6. รัฐสภาสารฉบับเดือนมิถุนายน 2560

๕๐ รัฐสภาสาร ฉบับเดอื นมถิ ุนายน ๒๕๖๐ ๓. การมีสวนรวมทางการเมอื งของสตรี เมื่อกลาวถึงการเมืองการปกครองในเกาหลีใต นับวามีวิวัฒนาการท่ีรวดเร็ว โดยเฉพาะสถาบันทางการเมือง เชน รฐั สภาถือเปนองคก รหลักของชาติที่มีเสถียรภาพ เห็นได จากแนวโนมการเปล่ียนแปลงและการเรงพัฒนาปฏิรูปโครงสรางทั้งหลายภายในสถาบันแหงนี้ เพ่ือใหสนองตอบการทํางานอยางมีประสิทธิภาพย่ิงขึ้น ในขณะเดียวกันระบบพรรคการเมือง ก็มีบทบาททางการเมืองที่สําคัญควบคูกันไปดวยในการใหความสําคัญตอกระบวนการสรรหา ผูท่ีมีความรูความสามารถ มีคุณธรรมจริยธรรมเพ่ือสมัครรับเลือกต้ังเปนสมาชิกรัฐสภา จึงสงผลดีตอการขยายโอกาสแกกลุมคนอยางหลากหลายในสังคม โดยเฉพาะการเปดโอกาส แกผูหญิงใหสามารถเปนตัวแทนพรรคการเมอื งและลงสมัครรับเลือกตั้งไดมากขึ้น อยางไรก็ตาม แมส ภาพความจรงิ ยงั คงเหน็ ไดวา จํานวนสัดสวนของสมาชิกรัฐสภา หญิงมีจํานวนนอยกวาสมาชิกชายคอนขางชัดเจน ซึ่งประเด็นน้ีจําเปนตองกําหนดมาตรการ เพ่ือสงเสริมใหมีการเปล่ียนแปลงท่ีดีข้ึน อีกท้ังในหวงระยะเวลาที่ผานมาน้ัน บทบาททาง การเมอื งของสตรใี นเกาหลใี ตค อ นขา งถกู ปด กน้ั หรอื ไมค อ ยเปน ทย่ี อมรบั ในสงั คมเกาหลมี ากนกั เม่ือเทียบกบั ปจจบุ ัน ซ่งึ อาจมคี วามคลายคลึงกับหลายประเทศ แมว าไดพ ยายามปรับปรงุ แกไ ข บทบัญญัติท่ีเกี่ยวของกับการดําเนินกิจกรรมทางการเมือง โดยเฉพาะป ๒๕๔๗ มีการปรับ แกไขกฎหมายพรรคการเมืองใหพรรคการเมืองตองจัดทําบัญชีรายชื่อผูลงสมัครรับเลือกตั้งท้ัง ชายและหญิงในจํานวนสัดสวนเทากันในการเลือกตั้งแบบบัญชีรายช่ือ โดยมีเจตนารมณเพื่อ เปด โอกาสแกสตรีไดม ีสวนรว มทางการเมอื งทดั เทียมกบั ผชู าย แตด วยเงอ่ื นไขของสภาพสงั คม ความเชือ่ ม่ัน ขนบธรรมเนียม หรือปจ จัยอื่น ๆ จึงสงผลบน่ั ทอนตอ สถานะ และโอกาสของ ผูห ญิงทย่ี ังไมค อ ยเปนทยี่ อมรบั ในสงั คมมากนกั การกอต้งั กระทรวงกิจการสตรีและครอบครวั (Ministry of the Gender Equality & Family, 여성가족부) ของเกาหลใี ต้ เม่อื ปี ๒๕๔๔ นบั ว่ามีเจตนารมณ์สาํ คัญในการ ส่งเสริมบทบาทความเท่าเทียมกันทางเพศและกําหนดนโยบายยกระดับสิทธิผู้หญิง การพัฒนา ศกั ยภาพ และการนาํ ความรู้ความสามารถมาใชใ้ ห้เกดิ ประโยชน์ ตลอดจนการให้ความสาํ คญั กับสุขภาพอนามัย สวัสดิการ การปกป้องคุ้มครองสิทธิ และกิจการต่าง ๆ ท่ีเกี่ยวข้องกับ ผู้หญิงในทุกกรณี โดยกระทรวงแห่งน้ีมีผู้หญิงเป็นรัฐมนตรีประจํากระทรวงเพ่ือสะท้อนให้เห็น

๕๑ ถึงความตอ้ งการทแี่ ท้จรงิ และมงุ่ เน้นกํากับดูแลและสนับสนนุ การพัฒนา การกําหนดนโยบาย และส่งเสรมิ ให้ผู้หญงิ มีบทบาทในสังคมมากยิง่ ขึ้น๒๒ การเลอื กตัง้ สมาชกิ รฐสภาเกาหลีใต ๑. รูปแบบการเลือกตั้ง นับต้ังแตป ๒๕๓๐ หลังเขาสูยุคการปกครองในระบอบประชาธิปไตยเร่ิมมีความ ม่ันคงมากขึ้น มีการปรับรูปแบบการเลือกต้ังสมาชิกรัฐสภาทั้งแบบแบงเขตและแบบรวมเขต โดยเฉพาะการเปล่ียนแปลงการเลือกต้ังแบบรวมเขตดวยเหตุผลวาไมสามารถสะทอน เจตนารมณข องประชาธปิ ไตยและความตอ งการของประชาชนไดอ ยา งแทจ รงิ อกี ทง้ั การเลอื กตง้ั ในลักษณะดังกลาวถูกมองวาเปนการผูกขาดอํานาจการเมืองจนเกินไป ทําใหเกิดความ ไดเ ปรยี บเสียเปรียบระหวา งผูสมัครรบั เลอื กตั้งและประเดน็ ปญ หาอื่นมากมาย จงึ ไดเ ปลีย่ นมา ใชร ะบบการเลอื กตั้งแบบบัญชรี ายช่อื เปน ครง้ั แรกในสมัยการเลือกตัง้ สมาชกิ รฐั สภา ชุดที่ ๑๗ เมือ่ ป ๒๕๔๗ นอกจากนน้ั นบั ตั้งแตป ลายป ๒๕๓๐ เปน ตน มา เม่ือเกาหลีใตเรม่ิ กาวเขาสยู ุค การปกครองท่ีเปนประชาธิปไตยมากข้ึน รัฐธรรมนูญท่ีใชถือเปนกฎหมายแมบทที่สงเสริมการ ดําเนินกระบวนการขับเคล่ือนทางการเมืองของประเทศไดดียิ่งข้ึน เร่ิมมีการทบทวนปรับปรุง แกไขรางกฎหมายสําคัญตาง ๆ โดยเฉพาะกฎหมายเลือกตั้งท่ีเก่ียวกับการเลือกตั้งสมาชิก รัฐสภา การเลือกตั้งประธานาธิบดี รวมถงึ การเลอื กตั้งสมาชกิ สภาทอ งถิน่ สง ผลทําใหก ลายเปน ปจ จยั ชวยสงเสริมการมีสว นรว มจากหลายภาคสวนมากขึ้น ๒๒ กฎหมายสิทธิพื้นฐานเพื่อสงเสริมบทบาทสตรี ไดกําหนดขึ้นในป ๒๕๓๘ ตามบทบัญญัติใน รัฐธรรมนูญเกี่ยวกับความเสมอภาคทางเพศ จึงทําใหหนวยงานของรัฐบาลกลางและทองถิ่น ไดกําหนดนโยบายและ งบประมาณท่ีจําเปน สงผลใหเกิดการเปล่ียนแปลงอยางมากตอการสงเสริมและขยายบทบาทของผูหญิง รวมทั้ง เปน การชว ยยกระดบั และปกปอ งคมุ ครองสทิ ธิ นอกจากน้ัน รัฐสภา สมยั ที่ ๑๙ (๒๕๕๕–๒๕๕๙) คณะกรรมาธกิ าร กจิ การสตรแี ละครอบครัวไดเสนอรา งกฎหมายสาํ คญั เกี่ยวกบั ผหู ญงิ จํานวน ๘ ฉบับ อาทิ การสงเสริมกิจกรรมทาง เศรษฐกิจ การปอ งกันการคุกคามทางเพศ การปอ งกนั การทารณุ ในครอบครัวและปกปองผไู ดรับผลกระทบ

๕๒ รฐั สภาสาร ฉบับเดือนมิถนุ ายน ๒๕๖๐ ๒.การกําหนดจํานวนสมาชกิ รัฐสภา สมาชกิ รัฐสภาของเกาหลีใต ประกอบดวย สมาชิกแบบแบงเขตเลือกตง้ั จาํ นวน ๒๕๓ คน และแบบบัญชรี ายชื่อพรรค จาํ นวน ๔๗ คน รวมจํานวนทัง้ สิน้ ๓๐๐ คน๒๓ มาจาก การเลือกตั้งของประชาชน โดยมีทั้งสมาชิกที่สังกัดพรรคการเมืองและสมาชิกอิสระท่ีไมสังกัด พรรคการเมืองก็สามารถลงสมัครรับเลือกต้ังเปนสมาชิกรัฐสภาไดเชนกัน ท้ังน้ี เพื่อเปน ทางเลือกสําหรับประชาชนที่ไมตองการเลือกผูสมัครรับเลือกตั้งที่สังกัดพรรคการเมือง อยางไรก็ตาม การเลือกตั้งสมาชิกรัฐสภาในเกาหลีใตนับวามีการพัฒนาและกาวหนาไปมาก เน่ืองจากมีการนํารูปแบบและกระบวนการสรรหาตัวแทนพรรคการเมืองมาใชในการคัดเลือก ผูสมัครรับเลือกตั้งดวยรูปแบบและวิธีการตาง ๆ ตามท่ีพรรคการเมืองนั้นกําหนด เชน การแสดงวสิ ยั ทศั น การตรวจสอบคณุ สมบตั ิ ความรคู วามสามารถ การหยง่ั เสยี งสาํ รวจความคดิ เหน็ ในพ้นื ท่หี รือทองถ่นิ น้นั เปนตน ท้งั น้ี เพ่อื เปนการลดหรือบ่นั ทอนการผูกขาดอํานาจตัดสินใจ ของผูบริหารพรรคการเมือง ในขณะเดียวกันเปนการสงเสริมและเปดโอกาสใหประชาชน สามารถเขาไปมีสวนรว มกับกระบวนการดงั กลา ว ตารางแสดงรอยละของคะแนนนยิ มและจําวนสมาชิกรัฐสภาของพรรคการเมอื ง ทส่ี ําคญั ในเกาหลีใต ชือ่ พรรคการเมอื ง รอยละคะแนน จํานวนสมาชิก จาํ นวนสมาชกิ รวมทง้ั ส้ิน ทเี่ ลอื กพรรค แบบแบงเขต แบบบัญชีรายช่อื แซนรู ี (Saenuri Party) ๑๒๒ ทอมินจู (Democratic Party of Korea) ๓๓.๕๐ ๑๐๕ ๑๗ ๑๒๓ ๒๕.๕๔ ๑๑๐ ๑๓ ๓๘ กุงมนิ อึยดัง (People’s Party) ๒๖.๗๔ ๒๕ ๑๓ * ขอมูลเม่ือวันท่ี ๔ มนี าคม ๒๕๖๐ ๒๓ รฐั สภา ชดุ ท่ี ๒๐ (มวี าระ ๔ ป เรม่ิ ตง้ั แต ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๕๙ – ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๖๓) จดั เลอื กตง้ั ข้ึน เม่อื วันท่ี ๑๓ เมษายน ๒๕๕๙ และเขา รบั หนาท่ี เม่อื วนั ท่ี ๓๐ พฤษภาคมของปเ ดยี วกนั โดยพรรคฝา ยคา นสามารถ ครองเสยี งขา งมากในรฐั สภาไดสาํ เรจ็ ในรอบ ๑๖ ป มพี รรคการเมอื งสําคัญไดแ ก พรรค Liberty Korea Party (ชอื่ ภาษา เกาหลี 자유한국당 อานวา ชายูฮนั กกุ ดัง) เปนพรรคฝายรฐั บาลมสี มาชกิ รัฐสภา จํานวน ๙๔ คน พรรค Bareun Party (ชือ่ ภาษาเกาหลี 바른정당 อา นวา พารึนจองดงั ) มีสมาชิกจํานวน ๓๒ คน พรรค Democratic Party of Korea (ชือ่ ภาษา เกาหลี 더불어민주당 อา นวา ทอมินจูดงั ) เปน พรรคฝายคานมสี มาชิกจาํ นวน ๑๒๑ คน พรรค People’s Party (ช่อื ภาษาเกาหลี 국민의당 อานวา กุงมนิ อยึ ดงั ) มสี มาชิกจาํ นวน ๓๙ คน (ขอ มลู ณ วนั ท่ี ๓ มนี าคม ๒๕๖๐)

๕๓ จากตารางแสดงผลการเลอื กตั้งสมาชิกรัฐสภา ชดุ ท่ี ๒๐ เมื่อวนั ที่ ๑๓ เมษายน ๒๕๕๙ โดยมผี ใู ชสทิ ธิเลอื กตัง้ ประมาณ ๒๔ ลานคน หรอื รอ ยละ ๕๘ และมพี รรคการเมอื ง สาํ คัญที่สงผสู มคั รรบั เลอื กต้ัง ไดแก “พรรคแซนูร๒ี ๔”ในขณะท่ี “พรรคทอมินจ๒ู ๕” และ “พรรค กุงมนิ อึยดัง” ตา งเปนพรรคฝา ยตรงขามกบั พรรคแซนูรี ท่ีสามารถครองเสียงขา งมากในรฐั สภา ไดอ กี ครั้งในรอบ ๑๖ ป บทบาทและหนา ที่ของสมาชกิ รฐสภา ๑. โครงสรา งการทํางานในรัฐสภา ตามรัฐธรรมนูญมาตรา ๔๘ กําหนดใหที่ประชุมรัฐสภาแตงต้ังประธานรัฐสภา จํานวน ๑ คน และรองประธานรฐั สภา จํานวน ๒ คน โดยใหม ีวาระดํารงตําแหนง ๒ ป ดงั นั้น เม่ือเสร็จส้ินการเลือกตั้งสมาชิกรัฐสภาและหลังจากที่สมาชิกรัฐสภาชุดใหมไดเขาทําหนาที่แลว ภายในไมเ กนิ ๗ วนั ภารกจิ สาํ คญั ทต่ี อ งดาํ เนนิ การประการแรก นน่ั คอื การเลอื กผดู าํ รงตาํ แหนง ประธานรัฐสภา และรองประธานรัฐสภา๒๖ ซ่ึงโดยทั่วไปเมื่อพิจารณาจากประวัติศาสตรที่ ผานมาน้ันพบวา ผูที่ไดรับเลือกเปนประธานรัฐสภาน้ันจะดํารงตําแหนงสมาชิกรัฐสภาจาก พรรคฝายรัฐบาล และตําแหนงรองประธานรัฐสภาจะเปนสมาชิกรัฐสภาท้ังจากพรรครัฐบาล และพรรคฝา ยคา นจํานวนฝา ยละ ๑ คน และมกี ารแตง ตง้ั คณะกรรมาธกิ ารชดุ ตา ง ๆ ตามโครงสรา ง ๒๔ เปนพรรคสังกดั ของ นางสาวปารก กึนเฮ ประธานาธบิ ดีคนท่ี ๑๘ เน่อื งจากเกิดวิกฤตทิ างการเมอื ง หลายประการ ทําใหสง ผลกระทบตอความเช่ือมน่ั และเลือ่ มใสศรทั ธาจากประชาชน จนนาํ ไปสคู วามแตกแยกกนั ภายใน พรรค จนในทีส่ ดุ เมอ่ื วันท่ี ๑๓ กมุ ภาพนั ธ ๒๕๖๐ มีการแยกและเปลี่ยนช่ือพรรคข้ึนมาใหมเปน ๒ พรรค ไดแก พรรค ชายูฮันกกุ ดงั (Liberty Korea Party) และพรรคพารนึ จองดัง (Bareun Party) (ขอ มูลเมื่อวนั ที่ ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๖๐) ๒๕ เปนพรรคฝายรัฐบาล ภายหลังการเลือกตั้งประธานาธิบดีคนที่ ๑๙ ของเกาหลีใต เม่ือวันที่ ๙ พฤษภาคม ๒๕๖๐ ปรากฏวา นายมนุ แจอิน สังกัดพรรคทอมินจดู งั (더불어민주당: Democratic Party of Korea) ไดรับ การเลือกตั้งเปน ประธานาธบิ ดดี ว ยคะแนนเสียงรอยละ ๔๑.๑ ทําใหพรรคดังกลา วกลายเปน พรรคฝา ยรัฐบาลอกี ครง้ั โดย นายมุน แจอนิ ดํารงตาํ แหนง ประธานาธบิ ดีเมอ่ื วนั ที่ ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๖๐ (ขอ มูลเม่ือวนั ที่ ๑๔ พฤษภาคม ๒๕๖๐) ๒๖ กระบวนการแตงตั้งประธานรัฐสภาและรองประธานรัฐสภาน้ัน เริ่มจากการเปดประชุมนัดแรกเพ่ือ ดําเนินการเสนอชื่อ และลงมติเลือกประธานและรองประธานฯ ทั้งน้ี เนื่องจากเปนการประชุมนัดแรกจึงใหท่ีประชุม เสนอใหบุคคลที่เปนสมาชิกหลายสมัยที่มีวาระมากท่ีสุดทําหนาท่ีประธานรัฐสภาชั่วคราวเพ่ือดําเนินการในเร่ืองดังกลาว ซ่ึงกรณผี มู คี ุณสมบตั เิ หมอื นกันเกิน ๒ คน ใหเลือกผทู ม่ี วี ยั วุฒิมากทสี่ ดุ ทาํ หนาที่

๕๔ รัฐสภาสาร ฉบับเดอื นมถิ ุนายน ๒๕๖๐ ของรฐั สภาทก่ี ฎหมายกาํ หนด๒๗ รวมทั้งหนวยงานภายใตสังกัดรัฐสภาท่ีทําหนาท่ีสนับสนุนการ ทาํ งานของสมาชกิ รัฐสภาตามขอมูลขา งตน ทกี่ ลา วมา ๒.การถว งดลุ อาํ นาจระหวางรฐั สภากับฝายบรหิ าร เม่ือเกาหลีใตไดกาวเขาสูสังคมแหงประชาธิปไตยมากข้ึน ทําใหรัฐสภาเปนองคกร ท่ถี อื วา เปน ตวั แทนของประชาชนอยา งแทจ รงิ ในการทําหนา ทต่ี รวจสอบและติดตามการทํางาน ของฝายบริหารไดอยางคอนขางมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะอยางย่ิงการทํางานของ “คณะ กรรมาธิการ” ที่ต้ังขึ้นมาใหสอดคลองกับหนวยงานตาง ๆ ของฝายบริหารเพ่ือติดตามและ ตรวจสอบการทาํ งานของรัฐบาล ท้ังในเร่อื งการพจิ ารณาและตรวจสอบการใชจ า ยงบประมาณ การใหความเหน็ ชอบรางสนธิสญั ญา สัตยาบัน ขอ ตกลง หรืออนื่ ๆ ท่สี าํ คญั การอภปิ รายการ ทํางานและถอดถอนนายกรัฐมนตรีหรือคณะรัฐมนตรี การยื่นกระทูถามเกี่ยวกับการทํางาน ของรัฐบาล การเสนอถอดถอนประธานาธิบดีหรือเจาหนาที่ระดับสูง การผานความเห็นชอบ ใหประกาศมาตรการฉุกเฉินทางการเงิน ประกาศสถานการณฉุกเฉิน หรือกฎอัยการศึก ตาม บทบัญญัติของรฐั ธรรมนูญ ๓. กระบวนการนติ บิ ัญญตั ิ บทบญั ญัติในรฐั ธรรมนูญฉบับปจจุบัน มาตรา ๔๐ บัญญตั ิวา “อาํ นาจนิตบิ ัญญัติ เปนของรัฐสภา” และใหสมาชิกรัฐสภาหรือรฐั บาลมีอาํ นาจเสนอรางกฎหมาย ดังนนั้ รัฐสภา จึงเปนองคกรฝายนิติบัญญัติมีหนาท่ีสําคัญในการบัญญัติกฎหมายตามที่รัฐบาลหรือสมาชิก รฐั สภายืน่ เสนอใหดาํ เนินการจดั ทาํ หรอื แกไ ข ทงั้ น้ี จึงจาํ เปน ตองอาศยั องคป ระกอบและกลไก ท้ังหลายของรัฐสภาในการสนับสนุนเพ่ือใหการดําเนินงานดังกลาวสามารถกระทําไดอยางเปน ระบบ ตามขัน้ ตอนและมีระเบยี บแบบแผนอยางชัดเจน ๒๗ ประกอบดว ย ๑๘ คณะกรรมาธิการ ไดแ ก ๑. คณะกรรมาธกิ ารกิจการสภา ๒. คณะกรรมาธกิ าร กฎหมายและการยุตธิ รรม ๓. คณะกรรมาธิการการเมือง ๔. คณะกรรมาธิการการคลงั ๕. คณะกรรมาธกิ ารวทิ ยาศาสตร เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสาร ๖. คณะกรรมาธิการการศกึ ษา วฒั นธรรม ทอ งเทยี่ วและการกฬี า ๗. คณะ กรรมาธิการการตา งประเทศและการรวมชาติ ๘. คณะกรรมาธิการกลาโหม ๙. คณะกรรมาธกิ ารความปลอดภัยและ การบรหิ ารสาธารณะ ๑๐. คณะกรรมาธกิ ารเกษตร อาหาร กจิ การชนบท ทะเลและการประมง ๑๑. คณะกรรมาธกิ าร อตุ สาหกรรม พาณชิ ยและพลังงาน ๑๒. คณะกรรมาธกิ ารสาธารณสุขและสวัสดิการ ๑๓. คณะกรรมาธกิ ารสิง่ แวดลอ ม และแรงงาน ๑๔. คณะกรรมาธิการคมนาคม ๑๕. คณะกรรมาธกิ ารขอมลู ขา วสาร ๑๖. คณะกรรมาธกิ ารกจิ การสตรีและ ครอบครัว ๑๗. คณะกรรมาธิการสามัญพิเศษเพื่อพิจารณางบประมาณ และ ๑๘. คณะกรรมาธกิ ารสามัญพิเศษเพอ่ื ตรวจสอบจรยิ ธรรม (ขอ มลู ณ วันท่ี ๕ มนี าคม ๒๕๖๐)

๕๕ แผนผังแสดงขน้ั ตอนของกระบวนการนิตบิ ัญญตั ิแหง รฐั สภาสาธารณรัฐเกาหลี ทีม่ า: www.assembly.go.kr จากแผนผังขางตนสามารถสรุปขั้นตอนของกระบวนการนิติบัญญัติไดดังน้ี เมื่อ รัฐบาลหรือสมาชิกรัฐสภายื่นเสนอรางกฎหมายผานประธานรัฐสภาแลวจึงสงตอไปยังคณะ กรรมาธกิ ารที่เก่ียวของเพ่ือดําเนินการพิจารณา ตรวจสอบ และกลัน่ กรองความถูกตอ ง และ เม่ือผานขั้นตอนกระบวนการท้ังหมดแลวจึงเสนอเขาสูที่ประชุมรัฐสภาเพื่อผานความเห็นชอบ และประกาศใชเ ปนกฎหมายตอ ไป นับตัง้ แตเกาหลใี ตไดปฏริ ปู ระบบการทาํ งานในรัฐสภา ไดมกี ารทบทวนแกไ ขหรอื บัญญัติรางกฎหมายเพิ่มขึ้นจํานวนหลายฉบับท้ังรางกฎหมายที่เสนอจากฝายบริหารหรือ สมาชกิ รฐั สภา โดยเฉพาะอยา งยิ่งรา งกฎหมายทีเ่ สนอโดยสมาชกิ รฐั สภานน้ั เมื่อเปรียบเทียบ กับในอดตี พบวา มจี าํ นวนเพ่ิมมากขนึ้ กวา รางทีเ่ สนอจากฝา ยรัฐบาล ทงั้ น้ี เน่อื งจากรัฐสภามี การปรับปรงุ แกไขบทบญั ญตั ิ หรอื กลไก และขั้นตอนการทาํ งานตา ง ๆ โดยเฉพาะการปฏริ ูป องคกรและบุคลากรทั้งหลายของรัฐสภาท่ีสนับสนุนการทํางานของสมาชิกรัฐสภาและคณะ กรรมาธิการ จึงทําใหเอ้อื ตอ การทํางานในกระบวนการนติ ิบญั ญตั ิใหม ีประสทิ ธิภาพมากย่งิ ขน้ึ ๔. การพจิ ารณางบประมาณแผนดนิ แมวาฝายนิติบัญญัติจะเปรียบเสมือนองคกรท่ีทําหนาท่ีตรวจสอบและถวงดุล การใชอํานาจของฝายบริหารก็ตาม แตความเปนจริงอาจกลาวไดวาการทํางานของฝาย นิติบัญญัติยังคงปราศจากอํานาจที่แทจริงในการตรวจสอบการทํางานของฝายบริหารไดอยาง มปี ระสทิ ธภิ าพ โดยเฉพาะประเด็นการพจิ ารณาและตรวจสอบการใชจายงบประมาณแผน ดนิ ท่ียังคงมีขอบกพรองและจําเปนตองแสวงหามาตรการหรือแนวทางเพ่ือเสริมสรางการทํางาน ของรัฐสภาใหมีความเขมแข็งมากยิ่งข้ึนเพื่อใหสามารถตรวจสอบและถวงดุลการใชอํานาจของ ฝา ยบรหิ ารใหเ ปนไปอยางถูกตอง

