หน่วยที่ 6

การเดินสายไฟฟ้าแสงสว่างเก่ียวขอ้ งกับมาตรฐานการติดตงั้ ทางไฟฟ้า สาหรบั ประเทศไทย พ.ศ. 2556 (EIT Standard 2001–56) หรอื มาตรฐาน วสท. ดงั นี้ 6.1.1 ท่วั ไป 1. ใหใ้ ชก้ บั โคมไฟฟ้า ขว้ั รบั หลอด สายเขา้ ดวงโคมชนิดแขวน หลอดไส 2. โคมไฟฟา้ และเครอ่ื งประกอบการติดตง้ั ตอ้ งไมม่ สี ว่ นทมี่ ไี ฟฟ้าเปิดโลง่ ใหส้ มั ผสั ได้ 3. โคมไฟฟ้าและเครอ่ื งประกอบการตดิ ตง้ั ตอ้ งเหมาะสมกบั สภาพแวดลอ้ มที่ตดิ ตง้ั 4. ดวงโคมใกลว้ สั ดตุ ดิ ไฟ ตอ้ งมสี ง่ิ ปอ้ งกนั หรอื กน้ั ไมใ่ หว้ สั ดตุ ิดไฟไดร้ บั ความรอ้ นเกิน 90ºC 5. ดวงโคมและขวั้ รบั หลอด ตอ้ งมีการจบั ยดึ อยา่ งแข็งแรงและเหมาะสมกบั นา้ หนกั ของดวงโคม 6.1.2 การเดนิ สายดวงโคม 1. การเดนิ สายดวงโคมตอ้ งจดั ทาใหเ้ รยี บรอ้ ยเพ่ือปอ้ งกนั ความเสียหายทางกายภาพและใหใ้ ช้ สายเทา่ ทจี่ าเป็นเทา่ นน้ั 2. ขนาดกระแสของสายตอ้ งไม่ต่ากว่ากระแสของดวงโคม ขนาดสายไฟฟ้าสาหรบั ดวงโคม 1 ชดุ ตอ้ งไมเ่ ลก็ กวา่ 1.0 ตร.มม.

3. ขว้ั รบั หลอดชนิดเกลียวเม่ือใชก้ บั ระบบไฟฟา้ ทม่ี สี ายนิวทรลั สว่ นเกลียวโลหะท่ีเป็นทางเดิน ของกระแสไฟฟา้ ตอ้ งตอ่ กบั สายนิวทรลั เทา่ นน้ั 4. ดวงโคมตอ้ งติดตง้ั ใหส้ ามารถตรวจสอบการตอ่ สายระหว่างสายดวงโคมกบั สายของวงจร ยอ่ ยไดส้ ะดวก 6.1.3 ฉนวนของสายในดวงโคม 1. สายทใ่ี ชใ้ นดวงโคมตอ้ งมฉี นวนทเ่ี หมาะสมกบั กระแส แรงดนั และอณุ หภมู ใิ ชง้ าน 2. ดวงโคมที่ติดตง้ั ในสถานท่ีเปียกชืน้ หรอื สถานท่ีท่ีมีการผุกร่อนได้ ต้องใชส้ ายชนิดท่ีไดร้ บั การรบั รองเพื่อใชส้ าหรบั จดุ ประสงคน์ นั้ แลว้ 6.1.4 การต่อและการตอ่ แยก 1. จดุ ตอ่ หรอื จดุ แยกของสายตอ้ งไมอ่ ยใู่ นกา้ นดวงโคม 2. การตอ่ หรอื การแยกของสายใหม้ ใี นดวงโคมไดเ้ ทา่ ท่จี าเป็นเทา่ นนั้ 3. สายไฟท่ีอยู่ในตูแ้ สดงสินคา้ ต้องเดินในช่องเดินสาย และส่วนที่มีไฟฟ้าต้องไม่อยู่ในท่ี เปิดเผย 4. กลอ่ งจดุ ตอ่ ไฟฟ้าเขา้ ดวงโคมตอ้ งมฝี าครอบหรอื ปิดดว้ ยฝาครอบดวงโคม

