พระพุทธ ม.สาม

พุทธศาสนสุภาษติ หมวดที่ ๑๐ ความไม่ประมาท เสนอ อาจารย์ ปรเมษฐ์ เหมือนจนั ทร์

อปฺปมตฺตา น มยี นฺติ อบั -ปะ-มดั -ตา, นะ, มี-ยนั -ติ ผ้ไู ม่ประมาท ย่อมไม่ตาย สาธุชนคนดีท้งั หลาย พึงบาเพญ็ ความไม่ประมาทน้ีใหม้ าก ๆ ฝึกตนใหเ้ ป็นคนไม่ ประมาท เร่งสร้างคุณวามความดีใหม้ าก ๆ ในขณะท่ียงั สามารถทาได้ อยา่ ปล่อย ใหเ้ วลาล่วงเลยไป จนถึงเวลาที่ไม่สามารถทาสิ่งใดไดแ้ ลว้ จึงมานึกอยากจะสร้าง คุณงามความดีทีหลงั เมื่อถึงเวลาน้นั มนั จะสายเกินไป 2

อปฺปมาทรตา โหถ อบั -ปะ-มา-ทะ-ระ-ตา, โห-ถะ ท่ า น ทั้ ง ห ล า ย จ ง เ ป็ น ผู้ ยิ น ดี ใ น ค ว า ม ไ ม่ ป ร ะ ม า ท องคส์ มเด็จพระสมั มาสมั พุทธเจา้ จงึ สอนใหพ้ วกเราเหล่าสาวก เป็ นผูย้ ินดใี น ความไม่ประมาท คอื ไม่ว่าจะทาอะไรก็แลว้ แต่ ใหค้ งความไม่ประมาทไว ้ ใชช้ วี ติ ก็ไม่ประมาท ทาการงานก็ไม่ประมาท ทสี่ าคญั คอื ไม่ประมาทในกเิ ลสตณั หา เมอื่ เราทาไดด้ งั นี้ เราจะเขา้ ใกลห้ นทางแห่งความดบั ทกุ ขเ์ ขา้ ไปทกุ ขณะ และ สามารถนาตนใหพ้ น้ จากกองทกุ ข ์ ถงึ สขุ อนั ไพบลู ยไ์ ดใ้ นทสี่ ดุ .

อปฺปมาทํ ปสํสนฺติ อบั -ปะ-มา-ทงั , ปะ-สัง-สนั -ติ บัณฑิตย่อมสรรเสริญความไม่ประมาท ความไม่ประมาทน้ันย่อมมผี ลตรงกนั ขา้ ม คอื ทาใหส้ รรพสตั วเ์ ขา้ ใจสจั ธรรมของชวี ติ ไม่ล่มุ หลงมวั เมา พยายามหาทางหลดุ พน้ จากหว้ งมหรรณพภพสงสาร บณั ฑติ ทง้ั หลายมพี ระพุทธเจา้ เป็ นตน้ จงึ สรรเสรญิ ว่า ความไม่ประมาทนี่แหละคอื ทรพั ยอ์ นั ประเสรฐิ ทสี่ ดุ เพราะว่า ความไม่ประมาท ทาใหบ้ ุคคลไม่พลาดโอกาสดี ๆ หลาย ๆ อย่าง ทาใหส้ ามารถ ควา้ เอาประโยชนข์ องชวี ติ ไดห้ ลาย ๆ ดา้ น ดงั นั้น พงึ เจรญิ ความไม่ประมาทใหม้ าก ๆ เถดิ 4

อปฺปมตฺโต อุโภ อตฺเถ อบั -ปะ-มดั -โต, อุ-โพ, อดั -เถ, อะ-ทิก-คนั -หา-ติ, ปัน-ดิ-โต บัณฑิตผ้ไู ม่ประมาท ย่อมได้รับประโยชน์ท้ังสอง ผูท้ ่ีไม่ประมาทในการใช้ชีวิต หมน่ั สั่งสมอบรมคุณงามความดีอยู่เสมอ ย่อมจะไดร้ ับประโยชน์ท้งั สอง ประการดงั กล่าวมาแลว้ คือ เม่ือไม่ประมาทในการบาเพ็ญทิฏฐธัมมิกตั ถะ อนั เป็ นประโยชน์ในโลกน้ี ประกอบดว้ ย การขยนั ประกอบการงาน การรู้จกั รักษาทรัพยส์ ินมิใหส้ ูญเปล่า การรู้จกั เลือกคบกลั ยาณมิตร และการเล้ียงชีวิตโดยสมควร ประโยชนใ์ นโลกน้ีกไ็ ม่เสีย แถมยงั สมบูรณ์เพ่ิมพลู อีกดว้ ย 5

