แบบฝึกทักษะ Scratch

หน้า ก Scratch คานา แบบฝกึ ทักษะการเขียนโปรแกรม Scratch เพื่อส่งเสริมทักษะการแก้ปัญหาของนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 ชุดนี้ จัดทาขึ้นเพื่อใช้ประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ รายวิชา วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 5 รหัสวิชา รหัสวิชา 15101(ท) กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี เพื่อเสริมสร้างกระบวนการคิดเชิงคานวณผ่านการเขียนโปรแกรมอีกท้ังยังส่งเสริม ให้ผู้เรียนมีทักษะความคิดสร้างสรรค์ ทักษะกระบวนการแก้ปัญหา และทักษะความสามารถ ทางด้านไอซีที ที่สอดคล้องกับทักษะที่จาเป็นของผู้เรียนในศตวรรษที่ 21 ซ่ึงแบบฝึกทักษะการ เขียนโปรแกรม Scratchเพื่อส่งเสริมทักษะการแก้ปัญหาของนักเรียน ช้ันประถมศึกษาปีที่ 5 มี เนอ้ื หาบทเรยี น ดงั น้ี บทที่ 1 เรื่อง รจู้ กั โปรแกรม Scratch บทที่ 2 เรือ่ ง สรา้ งการเคลื่อนไหวใหก้ ับตวั ละคร ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างย่ิงว่าแบบฝึกทักษะการเขียนโปรแกรม Scratchเพ่ือส่งเสริมทักษะ การแก้ปัญหาของนักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 5 เล่มน้ี จะช่วยส่งเสริมและพัฒนาทักษะการ เขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ก่อให้เกิดความรู้ ความเข้าใจ เห็นคุณค่า และใช้กระบวนการทาง เทคโนโลยไี ปใช้ในการแกป้ ัญหาอย่างสร้างสรรค์ ส่งผลให้นักเรียนมีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนสูงข้ึน ขอบคณุ ผใู้ ห้ข้อเสนอแนะ ตลอดจนใหก้ ารสนับสนุนทุกท่านไว้ ณ โอกาสน้ี นางสาวสิรินทพิ ย์ ความสขุ ผ้จู ัดทา

หน้า ข Scratch สารบญั หนา้ ก คานา ข สารบัญ 1 คาชแี้ จงแบบฝึกทกั ษะ 2 มาตรฐานการเรยี นรู้ / ตัวชีว้ ดั 3 แบบทดสอบก่อนเรียน 6 บทที่ 1 เรือ่ ง รูจ้ กั โปรแกรม Scratch 9 ใบงานที่ 1.1 เรอ่ื ง รูจ้ กั โปรแกรม Scratch 21 ใบงานท่ี 1.2 เรอื่ ง องค์ประกอบของโปรแกรม Scratch 22 บทท่ี 2 เรื่อง สรา้ งการเคลือ่ นไหวใหก้ บั ตวั ละคร 23 ใบกิจกรรมที่ 1 เร่ือง โปรเจกต์แรกของฉนั 26 แบบทดสอบหลังเรยี น 28 บรรณานุกรม

