e-commerce

หลกั สูตรดจิ ิทลั คอมเมิร์ซ 1 (Digital Commerce) Project : DiCY Digital Literacy Thailand Project กระทรวงดิจิทลั เพอื่ เศรษฐกจิ และสงั คม

E-Commerce คอื อะไร การพาณิชยอ์ เิ ล็กทรอนิกส์ (Electronic commerce) หรอื อี คอมเมิรซ์ (E-Commerce) กระบวนการซื้อ-ขาย แลกเปลีย่ นผลิตภัณฑแ์ ละข้อมลู ขา่ วสาร โดยอาศยั คอมพวิ เตอรแ์ ละระบบเครือข่าย หมายความรวมถึง  การติดต่อสอื่ สารระหวา่ งธุรกิจกบั ธรุ กจิ ธรุ กิจกับผ้บู ริโภค  การทารายการธรุ กิจ การชาระเงนิ การจัดสง่ สนิ คา้  การใหบ้ ริการลกู ค้า และการสร้างความสัมพันธก์ บั ลกู คา้ 2

การดาเนนิ ธุรกจิ E-Commerce  การทาประชาสัมพันธ์ (broadcast)  การโต้ตอบกันทางธรุ กจิ (interaction)  การเชอื่ มโยงข้อมูลของผู้ซอ้ื เพอื่ ให้ได้ข้อมลู อย่างสมบรู ณ์ (integration)  เปน็ ระบบท่ผี ซู้ ้ือและผขู้ ายตดิ ต่อถึงกันได้อย่างสะดวกรวดเร็ว  เขา้ ถงึ ลกู คา้ ไดเ้ ปน็ จานวนมาก  มีต้นทุนการทาธรุ กรรมตอ่ หน่วยทต่ี ่ากว่าในรปู แบบเดิม 3

มูลค่า E-Commerce ในประเทศไทย ปี 2556 - 2558 ที่มา: ETDA 4

มูลค่า E-Commerce ปี 2557 และแนวโนม้ ปี 2558 จาแนกตามประเภทอุตสาหกรรม ท่ีมา: ETDA 5

มูลค่า E-Commerce ปี 2557 และแนวโน้มปี 2558 ของอตุ สาหกรรมศลิ ปะ บนั เทิง และนนั ทนาการจาแนกตามประเภทสินคา้ และบริการ ที่มา: ETDA 6

DBD – e-Commerce 7

ประโยชนข์ องพาณิชยอ์ ิเลก็ ทรอนิกส์ พาณิชย์อิเล็กทรอนิกส์มีประโยชน์ร่วมกันท้ังต่อผู้บริโภค ผู้ประกอบการ เศรษฐกิจ และสงั คม ซึง่ สรปุ ได้ 3 ประเด็นหลกั 1. ประหยัดค่าใช้จ่าย ช่วยลดค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นทั้งภายในและภายนอกองค์กร เช่น ค่าพิมพเ์ อกสาร คา่ โฆษณาประชาสัมพันธ์ 2. ไมม่ ีขอ้ จากดั ด้านสถานที่ สามารถเข้าถงึ ลูกคา้ ไดท้ ว่ั โลก 3. ไม่มขี ้อจากัดด้านเวลา สามารถทาธุรกรรมผ่านระบบอตั โนมัตไิ ดต้ ลอดเวลา 8

ประโยชนข์ อง E-Commerce สาหรบั ผปู้ ระกอบการ  ขยายตลาดจากตลาดทอ้ งถน่ิ ไปสู่ตลาดระหวา่ งประเทศ  ลดต้นทุนการดาเนนิ การทางการตลาด โดยเฉพาะเอกสาร และคา่ ใช้จา่ ยในการ ตดิ ตอ่ สอื่ สาร  ลดสนิ ค้าคงคลงั และคา่ ใช้จา่ ยในช่องทางการจาหน่าย  เพม่ิ ความเชีย่ วชาญของธรุ กจิ ได้มากขน้ึ  ประโยชน์อนื่ ๆ เช่น สร้างภาพลักษณข์ ององคก์ ร เพม่ิ ช่องทางการให้ บรกิ ารลกู คา้ ฯลฯ 9