๕๖ รฐั สภาสาร ฉบบั เดอื นมถิ ุนายน ๒๕๖๐ บทบญั ญัติของรฐั ธรรมนญู ฉบบั ปจจบุ นั มาตรา ๕๔ กําหนดให “รฐั สภามีอํานาจ และหนาที่พิจารณาและตรวจสอบรางพระราชบัญญัติงบประมาณแผนดิน” ดังน้ัน ในแตละป รัฐสภาจึงต้ังคณะกรรมาธิการสามัญพิเศษเพ่ือพิจารณางบประมาณ ประกอบดวย สมาชิก รัฐสภาจาํ นวนทง้ั สน้ิ ๕๐ คน จากตัวแทนพรรคการเมอื งตาง ๆ โดยรัฐสภาเกาหลใี ตถ ือวา คณะกรรมาธิการชุดดังกลาวน้ัน มีความสําคัญอยางยิ่งตอการทําหนาที่พิจารณา ตรวจสอบ และติดตามการใชจายงบประมาณแผนดินใหเกิดประสิทธิภาพและเกิดประโยชนตอประเทศ ดังนั้น สมาชิกรัฐสภาท่ีอยูในคณะกรรมาธิการฯ ชุดนี้ จําเปนตองใชทักษะ ความรู ความ เชีย่ วชาญ และประสบการณอยา งมาก เนื่องจากการดําเนนิ งานทเี่ กย่ี วของนน้ั มคี วามละเอยี ด และซับซอนอยางย่ิง และในอดีตท่ีผานมาน้ันพบวาการดําเนินงานในเร่ืองดังกลาวประสบกับ ปญหาและอุปสรรคหลายประการ สงผลกระทบตอภาพลักษณและประสิทธิภาพการทํางาน ของสมาชิกรัฐสภาอยางหลกี เล่ียงไมไ ด ดงั นั้น เพื่อใหการดาํ เนินงานในกระบวนการพิจารณา ตรวจสอบ และติดตามการ ใชจายงบประมาณแผนดินเกิดประสิทธิภาพมากยิ่งข้ึน รัฐสภาจึงไดทบทวนแกไขรางกฎหมาย สําคัญที่เกี่ยวกับเร่ืองดังกลาว โดยเฉพาะอยางย่ิงมีการจัดต้ังองคกรท่ีสนับสนุนการทํางาน แกสมาชิกรฐั สภาโดยตรงไดแก “สาํ นักงบประมาณรัฐสภา” ขึ้น เพ่อื ทําหนาทใ่ี นการศกึ ษา วิเคราะห และประเมินผลเกี่ยวกับรางงบประมาณรายรับ รายจาย รวมถึงแผนการใชจาย งบประมาณแผนดิน การคํานวณงบประมาณรายรับ รายจายท่ีเปนผลสืบเนื่องหรือผูกพันกับ รางกฎหมายหรอื ญตั ติ และประเดน็ อ่ืน ๆ ทส่ี าํ คัญ เพื่อใชเปนขอมูลสนบั สนุนการทาํ งานแก คณะกรรมาธิการและสมาชิกรัฐสภา สงผลทําใหกระบวนการพิจารณาและตรวจสอบการใชจาย งบประมาณแผนดินเกิดประสิทธิภาพเพิ่มมากขึ้น และเปนการขยายขอบเขตอํานาจการ ทาํ งานของรฐั สภาใหม ีความเขมแข็งข้ึน อกี ทัง้ ชว ยเสรมิ สรางศักยภาพ ความรูค วามเช่ียวชาญ ใหแกสมาชิกรัฐสภาและบุคลากรที่เกี่ยวของทั้งหลายเพื่อใหการทํางานมีประสิทธิภาพและเกิด ประโยชนสงู สุด นอกจากนั้น จาํ เปน ตอ งสงเสริมและเปด โอกาสใหประชาชนสามารถเขามามี สวนรว มในกระบวนการทาํ งานดงั กลา วดว ย ๕. คณะกรรมาธกิ ารในรฐั สภา เม่ือประเทศเขาสูความเปนประชาธิปไตยที่มีความกาวหนามากข้ึน รัฐสภา เกาหลีใตจึงไดปฏิรูปกระบวนการทํางานทั้งหลายในองคกร โดยเฉพาะบทบาทการทํางาน และอาํ นาจหนาทใี่ นคณะกรรมาธิการ ซ่ึงนบั วา มีความสําคญั อยางยง่ิ ท่ีเกย่ี วของโดยตรงกับ กระบวนการนิติบญั ญัติหรืออาจกลา วไดว า เปนผูทาํ หนา ทรี่ กั ษาประตู (gate keeping) รวมถึง

๕๗ การควบคมุ และตรวจสอบการทํางานของฝายบริหารใหมีประสทิ ธภิ าพมากขึน้ สมาชิกรฐั สภา ท่ีเปนตัวแทนท้ังจากพรรครัฐบาลและจากพรรคฝายคานไดตระหนักถึงการใหความสําคัญ ตอการเรงปฏิรูประบบกฎหมาย ซึ่งถือเปนปจจัยสําคัญตอการขับเคลื่อนนําพาประเทศไปสู ความเจริญรงุ เรืองไดน ้นั จงึ ระดมสรรพกําลังทัง้ หลายในการเสนอรางกฎหมายใหม แกไ ขราง กฎหมายเดิมที่ลาหลังเพ่ือบรรเทาหรือขจัดปญหาท่ีเปนอุปสรรคตอการพัฒนาในประเด็นเร่ือง ตาง ๆ ทัง้ นี้ ถือเปนภารกิจหลักของสมาชิกรฐั สภา โดยเฉพาะเปนการแสดงบทบาทสําคัญ ของคณะกรรมาธกิ ารในรัฐสภาทง้ั หลายที่มีจาํ นวนทั้งสิ้น ๑๖ คณะกรรมาธกิ ารสามัญ และ ๒ คณะกรรมาธกิ ารสามญั พิเศษ ตามรายช่อื ท่ีกลา วมาขางตน นนั้ (เชงิ อรรถท่ี ๒๗) นอกจากน้ัน ยังมีคณะกรรมาธิการวิสามัญอีกจํานวนหลายคณะ๒๘ ที่ต้ังขึ้นเปนการเฉพาะตามระยะเวลา ทีก่ ําหนด และเมอื่ พิจารณาถงึ ขัน้ ตอนในกระบวนการนติ บิ ัญญัติ อาจกลา วไดว า บทบาทการ ทํางานหลักของการพิจารณาและกลั่นกรองรางกฎหมายน้ันจะอยูในคณะกรรมาธิการตาง ๆ เกือบท้ังสิ้น จึงนับวาคอนขางจะเบ็ดเสร็จเรียบรอยกอนที่จะเสนอเขาสูที่ประชุมรัฐสภาเพื่อ พจิ ารณาและลงมติเหน็ ชอบตามขนั้ ตอนหรอื รปู แบบทถี่ ูกกาํ หนดขึ้นเทา นน้ั บทสรุป นบั ตง้ั แตป ระเทศเกาหลใี ตไ ดเ รม่ิ เขา สยู ุคแหงการเปนประชาธิปไตยมากขน้ึ ทาํ ให มีการปฏิรูปและปรับโครงสรางการทํางานขององคกรสําคัญในประเทศที่เกี่ยวของกับกิจกรรม ทางการเมอื ง เพ่อื ใหสอดคลอ งและยดึ โยงกบั กระบวนการขบั เคล่อื น และการพัฒนาประเทศ ไดอยางมีประสิทธิภาพ ถือเปนปจจัยสําคัญที่สงผลทําใหประเทศสามารถพัฒนากาวหนา ไปไดอยางรวดเร็ว โดยเฉพาะอยางย่ิงรัฐสภาถือเปนองคกรท่ีใชอํานาจนิติบัญญัติท่ีถือวามี บทบาทและหนาที่สําคัญ ท้ังในเรื่องของการพิจารณาหรือแกไขรางกฎหมาย การพิจารณา งบประมาณแผนดนิ การใหความเหน็ ชอบในสนธิสญั ญา และประเดน็ เรอ่ื งอนื่ ๆ ถอื เปน องคก ร หลักท่ีมีหนาที่ในกระบวนการนิติบัญญัติท่ีสงผลเก่ียวของโดยตรงกับการทํางานของฝายบริหาร ดังน้นั การทาํ งานของรฐั สภาจึงจําเปนตอ งอาศยั องคประกอบ และมกี ลไกการทํางานตา ง ๆ ที่สนับสนุนบทบาทหนาที่ของสมาชิกรัฐสภาเพื่อใหการทํางานเหลานั้นเกิดประสิทธิภาพ และ สามารถตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยา งแทจ รงิ ๒๘ คณะกรรมาธิการเศรษฐกิจสาธารณะ คณะกรรมาธิการสงเสริมอาชีพ คณะกรรมาธิการพัฒนา การเมือง คณะกรรมาธิการกระจายอํานาจ คณะกรรมาธกิ ารนโยบายอตั ราประชากร คณะกรรมาธิการเสริมสรางความ สมั พันธระหวางเกาหลเี หนือและเกาหลใี ต และคณะกรรมาธิการแกไ ขรฐั ธรรมนูญ

๕๘ รัฐสภาสาร ฉบับเดอื นมถิ ุนายน ๒๕๖๐ ระบบรัฐสภาของเกาหลีใตเปนแบบสภาเดียว คือ สภาผูแทนราษฎร มีสมาชิก จาํ นวนทัง้ สิ้น ๓๐๐ คน ทีม่ าจากการเลือกตงั้ โดยตรงของประชาชน ทงั้ สมาชิกรฐั สภาแบบ แบง เขตเลอื กตงั้ และแบบบัญชีรายช่ือพรรค โดยกาํ หนดใหม วี าระดาํ รงตาํ แหนงคราวละ ๔ ป การทาํ งานของรฐั สภา ประกอบดว ย คณะกรรมาธิการสามัญ ๑๖ คณะ และคณะกรรมาธิการ สามัญพิเศษอีก ๒ คณะ ซ่ึงถือเปนองคประกอบสําคัญตอกระบวนการทํางานในรัฐสภาท่ี ยึดโยงกบั หนวยงานตาง ๆ ของฝายบรหิ ารในการทาํ หนาท่ีตดิ ตาม ตรวจสอบ และควบคุม การทํางาน ทัง้ นี้ ประสทิ ธิภาพการทาํ งานของสมาชิกรัฐสภาจะมากนอ ยเพียงใดนั้น นอกจาก ขึ้นอยูกับความรู ความเช่ียวชาญ และทักษะของตัวสมาชิกรัฐสภาเองแลว ปจจัยสําคัญ อกี ประการหนงึ่ คอื องคก รและบุคลากรในวงงานรฐั สภา ซึง่ ถือเปน กลไกสาํ คัญทีท่ าํ หนาที่ สนบั สนนุ การทาํ งานของคณะกรรมาธกิ ารและสมาชกิ รัฐสภา นอกจากน้ัน ระบบพรรคการเมืองในเกาหลีใตนับวาคอนขางมีความเขมแข็งและ สามารถเปด โอกาสใหป ระชาชนไดเขา ไปมีสวนรวมในกจิ กรรมทางการเมอื งไดอ ยางหลากหลาย โดยเฉพาะในประเด็นเกี่ยวกับกระบวนการสรรหาตัวแทนผูสมัครรับเลือกตั้งเปนสมาชิกรัฐสภา ของพรรคการเมือง ถือเปนกิจกรรมทางการเมืองรูปแบบหนึ่งที่สะทอนใหเห็นถึงพัฒนาการ ของระบอบประชาธปิ ไตย เนื่องจากเปนการเปด โอกาสและชวยสงเสรมิ ใหประชาชนไดเ ขาไปมี สวนรวมทางการเมืองต้ังแตข้ันตอนแรกในกระบวนการเลือกตั้ง นับเปนอีกหน่ึงชองทางใน การทอนอํานาจการผูกขาดของผูบริหารพรรคการเมืองหรือกลุมผลประโยชนทางการเมืองได อีกดวย นอกจากน้ัน การสงเสริมบทบาทของสตรีใหสามารถเขาไปมีสวนรวมในกิจกรรม ทางการเมืองมากข้ึนนั้น ยังเปนการชวยสะทอนใหเห็นถึงการใหความสําคัญของความ เทา เทียมกนั ในสงั คมมากขึ้น

๕๙ บรรณานกุ รม หนังสือ 임성호. 한국국회와 :정치과정 Korean National Assembly: Its Political Process, ,의회정치연구회 2010. . 2013.이영재.정치과정론:한국 정당 내부구조의 역사적 변화. 동국대학교 John Kie-chiang Oh: เขยี น, เกยี รตชิ ยั พงษพ าณชิ ย: แปล. การเมอื งเกาหลใี ต (Korean Politics: The Quest for Democratization and Economic Development) สํานกั พมิ พม ตชิ น. ๒๕๔๗. งานวจิ ยั และวิทยานพิ นธ Hye Jin Oh. Influence of Party and Standing-Committees on Law-Making Decision in Korean National Assembly. Sookmyung Women’s University. 2557. 18 . 2012.전진영, 박찬욱. 제 대 국회 상임위원회의 입법권력 분석. 국회입법조사처 입법조사관, 서울대학 สมใจ ทองกุล. การสรรหาตัวแทนพรรคเพื่อลงสมคั รรบั เลือกตั้งสมาชกิ รัฐสภาของเกาหลีใต (ตอนท่ี ๑). ศูนยขอมูลดา นตา งประเทศของรฐั สภา. สาํ นกั งานเลขาธกิ ารสภาผูแ ทน ราษฎร. ๒๕๕๙. สมใจ ทองกุล. รฐั สภาเกาหลีใตกับบทบาทในการพิจารณางบประมาณแผนดิน. ศนู ยขอมูลดาน ตางประเทศของรัฐสภา. สํานกั งานเลขาธิการสภาผแู ทนราษฎร. ๒๕๕๘. สมใจ ทองกลุ . รฐั สภาเกาหลใี ตก บั บทบาทในการตรวจสอบ. รัฐสภาสาร ปท ่ี ๖๓ ฉบบั ที่ ๑๐ เดอื นตุลาคม ๒๕๕๘. สอ่ื อิเลก็ ทรอนกิ ส 발췌 개헌[ 拔萃改憲 ]. สืบคน เมือ่ วันท่ี ๓ มกราคม ๒๕๕๙ จาก http://terms.naver.com/ entry. nhn?docId =940745&cid=47322&categoryId=47322 .역대국회소개 สืบคนเม่ือวันที่ ๓ มกราคม ๒๕๕๙ จากhttp://www.assembly.go.kr/views/cms/ assm/ assembly/asshistory/asshistory0101.jsp 대한민국 제20대 국회.สบื คน เมอื่ วันท่ี ๓๐ มกราคม ๒๕๖๐ จาก http://ko.wikipedia.org.wiki.

๖๐ รฐั สภาสาร ฉบบั เดอื นมถิ นุ ายน ๒๕๖๐ 4.19 혁명สบื คน้ เมอ่ื วนั ท่ี ๙ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๐ จาก http://kin.naver.com/qna/detail.nhn?d1id =13&dirId102&docId=255792761&qb=NC4xOe2YgeuqhQ==&enc=utf8&section= kin&rank=1&search_sort=0&spq=0&pid=T5YSyspVuE8sssGU0uNsssssstl-413936 &sid=/ 4tUkMknGeLBmysIuPWKFw%3D%3D 5.18광주 민주화 운동이란?. สบื คน เมือ่ วนั ที่ ๑๘ กุมภาพนั ธ ๒๕๖๐ จาก http://naver.com. 대한민국 제18대 국회. สืบคนเม่ือวนั ที่ ๒๒ กมุ ภาพันธ ๒๕๖๐ จาก https://ko.wikipedia. org/ wiki/% EB%8C%80%ED%95%9C%EB%AF%BC%EA%B5%AD_%EC%A0%9C 18%EB%8C%80_%EA%B5%AD%ED%9A%8C :국회도서관 조직 및 업무. สบื คน้ เมอ่ื วนั ท่ี ๒๗ กมุ ภาพนั ธ์ ๒๕๖๐ จาก http://www.nanet.go.kr/ libintroduce/etc/orgJobView.do .상임위원회 สืบค้นเมอ่ื วนั ที่ ๕ มีนาคม ๒๕๖๐ จาก namu.wiko.

๖๑ ประวตั ศิ าสตรผลู ้ีภยั เกาหลีเหนอื อักษราภัค ชัยปะละ* ผูลภ้ี ยั เกาหลีเหนือมไิ ดเปน ประเด็นท่เี พิง่ เกิดขึน้ หากแตมปี ระวัตศิ าสตรการอพยพ มาต้ังแตส มยั ราชวงคโชซอนกวา ๕๐๐ ปมาแลว จากจํานวนผลู ภี้ ัยเกาหลเี หนือมีเพม่ิ มากขน้ึ ทุกวันการจะเขาใจปรากฏการณดังกลาวตองเขาใจผานมุมมองทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม อันเปน ปจจยั สาํ คญั ที่เรารจู กั กันวา ปจจัยผลัก (Push Factor) และปจ จัยดึง (Pull Factor) ซง่ึ มีรายละเอยี ดเนอ้ื หาดังตอไปนี้ ปจจยผลก (Push Factor) ปจจัยผลักที่ทําใหชาวเกาหลีหลบหนีออกจากประเทศ คือ สภาพสังคมท่ีเกิดจาก ปญหาความอดอยาก สภาพปญหาเศรษฐกิจตกต่ํา สภาพส่ิงแวดลอมและภูมิศาสตรท่ีพ้ืนท่ี สวนใหญเปนภูเขาไมสามารถทําการเกษตรผลิตอาหารใหเพียงพอกับความตองการภายใน ประเทศเกดิ ปญ หาความอดอยากหวิ โหยและขาดสารอาหาร จงึ เกดิ ความตองการแสวงหาชวี ิต * อาจารยป ระจําสาขาวิชารฐั ศาสตร คณะรฐั ศาสตรแ ละสงั คมศาสตร มหาวิทยาลัยพะเยา

๖๒ รฐั สภาสาร ฉบบั เดือนมิถนุ ายน ๒๕๖๐ ใหมยังประเทศเกาหลีใตหรือประเทศที่สาม ตองการหนีระบอบการปกครองแบบคอมมิวนิสต ที่ผูนําใชอํานาจเบ็ดเสร็จ ประชาชนท่ีมีความรูไมสามารถวิพากษวิจารณรัฐบาลได อีกท้ังยัง ถูกกําหนดรูปแบบการดําเนินชีวิตในทุกดาน และสุดทายทําใหเกิดการละเมิดสิทธิมนุษยชน ส่ิงเหลา นีเ้ ปนแรงบบี ใหช าวเกาหลีเหนือจํานวนมากพยายามหาทางหลบหนอี อกนอกประเทศ๑ ปญหาความอดอยาก เปนสิ่งท่ีละเลยไมไดท่ีจะตองพูดถึงขอมูลทางสถิติท่ีพบวาจํานวนผูลี้ภัย เกาหลีเหนือเพ่ิมมากขึ้นเรื่อยๆ ในจีน จากผลการรายงานทางสถิติฐานขอมูลของรัฐบาล สหรัฐฯ กลุม NGOs และรัฐบาลเกาหลีใต ขอมูลเชิงประวัติศาสตรชี้ใหเห็นวา ประเด็น ดานวิกฤตกิ ารณอาหารในเกาหลเี หนือมนี ักวิชาการเกาหลีนามวา ชนุ ฮี ลมิ นกั วจิ ัยรนุ เยาว ของสถาบันเกาหลีระหวางประเทศไดเขียนหนังสือเกี่ยวกับวิฤติการณอาหาร บทบาทท่ี เปลี่ยนแปลงไปและทัศนคติของผูหญิงชาวเกาหลีเหนือ๒ นอกจากน้ีแลว วิกเตอร ชา นักประพันธและศาสตราจารยทางดานเอเชียศึกษาเปนบุคคลหนึ่งในสมาคมเกาหลีในระหวาง การขับเคล่ือนนโยบายของประธานาธิบดีบุช ประเด็นดังกลาวเร่ิมข้ึนต้ังแตป ๑๙๙๐ พบวา ประเด็นดานวิกฤติการณอ าหารถือเปนประเดน็ หลักในการอพยพยา ยถ่นิ ฐานไปยงั จีน๓ หลกั ฐาน ทางประวัติศาสตรช้ีใหเห็นชัดเจนในป ๑๙๕๗ รัฐบาลเกาหลีเหนือไดริเริ่มการกุมอํานาจจาก ประชาชน ซง่ึ โดยสว นใหญประกอบอาชพี เกษตรกรรมตามไร นา สวน ทว่ั ไป สภาพวิถีชวี ิตของ คนเหลาน้ีถูกกําหนดโดยรัฐบาลโดยตองสงอาหาร และแบงปนอาหารใหเทาเทียมตามสัดสวน อายุ การประกอบอาชพี สถานะของครอบครัว เปน ตน คนทํางานโดยปกติจะไดรับสว นแบง ๗๐๐ กรมั ๕๐๐ กรัม สําหรับนักเรยี น ๓๕๐ กรมั สาํ หรบั แมบ า น เพ่ือสนบั สนุนใหพ วกเขาไดพ อ ทํางานบาง และ ๑๐๐ กรมั สาํ หรบั เด็กท่เี พิ่งคลอด อาหารที่ใชส าํ หรับแจกจายคือขา วจําพวก ขา วบารเ ลย ขาวโพด เปน ตน ๔ ชาวเกาหลีเหนือโดยสว นใหญจึงบริโภคเพียงแคข า วซึง่ ยงั ขาด สารอาหารหลกั ประเภทอน่ื ๆ ทีจ่ ะชวยเสรมิ สรางภูมคิ มุ กันในหนาหนาว ๑ บญญาภา นกกร่ิม และคณะ. (๒๕๕๖). นโยบายการปฏิบัติตอคนตางดาวหลบหนีเขาเมืองชาว เกาหลีเหนือ. วารสารปารชิ าต,ิ ๑, น. ๑๐๔. ๒ Lee, Soon-Hee. (2005). The Food Crisis and The Changing Roles and Attitudes of North Korean. Women Korea. Institute for National Unification: South Korea. pp. 1-19. ๓ Victor D. Cha. (2012). The Impossible State: North Korea, Past and Future, p. 190. ๔ บญุ ชยั ใจเยน็ . (๒๕๕๗). คิม จ็อง-อึน ผนู าํ ท่อี ายุนอ ยทสี่ ุดในโลก.