วงจรไฟฟ้าแสงสว่าง ในท่ีนีก้ ลา่ วถึงวงจรหลอดอินแคนเดสเซนต์ วงจรหลอดฟลอู อเรสเซนต์ และวงจรสวิตชบ์ นั ได เพ่ือเป็นพืน้ ฐานในการติดตง้ั วงจรไฟฟ้าแสงสว่างและวงจรไฟฟ้ากาลงั และเก่ียวขอ้ ง กบั มาตรฐานการติดตง้ั ทางไฟฟา้ สาหรบั ประเทศไทย พ.ศ. 2556 ดงั นี้ วงจรยอ่ ย (Branch Circuit) หมายถึง ตวั นาวงจรในวงจรระหว่างอปุ กรณป์ ้องกนั กระแสเกิน จดุ สดุ ทา้ ยกบั จดุ จา่ ยไฟ แบง่ ออกไดเ้ ป็น วงจรย่อยสาหรับเคร่ืองใช้ไฟฟ้า (Branch Circuit Appliance) หมายถึง วงจรย่อยที่จ่าย ไฟฟ้าใหจ้ ดุ จา่ ยไฟที่มีเครอื่ งใชไ้ ฟฟา้ มาตอ่ มากกว่า 1 จดุ ขนึ้ ไป เชน่ วงจรที่ไมม่ ีการตอ่ สายจากดวงโคม วงจรย่อยสาหรับจุดประสงคท์ ่ัวไป (Branch Circuit, General Purpose) หมายถึง วงจร ยอ่ ยท่จี ่ายไฟฟ้าใหก้ บั จดุ จ่ายไฟเพ่ือใชส้ าหรบั แสงสวา่ งและเครอ่ื งใชไ้ ฟฟ้า วงจรย่อยเฉพาะ (Branch Circuit, Individual) หมายถึง วงจรยอ่ ยที่จ่ายไฟฟ้าใหบ้ ริภณั ฑ์ ใชส้ อยหนง่ึ ชิน้ เทา่ นน้ั โดยที่ขนาดตวั นาของวงจรยอ่ ยทง้ั 3 วงจรยอ่ ยตอ้ งมีขนาดไมเ่ ลก็ กวา่ 2.5 ตร.มม.

6.2.1 วงจรหลอดอนิ แคนเดสเซนตแ์ ละวงจรไฟฟ้ากาลงั วงจรหลอดอินแคนเดสเซนต์ หรอื วงจรหลอดเผาไส้ มเี ครอื่ งประกอบคือ ตวั หลอด ขวั้ รบั หลอด (ดรู ายละเอียดในหนว่ ยที่ 4) และอปุ กรณค์ วบคมุ คือ สวิตชท์ างเดียวและอปุ กรณท์ ี่ใชต้ ่อเป็นวงจรไฟฟ้า กาลงั คือเตา้ รบั ตวั อย่างสวติ ชท์ างเดียวและเตา้ รับมีขว้ั สายดิน

(ต่อ) ตัวอยา่ งสวติ ชท์ างเดียวและเตา้ รับมีข้วั สายดนิ

วงจรพืน้ ฐานของวงจรไฟฟา้ แสงสว่าง และการตดิ ตง้ั โดยท่วั ไปกล่องสวิตชจ์ ะติดตั้งสงู จากพืน้ ประมาณ 120 เซนติเมตร ติดตง้ั เตา้ รบั สงู จากพืน้ 30 เซนติเมตร หรือติดตงั้ สวิตชแ์ ละเต้ารบั ในกล่อง เดียวกนั สงู เทา่ กนั ทงั้ นขี้ นึ้ อยกู่ บั การออกแบบรว่ มกบั ความตอ้ งการของเจา้ ของบา้ นทจ่ี ะติดตงั้ แบบร่างงานจริงของวงจรการตดิ ต้งั สวติ ชแ์ ละเตา้ รับดว้ ยสาย VAF–G

อธิบายไดว้ ่า สายวงจรย่อย หรือท่ีเรียกท่วั ไปว่า สายเมนย่อย ใชส้ าย VAF–G ขนาด 2  2.5/1.5 ตร.มม. เป็นตวั นาจ่ายไฟฟ้าใหก้ บั จดุ จ่ายไฟเพ่ือใชส้ าหรบั แสงสว่างและเครอ่ื งใชไ้ ฟฟ้า ดงั นนั้ วงจรของสวิตชท์ ่ีใชค้ วบคุมหลอดเผาไส้ เรียกว่า วงจรไฟฟ้าแสงสว่าง และเตา้ รบั ท่ีเป็นจุดจ่ายไฟให้ เครอ่ื งใชไ้ ฟฟ้า เรยี กว่า วงจรไฟฟ้ากาลงั แบบงานสาเร็จ แบบงานควบคุม และแบบงานติดตั้งของการต่อสวติ ชแ์ ละเต้ารับ

