการออกแบบการเรียนรู้และ การวัดผลประเมินผลในช้ันเรียนยังคงมุ่งเน้นการเรียนรู้ ท่เี ป็นสภาพจรงิ (Authentic Learning) และการประเมินผล ที่เป็นสภาพจริง (Authentic Assessment) และให้ ความสำ�คัญกับการสอบวัดมาตรฐานคุณภาพการศึกษา ในทุกระดับ โดยกำ�หนดให้นำ�ผลการสอบมาใช้ในการสอบ คัดเลือก, การเล่ือนวิทยฐานะของครูผู้สอน, การประกัน คุณภาพการศกึ ษา ไดแ้ ก่ การประกันคุณภาพภายใน และ การประกันคุณภาพภายนอก.

THE 21ST CENTURY TEACHER 1 การศึกษาãนศตวรรษท่ี 21 (21ST cEnTURY EdUcaTiOn) ส่วนท่ี 1 STUdEnT OUTcOMES สว่ นที่ 2 SUPPORT SYSTEMS Source : Partnership for 21st Century Skil s. การศึกษาในศตวรรษที่ 21 ให้ความสำาคญั 2 ส่วน คือ ส่วนที่ 1 1.7 ภมู ิศาสตร์ ผลการเรียนรู้ของผู้เรียน (Student Outcomes) และส่วนที่ 2 1.8 ประวตั ิศาสตร์ ระบบสนบั สนนุ การจัดการศกึ ษา (Support Systems) 1.9 การปกครองและสิทธหิ นา้ ท่พี ลเมอื ง ซ่ึงการจัดการเรียนรู้ผ่าน 9 สาระวิชาหลักข้างต้น จะต้องให้ สว่ นที่ 1 STUdEnT ผเู้ รยี นฝึกฝนจนเกิดผลการเรยี นร้ทู เี่ ป็นสมรรถนะสาำ คัญ 3 ประการ OUTcOMES เรยี กวา่ ความสามารถ 3Rs หรือ 3 รู้ ซ่ึงเม่ือย้อนกลับไปเมื่อ 200 ปีที่แล้ว Sir William Curtis ผลการเรียนรู้ของผู้เรียน (Student Outcomes) สำาหรับ ได้เสนอไว้เช่นเดียวกันว่าผู้เรียนท่ีเรียนรู้ตามหลักสูตรจะต้องเกิด การจดั การศึกษาในศตวรรษที่ 21 ประกอบด้วย 3 ส่วน ไดแ้ ก่ ผลการเรียนรู้ 3Rs เหมือนกัน ไดแ้ ก่ • Reading หมายถึง อ่านหนงั สือออก 1. การศกึ ษาในศตวรรษท่ี21 ผเู้ รยี นควรไดเ้ รยี นสาระวชิ าหลกั • Writing หมายถึง เขียนหนงั สอื ได้ (Core Subjects) ดงั นี้ • Arithmetic หมายถงึ คิดเลขเปน็ แต่ 3Rs สำาหรับศตวรรษที่ 21 นี้ความหมายเปลี่ยนไปตาม 1.1 ภาษาอังกฤษ การอา่ น หรือศิลปะการใชภ้ าษา ยุคสมยั ซงึ่ ตอ่ ไปนีจ้ ะเขียนว่า 3 รู้ ได้แก่ 1.2 ภาษาสากลตา่ งๆ 1.3 ศิลปะ รู้ที่หน่ึง คือ รู้อ่านรู้เขียน (Literacy) ซึ่งมิใช่แค่อ่าน 1.4 คณติ ศาสตร์ ออกเขยี นได้ (Reading & Writing) แต่ตอ้ งอ่านเขา้ ใจ เขียนรู้เรอื่ ง 1.5 เศรษฐศาสตร์ คอื เข้าใจความหมายของเรอื่ งราวตา่ งๆ และสามารถสือ่ สารไปยัง 1.6 วทิ ยาศาสตร์ ผ้อู ่ืนได้อย่างถกู ต้องเหมาะสม รศู้ พั ทร์ ู้ภาษา 4