อปปฺ มตฺโต หิ ฌายนฺโต อบั -ปะ-มดั -โต, หิ, ชา-ยนั -โต, ปับ-โป-ติ, ว-ิ ปุ-ลงั , สุ-ขงั ผ้ไู ม่ประมาทพินิจอยู่ ย่อมถึงสุขอันไพบลู ย์ คาวา่ “ผไู้ ม่ประมาท” หมายถึง ผทู้ ี่ไม่ลุ่มหลงมวั เมาในกิเลสตณั หา ไม่หลงติดในลาภ ยศ สรรเสริญ สุข อนั เป็นของประจาโลก คาวา่ “พินิจ” หมายถึง พิจารณาชีวิตใหเ้ ห็นตามความเป็นจริง ใหเ้ ห็นสภาวะธรรมต่าง ๆ ตามความเป็นจริง พิจารณาใหร้ ู้ชดั วา่ ทุกสิ่งทุกอยา่ งน้นั เป็นของไม่เท่ียง เป็นทุกข์ และไร ้ ตวั ตน 6

อปฺปมาทญฺจ เมธาวี ธนํ เสฏฺ ฐฺ รกฺขติ อบั -ปะ-มา-ทนั -จะ, เม-ทา-ว,ี ทะ-นงั , เสด-ถงั -วะ, รัก-ขะ-ติ ปราชญ์ย่อมรักษาความไม่ประมาทไว้ เหมือนทรัพย์ประเสริฐสุด ผฉู้ ลาดจึงรักษาความไม่ประมาทไวเ้ หมือนทรัพยอ์ นั ประเสริฐที่สุดที่ตนเองมีอยู่ คือพยายามใช้ชีวิต คิด พูด ทา ดว้ ย ความไม่ประมาทเลินเล่อ ไม่ประมาทในธรรม ไม่ประมาทในชีวิต ไม่ประมาทในการประกอบกิจทุกประการ ผูไ้ ม่ประมาท ย่อมจะไม่พลาดโอกาสดี ๆ ในชีวิต เช่น ไม่ประมาทในการแสวงหาความรู้ ไม่ประมาทในการศึกษา ธรรมะ ไม่ประมาทในการสร้างคุณงามความดี ไม่ประมาทในการปฏิบตั ิธรรม คือเม่ือมีโอกาสดี ๆ เขา้ มาในชีวิต ก็ไม่ ปล่อยใหโ้ อกาสน้นั หลุดลอยไป อยา่ งน้ีเรียกวา่ ไม่ประมาท 7

อปฺปมาทรโต ภกิ ขุ ปมาเท ภยทสฺสิ วา อภพโฺ พ ปริหานาย นิพพานสฺเสว สนฺตเิ ก อปั -ปะ-มา-ทะ-ระ-โต, ภ-ิ กะ-ขุ , ปะ-มา-เท , ภะ-ยะ-ทัด-สิ วา อะ-ภบั -โพ , ปะ-ริ-หา-นา-ยะ, นิ-พะ-พา-นัด-เส-วะ สัน-ต-ิ เก ภิกษยุ ินดีในความไม่ประมาท หรือ เห็นภยั ในความประมาท เป็นผ้ไู ม่ ควรเพ่ือจะเสื่อม ชื่อว่าอย่ใู กล้พระนิพพานทีเดียว 8

อปปฺ มาทรโต ภกิ ขฺ ุ ปมาเท ภยทสสฺ ิ วา สญโฺ ญชนํ อณํ ถูลํ ฑหํ อคคฺ วี คจฉฺ ติ อปั -ปะ-มา-ทะ-ระ-โต, ภิ-กะ-ขุ , ปะ-มา-เท , ภะ-ยะ-ทดั -สิ วา สัน-โย-ชะ-นัง, อะ-นัง , ถู-ลงั , ทะ-หัง , อกั -ค-ี วะ , คดั -ฉะ-ติ ภกิ ษุยนิ ดใี นความไมป่ ระมาท หรอื เหน็ ภยั ในความประมาท ยอ่ มเผาสงั โยชน์ นอ้ ยใหญ่ไป เหมอื นไฟไหมเ้ ชอื้ นอ้ ยใหญ่ไปฉะนนั้ 9