inbound2170228934202834622

รายงานเร่ือง ความฉลาดทางดจิ ิทัล (Digital Intelligence Quotient : DQ) จดั ทำโดย นางสาว ณฐั ลิกา ม่ันคง รหัส 634110013 สาขาสงั คมศึกษา หมู่ที1่ เสนอ อาจารย์ สธุ ดิ า ปรชี านนท์ รายงานเลม่ น้ีเป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา นวัตกรรมและเทคโนโลยี สารสนเทศเพอื่ การส่ือสารการศกึ ษาและการเรยี นรู้ (PC62506) ภาคการศึกษาท่1ี ปีการศกึ ษา 2564 คณะมนุษยศาสตรแ์ ละสังคมศาสตร์

ก คำนำ รายงานเล่มน้ีเป็นส่วนหนงึ่ ของรายวิชานวตั กรรมและเทคโนโลยสี ารสนเทศเพือ่ การสอื่ สาร การศึกษาและการเรียนรู้ (PC62506) มีวตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ ให้นกั ศึกษาไดร้ ูจ้ กั DQ:ความฉลาดทาง ดิจิทลั กลมุ่ ความสามารถทางสงั คม อารมณ์ และการรบั รู้ ทำให้สามารถรบั มือ กับความท้าทาย ของชวี ติ ในยุคดจิ ทิ ัลรวมไปถึงทักษะในการปรบั ตัวทจี่ ำเปน็ ตอ่ การใช้สือ่ และการเข้าสงั คมในโลก ออนไลนไ์ ด้ เนื้อหาภายในเลม่ ประกอบไปด้วย คำนำ สารบญั เนื้อหา สาระท่เี ก่ียวข้องกบั ความฉลาดทาง ดิจทิ ัล ทกั ษะในด้านตา่ งๆ รวม 8 ประการด้วยกนั จงึ ยกตัวอยา่ งมาพอสงั เขปอยา่ งเชน่ ทกั ษะการ รักษาอัตลักษณ์ทด่ี ีของตนเอง ทักษะในการรักษาข้อมลู สว่ นตวั ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ เปน็ ต้น ผู้จัดทำหวงั เปน็ อย่างย่ิงวา่ รายงานเลม่ นจ้ี ะเป็นประโยชนต์ ่อการศกึ ษาหาความรู้เกยี่ วกบั ทักษะในการใชช้ ีวิตบนโลกออนไลนอ์ ยา่ งไรให้ปลอดภัยและรวู้ ิธีป้องกันตนเองจากความเสี่ยงต่างๆ ในโลกออนไลน์ เขา้ ใจถงึ สิทธิ ความรบั ผดิ ชอบ และจริยธรรมทส่ี ำคญั ในยคุ ดิจทิ ัล และใช้ ประโยชนจ์ ากอินเทอรเ์ น็ตในการมีส่วนร่วมทางการเมอื ง เศรษฐกจิ สงั คม และวัฒนธรรม ท่ี เกีย่ วกับตนเอง ชมุ ชน ประเทศ และพลเมืองบนโลก ไดอ้ ย่างสรา้ งสรรค์สิง่ จดั ทำโดย นางสาว ณัฐลกิ า ม่ันคง

สารบัญ ข เนือ้ หาสาระ หน้า คำนำ ก สารบญั ข 1.ความหมายของความฉลาดทางดจิ ิทัล 1 (Digital Intelligence Quotient : DQ) การเป็นพลเมืองดจิ ทิ ลั นนั้ มีทักษะสำคญั 8 ประการ 2 1.ทกั ษะในการรกั ษาอตั ลักษณท์ ่ีดขี องตนเอง 2 2.ทักษะในการรกั ษาขอ้ มูลส่วนตัว 2 3.ทกั ษะในการคดิ วเิ คราะห์มีวจิ ารณญาณทีด่ ี 2 4.ทกั ษะในการจัดสรรเวลาหนา้ จอ 3 5.ทักษะในการรบั มอื กบั การคุกคามทางโลกออนไลน์ 3 6.ทกั ษะในการบรหิ ารจัดการข้อมูลทผ่ี ูใ้ ชง้ านทงิ้ ไวบ้ นโลกออนไลน์ 3 7.ทกั ษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ 3 8.ทักษะในการใชเ้ ทคโนโลยีอย่างมจี รยิ ธรรม 4 บรรณานุกรม