ประโยชนข์ อง E-Commerce สาหรบั ผบู้ ริโภค  สามารถเลอื กซอ้ื ผลติ ภณั ฑต์ า่ งๆ ไดส้ ะดวกตลอด 24 ชม.  มีโอกาสในการเปรยี บเทยี บและเลือกซื้อผลติ ภัณฑไ์ ดม้ ากขน้ึ รวมทั้งเลอื กผู้ขายไดด้ ว้ ย  ไดผ้ ลติ ภณั ฑ์ราคาถูก คณุ ภาพตามต้องการ โดยไม่เสยี เวลาและไมเ่ สียค่าเดนิ ทาง  ไดร้ ับข้อมูลเก่ียวกบั ผลิตภัณฑใ์ นเวลาอันสน้ั และโตต้ อบไดเ้ ร็ว  สามารถแลกเปลีย่ นความคิดเหน็ กบั ผบู้ รโิ ภครายอ่ืน ๆ เพ่อื ให้มีข้อมลู ประกอบการ ตดั สนิ ใจซ้ือได้มากขึ้น 10

ประโยชนข์ อง E-Commerceสาหรบั สงั คมและชุมชน  มีการทางานที่บา้ น และซ้อื ผลติ ภณั ฑจ์ ากที่บ้าน ไมต่ ้องเดนิ ทาง ทาให้ลดปญั หา การจราจรและมลภาวะ  คุณภาพชวี ิตของประชาชนดีข้นึ เนื่องจากมีโอกาสเลอื กซ้อื ผลติ ภณั ฑ์คณุ ภาพดี ราคาถกู  ประชากรในแตล่ ะประเทศสามารถเลือกซือ้ ผลิตภณั ฑท์ ี่ไม่มีขายในประเทศของตนรวมท้งั โอกาสในการเรยี นรสู้ ่ิงใหม่ ๆ  หน่วยราชการใหค้ วามสาคญั กบั การเผยแพรข่ ่าวสารแก่ชุมชนมากขน้ึ รวมทง้ั การจัดให้มี บริการผ่านทาง Internet 11

ขอ้ จากดั ของ E-Commerce  ระบบการรกั ษาความปลอดภยั ความน่าเช่อื ถอื ของข้อมูล และมาตรฐานของ ระบบ  ความเรว็ ของอินเตอรเ์ น็ตและจานวนชอ่ งทางการตดิ ตอ่ สือ่ สาร  ยังต้องมกี ารพัฒนาระบบและโปรแกรมคอมพิวเตอร์  ผูบ้ รโิ ภคต้องการความเปน็ ส่วนตวั (Privacy)  กฎหมายพาณิชย์อเิ ล็กทรอนกิ ส์ยงั ไม่สมบูรณ์  ต้องอาศยั บคุ ลากรทม่ี คี วามรู้แบบสหสาขาวชิ า (Multidisciplinary) 12

เครือ่ งหมายแสดงควา่ น่าเชื่อถอื (Trustmark) • DBD Registered โดย กรมพฒั นาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์ • Smile Mark โดย สานกั พฒั นาธุรกรรมทางอเิ ล็กทรอนกิ ส์ มมี าตรฐานความ มั่นคงปลอดภัยของการซอ้ื ขายออนไลน์ Security, Privacy และ Transparency • Reliability Seal Program • buySAFE Seal 13

รูปแบบของพาณิชยอ์ ิเล็กทรอนิกส์ 1. ธุรกิจกบั ธุรกิจ (Business to Business : B to B , B2B) คือรปู แบบการซอื้ ขาย สนิ ค้าระหวา่ งธรุ กจิ กับธรุ กิจ เป็นการซอ้ื ขายทีละปริมาณมากๆ มีมลู คา่ การซอ้ื ขาย แต่ละครัง้ เปน็ จานวนมาก เปน็ การคา้ ส่ง เชน่ ผู้ผลิตขายส่งให้กบั พ่อค้าคนกลางเป็นธรุ กิจนาเข้า - สง่ ออก ชาระเงินผ่านระบบธนาคารดว้ ยการเปิด L/C หรอื ในรูปของ Bill of Exchange อ่ืนๆ 14