หน้า 1 Scratch คาชแ้ี จงแบบฝึกทักษะ แบบฝึกทักษะการเขียนโปรแกรม Scratch เพื่อส่งเสริมทักษะการแก้ปัญหาของ นักเรียน ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 5 เป็นส่ือประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้รายวิชา วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี 5 รหัสวิชา 15101(ท) กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และ เทคโนโลยี ซ่งึ ในการดาเนนิ กิจกรรมการเรียนรู้ นกั เรียนสามารถศกึ ษาและเรยี นรูไ้ ด้ด้วยตนเอง ก่อนทจ่ี ะศกึ ษาและเรยี นรู้ใหน้ กั เรยี นอา่ นคาช้ี แจง และ ปฏิบัติดังน้ี 1. นักเรียนรับฟังคาช้ีแจงการใช้แบบฝึกทักษะการเขียนโปรแกรม Scratch เพ่ือ สง่ เสรมิ ทักษะการแก้ปญั หาของนักเรยี น ชน้ั ประถมศึกษาปที ี่ 5 ก่อนลงมือปฏิบตั ิ 2. นกั เรียนศึกษาสาระการเรียนรู้ สาระสาคัญ จุดประสงค์การเรียนรู้ เพ่ือให้ทราบว่า เมือ่ จบบทเรยี นเรยี นนักเรียนสามารถเรยี นร้อู ะไรได้บา้ ง 3. นกั เรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน 4.นักเรียนศึกษาทาความเข้าใจใบความรู้และตัวอย่างในแบบฝึกทักษะการเขียน โปรแกรม Scratch เพอื่ ส่งเสริมทักษะการแกป้ ญั หาของนักเรียน ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ 5 5. นกั เรยี นปฏบิ ตั กิ รรมตามท่ไี ด้รบั มอบหมายในแตล่ ะกจิ กรรมท่ีกาหนดให้ครบถว้ น ตามลาดบั ด้วยความต่ังใจและคดิ ให้รอบคอบ 6. เมอ่ื นักเรียนมปี ญั หาในกจิ กรรมใด ให้ซกั ถามครูทันที 7. เมื่อนักเรียนทาใบงาน/กิจกรรมในแบบฝึกทักษะเสร็จแล้ว ให้นักเรียนทา แบบทดสอบหลังเรยี น

หน้า 2 Scratch มาตรฐานการเรยี นรู/้ ตัวชว้ี ัด สาระที่ 4 เทคโนโลยี (วทิ ยาการคานวณ) มาตรฐานการเรยี นรู้ ว 4.2 เขา้ ใจและใช้แนวคิดเชิงคานวณในการแก้ปัญหาท่พี บในชวี ิตจริงอย่างเป็นข้ันตอน และเป็นระบบ ใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศและการส่ือสารในการเรียนรู้ การทางาน และการ แก้ปัญหาได้อย่างมี ประสทิ ธิภาพ รู้เทา่ ทัน และมีจริยธรรม ตัวชี้วดั ป.5/2 ออกแบบและเขียนโปรแกรมท่ีมีการใช้เหตุผลเชิงตรรกะอย่างง่าย ตรวจหา ข้อผิดพลาดและแก้ไข จุดประสงค์การเรยี นรู้ 1.นกั เรยี นสามารถอธบิ ายความหมายของโปรแกรม Scratch ได้ 2.นกั เรียนสามารถสว่ นประกอบของโปรแกรม Scratch ได้ 3.นักเรียนสามารถเลอื กใช้บลอ็ กคาส่ังให้ตัวละครเคลอ่ื นไหวได้ 4.นักเรียนสามารถระบตุ าแหน่งดว้ ยค่า ( x , y ) ได้