1 บทนำ เนื้อหา ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล (Digital Intelligence Quotient : DQ) คอื กล่มุ ของความสามารถทางสังคม อารมณ์ และการรบั รู้ ท่จี ะทำให้คนคนหน่ึงสามารถเผชิญกับความทา้ ทายบนเสน้ ทางของชวี ติ ในยุคดิจิทลั และสามารถ ปรบั ตวั ใหเ้ ข้ากับชีวิตดจิ ทิ ลั ได้ ความฉลาดทางดจิ ทิ ัลครอบคลุมท้ังความรู้ ทักษะ ทศั นคตแิ ละค่านยิ มที่จำเปน็ ต่อการใชช้ วี ติ ในฐานะสมาชกิ ของโลกออนไลน์ กล่าวอีกนยั หนงึ่ คือ ทกั ษะการใชส้ ื่อและการเข้าสังคมในโลก ออนไลน์ ดังนั้น พลเมืองดจิ ทิ ลั จงึ หมายถึง สมาชิกบนโลกออนไลน์ ที่ใชเ้ ครอื ข่ายอินเทอรเ์ นต็ ซึ่งมคี วามหลากหลาย ทางเช้อื ชาติ อายุ ภาษา และวฒั นธรรม ดงั นั้น พลเมอื งดิจิทลั ทกุ คนจงึ ต้องมี ‘ความเป็นพลเมืองดจิ ิทัล’ ทม่ี ี ความฉลาดทางดิจทิ ัลบนพนื้ ฐานของความรับผิดชอบ การมจี รยิ ธรรม การมสี ว่ นร่วม ความเหน็ อกเหน็ ใจและ เคารพผ้อู ืน่ โดยมุ่งเน้นความเป็นธรรมในสงั คม ปฏบิ ตั ิและรกั ษาไว้ซ่ึงกฎเกณฑ์ เพ่อื สรา้ งความสมดลุ ของการ อยู่ร่วมกนั อย่างมคี วามสุข

