วชิ า วทิ ยาศาสตรเ์ พอ่ื งานธุรกจิ ทอ่ งเทย่ี วและการโรงแรม รหสั วชิ า 3000-1306 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 สารละลายและการสกดั สาร
ของผสมมีขนาดอนุภาคจาแนกได้ 3 ประเภท ไดแ้ ก่ สารแขวนลอย คอลลอยด์ และสารละลาย ขนาดของเสน้ ผ่าศนู ยก์ ลางของอนภุ าค เลก็ กวา่ 10-7 cm 10-7 – 10-4 cm ใหญ่กวา่ 10-4 cm เล็กกว่าหนึ่งใน สบิ ล้าน ระหว่างหนึ่งในสบิ ล้านถงึ หน่ึงในหมนื่ ใหญ่กว่าหน่ึงในหมนื น้ ำเกลือเป็ น สีทำบำ้ นเป็น น้ ำโคลนเป็ น สำรละลำย สำรคอลลอยด์ สำรแขวนลอย
สารละลาย สารเนือ้ เดียวท่ีประกอบดว้ ยธาตหุ รอื สารประกอบตงั้ แต่ 2 ชนิดขนึ้ ไป มารวมตวั กนั โดยมีสารหน่งึ เป็นตวั ทาละลาย สว่ น อีกสารหนง่ึ เป็นตวั ละลาย มีขนาดอนภุ าคเลก็ กวา่ 10-7 เซนติเมตร • ตวั ทาละลาย มีสถานะเดยี วกบั สารละลายเสมอ • ตวั ละลาย แผก่ ระจายไปในสาร อีกชนิดมีสถานะเดยี วกนั หรือตา่ ง จากสารละลายก็ได้
การกาหนดวา่ สารใดเป็ นตวั ทาละลาย และ สารใดเป็ นตัวละลาย ใหพ้ จิ ารณาจากปริมาณ และสถานะขององคป์ ระกอบ • ถา้ สารอยูใ่ นสถานะเดยี วกัน จะกาหนดใหส้ ารทมี่ ีปริมาณมากกว่า เป็ นตวั ทาละลาย ส่วนสารทมี่ ปี ริมาณน้อยกว่าเป็ นตวั ละลาย • ถ้าสารอย่ใู นสถานะตา่ งกัน หากสารผสมกันแล้ว สารใหม่ทไ่ี ดอ้ ยใู่ น สถานะเหมอื นกับสารชนิดใด ใหถ้ อื ว่าสารนั้นเป็ นตวั ทาละลาย ส่วนอกี สารหนึ่งเป็ นตวั ละลาย
ชนิดของสารละลาย 1. สารละลายเข้มข้น (ConcentrationSolution) หมายถงึ สารละลายท่ีมีตวั ถกู ละลายอยมู่ าก 2. สารละลายเจอื จาง (Dilute Solution) หมายถงึ สารละลายท่ีมีปรมิ าณตวั ถกู ละลายละลายอย่นู อ้ ย
ชนิดของสารละลาย 3. สารละลายอม่ิ ตวั ( Saturated Solution ) หมายถึง สารละลายท่ีมีตวั ถกู ละลายอยอู่ ย่างเตม็ ท่ี ในหน่งึ หน่วยปรมิ าตรของตวั ทาละลาย และ ไมส่ ามารถละลายเพ่มิ เขา้ ไปไดอ้ ีก ณ อณุ หภมู ิคงท่ี 4. สารละลายไม่อม่ิ ตัว ( Unsaturated Solution ) หมายถงึ สารละลายท่ีมีตวั ถกู ละลาย ละลายอยนู่ อ้ ยกวา่ ท่ีมนั ควร จะละลายได้ ถา้ เพ่มิ ตวั ถกู ละลายเขา้ ไปอีก มนั ก็จะละลายไดอ้ ีก โดยไมต่ อ้ งเปล่ยี นแปลงอณุ หภมู ิ แบง่ เป็น