๖๓ พลังงานในการทํางานนั้นก็คือ โปรตีน ซึ่งนับวาเปนของหายาก ในหนังสือเร่ือง “ไขปรศิ นา อาณาจกั รสนธยาเกาหลเี หนอื ” โดยโฆษติ ทพิ ยเ ทยี มพงษ๕ ไดเ ขยี นเกย่ี วกบั ชวี ประวตั ิ ของ คมิ อิล ซุง เปน ผนู ําตลอดกาลไดเลาถึงเนือ้ หมเู อาไวว า “ในวันทีเ่ ขาลมปว ยจากการเปน ไขห วดั ในชว งฤดหู นาวประกอบกบั ภาวะขา วยากหมากแพง เนอ้ื หมถู อื เปน ของหายาก กระนน้ั แลว ยาของ คิม อิล ซุง เม่ือรูวาหลานของตนปวยก็สืบเสาะหาเน้ือหมูใหหลานของตน เม่ือ คิม อลิ ซุง ไดท านแลวทาํ ใหอาการไขห วดั นน้ั ไดห ายเปน ปลดิ ทิง้ คิม อลิ ซงุ จงึ ไดแตภ าวนา วาหากตนเปนไขหวัดอีกเม่ือไหร...เม่ือน้ันเขาจะไดล้ิมรสเนื้อหมูโอชะน้ันอีกครั้ง” เชนเดียวกัน กบั การสัมภาษณข อง เลนโคว กบั กลมุ NGOs ท่เี ขาไปชว ยเหลอื ผูประสบภยั พบวา ดวยเงอ่ื นไข ที่โปรตีนเปนสิ่งขาดแคลนในชวงป ๒๐๑๑ คนเกาหลีเหนือไดรับชิ้นเนื้อในวันเฉลิมฉลองของ วันเกิดทานผูน ํา คมิ อิล ซงุ ซ่งึ เปน ส่งิ ลาํ้ คาและหายากมากที่รฐั บาลจดั หาให๖ ในป ๑๙๙๐ รัฐบาลเกาหลีเหนือไดรับรายงานวาจํานวนผูล้ีภัยเกาหลีเหนือได ยายถ่นิ ฐานเพ่มิ ข้นึ ไปทางแมน้าํ ยาลู และแมนํา้ ตูเมน เพ่อื ไปยังจีน อันเน่อื งมาจากผลกระทบ ทางดานอาหาร วิกฤติการณอาหารในเกาหลีเหนือไดทะยานความรุนแรงไปสจู ุดสูงสุดในชวงป ๑๙๙๗–๑๙๙๘ ท่พี บวารัฐบาลเกาหลีเหนือสามารถเล้ยี งดูประชากรของตนเองไดเพียงรอยละ ๖ เทา นัน้ ๗ สาเหตุประการแรกของวกิ ฤตกิ ารณอาหารนาจะเกิดข้ึนในชว งปลายป ๑๙๘๐ และ ยังเปนตนตอของปจจัยอื่นๆ ตามมาจนกระท่ังป ๑๙๙๐ แมวาสาเหตุประการแรกของ วิกฤตกิ ารณอ าหารเริ่มปรากฏใหเ หน็ ต้ังแตกลางป ๑๙๘๐ และเพม่ิ ทวคี วามรนุ แรงอยา งเห็นได ชัดเจนในป ๑๙๙๐ แมว าเกาหลีเหนือจะพบกับปญ หาดา นการขาดแคลนอาหารมานานตงั้ แต ในอดีตแลวก็ตาม แตปญหาก็เร่มิ รุนแรงข้นึ ในชวงของการลมสลายของสหภาพโชเวียต คร้งั หน่งึ สหภาพโซเวียตไดสนับสนุนทางดานพลังงาน เมล็ดพันธุขาว และปุย ซ่ึงเปนความสัมพันธ ระหวางประเทศในฐานะประเทศคอมมิวนิสตเชนเดียวกัน แตเนื่องจากสหภาพโซเวียตพบกับ ปญหาเศรษฐกิจภายในประเทศหลังจากส้ินสงครามโลกครั้งที่ ๒ ดังนั้นสหภาพโซเวียตจึงได หยุดการชวยเหลือแกเกาหลีเหนือดานพลังงาน วัตถุดิบดานการผลิต เกาหลีเหนือจึงขาด ๕ โฆษิต ทพิ ยเ ทยี มพงษ. (๒๕๕๕). ไขปรศิ นา อาณาจักรสนธยาเกาหลเี หนือ. ๖ Andrei Lankov. (2012). The Impossible State: North Korea, Past and Future. Personal Interview on Victor Cha book. ๗ Lee Kyo-Duk and el.. (2008). Changes in North Korea as Revealed in the testimonies of Seatomins.

๖๔ รัฐสภาสาร ฉบบั เดือนมิถุนายน ๒๕๖๐ สภาพคลองทางดานการเกษตรเพียงไมนานก็นําไปสูความลมเหลวของระบบการกระจาย อาหารสสู าธารณะในเวลาตอมา๘ ดว ยสภาพภมู ปิ ระเทศทเ่ี ตม็ ไปดว ยความเลวรา ยทางธรรมชาติ เชน นาํ้ ทว ม สนึ ามิ ความแหงแลง ความหนาวเหน็บ และฝนแลง เปน ตน ในป ๑๙๙๕ และ ๑๙๙๖ เกดิ เหตกุ ารณ พายุไตฝุนในปเดียวกันเขากระหน่ํายิ่งทวีคูณความรุนแรง ภูมิศาสตรของเกาหลีเหนือท่ี ประสบกับภัยธรรมชาติอยูบอยคร้ังเกาหลีเหนือตองตกอยูในชวงระยะเวลาอันเลวรายนี้ กวา ๓๘ ป โดยเฉพาะอยา งยงิ่ ความเหน็บหนาวและแหง แลงทําใหพชื พันธไุ มส ามารถเจริญ เติบโตไดและฤดูกาลเพาะปลูกก็สั้น นอกจากนี้ เกาหลีเหนือพ้ืนที่โดยสวนใหญเปนภูเขา ซ่ึงไมเหมาะในการเพาะปลูกเชนเดียวกับพื้นท่ีราบลุม ขอเสียเปรียบดานภูมิศาสตรและการ วางแผนบริหารจัดการของรัฐบาลท่ีขาดความเช่ียวชาญ รัฐบาลเกาหลีเหนือไดสนับสนุน ใหทําการเกษตรโดยการใชสารเคมี ทําใหสภาพดินถูกกัดกรอนกลายเปนดินท่ีไรคุณภาพ ดวยเหตุนี้เองจึงมีการบุกเบิกปาเพิ่มข้ึนเรื่อยๆ ทําใหจํานวนตนไมลดลง และเกิดน้ําทวม ครั้งใหญในเวลาตอ มา๙ รฐั บาลเกาหลเี หนอื เรม่ิ ทจ่ี ะกระตนุ โครงการดา นอาหาร เชน การรบั ประทานอาหาร ทท่ี าํ จากขา วโอต ๒ มอ้ื ตอ วนั และโครงการในลกั ษณะเดยี วกนั อกี หลายโครงการ คนสว นใหญ เร่มิ ท่จี ะไดรับอาหารนอยลง กระท่งั พวกเขาตองรับประทานอาหารโดยใชรากหญากับเมล็ดขาว เปลือกไมเ พ่ือใหมีชีวติ รอด ในเดอื นสิงหาคมป ๑๙๙๘ ถงึ เดือนเมษายน ๑๙๙๙ พวกเขา ตองขายขาวของเครื่องใชเพ่ือนําเงินไปซื้ออาหารประทังความอดอยาก๑๐ อยางไรก็ตาม ความอดอยากก็ยิ่งทวีคูณความรุนแรงมากข้ึนเร่ือยๆ เม่ือการประกอบอาชีพ พื้นที่ในการ ทํามาหากิน การแบงชวงชั้นทางสังคม และการควบคุมอยางรัดกุมของรัฐบาลเกาหลีเหนือ นําไปสูการแบงขอบเขตการถือครองทรัพยสินซ่ึงเปนผลกระทบของการขาดแคลนอาหาร นั้นหมายความวาตางคนตางเห็นแตผลประโยชนสวนตน นครเปยงยางสถานท่ีอุตสาหกรรม ใหญที่สุดในเกาหลีเหนือและชีวิตความเปนอยูของคนในแถบน้ีคอนขางอยูดีกินดี ซึ่งแตกตาง จากทางตอนบนของเกาหลีเหนืออยา งส้นิ เชิง เกือบรอ ยละ ๘๐ ของผลู ้ีภัยไปยงั จีนมกั มาจาก เกาหลเี หนอื ดว ยเหตุผลหลายประการ เชน สภาพภมู ิศาสตร โดยขอบเขตของแมน้าํ ยาลแู ละ ๘ John Feffer. (2006). The future of US-Korean Relations. Routledge: New York, p. 131. ๙ Victor D. Cha. (2012). The Impossible State: North Korea, Past and Future, p. 190. ๑๐ Cecillia Bailliet. (2008). The State Responsibility of China For The North Korea Refugees.

๖๕ ตูเมน เสนทางดังกลาวเปนเสนทางที่งายตอการลี้ภัยไปจีน ความขาดแคลนดานอาหารซึ่งเปน ปจจัยหลักท่ีทําใหคนเกาหลีเหนือมีชีวิตอยูได เปนสาเหตุหนึ่งของการลมตายเปนจํานวนมาก ประกอบกับโรคระบาดและการขาดสารอาหาร นํ้าด่ืม นํ้าอุปโภคบริโภค สภาพแวดลอม ท่ีไมเหมาะสมในการดํารงชีวิต เปนตน สิ่งเหลาน้ีเปนสาเหตุโดยตรงและโดยออม จํานวน ประชากรกวา ๒๐๐,๐๐๐ คน ตองกลายเปนเหยื่อของความหิวโหย อยางไรก็ตาม รัฐบาล เกาหลีใตมีรายงานเก่ยี วกับผเู สียชีวิตคาดวามีจํานวนมากกวาตัวเลขดังกลาวประมาณ ๓–๔ เทา ดวยการติดตามของระบบการบริหารจัดการท่ีมีความแมนยําสูงเปดเผยวา วิกฤติการณอาหาร ในเกาหลเี หนอื มีผูเสียชีวิตมากกวา ๖๐๐,๐๐๐–๑,๐๐๐,๐๐๐ คน ประมาณ ๓ ใน ๕ ของ ประชากรท้ังหมด๑๑ ในปจจุบันเกาหลีเหนือก็ยังไมมีศักยภาพเพียงพอเทาที่ควรในการดูแลประชากร ทางดานอาหาร แตก็ยังมีหลายประเทศท่ีใหการสนับสนุนทางดานอาหาร เชน เกาหลีใต จีน สหรัฐอเมริกา ญี่ปนุ สหภาพยโุ รป เปน ตน ในป ๒๐๐๒ เกาหลีเหนือไดประกาศเพอ่ื ขอ ความชวยเหลือทางดานอาหารเพ่ิมเติม๑๒ ในระหวางกลางป ๒๐๐๐ องคการอาหารโลก (WFP) ไดแถลงการณวา ภาวะความอดอยากจะกลับมาในเกาหลีเหนืออีกคร้ัง และรัฐบาล ก็จะตองชวยเหลือกลุมชาวนาผูปลูกขาวอีกและเสนอแนะใหรัฐบาลไดมีแผนการรองรับ ความเส่ียงทางดานอาหาร๑๓ แมผลผลิตทางการเกษตรจะเพ่ิมข้ึนกวา ๒.๗ ลานตัน ในป ๑๙๙๗ เพิ่มขน้ึ เปน ๔.๒ ลา นตัน ในป ๒๐๐๔๑๔ ตอมาในป ๒๐๐๘ ภาวะความอดอยากก็ ยงั เปน ปญหาคกุ คามเกาหลีเหนืออยางตอ เน่ือง ประกอบกบั น้ําทวมในป ๒๐๐๗ ทาํ ใหผ ลผลติ ทางการเกษตรเสียหายจํานวนมาก ในป ๒๐๑๒ รายงานขององคก ารอาหารโลกเผยออกมาวา เกาหลีเหนือจะไดรับการสนับสนุนทางดานอาหารโดยเร็วที่สุด และจะถูกสงถึงมือพลเมือง เกาหลีเหนือโดยตรง อยางไรก็ตาม เกาหลีเหนือก็ยังคงปฏิเสธการชวยเหลือและขับไลกลุม NGOs ออกนอกประเทศ๑๕ ๑๑ Victor D. Cha. (2012). The Impossible State: North Korea, Past and Future. p. 188. ๑๒ Meredith Woo-Cumings. (2002). The political ecology of famine: the North Korean catastrophe and its lessons. ๑๓ Sarah Buckley. North Korea’s problem with food [Online] 23 September 2005. From http://news. bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4072280.stm ๑๔ Mark E. Amayin and Marry Brth D. Nikitin, Foreign Assistance to North Korea [Online] 2 April 2014. From: https://fas.org/sgp/crs/row/R40095.pdf ๑๕ Tania Branigan. UN fears tragedy over North Korean food shortage [Online] 17 April 2008. From: http://www.theguardian.com/world/2008/apr/17/korea.food

๖๖ รฐั สภาสาร ฉบบั เดอื นมถิ ุนายน ๒๕๖๐ การล้ภี ยทางการเมอื ง การล้ีภัยทางการเมืองแมจะเปนปจจัยที่มีผลกระทบนอยเพียงแครอยละ ๒๑๖ จากการสํารวจของสํานัก Human Rights Watch แตก็มีผลกระทบมาอยางยาวนานตั้งแต เกาหลีเหนือตกเปนเมืองข้ึนของญี่ปุน แมปจจัยดานอาหารและความอดอยากจะเปน ปจจัยหลักของสาเหตุการลี้ภัย หากแตปจจัยการเมืองถือเปนปจจัยท่ีเกิดขึ้นกอนตั้งแตยุค อาณานิคมและก็ยังมีมาอยูเร่ือยๆ จนถึงปจจุบัน เพ่ือใหเขาใจประวัติศาสตรการล้ีภัยจึง จาํ ตองศึกษาเชิงประวตั ิศาสตรการเมอื งควบคูไ ปดวย ในป ๑๙๓๐ ญี่ปุนเขายึดแมนจูเรียทางตอนใตของจีนดวยเหตุผลท่ีตองการ เขามามีอิทธิพลในจีนและแผขยายไปจนถึงสหภาพโซเวียต ประกอบกับความอุดมสมบูรณ ของทรัพยากรธรรมชาติที่จําเปนในการพัฒนาอุตสาหกรรมและจุดยุทธศาสตรทางการทหาร ที่สําคัญ เมื่อญี่ปุนขยายอํานาจไปในภาคพื้นทวีปเอเชียไดโดยฐานทัพจากเกาหลี ตั้งแต อตุ สาหกรรมเหลก็ เคมี เพ่อื รองรบั ฐานการขยายตัวดงั กลาวญ่ปี นุ จึงตอ งการขนุ นางชนั้ สูงของ ญป่ี นุ เขามาลงทุน เกาหลีจงึ ไดรบั ผลประโยชนด วย แตทวาไมไดเ ปน เชนนนั้ ผปู ระกอบการชาว เกาหลมี ีโอกาสนอยมากในการลงทุนทางเศรษฐกิจ อกี ท้ังยังไดรับคาจางท่ตี ่ํา๑๗ ขณะเดียวกันก็เกิดภาวะเศรษฐกิจตกต่ําท่ัวโลก ชาวเกาหลีไดรับผลกระทบอยาง หลีกเล่ียงไมพ น ทัง้ ชาวนาตา งอดอยากลมตายมากมายและผคู นตางไรงานทํา ย่ิงทาํ ใหช าวนา กวา ๒๐๐,๐๐๐ คน ละทงิ้ ไรนาในระหวางป ๑๙๒๕ – ๑๙๒๙ และในชวงตน ป ๑๙๓๐ จํานวน ชาวนากวา ๓๐๐,๐๐๐ คน ตอ งจากบา นเรอื นของตนไปแสวงหาอาหารจากแหลง อนื่ จํานวน ผูทิ้งถิ่นเพิ่มขึ้นเปน ๑.๑ ลานคน ในชวงครึ่งหลังป ๑๙๓๐ คนเหลาน้ีบางสวนมุงขึ้นไปทาง ทิศตะวนั ตกเฉยี งเหนอื สแู มนจูเรียของจีน ในขณะทบ่ี างสว นอพยพไปอาศัยอยูในญปี่ นุ ในเดอื นกรกฎาคม ป ๑๙๓๗ ไดเ กดิ สงครามจนี –ญป่ี นุ ครง้ั ท่ี ๒ สบื เนอ่ื งมาจนกระทง่ั ในป ๑๙๔๑ ญป่ี นุ ไดเ ขา รว มกบั ฝา ยอกั ษะและเกาหลใี นฐานะทอ่ี ยภู ายใตก ารปกครองของญป่ี นุ จึงถูกใชเปนฐานทัพในการทําสงครามกับสหรัฐอเมริกา โดยญี่ปุนมีนโยบายเกณฑชาวเกาหลี ๑๖ Yoonok Chang, Stephan Haggard, and Marcus Noland. Migration Experiences of North Korean Refugees: Survey Evidence from China [Online] 29 December 2014 From: http://www.iie.com/publications/wp/ wp08-4.pdf, p. 5. ๑๗ พพิ าดา ยงั เจรญิ . ประวตั ศิ าสตรเ กาหลตี ง้ั แตป ลายครสิ ตศ ตวรรษท่ี ๑๙ ถงึ กลางครสิ ตศ ตวรรษท่ี ๒๐: การแขงขันและการแทรกแซงจากตางชาติ อาณานิคมและชาตินิยม. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพ จุฬาลงกรณ มหาวิทยาลัย, น. ๒๒๙-๒๓๐.

๖๗ เขา รว มรบในสงคราม ซงึ่ กองทัพญีป่ นุ เริม่ กําลงั พลจากอาสาสมคั รชาวเกาหลีตงั้ แตป  ๑๙๓๘ มเี ยาวชนเกาหลเี ปน อาสาสมคั รประมาณ ๑๕,๐๐๐ คน ซง่ึ ในจาํ นวนนม้ี ี ปก ซงุ ฮี (Pak Chung Hee) ผูนําสาธารณรัฐเกาหลีชวงป ๑๙๖๑–๑๙๗๘๑๘ เม่ือสงครามแปซิฟกดําเนินไปอยางยืดเยื้อ ญป่ี นุ ขาดกาํ ลงั พลมากขน้ึ จงึ เรม่ิ มกี ารเกณฑท หารชาวเกาหลใี นป ๑๙๔๓ โดยมกี องพลชาวเกาหลี จํานวน ๑๘๗,๐๐๐ คน ทหารเรือ ๒๐,๐๐๐ คน ในชว งสดุ ทา ยทีญ่ ปี่ นุ ปกครองเกาหลี สงั คม เกาหลีตกอยูภายใตการกดดันทางการเมืองและการถูกระดมแรงงานเกาหลีเพ่ือใชในสงคราม ชาวเกาหลีหลายลานคนถูกบังคับใหละทิ้งบานเรือน และถูกสงไปทํางานในตางแดนหรือใน จังหวัดทางตอนเหนือ ชาวเกาหลีตองทนทุกขทรมานจากการขาดแคลนสิ่งอุปโภคบริโภค อันเนื่องมาจากสงคราม รวมทั้งถูกบังคับใหบริจาคส่ิงของสวนตัว เชน เคร่ืองประดับท่ีทํา จากเงิน ทอง อปุ กรณทองเหลอื ง เพ่อื นําไปหลอมทําอาวธุ นอกจากนี้ ญีป่ นุ ยงั มีนโยบาย กลนื ชาตเิ กาหลีใหส้ินซาก การบงั คบั ใหอพยพ (coercive migration) ท่เี กดิ ขึ้นภายหลังการผนวก ดนิ แดนเกาหลเี ปน ของญป่ี นุ ในป ค.ศ. ๑๙๑๐ นน้ั เกดิ ขน้ึ เมอ่ื ชาวญป่ี นุ ไดย ดึ ทด่ี นิ ราวรอ ยละ ๘๐ ของคนเกาหลีไปเปนของตน ทําใหชาวนาเกาหลีท่เี คยเปนเจาของท่ที ํากินตองกลายเปนคนเชา คนเหลาน้ีจําเปนตองหักรางถางพงที่ดินตามเชิงเขาและบนภูเขาเพื่อนํามาเปนพื้นท่ีเพาะปลูก กอใหเกิดเปนการทําไรเล่ือนลอย ซึ่งผลผลิตที่ไดรับไมพอเพียงในการเลี้ยงดูครอบครัว อีกทั้ง เปนงานท่ยี ากลําบากอยางย่งิ ทําใหทุกชีวิตท่ที ําไรตางตองทนทุกขเวทนา อาศัยอยตู ามปาเขา ดังนั้น คนเกาหลีบางสวนจึงตองเดินทางหลบหนีความทุกขยากไปหาท่ีทํากินในดินแดนอื่น อนึ่ง ผูปกครองชาวญ่ีปุนพยายามใชอํานาจแสวงหาผลประโยชนจากคนเกาหลีอยางไรความ ปราณี ก็ยง่ิ ทาํ ใหเ กิดการผลักดนั ใหพ วกเขาหลบหนไี ปยังตา งประเทศมากขึ้น ไมเวน แมก ระทัง่ ผหู ญิงถูกเกณฑไ ปเปนแรงงานทางเพศจํานวนกวา ๒๐,๐๐๐ คน เปนท่ีรูจักในนาม “Comfort Women” ซํ้าเติมใหชาวเกาหลีเกลยี ดชงั ญีป่ นุ เพิ่มทวคี ูณ กระท่งั มีชาวเกาหลที ่ีถูกบังคับใหออกจากพ้นื ที่และลี้ภยั ดว ยสภาวะท่กี ดดันไปในพน้ื ทต่ี างๆ เชน จนี แมนจเู รยี ไซบีเรีย มองโกเลยี ไตห วัน ญีป่ ุน เอเชยี ตะวันออกเฉียงใต เกาะตางๆ ในมหาสมทุ ร แปซิฟก และไกลออกไปถึงสหรัฐอเมรกิ า เปน ตน๑๙ ๑๘ ปก ซงุ ฮ,ี [ออนไลน] ๑๕ ธนั วาคม ๒๕๕๗. จาก http://en.wikipedia.org/wiki/Park_Chung-hee ๑๙ Donna M. Hughes, Katherine Y. Chon, and Derek P. Ellerman. nd., Modern-Day Comfort Women: The U.S. Military, Transnational Crime, and the Trafficking of Women [Online] 12 December 2014. From: http://www.uri.edu/artsci/wms/hughes/modern_day_comfort_women.pdf

