บทที่ 1 เขียนแบบเบื้องต้น

4 หน่วยที่ 1 เครอ่ื งมอื และอุปกรณใ์ นงานเขยี นแบบ สาระสาคัญ เคร่ืองมือและอุปกรณเ์ ขยี นแบบมีความจาเปน็ อยา่ งยงิ่ ต่องานเขยี นแบบ เพราะจะช่วยให้งาน เขยี นแบบเป็นไปอย่างสะดวก รวดเรว็ และถูกตอ้ งตามมาตรฐาน ในบทเรยี นน้ีจะกล่าวถึงเคร่ืองมือและ อุปกรณ์ท่ีสาคัญในงานเขยี นแบบเบ้ืองต้นไดแ้ ก่ กระดานเขยี นแบบ โต๊ะเขยี นแบบ ไม้ที ฉากสามเหล่ียม ดนิ สอ บรรทัดสามเหล่ียม วงเวยี น อุปกรณ์ทาความสะอาด และเทมเพลตช่วยงานเขียนแบบ เปน็ ต้น สาระการเรยี นรู้ 1. กระดานเขียนแบบและโตะ๊ เขียนแบบ 2. ไมท้ ี 3. ฉากสามเหล่ียม 4. ดินสอ 5. วงเวยี น 6. ดิไวเดอร์ 7. บรรทัดเขียนส่วนโคง้ 8. เทมเพลต 9. อปุ กรณ์เบด็ เตลด็ จดุ ประสงคก์ ารสอน 1. บอกชอ่ื และหน้าท่ขี องเครือ่ งมือและอปุ กรณ์ในงานเขยี นแบบได้ 2. อธบิ ายวธิ ีการใชง้ านของเคร่ืองมือและอุปกรณใ์ นงานเขียนแบบได้ 3. อธบิ ายวิธีการใช้และบารงุ รกั ษาเครือ่ งมือและอปุ กรณใ์ นงานเขยี นแบบได้ 4. เขียนเส้นตรงในแนวด่ิง แนวระดับ และเสน้ เอยี งทามมุ ได้ 5. เขยี นสว่ นโคง้ รศั มแี ละวงกลมได้

5 1. กระดานเขียนแบบและโตะ๊ เขียนแบบ 1.1 กระดานเขยี นแบบ (Drawing Boards) กระดานเขยี นแบบเปน็ อุปกรณท์ ีใ่ ชร้ องแผ่นกระดาษเขียนแบบ มีรูปร่างเล็กกะทัดรัด น้าหนัก เบา สามารถยกเคลื่อนยา้ ยและพกพาไดส้ ะดวก แผ่นกระดานอาจทาจากไม้หรือพลาสติกคุณภาพสูง กระดานเขยี นแบบมหี ลายชนดิ และหลายขนาดให้เลือกใชง้ านตามความต้องการ ดังรูปท่ี 1.1 - 1.2 รปู ที่ 1.1 แสดงลกั ษณะของกระดานเขียนแบบ (ที่มา : http://www.dickblick.com/, วันเขา้ ถึง 12 เมษายน 2558) (ก) กระดานเขยี นแบบขนาด A3 (ข) บรรทัดปรับมุม (2 ดา้ นๆ ละ 90 องศา) รปู ท่ี 1.2 แสดงลกั ษณะของกระดานเขยี นแบบ (ทีม่ า : http://www.faber-castell.com, วันเข้าถงึ 12 เมษายน 2558) 1.2 โต๊ะเขียนแบบ (Drafting Table) โต๊ะเขียนแบบเป็นอุปกรณ์ที่ใช้รองกระดาษเช่นเดียวกับกระดานเขียนแบบ โต๊ะเขียนแบบ มหี ลายขนาดให้เลอื กใช้ เชน่ ขนาด A1 และ A0 เปน็ ต้น โดยท่ีแผ่นกระดานของโต๊ะเขียนแบบจะทา จากไม้หรอื ผลติ ภณั ฑท์ มี่ ีคุณสมบตั ิใกลเ้ คยี งกับไม้ ผวิ ด้านบนเรียบ นอกจากน้ียงั มีการติดต้ังชุดเขียนแบบ (Drafting Machine) ที่สามารถเลือ่ นไป-มา ขึ้น-ลง ตามความยาวของโตะ๊ เขียนแบบและหมุนปรับมุมได้ ดังนั้นจงึ มคี วามสะดวกในการใชง้ าน

