LibUnit2

แผนการสอนประจําสปั ดาห์ 2 วิชา ห้องสมดุ กับการรสู้ ารสนเทศ รหสั วชิ า 3000 – 1601 การบรรยายคร้ังที่ 2 บทท่ี 2 เรอ่ื ง ความสาํ คญั ของห้องสมุดและแหลง่ การเรยี นรู้ วตั ถปุ ระสงคเ์ ชิงพฤติกรรม เมอ่ื นักศกึ ษาจบบทเรียนนแ้ี ลว้ จะมีความสามารถดังต่อไปน้ี 1. บอกความหมาย วัตถุประสงค์ องคป์ ระกอบและประเภทของหอ้ งสมดุ ได้ 2. อธิบายความสําคัญของห้องสมดุ ได้ 3. บอกบริการพ้ืนฐานของหอ้ งสมดุ ได้ 4. จําแนกประเภทของหอ้ งสมดุ ได้ 5. บอกระเบียบและมารยาทในการใชห้ อ้ งสมดุ ได้ สาระการเรียนรู้ 1. ความหมายของหอ้ งสมุด 2. ความสาํ คญั ของหอ้ งสมุด 3. วตั ถุประสงคข์ องห้องสมดุ 4. ประเภทของหอ้ งสมดุ 5. บรกิ ารของห้องสมุด 6. ระเบียบและมารยาทในการใช้หอ้ งสมดุ กิจกรรมการเรียนการสอน 1. ครกู ลา่ วถึงขอบเขตการเรยี นการสอนเกยี่ วกบั ห้องสมดุ แหลง่ การเรยี นรู้และบรรยาย เนอ้ื หาที่กาํ หนด 2. ครูใหน้ กั ศึกษาอภิปรายประสบการณ์ในการใช้ห้องสมดุ และแหลง่ การเรียนรรู้ ูปแบบต่างๆ ส่อื การเรียนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอนวชิ าหอ้ งสมุดกับการรสู้ ารสนเทศ 2. งานนําเสนอเร่ือง ความสาํ คัญของห้องสมดุ และแหลง่ การเรียนรู้ วธิ ีวดั และประเมนิ ผล 1. สังเกตความสนใจ การมสี ว่ นร่วมในการอภปิ รายและการเข้าชัน้ เรียน 2. การซักถามเพือ่ ทดสอบความเขา้ ใจของนกั ศกึ ษา 3. แบบทดสอบก่อนและหลังเรียน

เอกสารประกอบการเรียนวชิ าหอ้ งสมุดกบั การรู้สารสนเทศ บทท่ี 2 ความสําคญั ของหอ้ งสมดุ และแหลง่ การเรยี นรู้ 14 บทท่ี 2 ความสําคญั ของห้องสมุดและแหล่งการเรยี นรู้ โลกในยุคปัจจุบันอยู่ในยุคข้อมูลข่าวสาร แต่ละวันมีข่าวสารสารสนเทศแพร่กระจายออกมาอย่าง รวดเร็ว บุคคลจึงมีความจําเป็นต้องเลือกใช้ข้อมูลสารสนเทศจากแหล่งการเรียนรู้เพ่ือให้ได้ข้อมูล ท่ีกว้างขวางลึกซึ้ง สามารถนําไปประยุกต์ใช้งานได้ในชีวิตประจําวัน ห้องสมุดนับเป็นแหล่งการเรียนรู้ ทสี่ ําคัญในการตอบสนองความต้องการของบุคคลในรูปแบบท่ีเป็นโยชน์ทั้งเพ่ือการศึกษาและความบันเทิง ใจ ทั้งในรูปของส่ือส่ิงพิมพ์ โสตทัศนวัสดุตลอดจนทรัพยากรสารสนเทศท่ีอยู่บนเครือข่ายอินเทอร์เน็ต ซึ่งมีความหลากหลาย รวดเร็ว สามารถตอบสนองความตอ้ งการใช้งานของบุคคลได้ทนั เหตุการณ์ 2.1 ความหมายของหอ้ งสมดุ ห้องสมุด ตรงกับภาษาอังกฤษว่า Library มาจากศัพท์ภาษาละตินว่า Libraria แปลวา่ หนังสือ ในปจั จุบนั มีการใช้คําอน่ื สาํ หรบั เรียกหน่วยงานทท่ี าํ หน้าท่จี ดั เก็บและใหบ้ ริการสารสนเทศแตกต่างกัน ไป เช่น ห้องสมุดของมหาวิทยาลัยหลายแห่งใช้คําว่า สํานักหอสมุด สํานักหอสมุดกลาง ตามด้วยชื่อ สถาบันน้ันๆ ห้องสมุดของสถาบันบัณฑิตพัฒนาบริหารศาสตร์ (นิด้า) ใช้คําว่า สํานักบรรณสาร การพัฒนา ห้องสมดุ ของมหาวทิ ยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธริ าช ใช้คาํ วา่ สํานกั บรรณสารสนเทศ เป็นตน้ ห้องสมุด หมายถึง สถานท่ีรวบรวมวัสดุหรือทรัพยากรสารสนเทศในรูปแบบต่างๆ ซึ่งมีระบบ การจัดเก็บอย่างเป็นระเบียบสําหรับให้บริการแก่สมาชิกหรือผู้ใช้ห้องสมุด โดยมีบรรณารักษ์ เปน็ ผรู้ ับผิดชอบดาํ เนนิ การจดั หา ให้บริการและบํารุงรักษาทรัพยากรสารสนเทศ เพ่ือเป็นการส่งเสริม การเรยี นรูแ้ ละสรา้ งความจรรโลงใจตามความต้องการของแต่ละบคุ คล 2.2 ความสําคัญของห้องสมดุ ห้องสมุดมีความสาํ คัญอยหู่ ลายประการ ดังต่อไปนี้ 1.2.1 ห้องสมุดเป็นแหล่งรวบรวมวิทยาการต่างๆ เข้าไว้ด้วยกัน เพ่ือเป็นแหล่งเรียนรู้ที่สําคัญ ของมนุษย์ ให้ใช้เป็นสถานท่ีศึกษาค้นคว้าความรู้และความบันเทิงใจ ตอบสนองความต้องการของ แตล่ ะบคุ คลอย่างกวา้ งขวางและเพยี งพอ 1.2.2 ห้องสมุดเป็นแหล่งค้นคว้าหาความรู้ได้อย่างอิสระตามความสนใจของแต่ละบุคคล ภายใต้ กฎระเบียบและเง่ือนไขของห้องสมุด เช่น นักศึกษาอาจชอบวิชาใดเป็นพิเศษแล้วอาจต้องการศึกษา อย่างลึกซ้ึงเพื่อเพ่ิมเติมความรู้จากในช้ันเรียน หรือเลือกอ่านหนังสือในสาขาวิชาที่แตกต่าง จากหลักสูตรของตนตามความสนใจ เป็นต้น

