หน่วยที่ 4 การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศร่วมกันอย่างปลอดภัย

เทคโนโลยี (วทิ ยาการคานวณ) ๖ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี

แผนผังหัวข้อหน่วยการเรยี นรู้ 4 การใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศร่วมกันอยา่ งปลอดภัย ผลกระทบและแนวทางป้องกนั การใช้เทคโนโลยี อันตรายจากการติดต้ัง การใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศ สารสนเทศรว่ มกนั ซอฟตแ์ วร์บนอนิ เทอรเ์ นต็ อยา่ งปลอดภัย สทิ ธใิ นการเข้าถึง ข้อมลู และรหสั ผ่าน เทคโนโลยี (วทิ ยาการคานวณ) ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 6

การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ รว่ มกนั อย่างปลอดภัย เทคโนโลยี (วทิ ยาการคานวณ) ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี 6

ปดิ อปุ กรณ์ทุกครั้ง ตรวจสอบเว็บไซต์ ตรวจสอบจดหมาย ปรกึ ษาครูหรือผปู้ กครอง เมือ่ เลกิ ใชง้ าน อิเลก็ ทรอนิกส์กอ่ นเปิด เม่ือพบข้อมูล ที่ไม่ปลอดภัย ไม่เปดิ เผยข้อมูลส่วนตวั ไม่ส่งข้อมูลสว่ นตวั สรา้ งรหัสผา่ น ติดตั้งโปรแกรม ให้ผอู้ ื่น ป้องกนั มลั แวร์ เทคโนโลยี (วิทยาการคานวณ) ชนั้ ประถมศกึ ษาปที ่ี 6

ผลกระทบและแนวทางป้องกนั การใช้เทคโนโลยสี ารสนเทศ ในยุคปจั จุบนั อุปกรณเ์ ทคโนโลยีสารสนเทศจะทางานร่วมกัน เช่อื มต่อกนั เปน็ เครอื ข่าย มที งั้ เครือข่ายคอมพิวเตอรข์ นาดเลก็ ในบา้ นหรือในโรงเรยี นรวมไปถึง เครอื ขา่ ยขนาดใหญ่ เช่น อนิ เทอรเ์ นต็ ดังน้นั การใช้อปุ กรณต์ ่าง ๆ ท่ีเช่ือมต่อกันน้ี อาจมีผู้ไม่หวังดีกาลงั เข้าถึง อุปกรณข์ องเราอยู่ บคุ คลทม่ี คี วามสามารถด้านเทคโนโลยสี ารสนเทศ ใช้อุปกรณเ์ ทคโนโลยีสารสนเทศ เป็นประจา หรอื ทเี่ รียกว่า พลเมอื งดจิ ทิ ัล (Digital Citizen) ควรเปน็ ผู้ทมี่ ีความรบั ผิดชอบ ในการใชง้ าน และมีความระมัดระวังในการใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศ เพอ่ื ใหเ้ กิดประโยชน์ ต่อตนเอง ผ้อู ่ืน และใชง้ านไดอ้ ย่างปลอดภัย อันตรายจากการใช้งานอนิ เทอร์เนต็ มอี ะไรบ้าง นกั เรียนเคยได้รับผลกระทบเหลา่ นั้นบ้างหรือไม่ อยา่ งไร เทคโนโลยี (วทิ ยาการคานวณ) ช้นั ประถมศึกษาปที ี่ 6 คาถามสาคญั

ตวั อยา่ ง เหมีย่ วอ่านขอ้ ความบนอินเทอรเ์ น็ตพบว่ามคี นท่ีไมร่ ้จู กั นัดใหพ้ บกนั ท่สี วนหนา้ โรงเรยี น จากนน้ั คน ๆ นน้ั ก็แอบมาขโมยกระเป๋าเงนิ ของเหมยี่ วไป ผลกระทบจากการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ เทคโนโลยี (วิทยาการคานวณ) ชั้นประถมศกึ ษาปที ่ี 6