๖๘ รัฐสภาสาร ฉบบั เดือนมิถุนายน ๒๕๖๐ อยางไรก็ตาม ยังมีกลุมชาวเกาหลีท่ีพยายามลุกขึ้นมาตอตานการขยายอิทธิพล ของญี่ปุนโดยมีการจัดต้ังขบวนการชาตินิยมเกาหลีซึ่งมีบทบาทในการดําเนินกิจกรรมเพื่อ จดุ มงุ หมายสาํ คญั คอื การปลดปลอ ยเกาหลจี ากญป่ี นุ เพอ่ื ใหเ กาหลเี ปน อสิ ระอยใู นประชาคม โลกอยางเทาเทียมกับประเทศอ่นื ๆ รวมท้งั ดํารงอัตลักษณความเปนเกาหลีมิใหถูกทําลายได จากการพยายามใชนโยบายแข็งกราวของญี่ปุนและกลืนชาติเกาหลีตั้งแตทศวรรษท่ี ๑๙๓๐ ในระยะแรกนั้นชาวเกาหลีชาตินิยมกลุมตางๆ ท้ังที่เปนฝายอนุรักษนิยมและฝายเสรีนิยม หัวกาวหนาตางอพยพหนีไปซองสุมกําลังรอคอยการแกแคนญ่ีปุนภายหลังท่ีถูกกองทหารรักษา พระองคจ กั รพรรดิปราบปรามในกรณเี ดินขบวนเรยี กรอ งเอกราชคร้งั ใหญเมือ่ วันที่ ๑ มนี าคม ๑๙๑๙ คนเกาหลีบางคนไดหนีตายเขาไปในจีน โดยเฉพาะอยางย่ิงในบริเวณแถบแมนจูเรีย ของจีนและไซบีเรียของโซเวียต เพ่ือสมทบกับคนเกาหลีท่ีหนีภัยจากการยึดครองอาณานิคม กอนหนานั้น ชาวเกาหลีใตไดใชดินแดนจีนเปนฐานทัพในการตอตานจักรวรรดิญ่ีปุน ดังเชน ดร. ชิง มัน รี และ ปก ยอง นํา ทีไ่ ดห ลบหนไี ปยงั สหรัฐอเมรกิ าและไดจ ัดต้ังศูนย การกูชาติช่ือ ตอง จีโฮ โดยประสานความรวมมือกับกลุมนิยมคอมมิวนิสตเกาหลีจัดต้ัง องคการรัฐบาลเกาหลีพลัดถ่ินในกรุงเซี่ยงไฮ มีการจัดตั้งโรงเรียนฝกหัดทหารกูชาติ และพิมพ หนังสือปลุกพลังรักชาติ เปนตน เน่ืองจากนักตอสูชาตินิยมมีแนวทางการตอสูท่ีแตกตางกัน ทําใหขบวนการชาตินิยมทางวัฒนธรรมท่ีใหความสําคัญกับการใหความรูและสรางจิตสํานึก ความเปนชาติเกาหลีแกประชาชน รวมทั้งสรางพลังทางเศรษฐกิจใหกับชาวเกาหลีเพ่ือเปน เครื่องมือในการตอสูเพ่ือปลดแอกจากญ่ีปุน กลุมนี้มีแนวโนมคอยเปนคอยไป ในขณะท่ีกลุม นิยมคอมมวิ นสิ ตเรมิ่ มบี ทบาทมากข้นึ หลังการเคลอ่ื นไหว ๑ มีนาคมท่ผี านมา โดยกลุมนยิ ม คอมมิวนิสตหมดหวังกับมหาอํานาจตะวันตกที่ไมมีความจริงใจในการปฏิบัติตามแนวทางเสรี ประชาธิปไตย ความเคลื่อนไหวของกลุมนี้กระทํากันอยางตอเนื่องโดยไมมีมหาอํานาจใด ใหความชวยเหลืออยางจริงจัง จึงเรียกไดวาเปนการเมืองระหวางประเทศและแนวรบใตดิน มีเพียงจีนและโซเวียตที่มีความใกลชิดกับกลุมนี้ ดังน้ัน การตอสูและแหลงซองสุมจึงไดอาศัย จนี เปนฐานทพั ๒๐ ๒๐ Kim Han-Kyo. nd., Declaration of Independence [Online] 7 December 2014. From: http://afe. easia.columbia.edu/ps/korea/march_first_declaration.pdf

๖๙ นักตอสูชาตินิยมเกาหลีมีจํานวนหลายกลุมท้ังท่ีอยูในเกาหลีและอยูนอกเกาหลี แตล ะกลมุ ตา งมหี วั หนา และการดาํ เนนิ งานดว ยวธิ ที แ่ี ตกตา งกนั อยา งอสิ ระ หวั หนา กลมุ แตล ะกลมุ ตางแขงขันกันเปนใหญและใหไดรับการยอมรับและสนับสนุนจากองคการคอมมิวนิสตสากล (โคมินเทิรน) ดวยเหตุน้ีทําใหเกาหลีขาดเอกภาพเชิงอุดมการณ เม่ือเกาหลีไดรับเอกราช หลงั สงครามโลกครง้ั ท่ี ๒ จงึ เกดิ ความแตกแยกในกลมุ ชาวเกาหลที เ่ี ขา มาบรหิ ารจดั การประเทศ ระหวางพวกชาตินิยมกับพวกคอมมิวนิสตดวยกันชาวเกาหลีจึงตองเผชิญกับความทุกขยาก ทง้ั จากปจ จยั ภายในประเทศและปจ จยั ภายนอกประเทศ ผลกระทบดงั กลา วไดเ พม่ิ ทวคี ณู จาํ นวน ผลู ภ้ี ยั ชาวเกาหลใี นตา งแดนอยา งไมห ยดุ ยง้ั ๒๑ ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ สิ้นสุดลง เกาหลีถูกแบงโดยมหาอํานาจท่ีสําคัญ ของโลกซ่ึงเปนผูนําของฝายโลกเสรีและผูนําฝายโลกคอมมิวนิสต คือ สหรัฐอเมริกา และ สหภาพโซเวียต กลายเปน เกาหลเี หนอื และเกาหลใี ต โดยมกี ารแบง เขตแดนกันชนทีเ่ สนขนาน ที่ ๓๘ โดยสาเหตุวา เพือ่ เปน การควบคุมการปลดอาวธุ ของทหารญีป่ นุ ท่ยี ังตดิ คา งอยใู นเกาหลี ในชวงระยะเวลาดังกลา วกอนเกดิ สงครามโลกคร้ังที่ ๒ น้นั เกาหลถี กู ยึดครองโดยญี่ปนุ การเขาไปปลดอาวุธทหารญี่ปุนในดินแดนเกาหลีเมื่อชวงสงครามโลกคร้ังท่ี ๒ สิ้นสุดลง มหาอํานาจทั้งสองประเทศนั้นไมสามารถตกลงกันไดถึงอนาคตของประเทศเกาหลี ในที่สุดเกาหลไี ดถูกแบงแยกอยา งถาวรเมอ่ื มกี ารสถาปนาเปนรัฐเกาหลี (Republic of Korea: ROK) ในเดือนสงิ หาคม ๑๙๔๘ โดยมีสหรัฐอเมรกิ าเปนผใู หการสนบั สนุน และมกี ารสถาปนา สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนเกาหลี (Democratic People’s Republic of Korea: DPRK) หรอื เกาหลเี หนอื ขน้ึ ในเดอื นกนั ยายน ๑๙๔๘ โดยมสี หภาพโซเวยี ตเปน ผใู หก ารสนบั สนนุ จากนน้ั มาท้ังเกาหลีเหนอื และเกาหลใี ตต างอางเหตผุ ลวา ฝา ยตนเปนรฐั บาลที่ชอบธรรมของชาวเกาหลี แตเ พยี งรัฐบาลเดียว อยางไรกด็ ี ในวันที่ ๒๕ มิถุนายน ๑๙๕๐ ก็ไดเกิดความขดั แยงขึน้ เมอื่ กองทหารของเกาหลเี หนือไดบุกขามเสน ขนานที่ ๓๘ เขา มาเกาหลีใตใ นเวลารุงสาง การรุกราน ของเกาหลเี หนือกเ็ พื่อจะรวมเกาหลีใตม าเปน คอมมวิ นสิ ตด ว ย จากความขัดแยงนี้ไดผนวกกบั แรงกดดันของประเทศมหาอํานาจของท้ังสองฝาย อันเปนผลมาจากการแขงขันกันขยาย อิทธิพลในท่สี ุดกเ็ กดิ สงครามเกาหลขี ้นึ ๒๒ ๒๑ พิพาดา ยังเจริญ. ประวัติศาสตรเ กาหลตี ั้งแตปลายคริสตศตวรรษที่ ๑๙ ถึงกลางคริสตศตวรรษที่ ๒๐: การแขง ขันและการแทรกแซงจากตา งชาติ อาณานคิ มและชาตนิ ยิ ม, น. ๒๓๘. ๒๒ ไพศาล บรรจสุ วรรณ. (๒๕๕๓). เกาหลเี หนอื -เกาหลใี ตก บั สถานการณบ นคาบสมทุ รเกาหล:ี พฒั นาการ แนวโนม และแนวทางแกไขความขัดแยง. สัมมนาวิชาการระหวางประเทศ: คณะรัฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, น. ๑-๒.

๗๐ รัฐสภาสาร ฉบบั เดอื นมิถุนายน ๒๕๖๐ สําหรับอเมริกาน้ันถือวาปญหานี้เปนปญหาที่ใหญที่สุดท่ีจะตองตัดสินใจ นับตงั้ แตสงครามโลกครงั้ ที่ ๒ สนิ้ สุดลง ในวนั เดยี วกนั นน้ั เองสหรฐั อเมริกาไดส งกองทหารของ ตนท่ีประจําการที่ฟลิปปนสไปยังคาบสมุทรเกาหลีโดยทันที และยังไดสงเร่ืองดังกลาวเขาไป ยังคณะมนตรีความมนั่ คงแหง สหประชาชาติ โดยคณะมนตรคี วามมนั่ คงมีมติ ๙ ตอ ๐ ใหสง กองกําลังของสหประชาชาติเขาชวยเหลือเกาหลีใตเปนการดวนที่สุด กรณีดังกลาวเปนการ ละเมิดสนั ตภิ าพขอใหย ุตกิ ารรกุ รานโดยทันที การสูรบดําเนนิ ไปในบริเวณหลงั เสน ขนานที่ ๓๘ ระหวางเกาหลีใตและเกาหลีเหนือ การสูรบกันในสงครามเกาหลีมีแนวโนมยืดเยื้อและมีทาที วาจะไมม ีฝายใดชนะทั้งเกาหลใี ตแ ละเกาหลีเหนือ ดงั น้ันคกู รณีของสงครามจึงไดท าํ ความตกลง สงบศึก (Armistice Agreement) ระหวางกนั ข้ึน โดยยงั ไมมีการทาํ สนธิสัญญาสนั ตภิ าพ (Peace Treaty) เพ่ือเปนการยุติสงครามกันอยางถาวร๒๓ อยางไรก็ตาม ความบาดหมางตอกันยัง เกิดขึ้นอยูเปนเนืองๆ ระหวางเกาหลีเหนือและเกาหลีใตจนเปนเหตุจุดฉนวนความตึงเครียด บนคาบสมุทรเกาหลี สถานการณความตึงเครียดบนคาบสมุทรเกาหลีท่ีเกิดขึ้นหลังทศวรรษ ๒๐๐๐ เกาหลีเหนือไดรับเครดิตหรือความเช่ือท่ัวไปวามีขีดความสามารถที่ทันสมัย อันจะสงผล ตอธุรกิจการขายอาวุธใหแกประเทศอื่นๆ และกลุมติดอาวุธในปจจุบันและอนาคต การสง จรวดของเกาหลีเหนือผานคํากลาวอางที่วา ประเทศไดประสบความสําเร็จโดยดาวเทียมได ข้ึนสูวงโคจร หากแตรัฐสภาญ่ีปุนไดประกาศอยางเปนทางการวาเกาหลีเหนือไดยิงทดสอบ ขีปนาวธุ พิสัยไกล ไมใชย งิ จรวดเพอ่ื สง ดาวเทยี ม ประกอบกับการรายงานของรัสเซียและสหรัฐฯ ก็ไมพบดาวเทียมของเกาหลีเหนือแตอยางใด การพยายามกดดันจากผูนําประเทศตาง ๆ ตอการกระทาํ ของเกาหลีเหนอื ใหขจดั โครงการที่เก่ยี วขอ งกับอาวธุ นวิ เคลียรอ อกใหห มด แมวาจะมีการประชุมสุดยอดระหวางผูนําสองประเทศ คือ เกาหลีเหนือและ เกาหลีใต ในเร่ืองสันติภาพบนคาบสมุทรเกาหลี แตภ ายหลังจากการประชมุ ผา นมาไดไมน าน เกาหลีเหนอื ไดเพกิ เฉยขอ ตกลงที่เคยใหไ วใ นทป่ี ระชุม ในระหวางป ๒๐๐๑–๒๐๐๒ มกี ารยงิ เรือ ตรวจการณแ ละเรือประมงระหวางคกู รณที งั้ สองประเทศ โดยแตล ะฝา ยตา งอา งวา ฝายตรงขา ม ไดล ว งล้ํานานนํา้ ของตน ๒๓ วิเชียร อินทะสี. (๒๕๔๖). ผลกระทบจากความปรองดองระหวางเกาหลีเหนือกับเกาหลีใตตอ ความมัน่ คงในภมู ิภาคเอเชียตะวันออก. สถาบนั เอเชียตะวนั ออกศกึ ษา มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร.

๗๑ ตอมาเกาหลีเหนือไดทดลองระเบิดนิวเคลียรเม่อื เวลา ๐๙.๕๔ น. ของวันท่ี ๒๕ พฤษภาคม ป ๒๐๐๙ กอ ใหเ กดิ แรงสน่ั สะเทอื น ๔.๗ รคิ เตอร ภายหลงั ทท่ี าํ การทดลองระเบดิ นวิ เคลยี รค รง้ั แรกเมอ่ื เดอื นตลุ าคม ป ๒๐๐๖ และไดย งิ ขปี นาวธุ พสิ ยั ใกลร ศั มที ่ี ๑๓๐ กโิ ลเมตร ๑ ลูก ในตอนเท่ียงของวันเดียวกัน องคการสหประชาชาติไดออกแถลงการณประณามการ กระทาํ ของเกาหลีเหนอื ทันที สว นผูน าํ จากชาตติ า งๆ เชน ญี่ปุน เกาหลใี ต และสหรัฐอเมรกิ า ไดโทรศัพทสายตรงเพ่อื ปรึกษาหารอื กันอยางเครง เครียด ในขณะท่ีผูแ ทนจากจีน รัสเซยี และ สหภาพยโุ รปแสดงความไมเ หน็ ดวยกับการทดลองในครงั้ น้ี อยา งไรกต็ าม เกาหลีเหนือเพกิ เฉย ตอ การกระทําดังกลาว ในทางกลับกันไดยงิ ขีปนาวธุ อกี ๒ ลกู ในวนั ที่ ๒๖ และอีก ๑ ลูก ใน ตอนเชาของวนั ท่ี ๒๗ พฤษภาคม ไปตกในทะเลญี่ปุน ทําใหร ัฐบาลญี่ปนุ ประกาศกรา ววา การ ลงโทษเกาหลีเหนือที่ผานมาไมไดทําใหประเทศน้ีลดละความพยายามในการกระทําท่ีทาทาย ตอความมั่นคงและสนั ตภิ าพบนคาบสมุทรเกาหลไี ดเลย จึงตอ งหามาตรการใหมทรี่ ุนแรงขึ้นตอ เกาหลเี หนอื อนง่ึ กลมุ ผนู าํ ญป่ี นุ ตา งกลา วถงึ สทิ ธใิ นการปกปอ งตนเองจากภยั คกุ คามทใ่ี กลต วั น้ี ทกุ วถิ ที าง นน่ั หมายถงึ การสะสมอาวธุ ทท่ี นั สมยั และรา ยแรงเปน สง่ิ ทห่ี ลกี เลย่ี งไมพ น และตอ มา ไมนานก็เกิดการปะทะกันระหวางเรือดํานํา้ ของเกาหลีใตช่อื Cheonan ไดจมลงพรอมกับลูกเรือ ๔๖ นาย จากจาํ นวนทง้ั สน้ิ ๑๐๔ นาย ในวนั ท่ี ๒๖ มีนาคม ค.ศ. ๒๐๑๐ เกาหลีใตกลา วหาวา เรือพิฆาตของเกาหลีเหนือยิงตอรปโดใสจนขาดออกเปนสองทอนในเขตนานน้ําของตน (Northern Limit Line – NLL) แตรฐั บาลเกาหลเี หนอื ปฏเิ สธวามิไดก ระทาํ การดงั กลา ว ในขณะที่ นานาชาตจิ ากโลกตะวันตกคาดวาเปน ผลงานของเกาหลีเหนอื เหตุการณค วามตงึ เครยี ดบนคาบสมทุ รเกาหลยี งั คงเกดิ ขึน้ อยางตอเนอื่ ง เชน กรณี หนวยปนใหญของเกาหลีเหนือไดยิงปนใหญเขาไปตกใกลฐานทัพนาวิกโยธินเกาหลีใตบนเกาะ เปยงยาง เปนตน ความไมมั่งคงปลอดภัยของพลเมืองเกาหลีเหนือถูกกํากับทุกการกระทํา ของรฐั บาล ชาวเกาหลเี หนอื จํานวนไมน อยท่อี พยพหนีไปยงั ประเทศอ่นื ๆ สวนหน่งึ กม็ าจาก ปญ หาความตงึ เครยี ดบนคาบสมทุ รเกาหลที ก่ี ระทบตอ ความมน่ั คงในการดาํ รงชวี ติ และมแี นวโนม จะรุนแรงขนึ้ กวา เดิม หากรัฐบาลเกาหลเี หนอื ยงั คงเพิกเฉยตอการประณามของประชาชาติ การละเมิดสิทธมิ นษุ ยชน จากผลการรายงานเกี่ยวกับการลักพาตัวจากทั้ง ๑๒ ประเทศ ไดแก เกาหลีใต ญป่ี ุน ไทย โรมาเนยี จีน เลบานอน มาเลเซีย ฝร่ังเศส เนเธอรแ ลนด สงิ คโปร และจอรแดน โดย เกาหลีเหนือถือเปนเปาหมายแรกที่ตกเปนผูตองสงสัยในการมีสวนเกี่ยวของกับกรณีดังกลาว

๗๒ รัฐสภาสาร ฉบบั เดือนมถิ ุนายน ๒๕๖๐ ตอมาป ๒๐๐๒ คิม จอง อลิ ไดก ลา วแถลงตอนายกรัฐมนตรีของญีป่ ุน ไคซุมิ วา เกาหลีเหนือ ถกู กลา วหาวา มสี ว นรว มในการลกั พาตวั โดยมสี ถาบนั พเิ ศษหรอื องคก รลบั เฉพาะในการลกั พาตวั คนญ่ีปุนระหวางป ๑๙๗๗ และ ๑๙๘๓ ในเดอื นสงิ หาคม ๒๐๐๒ เหย่อื ผรู อดชีวิตและครอบครัว ของเขาจะถกู สง กลบั ไปยงั ญี่ปุน ๒๔ ผลู ้ภี ัยเกาหลีเหนือนับหม่นื คนไดพยายามหลบหนีเขาไปในจีน เพ่อื จะล้ภี ัยการเมือง การหาอาหาร และโอกาสใหมๆ ตามที่คณะรัฐมนตรีของเกาหลีใตไดเปดเผยขอมูลเกี่ยวกับ ผลู ้ภี ยั เกาหลีเหนอื ทล่ี ภี้ ยั มายังเกาหลีใตก วา ๑๖,๐๐๐ คน ตง้ั แตสนิ้ ป ๑๙๕๐–๑๙๕๓ ในยคุ สงครามเกาหลี โดยสวนใหญอ าศยั มาแลว ๑๐ ป ดวยจาํ นวนที่เพิม่ ขน้ึ ทุกๆ ป คาดการณได วานาจะมีประมาณ ๒,๘๐๐ คน ในป ๒๐๐๘ และ ๒ ใน ๓ เปนผูหญงิ การเปน ท่ีถูกจับตา มองของนานาประเทศในเรื่องอาชญากรรมของเกาหลีเหนือ หากรัฐบาลเกาหลีเหนือพบ ผูหลบหนีจะถูกจับกุมและถูกดําเนินการโดยทันที นอกจากนี้ ยังพบขบวนการลักลอบจาก นายหนาหลายประเทศ โดยผลู ้ภี ัยจะจายเงนิ ใหพ วกเขาและพาไปยงั รัสเซยี ลาว ไทย หรือ เวียดนาม เกาหลีใตไมเห็นดว ยท่ีจะใหอ พยพมายังประเทศของตนเพอื่ แสดงทาทีเปน กลางตอ เกาหลีเหนือ ถา หากถูกจบั กุมโดยตาํ รวจจนี ก็จะถูกสง ตัวกลับเกาหลเี หนอื และจะถกู ลงโทษ แต ก็มสี ถานทูตหลายแหง ท่ีไมสงตัวพวกเขากลบั ประเทศ๒๕ จากการรายงานของผูดูแลชายแดนของจีนไดจับกุมผูลี้ภัย สวนใหญเปนผูหญิง และพบวาถูกสงไปขายเปนทาสเพ่ือแตงงานหรือเปนแรงงาน หากมาพรอมกับลูกหรือสมาชิก ครอบครวั คนอน่ื ๆ จะถูกบังคบั ขนื ใจใหแ ยกจากกนั สาํ นกั ขาว Washington Post ในเดือน พฤษภาคม ป ๒๐๐๙ ไดก ลา วถงึ เร่ืองราวของผูหญิงทถี่ ูกสงไปขายเพ่อื แตง งานในจนี และยงั ถูก สง ไปยังเกาหลีใต บัง มิ ซนั กลา วในบทสมั ภาษณวา “...เธอถูกขายเพือ่ แตง งานถงึ ๓ คร้ัง และ ถูกแยกจากลูกท้ัง ๒ คน ในการหลบหนีครั้งที่ ๓ เธอถูกตํารวจจีนพบและถูกสงตัวกลับ เกาหลีเหนือและถูกสงตอไปยังคายกักกันเพื่อลางสมอง...” เชนเดียวกับ Ms.Heo จังหวัดจลิ ิน เกิดป ๑๙๖๘ จากบทสัมภาษณ๒ ๖ ๒๔ Yael Stein and Elihu D. Rechter. Nd. Suspected Mass Killings – Call them Democide, Politicide, or maybe Genocide id North Korea}, p. 8. ๒๕ Ibid., p. 10. ๒๖ Lee, Soon-Hee. (2005). The Food Crisis and The Changing Roles and Attitudes of North Korean Women. Korea Institute for National Unification: South Korea, p. 36.

๗๓ “…ฉนั มีสามแี ละลกู สาวอกี ๑ คน ซึง่ เกดิ ในเกาหลเี หนือ ฉันไดหยา กับสามแี ละ อาศัยอยูกับพอแม เน่ืองดวยพอและแมของฉันไมสบายอยูบอยๆ แตก็มีความยากลําบาก ในขณะอาศัยดวยกัน ฉันจึงตัดสินใจท่ีจะไปจีนโดยขามแมนํ้าตูเมนโดยลําพังในเดือนมีนาคม ๒๐๐๔ ฉนั ไดเ ขา ไปอาศัยอยใู นบา นท่ีอยใู กลกบั แมนา้ํ ซึ่งมีคูชรา ๒ ผวั เมยี อาศยั อยู มีเดก็ ผหู ญิงอายปุ ระมาณ ๑๗ ป ซึ่งมาจากเกาหลีเหนือเชนเดยี วกัน ฉนั แนใ จวาสองผวั เมียคนู ต้ี อ ง จบั พวกเราไปขายอยางแนนอน ดังน้นั ฉันและเด็กผูหญงิ คนน้ันจงึ พากนั หนไี ปในคนื นน้ั ขณะท่ี พวกเขากําลงั หลบั ฉันมงุ หนาไปที่เมืองยนั จเิ พือ่ ไปขอความชว ยเหลอื จากคนทอ่ี ยใู นโบสถ ฉัน ไดงานเปนผูชว ยแมบาน ตอมาฉันกไ็ ดท ํางานเปนคนทําความสะอาดในหองอาหารคาราโอเกะ ที่บารแ หงหนึ่ง ฉันทาํ งานเกอื บ ๑๕ ชั่วโมงตอวนั และไดรบั เงิน ๗๐๐ หยวนตอ เดือน ฉนั สงเงนิ ๑,๐๐๐ หยวน ไปที่บานในเกาหลเี หนอื ครงั้ หนง่ึ แตฉ นั ไมม ัน่ ใจวา พวกเขาจะไดรบั เงินหรือไม ขณะท่ฉี ันเกบ็ เงินได ๒๐,๐๐๐ หยวน ฉันอยากจะกลบั ไปใชช ีวติ ที่บานเกิดในเกาหลีเหนือ…” ตามสถติ ขิ องสาํ นัก Liberality of North Korea (LINK) แสดงใหเ ห็นวา กวารอยละ ๗๐–๙๐ ของผหู ญงิ เกาหลีเหนอื ถกู สงตัวไปขายแถวชายแดนไปยงั จนี ๒๗ พวกนายหนายอ มรดู ี จากรปู รางภายนอกของผูหญงิ เกาหลีเหนือซ่ึงมลี กั ษณะ ตวั เลก็ ผอมบาง และการแสดงสีหนา ทาทางตนื่ ตระหนก นอกจากนี้ ยังมเี ร่อื งราวของผูห ญงิ ทตี่ กเปนเหยอ่ื จาก Ms.Baek จงั หวดั เฮย ลอง จิง เกิดป ๑๙๗๔๒๘ ใหสมั ภาษณว า “…แมของฉันเปนผูหาเลี้ยงครอบครัวเพียงคนเดียวต้ังแตไดหยากับพอตอนท่ีฉัน ยังเปนเด็ก พวกเราจนมาก ในวันหนึ่งเดือนกุมภาพันธ ๑๙๙๘ คูสามีภรรยาที่อาศัยอยูใน เมืองเดียวกันกับเราไดแนะนําใหฉันไปจีนเพื่อหาเงินมาจุนเจือครอบครัว พวกเขาบอกวาไม ตองบอกพอและแม ถึงแมวาฉันจะไมรูวาจะเกิดอะไรข้ึนเมื่อฉันไปจีน แตฉันก็ตัดสินใจไปจีน กับพวกเขา พวกเขาบอกวาฉนั จะไดร บั เงิน ๖๐๐ หยวนตอเดือนหากฉนั ทํางานในรานอาหาร ฉันเดินทางโดยใชเสนทางขามแมนํ้าตูเมนและเดินทางเทาตอท้ังคืนจนกระทั่งถึงเมืองยันจิ ในขณะท่ีฉันมาถึงยันจินั้นไดเหลือบไปเห็นคนเกาหลีเหนือที่อาศัยอยูในจีน ฉันจองไปยัง คูสามีภรรยาท่ีพาฉันมา พวกเขาพยายามท่ีจะขายฉันใหแกพอคา ผูหญิงคนหนึ่งไดรองรํ่าไห ๒๗ Jan Kim. (2010). Trafficked: Domestic Violence, Exploitation in Marriage, and the Foreign-Bride Industry. ๒๘ Lee, Soon-Hee. (2005). The Food Crisis and The Changing Roles and Attitudes of North Korean Women. Korea Institute for National Unification: South Korea, p. 28.

