มาตรฐานท่ีเก่ียวขอ้ งกบั ไฟฟ้าที่การไฟฟ้าฯ ยอมรบั เช่น มาตรฐาน IEC, BS, ANSI, NEMA, DIN, VDE, UL, JIS, AS เป็นตน้ หรอื เป็นชนิดที่ไดร้ บั ความเหน็ ชอบจากการไฟฟา้ ฯ ก่อน โดยมาตรฐานที่ อา้ งอิงใหย้ ดึ ถือตามฉบบั ทีป่ รบั ปรุงลา่ สดุ ยกตวั อยา่ งมาตรฐานทน่ี ิยมใชใ้ นประเทศไทย ดงั นี้ มาตรฐาน IEC (International Electrotechnical Commission) เป็นมาตรฐานนานาชาติ มาตรฐาน BS (British Standard) เป็นมาตรฐานของประเทศองั กฤษ จะสอดคลอ้ งกบั มาตรฐาน IEC มาตรฐาน ANSI (American National Standards Institute) เป็นองคก์ รท่ีออกมาตรฐาน และขอ้ กาหนดของประเทศสหรฐั อเมรกิ า มาตรฐาน NEMA (National Electrical Manufactures Association) เป็นมาตรฐาน อตุ สาหกรรมของโรงงานผผู้ ลติ อปุ กรณไ์ ฟฟ้าในประเทศสหรฐั อเมรกิ า มาตรฐาน DIN (Deutsches Institut fur Normung e.V.) เป็นมาตรฐานของประเทศ เยอรมนี
มาตรฐาน VDE (Verband Deutscher Elektrotechniker e.V.) เป็นองคก์ รของกลมุ่ วิศวกร ไฟฟา้ ในประเทศเยอรมนี มาตรฐาน UL (Underwriter’s Laboratories, Inc.) เป็นองคก์ รท่ีทาการทดสอบและ รบั ประกนั ความปลอดภยั ของประเทศสหรฐั อเมรกิ า มาตรฐาน JIS (Japanese Industrial Standards) เป็นมาตรฐานอตุ สาหกรรมของประเทศ ญ่ีป่ นุ มาตรฐาน AS (Australian Standards) เป็นมาตรฐานของประเทศออสเตรเลีย มาตรฐาน EIT (The Engineering Institute of Thailand) เป็นมาตรฐานการติดตงั้ ทางไฟฟ้าสาหรบั ประเทศไทย (วิศวกรรมสถานแหง่ ประเทศไทย ในพระบรมราชปู ถมั ภ์ : วสท.) MEA (Metropolitan Electricity Authority) การไฟฟ้านครหลวง (กฟน.) PEA (Provincial Electricity Authority) การไฟฟา้ สว่ นภมู ภิ าค (กฟภ.) TISI (Thai Industrial Standards Institute) สานกั งานมาตรฐานผลิตภณั ฑอ์ ตุ สาหกรรมของ ประเทศไทย (สมอ.)