อปุ กรณท์ เ่ี ชือ่ มต่อกับเครือข่ายคอมพวิ เตอรห์ รืออนิ เทอรเ์ น็ตทาให้การคน้ หาข้อมูลและแลกเปล่ียนข้อมูลได้งา่ ยขน้ึ ขณะเดยี วกันผทู้ ีไ่ มห่ วังดสี ามารถเขา้ มาใช้งานได้ง่ายเช่นกนั ดังนัน้ ในการใช้งานควรมีข้อปฏิบัติ ดงั น้ี 1. ปกปอ้ งข้อมูลส่วนตัว 2. ไมส่ ง่ ขอ้ มูลส่วนตวั ไมเ่ ปิดเผยข้อมลู สว่ นตัว เช่น ของตนเองและผอู้ ื่นให้กบั รหสั ผ่านต่าง ๆ หมายเลข- ผู้ทไี่ มร่ ้จู กั ประจาตวั ประชาชน รหสั ATM 6. ออกจากระบบ ขอ้ ปฏิบัติ 3. สรา้ งรหัสผ่านในการใชง้ าน หรอื ปิดอปุ กรณ์ทุกครงั้ ในการใช้ อุปกรณเ์ ทคโนโลยีสารสนเทศ เมื่อเลกิ ใช้งาน เทคโนโลยี และควรกาหนดรหัสผา่ นท่ี สารสนเทศ คาดเดาได้ยาก 5. ถ้าพบปญั หาหรอื พบขอ้ มูล 4. กาหนดสิทธกิ ารใช้งาน การออกจากระบบ (log out) เม่อื เลิกใชง้ าน หรอื บคุ คลทท่ี าให้ไม่สบายใจ ใหข้ อ หรอื สทิ ธิท่ีบคุ คลอ่ืนสามารถ ความชว่ ยเหลอื จากครูหรอื ผปู้ กครอง เขา้ ถึงข้อมลู ของเราได้ เทคโนโลยี (วิทยาการคานวณ) ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 6

x - + กิจกรรมที่ 4.1 อาชญากรรมทางอินเทอรเ์ น็ต นกั เรียนยกตวั อย่างอนั ตรายหรอื ความเสียหายที่เกิดจากการใช้งานทางอนิ เทอร์เน็ตมา 5 ขอ้ พรอ้ มบอกวธิ กี ารปอ้ งกันลงในตาราง อนั ตรายหรอื ความเสยี หาย วธิ กี ารป้องกนั อาชญากรรมทางคอมพวิ เตอร์ คือ การกระทาผิดกฎหมาย โดยใชเ้ ทคโนโลยคี อมพวิ เตอร์เปน็ เคร่อื งมือ เชน่ การขโมยขอ้ มลู ทางอนิ เทอรเ์ น็ต การละเมดิ สิทธิ การฟอกเงิน การกอ่ กวน การเผยแพรภ่ าพ วิดโี อหรอื ส่อื ลามกอนาจาร การหลอกลวง ใหร้ ่วมคา้ ขาย การแอบโอนเงินในบญั ชผี อู้ นื่ เข้าบญั ชีตนเอง เทคโนโลยี (วิทยาการคานวณ) ช้ันประถมศึกษาปที ี่ 6

สทิ ธิในการเขา้ ถึงขอ้ มลู และรหสั ผ่าน อุปกรณ์เทคโนโลยสี ารสนเทศบางชนดิ มผี ้ใู ชง้ านหลายคน เชน่ คอมพิวเตอร์สาธารณะหรือคอมพิวเตอร์ ในห้องปฏบิ ัตกิ ารของโรงเรียน ดงั นัน้ เราจงึ ไมค่ วรเก็บขอ้ มลู สาคญั หรอื บันทกึ ชื่อและรหัสผา่ นไว้ในคอมพวิ เตอรส์ าธารณะ นกั เรียนมวี ธิ กี าหนดรหัสผ่านบนอปุ กรณ์ เทคโนโลยีสารสนเทศอย่างไร คาถามสาคญั เทคโนโลยี (วทิ ยาการคานวณ) ชัน้ ประถมศึกษาปีที่ 6