6 ชุดเขียนแบบ รปู ท่ี 1.3 แสดงลักษณะของโตะ๊ เขียนแบบพร้อมชุดเขียนแบบ (ท่มี า : http://yuanplan.com.tw/Drawing%20machin.htm, วนั เขา้ ถึง 12 เมษายน 2558) 1.3 การใช้บารงุ รกั ษากระดานเขียนแบบและโตะ๊ เขียนแบบ 1. ก่อนและหลังการใชง้ านควรใชผ้ า้ ทีส่ ะอาดเช็ดทาความสะอาดผิวหน้ากระดานเขียน แบบทุกครัง้ เพอ่ื ไมใ่ ห้เศษฝุ่นของกระดาษเขยี นแบบ ฝุ่นยางลบและไส้ดินสอเขียนแบบติดอยู่บนผิวหน้า กระดานเขียนแบบ 2. ห้ามใชข้ องมคี มกรดี บนผวิ หนา้ และขอบของโต๊ะเขียนแบบ เพราะจะทาให้กระดาน เขียนแบบไมเ่ รยี บและเกดิ การสะดดุ ขณะเขยี นแบบ 3. โตะ๊ เขียนแบบทีป่ รบั องศาได้ ควรมกี ารหยอดน้ามนั หล่อลน่ื ตรงจุดทีป่ รับองศาได้เพ่ือ เปน็ การหลอ่ ล่นื และป้องกันสนมิ 2. ไม้ที ไมท้ ี (T-Square) มีรปู รา่ งลกั ษณะคลา้ ยกับตวั ที ประกอบด้วยหัวและใบไม้ที ไม้ทีส่วนใหญ่ทา จากไมห้ รือพลาสติก ใช้สาหรับเขียนเสน้ ในแนวระดบั และใช้คูก่ ับฉากสามเหล่ียมสาหรับเขียนเส้นตรง เอียงทามุมต่างๆ กบั แนวระดบั ไม้ทีมคี วามยาวหลายขนาด เช่น 60, 90 และ 120 เซนตเิ มตร เปน็ ตน้ รูปที่ 1.4 แสดงลกั ษณะของไมท้ ีสาหรับงานเขียนแบบ (ท่มี า : คงศกั ดิ์ ตัณทราวฒั นพ์ นั ธ์, 2561) 2.1 การใชแ้ ละบารุงรักษาไมท้ ี 1. ห้ามงดั ไม้ทกี บั ขอบของโตะ๊ เขียนแบบขณะที่ทาการเลอื่ นใช้งาน

7 2. หา้ มใชไ้ ม้ทีเคาะกับโต๊ะหรือเครือ่ งมืออื่น เพราะจะทาให้ขอบไม้ทีเกิดรอยเสียหาย 3. ห้ามนาไมท้ ไี ปกดยนั กบั พ้นื ขณะพกพา เพราะอาจทาใหส้ ว่ นใบเกิดการบิดงอได้ 4. หม่ันเชด็ ทาความสะอาดไม้ทีทั้งก่อนและหลังการใช้งานเสมอ เพื่อป้องกันไม่ให้ กระดาษเขียนแบบสกปรกขณะเล่อื นไมท้ ี 3. ฉากสามเหล่ียม 3.1 ฉากสามเหลี่ยมแบบมมุ คงที่ (Set Square) ฉากสามเหลยี่ มชนิดแบง่ ออกเป็น 2 ชนิด คือฉากสามเหลี่ยมมุม 45 x 45 x 90 และฉากสามเหลย่ี มมุม 30 x 60 x 90 ใช้สาหรับเขียนเส้นตรงในแนวระดับ แนวดิ่งและเส้นตรง เอียงทามุมตา่ งๆ ไดแ้ ก่ มุม 15, 30, 45, 60, 75 ฯลฯ ฉากสามเหล่ียมส่วนใหญท่ าจากพลาสติกใส ท่ีสามารถทาให้มองเหน็ ส่วนอ่นื ๆ ของแบบงานไดช้ ดั เจนขณะใชง้ าน (ก) ฉากสามเหล่ยี มมุม 45 x 45 x 90 (ข) ฉากสามเหล่ียมมุม 30 x 60 x 90 รปู ที่ 1.5 แสดงลกั ษณะของฉากสามเหล่ียมแบบมุมคงที่ (ที่มา : คงศกั ด์ิ ตณั ทราวฒั นพ์ ันธ์, 2561) 3.2 ฉากสามเหลยี่ มแบบปรับมุม (Adjustable Triangle) ฉากสามเหลี่ยมแบบปรบั มุม เป็นการรวมเอาหลกั การทางานของฉากสามเหลีย่ มและบรรทัดวัด มมุ เขา้ ดว้ ยกนั ทาใหส้ ามารถใช้งานไดอ้ ย่างหลากหลายในการเขยี นเสน้ เอียงตามมุมตา่ งๆ ท่ีต้องการ รูปที่ 1.6 แสดงลักษณะของฉากสามเหลย่ี มแบบปรบั มมุ (ท่มี า : คงศักด์ิ ตัณทราวฒั นพ์ ันธ์, 2561)

8 3.3 การใชแ้ ละบารงุ รกั ษาฉากสามเหลย่ี ม 1. กอ่ นใช้งานทุกคร้ังควรเช็ดทาความสะอาดฉากสามเหล่ียมดว้ ยผา้ นุ่มทสี่ ะอาด อย่าใช้ ผ้าแขง็ หรือกระดาษในการเชด็ เพราะอาจทาใหเ้ กิดรอยขดี ข่วนได้ 2. ห้ามใช้น้ายาท่เี ปน็ สารละลายเชน่ ทนิ เนอร์ เพราะอาจทาให้ผวิ บรรทัดมวั หมองทาให้ มองเห็นตัวเลขไม่ชดั เจนขณะใชง้ าน 3. หลงั เลิกใชง้ านควรเก็บฉากสามเหลย่ี มไว้ในซองโดยเฉพาะ 3.4 การใช้ไมท้ กี บั ฉากสามเหลีย่ ม การใช้งานของฉากสามเหลี่ย ม ส่ ว น ให ญ่ จ ะ ใช้ คู่ กั นกั บ ไม้ ที เ พื่ อ เ ขี ย นเ ส้ นเ อี ย ง ท า มุ ม ในลกั ษณะต่างๆ หรอื การเขียนเส้นตรงใหต้ ้ังฉากกันและการเขยี นเสน้ ตรงให้ขนานกัน เปน็ ตน้ 3.4.1 การเขยี นเสน้ ตรงในระดับ มีขัน้ ตอนดังน้ี 1. วางหัวไม้ทีแนบชดิ กับขอบดา้ นซ้ายของกระดานเขยี นแบบ 2. ใช้มือซ้ายกดทใ่ี บของไมท้ ีโดยวางตาแหนง่ ของมือซ้าย (รูปท่ี 1.7 ก) 3. จับดนิ สอโดยใหป้ ลายดนิ สอทามมุ กับกระดาษประมาณ 60 (รปู ท่ี 1.7 ข) ซ่ึงถ้ามอง ดา้ นขา้ งตาแหน่งของปลายดินสอมอี อกเปน็ 2 ลกั ษณะคอื 3.1 วางตง้ั ฉากกับกระดาษเขยี นแบบ (รูปท่ี 1.7 ค) ซ่ึงในกรณีนี้จะทาให้เกิด ช่องว่างขนาดเล็กระหว่างปลายดินสอกบั ขอบของไมท้ ที าใหข้ าดความเที่ยงตรงในการเขยี นเสน้ ตรง 3.2 เอียงปลายดินสอชิดกับขอบของไม้ทีไม่ให้มีช่องว่าง (รูปที่ 1.7 ง) แล้ว เขียนเสน้ ตรงโดยเขียนตรงเส้นจากซ้ายไปขวา ในขณะที่เขยี นเส้นตรงให้หมุนดินสอช้าๆ เพื่อให้ปลาย ดินสอสึกหรอเทา่ กัน หมุนดินสอช้าๆ ปรบั ดินสอเอียงทามุม 60 ขณะเขียนเสน้ ตรง กบั ทศิ ทางการเขียนเส้นตรง (ก) การวางไม้ที (ข) แสดงมุมในการจบั ดินสอ รูปท่ี 1.7 แสดงลกั ษณะการเขียนเส้นตรงในแนวนอนดว้ ยไมท้ ี (ท่ีมา : คงศักด์ิ ตณั ทราวฒั นพ์ ันธ์, 2561)

