Stone cycle

วัฏจักรของหินและหนิ วัฏจกั รของหิน วัฏจักรของหิน (Rock cycle) หมายถึง การเปลี่ยนแปลงของหินท้ัง 3 ชนิด จากหินชนิด หนง่ึ ไปเปนอกี ชนดิ หนงึ่ หรืออาจเปลย่ี นกลับไปเปน หินชนดิ เดมิ อกี ก็ได กลา วคือ เม่อื หนิ หนดื เยน็ ตัวลงจะตกผลึกไดเปน หินอัคนี เมื่อหินอัคนีผานกระบวนการผุพังอยูกับที่และการกรอนจน กลายเปนตะกอนมี กระแสนํ้า ลม ธารน้ําแข็ง หรือคลื่นในทะเล พัดพาไปสะสมตัวและเกิดการ แขง็ ตวั กลายเปนหิน อันเนื่องมาจากแรงบีบอัดหรือมีสารละลายเขาไปประสานตะกอนเกิดเปน หิน ช้ันขึ้น เม่ือหินชั้นไดรับความรอนและแรงกดอัดสูงจะเกิดการแปรสภาพกลายเปนหินแปร และหิน แปรเมื่อไดรับความรอนสูงมากจนหลอมละลาย ก็จะกลายสภาพเปนหินหนืด ซึ่งเมื่อเย็นตัวลงก็จะ ตกผลึกเปนหินอัคนีอีกคร้ังหน่ึงวนเวียนเชนน้ี เร่ือยไปเปนวัฏจักรของหิน กระบวนการเหลานี้อาจ ขา มขนั้ ตอนดงั กลา วได เชน จากหนิ อัคนไี ปเปน หินแปร หรอื จากหินแปรไปเปนหินชนั้ -1-

หนิ กระบวนการแทรกดนั ของหนิ หนืด แลว เย็นตัวลงไดเ ปนหินอัคนี เมื่อเกิดกระบวนการผุพัง ทาํ ลายพาไปทับถมไดเปนหินช้ันและเม่ือผานกระบวนการของความรอนและความดันจะกลายเปน หนิ แปร หิน (Rock) หมายถงึ มวลของแข็งทป่ี ระกอบขึน้ ดว ยแรช นดิ เดยี วกนั หรอื หลายชนิดรวมตัว กันอยูต ามธรรมชาติ แบงตามลักษณะการเกิดได 3 ชนดิ ใหญ 1. หินอัคนี (Igneous Rock) เกิดจากหินหนืดท่ีอยูใตเปลือกโลกแทรกดันขึ้นมาแลวตกผลึกเปนแร ตางๆ และเยน็ ตวั ลงจบั ตวั แนน เปนหนิ ทีผ่ ิวโลก แบง เปน 2 ชนิดคือ * หินอัคนีแทรกซอน (Intrusive Igneous Rock) เกิดจากการเย็นตัวลงอยางชา ๆ ของหินหนืดใต เปลือกโลก มีผลึกแรขนาดใหญ (>1 มิลลิเมตร) เชนหินแกรนิต (Granite) หินไดออไรต (Diorite) หินแกบโบร (Gabbro) * หินอัคนีพุ (Extruisive Igneous Rock) หรือหินภูเขาไฟ (Volcanic Rock) เกิดจากการเย็นตัวลง อยางรวดเร็วของหินหนืดที่ดันตัวพุออกมานอกผิวโลกเปน ลาวา (Lava) ผลึกแรมีขนาดเล็กหรือไม เกิดผลึกเลยเชน หนิ บะซอลต (Basalt) หนิ แอนดไี ซต (Andesite) หินไรโอไลต (Rhyolite) หินแกรนิต แสดงลกั ษณะทวั่ ไป และผลกึ แรใ นเนือ้ หิน -2-

2. หินช้ันหรือหินตะกอน (Sedimentary Rock) เกิด จากการทับถม และสะสมตัวของตะกอนตางๆ ไดแก เศษหิน แร กรวด ทราย ดินที่ผุพังหรือสึกกรอนถูกชะละลายมาจากหินเดิม โดยตัวการ ธรรมชาติ คือ ธารน้ํา ลม ธารน้ําแข็งหรือคลื่นในทะเล พัดพาไปทับถมและแข็งตัวเปนหินในแอง สะสมตัวหินชนิดน้ีแบงตามลักษณะเนอื้ หนิ ได 2 ชนดิ ใหญ ๆ คือ หินทรายแสดงชน้ั เฉยี งระดบั (Cross bedding) ช้ันหนิ ทรายสลับชนั้ หินดนิ ดาน (Sandstone interbeded Shale) หนิ กรวดมน (Conglomerate) -3-

ชัน้ หนิ ปนู (Limestone) ชัน้ หนิ เชิรต (Chert) * หินช้ันเนื้อประสม (Clastic Sedimentary Rock) เปนหินชั้นที่เนื้อเดิมของตะกอน พวกกรวด ทราย เศษหนิ และดนิ ยังคงสภาพอยูใ หพ ิสูจนได เชน หนิ ทราย (Sandstone) หินดินดาน (Shale) หิน กรวดมน (Conglomerate) เปนตน * หนิ เนือ้ ประสาน (Nonclastic Sedimentary Rock) เปน หินที่เกดิ จากการตกผลกึ ทางเคมี หรือจาก ส่ิงมีชีวิต มีเน้ือประสานกันแนนไมสามารถพิสูจนสภาพเดิมได เชน หินปูน (Limestone) หินเชิรต (Chert) เกลอื หิน (Rock Salte) ถา นหิน (Coal) เปนตน 3. หินแปร (Metamorphic Rock) เกิด จากการแปรสภาพโดยการกระทําของความรอน ความดัน และปฏิกิริยาทางเคมี ทําใหเนื้อหิน แรประกอบหินและโครงสรางเปล่ียนไปจากเดิม การแปรสภาพ ของหนิ จะอยใู นสถานะของของแขง็ ซง่ึ จดั แบง ออกเปน 2 แบบ คอื *การแปรสภาพบริเวณไพศาล (Regional metamorphism) เกิดเปนบริเวณกวางโดยมีความรอน และความดันทําใหเ กิดแรใหมหรือผลึกใหม เกดิ ขึ้น มีการจดั เรยี งตัวของแรใหม และแสดงร้ิวขนาน (Foliation) อันเน่ืองมาจากแรเดิมถูกบีบอัดจนเรียงตัวเปนแนวหรือแถบขนานกัน เชน หินไนส (Gneiss) หนิ ชีสต (Schist) และหนิ ชนวน (Slate) เปนตน -4-

*การแปรสภาพสัมผัส (Contact metamorphism) เกิดจากการแปรสภาพโดยความรอนและ ปฏิกิริยาทางเคมีของสารละลายที่ข้ึนมากับ หินหนืดมาสัมผัสกับหินทองที่ ไมมีอิทธิพลของความ ดันมากนัก ปฏิกิริยาทางเคมีอาจทําใหไดแรใหมบางสวนหรือเกิดแรใหมแทนที่แรในหิน เดิม หิน แปรท่ีเกิดขึ้นจะมีการจัดเรียงตัวของแรใหม ไมแสดงร้ิวขนาน (Nonfoliation) เชน หินออน (Marble) หินควอตไซต (Quartzite) หินชนวน (Slate) หินไนส (Gneiss) หนิ ควอตไซต (Quartzite) -5-

หินออ น (Marble) -6-