พลังงานกับการละลาย
พลังงานกับการละลาย การเปลีย่ นแปลงพลังงาน แบง่ ออกเป็ น 2 ชนิด 1. การละลายประเภท คายความร้อน 2. การละลายประเภท ดดู ความร้อน
พลังงานกับการละลาย • การละลายประเภทคายความร้อน คือ การละลายท่เี กิดขนึ้ แลว้ ใหพ้ ลงั งานความรอ้ นออกมา ทาใหส้ ่งิ แวดลอ้ มมีอณุ หภมู ิสงู ขนึ้ แยกอนุภาค อนุภาคยดึ เหน่ียว (ดดู ) กับนา้ (คาย)
พลังงานกับการละลาย • การละลายประเภทดดู ความร้อน คือ การละลายท่ีเกิดขนึ้ แลว้ ดดู ความรอ้ นจากส่งิ แวดลอ้ มเขา้ ไป ทาใหส้ ิ่งแวดลอ้ มมี อณุ หภมู ิลดลง แยกอนุภาค อนุภาคยดึ เหนี่ยว (ดดู ) กับนา้ (คาย)
สารละลายกรด สารประกอบทมี่ ธี าตุไฮโดรเจนเป็ นองคป์ ระกอบ เมอื่ ละลายนา้ แล้วสามารถแตกตวั ใหไ้ ฮโดรเจน ไอออน (H+)ได้
สารละลายเบส สารประกอบท่ีทาปฏกิ ิรยิ ากบั กรดแลว้ ไดเ้ กลอื กบั นา้ เม่ือละลายนา้ แลว้ สามารถแตกตวั ให้ ไฮดรอกไซดไ์ อออน (OH-)ได้ สารละลายเบส
ประเภทของสารละลายกรดแบ่งตามแหล่งกาเนิด กรดอนิ ทรยี ์ • กรดทไ่ี ดจ้ ากสง่ิ มชี วี ติ เช่น พชื สัตว์ จุลนิ ทรีย์ หรือจากการสังเคราะห์ • เมอ่ื ทดสอบกับสารละลายเจนเชยี นไวโอเลตจะไม่เกดิ การเปลย่ี นแปลง • กรดแอซตี กิ (acetic acid) หรือกรดนา้ ส้ม ได้ จากการหมักแป้งหรือนา้ ตาลโดยใช้จุลนิ ทรีย์ ซง่ึ นิยมใช้ในการผลติ นา้ ส้มสายชู • กรดซติ ริก (citric acid) หรือกรดมะนาว พบใน ผลไม้ทม่ี รี สเปรีย้ ว เช่น ส้ม มะนาว เป็ นต้น
กรดอนินทรยี ์ • กรดท่ีไดจ้ ากแรธ่ าตุ จงึ อาจเรยี กวา่ กรดแร่ (mineral acid) • เม่ือทดสอบกบั สารละลายเจนเชียนไวโอเลต จะเปล่ยี นสขี อง สารละลายเจนเชียนไวโอเลตจากสมี ว่ งเป็นสีเขียว • กรดกามะถนั หรอื กรดซลั ฟิวรกิ (sulphuric acid) • กรดเกลอื หรอื กรดไฮโดรคลอรกิ (hydrochloric acid) • กรดดินประสวิ หรอื กรดไนตรกิ (nitric acid)
สารละลายกรดในชวี ติ ประจาวนั • กรดนา้ สม้ และกรดท่ีไดจ้ ากพืช เช่น มะนาว มะขาม เป็นตน้ ใชป้ รุงแตง่ อาหาร • กรดไฮโดรคลอรกิ กรดซลั ฟิวรกิ เป็นสว่ นประกอบในนา้ ยา ทาความสะอาด
