การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื้อ 2

การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื้อ TISSUE CULTURE METHOD จัดทำโดย นางสาวชยาภัทร ไชยวงศ์ เลขที่8 นางสาวบุญญิสา โสภา เลขที่24 มัธยมศึกษาปีที่ 6/2 เสนอ คุณครูกายทิพย์ แจ่มจันทร์ ครูผู้สอน โรงเรียนส่วนบุญโญปถัมภ์ ลำพูน

คำนำ ก หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-BOOK) นี้ เป็นส่วน หนึ่งของรายวิชาการดำรงชีวิตและครอบครัว ง33102 ภาคเรียนที่ 1 ปีการศึกษา 2566 จัดทำขึ้นเพื่อใช้ ประกอบในการเรียนการสอนในรายวิชาดังกล่าว ซึ่ง คณะผู้จัดทำได้รับมอบหมายจากครูผู้สอนให้ไปศึกษา ค้นคว้าเพิ่มเติมจากเอกสารหนังสืออินเทอร์เน็ต และ แหล่งข้อมูลต่าง ๆ โดยมีจุดประสงค์ เพื่อให้ผู้จัดทำได้ ฝึกการค้นคว้าและนำสิ่งที่ได้ศึกษาค้นคว้ามาสร้างเป็น ขึ้นงานเก็บไว้เป็นประโยชน์ต่อการเรียนการสอนของ ตนเองและอาจารย์ผู้สอนต่อไป คณะผู้จัดทำหวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือ อิเล็กทรอนิกส์ (E-BOOK) นี้ จะเป็นประโยชน์ต่อผู้อ่าน หรือผู้ที่สนใจ เพื่อนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์หรือผล สัมฤทธิ์ตามความสมควร หากรายงานฉบับนี้ มีข้อผิด พลาดประการใดผู้จัดทำ ต้องขออภัยมา ณ ที่นี้ คณะผู้จัดทำ

สารบัญ ข เรื่อง หน้า คำนำ ก สารบัญ ข เพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อคืออะไร 1 พืชที่นิยมนำมาเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 2-3 ประโยชน์ของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 4-6 พืชใกล้สูญพันธุ์ 7 เกร็ดน่ารู้ 8 ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 9-14 ข้อดีและข้อเสียของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 15-16 บรรณานุกรม 17 คลิปขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื้อ 18

การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 1 เพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อคืออะไร การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ หมายถึง การนำ เอาส่วนใดส่วนหนึ่งของพืช ไม่ว่าจะเป็นอวัยวะ เนื้อเยื่อเซลล์ หรือเซลล์ไม่มีผนัง มาเลี้ยงใน อาหารเลี้ยงในสภาพปลอดเชื้อจุลิทรีย์ และอยู่ใน สภาพควบคุมอุณหภูมิ แสงและความชื้นเพื่อให้ เซลล์พืชที่นำมาเพาะเลี้ยงนั้น ปราศจากเชื้อที่มา รบกวนและทำลายการเจริญเติบโตของพืช

พืชที่นิยมนำมาเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 2 การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื้อ นิยมใช้กับพืชที่ มีปัญหาในเรื่องของการขยายพันธุ์ หรือพืชที่มี ปัญหาเรื่องโรค และพืชเศรษฐกิจ ดังต่อไปนี้ ขิง กุหลาบ กล้วยไม้ ดาวเรือง

พืชที่นิยมนำมาเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (ต่อ) 3 ข้าว คาร์เนชั่น แครอท เยอร์บีร่า

4 ประโยชน์ของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 1. เพื่อการผลิตต้นพันธุ์พืชปริมาณมากในเวลา อันรวดเร็ว 2. เพื่อการผลิตพืชที่ปราศจากโรค

5 ประโยชน์ของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (ต่อ) 3. เพื่อการปรับปรุงพันธุ์พืช 4. เพื่อการผลิตพืชพันธุ์ต้านทาน

6 ประโยชน์ของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (ต่อ) 5. เพื่อการผลิตพืชพันธุ์ทนทาน 6. เพื่อการผลิตยาหรือสารเคมีจากพืช 7. เพื่อการเก็บรักษาพันธุ์พืชมิให้สูญพันธุ์

พืชใกล้สูญพันธุ์ 7 พืชใกล้สูญพันธุ์ คือ ขนุนไพศาลทักษิณ ซึ่งมีเหลืออยู่เพียงต้นเดียวในพระราชวังไพ ศาลทักษิร ตามโครงการพระราชดำริของ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จ พระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ เพื่อเก็บพันธุ์ไว้ เผยแพร่ต่อไปโดยมองให้ CENTRAL LAB ที่ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์บางเขน กองทัพ บกและสวนจิตรลดา เป็นผู้รับผิดชอบโครงการ ร่วมกัน เป็นต้น

เกร็ดน่ารู้ 8 ไม้เพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อที่มีการปนเปื้ อน หรือ CONTAMINATION สามารถนำไปย้าย ปลูกและเจริญเติบโตได้ตามปกติ แต่ไม่ควรนำ ไปตัดขยายเนื้อเยื่อเพราะอาจเกิดการปนเปื้ อน ได้

ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ 9 การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อมีวิธีการทำ 5 ขั้นตอน ดังนี้ 1. การเตรียมอาหาร คือ การเตรียมอาหาร คือ การนำธาตุอาหารหลักที่พืชต้องการใน การเจริญเติบโต และธาตุอาหารรองมาผสม กับวุ้น ฮอร์โมนพืช วิตามินและน้ำตาล ใน อัตราส่วนที่เหมาะสม แล้วนำไปฆ่าเชื้อ ใส่ลง ในขวดอาหารเลี้ยง บางครั้งอาจหยดสีลงไป เพื่อให้สวยงามและสังเกตได้ชัดเจน

ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (ต่อ) 10 ธาตุอาหารที่พืชต้องการ ธาตุอาหารหลัก ได้แก่ ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส โปรตัสเซียม แคลเซียม แมกนี เซี่ยม และกำมะถัน ธาตุอาหารรอง ได้แก่ ธาตุอาหารที่ จำเป็นน้อย เช่น เหล็ก แมงกานีส สังกะสี ทองแดง

ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (ต่อ) 11 2. การฟอกฆ่าเชื้อส่วนเนื้อเยื่อ คือ เป็นวิธี การใช้สารเคมีหรือวิธีการต่าง ๆ ที่ทำให้ชิ้น ส่วนของพืชที่นำมาเลี้ยงในอาหารเลี้ยง ปราศจากเชื้อจุลินทรีย์ต่าง ๆ

ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (ต่อ) 12 3. การนำเนื้อเยื่อลงขวดเลี้ยง เป็นการนำ เอาชิ้นส่วนของพืชที่ฟอกฆ่าเชื้อแล้ว วางลง บนอาหารเลี้ยงที่ปลอดเชื้อ โดยใช้เครื่องมือ และปฏิบัติการในห้องหรือตู้ย้ายเนื้อเยื่อโดย เฉพาะ

ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (ต่อ) 13 4. การนำขวดเลี้ยงเนื้อเยื่อไปเลี้ยง เป็นการ นำเอาขวดอาหารเลี้ยงที่มีชิ้นส่วนของ เนื้อเยื่อไปเลี้ยงไว้บนเครื่องเขย่า เพื่อให้ อากาศได้คลุกเคล้าลงไปในอาหาร ทำให้แร่ ธาตุ, ฮอร์โมนและสารอาหารต่าง ๆ ช่วย กระตุ้นให้เนื้อเยื่อที่นำมาเลี้ยงบนอาหารนั้น เกิดต้นอ่อนของพืชจำนวนมาก

ขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ (ต่อ) 14 5. การย้ายเนื้อเยื่อออกจากขวด เมื่อกลุ่ม ของต้นอ่อนเกิดขึ้น ให้แยกต้นอ่อนออกจาก กัน เพื่อนำไปเลี้ยงบนอาหารเลี้ยงใหม่ จน ต้นอ่อนแข็งแรงดีแล้ว จึงนำต้นอ่อนที่ สมบูรณ์ออกจากขวด ปลูกในแปลงเลี้ยงต่อ ไป

15 ข้อดีและข้อเสียของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ข้อดี 1. สามารถเพิ่มปริมาณพันธุ์พืชได้รวดเร็ว 2. ต้นกล้ามีลักษณะสม่ำเสมอ 3. ต้นพืชที่ได้ปราศจากเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา 4. ผลิตต้นกล้าได้ทั้งปี โดยไม่ต้องคิดถึงสภาพดิน อากาศ เพาะปลูกได้ทุกฤดูกาล ทำให้เกษตรกร ทำได้ตลอดปี 5. สามารถใช้เทคนิคการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อใน การปรับปรุงพันธุ์พืช คัดเลือกสานพันธุ์ที่ทนทาน

16 ข้อดีและข้อเสียของการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ข้อเสีย 1. มีขั้นตอนและวิธีการที่ยุ่งยาก 2. ต้นทุนสูงกว่าการขยายพันธุ์พืชโดยวิธีอื่น 3. เสี่ยงต่อความเสียหายจากศัตรูพืชเนื่องจาก พืชต้นใหม่ที่ได้มีจำนวนมากและมีลักษณะทาง พันธุกรรมเหมือนกัน ทำให้การระบาดของโรค และแมลงศัตรูพืชเกิดได้ง่าย

17 บรรณานุกรม เกษตรทูเดย์. (2560). การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อเทคโนโลยีทาง เลือกสำหรับเกษตรกร, จาก HTTPS://KASET.TODAY/ การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่/ การ์เดนท์ฟาร์ม. (2565). เปิดแล็บเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อที่บ้าน แบบต้นทุนต่ำ สร้างรายได้เสริมจากงานประจำ, จาก HTTPS://WWW.BAANLAESUAN.COM/263458/GARD EN-FARM/FARMING-101/TISSUE-CULTURE ทีมงานทรูปลูกปัญญา. (2564). การเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ, จาก HTTPS://WWW.TRUEPLOOKPANYA.COM/LEARNING/ DETAIL/917

18 คลิปขั้นตอนการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื้อ ขอบคุณคลิปตัวอย่างจากช่อง: สำนักงานเลขานุการกรม กรมส่งเสริมการเกษตร จัดทำโดยศูนย์ วิทยบริการเพื่อส่งเสริมการเกษตร