2 การเปน็ พลเมืองดิจิทลั น้นั มที ักษะสำคัญ 8 ประการ ท่คี วรบม่ เพาะใหเ้ กดิ ข้ึนกับพลเมอื งดจิ ิทัลทกุ คนใน ศตวรรษที่ 21 ดงั นี้ 1. ทกั ษะในการรักษาอตั ลักษณท์ ีด่ ขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) ต้องมคี วามสามารถในการสรา้ งสมดุล บริหารจดั การ รักษาอตั ลกั ษณ์ทีด่ ีของตนเองไว้ให้ได้ ทง้ั ในสว่ น ของโลกออนไลนแ์ ละโลกความจริง โดยตอนนปี้ ระเดน็ เร่อื งการสรา้ งอตั ลกั ษณอ์ อนไลน์ถอื เป็น ปรากฏการณใ์ หม่ ที่ทำใหบ้ คุ คลสามารถแสดงออกถงึ ความเปน็ ตวั ตนตอ่ สงั คมภายนอก โดยอาศัยชอ่ ง ทางการสื่อสารผา่ นเว็บไซต์เครือข่ายสังคมในการอธิบายรปู แบบใหม่ของการสือ่ สารแบบมปี ฏสิ มั พนั ธ์ ทางอินเทอร์เน็ต ซึ่งเปน็ การแสดงออกเกยี่ วกบั ตวั ตนผา่ นเวบ็ ไซต์เครอื ขา่ ยสังคมต่างๆ 2. ทกั ษะในการรักษาข้อมูลส่วนตัว (Privacy Management) ดลุ พินจิ ในการบริหารจดั การขอ้ มลู ส่วนตัว โดยเฉพาะการแชร์ข้อมูลออนไลน์เพื่อปอ้ งกนั ความเปน็ สว่ นตัวทงั้ ของตนเองและผอู้ น่ื เป็นสิ่งสำคัญท่ีตอ้ งประกอบอย่ใู นพลเมอื งดจิ ทิ ัลทุกคน และพวกเขา จะต้องมีความตระหนักในความเท่าเทยี มกันทางดิจิทลั เคารพในสทิ ธขิ องคนทกุ คน รวมถงึ ตอ้ งมี วิจารณญาณในการรกั ษาความปลอดภัยของข้อมลู ตนเองในสังคมดจิ ทิ ลั รวู้ ่าข้อมลู ใดควรเผยแพร่ ข้อมูลใดไมค่ วรเผยแพร่ และต้องจดั การความเสย่ี งของข้อมลู ของตนในส่อื สังคมดิจทิ ัลได้ดว้ ย 3. ทักษะในการคิดวิเคราะห์มวี ิจารณญาณทีด่ ี (Critical Thinking) ความสามารถในการวเิ คราะหแ์ ยกแยะระหวา่ งขอ้ มลู ทีถ่ กู ต้องและข้อมลู ทีผ่ ิด ขอ้ มลู ท่ีมีเนอื้ หาดแี ละ ข้อมูลทเ่ี ข้าขา่ ยอันตราย รวู้ า่ ข้อมูลลักษณะใดท่ถี กู ส่งผา่ นมาทางออนไลน์แลว้ ควรตงั้ ข้อสงสัย หา คำตอบให้ชดั เจนก่อนเชอ่ื และนำไปแชร์ ดว้ ยเหตุนี้ พลเมอื งดิจิทลั จึงตอ้ งมีความรคู้ วามสามารถใน การเข้าถึง ใช้ สรา้ งสรรค์ ประเมิน สงั เคราะห์ และสือ่ สารขอ้ มูลขา่ วสารผา่ นเครื่องมือดจิ ทิ ัล ซึ่ง จำเปน็ ตอ้ งมคี วามรู้ดา้ นเทคนคิ เพ่ือใช้เครอื่ งมือดจิ ทิ ัล เช่น คอมพิวเตอร์ สมารต์ โฟน แท็บเลต็ ได้ อย่างเชย่ี วชาญ รวมถึงมีทักษะในการรูค้ ดิ ขั้นสูง เชน่ ทกั ษะการคดิ อยา่ งมวี ิจารณญาณ ทีจ่ ำเป็นต่อ การเลอื ก จดั ประเภท วิเคราะห์ ตีความ และเขา้ ใจข้อมูลข่าวสาร มีความรูแ้ ละทกั ษะใน สภาพแวดลอ้ มดจิ ิทลั การร้ดู ิจทิ ัลโดยม่งุ ใหเ้ ปน็ ผู้ใช้ทด่ี ี เปน็ ผูเ้ ขา้ ใจบรบิ ทที่ดี และเป็นผสู้ ร้างเนอ้ื หา ทางดิจิทัลทีด่ ี ในสภาพแวดล้อมสงั คมดจิ ทิ ลั 4. ทักษะในการจดั สรรเวลาหนา้ จอ (Screen Time Management) ทกั ษะในการบรหิ ารเวลากับการใช้อปุ กรณย์ ุคดจิ ทิ ลั รวมไปถงึ การควบคุมเพอ่ื ใหเ้ กิดสมดลุ ระหวา่ ง โลกออนไลนแ์ ละโลกภายนอก นับเปน็ อีกหนึง่ ความสามารถทีบ่ ่งบอกถึง ความเปน็ พลเมอื งดิจทิ ลั ได้ เป็นอย่างดี เพราะเป็นที่รกู้ ันอยู่แลว้ ว่าการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศที่ขาดความเหมาะสมยอ่ มส่งผล เสยี ต่อสุขภาพโดยรวม ทง้ั ความเครียดตอ่ สขุ ภาพจติ และเป็นสาเหตุกอ่ ใหเ้ กิดความเจ็บป่วยทางกาย ซ่งึ นำไปสูก่ ารสญู เสยี ทรพั ยส์ ินเพอ่ื ใช้รักษา และเสียสุขภาพในระยะยาวโดยรูเ้ ท่าไม่ถึงการณ์