เอกสารประกอบการเรียนวิชาห้องสมดุ กบั การรสู้ ารสนเทศ บทที่ 2 ความสาํ คญั ของหอ้ งสมดุ และแหล่งการเรียนรู้ 15 1.2.3 ห้องสมุดช่วยปลูกฝังนิสัยรักการอ่าน การศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง และส่งเสริมการใช้เวลา ว่างให้เป็นประโยชน์ จากบริการของห้องสมุดทําให้บุคคลสามารถค้นคว้าและยืมสารสนเทศต่างๆ เพ่ือหาความรู้เพ่ิมเติมในยามว่าง อาจทําให้เกิดแนวคิดที่จะนําไปใช้ในงานที่ทําอยู่หรือเป็นแนวคิด ในการสร้างสรรคง์ านใหม่ใหก้ ับตนเองได้ 1.2.4 ห้องสมุดช่วยให้ผู้ใช้มีความรู้ท่ีทันสมัย การจัดทรัพยากรสารสนเทศใหม่ๆ เป็นหน้าท่ีของ ห้องสมุด ทาํ ใหห้ อ้ งสมดุ มที รัพยากรสารสนเทศท่ีมขี ้อมูลใหม่ ทนั สมยั อยเู่ สมอ อันเปน็ แหล่งการศกึ ษา คน้ คว้าทที่ ําให้ผู้อ่านได้มีโอกาสพัฒนาตนเองใหม้ คี วามรใู้ หม่ๆ ทันต่อเหตุการณ์ตลอดเวลา 1.2.5 ห้องสมุดช่วยให้ผู้อ่านประหยัดค่าใช้จ่ายในการเรียนรู้ได้มาก เนื่องการให้บริการข้อมูล สารสนเทศโดยไม่คิดค่าใช้จ่าย จึงนับเป็นคลังแห่งความรู้ที่ผู้อ่านสามารถค้นคว้าเพ่ือนําความรู้ มาพฒั นาตนเองใหม้ ีความกา้ วหน้าหรอื นาํ ไปประกอบการพัฒนาธุรกจิ ตอ่ ไปได้ 2.3 วัตถุประสงคข์ องหอ้ งสมุด วัตถุประสงค์หลักของหอ้ งสมุดมดี งั ตอ่ ไปน้ี 1.3.1 เพ่ือการศึกษา (Education) ห้องสมุดเป็นแหล่งรวบรวมทรัพยากรสารสนเทศเพื่อใช้ใน การศึกษาคน้ ควา้ ในการเรียนการสอน ส่งเสรมิ การเรียนรดู้ ว้ ยตนเองและการเรยี นตลอดชีวติ 2.3.2 เพื่อความรู้ข่าวสาร (Information/Knowledge) ห้องสมุดเป็นศูนย์รวมสรรพวิทยา ทุกแขนงวชิ า เพอื่ ให้บุคคลได้มีโอกาสศึกษาคน้ ควา้ ไดอ้ ยา่ งอิสระ กว้างขวางและทันสมยั อยเู่ สมอ 2.3.3 เพื่อการค้นคว้าวิจัย (Research) ห้องสมุดมีหน้าที่จัดเก็บผลงานการค้นคว้าวิจัย ในสาขาวิชาต่างๆ เพ่ือสนับสนุนในการศึกษาค้นคว้าวิจัย ซ่ึงเป็นกระบวนการสําคัญในการแสวงหา ความรู้อย่างมีหลักการ เกิดการค้นพบใหม่ ช่วยให้แตกฉานในศาสตร์ต่างๆ และเป็นเคร่ืองมือสําคัญ ในการแกไ้ ขปัญหาของสังคมและประเทศชาติ 2.3.4 เพื่อนันทนาการ (Recreation) นอกจากสาระความรู้ทางวิชาการแล้ว ความเพลิดเพลิน จากสารสนเทศรูปแบบต่างๆ จะช่วยให้ผู้ใช้ห้องสมุดได้ความเพลิดเพลิน ถือเป็นการพักผ่อนหย่อนใจ ใช้เวลาวา่ งให้เปน็ ประโยชน์ และถือเปน็ งานอดเิ รกอยา่ งหน่งึ 2.3.5 เพ่ือความจรรโลงใจ (Inspiration) การอ่านหนังสือนอกจากให้ความรู้จากข้อมูลข่าวสาร แล้ว ยังช่วยให้บุคคลเกิดแรงบันดาลใจ ความคิดสร้างสรรค์ จินตนาการ มีความเจริญงอกงาม ทางจติ ใจ อนั จะสง่ ผลดีต่อตนเองและสังคมต่อไป 2.4 ประเภทของหอ้ งสมดุ ประเภทของห้องสมุดจดั แบง่ ตามลกั ษณะหน้าท่แี ละวตั ถุประสงค์ในการให้บริการได้ 5 ประเภท ได้แก่ 2.4.1 หอสมุดแหง่ ชาติ (National Library) มีหน้าทรี่ วบรวม จดั เกบ็ สารสนเทศของชาติ เพื่อการ เรียนรู้และสบื ทอดความรขู้ องประเทศชาติ มหี น้าทีส่ ําคญั ๆ ดงั ต่อไปนี้

