คู่มือการเก็บตัวอย่าง

ชนดิ ของบรกิ าร ตวั อยา่ งทสี่ ่ง วธิ ีการตรวจ ระยะเวลาการตรวจ - เตรยี มตัวอยา่ งส�ำหรบั ตรวจดว้ ยกลอ้ ง ของเหลวที่ผา่ น หยดลงบน grid ย้อมสี 3 วันทำ� การ จุลทรรศนอ์ ิเล็กตรอนชนดิ ล�ำแสงส่องผ่าน กระบวนการส�ำหรับ แลว้ ตรวจดว้ ยกลอ้ ง negative stain 8 วันทำ� การ - เตรยี มตวั อยา่ งส�ำหรบั ตรวจดว้ ตวั อยา่ งขนาดกว้าง - กลอ้ งจุลทรรศนอ์ เิ ล็กตรอนชนดิ ลำ� แสงสอ่ งกราด 10 มม. ยาว 10 มม. หนา 3 - 5 มม. ถ่ายภาพและล้างรปู 3 วันทำ� การ - บรกิ ารถ่ายภาพดว้ ยกลอ้ งจุลทรรศนอ์ เิ ลก็ ตรอน ตัวอย่างบน grid ขาว - ดำ� 3 วันทำ� การ ชนดิ ล�ำแสงสอ่ งผา่ น และล้างรปู 3 วันทำ� การ - บริการถ่ายภาพดว้ ยกล้องจุลทรรศน์อเิ ลก็ ตรอน ตวั อยา่ งบน stub ถ่ายภาพและลา้ งรูป ชนดิ ลำ� แสงสอ่ งกราด และลา้ งรูป ขาว-ดำ� - อดั ขยายรูป ขนาด 3” x 5” ฟิล์มขาว - ด�ำ อดั ขยายภาพขาว - ดำ� ขนาด 5” x 7” เลอื ดใน EDTA ขนาด 8” x 10” ปรมิ าณ 1 มล. โลหติ วทิ ยา 3 - 8 วันทำ� การ 1.6 การตรวจทางโลหติ วิทยา (Hematology) (complete blood cell count) 2. การตรวจทางอิมมนู และซีรัมวิทยา * ข้นึ กบั ปริมาณตวั อยา่ งซีรมั สง่ ตรวจ 2.1 โรคบรูเซลโลสิส ซีรัม Rose Bengal test (RBT) หรือ 2 วนั ทำ� การ Rapid Plate test (RPT) Standard tube 4 วนั ทำ� การ agglutination test (EDTA –TAT) CFT 4 วนั ทำ� การ ELISA (in House) 2 - 3 วนั ทุกวธิ ี 5 วนั ทำ� การ เน้อื เย่ือจากการผ่าซาก, ลูกแท้ง, นำ้� นม, เลอื ด แยกเชือ้ Brucella spp. 16 วนั - 1 เดือน (ใส่สารปอ้ งกนั การแข็งตัวของเลือด) ตรวจยืนยันเช้ือ Brucella spp. 4 - 16 วนั ทำ� การ ด้วย PCR คูม่ อื การเกบ็ ตัวอย่าง 47

ชนดิ ของบริการ ตัวอยา่ งทสี่ ง่ วิธกี ารตรวจ ระยะเวลาการตรวจ 2.2 โรคพาราทเู บอร์คูโลสสิ ซีรัม CFT 4 วันทำ� การ ซรี ัม 4 วนั ทำ� การ 2.3 โรควณั โรค ซรี มั ELISA (In House) 4 วันทำ� การ พลาสมา (ตดิ ตอ่ ล่วงหนา้ ) ELISA (Commercial Kits) 6 วันทำ� การ ตัวอย่างเนอ้ื เยือ่ ท่มี รี อยโรค (แช่แข็ง) Gamma interferon assay 1 - 2 เดือน 2.4 โรคเมลิออยโดสิส ซีรัม เพาะแยกเช้อื 3 วนั ทำ� การ 2.5 โรคข้ออักเสบ/สมองอักเสบในแพะ-แกะ ซีรัม Mycobacterium spp. 3 วันทำ� การ และตรวจยืนยนั ดว้ ย PCR 3 วนั ทำ� การ (Caprine Arthritis/Encephalitis) ซีรัม 3 วนั ทำ� การ ซีรัม IHA 3 วันทำ� การ 2.6 โรคบลทู งั จ์ (Bluetongue) ซีรมั Indirect ELISA 3 วันทำ� การ 2.7 โรค Q - Fever Competitive ELISA 2.8 โรค Ovine progressive pneumonia ซรี ัม Competitive ELISA ซีรมั Indirect ELISA (OPP) ซีรัม Indirect ELISA 2.9 โรค CRD complex Rapid Plate test (RPT) 2 วันทำ� การ - Mycoplasma gallisepticum (Mg.) Rapid Plate test (RPT) 2 วนั ทำ� การ - Mycoplasma synoviae (Ms.) Rapid Plate test (RPT) 2 วนั ทำ� การ 2.10 โรค Pullorum Disease (PD) - Salmonella gallinarum 2.11 โรค Equine Infectious Disease (EIA) ซรี มั AGID 4 วนั ทำ� การ หมายเหตุ * ELISA = Enzyme-linked immunosorbent assay , IHA = Indirect hemagglutination test, CFT= Complement fixation Test, AGID = Agar gel immunodiffusion test * ระยะเวลาในการตรวจทางซีรัมวทิ ยาจะขึ้นอยกู่ ับจำ� นวนตัวอยา่ งท่ีสง่ ตรวจ 3. การตรวจโรคเลปโตสไปโรสิส ซรี มั 1 มล. ตรวจหาแอนตบิ อดีต่อ 5 วนั ทำ� การ 3.1 ตรวจทางซีรมั วทิ ยา เช้ือเลปโตสไปรา โดยวิธี Microscopic Agglutination Test (MAT) 48 คมู่ อื การเกบ็ ตวั อยา่ ง