9 (ค) ปลายดินสอตั้งฉากกับกระดาษ (ง) ปลายดนิ สอเอียงชิดขอบไมท้ ี รปู ที่ 1.7 แสดงลักษณะการเขยี นเสน้ ตรงดว้ ยไมท้ ี (ตอ่ ) (ทีม่ า : คงศักด์ิ ตัณทราวัฒน์พันธ์, 2561) 3.3.2 การเขยี นเส้นตรงในแนวด่ิง มขี ้นั ตอนดงั น้ี หมุนดนิ สอชา้ ๆ ขณะเขียนเส้นตรง (ก) การวางตาแหนง่ ของไมท้ กี บั ฉากสามเหล่ยี ม (ข) การวางตาแหน่งของดนิ สอ รูปท่ี 1.8 แสดงลักษณะการเขยี นเส้นตรงในแนวดง่ิ ด้วยไมท้ ีและฉากสามเหลีย่ ม (ทมี่ า : คงศักดิ์ ตณั ทราวฒั นพ์ ันธ์, 2561) 1. วางหัวไม้ทีแนบชดิ กบั ขอบดา้ นซา้ ยของกระดานเขียนแบบ 2. วางฉากสามเหลย่ี มทับลงบนกระดาษเขียนแบบ โดยให้ฐานของฉากสามเหลี่ยมชิด กบั ขอบของไมท้ ี 3. เลื่อนฉากสามเหลี่ยมไปยังตาแหน่งท่ีต้องการ โดยใช้มือซ้ายกดไม้ทีและฉาก สามเหล่ียมพร้อมกัน (รูปที่ 1.8 ก) 4. วางตาแหน่งของปลายดินสอทามมุ 90 และมมุ 60 กบั กระดาษ (รปู ท่ี 1.8 ข) 5. เขียนเส้นตรงจากดา้ นลา่ งขนึ้ บน ขณะเขยี นเสน้ ตรงใหบ้ ิดลาตวั ตามไปด้วยพร้อมกับ หมนุ ดนิ สออย่างชา้ ๆ และสม่าเสมอ

10 3.3.3 การใช้ไม้ทีและฉากสามเหล่ยี มเขยี นเส้นตรงเอยี งทามุมตา่ งๆ กบั แนวระดับ รปู ท่ี 1.9 แสดงลกั ษณะการใช้ฉากสามเหลีย่ มเขียนเสน้ ตรงให้เอียงทามมุ ในลกั ษณะต่างๆ (ที่มา : คงศักดิ์ ตณั ทราวฒั นพ์ ันธ์, 2561) 4. ดนิ สอเขยี นแบบ ดนิ สอเขียนแบบ (Drawing Pencils) ที่นยิ มใชก้ ันอยูใ่ นปัจจบุ นั แบ่งออกเปน็ 2 ชนิดดังน้ี 4.1 ดินสอเปลือกไม้ ดนิ สอชนดิ น้ีมเี ปลือกไม้หมุ้ ไสด้ นิ สอ เม่ือต้องการใช้งานก็จะต้องเหลาเปลือกไม้ออก เพอ่ื ให้ไสด้ นิ สอยนื่ ยาวออกมาจากเปลอื กไม้แลว้ จงึ เหลาไสใ้ หแ้ หลมตอ่ ไป รูปท่ี 1.10 แสดงลกั ษณะของดนิ สอเปลือกไม้ (ท่ีมา : คงศกั ดิ์ ตณั ทราวฒั น์พนั ธ์, 2561) ดินสอเปลือกไมแ้ บง่ ออกเป็น 3 กลุ่มใหญๆ่ คอื กลุ่มดนิ สอเกรดไส้แข็ง (Hard) กลุ่มดินสอเกรด ไสแ้ ข็งปานกลาง (Medium) และกลุ่มดินสอเกรดไส้ออ่ น (Soft) โดยเรียงลาดับจากดินสอเกรดไส้แข็ง ท่ีสุด (9H) ถึงดินสอเกรดไส้ออ่ นทีส่ ดุ (7B) ดงั ตวั อยา่ งในรปู ที่ 1.11 รูปที่ 1.11 แสดงลกั ษณะของการแบง่ กล่มุ ของไสด้ ินสอเปลือกไม้ (ทีม่ า : คงศักด์ิ ตณั ทราวฒั นพ์ ันธ์, 2561)