THE 21ST CENTURY TEACHER รู้ท่ีสอง คือ รู้คณิต (Numeracy) ซึ่งมิใช่แต่คิด เลขเป็น (Arithmetic) แต่ต้องสามารถตีความหมายและเข้าใจ ความคิดต่างๆ ท่ีสื่อสารออกมาในรูปของคณิตศาสตร์ เช่น เลขคณติ พชี คณติ เรขาคณติ ตรีโกณมติ ิ รทู้ ่ีสาม คอื รู้ ICT (Information and Communi- 1) การคิดแบบมีวิจารณญาณ (Critical Thinking) cations Technology Literacy) คือเข้าใจและสามารถใช้ พฤติกรรมบง่ ช้ี เทคโนโลยสี ารสนเทศและการสื่อสาร อันเป็นทกั ษะจ�ำ เป็นอยา่ งยงิ่ • รู้จักใช้เหตุผลในการทำ�ความเข้าใจเรื่องราว ในโลกปจั จุบนั ต่างๆ 2. ผลการเรียนรู้ด้านคุณลักษณะ นอกจากน้ียังมีคุณลักษณะ • ตัดสินใจโดยใช้ทางเลือกทหี่ ลากหลาย หรืออาจจะเรียกว่าเป็นแนวคิดหลักในศตวรรษที่ 21 น้ี (21st • มองเหน็ ความเชื่อมโยงของสิ่งตา่ งๆ Century Themes) ที่ควรเกดิ ขึ้นในตวั ผู้เรียนอีกชุดหนงึ่ ไดแ้ ก่ • วิเคราะห์ สังเคราะห์ข้อมูลเพ่ือนำ�ไปใช้ใน 2.1 ความตระหนกั เก่ียวกับโลก (Global Awareness) คือ การแก้ปญั หาหรือตอบคำ�ถาม การคิดเช่ือมโยงตนเองกับส่ิงต่างๆ รอบตัวบนโลกใบน้ีว่ามีความ 2) การสอ่ื สาร (Communication) สัมพันธ์กัน มไิ ด้แยกจากกัน การกระท�ำ ใดๆ ก็ตามไม่วา่ เรอ่ื งเลก็ พฤตกิ รรมบ่งช้ี เร่ืองน้อย หรือเรื่องใหญ่ๆ ต่างก็เกิดผลกระทบต่อความเป็นไป • พูดและเขยี นแสดงความคดิ เห็นไดอ้ ย่างชดั เจน ในโลก • ใช้ ICT และจิตวิทยาเพื่อให้การส่ือสารบรรลุ 2.2 ความเข้าใจและปฏิบัติเป็นในด้านการเงิน เศรษฐกิจ เป้าหมาย ธุรกิจ และการเป็นผู้ประกอบการ (Financial, Economic, 3) การท�ำ งานรว่ มกนั (Colaboration) Business and Entrepreneurial Literacy) จนสามารถนำ�มา พฤติกรรมบง่ ชี้ ประยุกต์ใช้ในการด�ำ รงชวี ิตได้ • ทำ�งานร่วมกบั ผอู้ ่นื ได้ 2.3 ความเข้าใจและปฏิบัติตนเป็นพลเมืองท่ีดี (Civic • ปรับตัวได้ดีและตั้งใจท่ีจะให้ความร่วมมือใน Literacy) คอื การรจู้ กั ท�ำ หนา้ ทแ่ี ละรบั ผดิ ชอบในฐานะสมาชกิ หนงึ่ การท�ำ งานเพื่อใหบ้ รรลเุ ปา้ หมาย ของสังคมท่จี ะชว่ ยกันทำ�ให้บ้านเมอื งสงบสุขและเข้มแข็ง 4) การสร้างสรรค์ (Creativity) 2.4 ความเข้าใจและสามารถดำ�เนินชีวิตให้เป็นผ้มู ีสุขภาพดี พฤตกิ รรมบง่ ช้ี (Health Literacy) หมายถึง การดำ�รงตนให้เป็นผู้มีสุขภาพท่ีดี • ใชค้ วามคิดสร้างสรรคใ์ นการทำ�งาน ด้วยตนเอง เช่น การรู้จักรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ รู้จัก • พฒั นาแนวคิดใหมอ่ ย่เู สมอๆ ออกกำ�ลังกาย รจู้ กั ป้องกันตนเองให้ปลอดภัย • เปดิ รับมมุ มองท่แี ตกต่าง 2.5 ความเข้าใจและปฏิบัติเป็นในด้านสิ่งแวดล้อม 3.2 ทักษะด้านข้อมูลสารสนเทศ สื่อ และเทคโนโลยี (Environmental Literacy) หมายถึง การมีจิตสำ�นกึ ทจี่ ะให้ความ (Information, Media and Technology Skills) ประกอบด้วย ร่วมมือและปฏิบัติตนในการดูแลทรัพยากรธรรมชาติและ ความสามารถในการปฏบิ ัติดังน้ี ส่งิ แวดลอ้ ม โดยทำ�ให้อยู่ในสภาพทด่ี ี เหมาะสมต่อการด�ำ รงชวี ิต 1) ความเข้าใจและใช้เป็นในด้านข้อมูลข่าวสาร ของทกุ คน (Information Literacy) 3. ผลการเรยี นรดู้ า้ นทกั ษะ ผลการเรยี นรทู้ จี่ ะเกดิ ขนึ้ กบั ผเู้ รยี น พฤติกรรมบง่ ชี้ สำ�หรับศตวรรษท่ี 21 ด้านทักษะ ประกอบด้วยกลุ่มทักษะต่างๆ • แสวงหาและเข้าถึงสารสนเทศอย่างเหมาะสม 3 กลมุ่ ไดแ้ ก่ 1) ทักษะดา้ นการเรียนรแู้ ละนวตั กรรม (Learning สามารถประเมินสารสนเทศและนำ�ไปใช้ได้อย่างถูกต้องและ and Innovation Skils) 2) ทกั ษะด้านข้อมลู สารสนเทศ สอ่ื และ สร้างสรรค์ เทคโนโลยี (Information, Media and Technology Skils) และ 3) ทักษะด้านชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) ซ่ึง 5 รายละเอียดของแตล่ ะกล่มุ ทกั ษะขออธบิ ายเพิ่มเติมดังนี้ 3.1 ทักษะด้านการเรียนรู้และนวัตกรรม (Learning and Innovation Skills) ประกอบด้วยความสามารถในการปฏิบัติ 4 ทกั ษะ หรอื 4Cs หรอื อาจเรียกวา่ 4 การ ได้แก่

THE • พัฒนาตนเองเพื่อยกระดับความรู้ความชำ�นาญ เพื่อขยายขอบเขตการเรียนรู้และโอกาสที่จะทำ�ให้เกิดความ 21ST เช่ียวชาญ • แสดงให้เห็นถึงความต้ังใจท่ีจะมีกระบวนการ CENTURY เรยี นรู้ตอ่ เนอื่ งตลอดชวี ิต TEACHER 3) ทกั ษะดา้ นสังคมและทกั ษะขา้ มวัฒนธรรม (Social and Cross-cultural Skils) • มจี รยิ ธรรมในการใช้และการเขา้ ถงึ สารสนเทศ พฤตกิ รรมบง่ ชี้ • สามารถรับสารท่ีแตกต่างกันออกไปตามความ • ทำ�งานร่วมกับผู้อื่นได้อย่างเหมาะสม มี แตกต่างของแตล่ ะบุคคล คา่ นยิ ม และความเชื่อ ประสทิ ธิภาพ 2) ความเขา้ ใจและใชเ้ ปน็ ในดา้ นสอื่ (MediaLiteracy) • ยกระดับความรู้ความคิดของกลุ่มได้อย่าง พฤติกรรมบง่ ช้ี เหมาะสม • ผลติ หรือเลอื กส่อื ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม สอดคล้อง • อยรู่ ว่ มกบั วฒั นธรรมทแ่ี ตกตา่ งได้ และสามารถ กบั วตั ถุประสงค์ เปา้ หมาย คณุ ลกั ษณะและหลักการใชง้ าน ใชค้ วามแตกตา่ งมาชว่ ยสรา้ งนวัตกรรมและคุณภาพของงาน 3) ความเข้าใจและปฏิบัติเป็นในด้านเทคโนโลยี 4) การมีผลงานและความรับผิดชอบ (Productivity สารสนเทศและการสอื่ สาร (Information and Communications and Accountability) Technology Literacy) พฤติกรรมบ่งชี้ พฤติกรรมบ่งช้ี • วางแผนงานอย่างมีคุณภาพสูงโดยมีเป้าหมาย • ใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ลั เครอื่ งมอื สอื่ สาร หรอื ระบบ เพอ่ื สรา้ งคุณภาพของงานภายในเวลาท่ีเหมาะสม เครอื ขา่ ยอย่างเหมาะสม • มีความรับผิดชอบท่ีดีในการทำ�งาน เช่น • ใชเ้ ทคโนโลยเี ปน็ เครอ่ื งมอื ในการคน้ ควา้ จดั เตรยี ม การตรงต่อเวลา การท�ำ งานทไี่ ด้รับมอบหมายเสรจ็ ตามกำ�หนด จัดการ ประเมนิ และสอ่ื สาร 5) ภาวะผนู้ ำ�และหนา้ ทีร่ บั ผิดชอบ (Leadership and • มจี ริยธรรมในการใช้และการเขา้ ถงึ สารสนเทศ Responsibility) 3.3 ทักษะด้านชีวิตและอาชีพ (Life and Career Skills) พฤตกิ รรมบ่งช้ี ประกอบดว้ ยความสามารถในการปฏบิ ัตดิ งั นี้ • มีมนุษยสัมพันธ์ สามารถโน้มน้าวและช้ีนำ�ให้ 1) ความยืดหยุ่นและความสามารถในการปรับตัว งานบรรลุเป้าหมาย (Flexibility and Adaptability) • กระตุ้นความสามารถของผู้ร่วมงานให้ทำ�งาน พฤติกรรมบ่งช้ี ตามเป้าหมาย • ปรับตัวเข้ากับบทบาทและความรับผิดชอบที่ • แสดงออกถึงความรับผิดชอบที่มีต่อส่วนรวม แตกตา่ งกันได้ มากกว่าส่วนตน • ท�ำ งานภายใตส้ ถานการณท์ ไ่ี มแ่ นน่ อน ตลอดจน การปรับความเร่งด่วนในการทำ�งานได้ ส่วนที่ 2 SUPPORT 2) การรเิ ร่ิมและการก�ำ กบั ดแู ลตนเอง (Initiative and SYSTEMs Seft-direction) พฤตกิ รรมบ่งช้ี ระบบสนับสนุนการจัดการศึกษา (Support Systems) การท่ี • กำ�หนดเป้าหมายในการเรยี นรขู้ องตนเองได้ ผู้เรียนจะบรรลุผลการเรียนรู้ดังกล่าวมาท้ังหมดจะต้องอาศัย ระบบสนบั สนนุ (Support Systems) 4 ระบบ ซง่ึ เปรียบดงั วงแหวน 6 4 วง ที่รองรับการจัดการศึกษาในศตวรรษที่ 21 ระบบสนบั สนนุ ประกอบด้วย A. ด้านมาตรฐานและการประเมินผล (Standards and Assessments) มาตรฐานการเรยี นรูใ้ นศตวรรษที่ 21 มุง่ เน้นในสิง่ ตอ่ ไปนี้