ประเทศไทยได้ปรบั ปรุงมาตรฐานสายไฟฟ้าใหม่ ตามมาตรฐาน IEC เน่ืองจากปัจจุบัน ประเทศไทยไดใ้ ชอ้ ปุ กรณต์ ามมาตรฐาน IEC มากขึน้ กระทรวงอตุ สาหกรรมจึงไดด้ าเนินการปรบั ปรุง มาตรฐาน วสท. ใหเ้ ป็นตามมาตรฐาน IEC 60227 คอื มาตรฐานสายไฟฟ้า มอก. 11–2553 มาตรฐานสายไฟฟ้าอา้ งองิ จากมาตรฐานการติดตงั้ ทางไฟฟ้าสาหรบั ประเทศไทย พ.ศ. 2545 หรือมาตรฐาน วสท. พ.ศ. 2545 (EIT Standard 2001–45) และมาตรฐานการติดตงั้ ทางไฟฟ้าสาหรบั ประเทศไทย พ.ศ. 2556 หรอื มาตรฐาน วสท. พ.ศ. 2556 (EIT Standard 2001–56) ดงั นี้ 2.2.1 มาตรฐานสายไฟฟ้าตามมาตรฐาน วสท. พ.ศ. 2545 (EIT Standard 2001–45) 1. สายไฟฟ้าหมุ้ ฉนวน (1) สายไฟฟา้ ทองแดงหมุ้ ฉนวนพีวีซี เป็นไปตาม มอก. 11–2531 (2) สายไฟฟ้าอะลมู ิเนยี มหมุ้ ฉนวนพีวีซี เป็นไปตาม มอก. 293–2541 หมายเหตุ การไฟฟ้านครหลวงหา้ มใชใ้ นระบบสายแรงตา่ ภายใน (3) สายไฟฟ้าตามมาตรฐานการไฟฟา้ นครหลวงหรอื การไฟฟา้ สว่ นภมู ภิ าค
2. สายไฟฟ้าเปลอื ย (1) สายไฟฟ้าทองแดงรดี แข็ง สาหรบั สายไฟฟ้าเหนือดิน เป็นไปตาม มอก. 64–2517 (2) สายไฟฟา้ อะลมู เิ นยี มตเี กลยี วเปลอื ย เป็นไปตาม มอก. 85–2523 (3) สายไฟฟ้าอะลมู ิเนยี มตีเกลียวเปลือยแกนเหลก็ เป็นไปตาม มอก. 86–2523 2.2.2 มาตรฐานสายไฟฟ้าตามมาตรฐาน วสท. พ.ศ. 2556 (EIT Standard 2001–56) 1. สายไฟฟ้าหมุ้ ฉนวน (1) สายไฟฟ้าทองแดงหมุ้ ฉนวนพีวีซี เป็นไปตาม มอก. 11–2553 (2) สายไฟฟา้ อะลมู ิเนยี มหมุ้ ฉนวนพีวีซี เป็นไปตาม มอก. 293–2541 หมายเหตุ 1. การไฟฟ้านครหลวงหา้ มใชเ้ ดินสายภายในของระบบไฟฟ้า แรงต่า 2. การไฟฟ้าส่วนภูมิภาคอนญุ าตใหใ้ ชส้ ายชนิดนีเ้ ป็นตัวนา ประธาน (สายเมน) ได้ เฉพาะการเดินสายลอยในอากาศ บนวสั ดฉุ นวน ภายนอกอาคาร
(3) สายไฟฟ้าทองแดงหมุ้ ฉนวนครอสลิง้ กดพ์ อลิเอทิลีน เป็นไปตามมาตรฐาน IEC 60502 หรอื มาตรฐานท่กี าหนดไวข้ า้ งตน้ (4) สายไฟฟ้าตามมาตรฐานการไฟฟา้ นครหลวงหรอื การไฟฟา้ สว่ นภมู ิภาค 2. สายไฟฟ้าเปลอื ย (1) สายไฟฟ้าทองแดงรดี แขง็ สาหรบั สายไฟฟ้าเหนือดนิ เป็นไปตาม มอก. 64–2517 (2) สายไฟฟา้ อะลมู เิ นยี มตเี กลยี วเปลือย เป็นไปตาม มอก. 85–2548 (3) สายไฟฟ้าอะลมู ิเนียมตีเกลียวเปลอื ยแกนเหลก็ เป็นไปตาม มอก. 85–2548 (4) สายไฟฟา้ ตามมาตรฐานการไฟฟ้านครหลวงหรอื การไฟฟา้ สว่ นภมู ิภาค