การกาหนดรหัสผ่านใหก้ ับโปรแกรมตา่ ง ๆ ไมค่ วรใช้รหัสผา่ นทีค่ าดเดาไดง้ า่ ย การตง้ั รหสั ผา่ นมีแนวทาง ดงั นี้ 1. ควรเป็นตัวอักษรและตัวเลขที่ผูใ้ ช้จางา่ ย แต่คาดเดาได้ยาก 2. เลอื กใช้ตวั อกั ษรตัวพมิ พใ์ หญ่ ตัวพิมพ์เล็ก และตวั เลขผสมกันเปน็ รหัสผ่าน 3. รหสั ผา่ นที่ยาวยิ่งมคี วามปลอดภัย เนื่องจากคาดเดาได้ยาก 4. ไมค่ วรใช้วนั เดือนปเี กดิ หรือหมายเลขโทรศพั ท์เคล่ือนทีใ่ นการกาหนด รหสั ผา่ น 5. ไมใ่ ชเ้ ปน็ ภาษาทอ่ี า่ นได้ 6. ไมค่ วรใช้รหัสผา่ นซา้ กบั ซอฟตแ์ วร์หรอื อุปกรณ์หลาย ๆ อปุ กรณ์ เพราะถ้าผู้ไม่หวังดที ราบรหัสผ่านของเรา จะทาใหเ้ ขา้ ถึงอปุ กรณ์และข้อมลู ไดท้ ง้ั หมด เทคโนโลยี (วิทยาการคานวณ) ช้นั ประถมศึกษาปที ่ี 6

แม้ว่ารหสั ผ่านจะทาใหใ้ ช้งานไดเ้ ปน็ ส่วนตวั มากข้นึ แต่ไมค่ วรบนั ทึกรหสั ผ่านไวใ้ นอุปกรณห์ รอื ซอฟตแ์ วร์ต่าง ๆ โดยท่ัวไปแลว้ การ กาหนดรหสั ผา่ นจะให้ยืนยันซ้า วา่ ต้องการรหสั ผา่ นตามทีต่ งั้ ไวห้ รอื ไม่ ถ้าลมื รหสั ผา่ นซอฟต์แวรห์ รือเว็บไซต์บางเวบ็ ไซตจ์ ะมวี ธิ กี าร กาหนดรหสั ผา่ นใหม่ โดยการถามคาถามหรือติดต่อกลบั มาทางโทรศพั ท์ หรอื จดหมายอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ดงั นนั้ ในการกาหนดรหสั ผ่านควร ใหข้ ้อมลู ท่ีสาคัญให้ครบถ้วน สาหรบั อปุ กรณส์ มัยใหม่สามารถเขา้ ถงึ ข้อมูลหรอื ใช้รหัสผ่านด้วยลายนิว้ มอื ได้ ความรรู้ อบโลก Face ID เปน็ การตรวจสอบตัวตนของผใู้ ช้ ซ่ึงเปน็ การตง้ั รหสั ผา่ น รูปแบบหนงึ่ โดยยิงรงั สีอินฟราเรดออกไปและใชก้ ารตรวจสอบ รูปของใบหน้า แม้วา่ หน้าตาจะเปลย่ี นไปเล็กนอ้ ย เปล่ียนทรงผม ใส่แว่น Face ID กย็ ังคงสามารถตรวจสอบได้ นยิ มใช้ใน โทรศพั ท์เคลื่อนท่ี การตง้ั รหัสผา่ นท่ีดี เทคโนโลยี (วทิ ยาการคานวณ) ช้ันประถมศึกษาปีท่ี 6

x - + กจิ กรรมท่ี 4.2 มากาหนดรหสั ผ่านกนั เถอะ นกั เรียนกาหนดรหสั ผ่านขน้ึ มา 3 ชุด แล้วตอบคาถามต่อไปนี้ 1. รหสั ผา่ นทยี่ าวมีขอ้ ดีอยา่ งไร 2. ในอนาคตจะใช้สงิ่ ใดแทนรหัสผ่านได้บ้าง 3. ถ้าไม่มีการกาหนดรหสั ผา่ นจะเกดิ อะไรข้นึ เทคโนโลยี (วทิ ยาการคานวณ) ชัน้ ประถมศึกษาปที ี่ 6