หน้า 3 Scratch แบบทดสอบก่อนเรยี น คาช้แี จง : ให้นกั เรียนเลือกคาตอบท่ีถูกต้องทสี่ ุดเพยี งคาตอบเดียว แล้วกากบาท () ลงในกระดาษคาตอบ จานวน 10 ข้อ ใชเ้ วลา 15 นาที 1.ข้อใดบอกความหมายของการเขียนโปรแกรมได้ถกู ตอ้ ง ก. การเขยี นโปรแกรมเป็นการควบคมุ การทางานโดยคอมพวิ เตอร์ ข. การเขยี นโปรแกรมไม่เหมาะสมกบั เด็กระดับช้ันอนบุ าล ค. การเขียนโปรแกรมเป็นการสรา้ งลาดับการทางาน ง. การเขียนโปรแกรมต้องใชค้ อมพวิ เตอร์เท่านน้ั 2.ขอ้ ใดต่อไปน้ี ไมใ่ ช่ภาษาคอมพวิ เตอร์ ก. JAVA ข. EPSON ค. PYTHON ง. Scratch 3.ตัวเลอื กในข้อใดกล่าวไม่ถูกต้องเกยี่ วกับโปรแกรม Scratch ก. สามารถสรา้ งแอนิเมชนั เกมส์ หรอื นิทานได้ ข. เปน็ ภาษาโปรแกรมทอ่ี ยู่ในรปู แบบกราฟิก ค. เปน็ โปรแกรมท่ีใช้งานไดฟ้ รไี ม่ตอ้ งจ่ายคา่ ลขิ สิทธิ์ ง. ตดิ ตง้ั ใชง้ านเฉพาะแบบ ออฟไลนเ์ ทา่ นน้ั 4.ข้อใดคอื วัตถปุ ระสงคห์ ลกั ของการพฒั นาโปรแกรม Scratch ก. เพื่อฝกึ ทกั ษะการแกป้ ญั หาขนั้ สงู หรือเขยี นโปรแกรมทม่ี คี วามซับซ้อน ข. เพอ่ื พัฒนาโปรแกรมภาษา ทม่ี รี าคาถกู คนท่ัวไปสามารถซ้อื ได้ ค. เพื่อพฒั นาโปรแกรมภาษาท่ีใกลเ้ คยี งกบั ภาษาเครอ่ื งมากท่ีสดุ และมีความรวดเรว็ ง. เพ่ือสง่ เสรมิ ใหใ้ ช้ความคดิ สร้างสรรค์ ฝึกทกั ษะการแกป้ ัญหา ด้วยเคร่อื งมือทไี่ ม่ซบั ซ้อน

หน้า 4 Scratch 5.ข้อใดตอ่ ไปน้ี คือส่วนประกอบของโปรแกรม Scratch ก. State, Sprit, Code ข. Background, State, Code ค. Sprit, Code, Station ง. Sprit, Coding, background 6.ขอ้ ใดตอ่ ไปนี้ ไมใ่ ชภ่ าษาคอมพวิ เตอร์ ก. ใชท้ าฉาก ตัวละคร บล็อกคาสง่ั EPSON ข. เป็นการตดั ฉากหลังออกScratch ค. ใช้ยอ่ ขนาดของตัวละคร ง. เป็นการสรา้ งฉากหลังใหม่ ทีไ่ มเ่ หมอื นฉากเดิม 7.ขนาดของพนื้ ท่ี stage ของโปรแกรม Scratch มขี นาดเทา่ ไหร่ ก. 360 x 480 ข. 480 x 360 ค. 450 x 330 ง. 330 x 450 8. ขอ้ ใดไม่ใช่องคป์ ระกอบของโปรแกรม Scratch ก. แถบเมนูเคร่ืองมือ (Toolbar) ข. บัญชีเมล ค. กล่มุ บลอ็ กคาสง่ั ง. บลอ็ กคาส่งั ในกลมุ่ ท่ีเลือก . 9.การสร้างฉากพน้ื หลงั มีวธิ กี ารสร้างกี่วธิ ี ก. 1 วิธี ข. 2 วิธี ค. 3 วิธี ง. 4 วิธี 10.บล็อกคาสง่ั สีนา้ เงิน คือกล่มุ บล็อกคาส่งั ใด ก. Motion ข. Looks ค. Control ง. Operator