เอกสารประกอบการเรียนวิชาห้องสมุดกบั การรู้สารสนเทศ บทที่ 2 ความสาํ คญั ของหอ้ งสมุดและแหลง่ การเรียนรู้ 16 2.4.1.1 รวบรวมและจัดเก็บหนงั สือท่พี ิมพ์ในประเทศตามพระราชบัญญตั กิ ารพมิ พ์ 2.4.1.2 รวบรวมและรักษาวรรณกรรมของชาติ สารสนเทศท่ีเก่ียวข้องกับประเทศไทย ศิลปวัฒนธรรมทแ่ี สดงเอกลกั ษณข์ องไทย 2.4.1.3 จัดทําบรรณานุกรมทรัพยากรสารสนเทศแห่งชาติ ได้แก่ การกําหนดเลข มาตรฐานสากลประจําหนังสือ (International Standard Book Number – ISBN) และเลข มาตรฐานสากลประจาํ วารสาร (International Standard Serial Number – ISSN) 2.4.1.4 เป็นศนู ยก์ ลางแลกเปลยี่ นและยืมเอกสารแหง่ ชาตแิ ละสากล รปู ท่ี 1.1 แสดงอาคารหอสมดุ แหง่ ชาติ ทม่ี า : http://www.oknation.net/blog/pavipa/2011/11/09/entry-1 2.4.2 ห้องสมุดประชาชน (Public Library) เป็นแหล่งสารสนเทศที่รัฐบาลนําเงินภาษีของประชาชนมาจัดบริการแก่ประชาชนท่ัวไป ในชุมชนเพ่ือส่งเสริมการอ่านและการศึกษาค้นคว้าด้วยตนเอง เปิดให้ประชาชนเข้าใช้และขอยืม หนงั สอื ออกนอกหอ้ งสมุดไดโ้ ดยไมเ่ สียคา่ บรกิ าร นอกจากน้ยี งั มีบทบาทสําคัญในการให้บริการสําหรับ การศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั ดงั ต่อไปนี้ 2.4.2.1 บริการส่ือการเรียนการสอน เป็นสถานที่ศึกษาค้นคว้าและทํากิจกรรมการศึกษา สําหรบั นกั ศึกษาในระบบการศกึ ษานอกโรงเรยี น (กศน.) และผู้สนใจ 2.4.2.2 เป็นศนู ยก์ ลางการแนะแนวและศนู ย์กลางการเรียนทางไกลไทยคม 2.4.2.3 เปน็ ศนู ยข์ อ้ มลู ชมุ ชนใหบ้ ริการเผยแพรข่ ้อมลู ขา่ วสาร

เอกสารประกอบการเรยี นวชิ าหอ้ งสมดุ กับการรสู้ ารสนเทศ บทท่ี 2 ความสําคญั ของหอ้ งสมดุ และแหล่งการเรยี นรู้ 17 รูปท่ี 2.2 แสดงหอ้ งสมดุ ประชาชน กรุงเทพมหานคร หอ้ งสมดุ ประชาชน อาํ เภอหนองหญา้ ไซ จังหวดั สพุ รรณบรุ ี ท่มี า : http://202.143.148.82/lib6411/?name=news2&file=readnews&id=35 http://s-lumpini.net63.net/images/sl5.jpg 2.4.3 ห้องสมุดวิทยาลัยและมหาวิทยาลัย (College Library and University) เน้นการให้บริการ สื่อการเรียนการสอนและทรัพยากรสารสนเทศตามสาขาที่เปิดสอน สําหรับการค้นคว้า การวิจัย การบริการทางวชิ าการแก่นักเรยี น นกั ศกึ ษา ครู อาจารย์ นกั วิชาการและบคุ คลทั่วไป รูปที่ 2.3 แสดงอาคารสาํ นกั หอสมดุ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และบรรยากาศภายในห้องสมุดมหาวทิ ยาลยั เชียงใหม่ ที่มา : http://www.pen1.biz/kupicture.html http://www.yru.ac.th/news/?p=3207 2.4.4 ห้องสมุดโรงเรียน (School Library) เป็นห้องสมุดที่จัดต้ังขึ้นในโรงเรียนทําหน้าที่ให้บริการ หนังสือ สื่อการเรียนการสอนที่สอดคล้องกับหลักสูตรการเรียนการสอนของโรงเรียน เพื่อส่งเสริม ให้นกั เรยี นมนี สิ ัยรักการอา่ นและการศึกษาค้นคว้าดว้ ยตนเอง

เอกสารประกอบการเรียนวชิ าหอ้ งสมดุ กับการรู้สารสนเทศ บทท่ี 2 ความสาํ คญั ของหอ้ งสมุดและแหล่งการเรียนรู้ 18 รูปท่ี 1.4 แสดงหอ้ งสมดุ โรงเรียนอนบุ าลอบุ ลราชธานี ทมี่ า : http://www.libraryhub.in.th/wp-content/uploads/2009/09/ubon-school-library12.jpg 2.4.5 ห้องสมุดเฉพาะ (Special Library) เป็นห้องสมุดท่ีจัดตั้งขึ้นโดยหน่วยงานราชการ บริษัท สมาคมหรือสถาบันการศึกษาต่างๆ เพื่อให้บริการเฉพาะสาขาวิชาใดวิชาหน่ึงหรือสาขาวิชาที่เก่ียวข้อง เช่น หอ้ งสมดุ ดนตรี วิทยาลัยดรุ ิยางคศิลป์ มหาวิทยาลยั มหิดล ศูนย์สร้างสรรค์งานออกแบบ สํานักงาน บริหารและพัฒนาองค์ความรู้ (องค์การมหาชน) หรือเรียกย่อๆ ว่า TCDC อุทยานการเรียนรู้ TK park ห้องสมดุ มารวย ของตลาดหลักทรพั ยแ์ หง่ ประเทศไทย เป็นต้น รูปท่ี 1.5 แสดงตวั อย่างหอ้ งสมุดเฉพาะ ศูนย์สรา้ งสรรค์งานออกแบบ สาํ นักงานบริหารและพัฒนาองคค์ วามรู้ (องค์การมหาชน) ท่ีมา : http://arch.rmutp.ac.th 2.5 บรกิ ารของหอ้ งสมุด งานบริการและกิจกรรมของห้องสมุดมีความแตกต่างกันไปตามประเภทของห้องสมุด โดยทั่วไป มีงานบริการ 2 ลกั ษณะ ดังตอ่ ไปนี้