ตวั อยา่ งแบบ B to B 15

รูปแบบของพาณิชยอ์ ิเลก็ ทรอนิกส์ (ตอ่ ) 2. ธุรกิจกบั ลูกคา้ (Business to Custom : B to C , B2C) คือ รปู แบบการจาหน่ายสนิ คา้ โดยตรงจากผคู้ ้ากับผู้บริโภคโดยตรง เปน็ การคา้ ปลกี 16

ตวั อยา่ ง E-Commerce ประเภท B2C 17

รูปแบบของพาณิชยอ์ ิเลก็ ทรอนิกส์ (ตอ่ ) 3. ธุรกิจกบั ภาครฐั (Business to Government : B to G , B2G) คือ การทาการคา้ หรือการตดิ ตอ่ ประสานงานทางการคา้ ผ่านสอื่ อเิ ล็กทรอนิกส์ระหว่างผ้ทู า การคา้ กับรัฐบาล ยกตวั อย่างเชน่ การจดั ซื้อของภาครฐั ทต่ี ้องตดิ ตอ่ กับเอกชน (eProcurement), การกรอกแบบฟอร์มและการลงทะเบยี นต่าง ๆ จดทะเบยี นธรุ กจิ ออนไลน์ www.dbd.go.th , งานบรกิ ารสาธารณะตา่ ง ๆ เช่นระบบสาธารณปู โภค , งานเสนอโครงการ การเปดิ ประมูล การย่นื ซองประกวดราคา เป็นต้น 18

รูปแบบของพาณิชยอ์ ิเลก็ ทรอนิกส์ (ตอ่ ) 4. ลกู คา้ กบั ลกู คา้ (Customer to Customer : C to C , C2C) Consumer-to-Consumer (C2C) เปน็ รูปแบบการซื้อขาย สินคา้ ระหว่างผู้บรโิ ภคกบั ผ้บู รโิ ภค เช่นการประกาศขายสนิ คา้ ใชแ้ ล้ว เปน็ ตน้ 19

ตวั อยา่ ง E-Commerce ประเภท C2C 20

รูปแบบของพาณิชยอ์ ิเล็กทรอนิกส์ (ตอ่ ) 5. ภาครฐั กับประชาชน (Government to Customer : G to C , G2C) • กจิ กรรมทีเ่ กิดข้ึนผา่ นอเิ ลก็ ทรอนิกส์ประเภทนี้ไมม่ วี ัตถปุ ระสงค์เพ่ือการค้า • แต่เนน้ การให้บริการกบั ประชาชน โดยผา่ นสอื่ อิเลก็ ทรอนิกส์ • ซงึ่ เปน็ นโยบายหน่ึงของรฐั บาล เชน่ การคานวณและชาระภาษีออนไลน์ของ กรมสรรพากร www.rd.go.th และ • งานบรกิ ารด้านจดทะเบียนของกระทรวงมหาดไทย www.mahadthai.com 21

ประเภทของสนิ คา้ • แบ่งตามลักษณะของสินค้าและบรกิ าร สามารถจาแนกไดเ้ ปน็ 3 ประเภท 1. สนิ ค้าที่มีลักษณะเปน็ ข้อมูลดจิ ิทัล (Digital Products)  เปน็ สินคา้ ทจี่ บั ตอ้ งไมไ่ ด้ (intangible goods) เชน่ ซอฟต์แวร์ เพลง ภาพยนตร์  การจัดสง่ สินคา้ ขอ้ มูลดจิ ทิ ลั จะให้ผ้ซู ้ือดาวน์โหลดผา่ นทางเครือขา่ ยอินเทอรเ์ น็ต 2. สินค้าทไ่ี ม่ใชข่ อ้ มูลดจิ ทิ ลั (Non-Digital Products)  เปน็ สนิ คา้ ท่ีสามารถจบั ต้องได้ (tangible goods) เชน่ อุปกรณค์ อมพวิ เตอร์, เครอื่ งใชไ้ ฟฟ้า  การจัดส่งสนิ ค้าประเภทน้ีนิยมสง่ ในรูปพสั ดุภณั ฑ์ หรือจดั ส่งตามสถานทีท่ ล่ี กู ค้ากาหนด 3. สินค้าบรกิ าร  ได้แก่ การทอ่ งเท่ยี ว โรงแรม ร้านคา้ จองตว๋ั เคร่ืองบิน 22