ชนิดของบรกิ าร ตัวอย่างทส่ี ง่ วิธกี ารตรวจ ระยะเวลาการตรวจ 7 วันท�ำการ 3.2 การตรวจหาเชื้อเลปโตสไปรา ไต, ลกู แท้ง, เลือด 1 มล., ปสั สาวะ 1 มล. ตรวจหาเชอ้ื เลปโตสไปรา ดว้ ย 12 สปั ดาห์ Dark field microscope 5 วันทำ� การ ตรวจหาเชอื้ เลปโตสไปรา ดว้ ย 3 - 8 วนั ทำ� การ การเพาะเลย้ี งเช้ือ 3 - 8 วนั ทำ� การ 3.3 การตรวจหาสารพนั ธุกรรมของ ไต, ลูกแทง้ , ปัสสาวะ 1 มล. Polymerase Chain Reaction เช้อื เลปโตสไปรา (PCR) 3 วนั ทำ� การ 3 - 8 วนั ทำ� การ หมายเหตุ ELISA = Enzyme-linked immunosorbent assay, MAT = Microscopic agglutination test , DET = Direct examination from Transport medium, FA = Direct immunofluorescent assay 21 วนั ทำ� การ 6 วนั ท�ำการ 4. การตรวจทางปรสิตวทิ ยา 3 - 8 วันทำ� การ 4.1 การตรวจอุจจาระ อุจจาระสด อย่างนอ้ ย 20 กรัมใสถ่ งุ พลาสตคิ การตรวจหาไข่พยาธิ แช่เยน็ Flotation, Simple sedimentation และ Direct smear การตรวจนับปริมาณไข่ พยาธิ และเช้อื โปรโตซวั Wisconsin หรือ Mc Master หรอื Beads technique การตรวจชนั สูตรเช้อื Cryptosporidium spp. ( Modified Ziehl - Neelsen ) 4.2 การตรวจเลือด เลือดสด 1 มล.ใส่สารปอ้ งกนั เลือดแข็งตวั แช่เยน็ การตรวจหาเชอื้ ปรสติ ในเลอื ด ( Fresh smear, Thin blood smear - ย้อมสี Giemsa's , Micro - haematocrit centrifuge method) การตรวจหาเชื้อ Trypanosoma evansi โดยฉีดหนทู ดลอง PCR เลอื ดป้ายสไลด์ Thin blood smear - ย้อมสี Giemsa's ค่มู ือการเกบ็ ตัวอยา่ ง 49

ชนิดของบริการ ตวั อยา่ งทส่ี ่ง วิธกี ารตรวจ ระยะเวลาการตรวจ 4.3 การตรวจซีรัมตอ่ เช้ือ ซีรัม 1 มล. ELISA / IFAT 6 วันทำ� การ Trypanosoma evansi ซีรัม 1 มล. LAT 4 วันทำ� การ 4.4 การตรวจซีรัมต่อเชื้อ ซรี ัม 1 มล. ELISA 2 วันทำ� การ Toxoplasma gondii Vaginal fluid หรือpreputial fluid โดยใช้ เพาะเลยี้ ง 11 วันทำ� การ 4.5 การตรวจซีรมั ต่อ Trichinella spiralis swab ปา้ ยหรอื pipette ดูด แล้วจุ่มหรือ 4.6 การตรวจหาเช้อื หยด 1-2 หยด ลง ใน transport medium Digestion 3 - 8 วนั ทำ� การ ช้ินเนอ้ื สด (กลา้ มเนอื้ กระบังลม กลา้ มเน้ือ Compression 3 วันทำ� การ Tritrichomonas foetus ระหว่างซโ่ี ครงลนิ้ น่อง) อยา่ งนอ้ ย 20 กรมั แชเ่ ยน็ 4.7 การตรวจกล้ามเนอ้ื เพอ่ื หาเชื้อ Trichinella spp. 4.8 การพสิ ูจนแ์ ยกชนดิ ปรสติ พยาธ,ิ เหบ็ , แมลง, ไร จำ� แนกชนดิ ของปรสติ 3 - 8 วันทำ� การ (Identification of parasites) - พยาธแิ ชใ่ นนำ้� อนุ่ ใหส้ ะอาดและยดื ตวั เสยี กอ่ น (ข้ึนกบั ชนดิ แลว้ จึงแชใ่ นแอลกอฮอลล์ 70% ของปรสิต ) - เหบ็ หรอื แมลงตายแลว้ แชใ่ นแอลกอฮอลล์ 70% - ไร ใช้เศษผวิ หนังที่ขดู ( Skin Scraping) ป้ายมาบนแผน่ สไลด์ หรอื ใสใ่ นถงุ พลาสตกิ สะอาดทม่ี แี อลกอฮอลล์ 70 % 4.9 การตรวจหาปรสติ ของผงึ้ ผงึ้ ประมาณ 100 ตัว(เก็บขณะมีชีวิต) ใส่ภาชนะที่ จำ� แนกชนิดของปรสติ 3 - 4 วนั ทำ� การ มีฝาปดิ มิดชิดแช่เยน็ หมายเหตุ ELISA = Enzyme-linked immunosorbent assay, IFAT = Indirect fluorescent antibody test , LAT = Latex agglutination test 5. การตรวจทางพิษวิทยา และชวี เคมี 5.1 การตรวจทางพิษวทิ ยา - สารพษิ จากเชือ้ รา (Mycotoxin) • อะฟลาทอกซิน (Aflatoxin) อาหารสตั ว,์ วัตถดุ บิ , อาหารสัตว์ Fluorometry 4 วันทำ� การ 500 - 1,000 กรัม - สารก�ำจัดศตั รูพชื และสตั ว์ (Pesticides) อาหารในกระเพาะสตั ว์ 100 กรัม,อาหารสตั ว์ GC 6 วันทำ� การ • ออรก์ าโนฟอสฟอรสั 200 กรัม,หญ้า 100 กรัม,นำ�้ 1 ลติ ร TLC 4 - 6 วันทำ� การ (Organophosphorous) • คาร์บาเมต (Carbamate) GC 6 วนั ทำ� การ TLC 4 - 6 วนั ทำ� การ 50 คู่มือการเก็บตัวอยา่ ง