11 จากรูปท่ี 1.11 หากสังเกตที่ภาคตัดของดนิ สอจะเห็นว่าดินสอเกรดไส้ท่ีแข็งท่ีสุด (9H) มีขนาด เล็กท่สี ดุ สว่ นดินสอเกรดไส้อ่อนท่ีสุด (7B) มขี นาดโตท่สี ดุ ในการเลอื กใช้ดนิ สอเปลือกไม้ควรให้เหมาสม กับลักษณะของงาน เช่น กล่มุ ดินสอเกรดไส้แข็งเหมาะสาหรับงานร่างแบบ กลุ่มดินสอเกรดไส้แข็ง ปานกลางใชใ้ นงานเขยี นแบบทั่วไป และกลุ่มดนิ สอเกรดไส้อ่อนใชก้ บั งานวาดเขียน เปน็ ต้น 4.2 ดินสอเปลีย่ นไส้ ดินสอชนดิ นีเ้ ปน็ ดนิ สอทมี่ ีแต่ไส้ เม่ือต้องการใช้งานก็จะต้องมีโครงดินสอเพื่อใส่ไส้ ดินสอ เข้าไปดา้ นใน ดินสอเปลย่ี นไส้แบง่ ออกเปน็ 2 ชนดิ ดงั น้ี 4.2.1 ดนิ สอเขียนแบบเครือ่ งกล (Mechanical Pencil) ดินสอชนดิ นท้ี าจากพลาสติก ภายในจะมีระบบกลไกในการจบั ยดึ และเลือ่ นไส้ดินสอ โดยเมอ่ื กดปลายดินสออกี ด้านก็จะทาให้ไส้ดินสอ เลือ่ นออกมาได้ (ก) ดนิ สอเขียนแบบเคร่ืองกล (ข) ไสด้ นิ สอขนาดขนาดความโต 2.0 มลิ ลิเมตร (ค) เครอ่ื งเหลาไส้ดนิ สอ รปู ท่ี 1.12 แสดงลกั ษณะของดินสอเขียนแบบเคร่ืองกล (ทม่ี า : คงศักด์ิ ตณั ทราวฒั นพ์ นั ธ์, 2561) 4.2.2 ดินสอแบบไส้กด ดนิ สอชนิดน้ีมีหลักการทางานคล้ายกันกับดินสอเขียนแบบ เคร่ืองกล แต่ไส้ดินสอมีขนาดเล็กและมีหลายขนาดให้เลือกใช้ เช่น 0.25, 0.35, 0.50 และ 0.70 มิลลิเมตร การใช้งานดินสอชนิดนใ้ี ห้กดท่ีปลายดนิ สอเพ่ือใหไ้ ส้ดนิ สอเลื่อนออกมาจากด้ามดินสอเล็กน้อย ใชส้ าหรบั เขยี นเสน้ ตามขนาดของไสด้ ินสอ (ก) ดนิ สอเขียนแบบไสก้ ด (ข) ไสด้ นิ สอเขียนแบบไสก้ ด รูปที่ 1.13 แสดงลกั ษณะของดินสอแบบไสก้ ด (ที่มา : คงศกั ดิ์ ตณั ทราวฒั นพ์ นั ธ์, 2561)

12 4.3 การใช้และบารงุ รักษาดินสอเขยี นแบบ 1. ขณะใชด้ นิ สอไม่ควรกดดนิ สอในลักษณะเขียนเอียงมากเกินไป เพราะอาจทาให้ปลาย แกนของดินสอคดงอได้ 2. ไม่ควรใช้ไสห้ รือดา้ มของดินสองัดกับอุปกรณ์อืน่ ๆ เพราะอาจทาให้ไส้ดินสอหักหรือ ด้ามดินสอคดงอได้ 3. ระมัดระวังไม่ใหด้ นิ สอร่วงลงพ้นื เพราะอาจทาใหไ้ สด้ ินสอหักได้ 4. หลังเลิกใช้งานให้เกบ็ ดินสอเขียนแบบไว้ในกล่องหรอื ตลับสาหรบั ใส่ดินสอโดยเฉพาะ 5. วงเวียน วงเวยี น (Drafting compass) เปน็ เคร่ืองมอื ท่ีมีความสาคญั อยา่ งหนึ่งในการเขียนวงกลมและ สว่ นโคง้ รปู รา่ งของขาวงเวียนด้านหนง่ึ ใช้จับยดึ เขม็ ปลายแหลมท่สี ามารถปรับเลื่อนขึน้ -ลงได้ ส่วนปลาย ของขาวงเวยี นอกี ดา้ นสามารถถอดเปลี่ยนเพอ่ื ใชก้ บั ไส้ดนิ สอ ในการปรับรศั มขี องขาวงเวียนให้ใช้มือกด ขาทง้ั สองใหม้ ขี นาดใกล้เคยี งกบั รศั มีท่ีตอ้ งการแล้วปรบั นัต (Nut) เพื่อให้ได้รศั มีท่ีต้องการอีกครัง้ (ก) วงเวยี นแบบปรับรัศมีดว้ ยมอื (ข) วงเวียนแบบปรบั รัศมีละเอยี ดดว้ ยนตั รปู ที่ 1.14 แสดงลักษณะของวงเวยี น (ทม่ี า : คงศกั ด์ิ ตัณทราวฒั น์พันธ์, 2561) 5.1 การใช้และบารุงรกั ษาวงเวียน 1. ก่อนใช้งานทกุ คร้ังควรเช็ดทาความสะอาดวงเวยี นเสมอ 2. ห้ามใช้ปลายแหลมของวงเวยี นไปงดั กับสิ่งของหรอื ขดี เขยี นวัสดุอื่นๆ เพราะอาจทา ใหป้ ลายวงเวยี นคดงอหรอื หักได้ 3. หลังเลิกใช้งานให้เกบ็ วงเวียนไว้กลอ่ งหรือซองโดยเฉพาะ