เอกสารประกอบการเรยี นวิชาหอ้ งสมดุ กบั การรูส้ ารสนเทศ บทท่ี 2 ความสําคญั ของห้องสมดุ และแหลง่ การเรียนรู้ 19 2.5.1 บรกิ ารทัว่ ไปของหอ้ งสมุด ถอื เปน็ งานพนื้ ฐานของห้องสมดุ โดยทวั่ ไป ได้แก่ 2.5.1.1 บรกิ ารอา่ น สําหรบั ผใู้ ช้สามารถอ่าน ดู หรือฟังจากโสตทศั นวสั ดุต่างๆ ได้ 2.5.1.2 บริการยืม-คืน สําหรับผู้ใช้ที่เป็นสมาชิกของห้องสมุดนั้น โดยมีข้อกําหนดในการยืม ท้ังชนิด จํานวน เวลายืม-คืน ระยะเวลาในการยืม และค่าปรับในกรณีเกินระยะเวลายืม แตกต่างกันไป ตามความเหมาะสมของหอ้ งสมดุ น้นั ๆ รูปที่ 2.6 แสดงการคนื หนงั สอื ผา่ นระบบคนื หนงั สืออตั โนมตั ิ 2.5.1.3 บริการจอง ในกรณีที่มีผู้ยืมวัสดุหรือหนังสือไปก่อนหน้า สามารถทําการจองวัสดุ หรือหนงั สอื นน้ั เพือ่ ติดต่อขอยืมเมื่อหอ้ งสมดุ ได้รบั คนื วสั ดุหรือหนังสอื นัน้ ๆ มา 2.5.1.4 การจัดแสดงหนังสือหรือวัสดุใหม่ เพ่ือดึงดูดความสนใจของผู้ใช้ห้องสมุด บางคร้ัง อาจมีบรรณานิทัศน์สังเขปท่ีเป็นข้อมูลเบ้ืองต้นเก่ียวกับหนังสือหรือวัสดุน้ัน อาจอนุญาตให้ยืมได้ทันที หรอื ตอ้ งรอให้หมดระยะเวลาแสดงกอ่ นแล้วแต่ขอ้ กําหนดของหอ้ งสมุดนัน้ รูปที่ 2.7 แสดงการจดั แสดงหนังสอื ใหม่ ทม่ี า : http://www.northnfe.net/north_news/image_upload/a2031272DSC07615-1.jpg

เอกสารประกอบการเรียนวิชาห้องสมดุ กับการรสู้ ารสนเทศ บทท่ี 2 ความสาํ คญั ของหอ้ งสมุดและแหลง่ การเรียนรู้ 20 2.5.1.5 บริการห้องสมุดเคลื่อนท่ี สําหรับท้องถิ่นที่อยู่ห่างไกล ผู้ใช้ห้องสมุดมาใช้ห้องสมุด ไมส่ ะดวก หอ้ งสมดุ จะจดั บริการหอ้ งสมดุ เคลอื่ นท่เี พ่ือหมนุ เวียนไปให้บริการตามจุดตา่ งๆ รูปท่ี 2.8 แสดงหอ้ งสมุดเคลือ่ นท่เี ทศบาลนครสงขลา ทมี่ า : http://www.oknation.net/blog/print.php?id=331225 2.5.2 บรกิ ารพเิ ศษ เปน็ บรกิ ารที่นอกเหนือจากบริการพน้ื ฐาน ไดแ้ ก่ 2.5.2.1 บริการแนะนําการใช้ห้องสมุดและการอ่าน ตอบคําถามและช่วยค้นคว้า เพื่อให้ผู้ใช้ หอ้ งสมดุ ได้สารสนเทศท่ีตอ้ งการ 2.5.2.2 บริการสืบค้นสารสนเทศ เป็นบริการสําหรับผู้ใช้ห้องสมุดในการสืบค้นสารสนเทศ ด้วยคอมพิวเตอรจ์ ากฐานขอ้ มลู ทหี่ ้องสมดุ มีไว้ให้บริการหรอื การสบื คน้ ผา่ นอนิ เทอร์เนต็ รูปท่ี 2.9 แสดงการให้บริการสบื คน้ หนงั สือด้วยคอมพวิ เตอร์ ทมี่ า : http://www2.cgd.go.th/library/libimages.htm