สายไฟฟ้ามีหน่วยวดั พืน้ ท่ีหนา้ ตดั ของสายเป็นตารางมิลลิเมตร (Square Millimeter) โดยใชต้ วั ย่อคือ มม.2, ตร.มม., mm2, หรอื sq.mm. ซ่งึ เป็นหน่วยวดั ในระบบเมตรกิ ที่นิยมใชใ้ นปัจจบุ นั สว่ นหน่วยวดั ของระบบองั กฤษจะวดั เป็นเซอรค์ ลู ารม์ ลิ (Circular Mil) และการแบง่ ประเภทของสายไฟฟ้า ดงั นี้ 2.3.1 ประเภทของสายไฟฟ้า แบง่ ตามลักษณะของตวั นา สายไฟฟ้า ถา้ แบ่งตามลกั ษณะของตวั นาไดเ้ ป็น 2 ประเภท คือ 1. สายเด่ยี วแขง็ หรอื สายตนั (Solid Wire) จะเป็นสายไฟฟา้ ขนาดเล็กหมุ้ ฉนวนเป็นสว่ นใหญ่ 2. สายตีเกลยี ว (Stranded Wire) โดยเอาสายเดีย่ วหลายเสน้ มาพนั เป็นเกลยี ว 2.3.2 ประเภทของสายไฟฟ้า แบง่ ตามการใชแ้ รงดนั ไฟฟ้า สายไฟฟา้ ถา้ แบ่งตามการใชแ้ รงดนั ไฟฟา้ ไดเ้ ป็น 2 ประเภท คือ 1. สายไฟฟ้าแรงดนั ต่า (Low Voltage Wire) จะเป็นสายไฟฟ้าขนาดเล็ก เช่น สาย VAF, IEC01 และ NYY เป็นตน้
2. สายไฟฟ้าแรงดนั สงู (High Voltage Wire) จะเป็นสายตีเกลียวขนาดใหญ่ มีทงั้ สายเปลือย และหมุ้ ฉนวน เช่น สายอะลมู ิเนยี มตีเกลยี วเปลอื ย (AAC: All Aluminium Stranded Conductor) เป็นตน้ 2.3.3 ประเภทของสายไฟฟ้า แบง่ ตามการหอ่ หมุ้ ฉนวน สายไฟฟา้ ถา้ แบง่ ตามการหอ่ หมุ้ ฉนวนไดเ้ ป็น 2 ประเภท คอื 1. สายไฟฟ้าที่มีฉนวนห่อหมุ้ จะเป็นสายไฟฟ้าขนาดเล็กใชต้ ามบา้ นเรือนและโรงงานต่าง ๆ เชน่ สาย VAF และ IEC01 เป็นตน้ 2. สายไฟฟ้าท่ีไม่มีฉนวนห่อหมุ้ จะเป็นสายตีเกลียวขนาดใหญ่ใชใ้ นระบบไฟฟ้าแรงสูง เช่น สายอะลมู ิเนียมตีเกลียวเปลือย (AAC) และสายอะลมู ิเนียมแกนเหล็ก (ACSR: Aluminium Conductor Steel Reinforced) เป็นตน้
ระบบแรงต่า (Low Voltage System) หมายถึง ระบบไฟฟ้าที่มีแรงดนั ระหว่างเฟส (Phase to Phase) ไมเ่ กิน 1,000 โวลต์ หรอื แรงดนั เทยี บดนิ ไมเ่ กิน 600 โวลต์ 2.4.1 การกาหนดสี ตามมาตรฐาน วสท. พ.ศ. 2545 (EIT Standard 2001–45) 1. ตวั นานิวทรลั ใชส้ เี ทาออ่ นหรอื สขี าว 2. สายเสน้ ไฟ ตอ้ งใชส้ ายที่มีสีต่างไปจากตัวนานิวทรลั และตัวนาสาหรบั ต่อลงดิน สีของ สายไฟ ในระบบไฟฟ้า 3 เฟส ใหใ้ ชส้ ายท่ีมีสีฉนวนหรือทาเครื่องหมายเป็นสีดา แดง และนา้ เงิน สาหรบั เฟส 1, 2 และ 3 ตามลาดบั 3. สายดินของบรภิ ณั ฑไ์ ฟฟ้าใชส้ เี ขยี ว หรอื สเี ขียวแถบเหลอื ง หรอื เป็นสายเปลอื ย ข้อยกเว้นที่ 1 สายไฟฟ้าท่ีมีขนาดโตกว่า 16 ตร.