อันตรายจากการตดิ ตง้ั ซอฟตแ์ วร์บนอนิ เทอรเ์ น็ต เมื่อคอมพวิ เตอร์เชือ่ มต่ออนิ เทอรเ์ น็ตได้งา่ ย และมีความเร็วสูง ทาให้การประมวลผลของคอมพวิ เตอร์ทางานบนคลาวดค์ อมพิวต้ิง (Cloud Computing) หรือเรยี กอีกชอื่ หน่ึงว่า การประมวลผลเปน็ กลมุ่ เมฆ คลาวดค์ อมพิวตง้ิ การสารองข้อมลู ระบบพัฒนา พน้ื ทจ่ี ดั เกบ็ ขอ้ มลู (Cloud Computing) บนระบบคลาวด์ ด้านความปลอดภยั แบบออนไลน์ การตดิ ต้งั โปรแกรมท่ีไม่รจู้ กั บนอนิ เทอร์เนต็ จะส่งผลกระทบอย่างไร เทคโนโลยี (วทิ ยาการคานวณ) ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 6 คาถามสาคัญ โดยประมวลผลรว่ มกนั และใชท้ รพั ยากรบางอย่างร่วมกนั ได้ รวมไปถึงการติดตง้ั ซอฟตแ์ วร์ หรือโปรแกรมตา่ ง ๆ จะใช้วธิ ตี ิดตัง้ ซอฟต์แวร์ที่เกบ็ ไวบ้ นอินเทอร์เน็ตหรอื บนระบบคลาวด์ ทาใหไ้ มต่ ้องใชห้ นว่ ยความจาของคอมพิวเตอร์ในการตดิ ตง้ั ซอฟตแ์ วร์เหมอื นในอดีต

ซอฟตแ์ วร์หรือโปรแกรมตา่ ง ๆ ทีเ่ ป็นอนั ตรายหรอื ส่งผลเสยี ต่อการใช้งานทาใหไ้ ม่สะดวกตอ่ การใช้งานมีหลายประเภท เช่น ไวรัส (Virus) โทรจัน (Trojan) สปายแวร์ (Spyware) วอรม์ (Worm) เราเรยี กกลุ่มของโปรแกรมเหล่านี้ ท่ีออกแบบมาเพอ่ื มงุ่ รา้ ยต่อคอมพิวเตอร์วา่ มัลแวร์ (Malware) ดงั นัน้ การปอ้ งกันเบื้องต้นสามารถทาได้ ดังน้ี 1. อัปเดตซอฟตแ์ วรร์ ะบบปฏิบตั กิ ารอย่างสม่าเสมอ 2. ตดิ ตงั้ โปรแกรมป้องกันมัลแวรใ์ นคอมพวิ เตอร์ 3. ไม่คลิกข้อความท่ีแสดงโฆษณาหรอื หนา้ โปรแกรมตา่ ง ๆ ทแ่ี ปลกปลอมระหวา่ งการใช้งาน 4. ไม่ดาวนโ์ หลดโปรแกรมจากแหล่งทีไ่ ม่น่าเชือ่ ถอื มาตดิ ตัง้ ในคอมพิวเตอร์ 5. ไม่เปิดอเี มลห์ รือไฟล์แนบตา่ ง ๆ ทีไ่ มร่ จู้ กั ปลอดภัยไวก้ อ่ น การปรบั ปรุงหรอื การอปั เดตระบบปฏิบัตกิ ารคอมพิวเตอร์ เป็นการช่วยอุดช่องโหว่ และแก้ไขบกั๊ ตา่ ง ๆ ภายในเครอ่ื ง รวมถงึ โปรแกรมสแกนไวรัสกค็ วรต้งั ค่าใหอ้ ัปเดต ฐานข้อมลู สมา่ เสมอ และควรตรวจสอบไวรัสบนคอมพวิ เตอร์ อยา่ งนอ้ ยทกุ ๆ 2 สัปดาห์ เทคโนโลยี (วทิ ยาการคานวณ) ชัน้ ประถมศกึ ษาปที ี่ 6