ชนดิ ของบรกิ าร ตวั อยา่ งท่ีสง่ วิธกี ารตรวจ ระยะเวลาการตรวจ • ออร์กาโนคลอรนี (Organochlorine) อาหารในกระเพาะสตั ว์ 100 กรมั ,อาหารสตั ว์ TLC 4 - 6 วนั ทำ� การ 200 กรมั ,หญ้า 100 กรมั ,นำ�้ 1 ลิตร GC 6 วันทำ� การ 5.2 การตรวจทางชีวเคมี ไขมนั สตั ว์, เนื้อสัตว์ ,ไข่ นำ้� ผ้ึง, Royal jelly GC 6 วันทำ� การ แรธ่ าตุ (Mineral) • แคลเซียม (Calcium) ซีรมั 3 - 5 มล.,อาหารสตั ว์ 500 กรัม,ตับ, ICP-OES / AAS / 4 - 8 วันทำ� การ • แมกนีเซยี ม (Magnesium) ไต 100 กรัมอาหารในกระเพาะ 100 กรัม, Spectrophotometer ( ไม่เกนิ 5 ตวั อยา่ ง/ • ทองแดง (Copper) น�้ำ 500 มล.,พืชอาหารสัตว,์ หญ้า 100 กรมั • เหล็ก (Iron) เลือดใส่ heparin 10 มล.,หญ้า 500 กรัม รายการ) • สังกะสี (Zinc) นำ้� 500 มล., อาหารในกระเพาะ 200 กรมั , • ตะก่ัว (Lead) ตับ,ไต 200 กรัม Spectrophotometer • แคดเมยี ม (Cadmium) ซรี ัม 3 - 5 มล., อาหารสัตว์ 500 กรมั ICP-OES / AAS ร่วมกบั • ฟอสฟอรสั (Phosphorus) hydride generator vapor • ซลี เี นี่ยม (Selenium) ซีรัม 3 - 5 มล., น้�ำ 500 มล. - วิตามนิ (Vitamins) ซรี ัม 1 มล. HPLC 4 - 8 วันทำ� การ • วิตามินเอ (Vitamin A) (เก็บโดยปอ้ งกนั แสง) (ไมเ่ กิน 10 ตวั อยา่ ง • วติ ามนิ อี (Vitamin E) / รายการ) - ค่าทางชวี เคมี (Clinical Biochemistry) ซรี มั 0.5 มล. Commercial Kits 2-3 วนั ทำ� การ • Cholinesterase วดั ด้วย Spectrophotometer (ไม่เกนิ 5 ตัวอยา่ ง/ • Lactate dehydrogenase (LDH) • Creatinine รายการ) • Albumin • Alkaline phosphatase (ALP) • Aspartate amino transferase (AST or SGOT) • Alanine amino transferase (ALT or SGPT) • Blood Urea Nitrogen (BUN) คมู่ อื การเก็บตัวอย่าง 51

ชนิดของบริการ ตวั อย่างที่ส่ง วธิ กี ารตรวจ ระยะเวลาการตรวจ Commercial Kits 2-3 วนั ทำ� การ • Bilirubin ซีรัม 0.5 มล. วดั ดว้ ย Spectrophotometer (ไมเ่ กนิ 5 ตวั อย่าง/ • Cholesterol รายการ) • Creatine Kinase (CK) • Glucose ซีรัม 0.5 มล. Commercial Kits 2-3 วันทำ� การ วดั ดว้ ย Spectrophotometer (ไมเ่ กนิ 5 ตวั อย่าง/ • Total Protein (TP) รายการ) • Triglyceride • Uric acid 5.3 การตรวจวิเคราะห์คณุ ภาพนำ�้ เสียจากฟาร์มปศุสตั ว์ • ความเปน็ กรด - ด่าง (pH) นำ้� ทีใ่ ช้เล้ียงสัตว์ 500 มล. pH meter 1 วันทำ� การ • Carbonate hardness (ไม่เกนิ 10 ตวั อยา่ ง / รายการ) Titration 3 วันทำ� การ Evaporation / conductivity 3 วันทำ� การ • Total Dissolved Solid (TDS) AOAC หรือ MPN 4 - 8 วนั ทำ� การ AOAC หรือ MPN 4 - 8 วนั ทำ� การ • โคลิฟอรม์ แบคทีเรยี (Coliform bacteria) • ฟคี ัลโคลิฟอร์มแบคทเี รยี (Faecalcoliform bacteria) • แบคทเี รียท้ังหมด นำ้� ทีใ่ ช้เลย้ี งสัตว์ 500 มล. AOAC หรือ Standard plate 4 - 8 วันทำ� การ (ไม่เกิน 10 ตัวอย่าง / รายการ) count 1 วนั ทำ� การ • ความเป็นกรด - ด่าง (pH) น�ำ้ เสียจากฟาร์ม / น้�ำทงิ้ จากโรงฆา่ สตั ว์ pH meter 1 วันทำ� การ • สี (Color) ปรมิ าณ 3 ลิตร(ไมเ่ กิน 10 ตวั อยา่ ง / รายการ) วัดดว้ ย Colorimeter 1 วันทำ� การ วัดด้วย Colorimeter 1 วนั ทำ� การ • ความขุ่น (Turbidity) วดั ด้วย Conductivity meter 1 วนั ทำ� การ วัดด้วย Conductivity meter 5 วนั ทำ� การ • Conductivity Total suspended solids, dried at 103 - 105oC 6 - 9 วันทำ� การ • Salinity Titration หรือ DO meter 2 - 4 วนั ทำ� การ commercial Kits วัดดว้ ย • ปริมาณของแข็งแขวนลอย Colorimeter หรือ Dichromate 2 - 4 วันทำ� การ (Total Suspended Solids : TSS) closed reflux and titrimetric หรือ Dichromate digestion • Biochemical Oxygen Demand (BOD) Titration • Chemical Oxygen Demand (COD) 52 ค่มู ือการเก็บตัวอยา่ ง

