หน่วยที่ 3 หลักการยศาสตร์

3หน่วยท่ี หลกั การยศาสตร์ 1

ความปลอดภยั จากการทางาน ความรู้เบ้ืองตน้ เก่ียวกบั การยศาสตร์ องคป์ ระกอบของการยศาสตร์ ประโยชนข์ องการยศาสตร์ การปรับสรีระร่างกายใหเ้ หมาะกบั การทางาน การออกแบบอปุ กรณ์ท่ีใชใ้ นการทางาน การปรับปรุงสถานท่ีทางาน การปรับปรุงสภาพแวดลอ้ มในที่ทางาน การเคล่ือนยา้ ยวสั ดุตามหลกั การยศาสตร์ 2

ความรู้เบื้องต้นเกย่ี วกบั การยศาสตร์ ความหมายของการยศาสตร์ การยศาสตร์ เป็ นศัพท์บัญญัติมาจากคาภาษาอังกฤษว่า “Ergonomics” จึงหมายถึง ศาสตร์หรือระบบความรู้ ท่ีศึกษาเก่ียวกบั ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งกฎกบั งาน ส่วนคาว่า “การย” (การยะ) ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ให้ความหมายว่า หน้าที่ กิจธุระ งาน ดงั น้ัน การยศาสตร์ จึงมีความหมายว่า ระบบ ความรู้เกี่ยวกบั งาน 3

องค์ประกอบของการยศาสตร์ 1. กายวภิ าคศาสตร์ 2. สรีรวทิ ยา 3. การวดั ขนาดร่างกาย 4. จิตวทิ ยา 5. สุขศาสตร์อุตสาหกรรม 6. ชีวกลศาสตร์ 7. ไบโอโนมิกส์ 8. ไบโอเทคโนโลยี 4

ประโยชน์ของการยศาสตร์ 1. ลดความผดิ พลาดในการปฏิบตั ิงานต่าง ๆ 2. ลดความเม่ือยลา้ และการบาดเจบ็ จากการทางาน 3. ลดอุบตั ิเหตุจากการทางาน เกิดความปลอดภยั ในการทางานมากข้ึน 4. ลดค่าใชจ้ ่ายในการฝึ กอบรม การควบคุมงาน คา่ รักษาพยาบาล ตลอดจนคา่ วสั ดุ อุปกรณ์ตา่ ง ๆ 5. เกิดขวญั กาลงั ใจ ความพงึ พอใจในงานเพ่มิ มากข้ึน 6. เกิดการเพ่ิมผลผลิตท้งั ในเชิงปริมาณและคุณภาพ 5

6

การปรับสรีระร่างกายให้เหมาะกบั การทางาน 1. ท่ายกของ 3. ท่าเดิน 2. ท่ายนื ทางาน 4. ท่านง่ั ทางาน 7

การออกแบบอปุ กรณ์ทใี่ ช้ในการทางาน งานประกอบชิน้ งานหรือเครื่องจักร 1. งานละเอียด 8 2. งานเบา 3. งานหนกั งานเขยี นแบบ

การปรับปรุงสถานทท่ี างาน 1. ออกแบบพ้นื ที่ปฏิบตั ิงานใหม้ ีความสะดวกในการเคล่ือนผา่ นของวสั ดุ-อุปกรณ์ 2. การวางแผนผงั ของจุดปฏิบตั ิงานตอ้ งคานึงถึงการติดตอ่ สื่อสาร 3. ตอ้ งสะดวกตอ่ การเคล่ือนไหวอวยั วะต่าง ๆ 4. จุดปฏิบตั ิงานที่เป็นตน้ เหตุของเสียงดงั กลิ่น และอนั ตรายอ่ืน ๆ ตอ้ งแยกออกจากบริเวณท่ีมีผปู้ ฏิบตั ิงาน 5. ทศั นวสิ ยั ในการมองเห็นท่ีเกี่ยวกบั การปฏิบตั ิงานตอ้ งไม่มีส่ิงกีดขวาง 6. เลือกใชว้ สั ดุเพอ่ื ทาพ้ืนที่ใหค้ งทน ง่ายต่อการบารุงรักษา 7. คานึงถึงท่าทางหลกั ๆ ในการปฏิบตั ิงาน 8. ช่องทางเดินหรือช่องทางขนยา้ ยวสั ดุหรือผลิตภณั ฑ์ ไม่ควรเป็นอุปสรรคตอ่ การปฏิบตั ิงาน 9

9. ไม่วางวสั ดุท่ีก่อใหเ้ กิดการกีดขวาง 10. โตะ๊ เกา้ อ้ี ตอ้ งเหมาะสมกบั รูปร่างของผปู้ ฏิบตั ิงาน 11. ควรมีอุปกรณ์พกั เทา้ หรือแขนท่ีมีขนาดกวา้ งเพียงพอ 12. ควรมีอุปกรณ์จบั ยดึ ชิ้นงานและการประกอบแผงวงจร 13. ควรจดั ใหม้ ีถาดหรืออุปกรณ์อ่ืนเพื่อรองรับชิ้นส่วนวสั ดุต่าง ๆ 14. ควรจดั ใหม้ ีแท่นยกระดบั ความสูงจากพ้ืนท่ีปกติเพื่อวางหรือกองวสั ดุในการบรรจุหีบห่อและขนยา้ ย 10

การปรับปรุงสภาพแวดล้อมในทท่ี างาน การเคลื่อนย้ายวสั ดตุ ามหลกั การยศาสตร์ 1. เสียง 1. การเคลื่อนยา้ ยวสั ดุดว้ ยกาลงั คน 2. การเคลื่อนยา้ ยวสั ดุดว้ ยเครื่องทุ่นแรง 2. แสงสวา่ ง 3. การขนยา้ ยวสั ดุดว้ ยรถยก 4. การขนยา้ ยวสั ดุดว้ ยป้ันจน่ั และสายพานลาเลียง 3. อุณหภูมิ 11

การเคล่ือนย้ายวสั ดุตามหลกั การยศาสตร์ 5. การติดต่อและการใหส้ ญั ญาณ การให้สัญลกั ษณ์มือใช้กับเครนไฟฟ้า 12

ช่วงถาม-ตอบ