(ต่อ) แบบงานสาเร็จ แบบงานควบคุม และแบบงานตดิ ตั้งของการต่อสวติ ชแ์ ละเตา้ รับ

(ตอ่ ) แบบงานสาเร็จ แบบงานควบคุม และแบบงานตดิ ตั้งของการต่อสวติ ชแ์ ละเตา้ รับ

เป็นตวั อยา่ งการตอ่ วงจรไฟฟ้าแสงสว่างและวงจรไฟฟา้ กาลงั เป็นวงจรยอ่ ยสาหรบั จุดประสงค์ ท่วั ไป (ไมแ่ ยกวงจรยอ่ ยแสงสว่างและวงจรย่อยกาลงั ทง้ั นีข้ นึ้ อยกู่ บั การออกแบบการติดตง้ั ) โดยมีขอ้ ควร ระลกึ อยเู่ สมอว่า สวิตชจ์ ะตดั ตอ่ เฉพาะสายเสน้ ไฟหรอื สายเฟสเทา่ นน้ั ไมต่ อ่ ครอ่ มเครื่องใชไ้ ฟฟ้า ตัวอย่างการตดิ ตง้ั วงจรไฟฟ้าแสงสวา่ งและวงจรไฟฟ้ากาลงั

(ต่อ) ตัวอยา่ งการตดิ ตั้งวงจรไฟฟ้าแสงสวา่ งและวงจรไฟฟ้ากาลงั

(ต่อ) ตัวอยา่ งการตดิ ตั้งวงจรไฟฟ้าแสงสวา่ งและวงจรไฟฟ้ากาลงั

กรณีเดนิ สายไฟดว้ ยทอ่ รอ้ ยสาย จะเพิ่มจดุ แยกสายและใชส้ าย THW หรือสาย 60227 IEC 01 ในการเดนิ สายรอ้ ยทอ่ และการตอ่ สวิตชแ์ ละเตา้ รบั นนั้ ตอ่ เช่นเดยี วกบั การเดนิ สายดว้ ยสาย VAF–G แบบร่างงานจริง แบบงานควบคุม และแบบงานติดตงั้ การตดิ ตงั้ สวิตชท์ างเดียวและเตา้ รับ

(ตอ่ ) แบบร่างงานจริง แบบงานควบคุม และแบบงานตดิ ตั้งการติดต้งั สวติ ชท์ างเดยี วและเต้ารับ

(ต่อ) แบบร่างงานจริง แบบงานควบคุม และแบบงานตดิ ตั้งการติดต้งั สวติ ชท์ างเดยี วและเต้ารับ

6.2.2 วงจรหลอดฟลอู อเรสเซนตแ์ ละวงจรไฟฟ้ากาลงั วงจรหลอดฟลอู อเรสเซนต์ มีอปุ กรณป์ ระกอบวงจร คือ บลั ลาสต์ สตารต์ เตอร์ และรางหลอด และมขี อ้ ควรจาในการตอ่ วงจรคือ สวิตชต์ อ้ งตอ่ วงจรท่สี ายเสน้ ไฟกอ่ นตอ่ เขา้ กบั บลั ลาสต แบบร่างงานจริง แบบงานสาเร็จ แบบงานควบคุม และแบบงานติดตงั้ การตดิ ตั้ง สวิตชแ์ ละเต้ารับ

(ต่อ) แบบร่างงานจริง แบบงานสาเร็จ แบบงานควบคุม และแบบงานตดิ ต้งั การตดิ ต้ัง สวิตชแ์ ละเต้ารับ

(ต่อ) แบบร่างงานจริง แบบงานสาเร็จ แบบงานควบคุม และแบบงานตดิ ต้งั การตดิ ต้ัง สวิตชแ์ ละเต้ารับ

(ต่อ) แบบร่างงานจริง แบบงานสาเร็จ แบบงานควบคุม และแบบงานตดิ ต้งั การตดิ ต้ัง สวิตชแ์ ละเต้ารับ

6.2.3 วงจรสวติ ชบ์ นั ได วงจรสวิตชบ์ นั ได จะใชส้ วิตชส์ องทาง จานวน 2 ตวั ตอ่ ควบคมุ หลอดไฟฟา้ โดยที่สวิตชส์ องทาง ตวั ที่ 1 กบั ตวั ที่ 2 จะติดตง้ั อยตู่ ่างตาแหนง่ กนั เช่น ตวั ที่ 1 อยชู่ นั้ ล่างและตวั ที่ 2 อยชู่ นั้ บน เป็นตน้ ซ่ึงการ เปิด–ปิดจะใชส้ วิตชต์ วั ใดก็ได้ ตัวอย่างตาแหน่งตดิ ต้ังวงจรสวติ ชบ์ นั ได