ชนดิ ของบริการ ตวั อย่างท่สี ่ง วิธกี ารตรวจ ระยะเวลาการตรวจ 2 - 4 วันทำ� การ • ปรมิ าณไนโตรเจนทง้ั หมด น้�ำเสียจากฟารม์ / น้�ำท้งิ จากโรงฆ่าสตั ว์ Macro - kjeldahl nitrogen 2 - 4 วนั ทำ� การ (Total Kjeldahl Nitrogen : TKN) ปริมาณ 3 ลิตร(ไมเ่ กนิ 10 ตวั อย่าง / รายการ) and Titration 2 - 4 วนั ทำ� การ 2 - 4 วันทำ� การ Titration 2 - 4 วันทำ� การ 3 วนั ทำ� การ • ปริมาณไนเตรท (Nitrate) Colorimeter 3 วันทำ� การ spectrophotometer 4 - 8 วันทำ� การ • ปรมิ าณไนไตรท์ (Nitrite) Spectrophotometer 6 - 8 วนั ทำ� การ 8 - 31 วันทำ� การ • ปรมิ าณสงั กะสี (Zinc) Zincon method 4 - 8 วันทำ� การ 8 - 15 วนั ทำ� การ • ปริมาณทองแดง (Copper) Bicinchoninate method 8 - 31 วนั ทำ� การ หมายเหตุ GC = Gas chromatography, TLC = Thin layer chromatography 15 - 31 วันทำ� การ AAS = Atomic absorption spectrophotometry, HPLC = High performance liquid chromatography 3 - 8 วันทำ� การ AOAC = Official Methods of Analysis of Association of Official Analytical Chemists 3 - 8 วนั ทำ� การ 15 - 31 วนั ทำ� การ 6. การตรวจทางแบคทเี รียวิทยา 6.1 การตรวจวิเคราะห์เชื้อแบคทีเรยี - ตรวจเช้ือแบคทเี รยี ทว่ั ไป เช่น E.coli, อวยั วะภายใน, สมอง, อจุ จาระ, ขอ้ เพาะแยกเช้อื และ/หรอื PCR Salmonella spp. Pasteurella spp., Streptococcus spp., Actinobacillus spp. - Bacillus anthracis เลือด/ไม้พันส�ำลีชุ่มด้วยเลือด, เพาะแยกเช้อื ดนิ ที่มีเลอื ดสัตวต์ าย - Mycoplasma spp. สมอง, ปอด, หวั ใจ, ขอ้ ,หลอดลม, ถุงลม เพาะแยกเชอ้ื และ/หรอื PCR - ตรวจชนั สตู รเช้อื แบคทเี รยี อวยั วะภายใน อวยั วะทีม่ ีรอยโรค เพาะแยกเชอ้ื และ/หรือ PCR Anaerobic Bacteria (เก็บในสภาวะไรอ้ ากาศ) - Campylobacter fetus แม่โค (swab เย่ือเมือกจากปากมดลูก, เพาะแยกเชอ้ื และ/หรือ PCR นำ้� ครำ�่ 1 มล. ) พอ่ โค (นำ�้ ลา้ งอวยั วะเพศผู้ 5 มล. ) ลกู ทแ่ี ทง้ (กระเพาะอาหารและลำ� ไส้) - Ureaplasma diversum แม่โค (swab เยื่อเมือกจากปากมดลูก,พ่อโค (นำ�้ เพาะแยกเชอื้ และ/หรือ PCR ลา้ งอวัยวะเพศผู้ 5 มล. ) - Brachyspira spp. ล�ำไส้หมู (ช่วงตอ่ ระหว่างล�ำไสเ้ ล็กกบั ล�ำไส้ใหญ)่ เพาะแยกเช้อื และ/หรือ PCR - Mycobacterium avium subsp. ลำ� ไส้, อจุ จาระ Acid - fast staining paratuberculosis PCR - Melissococcus pluton (anaerobes) ในผึ้ง ตัวหนอนผ้งึ เพาะแยกเช้อื และ/หรอื PCR คมู่ อื การเก็บตัวอย่าง 53

ชนิดของบรกิ าร ตัวอยา่ งทสี่ ่ง วิธีการตรวจ ระยะเวลาการตรวจ - Paenibacillus larvae ในผ้งึ ตัวหนอนผ้งึ เพาะแยกเช้ือ และ/หรือ PCR 8 - 16 วันทำ� การ - Ascophaera apis (Chalkbrood) ตัวอยา่ งผ้ึงทต่ี ิดเชอื้ - Aspergillus flavus ตวั อยา่ งอวัยวะทต่ี ิดเช้ือ (ปอด) เพาะแยกเช้ือ 8 วนั ทำ� การ - Aspergillus fumigatus ตวั อย่างอวยั วะท่ตี ิดเช้ือ (ปอด) เพาะแยกเช้อื 8 วันทำ� การ - ตรวจหาเชอ้ื โรคเตา้ นมอกั เสบ น�้ำนม เพาะแยกเชื้อ 8 วนั ทำ� การ - ตรวจคุณภาพนำ้� นำ�้ เพาะแยกเชอื้ 4 - 8 วนั ทำ� การ - Total bacterial count Surface swab เพาะแยกเชอ้ื 4 - 8 วนั ทำ� การ - Coliform count Surface swab Petrifilm count Plate 4 - 6 วันทำ� การ - Streptoccoccus spp. เชอ้ื แบคทีเรยี บนอาหารเลี้ยงเชอื้ Petrifilm count Plate 4 - 6 วันทำ� การ - E.coli toxin เชอ้ื แบคทเี รยี บนอาหารเลย้ี งเช้ือ โดยใช้ API Strep 5 - 8 วนั ทำ� การ - Staphylococcus aureus toxin หรอื MRSA เชอ้ื แบคทีเรียบนอาหารเลีย้ งเช้ือ 4 วันทำ� การ 6.2 การทดสอบประสทิ ธิภาพของยาตอ่ เชอ้ื เชื้อแบคทีเรยี บนอาหารเลี้ยงเชอื้ PCR 4 -8 วันทำ� การ 6.3 การตรวจหา Serotype ของเช้อื PCR 3 - 4 วันทำ� การ - Salmonella spp. เชื้อแบคทเี รียบนอาหารเลยี้ งเช้ือ Disc diffusion method - Actinobacillus pleuropneumoniae (APP) เช้ือแบคทีเรยี บนอาหารเลี้ยงเชอ้ื - Riemerella anatipestifer เชื้อแบคทีเรียบนอาหารเลี้ยงเชอ้ื Slide agglutination test 4 - 8 วนั ทำ� การ - Pasteurella multocida เชอ้ื แบคทเี รยี บนอาหารเลย้ี งเชื้อ Slide agglutination test 3 วนั ทำ� การ - Salmonella spp. สัตว์มชี ีวิตทงั้ ตวั หรือแชแ่ ขง็ , อจุ จาระ AGID 3 - 4 วันทำ� การ - Actinobacillus pleuropneumoniae (APP) สตั ว์มีชวี ติ ท้ังตัว หรือแชแ่ ข็ง IHA และ AGID 3 - 4 วนั ทำ� การ - Riemerella anatipestifer สัตว์มีชีวิตทงั้ ตวั หรอื แชแ่ ข็ง เพาะแยกเชือ้ และ 4 - 8 วันทำ� การ - Pasteurella multocida สัตว์มชี ีวิตทง้ั ตวั หรือแชแ่ ข็ง Slide agglutination test เพาะแยกเชือ้ , PCR 4 - 8 วันทำ� การ เพาะแยกเชอ้ื , PCR 4 - 8 วันทำ� การ เพาะแยกเช้อื , PCR 4 - 8 วันทำ� การ 54 คู่มอื การเก็บตัวอย่าง