เอกสารประกอบการเรียนวิชาหอ้ งสมุดกับการรู้สารสนเทศ บทท่ี 2 ความสําคญั ของหอ้ งสมุดและแหล่งการเรยี นรู้ 21 2.5.2.3 บริการยืมระหว่างห้องสมุด ในกรณีท่ีห้องสมุดจัดให้มีการยืมสิ่งพิมพ์หรือวัสดุที่ไม่มี ในห้องสมุดนั้นๆ จากห้องสมุดอื่น อาจเป็นตัวจริงหรือถ่ายสําเนา โดยมีค่าใช้จ่ายตามข้อตกลงระหว่าง หอ้ งสมุด 2.5.2.4 บริการรวบรวมบรรณานุกรมและจัดทําสาระสังเขป เป็นบริการรวบรวมเอกสาร เฉพาะเรื่อง สําหรับการค้นคว้าวิจัย จัดทําดรรชนีวารสารจากวารสารเพ่ือเป็นบริการพิเศษสําหรับ การสบื ค้นบทความท่ีตพี มิ พล์ งในวารสาร 2.5.2.5 บริการข่าวสารทันสมัย เป็นบริการสําหรับให้ผู้ใช้ห้องสมุดได้ทราบข้อเท็จจริง ข่าวสาร วิทยาการใหม่ๆ ด้วยวิธีการต่างๆ เช่น การแจ้งรายช่ือส่ิงพิมพ์หรือวัสดุใหม่ เป็นรายวัน รายเดือน หรือรายสัปดาห์ ถ่ายสําเนาสารบัญของวารสารฉบับล่าสุดเพื่อส่งมอบให้ผู้ที่เก่ียวข้อง การคดั เลอื กสารสนเทศเฉพาะบุคคล ได้แก่ การส่งสื่อหรือสารสนเทศไปยังผู้ใช้ที่ได้ความประสงค์ไว้ เช่น สง่ วารสารหรอื เอกสารฉบับใหม่ผ่านไปรษณยี อ์ เิ ลก็ ทรอนิกส์ เปน็ ตน้ 2.6 ระเบยี บและมารยาทในการใช้หอ้ งสมดุ ห้องสมุดเป็นสถานท่ีที่ผู้ใช้ห้องสมุดมีสิทธ์ิเท่าเทียมกันในการใช้บริการ ภายใต้กฎระเบียบ และมารยาทอันควรปฏิบตั เิ พ่อื ความสะดวก สุข สงบและสบายใจของผู้ใชห้ อ้ งสมดุ ร่วมกนั ดังตอ่ ไปน้ี 2.6.1 ระเบยี บในการใช้หอ้ งสมดุ โดยทว่ั ไป โดยปกติสถานศึกษาจะทําการปฐมนิเทศการใช้งานห้องสมุดในสัปดาห์แรกของปีการศึกษา นน้ั ๆ ส่วนใหญร่ ะเบยี บปฏิบัตใิ นการใชห้ อ้ งมีดงั ตอ่ ไปน้ี 2.6.1.1 สิทธิ์ในการใช้ห้องสมดุ ผู้ใชห้ ้องสมุดท่ตี ้องการยืมหนังสือหรอื วสั ดอุ อกนอกหอ้ งสมุด จะต้องสมัครเป็นสมาชิกของห้องสมุด ซึ่งจะได้รับบัตรสมาชิกเพ่ือใช้เป็นหลักฐานในการใช้บริการต่างๆ ห้องสมดุ ทกุ แหง่ จะยํา้ ให้ผูใ้ ชห้ อ้ งสมดุ ใช้บัตรสมาชิกของตนเท่านั้น ห้ามยืมบัตรของผู้อื่นเพ่ือให้หลักฐาน การยืม-คืนตรงกับความเป็นจริง สะดวกแก่การติดตามทวงคืนเม่ือยืมเกินกําหนดหรือหาผู้รับผิดชอบ เมือ่ หนงั สือหรอื วัสดุทีย่ ืมเกดิ ชาํ รดุ เสียหาย 2.6.1.2 เวลาทําการของห้องสมุด โดยทั่วไปห้องสมุดจะแจ้งวันเวลาทําการให้ผู้ใช้ห้องสมุด เห็นในท่เี ด่นชัด ผใู้ ชห้ อ้ งสมดุ จะต้องใส่ใจเพอื่ เขา้ ใชบ้ รกิ ารตามเวลาทีก่ ําหนด 2.6.1.3 บริการยืม-คืน เป็นรายละเอียดที่ผู้ใช้ต้องใส่ใจศึกษาให้ชัดเจนว่ามีวัสดุใดยืมได้บ้าง ยืม-คืนอย่างไร เวลาใด ใช้หลักฐานอะไร ยืมได้จํานวนเท่าใด คืนในกําหนดเวลาใด ยืมต่อได้หรือไม่ หากคืนเกินกําหนดโดยมีการเตือนแล้วจะมีบทลงโทษอย่างไร เป็นต้น เพ่ือให้หนังสือหรือวัสดุหมุนเวียน ใหผ้ ใู้ ชห้ อ้ งสมุดมีโอกาสยืมไดท้ ่ัวถงึ กัน