๗๔ รฐั สภาสาร ฉบับเดือนมถิ ุนายน ๒๕๖๐ และพรํา่ บนวา เธอตอ งเสยี ลกู สาวไปและหลอ นก็ไดไ ปตามหาเธอ ในขณะนัน้ ฉนั ไมส ามารถคิด อะไรได เพียงไดแ คว งิ วอนคูส ามีภรรยาไดโปรดเมตตา หลงั จากน้นั ๑ สัปดาหต อ มาจงึ ถกู สง ตัว ไปทเ่ี มอื งไฮลองจัง โดยรถไฟ และสามีของพีส่ าวฉนั กม็ ารับตัวฉนั กลบั ไปยงั เกาหลีเหนือโดยได เงนิ เพอ่ื กลับไปชวยเหลอื ครอบครัว ๓,๐๐๐ หยวน...” รัฐบาลจีนมีนโยบายเก่ียวกับเด็ก โดยคาดหวังวาตองเปนเพศชายซึ่งจีนกําลัง เผชญิ ภาวะขาดแคลนคแู ตงงานชายหญิง โดยเฉพาะอยางยิ่งในชนบท นายหนา จะจัดหาหญงิ เกาหลีเหนอื เพ่ือมาแตงงานและใหเงนิ ท้ังน้ี ขนึ้ อยูกบั อายุ ความสาว ผูหญิงโสดจะไดเงนิ มากกวา อยางไรก็ตาม การมีสามีเปนคนจีนไมสามารถไดรับการสนับสนุนดา นความปลอดภัย ไดอยางท่ัวถึงแตผูหญิงเกาหลีเหนือก็ไมสามารถรายงานหรือเปดเผยความเลวรายที่ตนเผชิญ แกจีนและบานเกิดของตนได ดวยเหตุท่ีรัฐบาลจีนไมไดใหสิทธิแกบุตรนอกสมรสอยางถูก กฎหมาย ซึง่ ทาํ ใหเดก็ ขาดโอกาสทางการศึกษาในเวลาตอมา๒๙ ปจจยทางวฒนธรรม ลัทธิขงจ้ือไดหยั่งรากลึกไปในทุกมุมของสังคมเกาหลีเหนือตลอดชวงระยะเวลากวา ๕๐๐ ป ตัง้ แตราชวงคโชซอนนับจากป ๑๓๙๒–๑๙๑๐ ลัทธขิ งจือ้ ไดร บั การยอมรบั และเปน ทเ่ี คารพอยางเขม งวดตามอายุ เพศ และชนช้ัน ลัทธิขงจ้ือในเกาหลไี ดจ าํ กัดสทิ ธิและบทบาท หนาท่ีของสตรี ในชวงเวลาดังกลาวผูหญิงถูกคาดหวังวาจะตองไดรับการยอมรับ เห็นคุณคา โดยเฉพาะอยางย่ิงหลักปฏิบัติที่เกี่ยวกับความสัมพันธระหวางเพศชายและเพศหญิง ความ ซอ่ื สัตย ความบริสุทธ์ิ และความเทาเทียม ความไมเทาเทียมทางเพศท่แี สดงออกอยางชัดเจนต้งั แตอายุ ๗ ขวบ วัยเยาวของ เดก็ ชายและหญงิ ถกู แยกออกจากกนั ผหู ญงิ ถกู สอนใหเ ชอ่ื ฟง ผชู าย พอ แม เชอ่ื ฟง สามหี ากแตง งาน แลว หากแกชราใหเช่ือฟงลูกชาย ผูหญิงท่ีแตงงานแลวพวกเขาไมสามารถแสดงความคิดเห็น ใดๆ ได และยังถูกกํากับจากพอแม กลาวคือ อัตลักษณของผูหญิงถูกกํากับโดยผูชาย เชน การใชช่ือของสามีหากพวกเขาถูกบังคับใหยายไปอยูกับสามีใหม และกลายเปนคนแปลกหนา สําหรับครอบครัวเดิม ผหู ญิงถูกจํากัดใหอยเู ฉพาะในบาน ขณะท่ผี ชู ายมีอํานาจท่จี ะกระทําการ ๒๙ Stephan Haggard and Marcus Nolan. (2006), pp. 23-25.

๗๕ ใดๆ ก็ตามนอกบานได หากผูหญิงตองออกจากบานพวกเขาตองปกปดใบหนาดวยผาคลุม หากมีลูกที่เปนผูหญิงตองตกอยูภายใตการควบคุมของครอบครัวฝายพอ พวกเขาไมสามารถ ตดิ ตอ กับญาติฝายแมไดแ ละถูกบังคบั ใหท าํ ตามความตอ งการของฝา ยพอ เทานน้ั หากสามีตาย ผูหญิงไมสามารถแตงงานกับชายคนใหมได อันท่ีจริงพวกเขาถูกคาดหวังใหฆาตัวตายตามสามี เพื่อความภักดีตอสามี แมวาธรรมเนียมดังกลาวจะถูกปฏิบัติตามอยางเครงครัดในสังคมทุก ชนชัน้ อยางไรก็ตาม ผูหญิงกย็ งั คงเผชิญกับแรงกดทับระหวา งผหู ญิงดว ยกัน เชน ผูห ญิงรวย กบั ผหู ญงิ ยากจน เปนตน๓๐ ปจจยดงึ ทางการเมอื ง ดานปจจัยดึง คือ รัฐบาลเกาหลีใตมีนโยบายการปรองดอง และสหรัฐอเมริกา มีนโยบายอาแขนรับผูลี้ภัยเกาหลีเหนือโดยถือวาชาวเกาหลีทั้งหมดเปนพ่ีนองกัน จึงเปนแรง กระตนุ ใหการหลบหนอี อกมาเพื่อขอล้ภี ยั มมี ากขนึ้ เร่อื ยๆ๓๑ การเขา ไปมีสวนรวมทางการเมือง รปู แบบใหมข องผลู ี้ภยั เกาหลีใต เปน ปจ จัยดงึ ของเกาหลีใตทม่ี ตี อ ผลู ี้ภัยเกาหลีเหนอื ดังน้ี ระบบการเมืองมีความโปรงใส โดยมีเงินเขามาเกี่ยวของกับการเมืองในชวง เลือกตั้งนอย กลาวคือ นักการเมืองที่มีฐานะรํ่ารวยและมีสถานภาพทางสังคมสูงไมไดรับการ เลือกตัง้ คนสวนใหญกลับสนับสนนุ ผูท ท่ี ํางานเพ่ือสังคมและอุดมการณก ารเมืองทแ่ี นน อน แม จะมีฐานะยากจนกต็ าม ไดมีการนําระบบการเลือกต้งั ข้นั ตนมาใชเปนคร้งั แรกทําใหตัวแทนของพรรคท่ไี ดรับ การคัดสรรจากสมาชิกพรรคทั่วประเทศแทนการเลือกโดยใชการตัดสินใจของกลุมหัวหนา กรรมการบริหารพรรค น้ันหมายความวาความสัมพันธสวนตัวมีบทบาทตอการสืบทอดทาง การเมืองมนี อ ยลง มีการใชเทคโนโลยี โดยเฉพาะอยางย่ิงอินเทอรเน็ตในการเผยแพรขาวสารทาง การเมอื งสปู ระชาชน ทําใหผ ูคนมโี อกาสเขา ถงึ ขาวสารอยา งเสรี อนึง่ คนรนุ ใหมว ยั หนมุ สาว มีสวนรวมทางการเมืองมากขึ้นเพราะสามารถรับรูขาวสารทางการเมืองไดอยางกวางขวาง ๓๐ Grace Y. McLane, Escape From North Korea: Economic and Cultural Determinants of Female Refugee Migration Patterns [Online] 15 January 2015.From: http://triceratops.brynmawr.edu/dspace/bitstream/ handle/10066/10583/2013McLaneG_thesis.pdf?sequence=1 2013, p. 25. ๓๑ บุญญาภา นกกร่ิม และคณะ. (๒๕๕๖). นโยบายการปฏิบัติตอคนตางดาวหลบหนีเขาเมืองชาว เกาหลเี หนือ. วารสารปารชิ าต,ิ ๑, น. ๑๐๔-๑๐๕.

๗๖ รฐั สภาสาร ฉบบั เดือนมถิ นุ ายน ๒๕๖๐ เปนคร้ังแรกท่ีคนรุนหนุมสาวไดรับขาวสารขอมูลของผูสมัครทางอินเทอรเน็ตและไดใชเปน ชองทางหาเสียง การสรางขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมเปนอาสาสมัครเขาไปมีสวนรวม ทางการเมืองถือเปนวัฒนธรรมการเมืองแบบใหมท่ที ุกคนมีโอกาสรับรขู าวสารอยางเทาเทียมกัน ไมใ ชผกู ขาดจากการส่อื สารของรัฐเชนเดียวกบั เกาหลเี หนือ๓๒ ปจจยดงึ จากจีน ดวยสาเหตุของสภาพภูมิศาสตรและความขาดแคลนทางดานอาหารไมไดเปนเพียง ปจ จยั ทผ่ี ลกั ดนั ใหค นเกาหลลี ภ้ี ยั ไปจนี เพยี งอยา งเดยี ง หากแตม องในเชงิ เศรษฐกจิ ซง่ึ ประกอบดว ย ปจจัยผลัก (Push Factor) และปจจัยดึง (Pull Factor) เปาหมายในการล้ีภัยของผูหญิง เกาหลเี หนอื คอื จนี ประกอบกบั การเปลย่ี นแปลงโครงสรา งทางเศรษฐกจิ ของเกาหลเี หนอื ทน่ี าํ โดย ระบบตลาดท่ีกําลังเสื่อมถอยซึ่งเปนจุดเร่ิมตนของวิกฤติการณอาหารในเวลาตอมา การ เปล่ียนแปลงนเี้ ช่อื มโยงมาจากความเชอื่ เชิงอุดมคติ ซง่ึ ถกู ปลกู ฝง รุนตอรุนในสงั คมเกาหลเี หนอื ผลของความไมเทาเทียมกันในสังคมท่ีใหความสําคัญแกเพศชายมากกวาเพศหญิง โดยให โอกาสทางเศรษฐกิจมากกวา จีนนั้นมีความสัมพันธเกี่ยวกับเง่ือนไขเชิงสถานการณท่ีดึงดูดใหผูหญิงมารวมตัว กนั คนเกาหลเี หนอื เผชญิ กับการจาํ กัดสทิ ธิ เสรีภาพ การแสดงความคดิ เหน็ การคบหาสมาคม โดยรัฐบาลเกาหลีเหนือไดพยายามควบคุมกิจกรรมดานสื่อและวัฒนธรรม ทําใหไมสามารถ รบั ขา วสารจากวทิ ยุ หามดภู าพยนตรข องเกาหลใี ต ดวยเหตทุ ี่มกี ารควบคมุ สือ่ อยา งเครง ครดั คนเกาหลีเหนือจึงถูกจํากัดในการเขาถึงขอมูลท่มี าจากจีน หรือท่วั ทุกมุมโลก ดังน้นั การเขาถึง ขอมูลที่ดีท่ีสุดคือ การพูดปากตอปาก๓๓ ดวยเทคโนโลยีใหมๆ และขอมูลขาวสารเกี่ยวกับ โลกภายนอกที่จะนําไปสูการคบหาสมาคมของผูหญิง การพยายามลี้ภัยไปจีนของผูหญิง เกาหลเี หนอื ก็เพื่อเขา ถึงเทคโนโลยี และแสดงความคดิ เห็นเกยี่ วกับเรือ่ งราวความทกุ ขย ากของ ตนตลอดชว งระยะเวลาท่อี ยใู นเกาหลเี หนอื ใหแกจ นี และโลกภายนอกไดรับทราบ๓๔ ๓๒ ดาํ รง ฐานด.ี (ม.ป.ป.). เกาหลเี หนอื และเกาหลใี ตใ นยคุ ปจ จบุ นั , วารสารรามคาํ แหง, ๒๓, ๒: ๑๘๓-๑๘๕. ๓๓ Haggard, Strphen and Noland, Marcus, (2006), p. 20. ๓๔ Yoonok Chang, Stephan Haggard, and Marcus Noland. (๒๐๐๘). Migration Experiences of North Korean Refugees: Survey Evidence from China, p. 20.

๗๗ ผชู ายและผหู ญงิ เกาหลเี หนอื เรม่ิ ทจ่ี ะมองหางานในประเทศจนี เกาหลเี หนอื มชี อ่ื เสยี ง ทางดานทรัพยากรบุคคลท่ีมีความอดทน ทํางานไดในสภาวะเรงรีบ คาจางแรงงานข้ันต่ํา สถานท่ที าํ งานทีไ่ มป ลอดภัย นายจา งมักจะใชป ระโยชนจากตําแหนง การงานทีไ่ มม นั่ คงในการ บีบบังคับแรงงาน แมวาผูชายมีความสามารถดานสรีระและพละกําลังมากกวา แตวาผูหญิง มีองคประกอบโดยภาพรวมท่ีหลากหลายมากกวาเมื่อเปรียบเทียบกับผูชาย ดังน้ัน ผูหญิง ไมไ ดเ ปน เพยี งความตอ งการในจนี เทา นน้ั แตย งั หางา ยอกี ดว ย ตลาดซง่ึ เปน ศนู ยก ลางทางการคา สาํ หรบั นายหนา และผคู า ขายทก่ี าํ ลงั มองหาผหู ญงิ โดยจะเลอื กเหยอ่ื ทม่ี คี วามงา ยตอ การหลอกลวง ชักจูง พวกเขาจะถูกชักจูงดวยคําพูดของนายหนา เชน การพูดถึงเรื่องราวของอาหารอรอย ในจีน โอกาสในหนาที่การงาน เปนตน หากผูหญิงไมไดถูกซื้อขายเพ่ือเปนภรรยาของ คนจีน สว นใหญแ ลวก็จะทาํ งานอยูในรานอาหาร เปน พนกั งานเสริ ฟ แมครัว และพเี่ ลย้ี งสวนตัว โดยจะใหงานที่เหมาะสมแกพวกเขา งานของผูหญิงสวนใหญจะดูแลความเรียบรอยในบาน หรือหองอาหาร ซ่ึงเหตุผลที่จําเปนตองอยูในสถานท่ีจํากัดเฉพาะก็เพราะผูหญิงเกาหลีเหนือ ตองเผชญิ กบั ภยั คกุ คามทางดานความปลอดภัยและสภาพท่ไี มมั่นคงทางสงั คมในจนี ๓๕ ๓๕ Grace Y. McLane. (2013). Escape From North Korea: Economic and Cultural Determinants of Female Refugee Migration Patterns, pp. 19-20.

๗๘ รฐั สภาสาร ฉบบั เดอื นมิถนุ ายน ๒๕๖๐ ผูหญิงกบกระบวนการเขาสตู ลาดในจีน การลมสลายของเศรษฐกิจของเกาหลเี หนือและระบบการจัดสรรอาหารของภาครัฐ เปนผลกระทบโดยตรงตอตลาด คร้ังหนึ่งรัฐบาลเกาหลีเหนือไดระงับโครงการดังกลาว ทําให คนเกาหลีเหนือตกอยูในสภาพอดอยากและพยายามหาทางใหไดมาซ่ึงอาหาร แมแตการนํา ผลผลิตทางการเกษตรนําไปตอรอง คาขาย และแลกเปลี่ยนกับอาหารโดยไมสงใหรัฐซ่ึงถือ เปนสิ่งผิดกฎหมาย แมวารัฐบาลเกาหลีเหนือพยายามที่จะขจัดส่ิงผิดกฎหมายเหลาน้ีแตก็ยัง มีผูลักลอบกระทําเปนจํานวนมากเพ่ือความอยูรอดของตนเอง ทําใหตลาดยังคงเติบโตตอไป เรื่อยๆ น้ันหมายความวา ทนุ นยิ มเริ่มเกดิ ขนึ้ ในเกาหลเี หนอื กลายเปนสังคมทีต่ องดาํ รงชีวิตดว ย การเปลย่ี นแปลงทุกสิ่งใหก ลายเปน สินคา๓๖ เกาหลีเหนือถูกมองวาเปนประเทศสังคมนิยมแบบบุพกาลท่ีคนสวนใหญผลิต อาหารเพอ่ื บรโิ ภคเพยี งแตต นเองเทา นน้ั เกาหลเี หนอื จงึ แตกตา งจากประเทศสงั คมนยิ มตะวนั ตก เพราะวาพวกเขาเล็งเห็นวาผูหญิงมีบทบาทสําคัญในการผลิตในภาคครัวเรือนมากกวาผูชาย ดังน้ันฐานเศรษฐกิจท่ีแข็งแรงในยุโรปสวนใหญแลวมาจากกําลังการผลิตท่ีเปนผูหญิงแทบทั้งสิ้น อยา งนอย ๑ ใน ๓ ของผคู าขายในตลาดเกาหลเี หนอื เปน ผหู ญิง๓๗ เนื่องดว ยผูหญงิ มีบทบาท หลักในการกอตั้งเปนผูครอบครองผลผลิตและมีบทบาทในการบริหารจัดการดานอุตสาหกรรม การบริการของตนเอง นี่ถือเปนการบุกเบิกทุนนิยมโดยการเปลี่ยนบทบาทตามธรรมเนียม ประเพณที แ่ี ตเ ดมิ ผชู ายถือเปน ผูที่มบี ทบาทหลักในการหาเล้ยี งคนในบา นกลายเปน ผหู ญงิ แทน ตลอดชวงระยะเวลาของวิกฤติการณอาหารในเกาหลีเหนือทั้งผูหญิงและผูชายก็มี สวนรวมอยางเทาเทียมกันในการหาอาหารและเงิน อยางไรก็ตาม ระบอบคอมมิวนิสตก็เร่ิม พังทลายเนื่องจากวาในครัวเรือนยอมรับวาหัวหนาคือผูชาย ดังนั้น กฎหมายโดยสวนใหญ จึงไดใหอํานาจแกผูชายโดยตรงมากกวาผูหญิง ประกอบกับหลายๆ ครัวเรือนไดใชประโยชน จากระบอบคอมมิวนิสตในการเอาเปรียบฝายหญิง แตก็ยังมีขอจํากัดในเรื่องเกี่ยวกับการ มองหาโอกาสจากโลกภายนอกของผูหญิงเกาหลีเหนือ นักวิชาการหลายคนตั้งคําถาม วา “เปนโอกาสหรือความจําเปน” ในภาวะความขัดแยงเชิงอุดมการณท่วี า “ทุกคนเทาเทียมกัน” ๓๖ Haggard, Strphen and Noland, Marcus. (2006), p. 4. ๓๗ Lankov and Kin Seok-hyang. North Korean Market Vendors: The Rise of Grassroots Capitalists in a Post-Stalinist Society [Online] 24 December 2014 From: http://www.pacificaffairs.ubc.ca/files/2011/10/ article_sample_2.pdf, pp. 70-73.

๗๙ แตในครัวเรือนยังเห็นความเหล่ือมล้ําระหวางชายหญิงไดอยางชัดเจน๓๘ ตั้งแตในป ๒๐๐๔ ถงึ ๒๐๐๕ รฐั บาลเกาหลีเหนือไดปฏเิ สธผชู ายในการเขาทํางาน และในป ๒๐๐๗ ก็ไดห า ม สาววัยรุนเขามามีสวนรวมในตลาดแรงงาน จึงเหลืออยูเพียงสาววัยชราซ่ึงไมเปนท่ีตองการ ของตลาด ในทางกลบั กนั สาววยั รนุ กลบั ตกเปน ประเด็นในการถกู ดูดเขา ไปทํางานในจนี บทบาทผหู ญงิ ตอ การล้ีภยไปจีน วิวฒั นาการของคอมมวิ นสิ ตในยุคของ คมิ อลิ ซงุ มุงหวงั ที่จะทาํ ใหโครงสรา งทาง สังคมตามประเพณีฟน ฟูกลบั มาอีกคร้งั คมิ อิล ซงุ เชือ่ วาผหู ญิงเปนกลไกหลกั สําคัญของรัฐ ในการขับเคลื่อนนโยบายใหประสบผลสําเร็จ นอกจากจะสรางรัฐสังคมนิยมที่เขมแข็งแลวยัง ปองกันระบอบเสรนี ิยมจากจักรวรรดญิ ป่ี นุ เขา มาครอบงํา คิม อลิ ซงุ ไดเตรียมพรรคพวกใน การปฏิรูปและเสนอแผนปฏิรูปครอบครัวเพื่อจะใหอิสระแกผูหญิงมากข้ึน และปฏิรูปกฎหมาย ทดี่ ิน การปฏริ ปู กฎหมายท่ดี นิ กฎหมายความเทา เทียมทางเพศ กฎหมายแรงงาน และ กฎหมายดานรัฐชาติแหงอุตสาหกรรม ซึ่งกฎหมายความเทาเทียมทางเพศไดประกาศใชใน วนั ที่ ๓๐ กรกฎาคม ๑๙๔๖ เพือ่ ทจี่ ะนาํ ไปสคู วามทาทายทศั นคตแิ ละบทบาทท่มี ตี อ ผหู ญิงแบบ เดิม กฎหมายดังกลาวสนับสนุนความเทาเทียมในทุกดานใหผูหญิงไดรับอิสระในการแตงงาน และการหยา ยนิ ยอมใหม ีสทิ ธิในการรบั มรดก และแบง ปนทรพั ยส ินหากมีการหยา นอกจากนี้ การซ้ือขายความบันเทิงดานอาชีพ โสเภณี เมียนอย ส่ิงเหลาน้ีถือเปนส่ิงผิดกฎหมาย กฎหมายแรงงาน ไมอนุญาตใหผูหญิงมีครรภทํางานเกินเวลา สามารถเลือกทํางานเปนชวง ไดโดยไมจําเปนตองทํางานเต็มเวลา ผูหญิงมีทารกจะไดรับอาหารสําหรับลูกในระหวางการ ทาํ งาน มขี นสง สาธารณะสาํ หรบั ผหู ญงิ ในการมาทาํ งานทง่ี า ยและมคี วามปลอดภยั โดยมคี า ใชจ า ย ที่ยอมรับได๓๙ กฎหมายรัฐชาติแหงอุตสาหกรรมไดนําไปสูการส้ินสุดของพลังทางเศรษฐกิจ ท่เี คยกระจุกตวั อยูในเฉพาะชนช้นั นํา กลมุ อิทธิพล และเปน การส้ินสุดในการถือครองทรัพยส นิ สว นตวั และธุรกิจแบบผกู ขาดในเกาหลีเหนือ ๓๘ Stephen Haggard and Marcus Noland. (2006), p. 6. ๓๙ Grace Y. McLane. (2013), p. 25.