ชนดิ ของบรกิ าร ตัวอยา่ งท่สี ่ง วิธกี ารตรวจ ระยะเวลาการตรวจ 6.4 การตรวจวเิ คราะห์เชื้อแบคทีเรียสำ� หรับ สัตวน์ ้�ำ (ปลา , กงุ้ ) - Streptococcus agalactiae สัตวม์ ีชีวิตทงั้ ตวั หรือแช่แขง็ เพาะแยกเชอ้ื , API strep 8 วนั ทำ� การ - Streptococcus iniae เพาะแยกเชื้อ, API strep 8 วันทำ� การ - Vibrio spp. เพาะแยกเช้ือ, API 20 E 8 วนั ทำ� การ - Flavobacterium columnaris เพาะแยกเชือ้ , PCR 8 วันทำ� การ - Aeromonas spp. เพาะแยกเชอ้ื , API 20 E 4 - 8 วนั ทำ� การ - Plesiomonas spp. เพาะแยกเช้อื , API 20 E 4 - 8 วันทำ� การ - Edwardsiella tarda เพาะแยกเชือ้ , API 20 E 4 - 8 วันทำ� การ หมายเหตุ AGID = Agar gel immunodiffusion test, IHA = Indirect hemagglutination test, PCR = Polymerase chain reaction 7. การตรวจทางไวรสั วิทยา 7.1 การตรวจโรคในสกุ ร - โรคพษิ สนุ ัขบ้าเทยี ม ทอนซลิ , สมอง FAT 2 - 3 วนั ทำ� การ (Aujeszky's Disease) ซรี มั SN Test 6 วนั ทำ� การ ซรี ัม ELISA (Ab ตอ่ gl) 2 - 3 วนั ทำ� การ ทอนซิล, สมอง, ปอด แยกเช้อื 7 วันทำ� การ PCR 2 - 3 วนั ทำ� การ - โรค พี อาร์ อาร์ เอส (Porcine Reproductive ซีรัม ELISA 2 - 3 วันทำ� การ and Respiratory Syndrome) PCR 2 - 3 วนั ทำ� การ สมอง, ทอนซิล, ม้าม,ปอด, ตอ่ มนำ�้ เหลือง - โรคอหวิ าต์สุกร ซีรมั NPLA 6 วันทำ� การ (Classical Swine Fever) ทอนซิล, ต่อมน�้ำเหลอื ง, FAT 2 - 3 วนั ทำ� การ มา้ ม, ไต, แยกเชื้อ 6 วันทำ� การ ล�ำไสเ้ ลก็ ส่วน ileum PCR 2 - 3วันทำ� การ - โรคกระเพาะอาหารและล�ำไส้อกั เสบตดิ ต่อ ซรี มั SN Test 6 วนั ทำ� การ ( Transmissible Gastroenteritis) ล�ำไส้เลก็ ส่วน jejunum FAT 2 - 3 วันทำ� การ แยกเชอ้ื 6 - 11 วันทำ� การ PCR 2 - 3 วนั ทำ� การ คูม่ ือการเกบ็ ตัวอย่าง 55

ชนิดของบริการ ตวั อย่างทส่ี ่ง วธิ ีการตรวจ ระยะเวลาการตรวจ - โรคพาร์โวไวรัสในสุกร ซรี มั HI Test 3 - 4 วันทำ� การ (Porcine Parvovirus) ลูกกรอก, FAT 2 - 3 วันทำ� การ ลูกตายแรกคลอด แยกเชือ้ 7 วนั ทำ� การ - โรคไขส้ มองอักเสบ PCR 2 - 3 วนั ทำ� การ (Japanese B Encephalitis) ซีรมั HI Test 3 - 4 วันทำ� การ ลูกแทง้ FAT 2 - 3 วันทำ� การ - โรคไข้หวดั ใหญใ่ นสุกร PCR 2 - 3 วันทำ� การ (Swine Influenza) ซรี มั HI Test 3 - 4 วนั ทำ� การ Nasal swab แยกเช้อื 6 - 11 วันทำ� การ - โรคเซอรโ์ คไวรัสในสุกร อวยั วะทางเดนิ หายใจ PCR 2 - 3 วันทำ� การ (Porcine Circovirus Disease, PCVD) อวัยวะทางเดนิ หายใจ PCR 2 - 3 วันทำ� การ - โรคท้องร่วงตดิ ต่อในสุกร ทอนซลิ / ตอ่ มน�้ำเหลอื ง (Porcine Epidemic Diarrhea, PED) ล�ำไลเ้ ลก็ แยกเชอื้ 8 วันทำ� การ 7.2 การตรวจโรคในสัตวป์ กี PCR 2 - 3 วันทำ� การ - โรคนิวคาสเซิล ซีรมั (Newcastle Disease) สมอง, หลอดลม, ปอด, HI Test 3 วนั ทำ� การ ตบั , ม้าม, caecal, แยกเชือ้ 6 - 11 วันทำ� การ - โรคหลอดลมอกั เสบ tonsil, cloacal swab, real time PCR 2 - 3 วันทำ� การ (Infectious Bronchitis) tracheal swab อวยั วะในระบบทาง-เดินหายใจ,ไต, PCR 4 วันทำ� การ - โรคอนิ ฟลเู อนซา่ tracheal swab แยกเชอ้ื 11 - 16 วันทำ� การ (Avain Influenza, H5) 2 - 3 วนั ทำ� การ อวยั วะในระบบทาง-เดนิ หายใจ และทางเดิน FAT 2 - 3 วนั ทำ� การ อาหาร, ไต, tracheal swab, cloacal swab, PCR 6 - 11 วันทำ� การ sinus ซรี มั แยกเชื้อ 2 - 4 วันทำ� การ PCR 2 - 4 วนั ทำ� การ Real - time PCR 3 - 4 วนั ทำ� การ HI Test 56 คมู่ ือการเกบ็ ตัวอยา่ ง