เอกสารประกอบการเรียนวิชาหอ้ งสมุดกบั การรู้สารสนเทศ บทท่ี 2 ความสาํ คญั ของหอ้ งสมุดและแหล่งการเรยี นรู้ 22 2.6.1.4 การจองหนังสือหรือวัสดุอ่ืนๆ หากหนังสือหรือวัสดุที่ต้องการยืมมีผู้ใช้ยืมไปก่อน หนา้ ผู้ใช้ห้องสมดุ ท่ีต้องการยมื สามารถกรอกหลักฐานการจองมอบไว้ใหก้ บั เจา้ หนา้ ทีห่ ้องสมดุ เพอื่ ติดต่อ ขอยืมเมือ่ หอ้ งสมดุ ได้รบั คนื หนังสอื หรือวัสดุนั้นตอ่ ไป 2.6.1.5 การรับผิดชอบหนังสือหรือวัสดุ ห้องสมุดจะมีข้อปฏิบัติเก่ียวกับห้องสมุดและวัสดุ ต่างๆ ที่ผู้ใช้ห้องสมุดห้องสมุดยืมไปว่าหากเกิดชํารุดเสียหาย หรือเปรอะเป้ือนแต่ยังคงซ่อมแซมได้ ผู้ใช้ ห้องสมุดจะต้องซ่อมแซมเอง หรือออกค่าใช้จ่ายในการซ่อมแซมให้กับห้องสมุด แต่หากสูญหาย หรือชํารุดจนซ่อมแซมไม่ได้ จะต้องซ้ือเล่มใหม่ซึ่งเป็นเร่ืองเดียวกันหรือเร่ืองใหม่ท่ีมีราคาใกล้เคียงกัน มาทดแทน พร้อมชําระค่าดําเนนิ งานเพ่อื เตรียมหนงั สอื ขนึ้ ช้ันหนังสือตามข้อกําหนดของหอ้ งสมุด 2.6.1.6 บทลงโทษ กรณีท่ฉี ีก ตัด ทาํ ลาย หรือขโมยหนงั สือและวัสดุอื่นๆ จะถูกพักการเรียน หรอื มบี ทลงโทษอื่นตามขอ้ กําหนดของหอ้ งสมดุ 2.6.2 มารยาทในการใชห้ อ้ งสมุด 2.6.2.1 ก่อนเข้าหอ้ งสมุด ควรปฏิบตั ิดังตอ่ ไปนี้ 1) แตง่ กายใหส้ ภุ าพ 2) วางกระเป๋าใบใหญ่ ย่ามและสิ่งของอ่ืนๆ ที่ไม่ต้องการใช้ขณะอ่านหรือค้นคว้า ในท่ีที่ห้องสมุดจัดไว้ให้ หรือฝากไว้กับเจ้าหน้าที่ห้องสมุด นําเฉพาะสมุดและของใช้ส่วนตัว ท่ีจําเป็นตอ้ งใช้เข้าไปเท่านนั้ รปู ที่ 2.9 แสดงบริการรบั ฝากของกอ่ นเข้าหอ้ งสมุด ที่มา : http://s-lumpini.net63.net/libraly.htm 2.6.2.2 ขณะอยใู่ นหอ้ งสมุด ควรปฏิบตั ดิ งั ต่อไปน้ี 1) เงียบและสํารวมท่ีสุด ทําทุกสิ่งทุกอย่างให้เกิดเสียงน้อยที่สุดหรือเบาที่สุด เพือ่ ไม่เป็นการรบกวนผใู้ ช้ห้องสมดุ คนอ่นื ๆ 2) ไม่นําอาหารและเครื่องด่ืมทกุ ชนิดเข้าไปในหอ้ งสมุด 3) ไม่สบู บหุ รี่ นอกจากหอ้ งสมดุ บางแหง่ ท่ีจัดไวใ้ ห้สูบบหุ รี่โดยเฉพาะ 4) ไมใ่ ช้โทรศพั ทม์ อื ถือในห้องสมดุ ควรปดิ เสียงหรือปดิ มอื ถือ

เอกสารประกอบการเรียนวิชาหอ้ งสมดุ กับการร้สู ารสนเทศ บทท่ี 2 ความสาํ คญั ของหอ้ งสมดุ และแหลง่ การเรียนรู้ 23 5) การสืบค้นจากตู้บัตรรายการ ให้ดึงลิ้นชักตู้บัตรรายการเฉพาะลิ้นชักท่ีต้องการ มาใช้ท่ีโต๊ะสําหรับค้น ไม่ยืนใช้ท่ีตู้บัตรรายการเพราะจะบังลิ้นชักอ่ืนทําให้ผู้อื่นไม่สามารถใช้งานได้ และนาํ มาคนื ให้ตรงกบั หมายเลขลนิ้ ชัก รูปท่ี 1.10 แสดงการใชต้ ู้บตั รรายการ ท่ีมา : http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=exdecor&month=27-02-2010&group=20&gblog=8 6) การสืบค้นข้อมูลจากฐานข้อมูลด้วยคอมพิวเตอร์ ควรอ่านคําอธิบายการใช้งาน ให้เข้าใจก่อนสืบค้น และใช้คอมพิวเตอร์เพ่ือการสืบค้นอย่างระมัดระวัง เช่น กดแป้นพิมพ์เบาๆ เป็นตน้ 7) หยิบหนังสือจากชั้นหนังสืออย่างระมัดระวัง ไม่รื้อค้นจนหนังสือชํารุดเสียหาย หรือไม่เป็นระเบียบทําให้ผู้ใช้หาหนังสือไม่พบ เมื่อได้เล่มท่ีต้องการให้นําไปอ่านที่โต๊ะ หากยังไม่แน่ใจ หรือต้องการพิจารณาเนื้อหาในเล่ม ให้หยิบไปเปิดอ่านท่ีโต๊ะ ไม่ยืนอ่านที่ชั้นหนังสือเพราะอาจบัง ช้นั หนังสอื ทําให้ผูใ้ ชห้ ้องสมดุ คนอื่นใช้งานไม่สะดวก 8) การอ่านหนังสือพิมพ์ วารสาร หรือหนังสือ ให้หยิบทีละเล่ม เม่ืออ่านเสร็จแล้ว ให้นําไปวางคืนท่ีช้ันวางส่ิงพิมพ์นั้นๆ ให้ถูกต้องเป็นระเบียบ หรือนําไปวางไว้ท่ีโต๊ะพักหนังสือ ใหเ้ จา้ หน้าท่ีนําไปขนึ้ ช้นั หนงั สือ รูปที่ 2.11 แสดงการคืนหนังสอื ทีโ่ ตะ๊ พักหนังสอื สาํ หรบั เจ้าหนา้ ท่ีเกบ็ ขนึ้ ช้นั ท่ีมา : http://www.library.kku.ac.th/library/index.php?option=com_content&view=article&id=55&Itemid=47&lang=th