วงจรของระบบการค้าอเิ ลก็ ทรอนิกส์ เข้าหาข้อมูล - คน้ หา ลกู ค้า โฆษณาออนไลน์ การส่ังซื้อสินค้าออนไลน์ ส่ังซื้อโดยทวั่ ไป - ส่งทางออนไลน์ (For soft goods) การกระจายสินค้า - ส่งทางทวั่ ไป (For hard goods) การบริการลกู ค้า การขายซ้า 23 ทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์

24

โครงสรา้ งของระบบพาณิชยอ์ ิเล็กทรอนิกส์ โครงสรา้ งหลักของระบบพาณิชย์อเิ ล็กทรอนิกส์ท่ีทาให้เกิดการคา้ ขายบนเวบ็ ไซต์ • 1. หน้าร้าน (Storefront) • เป็นส่วนประกอบท่ีสาคัญของระบบการค้าแบบพาณิชยอ์ เิ ลก็ ทรอนิกส์ ใชส้ าหรบั แสดงขอ้ มูลสินคา้ ทง้ั หมดของรา้ นค้า • รวมถงึ ระบบค้นหาข้อมูลสินคา้ นโยบายการคา้ และขอ้ มูลที่เกย่ี วข้องกบั บรษิ ัท • ซึ่งสว่ นหนา้ ร้านน้จี ะต้องมีการออกแบบให้ดใี หเ้ หมาะสมกับกลุม่ เป้าหมาย 25

โครงสรา้ งของระบบพาณิชยอ์ ิเลก็ ทรอนิกส์ (ตอ่ ) 2. ระบบตะกร้ารบั คาส่งั ซอื้ (Shopping Cart System) • เป็นระบบทต่ี ่อเน่อื งจากหนา้ รา้ น เม่ือลูกคา้ ตอ้ งการสั่งซ้ือสนิ คา้ • โดยคลกิ ทีข่ ้อความส่ังซ้ือ” หรอื สัญลักษณ์รปู ตะกรา้ หรอื รถเขน็ ก็จะปรากฏรายการ สนิ ค้าท่ลี กู ค้าต้องการในหน้าตะกรา้ • พร้อมกับคานวณค่าใช้จ่ายทัง้ หมด ซึง่ ลกู ค้าสามารถปรบั เปล่ยี นรายการสนิ ค้า หรือ ปรมิ าณที่สง่ั ได้ • หากลกู คา้ ตดั สินใจเลอื กสินคา้ ทต่ี อ้ งการแลว้ กจ็ ะเขา้ ส่ขู น้ั ตอนการชาระเงินตอ่ ไป 26

โครงสรา้ งของระบบพาณิชยอ์ เิ ล็กทรอนิกส์ (ตอ่ ) 3. ระบบการชาระเงิน (Payment System) • การค้าแบบอิเลก็ ทรอนกิ สม์ วี ธิ ีการชาระเงนิ หลายรูปแบบเช่น การโอนเงินเข้าบัญชี ธนาคาร การชาระด้วยบัตรเครดิต การส่งธนาณตั ิ เป็นตน้ • -ซึ่งผขู้ ายจะต้องมีทางเลือกใหล้ ูกค้าหลายทางเลือก • เพื่อความสะดวกของลูกคา้ เช่น ชาระโดยบตั รเครดิต นยิ มในกลมุ่ ผูซ้ อ้ื ชาว ต่างประเทศ • ซง่ึ การชาระเงนิ ดว้ ยบัตรเครดิตร้านคา้ ตอ้ งติดต่อกับธนาคาร เพื่อขอเป็นร้านค้ารับ บตั รเครดติ 27