ชนิดของบริการ ตวั อย่างที่สง่ วธิ ีการตรวจ ระยะเวลาการตรวจ - โรคฝีดาษไก่ เมด็ ตมุ่ บรเิ วณผวิ หนงั ปากและหลอดอาหาร แยกเชอื้ 6 - 11 วนั ทำ� การ (Fowl Pox) - โรคพารโ์ วไวรัสในหา่ นและเปด็ เทศ ตับ, ไต, ล�ำไส้ แยกเชื้อ 6 - 11 วันทำ� การ (Goose and Muscovy Duck Parvovirus) FAT 2 - 3 วันทำ� การ PCR 2 - 3 วันทำ� การ - โรคกาฬโรคเปด็ หลอดอาหาร, ตบั ,ม้าม, ไต 6 - 11 วนั ทำ� การ (Duck Plaque) แยกเชอื้ 2 - 3 วนั ทำ� การ FAT 2 - 3 วันทำ� การ - โรคกัมโบโร ตอ่ มเบอรซ์ ่า, มา้ ม PCR (Gumboro หรือ Infectious Bursal Disease) AGID 3 วันทำ� การ 8 วันทำ� การ - โรคไวรสั ตับอกั เสบในเปด็ ตบั แยกเชื้อ 4 วนั ทำ� การ (Duck Viral Hepatitis) FAT 2 - 3 วนั ทำ� การ - โรคโลหติ จางติดตอ่ ในไก่ ตบั , มา้ ม PCR 2 - 3 วันทำ� การ (Chicken Infectious Anemia) PCR 6 - 11วนั ทำ� การ - โรคกลอ่ งเสยี งอกั เสบ อวัยวะในระบบทางเดินหายใจ, tracheal swab 2 - 3 วนั ทำ� การ (Infectious Laryngotracheitis) แยกเชอ้ื - โรค ไอ บี อาร์ ซรี มั PCR 6 - 11 วันทำ� การ (Infectious Bovine Rhinotracheitis) nasal and eye swab, 2 - 3 วนั ทำ� การ รก, ตบั และปอดของลกู ทแ่ี ท้ง แยกเชือ้ - โรค บี วี ดี (Bovine Viral Diarrhea) เลอื ด (ใส่สาร EDTA) FAT 8 วันทำ� การ - โรค บลูทังจ์ (Bluetongue) ซรี มั 1 - 2 เดือน - โรคลิวโคสสิ ในโค ซีรัม SN Test (Enzootic Bovine Leucosis) แยกเช้ือ/ 3 วันทำ� การ 7.4 การตรวจโรคในแพะแกะ เลอื ด (ใส่สาร EDTA) ตรวจยนื ยนั 2 - 4 วันทำ� การ - โรคข้ออักเสบและสมองอักเสบในแพะ - แกะ 2 - 3 วนั ทำ� การ (Caprine Arthritis/Encephalitis) PCR AGID 2 - 4วนั ทำ� การ ELISA PCR คู่มอื การเกบ็ ตัวอย่าง 57

ชนดิ ของบรกิ าร ตัวอยา่ งท่ีส่ง วธิ ีการตรวจ ระยะเวลาการตรวจ - โรค Ovine Pulmonary Adenocarcinoma ปอด PCR 2-3 ทำ� การ (OPA) ในแกะ ปอด PCR 2-3 ทำ� การ - โรค Ovine Progressive Pneumonia (OPP) ซรี มั AGID 4 วันทำ� การ ในแกะ 7.5 การตรวจโรคในมา้ ซรี ัม HI Test 3 - 4 วนั ทำ� การ - โรคโลหิตจางตดิ ต่อในมา้ สมอง (ท้งั ก้อน) แยกเช้อื / ตรวจยนื ยัน 1 - 2 เดอื น (Equine Infectious Anemia) ซรี ัม 3 - 4 วนั ทำ� การ - โรคไข้สมองอกั เสบในมา้ หวั หรือซากสตั ว์ HA - HI Test 2 - 3 วันทำ� การ (Japanese B Encephalitis, JE) (ตายไม่เกิน 24 ชัว่ โมง) แช่เยน็ FAT 30 วนั ทำ� การ MIT 2 - 3 วนั ทำ� การ - โรคไขห้ วัดใหญใ่ นม้า (Equine Influenza) 7.6 โรคพษิ สนุ ขั บ้า Real - time PCR 3 วนั ทำ� การ (Rabies) PCR 7.7 การตรวจโรคในสัตว์นำ�้ และสัตวอ์ ่นื ๆ กุ้ง - โรคตวั แดงดวงขาว (White Spot Syndrome Virus) กุ้ง - โรคหวั เหลือง (Yellow Head Virus) ปลา - โรค Koi Herpes Virus กุ้ง - โรค IHHNV (Infectious Hypodermal and Haematopoietic Necrosis Virus) กุ้ง - โรค HPV (Hepatopancreatic Parvovirus) กงุ้ - โรค BP (Baculovirus Penaei) กุ้ง - โรค MBV (Monodon-typed Baculovirus) กงุ้ - โรค NHPB (Necrotizing Hepatopancreatitis like Bacterium) กงุ้ - โรค Taura Syndrome Virus กุ้ง - โรค IMNV (Infectious Myonecrosis Virus) กุ้ง - โรค White Tail Disease กุ้ง ปลา ฯลฯ - โรคสัตว์นำ�้ อบุ ัตใิ หมอ่ ื่นๆ 58 คมู่ ือการเก็บตัวอยา่ ง