เอกสารประกอบการเรยี นวิชาห้องสมุดกบั การรสู้ ารสนเทศ บทที่ 2 ความสําคญั ของห้องสมุดและแหล่งการเรียนรู้ 24 9) เม่ือเลิกใช้โต๊ะอ่านหนังสือแล้ว ให้เล่ือนเก้าอี้ให้ชิดกับขอบโต๊ะเพื่อความ เป็นระเบียบ เม่ือต้องเล่ือนเก้าอ้ีก่อนหรือหลังจากลุกออกจากโต๊ะให้เล่ือนอย่างเบามือ ระวังมิให้ เกิดเสียงรบกวนผู้อืน่ 10) เข้าแถวตามลําดับก่อนหลังในการใช้บริการยืม-คืนหรือติดต่อใช้บริการใดๆ เพื่อความสะดวกและเป็นระเบียบในการให้บรกิ าร 2.6.2.3 เมอ่ื จากห้องสมดุ ควรปฏิบตั ดิ งั ต่อไปน้ี 1) ให้เจ้าหน้าที่ห้องสมุดตรวจหนังสือและสิง่ ของทจ่ี ะนาํ ออกนอกหอ้ งสมดุ 2) ระวงั รักษาทรัพยากรสารสนเทศทีย่ ืมไปอย่างดี ไมข่ ีดเขียน ทําเครื่องหมายใดๆ ให้สกปรก เปรอะเป้ือน และส่งคืนห้องสมุดทันทีเมื่อใช้เสร็จแล้วแม้ว่ายังไม่ถึงกําหนดเวลาส่ง เพ่อื หมุนเวยี นใหผ้ ู้ใช้หอ้ งสมดุ คนอ่นื ๆ ได้มโี อกาสใช้ตอ่ ไป 2.7 คู่มือการใชห้ อ้ งสมุดวิทยาลยั เทคนคิ ดสุ ิต การใช้งานห้องสมุดของวิทยาลัยเทคนิคดุสิตมีไว้สําหรับบริการค้นคว้าสําหรับครู อาจารย์ นักเรียน นักศึกษา และบุคคลทั่วไปเพ่ือศึกษาหาความรู้และการใช้เวลาว่างท่ีเป็นประโยชน์ ผู้ใช้งานควรทราบ เกี่ยวการรายละเอยี ดการใชง้ านดังต่อไปน้ี 2.7.1 ข้อมูลทว่ั ไปเกย่ี วกบั หอ้ งสมุดวิทยาลยั เทคนิคดสุ ติ ห้องสมุดวิทยาลัยเทคนิคดุสิต สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ มีสถานที่ต้ังเป็นส่วนหนึ่งของอาคารเรียน 2 ชั้น ตั้งอยู่ชั้นท่ี 2 ระบบ การบริหารงานข้ึนตรงกับฝ่ายวิชาการของวิทยาลัยเทคนิคดุสิต ถนนระนอง 2 กรุงเทพมหานคร โทร. 02 – 241 1317 ต่อ 2201, 2202 2.7.2 เวลาทาํ การ หอ้ งสมดุ เปดิ ทาํ การวนั จันทร์ – ศุกร์ เวลา 08.00 – 16.00 น. เว้นวนั หยดุ ราชการ 2.7.3 การสมคั รเป็นสมาชิกของห้องสมดุ 1) ผปู้ ระสงคจ์ ะทําบตั รสมาชกิ ห้องสมดุ ต้องตดิ ตอ่ ท่เี คานเ์ ตอร์บรกิ าร พรอ้ มดว้ ย รปู ถ่ายขนาด 1.5 นิว้ จาํ นวน 2 รูป 2) ในกรณีบตั รหาย จะออกบตั รใหมใ่ หไ้ ม่เกนิ 3 คร้งั และรับบัตรใหมห่ ลงั จากแจ้งบตั รหาย เป็นเวลา 1 สปั ดาห์ 2.7.4 จาํ นวนหนังสอื ทใี่ หย้ ืม 1) หนังสือทว่ั ไป ยมื ไดไ้ ม่เกนิ 7 วัน 2) หนังสอื ในสาขาวิชาชา่ ง ยืมได้ไมเ่ กิน 5 วัน 3) หนงั สอื นวนยิ าย ยืมไดไ้ มเ่ กนิ 7 วัน