13 6. ดิไวเดอร์ ดไิ วเดอร์ (Divider) มรี ูปรา่ งลกั ษณะคล้ายกับวงเวียนแตกต่างกันที่ส่วนปลายขาของดิไวเดอร์ เปน็ โลหะปลายแหลมคล้ายเข็มทัง้ สองดา้ น ใช้สาหรบั เทยี บขนาดจากเครอ่ื งมือวัดหรือจากแบบงานเดิม เพอื่ นามาถา่ ยขนาดลงบนกระดาษเขียนแบบอีกครง้ั รูปที่ 1.15 แสดงลักษณะของดิไวเดอร์ (ทม่ี า : คงศักดิ์ ตณั ทราวัฒน์พนั ธ์, 2561) 6.1 วธิ กี ารบารงุ รกั ษาวงเวียน 1. กอ่ นใชง้ านทุกครง้ั ควรเช็ดทาความสะอาดวงเวียนเสมอ 2. ห้ามใชป้ ลายแหลมของดิไวเดอร์งดั กบั สง่ิ ของหรือขดี เขียนวัสดุอื่นๆ เพราะจะทาให้ ปลายดไิ วเดอร์คดงอหรอื หกั ได้ 3. หลังเลิกใช้งานให้เกบ็ ดไิ วเดอร์ไว้ในกลอ่ งหรอื ซองเกบ็ โดยเฉพาะ 7. บรรทดั เขียนส่วนโค้ง บรรทดั เขียนส่วนโคง้ (French Curve) เป็นเครื่องมอื เขยี นแบบท่ใี ชเ้ ขยี นสว่ นโค้งลักษณะต่างๆ ท่วี งเวยี นไมส่ ามารถจะเขียนได้ รูปร่างของบรรทัดเขยี นส่วนโค้งมหี ลายแบบ ดังรูปที่ 1.16 รูปที่ 1.16 แสดงลกั ษณะของบรรทัดเขียนสว่ นโค้ง (ท่ีมา : คงศกั ดิ์ ตัณทราวฒั นพ์ ันธ์, 2561) 7.1 การใชแ้ ละบารงุ รักษาบรรทดั เขียนส่วนโคง้ 1. กอ่ นใชง้ านทุกคร้ังควรเชด็ ทาความสะอาดบรรทดั เขยี นสว่ นโคง้ ดว้ ยผ้านุ่มที่สะอาด 2. อยา่ ใช้ผ้าทแี่ ข็งหรือกระดาษเช็ดเพราะอาจทาใหเ้ กดิ รอยขีดขว่ นที่ผิวของบรรทัด 3. ห้ามใชน้ ้ายาทเ่ี ปน็ สารละลาย เชน่ ทินเนอร์ เชด็ ทาความสะอาดโดยเด็ดขาดเพราะ อาจทาใหผ้ วิ บรรทัดมวั หมองและใชง้ านไม่สะดวก

14 4. ห้ามนาบรรทัดเขยี นส่วนโค้งไปใกล้ความรอ้ นเพราะจะทาใหบ้ ดิ งอได้ 5. หลังเลกิ ใชง้ านให้เกบ็ บรรทัดเขยี นสว่ นโคง้ ไวใ้ นซองโดยเฉพาะ เพ่ือป้องกันไม่ให้เกิด รอยขดี ข่วน 8. เทมเพลต เทมเพลต (Templates) เป็นอปุ กรณ์ที่ใช้สาหรับเขียนรูปทรงทางเรขาคณิตแบบต่างๆ ตาม วตั ถุประสงค์ของการใช้งานได้แก่ เทมเพลตเขยี นวงกลม และเทมเพลตเขยี นวงรี เป็นต้น (ก) เทมเพลตเขียนวงกลม (ข) เทมเพลตเขียนวงรี รูปที่ 1.17 แสดงลกั ษณะของเทมเพลตในงานเขียนแบบ (ที่มา : คงศกั ด์ิ ตณั ทราวัฒนพ์ ันธ์, 2561) 8.1 วธิ ีการบารุงรกั ษาเทมเพลต 1. กอ่ นใชง้ านทกุ คร้งั ควรเช็ดทาความสะอาดเทมเพลตดว้ ยผ้านุม่ ที่สะอาด 2. อย่าใชผ้ ้าทีแ่ ขง็ หรอื กระดาษเชด็ เพราะอาจทาใหเ้ กิดรอยขดี ข่วน 3. ห้ามใชน้ ้ายาทเ่ี ป็นสารละลาย เชน่ ทนิ เนอร์ เชด็ ทาความสะอาดโดยเด็ดขาดเพราะ จะทาใหผ้ ิวบรรทัดมัวหมองและใช้งานไมส่ ะดวก 4. ห้ามนาเทมเพลตไปใกลค้ วามรอ้ นเพราะจะทาใหบ้ ดิ งอได้ 5. หลงั เลกิ ใช้งานให้เก็บเทมเพลตไวใ้ นซองโดยเฉพาะเพอื่ ป้องกันไม่ใหเ้ กดิ รอยขีดขว่ น 9. อปุ กรณ์เบด็ เตล็ด อุปกรณ์เบ็ดเตลด็ ทจ่ี าเปน็ ในงานเขยี นแบบด้วยมือได้แก่ ยางลบ แผ่นกั้นลบ แปรงทาความ สะอาดสาหรับปดั เศษยางลบ เปน็ ตน้ (ก) ยางลบ (ข) แผน่ กั้นลบ (ค) แปรงทาความสะอาด รปู ท่ี 1.18 แสดงลักษณะของอุปกรณ์ทาความสะอาด (ท่มี า : คงศักด์ิ ตณั ทราวัฒนพ์ ันธ์, 2561)