ชนิดของบริการ ตัวอย่างทส่ี ง่ วิธกี ารตรวจ ระยะเวลาการตรวจ - โรค Iridovirus จง้ิ หรดี ทง้ั ตัว PCR 3 วันทำ� การ - โรค Sacbrood ผ้ึงท้ังตวั หมายเหตุ FAT = Fluorescent antibody test, SN = Serum neutralization, ELISA = Enzyme-linked immunosorbent assay, PCR = Polymerase chain reaction, NPLA = Neutralizing peroxidase -linked assay, HI = Hemagglutination inhibition , AGID = Agar gelimmunodiffusion, HA-AI = Hemagglutination and hemagglutination - inhibition , MIT = Mouse inoculation test 8. การตรวจวิเคราะห์และวินิจฉัยโรคปากและเท้าเป่ือย 8.1 การตรวจสอบดา้ นการตรวจหาแอนติเจน - เนื้อเยือ่ , รอยโรค, ผลติ ภัณฑส์ ตั ว์และอืน่ ๆ ELISA Typing 2 วนั ทำ� การ (Antigen Detection) - น�้ำสกดั จากเน้อื เยอ่ื , น�ำ้ ยาไวรัส กอ่ น หรือ Virus Isolation test 15 วนั ทำ� การ หลังผา่ น Tissue culture - น้�ำสกัดจากเนอ้ื เยื่อ หรอื น้�ำยาไวรสั จากตัวอย่าง Virus Isolation test 15 วนั ทำ� การ และยนื ยนั ดว้ ย ELISA typing - น้�ำยาไวรสั Antigenic Variation 30 วันทำ� การ ( r - value ) ต่อ 1 - 5 ตัวอย่าง 45 วนั ทำ� การ ต่อ 10 ตวั อย่าง 8.2 การตรวจหาแอนตบิ อดจี ากตวั อยา่ ง - เลือด, ซรี มั และอื่นๆ LP ELISA 3 วนั ทำ� การ ต่อ (Antibody Detection) 40 ตวั อย่าง 7 วนั ทำ� การ ตอ่ 100 ตัวอย่าง 14 วันทำ� การ ต่อ 200 ตวั อยา่ ง - เลือด, ซีรัม และอ่นื ๆ SN test 7 วันทำ� การ - เลือด, ซีรมั และอน่ื ๆ NS test 2 วันทำ� การ - เลือด, ซีรมั และอน่ื ๆ AGID test 2 วันทำ� การ 8.3 การตรวจสอบโดยเทคนิคระดับโมเลกลุ - น้�ำสกดั จากเน้ือเยอ่ื RT - PCR 3 วันทำ� การ (Molecular Biology Technique) ผลิตภณั ฑ์สตั ว์ และ นำ�้ ยาไวรสั - PCR product DNA Sequencing 5 วันทำ� การ - น�้ำสกดั จากเน้ือเยอื่ หรือน้�ำยาไวรสั DNA Sequencing 8 วันทำ� การ หมายเหตุ LP ELISA = Liquid phase blocking ELISA test, SN = Serum neutralization , AGID = Agar gel immunodiffusion , PCR = Polymerase chain reaction NS = Non structural protein, ELISA = Enzyme-linked immunosorbent assay คู่มือการเก็บตวั อย่าง 59

ชนดิ ของบรกิ าร ตวั อย่างที่สง่ วิธกี ารตรวจ ระยะเวลาการตรวจ 9. การตรวจสอบคุณภาพสินค้าปศสุ ัตว์ นำ้� นมดิบ 200 มล. 9.1 การตรวจคุณภาพน้�ำนม (ไม่เกิน 50ตัวอยา่ ง/รายการ) Standard plate count 5 วนั ทำ� การ - การตรวจนบั จ�ำนวนจุลินทรยี ท์ ั้งหมด หรือ AOAC หรือ Petrifilm 3-4 วนั ทำ� การ (Total Plate Count) count plate 4 วันทำ� การ Standard plate count 3 วนั ทำ� การ - การตรวจนบั จ�ำนวน Eschericia coli หรอื AOAC หรอื Petrifilm count plate - การตรวจนบั จ�ำนวน Coliform Standard plate count (Coliform Count) หรอื AOAC หรอื Petrifilm count plate - คณุ ภาพน�้ำนมดบิ (Fat, Protein, Lactose, เครื่อง Milko Scan FT 6000 Solid not fat, Total Solid) - เมด็ เลอื ดขาว (Somatic Cell Count) เครอ่ื ง Fossomatic 5000 3 วันทำ� การ - จดุ เยอื กแข็ง (Freezing Point) เครือ่ ง Cryoscope Model 4D3 3 วันทำ� การ เครือ่ ง Cryoscope 1-2 วันทำ� การ - ความเป็นกรด-ด่าง (pH) Model 4250 - สารต้านจุลชีพในน้�ำนม เคร่อื ง pH-meter 3 วันทำ� การ ชดุ ตรวจสอบ AM-Test 3 วันทำ� การ - การตรวจนบั จ�ำนวนจุลินทรีย์ทท่ี นความร้อน หรือ Delvo test (Thermoduric) เพาะเชอ้ื หรือ 4 - 6 วนั ทำ� การ - การตรวจปริมาณเชอ้ื จลุ นิ ทรยี โ์ ดยการเปล่ยี นสี Petrifilm count plate ของน�้ำยา Methylene blue Methylene blue 3 วันทำ� การ - การตรวจปรมิ าณเชื้อจุลนิ ทรียโ์ ดยการเปลยี่ นสี ของน�้ำยา Resazulin Resazulin 3 วันทำ� การ - Aflatoxin M1 VICAM 4 วันทำ� การ 60 คมู่ ือการเกบ็ ตัวอย่าง

ชนิดของบรกิ าร ตวั อย่างทส่ี ่ง วธิ กี ารตรวจ ระยะเวลาการตรวจ 9.3 การตรวจวเิ คราะห์สารตกคา้ งยาสตั ว์ กลุ่มไนโตรฟแู รนส์ อาหารสัตว์ 500 กรัม Screening Test 3 - 4 วนั ทำ� การ - Furazolidone - Nitrofurazone - Furaltadone - Nitrofurantoin - Nitrovin (Roxazone, Zoalene) กลุ่มเตตรา้ ไซคลิน (Tetracyclines) อาหารสัตว์ Screening Test 3 - 4 วันทำ� การ - Chlortetracycline - Oxytetracycline กล่มุ ซลั ฟาเมทาซนี (Sulphamethazine) ซีรัม ELISA 3 วนั ทำ� การ เบตา้ อะโกนิสต์ (Beta-agonist) ปัสสาวะสุกร ELISA 4 - 6 วันทำ� การ อาหารสกุ ร ELISA 4 - 6 วันทำ� การ แรคโตพามีน (Ractopamine) ปัสสาวะ ELISA 3 - 6 วันทำ� การ หมายเหตุ ELISA = Enzyme-linked immunosorbent assay, AOAC = Official Methods of Analysis of Association of Official Analytical Chemists การบันทึกรายละเอยี ดตวั อยา่ งก่อนส่งตัวอยา่ ง 1. กรอกรายละเอียดลงในแบบฟอร์มรับตัวอย่าง เพอ่ื ตรวจทางหอ้ งปฏบิ ัติการชันสูตรโรคสัตว์ ใหค้ รบถว้ น เชน่ ชนดิ ชอ่ื หมายเลขสตั ว์ เลา้ คอก วนั ทเี่ กบ็ และควรระบุโรคท่ีต้องการทดสอบด้วยทุก ครั้ง (สามารถดาวโหลดแบบฟอร์มรบั ตัวอย่างจาก http://dld.go.th/niah/files/case_submit.pdf) 2. กรณที ม่ี ีจำ� นวนตัวอย่างมากกว่า 1 ตัวอย่าง หมายเลขตัวอย่างต้องตรงกับล�ำดับเลขใน ประวัติสัตว์ ชนิด เพศ พันธุ์ อายุ วันท่ีเก็บตัวอย่าง อาการของสัตว์ป่วย ฯลฯ ให้บันทึกรายละเอียด แตล่ ะตัวอยา่ งในแบบฟอร์มส่งตวั อยา่ งโดยใหแ้ ยกเกษตรกร 1 รายตอ่ 1 แบบฟอรม์ 3. ให้ระบุกิจกรรมที่ส่งตรวจ เช่น ชันสูตร โครงการวิจัย ตรวจสุขภาพ ทดสอบโรค พร้อมตวั อย่าง สง่ ตรวจ ถา้ มขี ้อสงสัยใดสามารถติดต่อหนว่ ยงานตามรายละเอียดหนังสอื คมู่ อื การเก็บตัวอยา่ ง คมู่ ือการเกบ็ ตัวอยา่ ง 61