เอกสารประกอบการเรยี นวิชาห้องสมุดกบั การรู้สารสนเทศ บทท่ี 2 ความสําคญั ของหอ้ งสมุดและแหลง่ การเรยี นรู้ 25 4) หนงั สืออา้ งอิงและวารสารต่างๆ ห้ามยืมออกจากห้องสมุด 5) สําหรับอาจารย์ ยืมได้ไม่เกนิ 1 ภาคการศกึ ษา การยืมหนงั สอื ผู้ยืมจะต้องนาํ บตั รสมาชกิ ของตนเองมาแสดงทุกคร้งั พรอ้ มกบั หนังสือ ทตี่ อ้ งการจะยืม โดยเขยี นชอื่ ชน้ั ปีลงในบัตรหนังสอื พร้อมสง่ ให้เจ้าหน้าทปี่ ระทับตรา ข้อสาํ คัญ หา้ มใชบ้ ตั รของผู้อน่ื ก่อนสอบ 1 สปั ดาห์ งดยมื 2.7.5 การคนื หนงั สอื ผู้ยืมจะต้องนําหนงั สือมาคืน พร้อมกับแสดงบัตรสมาชิกที่เคาน์เตอร์บริการ ในกรณีการคืน ถ้าไม่ได้นําบัตรสมาชิกมา จะต้องกรอกรายการลงในใบแทน ซึ่งเป็นแบบฟอร์มสีขาว พร้อมท้ังให้ เจ้าหน้าที่ประทับตราให้แก่นักศึกษาเก็บไว้เป็นหลักฐานว่าได้นําหนังสือมาคืนให้ห้องสมุดแล้ว และต้องนําบัตรสมาชกิ มาประทบั ตราพรอ้ มกบั ใบแทนในวนั ตอ่ มา 2.7.6 การจองหนงั สอื เม่ือผู้ใช้หาหนังสือท่ีต้องการบนช้ันไม่พบ และคิดว่าผู้อื่นยืมไป ผู้ใช้สามารถขอบริการจอง หนังสอื ที่เคานเ์ ตอรบ์ ริการ โดยเจ้าหน้าที่จะให้แบบฟอรม์ การจองหนังสือหรือกรอกรายละเอียด หนงั สอื อ้างอิง เปน็ หนังสอื ท่ียมื อ่านไดภ้ ายในหอ้ งสมดุ เท่านัน้ 2.7.7 การปรบั กรณที ส่ี ่งหนงั สือชา้ 1) หนงั สอื ท่ัวไป ปรบั วนั ละ 1 บาท ก่อนสอบ 1 สัปดาห์ ปรบั วันละ 2 บาท 2) หนงั สือสาขาชา่ ง ปรบั วันละ 2 บาท ก่อนสอบ 1 สปั ดาห์ ปรับวนั ละ 5 บาท หมายเหตุ นบั วนั หยุดด้วย 2.7.8 การชาํ รดุ เสยี หาย ผใู้ ชห้ ้องสมุดจะตอ้ งรบั ผดิ ชอบตอ่ การชํารดุ หรือสญู หายของหนงั สือท่ียมื จากหอ้ งสมดุ 2.7.9 การค้นหาสง่ิ พิมพ์ หอ้ งสมุดจัดทาํ เครอื่ งมือชว่ ยค้นไว้ดังน้ี คอื 1) หนงั สอื ห้องสมุดไดจ้ ดั ทาํ บัตรรายการเพ่ือช่วยค้นหาหนังสือ โดยจดั ทาํ เปน็ บตั รผู้แต่ง บัตรชื่อเรอ่ื งและบัตรหัวเรอ่ื ง 2) วารสาร หอ้ งสมดุ จัดทาํ บัตรดรรชนวี ารสารแยกสว่ นไว้ในตบู้ ตั รดรรชนีวารสาร 3) หนงั สืออ้างองิ จะจดั ทาํ บัตรรายการรวมไวใ้ นตบู้ ัตรรายการหนงั สอื แตจ่ ะมีตวั หนงั สือ อ. Ref, R เปน็ สญั ลักษณ์ไว้ในส่วนมุมซา้ ยของบัตรและทสี่ นั หนังสอื 2.7.10 ระเบยี บในการเขา้ ใชห้ อ้ งสมุดวทิ ยาลัยเทคนคิ ดสุ ิต 1) ต้องแต่งกายใหส้ ุภาพเรยี บรอ้ ย 2) ก่อนเขา้ ใชโ้ ปรดเกบ็ กระเป๋าและสง่ิ ของไว้บรเิ วณดา้ นหน้าที่จัดไว้

เอกสารประกอบการเรียนวิชาห้องสมุดกบั การร้สู ารสนเทศ บทที่ 2 ความสาํ คญั ของห้องสมุดและแหล่งการเรยี นรู้ 26 3) โปรดรักษาความสะอาด ไม่สง่ เสียงดงั 4) ไมน่ ําอาหาร เครื่องด่ืม และของขบเค้ียวเข้ามาในหอ้ งสมุด 5) ก่อนออกจากหอ้ งสมดุ ตอ้ งให้เจา้ หนา้ ท่ตี รวจสอบทุกครง้ั 6) รักษากฎระเบียบ อยา่ งเครง่ ครัด 2.7.11 ส่งิ ทนี่ กั ศึกษาจะตอ้ งรู้ 1) หนังสือ คือ ขุมทรัพย์ทางปัญญา ก่อให้เกิดความแตกฉานในทุกด้าน ไม่ว่าในการใช้ ชวี ติ ประจําวนั หรอื การศึกษาหาความรูข้ องตนเอง 2) หนังสือ คือ ส่ิงพิมพ์ต่างๆ ถือเป็นทรัพย์สินของทางราชการที่ต้องรักษา การขโมย หรือทําลายทรัพย์สินของทางราชการ ถ้าเป็นนักศึกษา ถือว่ามีความผิดถึงข้ึนให้ออกตามระเบียบของ กระทรวงศึกษาธกิ าร 3) การใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์เป็นส่ิงที่มีค่าและการใช้เวลาที่มีค่าด้วยการค้นคว้า และการอา่ น จะเปน็ การใชเ้ วลาทม่ี ีคุณคา่ แกช่ วี ิต

เอกสารประกอบการเรียนวิชาห้องสมดุ กบั การรู้สารสนเทศ บทท่ี 2 ความสาํ คญั ของหอ้ งสมดุ และแหลง่ การเรียนรู้ 27 ใบงานบทที่ 2 ความสําคญั ของหอ้ งสมุดและแหล่งการเรียนรู้ 1. จงให้ความหมายของห้องสมดุ ในมมุ มองของนกั ศกึ ษามาใหเ้ ขา้ ใจ 2. บอกความสาํ คัญของห้องสมุดมาอย่างน้อย 5 ประการ 3. บอกวัตถปุ ระสงค์ของหอ้ งสมดุ มาอย่างน้อย 3 ขอ้ 4. บอกถึงลกั ษณะและหนา้ ทขี่ องห้องสมุดต่อไปน้มี าใหเ้ ขา้ ใจ 4.1 ห้องสมดุ โรงเรยี น 4.2 หอ้ งสมุดประชาชน 4.3 ห้องสมุดวทิ ยาลัย/มหาวทิ ยาลยั 4.4 ห้องสมดุ เฉพาะ 4.5 หอสมุดแหง่ ชาติ 5. ยกตวั อยา่ งงานบริการท่วั ไปของหอ้ งสมดุ มา 4 บรกิ าร 6. บอกถึงบรกิ ารพิเศษของห้องสมดุ มาอย่างนอ้ ย 3 บรกิ าร 7. ใหน้ ักศกึ ษาลาํ ดบั มารยาทในการใช้ห้องสมดุ ท่นี กั ศกึ ษาคดิ วา่ สําคญั มากทีส่ ุดมา 4 ลาํ ดบั 8. บอกข้ันตอนการยมื หนงั สอื ตามระเบยี บการยมื ของหอ้ งสมุดวิทยาลยั เทคนิคดสุ ติ