หน้า 6 Scratch บทท่ี 1 รู้จักโปรแกรม Scratch ความหมายของการเขียนโปรแกรม การเขียนโปรแกรม (coding หรือ Programming) เป็นกระบวนการสร้างลาดับการ ทางานการออกแบบโครงสร้างการท างาน การจาลองการทางาน หรือนาเสนอวิธีการทางานเพ่ือ ใช้แก้ปัญหาท่ีต้องการ ซึ่งเราสามารถแบ่งการเขียนโปรแกรมเป็น 2 ประเภท คือ การเขียน โปรแกรมทไี่ ม่ใช้คอมพวิ เตอร์ (Unplugged) และการเขยี นโปรแกรมคอมพิวเตอร์ (Plugged) 1. การเขยี นโปรแกรมท่ไี ม่ใชค้ อมพิวเตอร์ (Unplugged) เปน็ การสรา้ งลาดบั การทางานหรอื การนาเสนอวิธกี ารทางานด้วยแผน่ ภาพ/สญั ลกั ษณ์ ซง่ึ ไม่ใช่การปอ้ นคาส่งั ควบคุมการทางานโดยคอมพิวเตอร์ แต่เป็นการทาความเข้าใจความหมาย ของสัญลักษณ์และรูปภาพ เพื่อนามาใช้แสดงผลวิธีการแก้ปัญหาที่เกิดข้ึนรอบตัวใน ชีวิตประจาวัน

หน้า 7 Scratch 2. การเขยี นโปรแกรมทใี่ ช้คอมพิวเตอร์ (Plugged) การเขียนโปรแกรมคอมพิวเตอร์ (Computer programming) หรือเรียกให้สั้นลงว่า การเขียนโปรแกรม (Programming) หรือ การเขียนโค้ด (Coding) เป็นการเขียนคาส่ังควบคุม การทางานโดยคอมพิวเตอร์ ซึ่งจะแสดงผลลัพธ์ทางจอภาพ หรือไปควบคุมอุปกรณ์ต่างๆ ท่ีได้ เชื่อมต่อไว้ปัจจุบันมีเครื่องมือสาหรับใช้เขียนโปรแกรมข้ันพ้ืนฐานมากมาย เช่น Scratch, Python, C#, Java PHP เปน็ ตน้ โปรแกรม Scratch (อ่านว่า สะ – แครช) เป็นโปรแกรมภาษา ที่ผู้เรียน สามารถสร้างชิ้นงานได้อย่างง่าย เช่น นิทานที่สามารถโต้ตอบกับผู้อ่านได้ ภาพเคลือ่ นไหว เกมดนตรี และศิลปะ และ เมื่อสร้างเป็นชิ้นงานเสร็จแล้ว สามารถนา ชน้ิ งานทสี่ รา้ งสรรค์น้ี แสดง และแลกเปลี่ยนความ คิดเห็นรว่ มกบั ผอู้ นบนเวบ็ ไซต์ได้ ภาษาโปรแกรม Python คือ Java เป็นโปรแกรมภาษาที่ถูก ภาษาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ระดับสูง พัฒนามาเพื่อรองรับ การออกแบบ โดยถูกออกแบบมาให้เป็นภาษาสคริปต์ ซอฟแวร์ที่มีการเชื่อมโยง Internet อีกท้ัง ที่อ่านง่าย โดยตัดความซับซ้อนของ ยังเป็นโปรแกรมท สนับสนุนแนวความคิด โ ค ร ง ส ร้ า ง แ ล ะ ไ ว ย ก ร ณ์ ข อ ง ภ า ษ า ของการเขียนโปรแกรมเชิงวตั ถ หรือทร่ี ู้จัก ออกไป ในส่วนของการแปลงชุดค˚าส่ัง กั น ดี ท่ี เ รี ย ก ว่ kOOP(Object-Oriented ท่ีเราเขียนให้เป็นภาษาเครื่อง Python Programming) โ ด ย มี ค ว า ม ส า ม า ร ถ มีการทางานแบบ Interpreter คือ เฉพาะตัวต่าง จากโปรแกรมภาษาช้ันสูง เป็นการแปลชุดคาสั่งทีละบรรทัด เพ่ือ อ่ืน ๆ ป้ อ น เ ข้ า สู่ ห น่ ว ย ป ร ะ ม ว ล ผ ล ใ ห้ คอมพิวเตอร์ทางานตามท่เี ราต้องการ C# เป็นภาษาเขียนโปรแกรมแบบ multi-paradigm ซึ่งมีรูปแบบภาษาที่ตายตัว และเป็น รูปแบบบังคับ ในการเขียน มีฟังก์ชัน และยังเป็นภาษาการเขียนโปรแกรมท่ีมีคุณสมบัติเป็นแบบ ออบเจ็คด้วย ซ่ึงมันถูก พัฒนาโดยบริษัท Microsoft ภายใต้ .NET framework โดยในการพัฒนา ภาษา C# น้ี มีความต้ังใจ ให้มันเขียนง่าย ทันสมัย เป็นโปรแกรมเพื่อวัตถุประสงค์ทั่วไปและเป็น แบบออบเจ็ค