x - + กจิ กรรมที่ 4.3 ทาความรู้จกั กับมลั แวร์ นักเรียนค้นหาขอ้ มลู เกี่ยวกับลักษณะของมลั แวรต์ ่อไปน้ี จากนน้ั บันทกึ คาตอบเปน็ แผนภาพความคดิ ไวรสั คอมพิวเตอร์ (Virus) โทรจนั (Trojan) สปายแวร์ (Spyware) วอร์ม (Worm) เทคโนโลยี (วทิ ยาการคานวณ) ช้ันประถมศกึ ษาปที ่ี 6

แบบพัฒนาทกั ษะในการทาข้อสอบปรนยั เพอ่ื ประเมนิ ผลตวั ชว้ี ัด หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 4 การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศร่วมกันอย่างปลอดภัย 1. ขอ้ มูลส่วนตวั ในขอ้ ใดไม่ควรเปดิ เผยใหผ้ ู้อืน่ ทราบ 1) ชือ่ - นามสกุล ตอบ 4) 2) หมายเลขโทรศพั ท์ เพราะเลขประจาตัวประชาชน ไม่ควรนาไปเปดิ เผย อาจทาให้ผูไ้ ม่ประสงค์ดนี าไปทาธรุ กรรมทาง การเงนิ ที่ผิดกฎหมายได้ 3) ประวัตกิ ารศึกษา 4) เลขประจาตัวประชาชน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 2. บคุ คลในข้อใดมคี วามเสี่ยงต่อการถกู ขโมยข้อมูลสว่ นตวั มากท่สี ุด 1) ฟา้ เขา้ ระบบอเี มล์โดยใสร่ หัสผา่ น ตอบ 4) 2) น้าไม่เปดิ อีเมล์หรอื ไฟล์แนบต่าง ๆ ทไ่ี ม่รจู้ ัก เพราะการบันทึกข้อมลู ส่วนตัวไว้ในคอมพวิ เตอร์ ของโรงเรยี น ทาให้คนอื่น ๆ สามารถเข้าไปใชง้ าน ได้ และอาจถูกขโมยขอ้ มูล 3) นอ้ ยหน่าออกจากระบบเฟซบกุ๊ ทกุ ครั้งหลงั ใชง้ าน 4) มดบันทกึ ข้อมูลส่วนตวั ไวใ้ นคอมพิวเตอรข์ องโรงเรยี น

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 3. กาหนดรหสั ผา่ นไมค่ วรกาหนดดว้ ยวธิ กี ารใด 1) จาได้งา่ ย ตอบ 3) 2) มีความยาวมากกว่า 8 ตัว เพราะทาใหผ้ ทู้ ่ที ราบวนั เดอื นปีเกิดของนักเรยี น สามารถนาไปใชเ้ ข้าระบบหรืออุปกรณ์อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ อ่ืนๆ ได้ 3) ใช้วนั เดอื นปีเกดิ ของนักเรยี น 4) ใช้ตัวอกั ขระและตวั เลขผสมกนั

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 4. นกั เรียนคิดว่าเหตุใดจึงตอ้ งมรี หัสผ่าน 1) สาหรบั ใชเ้ ปิดอปุ กรณต์ า่ ง ๆ ตอบ 3) 2) ใช้สาหรบั ใหท้ ุกคนเขา้ ระบบ เพราะรหสั ผ่านใช้ยนื ยันตวั ตนในการใช้เครื่องมอื และยงั ป้องกันการเขา้ ถึงขอ้ มลู ได้อีกดว้ ย 3) ใช้ยนื ยันตัวตนในการใช้เคร่อื งมือ 4) ใช้บันทึกการใชง้ านระบบคอมพิวเตอร์