มม. ใหท้ าเคร่ืองหมายแทนการ กาหนดสี ทปี่ ลายสาย ข้อยกเว้นท่ี 2 สายออกจากเคร่ืองวัดหน่วยไฟฟ้าถึงบริภัณฑป์ ระธาน (ตัวนา ประธานเขา้ อาคาร)
2.4.2 การกาหนดสี ตามมาตรฐาน วสท. พ.ศ. 2556 (EIT Standard 2001–56) 1. ตวั นานิวทรลั ใชส้ ีฟ้า 2. สายเสน้ ไฟ ตอ้ งใช้สายที่มีสีต่างไปจากตวั นานิวทรลั และตัวนาสาหรบั ต่อลงดิน สีของ สายไฟ ในระบบไฟฟ้า 3 เฟส ใหใ้ ชส้ ายท่ีมีสีฉนวนหรอื ทาเครือ่ งหมายเป็นสีนา้ ตาล ดา และเทา สาหรบั เฟส 1, 2 และ 3 ตามลาดบั 3. สายดนิ ของบรภิ ณั ฑไ์ ฟฟา้ ใชส้ ีเขยี ว หรอื สเี ขยี วแถบเหลอื ง หรอื เป็นสายเปลอื ย ข้อยกเวน้ ที่ 1 สายไฟฟา้ แกนเดยี วที่มีขนาดตงั้ แต่ 16 ตร.มม. อาจทาเครอ่ื งหมาย ท่ปี ลาย สายแทนการกาหนดสีได้ ข้อยกเว้นท่ี 2 สายออกจากเครื่องวัดหน่วยไฟฟ้าถึงบริภัณฑป์ ระธาน (ตัวนา ประธานเขา้ อาคาร)
ขนาดกระแสของสายไฟฟ้า กล่าวถึงเฉพาะสายไฟฟ้าทองแดงหมุ้ ฉนวนพีวีซีและสายไฟฟ้า ทองแดงหมุ้ ฉนวนครอสลงิ้ กดพ์ อลิเอทิลนี ในระบบแรงดนั ต่า ดงั นี้ 2.5.1 ขนาดกระแสของสายไฟฟ้าตามมาตรฐาน มอก. 11–2531 ขนาดกระแสของสายไฟฟ้าทองแดงหมุ้ ฉนวนพีวีซี (Polyvinyl Chloride: PVC) ท่ีผลิตตาม มาตรฐานของสานกั งานมาตรฐานผลิตภณั ฑอ์ ตุ สาหกรรมท่ี มอก. 11–2531 ตามตารางที่ 2.1 และ 2.2 ขนาดกระแสของสายไฟฟ้าทองแดงหุ้มฉนวนครอสลิง้ กด์พอลิเอทิลีน (Cross-Linked Polyethylene: XLPE) ระบบแรงดนั 600 โวลต์ ตามตารางที่ 2.3 ตารางท่ี 2.1 ขนาดกระแสของสายไฟฟ้าทองแดงหมุ้ ฉนวนพีวีซี ตาม มอก.11–2531 อณุ หภมู ิตวั นา 70 องศาเซลเซียส ขนาดแรงดัน 300 หรือ 700 โวลต์ อุณหภูมิโดยรอบ 40 องศาเซลเซียส (สาหรบั วิธีการเดนิ สาย ก–ค) และ 30 องศาเซลเซียส (สาหรบั วิธีการเดินสาย ง–จ)
ตารางที่ 2.1 ขนาดกระแสของสายไฟฟ้าทองแดงหมุ้ ฉนวนพีวีซี ตาม มอก.11–2531 อณุ หภูมิตวั นา 70 องศาเซลเซียส ขนาดแรงดัน 300 หรือ 700 โวลต์ อุณหภูมิโดยรอบ 40 องศาเซลเซียส (สาหรบั วิธีการเดนิ สาย ก–ค) และ 30 องศาเซลเซียส (สาหรบั วิธีการเดินสาย ง–จ) (ตอ่ )