การเขยี นแบบ งานเขยี นแบบ ถือวา่ มีความสาคญั สาหร แบบทุกคร้ังที่จะทาการผลิตชิ้นงานออกมา จึง ชนิด ในสมยั โบราณการเขียนแบบไม่เจริญเห ลงในแผน่ หิน โดยมิไดแ้ ยกชิ้นส่วนใหเ้ ห็นชดั เขียนแบบแปลนบา้ นตามพ้ืนดินในบริเวณปล แบบแผนเลย ฉะน้นั การเขียนแบบกเ็ ป็นวชิ าหน่ึง ซ่ึงใ รูปร่างและลกั ษณะของส่ิงท่ีตอ้ งการผลิตออก บอกรูปลกั ษณะ และขนาดของสิ่งของ แต่วชิ แจ่มชดั ท้งั ลกั ษณะรูปร่าง ขนาด ทุกส่วนอย ไม่ไดใ้ นงานช่างและงานสร้างสรรค์

บ เบื้องต้น รับช่างทุกช่าง ซ่ึงจะตอ้ งมีการออกแบบ เขียน งพดู ไดว้ า่ งานเขียนแบบเป็นหวั ใจของช่างทุก หมือนสมยั น้ี แต่ช่างพยายามถ่ายทอดความคิด ด ตามชนบทเมื่อมีการปลูกสร้างบา้ นกม็ ีการ ลูกสร้าง ซ่ึงจะดีกวา่ ท่ีจะทาโดยไม่มี ใชก้ นั ในงานอุตสาหกรรมทวั่ โลก เพือ่ แสดง กมา วชิ าเขียนแบบเป็นวชิ าที่ไม่มีคาอธิบาย ชาเขียนแบบเป็นการแสดงใหเ้ ห็นภาพอยา่ ง ยแู่ ลว้ ดงั น้นั การเขียนแบบเป็นส่ิงที่จะขาด

การเขยี นแบบ (mechanic แสดงเป็นภาพ รูปร่าง สญั ลกั ษณ ออกไว้ เพอ่ื ใหน้ าไปสร้างเป็นข แบบ เราควรจะตอ้ งมีความรู้เกี่ย สาหรับเขียนแบบ และวิธีใชใ้ ห รวดเร็ว ประหยดั เวลาในการทา เครื่องมือเขียนแบบใหม้ ีสภาพด การใช้เคร่ืองมืออุปกรณ์การเขีย 1. เครื่องมือเขียนแบบและหนา้

cal drawing) คือ การเขียนท่ี ณ์ และรายละเอียดของแบบที่ ของจริงได้ ก่อนที่จะเริ่มเขียน ยวกบั เครื่องมืออุปกรณ์ใน หด้ ี เพอ่ื ใหไ้ ดผ้ ลงานเรียบร้อย างาน ตลอดจนการบารุงรักษา ดีอยไู่ ดน้ าน ยนแบบ าท่ีวิธีการใช้ มีดงั น้ี

1.1 โต๊ะเขยี นแบบ หรือกระดานเขยี น รองกระดาษเขียนแบบ ในกรณีที่ไม่ม เขียนแบบแทนกไ็ ด้ โต๊ะเขียนแบบ กระดานเขีย

นแบบ ( Drawing Board ) ใช้ มีโตะ๊ เขียนแบบ ใหใ้ ชก้ ระดาน ยนแบบ โต๊ะเขียนแบบ

1.2 กระดาษเขยี นแบบ มีท้งั ขนาดคว ปอนด์ เป็นชนิดไม่มีเสน้ ขนาดความ เขียนหรือตอ้ งการใช้ ใช้

วามหนา ๘๐ ปอนด์ ถึง ๑๐๐ มกวา้ งความยาว แลว้ แต่จะตอ้ งการ

1.3 ไม้ฉากรูปตวั ที (T-square) มีลกั ษณะ คือ ส่วนหวั ( Fixed Head ) และส่วนตวั ไมท้ ีป เสน้ ตรงในแนวนอน หรือเสน้ ระดบั อยา่ งเดียว หรือกระดานเขียนแบบ พร้อมน้ีจะตอ้ งใชร้ ่วม ลากเสน้ ใหเ้ ป็นมุมต่างๆ ลกั ษณะของไมฉ้ ากท โยกคลอน ยดึ ติดกนั แน่นกบั กา้ นไมต้ วั ขวางขอ เรียบและตรงไม่บิดงอ การเขียนเสน้ นอนตอ้ ง แนบกบั โตะ๊ เขียนแบบดา้ นซา้ ยมือจรดปลายดิ มุมกบั กระดาษเขียนแบบเป็นมุม ๖๐ องศา ขณ บรรทดั เลก็ นอ้ ย เพ่ือใหป้ ลายดินสออยชู่ ิดขอบ หมุนดินสอไปดว้ ย ซ่ึงจะช่วยรักษาปลายไสด้ ิน โตสม่าเสมอกนั