สมบตั ขิ องสารละลายกรด • มรี สเปรีย้ ว • เปล่ียนสีกระดาษลิตมัสจากสีนา้ เงนิ เป็ นสีแดง (มคี ่า pH < 7) • ทาปฏิกิริยากับโลหะ เช่น สังกะสี ทองแดง แมกนีเซยี ม อะลูมิเนียม เป็ นต้น จะไดฟ้ องแก๊ส • กัดกร่อนโลหะ หนิ ปูน และเนือ้ เยอ่ื ของร่างกายส่งิ มีชวี ติ • ทาปฏกิ ริ ิยากับหนิ ปูน ไดแ้ ก๊สคารบ์ อนไดออกไซด์ • นาไฟฟ้าไดด้ ี • ทาปฏิกริ ิยากับเบส ไดเ้ กลือและนา้
สมบตั ขิ องสารละลายเบส • มีรสฝาดหรอื เฝ่ือน • เปลยี่ นสีกระดาษลติ มสั จากสีแดงเป็นสนี า้ เงนิ (มีคา่ pH > 7) • ทาปฏิกิรยิ ากบั นา้ มนั พืชหรอื นา้ มนั หมู ไดส้ ารละลายมีฟองคลา้ ยสบู่ • ทาปฏิกิรยิ ากบั แอมโมเนียมไนเตรต ไดแ้ ก๊สท่ีมีกลน่ิ ฉนุ ของแอมโมเนีย • เป็นสารละลายท่ีนาไฟฟา้ ได้ • กดั กรอ่ นโลหะอะลมู ิเนียมและสงั กะสี แลว้ เกิดฟองแก๊สขึน้ • ทาปฏิกิรยิ ากบั กรด ไดเ้ กลือและนา้
สารละลายเบสในชวี ติ ประจาวัน • โซดาซกั ผา้ (โซเดียมคารบ์ อเนต) ใชใ้ นอตุ สาหกรรมเคมี และผงซกั ฟอก • โซดาไฟ (โซเดียมไฮดรอกไซด)์ ใชใ้ นอตุ สาหกรรมสบู่ ผงซกั ฟอก และการ ฟอกหนงั • ดา่ งคลี (โพแทสเซยี มไฮดรอกไซด)์ ใชใ้ นอตุ สาหกรรมสบู่ และสารทา ความสะอาด • ผงฟู (โซเดยี มไฮโดรเจนคารบ์ อเนต) ใชใ้ นอตุ สาหกรรมอาหาร และขนม บางชนิด
การตรวจสอบสารละลายกรด-เบส กระดาษลิตมสั ซง่ึ มี 2 สี คอื สแี ดง และสนี า้ เงิน กระดาษลิตมสั สีแดง จ่มุ เปล่ยี นเป็นสีนา้ เงนิ ในสารละลาย เบส กระดาษลติ มสั สีนา้ เงิน จ่มุ เปล่ยี นเป็นสแี ดง ในสารละลาย กรด
การตรวจสอบสารละลายกรด-เบส สารละลายลิตมสั ทาจากสง่ิ มชี ีวิตพวกไลเคน มีสีมว่ งเขม้ เมื่อหยดลงในสำรละลำยกรด เปลี่ยนเป็น สีแดง เม่ือหยดลงในสำรละลำยเบส เปลี่ยนเป็น สีนำ้ เงนิ
ยนู ิเวอรซ์ ัลอินดเิ คเตอร์ เน่ืองจากสารละลายลิตมัสและ กระดาษลิตมสั สามารถบอกไดเ้ พียง ว่าสารละลายนั้นๆ มีฤทธิ์เป็นกรด กลาง หรอื เบส ซ่งึ หากตอ้ งการทราบ ค่า pH ของสารละลาย ควรใชย้ ูนิ เวอรซ์ ัลอินดิเคเตอร์ ซ่ึงจะบอกค่า pH ของสารละลายไดอ้ ยา่ งครา่ วๆ
เคร่ืองวัดค่า pH บอกค่าได้ละเอียดกว่า การตรวจสอบดว้ ยอินดิเค เตอรต์ ่างๆ โดยจะแสดงค่า เป็นตัวเลขท่ีหน้าปัด และ สามารถแสดงค่า pH ท่ี เ ป ลี่ ย น แ ป ล ง ไ ป อ ย่ า ง ตอ่ เนื่องได้
Search