หมายเหตุ (ตารางที่ 2.1) 1) D = เสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางของสายไฟฟา้ 2) ชนดิ ของตวั นาและรูปแบบการตดิ ตงั้ ไฟฟา้ เป็นไปดงั นี้
หมายเหตุ (ตารางท่ี 2.1) 1) D = เสน้ ผ่านศนู ยก์ ลางของสายไฟฟ้า 2) ชนดิ ของตวั นาและรูปแบบการติดตงั้ ไฟฟา้ เป็นไปดงั นี้ (ตอ่ )
3) อณุ หภมู ิโดยรอบที่แตกตา่ งจาก 40 องศาเซลเซยี ส (สาหรบั วิธีการเดินสายแบบ ก–ค) หรอื 30 องศาเซลเซยี ส (สาหรบั วิธีการเดินสายแบบ ง และ จ) ใหค้ ณู คา่ ขนาดกระแสไฟฟ้าด้วยตวั คณู ดงั นี้
4) ในที่ซึ่งมีการเดินสายผสมระหว่างการเดินสายในอากาศหรือเกาะผนงั (วิธีการ เดินสาย ก หรือ ข) และการเดินสายในท่อ (วิธีการเดินสาย ค) หากความยาวสายท่ีเดินในท่อไม่เกิน ครงึ่ หนง่ึ ของความยาวสายทง้ั หมด ตารางที่ 2.2 ขนาดกระแสไฟฟ้าของสายไฟฟา้ ทองแดงหมุ้ ฉนวนพีวีซี ตาม มอก.11–2531 อณุ หภมู ิตวั นา 70 องศาเซลเซียส ขนาดแรงดันไฟฟ้า 300 หรือ 750 โวลต์ อุณหภูมิโดยรอบ 40 องศา เซลเซยี ส วางบนรางเคเบิล (Cable Tray)
หมายเหตุ (ตารางท่ี 2.2) 1) D = เสน้ ผ่านศนู ยก์ ลางของสายไฟฟา้ 2) ชนิดของตวั นาและรูปแบบการติดตง้ั เป็นไป ดงั นี้
3) อณุ หภมู โิ ดยรอบทแ่ี ตกตา่ งจาก 40 องศาเซลเซียส ใหค้ ณู คา่ ขนาดกระแสไฟฟ้า ดว้ ยตวั คณู เชน่ เดียวกบั หมายเหตุ 3) ของตารางท่ี 2.1
ตารางท่ี 2.3 ขนาดกระแสของสายไฟฟ้าทองแดงหมุ้ ฉนวนครอสลิง้ กดพ์ อลิเอทิลีน อุณหภูมิตวั นา 90 องศาเซลเซียส ขนาดแรงดนั 600 โวลต์ อณุ หภมู ิโดยรอบ 40 องศาเซลเซียส (สาหรบั การ เดินสายใน อากาศ) และ 30 องศาเซลเซยี ส สาหรบั การเดนิ สายใตด้ ิน
2.5.2 ขนาดกระแสของสายไฟฟ้าตามมาตรฐาน มอก. 11–2553 ขนาดกระแสของสายไฟฟ้าทองแดงหุม้ ฉนวนพีวีซี ที่ผลิตตามมาตรฐานของสานักงาน มาตรฐานผลิตภณั ฑอ์ ตุ สาหกรรมท่ี มอก.11–2553 ยกเป็นตวั อย่างตามตารางที่ 2.4–2.6 รูปแบบการ ตดิ ตงั้ อา้ งองิ ตามลกั ษณะการติดตงั้ อธิบายตามตารางท่ี 2.7 และมขี อ้ ควรรูเ้ กี่ยวกบั แรงดนั ไฟฟ้า ดงั นี้ แรงดนั ไฟฟ้า กาหนดใหเ้ ป็น UO/U มี 3 ขนาด คือ 300/300 V, 300/500 V และ 450/750 V UO หมายถึง แรงดนั อารเ์ อม็ เอส (Root Mean Square: RMS) ระหวา่ งตวั นากบั ดนิ U หมายถงึ แรงดนั อารเ์ อ็มเอส ระหว่างตวั นากบั ตวั นา ตารางท่ี 2.4 ขนาดกระแสของสายไฟฟ้าทองแดงหมุ้ ฉนวนพีวีซี มี/ไม่มีเปลือกนอก สาหรบั ขนาดแรงดนั (UO/U) ไมเ่ กิน 0.6/1 กิโลโวลต์ อณุ หภมู ิตวั นา 70 องศาเซลเซียส อณุ หภมู ิโดยรอบ 40 องศา– เซลเซียส เดนิ ในช่องเดินสายในอากาศ