3 5. ทกั ษะในการรับมอื กบั การคุกคามทางโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) จากขอ้ มูลทางสถิตลิ า่ สุด สถานการณ์ในเรื่อง Cyber bullying ในไทย มคี า่ เฉลยี่ การกลั่นแกล้งบน โลกออนไลน์ในรูปแบบต่างๆ ทส่ี ูงกว่าคา่ เฉลย่ี โลกอยทู่ ่ี 47% และเกดิ ในรูปแบบทห่ี ลากหลาย อาทิ การด่าทอกนั ด้วยข้อความหยาบคาย การตดั ตอ่ ภาพ สร้างข้อมลู เทจ็ รวมไปถงึ การตง้ั กลุม่ ออนไลน์กดี กันเพ่ือนออกจากกลุ่ม ฯลฯ ดังนัน้ วา่ ทพ่ี ลเมืองดิจิทัลทกุ คน จงึ ควรมีความสามารถในการรบั รู้และ รบั มอื การคุกคามข่มขู่บนโลกออนไลน์ไดอ้ ยา่ งชาญฉลาด เพอ่ื ป้องกันตนเองและคนรอบข้างจากการ คุกคามทางโลกออนไลนใ์ หไ้ ด้ 6. ทกั ษะในการบริหารจดั การข้อมลู ท่ผี ูใ้ ช้งานท้งิ ไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) มีรายงานการศึกษาวจิ ยั ยืนยันวา่ คนรุน่ Baby Boomer คอื กลุม่ Aging ท่เี กิดต้ังแต่ปี พ.ศ. 2487 – 2505 มักจะใชง้ านอปุ กรณค์ อมพวิ เตอร์หรอื โทรศพั ทเ์ คลอ่ื นทขี่ องผู้อืน่ และเปดิ ใชง้ าน WiFi สาธารณะ เสรจ็ แล้วมกั จะละเลย ไมล่ บรหัสผ่านหรอื ประวตั ิการใชง้ านถงึ 47% ซ่งึ เสี่ยงมากทีจ่ ะถกู ผอู้ ่ืนสวมสิทธิ ขโมยตัวตนบนโลกออนไลน์ และเข้าถึงข้อมลู สว่ นบุคคลไดอ้ ย่างงา่ ยดาย ดงั นัน้ ความ เปน็ พลเมอื งดจิ ิทัล จึงต้องมที กั ษะความสามารถท่ีจะเขา้ ใจธรรมชาติของการใชช้ วี ติ ในโลกดิจทิ ลั ว่า จะหลงเหลือรอ่ งรอยขอ้ มลู ทง้ิ ไว้เสมอ รวมไปถึงต้องเข้าใจผลลัพธ์ทอี่ าจเกดิ ขึ้น เพ่ือการดูแลสิ่งเหล่าน้ี อยา่ งมีความรับผิดชอบ 7. ทักษะในการรกั ษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) ความสามารถในการปอ้ งกนั ขอ้ มลู ดว้ ยการสรา้ งระบบความปลอดภัยทเี่ ขม้ แข็งและป้องกนั การ โจรกรรมขอ้ มูลไมใ่ หเ้ กดิ ขึ้นได้ ถา้ ตอ้ งทำธรุ กรรมกบั ธนาคารหรือซอ้ื สินคา้ ออนไลน์ เช่น ซ้ือเสื้อผ้า ชดุ เดรส เป็นตน้ ควรเปลย่ี นรหัสบอ่ ยๆ และควรหลกี เลยี่ งการใช้คอมพิวเตอร์สาธารณะ และหากสงสัย วา่ ขอ้ มูลถกู นำไปใช้หรอื สูญหาย ควรรบี แจ้งความและแจ้งหน่วยงานที่เกย่ี วข้องทนั ที 8. ทกั ษะในการใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งมีจริยธรรม (Digital Empathy) ความสามารถในการเหน็ อกเหน็ ใจและสรา้ งความสัมพันธท์ ่ดี ีกบั ผอู้ ืน่ บนโลกออนไลน์ พลเมอื งดิจทิ ลั ท่ี ดีจะต้องรู้ถงึ คณุ ค่าและจริยธรรมจากการใชเ้ ทคโนโลยี ต้องตระหนักถึงผลพวงทางสงั คม การเมือง เศรษฐกิจ และวฒั นธรรม ทเี่ กดิ จากการใช้อินเทอรเ์ น็ต การกดไลก์ กดแชร์ ขอ้ มลู ขา่ วสาร ออนไลน์ รวมถงึ ร้จู กั สทิ ธิและความรับผดิ ชอบออนไลน์ อาทิ เสรีภาพในการพดู การเคารพทรพั ย์สินทางปญั ญา ของผอู้ ื่น และการปกป้องตนเองและชมุ ชนจากความเส่ยี งออนไลน์ เชน่ การกลั่นแกลง้ ออนไลน์ ภาพ ลามกอนาจารเด็ก สแปม เป็นตน้

4 บรรณานุกรม บทความเร่อื ง “พลเมืองดิจทิ ัล (Digital Citizenship)” โดย Phichitra Phetparee| เผยแพร่บน เว็บไซต์ สสส. (วันที่ 27 มนี าคม 2562) เอกสารวชิ าการออนไลน์เร่ือง “ค่มู อื พลเมอื งดจิ ิทัล” โดย วรพจน์ วงศ์กจิ รุ่งเรือง เผยแพร่ครัง้ แรก: มถิ ุนายน 2561 Written by Mr.Digital Hits: 96506