๘๐ รฐั สภาสาร ฉบบั เดือนมถิ นุ ายน ๒๕๖๐ ในป ๑๙๔๖ สหประชาธิปไตยแหงสตรีเกาหลีเหนือไดกอตั้งขึ้นภายใตการกํากับ ดูแลของพรรคแรงงานเกาหลี ในป ๑๙๔๗ เกาหลีเหนือประสบความสําเร็จในการเลิกลม ระบบเชิดชูครอบครัวแทนท่ีดวยความเปนพลเมือง การเปลี่ยนแปลงนี้มีผลกระทบเชิงลึกใน สังคมเกาหลีเหนือต้ังแตระดับครัวเรือน ระบบครอบครัวแบบหลากหลายเร่ิมถูกทําลายแทนท่ี ดวยระบบครอบครัวเด่ียว ในเง่ือนไขของรัฐธรรมนูญแหงสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชน เกาหลี ในป ๑๙๔๙ และระบอบคอมมิวนิสตในป ๑๙๗๒ และการยอมรับอยางถูกกฎหมาย ไดเปนหลักฐานของเกาหลีเหนือและข้ันท่ีสองของการปลดปลอยผูหญิงใหเปนอิสระในการ บรรลผุ ลสาํ เร็จทางดานความเทา เทยี ม เสรีภาพ “อิสระทามกลางความทกุ ขยาก” ๔๐ กรอบของความเทาเทียมไดถูกจัดต้ังแลวเสร็จ อยางไรก็ตาม ความเทาเทียม โดยแทจริงอาจเปนเพียงความพยายามฝงรากลึกผานความซ่ือสัตยในการกอต้ังระบบ คอมมิวนิสตในเกาหลีเหนือก็เปนได ผูหญิงถูกคาดหวังที่จะไดรับการปฏิบัติอยางเทาเทียมใน การทํางาน ผูหญิงสนับสนุนใหปฏิบัติตามบทบาทเสมือน “วัฏจักรของการทํางานดานการ สรางรัฐชาติ” การใหสิทธิผูหญิงในการทํางานนอกบาน กระบวนการนี้เองเร่ิมทําตั้งแตระดับ ครวั เรอื น ในป ๑๙๗๐ การประชมุ ครั้งท่ี ๕ ของสหภาพแรงงานเกาหลไี ดยกใหเ ร่ืองดังกลาว เปนสิ่งท่ีพรรคใหความสนใจมากท่ีสุดเรียกวาเปนนโยบายประจําพรรคก็เปนได ระบอบ คอมมิวนิสตในป ๑๙๗๒ ถอื เปน ความพยายามในการขับเคล่ือนแผนใหป ระสบผลสําเร็จ ซึง่ ไดสรางประโยชนแ กผ หู ญิงในการทํางาน เชน สิทธสิ ําหรับผูตง้ั ครรภ สวสั ดิการดานการศึกษา ในระดับอนุบาล การลดชวั่ โมงในการทํางานเพอื่ ใหมีเวลาแกค รอบครัวมากข้ึน เปน ตน ในเวลาเดียวกันในป ๑๙๗๖ กฎหมายในดานการรักษาพยาบาลและการเล้ียงดู เดก็ กฎหมายแรงงาน ใจความของกฎหมายไดกําหนดเงื่อนไขไววา ผหู ญงิ ทม่ี ีลูกตัง้ แต ๓ คน อายตุ า่ํ กวา ๑๓ ป จะไดรบั คาจา ง ๘ ชัว่ โมง แตท าํ งานเพียงแค ๖ ชั่วโมง กฎหมายน้ไี ดแสดง ใหเห็นถึงความรับผิดชอบของรัฐบาลและสังคมในการคุมครองผูหญิงผูเปนแมในวัยทํางาน โดยตรงและในทางออมก็เปนการชวยเหลือเด็ก สมาชิกสหภาพสตรีคนหน่ึงกลาววา “หาก รัฐบาลสนับสนุนในทุกกิจกรรมและทุกสิ่งทุกอยางแกพวกเขาจนละเลยไปวา พวกเขาจะเรียนรู ในการดูแลกันและกันเสมือนครอบครัวเชนพอแมลูกไดอยางไร” แมวาคําพูดของหลอนจะเปน ๔๐ Kyung A. Park. Women and Social Change in South and north Korea: Marxist and Liberal Perspective. [Online] 24 December 2014 From: http://gencen.isp.msu.edu/documents/Working_Papers/WP231. pdf, pp. 8-10.

๘๑ ไปไมไดในเชงิ ปฏบิ ัติ แตกย็ งั มหี ลายคาํ กลาวของหลอนที่ทาํ ใหเ ปน ทีฉ่ กุ คดิ ในหลายๆ ประเดน็ เชน การปฏิรูปกฎหมายเพ่ือเปนเปาหมายในการลดภาระในบานของผูใหญและการกาวผาน การกดทับทางวฒั นธรรมที่ผชู ายเปน ใหญ แมจะมีการรายงานวาผูหญงิ ไดรับการยอมรับใหมีอิสระอยางท่ีไมเคยมีมากอน แต ในความเปนจริงกฎหมายฉบับนไ้ี ดเ ผชญิ กับฝา ยคานอยา งรนุ แรง เนือ่ งจากสงั คมเกาหลมี ีระบบ อาวุโสตามประเพณีมายาวนาน วัฒนธรรมเผด็จการในรัฐเกาหลีเปนผูสรางแนวคิดนี้วาดวย ความเทาเทียมแกผูชายและผูหญิง๔๑ ส่ิงเหลาน้ีเปนเพียงคํากลาวอางท่ีเกินความจริงซ่ึงพบวา สถานะทางสังคมของผหู ญงิ รายไดจากการทาํ งานยงั คงอยใู นระดับตาํ่ และการถูกเอาเปรียบ จากผชู าย ผหู ญงิ ไดเผชญิ กับบทบาทของวฒั นธรรมเชดิ ชูครอบครวั ภายในบาน อยา งไรกต็ าม เขาคาดหวังใหผูหญิงไดทํางานเคียงคูกับผูชายภายใตความเชื่อตามลัทธิจูเช๔๒ คิม อิล ซุง ไดกลาวแถลงการณในท่ีประชุมพรรคแรงงานเกาหลีครั้งท่ี ๕ “ผูหญิงจะไดรับเสรีภาพเพ่ิมขึ้น เนอ่ื งมาจากภาระทีเ่ พ่มิ ขน้ึ ในบานผา นการเปล่ียนแปลงดา นเทคโนโลยี เชน แกสหรือนา้ํ มันใช แทนถานหงุ ตม การเขาถงึ อปุ กรณอ าํ นวยความสะดวก เชน ตูเ ยน็ และหมอหุงเขา การจัดหา เสบยี งอาหาร”๔๓ แมว าเปา หมายของคาํ พดู น้นั จะถกู รางในรฐั ธรรมนญู ป ๑๙๗๒ แตใ นความ เปน จรงิ มันไมไดเกดิ ข้ึน ดูเหมือนวาโดยปกติวิสัยตามธรรมเนียมปฏิบัติสังคมจะใหคุณคาเกี่ยวกับความคิด แบบเดิมที่วาผูหญงิ ตองอยูแ ตในบานมากกวา อยูที่ทํางาน ในชว งกลางป ๑๙๘๐ เหตุการณ ภาวะเศรษฐกิจตกตํ่าเริ่มปรากฏใหเห็น ทรัพยากรจํานวนมากท่ีถูกนําไปใชเพื่อลดภาระ การทํางานของผหู ญงิ ท่ีเพิ่มข้นึ เชน สถานทรี่ บั เลี้ยงเดก็ และสถาบันอ่นื ๆ ถกู ยกเลกิ ภายใต เงื่อนไขท่ีวา ผูหญิงท่ีแตงงานแลวสามารถหยุดงานเพ่ืออยูที่บานกลายเปนธรรมเนียม ปฏิบัติในหลายๆ พ้ืนที่ของเกาหลีเหนือ๔๔ ภาวะเศรษฐกิจตกตํ่าดําเนินไปจนถึงป ๑๙๙๐ การขับเคลื่อนแผนการปฏิรปู ดานความเทาเทียมทางเพศกลายเปนสิ่งจอมปลอมในป ๑๙๙๘ รัฐบาลเกาหลีเหนอื ไดยกเลิกรฐั ธรรมนญู ดงั กลาว ๔๑ Ibid., pp.18-20. ๔๒ Jung Kyungja and Dalton Browen, Rhetoric Versus Reality For the women of North Korea: Mother of Revolution. [Online] 27 December 2014. From: https://opus.lib.uts.edu.au/research/bitstream/ handle/10453/6005/2006004166.pdf?sequence%253D1, p. 749. ๔๓ Stephen Haggard and Marcus Noland. (2006), p. 3. ๔๔ Jung Kyungja and Dalton Browen. (2006), p. 750.

๘๒ รฐั สภาสาร ฉบับเดอื นมถิ ุนายน ๒๕๖๐ ภาระของผูหญิงไดเพิ่มขึ้นอยางตอเน่ืองตลอดระยะเวลาในชวงภาวะขาวยาก หมากแพง แมวา ผหู ญิงจาํ นวนมากเลอื กท่จี ะอยูบานมากกวาท่ที ํางาน แตก็ไมไดห มายความวา ผูหญงิ เกียจคราน การอยทู ่ีบา น ในท่ีนีห้ มายถึง ผหู ญงิ สามารถไปไหนมาไหนไดง า ยและเขาถงึ อาหารตลอดจนทรพั ยากรอืน่ ๆ เพือ่ รายไดข องตนโดยปราศจากการสอดสอ งของรัฐบาล แมวา ผชู ายจะถูกแบงเบาภาระสวนหนง่ึ ไปใหผ หู ญิงรบั ผดิ ชอบ แตพวกเขากไ็ มส ามารถหยุดงานหรือ ไดรบั คา จา งเพิ่มเตมิ เชนเดียวกบั ผูห ญงิ ภายหลังยุคภาวะเศรษฐกิจตกตํ่า ทุนนิยมไดกลายเปนกุญแจของความเปนอยู ดวยเหตุที่เงินสามารถใชจายเพ่ือซ้ืออาหารและสิ่งจําเปนอ่ืนๆ ซ่ึงแตเดิมรัฐบาลเคยจัดหาให ดวยอิสรภาพที่สามารถอยูที่บาน นั้นก็หมายความวาผูหญิงมีโอกาสมากขึ้นในการหางาน ที่ตนเองตองการในตลาดแรงงานหรือในจีน กระบวนการเขาถึงโอกาสเหลานี้ทําใหผูหญิง กลายเปนผูหาเลี้ยงครอบครัวและพวกเขาถูกบังคับดวยสภาวการณเชนน้ีผูหญิงจึงตองออกไป หาอาหารเพื่อครอบครวั แมวาผูหญิงตองแบกรับภาระหนาท่ีเพ่ิมขึ้นซ่ึงเปนผลมาจากการเปลี่ยนแปลง โครงสรางทางสังคมที่กําหนดหนาที่ใหมใหแกพวกเขากลายเปนผูหาเลี้ยงหลักแกครอบครัว แตก็ทําใหผูหญิงไดเกิดพลังรูปแบบใหมจากการไดรับบทบาทใหมนี้ซ่ึงแตเดิมผูหญิงถูกจํากัด บทบาทหนาท่ีภายในบานตามลัทธิขงจื้อ คอยเปนผูรับใชจนละเลยความสําคัญของผูหญิง ในการเปนกลไกสําคัญในการขับเคล่ือนระบบตลาด รูปแบบเศรษฐกิจแนวใหมผูหญิงจึงมี อิทธิพลมากขึ้นในครอบครัวและสังคม จากขอมูลเชิงสถิติเก่ียวกับจํานวนของการหยารางมี มากข้ึน ผหู ญิงไดร บั อิสระเรม่ิ ทจ่ี ะหยา กับสามีเพิม่ ขึ้น แมว าจะกระทําโดยถกู ตอ งตามกฎหมาย ก็ตามแตก็ยังมีกระบวนการทางกฎหมายที่ซับซอนเขามาของเก่ียวแทบทุกข้ันตอน ดวยเหตุที่ สังคมไดเ ปนตวั กาํ หนดสถานภาพใหแกผ หู ญงิ เปนตราบาปไปตลอดวา เปน หญงิ หมาย แมว า เขา จะหยากับสามีดวยเหตุผลหลายประการ เชน การมีภรรยานอย สถานะทางการเงินของสามี เปน ตน อยางไรก็ตาม เรื่องเหลาน้ีถือเปนส่ิงท่ีคาดเดาไดยากวาบทบาททางกายภาพจะ มีผลกระทบตอพฤติกรรมที่แสดงออกหรือไม ขณะท่ีบทบาทรูปแบบใหมที่ผูหญิงไดรับจะเอ้ือ ผลประโยชนใหผหู ญิงมีอํานาจมากข้นึ ในทางกลับกันก็มีผลกระทบทางออมสูงตอความไมม่นั คง ปลอดภัย ในกรณีของ Haggard and Nolan เขากลาวในหนังสือเรือ่ ง Gender in Transition วา ในตลาดเกาหลีเหนือหามมีการคาขายขาวหรืออาหารใดๆ ก็ตามเพ่ือแลกเปลี่ยนกับดีวีดี ภาพยนตรของเกาหลีใตและโทรศัพทมือถือจากจีน เม่ือผูหญิงออกไปสูตลาดแรงงานมากข้ึน

๘๓ ก็มีแนวโนมท่ีจะถูกจับกุมหรือเผชิญกับบทลงโทษท่ีรุนแรงมากกวาผูชาย ดังน้ัน เมื่อพวกเขา ตองแลกดวยอิสรภาพจากการเขามาอยูในระบบตลาดแรงงานก็จะไดรับอันตรายจากสภาพ แวดลอมภายนอกเชน เดยี วกนั ๔๕ เพื่อความอยูรอดของผูล้ีภัยเกาหลีเหนือ พวกเขายอมรูแกใจถึงความไมเทาเทียม และความอยุติธรรมในตลาดแรงงาน แตก็ไมสามารถประกาศหรือพูดกับใครไดเกี่ยวกับเรื่อง ดังกลาว เปาหมายของผูหญิงกเ็ พ่อื ความอยรู อด ตาํ แหนงที่ไมมน่ั คงทําใหพ วกเขาเสียเปรียบ ในตลาดแรงงาน จากการสัมภาษณผูล ้ีภยั เกาหลีเหนือทา นหน่งึ พบวา ความเช่ือแบบเดมิ เปน สวนสําคัญในการรักษาบทบาททางเพศท่ียังคงถูกยกยองเชิดชูมาจนถึงทุกวันนี้ งานศึกษาของ ปก ฮัน ซนั พบวารอยละ ๘๐–๙๐ ของคนเกาหลีเหนือยงั คงยดึ มั่นกับบทบาททางเพศแบบเดิม และอกี งานศกึ ษาของ คมิ ยอง รนั และ คมิ ไฮ ยอง พบวา ผหู ญงิ เกาหลเี หนอื ทอ่ี พยพไปจนี กวา รอ ยละ ๖๑ กเ็ น่ืองมาจากการสนบั สนนุ ของระบบเชดิ ชคู รอบครัว จากสถิตทิ ่เี ขาไดรวบรวม ความคดิ เหน็ จากการเกบ็ ตวั อยา งเปน พลเมอื งเกาหลเี หนอื พบวา ระบบเชดิ ชคู รอบครวั ยงั คงมอี ยู แมในสภาวการณที่เปล่ียนแปลงไป อีกทั้งยังคงฝงรากลึกไปจนถึงความรูสึกนึกคิดของ ผูหญิงในทุกกิจกรรมที่พวกเขาทํา สําหรับผูชายนั้นถือวาการไดรับการยกยองจากภรรยาของ ตนเอง มีคา ยงิ่ กวา การมอี สิ รภาพในการออกไปหารายไดในจนี ดวยซาํ้ ๔๖ วิกฤติการณอาหารประกอบกับระบบกฎหมายท่ีไมเขมงวดไดเปนสวนหลักในการ ขับเคล่อื นใหเกิดการเปล่ยี นแปลงบทบาทของผชู ายและผหู ญิงเพ่อื ความอยรู อด อยางไรก็ตาม สภาวการณดังกลาวก็ไมไดทําใหทัศนคติหรือพฤติกรรมเปลี่ยนแปลงไป จะเห็นไดวาแม ผูหญิงจะออกไปหางานนอกบานก็ไมไดหมายความวาพวกเขาออกไปเรียกรองความเทาเทียม พวกเขาก็ยังปฏิบัติตามหนาท่ีตามเดิมในการยกยองเชิดชูผูชายใหเปนเสาหลักของครอบครัว ที่ถือเปนธรรมเนียมปฏิบัติมานานพวกเขาก็ยอมรับแมวาตนเองจะตกอยูในสถานะที่ต่ํากวา การเริ่มตนทํางานในตลาดแรงงาน ภาพอยางหนึ่งท่ีผูชายไมอยากใหเกิดข้ึน คือ ความ รุนแรงและถูกกดขี่โดยปราศจากการเหลียวแลจากผูชายซึ่งในฐานะบุรุษตองปกปองผูหญิงจาก สิ่งเหลา นี้ แมจะมคี าํ กลา ววา “ผชู ายเปนชา งเทา หนา ผหู ญงิ เปนชางเทาหลงั ” ในทางปฏบิ ตั ิ ก็ไมไ ดเปน เชน นั้นเสมอไป ๔๕ Stephen Haggard and Marcus Noland. (2006), p. 15. ๔๖ Grace Y. McLane. (2013), pp. 29-30.

๘๔ รฐั สภาสาร ฉบบั เดือนมถิ นุ ายน ๒๕๖๐ ในหนังสือของ ลิม ชุน ฮี เขาไดสัมภาษณผูหญิงคนหนึ่งพบวา ผูหญิงให ความสําคัญและตระหนักถึงบทบาททางเพศแตในอดีต พวกเขาไมไดรูสึกขัดแยงหรือมีปญหา แตอยางใด ในทางกลับกันผูหญิงเชื่อวาการสนับสนุนสามีของพวกเขาในฐานะเสาหลักของ ครอบครัวเปนสิ่งที่ดีท่ีสุดท่ีควรมอบใหแกกันในครอบครัว ผูหญิงลี้ภัยคนหนึ่งกลาววา เพียงแค มีสามีคนเดียวขางกายทุกอยางก็ดูสงบรมเย็น มีความปลอดภัย ดังน้ัน จึงเชื่อวาเราควร ใหความเคารพในอํานาจของเขา ส่ิงเหลานี้ไมไดเปนการยกยองจากนโยบายของรัฐบาลหรือ กฎหมายแตเปน ความสมัครใจของพวกเขาในการล้ีภัยไปจนี เพ่ือเงนิ และโอกาสใหมๆ ๔๗ ผูหญิงที่กําลังหางานในจีนถูกมองวาเปนการเพิ่มบทบาทหนาที่ภายในบานให แกพวกเขา หากสังคมแบบเดิมผูหญิงมีบทบาทในการรับผิดชอบแคภายในบาน กอนยุค ขาวยากหมากแพงผูคนตางฝากความหวังไวกับระบบการจัดสรรอาหารของรัฐบาล ผูหญิงก็ยัง คงทําหนาที่ในการรวบรวมอาหารและกระจายใหแกคนในบาน อยางไรก็ตาม แมยุคขาวยาก หมากแพงจะจบลงภาระหนาที่ของผูหญิงในการเสาะหาอาหารก็ยังคงปฏิบัติอยูเชนเดิม น่ีจึง ถอื เปน วถิ ปี ฏบิ ัติเชงิ อดุ มคติวทิ ยา ความคิดท่ีเก่ียวกับความเปนแมบานตามระบอบเชิดชูครอบครัวก็ยังถือวาตําแหนงน้ี มคี ณุ คาแกผ หู ญิง การสัมภาษณของ ลิม ชุน ฮี เปน หลกั ฐานยนื ยนั ไดวา ระบอบเชดิ ชูครอบครัว มคี วามแขง็ แกรง มากเม่อื เปรียบเทียบกับประเทศอนื่ ๆ ในเอเชีย ตามประวัตศิ าสตรว ฒั นธรรม ขงจ้ือเปนเสมือนธรรมชาติที่โอบอุมเกาหลีเหนือเอาไวมีขอยืนยันมากมายที่ผูหญิงลี้ภัยในจีน หาเงนิ เพอ่ื มาเล้ียงครอบครวั เชน เดียวกับในหนังสือของ Barbara Demick กลาววา โอค ฮี และ สามีของหลอนไดอาศัยในเขตชายแดนใกลกับจีน และจากน้ันเธอไดแยกกันอยูกับลูกของเธอ หลอนว่ิงเขาไปในจีนและขายตัวเองไปเปนภรรยาของชาวนาคนจีนและอาศัยอยูดวยกันในบาน ซงึ่ หา งจากชายแดนเพยี ง ๑๐ ไมล ความหวงั ของหลอนก็เพียงแคข อใหมเี งนิ เพียงพอสง ไปให ลูกเขา โอค ฮี อาศยั อยกู บั สามชี าวจนี เพยี ง ๒ ป ตอจากน้นั กก็ ลับไปเกาหลีเหนือเพ่ือไปหาลูก ของหลอน สง่ิ เหลา นี้คือหลักฐานยนื ยนั ในการปฏิบัตติ นเปนแมท ่ีดีตามลัทธิขงจ้อื ความรุนแรงของวิกฤติการณอาหารนําไปสูการเพิ่มขึ้นของภัยทางดานการขมเหง ทางเพศแกผูห ญิง ผหู ญิงทอ่ี ยูในบา นตองเผชิญกับความรุนแรงจากสามีของพวกเขา เชน การ ๔๗ Lee, Soon-Hee. (2005), p. 34.

๘๕ ทํารา ยและขมขืน มิหนาํ ซา้ํ กฎหมายและตาํ รวจคอื สิ่งทเ่ี ปนที่พ่งึ พงิ ของพวกเขากลับไมสามารถ ชว ยเหลอื ได เนอื่ งมาจากความคิดท่วี า “เร่อื งของสามีภรรยา” ความคิดเหลานจ้ี ึงเปรียบเสมอื น เกราะกําบังความรุนแรงเหลานี้ไวแมวาการเผชิญหนากันของบทบาททางเพศระหวางชาย และหญงิ ประกอบกบั ปจ จยั ทเ่ี ปลย่ี นแปลงไป เชน การเปลย่ี นแปลงกฎหมาย เปน ตน ซง่ึ กไ็ มไ ด หมายความวาวิถีชีวิตท่ียังคงผูกพันกับความเชื่อดั้งเดิมอันเปนวิถีปฏิบัติตอกันระหวางชายหญิง เปลี่ยนแปลงไปแมแตน อย๔๘ บทสรุป การลี้ภัยของคนเกาหลีเหนือซ่ึงประเด็นหลักคือ ภาวะเศรษฐกิจของเกาหลีเหนือ ที่เกิดจากความอดอยาก เน่ืองจากไมสามารถทําการเกษตรไดเพียงพอกับความตองการ ของคนในประเทศ ในขณะเดียวกันรัฐบาลก็ทุมเทงบประมาณสวนหน่ึงเพ่ือใชในการทํา อาวุธสงคราม นอกจากนี้ ยังมีปจจัยทางสังคมวัฒนธรรมนําโดยลัทธิจูเช และระบอบเชิดชู ครอบครัว สง่ิ เหลา น้ไี ดกาํ หนดบทบาทหนา ที่ของผูห ญงิ และตวั ตนของความเปน แมผลักดนั ให ตองออกไปหาอาหารเพื่อคนในครอบครัว สวนหน่ึงมาจากการแบงภาระหนาท่ีจากผูชายเม่ือ ไดรับอิสรภาพเพ่ิมขึ้น ประกอบกับเศรษฐกิจของจีนยังเปนหนทางใหไดมาซึ่งเงินและอาหาร ทําใหมีผูอพยพเขาไปในจีนมากขึ้นโดยเฉพาะผูหญิงผานการแตงงานแมจะมีรายงานเกี่ยวกับ การคามนุษย ความรุนแรง แตพวกเขาก็ยอมจํานนเพียงเพ่ือครอบครัวและลูก เชนเดียวกัน กับเกาหลีใตก็มีนโยบายผอนปรนถึงแมจะไมมีทาทีแสดงออกในการปฏิเสธผูล้ีภัยแตก็ใหการ สนบั สนนุ เขา มาเปน พลเมืองมีสทิ ธิในการเมืองอยางถกู ตอง ดงั นน้ั การจะเขาใจปรากฏการณ ผูล ภ้ี ยั จงึ ควรเขา ใจผา นมุมมองท้งั ปจจัยผลักและปจจยั ดึงไปพรอมกัน ๔๘ Grace Y. McLane. (2013). pp. 32-33.