สอบถามขอ้ มูลเพิ่มเติม 1. สถาบนั สุขภาพสัตว์แห่งชาติ 6. ศูนย์วจิ ยั และพัฒนาการสตั วแพทยภ์ าคตะวนั ออก 50/2 เกษตรกลาง ลาดยาว จตุจกั ร กรงุ เทพฯ 10900 844 หมู่ 9 ต.คลองก่วิ อ.บ้านบึง จ.ชลบุรี 20220 โทรศัพท์ : 0-2579-8908-14 โทรสาร : 0-2579-8918-9 โทรศัพท์ : 0-3874-2116-19 E-mail : [email protected] E-mail : [email protected] http://www.dld.go.th/vrd_ep/th http://www.dld.go.th/niah 2. ศูนย์วิจัยและพฒั นาการสัตวแพทยภ์ าคเหนือตอนบน 7. ศนู ย์วจิ ัยและพัฒนาการสตั วแพทย์ภาคตะวนั ตก 221 หมู่ 6 ถ.ลำ� ปาง-เชยี งใหม่ ต.เวยี งตาล อ.หา้ งฉตั ร จ.ลำ� ปาง 52190 126 หมู่ 10 ต.เขาชะงมุ้ อ.โพธาราม จ.ราชบรุ ี 70120 โทรศพั ท์ : 0-5483-0195, 0-5483-0196 โทรศัพท/์ โทรสาร : 0-3222-8419, 0-3222-8379 E-mail : [email protected], [email protected] E-mail : [email protected] http://www.dld.go.th/vrd_np http://www.dld.go.th/vrd_wp 3. ศูนย์วจิ ยั และพฒั นาการสตั วแพทยภ์ าคเหนอื ตอนล่าง 8. ศนู ย์วิจยั และพัฒนาการสัตวแพทย์ภาคใต้ 9 หมู่ 15 ถนนพษิ ณโุ ลก-หลม่ สกั ต.วงั ทอง อ.วงั ทอง จ.พษิ ณโุ ลก 65130 124/2 ม.7 ถ.ทงุ่ สง-ห้วยยอด ต.ท่ีวงั อ.ทุง่ สง จ.นครศรธี รรมราช 80110 โทรศพั ท์ : 0-5531-2069-70 โทรสาร : 0-5531-2069-71 ตอ่ 24 โทรศพั ท์/ โทรสาร : 0-7577-0008-9, 0-7577-0128-130 E-mail : [email protected] E-mail : [email protected] http://www.dld.go.th/vrd_sn http://www.dld.go.th/vrd_sp 4. ศนู ย์วจิ ยั และพฒั นาการสตั วแพทยภ์ าคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ตอนบน 9. ศนู ย์อา้ งองิ โรคปากและเท้าเป่อื ย ภมู ภิ าคเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต้ ต.ทา่ พระ อ.เมือง จ.ขอนแก่น รหสั ไปรษณยี ์ 40260 1213/1 หมู่ 11 อ�ำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสมี า 30130 โทรศัพท์ : 0-4326-2050 ตอ่ 102 โทรสาร : 0-4326-1246 โทรศพั ท์ : 0-4427-9112 โทรสาร : 0-4431-4889 E-mail: [email protected] Email : [email protected] http://www.dld.go.th/vrd_ne http://www.dld.go.th/rrl 5. ศนู ยว์ จิ ยั และพฒั นาการสตั วแพทยภ์ าคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ตอนลา่ ง ม.9 ถนน สรุ นิ ทร์–ปราสาท ต.นาบัว อ.เมือง จ.สุรินทร์ 32000 โทรศพั ท์ : 0-4454-6104 e-mail : [email protected] www.dld.go.th/vrd_se 62 คมู่ อื การเกบ็ ตวั อยา่ ง

ท่ปี รึกษา คณะผู้จดั ทำ� น.สพ.ปรชี า วงษว์ จิ ารณ์ ผู้อำ�นวยการสถาบันสขุ ภาพสตั วแ์ ห่งชาติ คณะทำ�งาน 1. น.สพ.ปฏิพร ฐาปนกุลศกั ด์ิ 8. น.สพ.ศรายทุ ธ แกว้ กาหลง 2. สพ.ญ.สนทนา มิมะพนั ธ ์ุ 9. น.สพ.นพพร โต๊ะมี 3. น.สพ.เสริมพันธุ์ สุนทรชาต ิ 10. ดร.ทวีวัฒน์ ดีมะการ 4. น.สพ.สมชยั เจยี มพทิ ยานวุ ฒั น ์ 11. นายศรศกั ดิ์ รกั ษาจติ ร 5. น.สพ.พีรวิทย์ บุญปางบรรพ 12. นายพลกฤต มหานาม 6. สพ.ญ.นนั ทพร วนั ดี 13. นางสาวชนกพร บญุ ศาสตร์ 7. สพ.ญ.จนั ทรา วัฒนะเมธานนท ์ จดั ทำ�เนือ้ หา ภาพประกอบ และรปู เลม่ สถาบันสขุ ภาพสตั ว์แห่งชาติ