หมายเหตุ (ตารางท่ี 2.4) ดคู าอธิบายรูปแบบการติดตง้ั ในตารางท่ี 2.7
ตารางที่ 2.5 ขนาดกระแสของสายไฟฟ้าตวั นาทองแดงหมุ้ ฉนวน มีเปลือกนอก สาหรบั ขนาดแรงดัน (UO /U) ไม่เกิน 0.6/1 กิโลโวลต์ อณุ หภูมิตวั นา 70 องศาเซลเซียส อุณหภูมิโดยรอบ 40 องศา เซลเซียส เดินเกาะผนงั ในอากาศ
หมายเหตุ (ตารางท่ี 2.5) 1) ดคู าอธิบายรูปแบบการติดตง้ั ในตารางที่ 2.7 2) ดคู าอธิบายรหสั ชนดิ เคเบิลท่ใี ชง้ านในตารางท่ี 2.9
ตารางที่ 2.6 ขนาดกระแสของสายไฟฟ้าตวั นาทองแดงแกนเดียวหมุ้ ฉนวนพีวีซี มอก.11–2553 สาหรบั ขนาด แรงดนั (UO/U) ไม่เกิน 450/750 โวลต์ อุณหภูมิตวั นา 70 องศาเซลเซียส อุณหภูมิ โดยรอบ 40 องศาเซลเซียส เดนิ บนฉนวนลกู ถว้ ยในอากาศ
หมายเหตุ (ตารางท่ี 2.6) 1) ดคู าอธิบายรูปแบบการติดตง้ั ในตารางที่ 2.7 2) ดคู าอธิบายรหสั ชนดิ เคเบิลท่ใี ชง้ านในตารางท่ี 2.9
ตารางท่ี 2.7 รูปแบบการตดิ ตงั้ อา้ งองิ
2.6.1 ข้อกาหนดการใชง้ านของสายไฟฟ้าตามมาตรฐาน มอก. 11–2531 การติดตง้ั ท่ีออกแบบใชส้ ายไฟฟ้าตามมาตรฐาน มอก.11–2531 แต่สายไฟฟ้าท่ีนามาใชเ้ ป็น สายท่ีผลิตตาม มอก.11–2553 อนญุ าตใหใ้ ชข้ นาดกระแสของสายตามตารางในมาตรฐาน วสท. พ.ศ. 2545 (ฉบบั ปรบั ปรุงครง้ั ที่ 1 พ.ศ. 2551) ได้ และการออกแบบใชส้ ายไฟฟ้าตามมาตรฐาน มอก. 11–2553 แตใ่ นการติดตงั้ อาจมสี ายทผี่ ลติ ตาม มอก. 11–2531 รวมอยดู่ ว้ ย สายไฟฟ้าท่ีใชม้ ากท่ีสุดในระบบไฟฟ้าแรงดันต่าจะเป็นสายไฟฟ้าหุม้ ฉนวน ท่ีผลิตขึน้ ตาม มอก.11–2531 ดงั ตารางท่ี 2.8 มีท้งั หมด 17 ชนิด แต่ที่นิยมใชม้ ีไม่กี่ชนิด เช่น VAF, IEC01 และ NYY เป็นตน้ ตารางท่ี 2.8 ขอ้ กาหนดการใชง้ านของสายไฟฟา้ ทผี่ ลิตตาม มอก. 11–2531 (อณุ หภมู ิใชง้ าน 70 ºC)
หมายเหตุ IEC01 T: Thermoplastic (พลาสตกิ ทนความรอ้ น) H: Heat Resistance (ทนความรอ้ น) W: Moisture Resistance (ทนความชืน้ )
Search