๘๖ รัฐสภาสาร ฉบบั เดือนมถิ นุ ายน ๒๕๖๐ บรรณานุกรม โฆษติ ทพิ ยเ ทียมพงษ. (๒๕๕๕). ไขปริศนา อาณาจักรสนธยาเกาหลเี หนอื . กรุงเทพฯ: สํานักพิมพกา วแรก. ดํารง ฐานด.ี (ม.ป.ป.). คนเกาหลีเหนือพลัดถ่นิ : มรดกแหง ความขดั แยง. สืบคน เมือ่ วันท่ี ๓ มกราคม ๒๕๕๘, จาก http://www3.ru.ac.th/korea/article1/article26.pdf บญุ ชยั ใจเยน็ . (๒๕๕๗). คมิ จอ็ ง-อนึ ผนู าํ ทอ่ี ายนุ อ ยทส่ี ดุ ในโลก. กรงุ เทพฯ: สาํ นกั พมิ พป ราชญ. บญุ ญาภา นกกรม่ิ และคณะ. (๒๕๕๖). นโยบายการปฏิบตั ติ อคนตางดาวหลบหนเี ขา เมอื ง ชาวเกาหลีเหนอื . วารสารปารชิ าติ ฉบบั ที่ ๑ : มหาวทิ ยาลัยทักษณิ . พพิ าดา ยงั เจริญ. (๒๕๕๔). ประวตั ศิ าสตรเ กาหลตี ั้งแตป ลายครสิ ตศตวรรษท่ี ๑๙ ถึงกลาง คริสตศ ตวรรษท่ี ๒๐: การแขงขนั และการแทรกแซงจากตา งชาติ อาณานคิ มและชาตนิ ิยม. กรุงเทพฯ: สาํ นกั พมิ พจ ุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลยั . ไพศาล บรรจุสวรรณ. (๒๕๕๓). เกาหลีเหนอื –เกาหลีใตก บั สถานการณบ นคาบสมุทรเกาหลี: พัฒนาการ แนวโนม และแนวทางแกไ ขความขัดแยง. สัมมนาวิชาการระหวา งประเทศ: คณะรฐั ศาสตร มหาวิทยาลยั ธรรมศาสตร. วิกิพีเดีย. (ม.ป.ป.). ปก ซุง ฮี. สืบคน เม่ือวันท่ี ๑๕ ธนั วาคม ๒๕๕๗, จาก http://en.wikipedia. org/wiki/Park_Chung-hee วกิ พิ เี ดยี . (๒๐๑๕). North Korea Famine. สบื คน เมอ่ื วนั ท่ี ๑๘ มกราคม ๒๐๑๕, จาก http:// en.wikipedia.org/wiki/North_Korean_famine วเิ ชยี ร อนิ ทะส.ี (๒๕๔๖). ผลกระทบจากความปรองดองระหวา งเกาหลเี หนอื กบั เกาหลใี ตต อ ความ มน่ั คงในภมู ภิ าคเอเชยี ตะวนั ออก. สถาบนั เอเชยี ตะวนั ออกศกึ ษา มหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร. Branigan, Tania. (April 17, 2008). UN fears tragedy over North Korean food shortage. Source: 2018, January 10. From: http://www.theguardian.com/world/2008/apr/17/korea.food Buckley, Sarah. (September 23, 2005). North Korea’s problem with food. Source: 2014, December 25. From: http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4072280.stm

๘๗ Cecillia Bailliet. (2008). The State Responsibility of China For The North Korea Refugees. University of Oslo: Norway. Source: 2014, December 25. From: https://www.duo. uio.no/bitstream/handle/10852/22758/Daniel_Chang_Parkxpdf.pdf?sequence=1 Cha, Victor.D. (2012). The Impossible State: North Korea, Past and Future. Source: 2014, December 31. From: http://www.genocidewatch.org/images/North_Korea_ 12_05_18_The_Impossible_State.pdf Donna M. Hughes, Katherine Y. Chon, and Derek P. Ellerman. nd. Modern-Day Comfort Women: The U.S. Military, Transnational Crime, and the Trafficking of Women. Source: 2014, December 12. From: http://www.uri.edu/artsci/wms/hughes/modern_ day_comfort_women.pdf Grace Y. McLane. (2013). Escape From North Korea: Economic and Cultural Determinants of Female Refugee Migration Patterns. Source: 2015, January 15. From: http:// triceratops.brynmawr.edu/dspace/bitstream/handle/10066/10583/2013McLaneG_ thesis.pdf?sequence=1 Haggard, Strphen and Noland, Marcus. (2006). Gender in Transition: The case of Norrth Korea. Source: 2014, December 24. From: http://www.iie.com/publications/wp/ wp12-11.pdf Haggard, Strphen and Noland, Marcus. (2006). The north Korea Refugee Crisis: Human Rights and International Response. Source: 2014, December 23. From: http:// www.hrnk.org/uploads/pdfs/The_North_Korean_Refugee_Crisis.pdf Jan Kim. (2010). Trafficked: Domestic Violence, Exploitation in Marriage, and the Foreign- Bride Industry. Source: 2014, December 21. From: http://www.vjil.org/articles/ trafficked-domestic-violence-exploitation-in-marriage-and-the-foreign-bride-industry John Feffer. (2006). The future of US-Korean Relations. Routledge: New York. Jung, Kyungja, and Dalton Browen. (2006). Rhetoric Versus Reality For the women of North Korea: Mother of Revolution. Source: 2014, December 27. From: https://opus.lib.uts.edu. au/research/bitstream/handle/10453/6005/2006004166.pdf?sequence%253D1

๘๘ รัฐสภาสาร ฉบบั เดือนมถิ ุนายน ๒๕๖๐ Kim Han-Kyo. (nd). Declaration of Independence. Source: 2014, December 7. From: http:// afe.easia.columbia.edu/ps/korea/march_first_declaration.pdf Kyung A. Park. (1992). Women and Social Change in South and north Korea: Marxist and Liberal Perspective. Source: 2014, December 24. From: http://gencen.isp. msu.edu/documents/Working_Papers/WP231.pdf Lankov, Andrei. (2012). Edited: Personal Interview on Cha, Victor.D, book--- The Impossi ble State: North Korea, Past and Future . Lankov and Kin Seok-hyang. (2008). North Korean Market Vendors: The Rise of Grassroots Capitalists in a Post-Stalinist Society. Source: 2014, December 24. From: http://www.pacificaffairs.ubc.ca/files/2011/10/article_sample_2.pdf Lee Keum soon. (2006). The Border-crossing North Koreans: Current Situations and Future Prospects. Studies Series 06-05. Seoul: Korea Institute for National Unification Lee Kyo-Duk, Lim Soon-Hee, Cho Jeong-Ah, Lees Young-Hoom. (2008). Changes in North Korea as Revealed in the testimonies of Seatomins. Source: 2014, December 21. From: http://www.kinu.or.kr/upload/neoboard/DATA05/SS08- 05.pdf Lee Soon-Hee. (2005). The Food Crisis and The Changing Roles and Attitudes Of North Korean Women. Korea Institute for National Unification: South Korea. Mark E. Amayin & Marry Brth D. Nikitin. (April 2, 2014). Foreign Assistance to North Korea. Source: 2014, December 26. From: https://fas.org/sgp/crs/row/ R40095.pdf Stephan Haggard and Marcus Nolan. (2006). The North Korean Refugee Crisis: human Rights and International Response. The U.S. committee for Human Right in North Korea: the United States of America. Woo-Cumings, Meredith. (2002). The political ecology of famine: the North Korean catastrophe and its lessons. Source: 2014, 25 December. From: http:// personal.lse.ac.uk/SIDEL/images/WooFamine.pdf

๘๙ Yoonok Chang, Stephan Haggard, and Marcus Noland. (2008). Migration Experiences of North Korean Refugees: Survey Evidence from China. Source: 2014, December 29. From: http://www.iie.com/publications/wp/wp08-4.pdf Yael Stein and Elihu D. Rechter. (Nd). Suspected Mass Killings – Call them Democide, Politicide, or maybe Genocide id North Korea. GPN timeline.

๙๐ รฐั สภาสาร ฉบบั เดือนมิถนุ ายน ๒๕๖๐ Ãкº¾Ãä¡ÒÃàÁ×ͧáÅо²Ñ ¹Ò¡ÒäÇÒÁà»ÅèÕ¹á»Å§ ธโสธร ตูทองคํา* ระบบพรรคการเมอื ง (Political Party System) นับเปน แนวคดิ ทส่ี าํ คัญของการ ศึกษาการเมืองการปกครองเปรียบเทียบหรือรัฐศาสตรเปรียบเทียบในสวนของพรรคการเมือง สวนใหญเปนการศึกษาในประเทศท่ีมีการปกครองระบอบประชาธิปไตย นับเปนแนวคิดที่ เปรียบเทียบความเหมือนและความแตกตางของพรรคการเมืองในสังคมการเมืองของประเทศ แตละประเทศในระบอบการเมอื งการปกครองท่แี ตกตา งกัน สมั พันธ เก่ยี วพัน และเชอ่ื มโยง ไปถึงการแขงขันในการเลือกตั้ง ชัยชนะในการเลือกตั้ง การจัดตั้งรัฐบาล และความตอเนื่อง ของรัฐบาลท่ีมาจากพรรคการเมือง สวนหน่ึงแสดงถึงสถาบันทางการเมือง (Political Institutionalized)๑ ท่ีประกอบดวย ความสามารถในการปรบั ตัว (Adaptation) การเปนองคก าร ซับซอ น (Complexity) ความตอเนือ่ ง (Coherence) และความเปนอสิ ระ (Autonomy) เพ่ือทาํ ให สถาบันทางการเมืองสนองตอบตอความตองการของประชาชน พัฒนาการทางการเมืองท่ี * รองศาสตราจารยประจาํ สาขาวชิ ารฐั ศาสตร มหาวทิ ยาลยั สโุ ขทัยธรรมาธริ าช ๑ Samuel Huntington. (1968). Political Order in Changing Societies. New Haven: Yale University Press. p. 12-24 and 34-35.

๙๑ ตอเน่อื งและยาวนานจนถึงคริสตศตวรรษท่ี ๒๑ ทําใหระบบพรรคการเมืองในประเทศท้งั หลาย มีความเปลี่ยนแปลง ทําใหตองมีการทบทวนความเปลี่ยนแปลงของพรรคการเมืองรวมสมัย นับเปนวัตถุประสงคท่ีสําคัญของบทความ ท่ีจัดแบงเปนระบบพรรคการเมืองในระบอบเผด็จการ และระบบพรรคการเมืองในระบอบประชาธิปไตย และบทสรุป: ระบบพรรคการเมืองและ พัฒนาการความเปลยี่ นแปลง ระบบพรรคการเมอื งในระบอบเผด็จการ ระบบพรรคการเมืองในระบอบเผด็จการแบงเปนสองประเภท ประเภทแรก ระบบ พรรคการเมืองเดียว เปนประเทศที่ปกครองดวยระบบเผด็จการอํานาจนิยมและเบ็ดเสร็จ นิยม พรรคการเมืองเปนตัวแทนทางการเมืองของชนช้ันนําหรือกลุมผูมีอํานาจทางการเมือง ในทางปฏิบัติ แตใหเหตุผลวามาจากประชาชนในทางทฤษฎี มีการกําหนดในรัฐธรรมนูญให พรรคการเมืองนี้เปนเพียงพรรคเดียวซึ่งเปนตัวแทนของประชาชนท้ังหมด เปนพรรคการเมือง ท่ีถูกตองตามกฎหมายเพียงพรรคการเมืองเดียว เจาหนาที่ของพรรคถือเปนเจาหนาที่ ของรฐั ตัวอยางทส่ี าํ คญั คอื สหภาพโซเวียต (ค.ศ. ๑๙๑–๑๙๙๑) และเกาหลเี หนอื ๒ ไดแ ก พรรคคอมมวิ นสิ ตส หภาพโซเวยี ต และพรรคคอมมิวนสิ ตจีน (ก) พรรคคอมมวิ นสิ ตสหภาพโซเวียต แตเ ดมิ ใชชือ่ พรรคบอลเชวคิ (Bolsheviks) ถอื กาํ เนดิ นบั ตง้ั แต ค.ศ. ๑๙๑๒ สมยั สมบรู ณาญาสทิ ธริ าชยข องจกั รวรรดริ สั เซยี สมยั พระเจา ซาร นิโคลาสท่ี ๒ และมีบทบาทเปลี่ยนแปลงการปกครองเปนระบอบสังคมนิยมคอมมิวนิสตใน ค.ศ. ๑๙๑๗ นาํ ประเทศไปสกู ารปกครองระบอบเผดจ็ การเบด็ เสรจ็ นยิ ม และมรี ะบบเศรษฐกจิ แบบ สังคมนิยมคอมมิวนิสต และเปล่ยี นช่อื จากรัสเซียเปนสหภาพโซเวียต มีพรรคการเมืองท่ถี ูกตอง ตามกฎหมายเพียงพรรคเดียว ยึดถืออุดมการณมารกซและเลนิน ผูกขาดอํานาจทางการเมือง และความชอบธรรมนบั ตงั้ แต ค.ศ. ๑๙๑๗ ถงึ ๑๙๙๑ เคยมีสมาชกิ พรรคคอมมิวนิสตสูงสุดเปน จํานวนกวา ๑๐ ลา นคน จากจาํ นวนประชากรทัง้ หมดกวา ๒๐๐ ลา นคน การเปนสมาชกิ พรรค ๒ ธโสธร ตูทองคํา. (๒๕๕๑). “หนวยที่ ๑๓ ปฏิสัมพันธทางการเมือง” เอกสารการสอนชุดวิชา เศรษฐศาสตรการเมืองและการปกครองสําหรบั ผูนาํ ชุมชน หนว ยท่ี ๙-๑๕. นนทบุรี: สํานักพมิ พม หาวทิ ยาลัยสุโขทยั ธรรมาธิราช, น. ๑๓-๔๕ – ๑๓-๔๖.

๙๒ รฐั สภาสาร ฉบบั เดอื นมถิ นุ ายน ๒๕๖๐ เปนไปดวยความยากลําบาก เพราะตองมีการรับรอง ผานการทดสอบดานอุดมการณ มีการทดลองการเปนสมาชิกหรือทดลองงานเปนเวลา ๑ ป ความเขมงวดเชนนี้ทําใหสมาชิก พรรคเปนอภิสิทธิ์ชน๓ สมาชิกพรรคเปนเจาหนาที่รัฐ การผูกขาดอํานาจทางการเมืองทําให มีบทบาทกําหนดนโยบายของประเทศ เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสตนับเปนตําแหนงสูงสุดที่ กา วสูการเปนผูนําประเทศ ท้งั จากเลนิน สตาลิน ครสุ ชอฟ เบรสเนฟ อันโดรปอฟ เชอรเ นนโก ท่ีลวนแลวแตเปนผูนําที่ผานการเผชิญหนาความขัดแยง และสงครามทั้งจากสงครามกลางเมือง และภายนอก การดาํ รงตาํ แหนง เลขาธกิ ารพรรคคอมมวิ นสิ ตข องนายกอรบ าชอฟใน ค.ศ. ๑๙๘๕ นํามาสคู วามเปล่ยี นแปลงเปนนโยบายกลาสนอตท่เี ปนการปฏิรูปการเมือง และเปรเรสทรอยกา ที่เปนการเปดกวางทางเศรษฐกิจ กอใหเกิดความเปลี่ยนแปลงจากการลมสลายของระบอบ สังคมนิยมในยุโรปตะวันออกใน ค.ศ. ๑๙๘๙ และการลมสลายของสหภาพโซเวียตใน ค.ศ. ๑๙๙๑ พรอมกับการส้ินสุดอํานาจการผูกขาดของพรรคคอมมิวนิสตสหภาพโซเวียต ท่ีกลายเปนพรรคคอมมิวนิสตของสหพันธรัฐรัสเซีย (Communist Party of the Russia Federation) แทน (ข) พรรคคอมมิวนิสตจีนนับเปนตัวอยางท่ีสําคัญอีกตัวอยางหนึ่ง นับจากการ กอ ตง้ั พรรคใน ค.ศ. ๑๙๒๑ มีความรว มมอื กบั พรรคกกมินตง๋ั เพื่อสกู บั นายทนุ ขุนศกึ ความ แตกตางกันทางดานอุดมการณ เพราะพรรคคอมมิวนิสตมีอุดมการณแบบสังคมนิยม คอมมิวนิสต สวนพรรคกกมินตั๋งมีอุดมการณแบบชาตินิยมบนผลประโยชนนายทุน ทําใหมี ความขดั แยง เปนการเผชญิ หนา และสงคราม ภายหลงั มีความรวมมอื ระหวางกนั เพื่อตอ ตาน ญ่ีปุนชว งกอนและระหวางสงครามโลกครั้งท่ี ๒ การสิ้นสดุ สงครามโลกคร้ังท่ี ๒ ใน ค.ศ. ๑๙๔๕ นํามาสูสงครามกลางเมือง และสิ้นสุดลงดวยความพายแพของพรรคกกมินตั๋งจนตองอพยพไป ที่ไตหวันใน ค.ศ. ๑๙๔๙ ทําใหพรรคคอมมิวนิสตจีนปกครองแผนดินใหญ การขจัดชนชั้น นายทนุ และลทั ธทิ นุ นยิ มนาํ มาสปู ญหานานัปการและความเส่ือมถอยของประเทศ ทาํ ใหม ีการ ปฏริ ปู ตามลทั ธทิ นุ นิยมภายใตการนาํ ของพรรคคอมมวิ นิสต นํามาสคู วามเปลี่ยนแปลงประเทศ ที่มีความเจรญิ เตบิ โตอยา งมากจนเปนท่ียอมรับอยางกวางขวาง การสรางความชอบธรรมของ ๓ นรนิติ เศรษฐบุตร. (๒๕๕๕). “หนวยที่ ๖ การเมืองการปกครองของสหภาพโซเวียต” เอกสารการสอน ชดุ วชิ าการเมอื งการปกครองของประเทศในยโุ รปและอเมริกา หนว ยที่ ๑-๗. นนทบุร:ี สํานักพิมพม หาวิทยาลัยสุโขทัย ธรรมาธริ าช, น. ๔๒๓-๔๒๔.

๙๓ พรรคคอมมิวนสิ ตจ นี มาจากองคประกอบท่สี ําคัญหลายสวน ท่ีสาํ คัญ คอื โครงสรา งสถาบัน แบบพีระมิดที่มาจากระดับลางสุดสูระดับสูงสุด กอใหเกิดการเปนส่ือกลางเชื่อมประสาน ระหวา งผูปกครองกบั ผูถ กู ปกครอง จากบนลงลางและลางขึ้นบน องคก รสูงสดุ คอื คณะกรรมการ พรรคคอมมิวนิสตท มี่ สี มาชกิ จํานวน ๒๐๐ คน และองคกรลา งสดุ คือคณะกรรมการพรรคหรือ สาขาพรรคระดบั หมบู า น สถานศกึ ษา โรงงาน วสิ าหกจิ อน่ื ทม่ี สี มาชกิ พรรคจาํ นวนตง้ั แต ๓ คน ทําใหมีสมาชกิ พรรคมากกวา ๘๐ ลา นคน ใน ค.ศ. ๒๐๑๖ การใหการศึกษาอบรมกลอมเกลา นับเปนสิ่งที่สําคัญจากการเช่ือฟงท่ีปราศจากเง่ือนไข มีการเรงระดมทางการเมืองนับต้ังแต การเสียคาธรรมเนียมการเปนสมาชิกพรรค การทํางานหนักเพื่อพรรค บนหลักการปราศจาก ชนชน้ั ของพรรค และพรรคเปนตวั แทนผลประโยชนของปวงชน พรรคและองคกรทางการเมอื ง ทําหนาท่ีเสนอช่ือบุคคลที่มีความรูความสามารถรับตําแหนงในรัฐบาล สวนใหญเปนสมาชิก พรรคคอมมวิ นสิ ต๔ ประเภททส่ี อง ระบบพรรคการเมอื งที่เปนตวั แทนของกลมุ ชนช้นั นาํ ทางการเมือง เดิมเพียงพรรคเดียว แตใ นระบบการเมอื งประกอบดว ยพรรคการเมอื งหลายพรรคท่รี ัฐอนุญาต ใหจ ดั ต้ัง ซึง่ อาจเปนตวั แทนของพรรคการเมอื งทีม่ อี าํ นาจเพ่ือใหก ารเลือกตั้งมีการแขงขัน แต มีพรรคการเมืองเพียงพรรคเดียวท่ีมีอํานาจรัฐชนะการเลือกต้ัง เพราะพรรคการเมืองอื่นเปน เพียงตัวประกอบเพอ่ื เพมิ่ สีสนั ในการเลือกตง้ั เชน เยอรมนีตะวนั ออก (ค.ศ. ๑๙๔๗–๑๙๘๙) เชโกสโลวาเกยี (ค.ศ. ๑๙๔๗–๑๙๘๙) และลาว (ค.ศ. ๑๙๕๕ ถึงปจจบุ นั ) เปนตน ตัวอยาง ท่ีสําคัญ คอื พรรคประชาชนปฏวิ ตั ิลาว๕ นบั เปนพรรคคอมมิวนสิ ตท เี่ ปน สถาบนั ทางการเมือง ท่ีจัดในนามพรรคคอมมิวนิสตอินโดจีนใน ค.ศ. ๑๙๕๐ โฮจิมินตเปนผูนํา การสลายตัวของ พรรคคอมมวิ นสิ ตอ ินโดจนี นํามาสกู ารจัดตัง้ ขบวนการประเทศลาว และในวนั ท่ี ๒๒ มนี าคม ค.ศ. ๑๙๕๕ มีการจัดต้ังพรรคประชาชนลาวเปนท่ีมาของพรรคประชาชนปฏิวัติลาว และ มีบทบาททางการเมืองท่ีตอเน่ืองจนสถาปนาสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาวใน วนั ท่ี ๒ ธนั วาคม ค.ศ. ๑๙๗๕ ดงั นน้ั พรรคประชาชนปฏวิ ตั ลิ าวจงึ นบั เปน สถาบนั ทางการเมอื ง ๔ จาง ซีเจนิ้ . (๒๕๖๐). “พรรคคอมมิวนสิ ตจ นี ใชว ธิ ีอยางไรในการปกครองประเทศ” จีน ๓ มิติ นิยม รัฐอมฤต และจาง ซีเจิน้ (บรรณาธิการ). กรุงเทพฯ: วิทยาลัยนานาชาติปรีดี พนมยงค มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, น. ๑๗-๒๗. ๕ ธโสธร ตทู องคาํ . (๒๕๔๙). “หนว ยที่ ๕ การเมืองการปกครองของสาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชน ลาวและราชอาณาจักรกัมพูชา” เอกสารการสอนชดุ วิชาการเมืองการปกครองของประเทศในเอเชีย หนว ยท่ี ๘-๑๕. นนทบรุ :ี สํานักพิมพม หาวิทยาลยั สุโขทยั ธรรมาธริ าช, น. ๕-๔๗ – ๕-๔๘.