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 5. นักเรียนคดิ ว่าไวรัสส่งผลกระทบอย่างไร 1) ปรับปรุงระบบคอมพิวเตอร์ ตอบ 3) 2) ทาให้โปรแกรมสาเรจ็ รูปทางานเรว็ ขึ้น เพราะไวรสั ทาใหซ้ อฟตแ์ วรม์ ีปญั หาในการทางาน เช่น ทางานช้าหรอื คา้ ง 3) ทาให้ซอฟตแ์ วร์มีปัญหาในการทางาน 4) ทาใหเ้ ขา้ สู่จุดหมายอเิ ลก็ ทรอนิกสไ์ ดง้ า่ ยขน้ึ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 6. การต้ังรหสั ขอ้ ใดเหมาะสมที่สุด ตอบ 3) เพราะเปน็ รหัสผ่านที่ยาวและคาดเดาได้ 1) MAOCPW ยาก โดยมที ้ังตวั อักษรพิมพใ์ หญ่ พมิ พ์เลก็ 2) 0873592211 ตวั เลข และอกั ขระพิเศษ 3) gP3_28Gm 4) Sompong

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 7. การตดิ ต้งั โปรแกรมโดยดาวน์โหลดจากระบบคลาวดม์ ขี อ้ ดีอย่างไร 1) ใชง้ านได้ฟรี ตอบ 4) 2) เป็นการดาวนโ์ หลดจากผู้ผลติ โดยตรง เพราะระบบคลาวดส์ ามารถเก็บโปรแกรมต่าง ๆ ไว้ ได้ และสามารถดาวนโ์ หลดมาติดต้งั ไดโ้ ดย ไม่ตอ้ งใชห้ นว่ ยความจาสารองอน่ื ๆ 3) ทาให้เครอ่ื งคอมพวิ เตอรท์ างานไดเ้ ร็วข้นึ 4) ทาใหต้ ิดตงั้ ได้ง่ายไม่ต้องใชห้ น่วยความจาสารองอืน่ ๆ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 8. เหตใุ ดจงึ ตอ้ งปรับปรงุ โปรแกรมให้ทนั สมัย 1) เพอ่ื ให้ระบบทางานได้มากขึ้น ตอบ 3) 2) เพื่อตรวจสอบสิทธกิ ารใช้โปรแกรม เพราะการปรบั ปรงุ โปรแกรมทาใหร้ ะบบ 3) เพอ่ื ปรบั ปรุงระบบให้ทางานได้ดีข้ึน ทันสมัยข้ึน ทางานได้ดขี ้ึน ทันสมยั ขนึ้ และยังแกไ้ ข ขอ้ ผดิ พลาดทเี่ กิดขึ้นด้วย 4) เพื่อใหร้ ะบบเหมาะกบั เคร่ืองคอมพิวเตอรส์ มยั ใหม่

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 9. ข้อใดต่อไปนไ้ี ม่ใชป่ ระเภทของมลั แวร์ 1) แมลง (Bug) ตอบ 1) 2) ไวรสั (Virus) เพราะแมลง หรอื Bug เป็นข้อผิดพลาด 3) หนอน (Worm) ของระบบคอมพวิ เตอร์ 4) โทรจนั (Trojan)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10. ขอ้ ใดเปน็ เหตใุ หม้ ลั แวรเ์ ขา้ ส่รู ะบบคอมพวิ เตอร์ได้ ตอบ 3) เพราะการคลิกขอ้ ความทแี่ สดง 1) ติดต้งั โปรแกรมปอ้ งกันมลั แวร์ในคอมพวิ เตอร์ โฆษณาแปลกปลอม อาจทา 2) อปั เดตซอฟต์แวรร์ ะบบปฏบิ ตั ิการอยา่ งสมา่ เสมอ ใหม้ ัลแวร์ทีอ่ ยู่ในโฆษณานน้ั เขา้ ไปฝงั ตวั อยู่ในคอมพวิ เตอร์ได้น้ี 3) คลิกข้อความทีแ่ สดงโฆษณาแปลกปลอมระหวา่ งใชง้ าน 4) ดาวนโ์ หลดโปรแกรมจากแหล่งข้อมูลที่มคี วามน่าเช่อื ถือมาติดต้งั