โครงสรา้ งของระบบพาณิชยอ์ ิเลก็ ทรอนิกส์ (ตอ่ ) 3. ระบบการชาระเงนิ (Payment System) ต่อ • หากมลี ูกคา้ ซอื้ สนิ ค้า ชาระเงนิ ดว้ ยบัตรเครดติ จะมกี ารสง่ ขอ้ มลู หมายเลขบัตร เครดิตไปตรวจสอบกบั เครอ่ื งคอมพวิ เตอรข์ องธนาคารแห่งนน้ั • โดยการส่งข้อมลู บัตรเครดติ จะมรี ะบบรักษาความปลอดภัยที่เข้ารหสั ข้อมลู บตั ร เครดิตทไ่ี ม่สามารถมผี อู้ นื่ มาขโมยไปใช้ได้ • วธิ ที นี่ ยิ มในปจั จบุ ันจะใช้ระบบรักษาความปลอดภัยท่ีเรยี กวา่ Secure Socket Layer (SSL) 28

Digital Wallet กระเปา๋ เงนิ ดิจทิ ลั ของคนยคุ ใหม่ • Digital Wallet เปน็ รปู แบบการจ่ายเงนิ แบบใหมท่ ีถ่ ูกพัฒนาจากการนาเอาระบบดจิ ทิ ัลมาใช้ ในการ บันทึกข้อมูลช่องทางการชาระเงินท้งั หมดไวใ้ นสมาร์ทโฟน เช่น บัญชีธนาคาร บตั รเครดิต

mCommerce (Mobile Commerce) คือ การดาเนนิ กจิ กรรมตา่ ง ๆ ท่ีเกย่ี วขอ้ งกับธุรกรรม หรอื การเงนิ โดยผ่านเครอื ข่ายโทรศพั ทเ์ คล่อื นท่ี หรอื การคา้ ขายตามระบบแนวความคิดของระบบการคา้ อิเล็กทรอนิกส์ E-Commerce ทใี่ ชอ้ ุปกรณ์ พกพาไรส้ ายเป็นเครื่องมือในการสง่ั ซื้อ และขายสนิ คา้ ต่างๆ ทงั้ การสงั่ ซ้ือสินค้าท่เี ปน็ รูปธรรม หรอื นามธรรม รวมทง้ั การรบั -ส่งอเี มล์ 30

31

sCommerce (Social Commerce) \"Social Commerce\" หรอื การคา้ บนโซเชยี ลมเี ดีย Social Commerce คือ \"การขายสินค้าโดยอาศัยมวลขน และสงั คมเปน็ ตัวกระตนุ้ ใหเ้ กิดความยากและการซ้อื เกิดขึน้ ผ่านเทคโนโลยีของโซเชยี ลเน็ตเวิรก์ (Social Network)\" ท่ที าให้คนสามารถสื่อสารกบั เพ่อื นๆ และคน รอบข้างของตัวเองไดง้ ่ายมากข้ึน มันได้สรา้ งรูปแบบการ ปฏิสัมพนั ธ์ (Engagement) รูปแบบใหม่ ที่ทาใหเ้ กดิ การ โน้มนา้ ว ชกั ชวน คนจานวนมากไดง้ า่ ยๆ ผา่ นบริการอย่าง Facebook หรอื Twitter 32

ขอ้ ควรระวงั เม่ือซือ้ ของออนไลน์ 1.อย่าให้หมายเลขบตั รเครดิตผ่านทางอเี มลล์ 2.ตรวจสอบความน่าเชือ่ ถอื ของรา้ นค้าเสมอ 3.แน่ใจวา่ เว็บไซต์ตา่ งๆปลอดภัยสาหรบั คณุ 4.เช็คยอดหนี้ในบัตรเครดติ อยา่ งละเอยี ด 5.ไม่มกี ารสง่ ลิงค์หรอื ส่งข้อมลู สาคญั ทางอีเมลล์ 6.กรณเี ชื่อตอ่ ผ่านไวไฟ ตรวจสอบใหแ้ น่ใจวา่ การเชอ่ื มต่อไดม้ ีการเข้ารหสั WPA2 33

34

Workshop •วธิ กี ารใชง้ าน LAZADA เวบ็ ซอื้ ของออนไลน์ 35

Workshop 2 • ค่มู ือ LnwShop หนา้ เดียวจบ คมั ภีร์เร่มิ ต้นรา้ นค้าออนไลนเ์ ทพชอ็ ป ท่ที ้ัง เจ้าของร้านมือใหมแ่ ละมอื อาชพี ทง้ั หลายไม่ควรพลาด 36

37