๙๔ รฐั สภาสาร ฉบับเดอื นมถิ ุนายน ๒๕๖๐ การปกครองชั้นนําของประเทศ เพราะตามรัฐธรรมนูญกําหนดใหเปนพรรคการเมืองท่ีถูกตอง ตามกฎหมายเพียงพรรคเดียว องคกรท่ีมอี าํ นาจการตัดสนิ ใจสงู สดุ คือ สมัชชาพรรค (Party Congress) จัดการประชุมทุกสามหรอื ส่ีปต อ ครั้ง ที่ประชมุ สมชั ชาพรรคเปนผูเลือกสมาชกิ ของ คณะกรมการเมอื ง (Political Burea หรอื Politburo) สมาชิกคณะกรรมการกลางพรรค (Central Committee) เลขาธกิ ารของคณะกรรมการกลางพรรค (Secretariat of the Central Committee) และสมาชิกของคณะกรรมการกลางของพรรค๖ ผูนําท่ีมีอํานาจสูงสุดภายในพรรคหรือผูนํา พรรคคือเลขาธิการพรรค หรือเลขาธิการคณะกรรมการกลางพรรคหรือประธานพรรคและ ดํารงตําแหนงเปนสมาชิกกรมการเมืองดวยเสมอ เปนผูมีอํานาจอยางแทจริงในการแตงตั้ง คณะรัฐมนตรีและสมาชิกรัฐสภา การแตงต้ังคณะรัฐมนตรีและขาราชการของพรรค ทําให สมาชกิ คณะกรมการเมอื งและสมาชกิ พรรคระดับสูงจํานวนมากเกือบครึ่งหน่งึ มีอํานาจมาก ถือ เสมือนหนึ่งสวมหมวกสองใบคือเปนทั้งผูกําหนดและดําเนินการบริหารนโยบายสาธารณะตาม แนวทางของพรรคดว ยตนเอง พรรคกับรฐั หรอื รัฐบาลจึงถอื เสมือนหนึง่ เปนอันหนง่ึ อันเดียวกนั กรมการเมืองเปนองคกรทางการเมืองที่มีอํานาจสูงสุดภายในพรรค ทําหนาที่ ตดั สนิ ใจนโยบายการบรหิ ารราชการแผนดินและการบริหารพรรค องคกรทมี่ ีความสําคัญลาํ ดับ สองคือ คณะกรรมการกลางพรรคโดยมีคณะเลขาธิการคณะกรรรมการกลางพรรคเปนองคกร ท่ีมีอํานาจและบทบาทตัดสินใจกําหนดแนวทางพรรคในชวงที่ไมมีการประชุมของกรมการเมือง สมาชกิ ของคณะเลขาธิการมจี ํานวน ๙ คน มีวาระในการดาํ รงตาํ แหนง ๓ ถงึ ๔ ป สว นสมาชิก คณะกรรมการกลางพรรคไมมีการกําหนดแนนอนตายตัวมีการปรับเปล่ียนไป กลาวคือ ใน ค.ศ. ๑๙๗๕ สมาชกิ ถาวรคณะกรรมการกลางพรรคมีจาํ นวน ๒๑ คน และสาํ รองจาํ นวน ๖ คน แตไมม ีสทิ ธอิ อกเสียง ใน ค.ศ. ๑๙๘๒ ภายหลงั การประชุมพรรค สมาชกิ ถาวรจาํ นวน ๔๙ คน สํารองจาํ นวน ๖ คน ใน ค.ศ. ๑๙๘๖ สมาชิกถาวรจํานวน ๕๑ คน สมาชกิ สํารองจํานวน ๙ คน องคประกอบของสมาชิกคณะกรรมการกลางพรรคจะมีสมาชิกของกรมการเมือง เลขาธิการ เลขาธกิ ารพรรคประจาํ แขวงและกาํ แพงนคร ประธานองคก รมวลชน นายทหารชน้ั สงู ระดบั นายพล รัฐมนตรี ทั้งระดับวาการและชวยวาการโดยท่ีผูบริหารจะคัดเลือกสมาชิกของคณะกรรมการ น. ๔๓๓. ๖ สุรชยั ศิริไกร. (๒๕๔๒). การพัฒนาเศรษฐกิจและการเมืองในลาว. กรุงเทพฯ: โครงการจดั พมิ พคบไฟ,

๙๕ กลางพรรค เพอ่ื สรา งความสมดลุ ระหวางองคกร แขวง และผนู าํ ชนกลุมนอยทั้งหลาย๗ องคประกอบของพรรคมีลักษณะเปนพีระมิดตามรูปแบบของประเทศสังคมนิยม คอื ระดบั ลา งสุดคอื ระดับหมูบ าน ถดั มาคือระดบั ตาแสง (ตําบล) ระดับเมือง (อาํ เภอ) ระดับ แขวง (จงั หวดั ) และระดบั ชาติ จาํ นวนสมาชกิ พรรคประชาชนปฏวิ ตั ลิ าวเพม่ิ ขน้ึ ตามลาํ ดบั โดยเฉพาะ นับต้งั แตท ่พี รรคมีชัยชนะภายหลังการสถาปนาสาธารณรฐั ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว กลาวคอื ใน ค.ศ. ๑๙๕๕ จาํ นวน ๑๔,๐๐๐ คน ใน ค.ศ. ๑๙๖๙ จาํ นวน ๓๕,๐๐๐ คน ใน ค.ศ. ๑๙๖๙ จาํ นวน ๓๕,๐๐๐ คน ใน ค.ศ. ๑๙๘๕ จาํ นวน ๖๐,๐๐๐ คน และ ใน ค.ศ. ๑๙๙๖ จํานวน ๗๘,๐๐๐ คน๘ การสมัครรับเลอื กตั้งในลาวอาจสังกัดหรอื ไมสงั กัดพรรคการเมืองกไ็ ด แตคณะ กรรมการคัดเลือกของพรรคทําหนาที่คัดเลือกผูสมัครของพรรค และอาจมีผูสมัครอิสระได แตตองไดรับความเห็นชอบจากพรรค มักเปนบุคคลท่ีมีคุณสมบัติโดดเดนเพียงพอจึงไดรับ อนุญาตใหลงสมัครรับเลือกตั้งได แตบุคคลท่ีโดดเดนสวนใหญมักไมลงสมัครรับเลือกต้ังเพราะ เส่ียงตอการถกู ตรวจสอบและถูกเพง เลง็ จากพรรคและรฐั บาล และมักไมช นะการเลือกตง้ั ทาํ ให พรรคประชาชนปฏิวัติลาวครองอํานาจนําอยางตอเนื่องภายหลังการเปล่ียนแปลงการปกครอง ใน ค.ศ. ๑๙๗๕ ถึงปจจบุ นั ระบบพรรคการเมอื งในระบอบประชาธิปไตย ระบบพรรคการเมืองในระบอบประชาธิปไตยตามแนวคิดท่ัวไปแบงเปน สามประเภท คือ ระบบพรรคเดนพรรคเดียว ระบบพรรคการเมืองใหญสองพรรค และ ระบบพรรคการเมอื งหลายพรรค ประเภทแรก ระบบพรรคเดน พรรคเดยี ว (One–Dominant Party System) เปน ระบบการเมืองที่ประกอบดวยพรรคการเมืองจํานวนหนึ่งหรือจํานวนมาก เพราะระบอบการ ปกครองเอ้ืออํานวยใหมีการจัดต้ังพรรคการเมือง แตกลับมีพรรคการเมืองเพียงพรรคเดียวที่ ชนะการเลือกตั้งและจัดต้ังรัฐบาลตอเนื่องเปนเวลาหลายปติดตอกัน ทําใหความสัมพันธกับ ๗ Martin Stuart-Fox. (1996). Buddhist Kingdom, Marxist States: The Making of Modern Laos. Bangkok: White Lotus, p. 225. ๘ Martin Stuart-Fox. (1986). Laos: Politics Economic and Society. London: France Printer, p. 66 .

๙๖ รัฐสภาสาร ฉบบั เดอื นมถิ ุนายน ๒๕๖๐ พรรคการเมืองอ่นื มนี อยเพราะไมต อ งรวมกนั จดั ต้ังรัฐบาลผสม กอใหเกิดระบบผกู ขาด (System of Monopoly) ซงึ่ พรรคการเมอื งในระบบพรรคเดนพรรคเดยี วมีท่มี าทห่ี ลากหลาย ทส่ี ําคญั คอื (ก) จากบทบาทโคนลมระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยและปกครองประเทศท้ังหมดชวงเวลา หนึ่ง เชน พรรคกก มนิ ต๋ังของไตหวัน ทเี่ คยปกครองจีนท้งั หมด (ค.ศ. ๑๙๑๑–๑๙๔๙) นบั ต้ังแต ค.ศ. ๑๙๑๑ แตการพา ยแพต อ พรรคคอมมิวนสิ ตจีนนําไปสกู ารอพยพสไู ตหวนั ใน ค.ศ. ๑๙๔๙ เปนตน (ข) จากการตอสูเ รยี กรองเอกราช เชน พรรคคองเกรสของอนิ เดีย เปนตน (ค) จากการ ตอสูเรียกรองเอกราชและการรวมกลุมของชาติพันธุ เชน พรรคอัมโนของมาเลเซีย เปนตน (ง) จากการตอสูเรียกรองเอกราชและภาวะผูนําของหัวหนาพรรค เชน พรรคกิจประชาชน (People Action Party: PAP) ของสงิ คโปร เปน ตน (จ) ความสอดคลองลงตวั ของกลมุ ผลประโยชน เชน พรรคเสรีประชาธปิ ไตย (Liberal Democratic Party: LDP) ทีป่ ระกอบดวย กลมุ ขา ราชการ กลมุ นกั ธุรกิจ และกลมุ เกษตรกร ของญป่ี ุน เปนตน ๙ ความเปลยี่ นแปลงทางการเมืองจากสภาพ แวดลอ ม บริบท และปจ จัยทั้งหลาย ทําใหมีประเทศหลายประเทศสน้ิ สุดระบบพรรคเดนพรรค เดยี วนับต้งั แตทศวรรษท่ี ๑๙๙๐ ทสี่ ําคัญ คือ ญี่ปนุ อนิ เดีย และไตหวนั จากการท่พี รรคการเมือง ที่เคยเปนพรรคเดนพรรคเดียวปราชัยในการเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎรในกรณีญ่ีปุนและ อนิ เดีย หรือประธานาธบิ ดีในกรณีของไตห วัน และทําใหพรรคการเมอื งทเ่ี คยเปน ฝา ยคานหรือ มีบทบาทที่โดดเดนจัดต้ังรัฐบาล จนนําไปสูแนวโนมท่ีเปนระบบพรรคการเมืองสองพรรคใหญ หรือระบบหลายพรรคในปจจุบันและอนาคต ทําใหประเทศท่ีมีระบบพรรคเดนพรรคเดียวใน ปจจบุ ัน ท่สี าํ คญั คอื มาเลเซีย สิงคโปร และแอฟรกิ าใต เปนท่ีนาสังเกตวาพรรคการเมืองระบบพรรคเดนพรรคเดียวถือกําเนิดในเอเชีย ตะวันออกและเอเชียตะวนั ออกเฉียงใตใ นประเทศหลายประเทศ ตัวอยางทีส่ ําคัญ คือ พรรค เสรีประชาธปิ ไตยของญีป่ นุ ท่ีถอื กาํ เนิดใน ค.ศ. ๑๙๕๕ จากการรวมกันของพรรคเสรนี ิยมกบั พรรคประชาธปิ ไตย ทีม่ ีอดุ มการณดา นการเมืองทเ่ี ปน ประชาธปิ ไตย จากการสง เสริมสนับสนนุ การปกครองระบอบประชาธปิ ไตยแบบรัฐสภา การสง เสริมความสัมพันธอนั ดีกบั สหรัฐอเมรกิ า การสง เสรมิ การปองกันตนเอง ความรวมมอื กบั นานาอารยประเทศ มอี ดุ มการณดา นเศรษฐกิจ ๙ ธโสธร ตูทองคํา. (๒๕๕๑). “หนวยท่ี ๑๓ ปฏิสัมพันธทางการเมือง” เอกสารการสอนชุดวิชา เศรษฐศาสตรก ารเมอื งและการปกครองสาํ หรับผูนาํ ชุมชน หนว ยที่ ๙-๑๕. นนทบุรี: สํานกั พิมพม หาวทิ ยาลยั สโุ ขทัย ธรรมาธิราช, น. ๑๓-๔๖.

๙๗ แบบทุนนิยม๑๐ และมีบทบาทสําคัญตอการกําหนดนโยบายสาธารณะในญี่ปุนจากการครอง อาํ นาจทางการเมืองระหวาง ค.ศ. ๑๙๕๕ ถงึ ๑๙๙๓ สภาวิจยั กิจการนโยบาย (The Policy Affairs Research Council) นบั เปน สถาบันท่ีสาํ คัญเพราะทาํ หนาท่วี างนโยบายพรรค พัฒนา รา งกฎหมายของพรรค จดั ทาํ รางกฎหมายของพรรคทเ่ี สนอตอ สภาไดเอท ทาํ ใหกลมุ การเมือง ภายในพรรคเสรีประชาธิปไตยตางสงตัวแทนเขาไปมีสวนรวมจัดทํานโยบายพรรค ไมเกิด ความไดเปรียบหรือเสยี เปรียบระหวางกัน๑๑ ความขัดแยงและแตกแยกภายในพรรค การทจุ รติ คอรรัปชัน ปญหาการบริหารราชการแผนดิน ความตกต่ําและถดถอยทางเศรษฐกิจ และ วกิ ฤตกิ ารณท างเศรษฐกจิ นบั เปน สาเหตสุ าํ คญั ทท่ี าํ ใหพ รรคเสรปี ระชาธปิ ไตยพา ยแพก ารเลอื กตง้ั เปน คร้งั แรกใน ค.ศ. ๑๙๙๓ การผกู ขาดอํานาจทางการเมืองสน้ิ สดุ ลง แมภายหลังสามารถกลบั มาจัดตั้งรัฐบาล แตเปนรัฐบาลผสมท่ีเปนแกนนํากับพรรคการเมืองอื่น สลับกับการเปนพรรค ฝายคาน สง ผลตอ เสถยี รภาพทางการเมืองของรฐั บาลและของประเทศ และทาํ ใหญ ี่ปนุ กาวพน จากการเปนระบบพรรคเดนพรรคเดียวในปจจบุ นั ประเภทที่สอง ระบบพรรคการเมืองใหญสองพรรค (Two–Dominant Party System) เปนระบบการเมืองที่ประกอบดวยพรรคการเมืองหลายพรรค แตมีพรรคการเมือง ขนาดใหญเพียงสองพรรคผลัดกันเปนเสียงขางมากในรัฐสภา และมีเพียงพรรคการเมืองเดียว ที่ทําหนาท่ีเปนฝายบริหาร การตอสูแขงขันทางการเมืองจึงมีสูงมาก จัดเปนระบบของการ แขง ขนั (System of Competition)๑๒ ระบบการเมอื งที่ประกอบดว ยสองพรรคการเมืองใหญมา จากวิวัฒนาการและพัฒนาการทางการเมืองและประวัติศาสตรที่เปนการตอสูทางอุดมการณ กอกําเนิดเปนระบบสองพรรคการเมืองใหญตามอุดมการณ ตัวอยาง เชน สหรัฐอเมริกา ที่ประกอบดวยพรรครีพับลิกันที่มีอุดมการณแบบอนุรักษนิยมและพรรคเดโมแครตท่ีมี อดุ มการณแ บบเสรนี ยิ ม องั กฤษ ทป่ี ระกอบดว ยพรรคอนรุ กั ษน ยิ มและพรรคแรงงาน ออสเตรเลยี ทบ่ี างชว งเวลาประกอบดว ยพรรคเสรนี ยิ มและพรรคแรงงาน นวิ ซแี ลนด ทป่ี ระกอบดว ยพรรคชาติ (National Party) ท่มี ีอุดมการณแบบอนรุ กั ษน ยิ มและพรรคกรรมกร เปนตน เปนที่นาสงั เกต ๑๐ Kishimoto Koichi. (1982). Politics in Modern Japan: Development and Organization. Tokyo: Japan Echo Inc, p. 87. ๑๑ ธารทอง ทองสวัสด์ิ. (๒๕๕๐). “หนวยที่ ๑๐ การเมืองการปกครองของญี่ปุน” เอกสารการสอน ชุดวชิ าการเมอื งการปกครองของประเทศในเอเชยี หนว ยที่ ๘-๑๕ (ฉบับปรบั ปรงุ ครง้ั ที่ ๑). นนทบุรี: สํานกั พิมพ มหาวิทยาลัยสโุ ขทัยธรรมาธิราช, น. ๑๐-๖๔ – ๑๐-๖๕. ๑๒ Theo Stamen. (1981). Political Parties in Europe. Connecticut: Meckler Publishing, p. 47-49.

๙๘ รัฐสภาสาร ฉบบั เดือนมถิ นุ ายน ๒๕๖๐ วาระบบสองพรรคการเมืองใหญมักปรากฏในสังคมที่มีวัฒนธรรมแบบแองโกลแซกซอน เปน หลกั ๑๓ สหรัฐอเมริกานับเปนประเทศที่เปนตัวอยางท่ีสําคัญของระบบสองพรรคการเมือง ใหญ พรรคเดโมแครตถือกําเนิดใน ค.ศ. ๑๗๙๒ จากการใชชื่อพรรคเดโมแครต-รีพับลิกัน (Democrat–Republican Party) โดยการกอตั้งของ โธมัส เจฟเฟอรสัน เจมส เมดิสัน อดีตประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา และบุคคลสําคัญอื่น ท่ีสมาชิกที่สําคัญสวนใหญเปน เกษตรกร กรรมกร และเจาของกิจการขนาดเล็ก ทป่ี ระกอบกนั เปนกลุมตอตา นนักสหพันธรัฐ (Anti–federalist) เพราะคัดคา นพรรคนกั สหพันธรัฐ (Federalist) หรอื พรรควกิ (Whigs) ของ อเล็กซานเดอร แฮมิลตัน (Alexander Hamilton) ที่มีสมาชิกสวนใหญประกอบดวยพอคา นกั ธรุ กจิ นายธนาคาร และนกั อตุ สาหกรรม ถอื กาํ เนดิ ใน ค.ศ. ๑๗๙๐ ทา มกลางความไมเ หน็ ดว ย จากผูกอต้ังประเทศเพราะการจัดตั้งพรรคการเมืองอาจนําไปสูความแตกแยกของประเทศ ทําใหประวัติศาสตรของสหรัฐอเมริกาเปนการเผชิญหนาความขัดแยงและการตอสูทางแนวคิด และคูแขงขันทางการเมืองระหวางแนวคิดสองแนวคิดผานพรรคการเมืองตลอดชวงสมัย จนถึงความขัดแยงจากการใชแรงงานทาสที่นําไปสูสงครามกลางเมืองระหวางฝายเหนือกับฝาย ใตร ะหวาง ค.ศ. ๑๘๖๑ ถงึ ๑๘๖๕ ทําใหพรรคนักสหพนั ธรัฐสลายตัวภายหลังการเลอื กต้ังใน ค.ศ. ๑๘๕๒ และนาํ ไปสกู ารถอื กาํ เนดิ ของพรรครพี บั ลกิ นั ใน ค.ศ. ๑๘๕๔ แทน๑๔ จากการกอ ตง้ั ของอดีตประธานาธิบดีอับราฮัม ลินคอรน จากการสนับสนุนของพอคา นักธุรกิจ นายทุน นักอุตสาหกรรมทางภาคเหนือของสหรัฐอเมริกา ท่ีสวนหนึ่งเปนนักสหพันธรัฐจากพรรค นักสหพันธรัฐ พรรคเดโมแครตมีการปฏิรูปพรรคการเมืองภายหลังสงครามกลางเมืองเพ่ือรับ การสนบั สนนุ จากผสู นบั สนุนทางภาคใตของสหรัฐอเมรกิ า๑๕ ๑๓ Britannica “political party” Retrieved from https://www.britannica.com/topic/political-party/ Party-systems (May 14, 2014) ๑๔ วริยา ศ. ชินวรรโณ. (๒๕๕๕). “หนว ยที่ ๑ การเมืองการปกครองของสหรัฐอเมรกิ า” เอกสารการสอน ชุดวชิ าการเมอื งการปกครองของยุโรปและอเมรกิ า หนว ยที่ ๑-๗. นนทบุรี: สาํ นักพมิ พมหาวทิ ยาลยั สุโขทัยธรรมาธริ าช, น. ๕๓-๕๔. ๑๕ Britannica “Democrat Party” Retrieve from https://www.britannica.com/topic/Democratic-Party (March 22, 2017)

๙๙ การตอสูแขงขันทางการเมืองระหวางพรรคเดโมแครตและพรรครีพับลิกัน ถือกําเนิดนับต้ังแตระหวางและภายหลังสงครามกลางเมืองตอเน่ืองถึงปจจุบันมีสาเหตุมาจาก ความแตกตางทางดานอุดมการณ นโยบาย และกลุมผูสนับสนุน เพราะพรรคเดโมแครตมี อุดมการณแบบเสรีนิยม ทําใหมีนโยบายสนับสนุนความเขมแข็งของมลรัฐและการกระจาย อาํ นาจ การสนบั สนนุ การคา เสรี และการสนบั สนนุ สวสั ดกิ ารสงั คม ทแ่ี สดงออกทง้ั จากนโยบาย ในประเทศและตางประเทศ ทําใหผูสนับสนุนหรือฐานคะแนนเสียงสวนใหญชวงแรกมาจาก ชาวอเมริกันตอนใตท่ีสวนใหญเปนเกษตรกร ภายหลังเปนกรรมกร เกษตรกร ผูมีรายไดนอย ผูอพยพท่ีสําคัญจากแอฟริกา เอเชีย และประเทศท่ีเปนอดีตอาณานิคมสเปนหรือใชภาษา สเปนที่ไดรับสัญชาติอเมริกัน เปนชนชั้นลาง สวนพรรครีพับลิกันมีอุดมการณทางการเมือง แบบอนุรักษนยิ ม ทําใหมนี โยบายเนนความเขมแขง็ ของสว นกลางหรอื รฐั บาลกลาง เนน ความ เขมแข็งทางการทหารและกองทัพ สนับสนุนการคาตามแนวทางของลัทธิพาณิชยนิยม และ สนับสนุนการลดสวัสดิการสังคม ที่แสดงออกจากนโยบายท้ังภายในประเทศและตางประเทศ เปน ชนชน้ั กลาง การสนบั สนนุ ของผอู อกเสยี งลงคะแนนทม่ี ตี อ พรรคการเมอื งทง้ั พรรคเดโมแครต และพรรครีพับลิกันเปนจํานวนพรรคละประมาณหนึ่งในสามนับเปนคะแนนเสียงที่ม่ันคง การดํารงตําแหนงประธานาธิบดีของผูสมัครจึงมักมาจากการตัดสินใจของผูออกเสียงลงคะแนน ท่ีเปนประชากรชาวอเมริกันที่เหลือประมาณหนึ่งในสามท่ีเปลี่ยนแปลงไปมา (Swing Vote) ทําใหผูสมัครจากพรรคการเมืองท้ังสองสลับกันครองตําแหนงประธานาธิบดี ประธานาธิบดี ทม่ี าจากพรรคเดโมแครตนบั ตง้ั แตครสิ ตศตวรรษที่ ๒๐ ท่สี ําคญั คอื วูดโรว วลิ สนั แฟรงคลนิ ดี รูสเวลท แฮรี ทรูแมน จอหน เอฟ เคนเนดี ลนิ ดอน บี จอหน สนั จิมมี คารเ ตอร บิล คลนิ ตนั และบารัค โอบามา ประธานาธิบดีท่ีมาจากพรรครีพับลิกันนับตั้งแตคริสตศตวรรษที่ ๒๐ ทีส่ ําคญั คอื ธโี อดอร รูสเวลท วิลเลยี ม เอช ทฟั ท วาเรน ฮารด งิ้ คารวนิ คูลิดจ เฮอรเบิรต ฮเู วอร ดไวท ดี ไอเซนฮาวน รชิ ารด นิกสนั เจอรัล ฟอรด โรแนลด เรแกน จอรจ บุช จอรจ ดบั เบ้ลิ ยู บชุ และโดนลั ด ทรมั ป ประเภททส่ี าม ระบบพรรคการเมอื งหลายพรรค (Multiple Party System) เปน ระบบการเมืองที่ประกอบดวยพรรคการเมืองหลายพรรค มีการตอสูแขงขันเพ่ือเปนเสียง ขา งมากในรัฐสภาและจดั ตัง้ รฐั บาล การตอสแู ขงขันเนน ความรวมมอื การประสาน และการ ผสมกลมกลนื (System of Concordance)๑๖ มกั เปน รฐั บาลผสมทป่ี ระกอบดว ยพรรคการเมอื ง ๑๖ Theo Stamen. op.cit. p. 47-49.