สวิตชส์ องทาง ใชค้ วบคมุ ทางเดินกระแสไฟฟ้าได้ 2 ทาง มี 3 ขวั้ (1) ขว้ั 1 เป็นจุดต่อกบั สาย เสน้ ไฟ หรอื จดุ ตอ่ เขา้ กบั หลอดไฟฟา้ ที่จะควบคมุ และขวั้ 2, 3 เป็นทางเดินกระแสไฟฟ้าระหว่างสวิตชส์ อง ทางทงั้ 2 ตวั ทอี่ ยตู่ า่ งตาแหนง่ กนั (2) ระบขุ ว้ั จากผผู้ ลิตเพ่ือใหง้ ่ายตอ่ การนาไปใชต้ ดิ ตงั้ เช่น ขว้ั 0 เป็นจุด ตอ่ กบั สายเสน้ ไฟ หรอื จดุ ตอ่ เขา้ กบั หลอดไฟฟ้าทจ่ี ะควบคมุ ตวั อย่างสวติ ชส์ องทางและวงจรสวติ ชบ์ นั ได

(ตอ่ ) ตวั อย่างสวิตชส์ องทางและวงจรสวติ ชบ์ นั ได

การเดินสายวงจรสวิตชบ์ นั ไดเพ่ือควบคมุ หลอดไฟ 2 ตาแหน่งและวงจรไฟฟ้ากาลงั โดยใช้ สาย VAF–G เดินเกาะผนงั อธิบายดว้ ยแบบงานสาเรจ็ แบบงานควบคมุ และแบบงานตดิ ตงั้ ได้ ตวั อย่างวงจรสวติ ชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลงั

(ต่อ) ตัวอยา่ งวงจรสวติ ชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลงั

(ตอ่ ) ตัวอยา่ งวงจรสวติ ชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลงั

แสดงตวั อย่างงานจริงการเดินสายติดตง้ั วงจรสวิตชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลงั โดยใชส้ าย VAF–G เดินเกาะผนงั ตัวอยา่ งการตดิ ตั้งวงจรสวิตชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลงั

(ตอ่ ) ตัวอยา่ งการตดิ ตั้งวงจรสวติ ชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลงั

(ตอ่ ) ตัวอยา่ งการตดิ ตั้งวงจรสวติ ชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลงั

(ต่อ) ตัวอยา่ งการตดิ ตั้งวงจรสวติ ชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลงั

(ตอ่ ) ตัวอยา่ งการตดิ ตั้งวงจรสวติ ชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลงั

(ต่อ) ตัวอยา่ งการตดิ ตั้งวงจรสวติ ชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลงั

กรณีการเดนิ สายวงจรสวิตชบ์ นั ไดเพื่อควบคมุ หลอดไฟ 2 ตาแหน่งและไฟฟ้ากาลงั โดยใชส้ าย IEC 01 (THW) เดินดว้ ยทอ่ รอ้ ยสาย อธิบายดว้ ยแบบงานสาเรจ็ แบบงานควบคมุ และแบบงานตดิ ตง้ั วงจรสวิตชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลัง

(ตอ่ ) วงจรสวติ ชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลงั

(ตอ่ ) วงจรสวติ ชบ์ นั ไดและวงจรไฟฟ้ากาลงั

การเดนิ สายดว้ ยทอ่ ร้อยสายในงาน จริงกบั แบบงานตดิ ตง้ั

1. การเดนิ สายดวงโคม สายทใี่ ชเ้ หมาะสมกบั สภาพแวดลอ้ ม ตอ้ งจบั ยึดแข็งแรงและหา้ มใชข้ วั้ รบั หลอดรบั นา้ หนกั หลอด มกี ารปอ้ งกนั สายทางกายภาพ สายไมเ่ ลก็ กว่า 1.0 ตร.มม. 2. การตอ่ วงจรแสงสว่างกรณีเป็นวงจรหลอดเผาไส้ คอื สายเสน้ ไฟเขา้ สวิตช์ ออกจากสวิตชต์ ่อ เขา้ หลอด ออกจากหลอดตอ่ เขา้ สายนิวทรลั และถา้ เป็นหลอดฟลอู อเรสเซนตใ์ ชว้ ิธีการเดียวกนั 3. การตอ่ วงจรไฟฟ้ากาลงั เป็นการตอ่ จดุ จา่ ยไฟใหก้ บั เครอ่ื งใชไ้ ฟฟ้า ซงึ่ หมายถงึ การต่อเตา้ รบั และควรเป็นเตา้ รบั มีขวั้ สายดิน ทง้ั นเี้ พ่ือใหเ้ ป็นไปตามมาตรฐานการตดิ ตง้ั ทางไฟฟ้าและความปลอดภยั 4. สายไฟฟ้าท่ีเป็นตวั นาในวงจรระหว่างเคร่ืองป้องกันกระแสเกินจุดสุดทา้ ยกับจุดจ่ายไฟ เรยี กว่า วงจร–ยอ่ ยหรอื เรยี กท่วั ไปวา่ สายเมนยอ่ ย