1) เน้นทักษะ ความรู้ และความเชยี่ วชาญ THE 2) เนน้ การสรา้ งความรใู้ นเชงิ สหวทิ ยาการระหวา่ งวชิ าหลกั 3) เนน้ สร้างความรทู้ ่ลี ึกซงึ้ 21ST 4) เน้นการยกระดับความสามารถของผู้เรียน ด้วยการใช้ ข้อมูลจริง การใช้เครือ่ งมอื ทท่ี นั สมยั และการนำาไปประยกุ ต์ใช้ CENTURY การประเมนิ ผลในศตวรรษท ่ี 21 TEACHER 1) สรา้ งความสมดุลในการประเมินผล 2) การนาำ ผลการประเมนิ มาพัฒนา 7 3) การใช้เทคโนโลยใี นการวัดผล 4) การประเมนิ ตามสภาพจริง B. ดา้ นหลกั สตู รและวธิ กี ารสอน(CurriculumandInstruction) หลักสูตรและวิธีการสอนในศตวรรษท่ี 21 แตกต่างจาก ยุคศตวรรษที่ 20 โดยส้ินเชิง ศตวรรษท่ี 21 มวลประสบการณ์ ท่ีหลักสูตรควรจัดให้ผู้เรียนได้เรียนรู้จะมิใช่การจดจำาเนื้อหาวิชา อีกแล้ว แต่จะเป็นการเรียนรู้และลงมือปฏิบัติ เพื่อให้เกิดความรู้ และต่อยอดความร้นู น้ั ไดด้ ว้ ยตนเอง C. ด้านการพัฒนาวิชาชีพใหแ้ กค่ รูและผูบ้ รหิ าร (Professional Development) ในศตวรรษที่ 21 การพัฒนาวิชาชีพให้แก่ครูและผู้บริหาร ต้องดาำ เนินการอย่างเป็นระบบ ดงั นี้ 1) พฒั นาครใู หม้ ที กั ษะ ความรู้ ความสามารถเชงิ บรู ณาการ สามารถทาำ แผนเชิงยุทธศาสตร์สู่การปฏบิ ตั ใิ นชนั้ เรียน 2) จดั การเรียนการสอน โดยวธิ ีสอนท่ีหลากหลาย 3) มีความรู้ความสามารถเชิงลึกในการแก้ปัญหา การมี ทักษะการคิดอย่างมีวจิ ารณญาณ 4) สร้างครูต้นแบบสำาหรับเป็นตัวอย่างในการพัฒนา วิชาชพี ครู 5) สร้างชุมชนการเรียนรู้ระหว่างครูที่ปฏิบัติในวิชาชีพ เดียวกนั (Professional Based Learning) D. ดา้ นสภาพแวดลอ้ มในการเรยี นรู้(LearningEnvironments) สภาพแวดล้อมในการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ควรได้รับ การออกแบบโดยใช้แนวทางดังน้ี 1) จัดสภาพแวดล้อมทางกายภาพที่เหมาะสม โดยการได้ รับแรงสนับสนุนจากบุคลากรทุกฝาย เพ่ือเก้ือหนุนให้การเรียน การสอนบรรลุเปา้ หมาย 2) สร้างบรรยากาศการเรียนรู้ โดยเชื่อมโยงความรู้หรือ แลกเปลยี่ นความรกู้ บั ชุมชน 3) จัดการเรียนรู้จากบรรยากาศและบริบทที่เป็นโลก แหง่ ความเปน็ จรงิ โดยเฉพาะการเรียนรูจ้ ากโครงงาน 4) สร้างโอกาสให้ผู้เรียนได้เข้าถึงสื่อเทคโนโลยี เครื่องมือ และแหลง่ เรียนรทู้ ่ีมคี ุณภาพ