ะคลา้ ยรูปตวั T ซ่ึงมีส่วนประกอบ ๒ ส่วน ประกบกนั เป็นมุม ๙๐ องศา ใชส้ าหรับเขียน วเท่าน้นั ซ่ึงจะตอ้ งใชร้ ่วมกบั โต๊ะเขียนแบบ มกบั ฉากสามเหล่ียม (Set - Square)สาหรับ ที หรือ T - Square ท่ีดีน้นั หวั ไมฉ้ ากทีตอ้ งไม่ องไมฉ้ ากที ขอบบนของตวั ไมฉ้ ากทีตอ้ ง งลากเสน้ จากซา้ ยไปขวาเสมอ หวั ไมฉ้ ากที ดนสอใหเ้ อนไปในทิศทางของการลากเส้นทา ณะเดียวกนั ใหด้ ินสอเอนออกจากขอบ บบรรทดั มากที่สุด ในขณะท่ีลากเส้น ควร นสอเป็นกรวยแหลม และช่วยใหเ้ ส้นดินสอ

1.4 ดนิ สอเขียนแบบ (drawing pencil) ระดบั ความแขง็ ตา่ งกนั ความแขง็ ของไส ตวั เลขและตวั อกั ษร ดินสอที่ใชใ้ นการเข H, ๓H, H, HB อยา่ งนอ้ ยควรมี ๔ แท่ง ค ไสข้ นาดกลาง H – ๒H ไสแ้ ขง็ ๔H – ๕ ดินสอสาเร็จแบบไสเ้ ล่ือน หรือไส้กด เพ เหลาดินสอ มีความยาวคงท่ี บรรจุไส้ให

) ดินสอเขียนแบบทาดว้ ยไส้ดินสอที่มี ส้ดินสอมีการระบุไวบ้ นแท่งดินสอดว้ ย ขียนแบบ ควรมีความอ่อนแขง็ ดงั น้ี ๒ คือ ดินสอท่ีมีไสอ้ ่อนไดแ้ ก่เกรด F, HB ๕H ในงานเขียนแบบปัจจุบนั น้ีนิยมใช้ พราะสะดวกรวดเร็วไม่เสียเวลาตอ่ การ หม่สะดวก ทาใหง้ านสะอาด ไม่สกปรก

1.5 ไม้ฉากสามเหลย่ี มเป็ นชุด (set-sq ตา่ งกนั ดงั น้ี อนั แรกเรียกวา่ ฉาก ๓๐ ๖ ฉาก ๔๕, ๔๕, และ ๙๐ องศา การเขียน จะตอ้ งใชร้ ่วมควบคูก่ บั ไมฉ้ ากทีทุกคร ฉากสามเหลี่ยมใชส้ าหรับเขียนเส ตา่ งๆ เวลาเขียนเส้นด่ิงใหล้ ากดินสอข ในทิศทางของการลากเสน้ ทามุม ๖๐ ดินสอเอนออกจากตวั ฉากสามเหลี่ยมเ

quare) ชุดหน่ึงมีอยู่ ๒ แบบ มีมุม ๖๐, และ ๙๐ องศา ส่วนอนั ที่ ๒ เรียกวา่ นมุมของฉากสามเหล่ียมท้งั ๒ อนั น้ี ร้ังในขณะทาการปฏิบตั ิงานเขียนแบบ ส้นตรงในแนวดิ่ง และเสน้ เอียงทามุม ข้ึนไปตามแนวด่ิง จบั ดินสอใหเ้ อนไป องศา กบั กระดานเขียนแบบ และให้ เลก็ นอ้ ย

1.6 วงเวยี น (compass) เป็นอุปกร เขียนวงกลม หรือส่วนโคง้ ดว้ ยดินสอด กไ็ ด้ วงเวยี นมีหลายแบบ สามารถเลือกใ ความสาคญั ของความตอ้ งการในแต่กรณ วงกลมหรือส่วนโคง้ ใหป้ รับขาวงเวยี น เหลก็ แหลม ใหย้ าวกวา่ ขา้ งที่เป็นไส้ดิน เลก็ นอ้ ย ใชป้ ลายแหลม ปักลงตรงจุดที่ก เป็นศูนยก์ ลางของวงกลม ปรับขาวงเวีย ไดร้ ะยะเท่ากบั รัศมีที่ตอ้ งการจบั กา้ นวง ระหวา่ งนิ้วหวั แม่มือกบั นิ้วช้ี หมุนวงเวยี ในทิศทางของการลากเส้นเลก็ นอ้ ย พยา วงกลมใหส้ มบูรณ์ โดยการหมุนวงเวียน คร้ังเดียว

รณ์สาหรับ ดาหรือหมึก ใชแ้ ลว้ แต่ ณี วธิ ีเขียน นท่ีเป็ น นสอ กาหนดให้ ยนจนกาง งเวยี นไว้ ยนเอนไป ายามเขียน นไปเพียง

1.7 บรรทดั โค้ง ( Irregular Curves วงเวยี นไม่สามารถเขียนได้ โดยทาการจุ จุดน้นั ๆตามบรรทดั โคง้ เล่ือนบรรทดั โคง จะไดร้ ูปตามตอ้ งการ

) บรรทดั โคง้ ใชส้ าหรับเขียนเส้นโคง้ ท่ี จดไวใ้ หไ้ ด้ ๓ จุด แลว้ ลากเส้นผา่ นตาม ง้ ความโคง้ ตามไปคร้ังละ ๓ จุด จนกวา่

ข้นั ตอนในการใช้เคร่ือง

งมือบนโต๊ะเขยี นแบบ

ลกั ษณะเส้นทใี่ ช้ในการเขีย 2.1 เส้นร่าง (rayout or guideline) เป็นเส้น และแคบ 2.2 เส้นแสดงรูปวตั ถุ (object line) เป็นเสน้ 2.3 เส้นแสดงส่วนทบี่ ัง (hidden line) เป็น ท่ีถูกบงั 2.4 เส้นโยงขนาดและเส้นบอกขนาด (exte ขนาดใชโ้ ยงขนาดขอบรูปวตั ถุเพือ่ แส ขนาดเป็นเสน้ แสดงความกวา้ งยาวขอ ไปยงั อีกดา้ นหน่ึง เป็นเส้นที่หนกั และ 2.5 เส้นกรอบภาพ (border line) เป็นเส้นใ

ยนแบบ มดี งั ต่อไปนี้ นที่ใชร้ ่างภาพหรือเส้นบรรทดั เป็นเสน้ เบา นหนกั และใหญ่ ใชแ้ สดงขอบของรูป นเส้นประ เสน้ หนาปานกลาง แสดงตรงส่วน ension and dimension line) เสน้ โยง สดงรายละเอียดของขนาด ส่วนเส้นบอก องขนาดวตั ถุ โดยโยงจากขอบวตั ถุดา้ นหน่ึง ะแคบ ใหญ่และหนกั ใชต้ ีกรอบงานเขียนแบบ

มาตราส่วนในการเขยี นแบบ ใชส้ าหรับยอ่ ส่วนหรือขยายส่วน แบบก่อสร้างอาคาร ใชม้ าตราส่วน ของจริงจะเท่ากบั 100 ส่วน ถา้ ปร ประตูจริงจะเท่ากบั 200 ซม. หรือ

นจากของจริง เช่น การเขียน น 1:100 กค็ ือในแบบ 1 ส่วน ระตูในแบบกาหนดไว้ 2 ซม. อ 2 เมตร เป็นตน้

การเขียนแบบภาพไอโซเมตริก การเขียนแบบภาพไอโซเมตริ กเป็ นภ การเขียนแบบ มีลกั ษณะเป็นภาพท่ีมอ จุดเร่ิมตน้ การสร้างภาพไอโซเมตริกน ดา้ นต่าง ๆ มาเป็นขนาดในภาพน้นั เอง แสดงการเขียนโดยใชม้ ุมท้งั สองขา้ งเท เส้นระนาบ

ภาพลกั ษณะสามมิติอีกแบบหน่ึงของ องเห็นจากมุมท่ีกาหนดเป็ น น้ีจึงเป็นการวดั เอาขนาดกวา้ ง ยาว ของ การเขียนแบบภาพไอโซเมตริกน้ีจะ ท่ากนั คือ เป็นมุม 30 องศา โดยวดั จาก









SP



ลาดบั ข้ันตอนการเขียนแบบภาพ 1. ขีดเสน้ ระนาบ 2. ประกอบดว้ ย แกน 3 แกน แกนท่ี 1 จะอยใู่ นแนว ดิ่ง แกนท่ี 2 จะทามุม 30 องศา ก แกนที่ 3 จะทามุม 30 องศา ก 3. จะประกอบดว้ ย ดา้ น กวา้ ง ยา 4. เสน้ ดา้ นขา้ ง จะคู่ขนานกนั ไป

พไอโซเมตริก กบั แนวระดบั ดา้ นขวา กบั แนวระดบั ดา้ นซา้ ย าว สูง ปตลอด

ภาพ ISOME

ETRIC

ข้อสังเกตในการเขียน 1. มุมที่ใชใ้ นการเขียนแบบภาพไอโ 30 และ 90 กล่าวคือ เส้นที่ขีดทา องศา ส่วนเสน้ ท่ีขีดข้ึนหรือขีดล 2. เสน้ ท่ีขีดจะเป็นเส้นขนานกนั โดย ขนานกนั เส้นท่ีลากดา้ นขวากจะข 3. การเขียนเสน้ ระนาบเส้นแรกควร ดา้ นบนและควรคานึงถึงความสูง เขียนลน้ กรอบกระดาษเขียนแบบ 4. ก่อนที่จะเขียนเส้นต้งั ฉากจะตอ้ งด จะเขียนเอียงดา้ นซา้ ยเส้นต้งั ฉากจ

นแบบภาพไอโซเมตริก โซเมตริกน้ีจะมีเพยี ง 2 มุมเท่าน้นั คือมุม ามุมดา้ นซา้ ยและขวา จะทามุม 30 ลงจะเป็นมุม 90 องศา ยตลอดคืนเสน้ ที่ทามุมดา้ นซา้ ยกจ็ ะ ขนานกนั และเส้นต้งั ฉากกจ็ ะขนานกนั รใหอ้ ยดู่ า้ นล่างเพราะภาพที่เขียนจะอยู่ งของภาพท่ีจะเขียนดว้ ยเพอ่ื ไม่ใหภ้ าพท่ี บ ดูก่อนวา่ ภาพเอียงไปดา้ นใด หากภาพที่ จะตอ้ งอยดู่ า้ นขวา เป็นตน้

การเขียนแบบภาพออบลคิ รูปออบลคิ เป็นแบบภาพสามมิติอีกชน เมตริก ส่วนที่แตกตา่ งกนั คือ ภาพออบล จะทามุม 45 องศา เพียงดา้ นเดียว คือดา้ น ดา้ นหนา้ ไดช้ ดั เจนดี จึงนิยมเขียนภาพท