หน้า 8 Scratch รูจ้ ักกับ Scratch Scratch เป็นภาษาโปรแกรมที่ใช้สาหรับเขียนโปรแกรมด้วยแผ่นภาพหรือบล็อก ท่ี นามาต่อกันเป็นจ๊ิกซอว์เพ่ือให้โปรแกรมทาตามต้องการได้โดยไม่ต้องพิมพ์คาส่ังของภาษา โปรแกรม โดยทุกคาส่ังจะถูกจัดเก็บไว้ในรูปแบบของบล็อกคาส่ัง สามารถสร้างแอนิเมชัน เกมส์ ดนตรี ศลิ ปะ หรือ โปรแกรมในรปู แบบตา่ ง ๆ ได้ เมอื่ สรา้ งช้ินงานเสร็จแล้วสามารถสร้างชิ้นงาน ไปแสดง แลกเปลี่ยนความคิดเห็นร่วมกับผู้อื่นบนเว็บไซต์ได้ ทาให้ผู้เรียนได้รู้หลักการและ แนวคดิ การเขยี นโปรแกรมไปพร้อมกบั การคดิ สรา้ งสรรค์ มีเหตผุ ล และเปน็ ระบบ รูปแบบคาส่ังของโปรแกรม Scratch มีการจัดวางส่วนประกอบไว้ในแผ่นเดียว แบ่ง หมวดหมู่การใช้งาน ทาใหง้ ่ายต่อการจดจา และช่วยลดความผดิ พลาดได้เปน็ อย่างดี การใช้งานโปรแกรม Scratch การใช้งานโปรแกรมมีการใช้งานได้ 2 รูปแบบ คือ การใช้งานบนคอมพิวเตอร์โดยการ ติดตัง้ โปรแกรมไวท้ เ่ี คร่ือง และการใช้งานบนเวบ็ ไซต์

หน้า 9 Scratch ช่อื – สกลุ .................................................................... ชนั้ .......... เลขท่ี ......... ใบงานที่ 1.1 รูจ้ กั กับโปรแกรม Scratch คาชีแ้ จง : ให้นกั เรียนตอบคาถามต่อไปนีใ้ ห้ถกู ต้อง 1.ให้นกั เรยี นอธบิ ายความหมายของการเขียนโปรแกรม ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 2.ใหน้ กั เรียนบอกคุณสมบัตขิ องโปรแกรม Scratch ตามความเขา้ ใจ ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... 3.ใหน้ กั เรียนบอกขน้ั ตอนการใชง้ านโปรแกรม Scratch ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................

หน้า 10 Scratch โครงสรา้ งหนา้ จอโปรแกรม Scratch หน้าจอโปรแกรม Scratch สามารถแบ่งตามหน้าที่การทางานส่วนตา่ ง ๆ ดงั น้ี 5 1 6 2 7 43 1.เมนู (Menu) เป็นแถบรวบรวมคาสง่ั การทางานตา่ ง ๆ ทม่ี อี ยู่ในเคร่ืองมอื 2.เวที (Stage) คือ พ้ืนที่แสดงผลลัพธ์การท างานของสคริปต์ เสียง หรือพ้ืนหลัง ของโปรแกรม ตามโค้ดที่ได้เขียนไว้ เวทีมีขนาดกว้าง 480 หน่วย สูง 360 หน่วย ถ้าพื้นหลังมีขนาดใหญ่กว่า โปรแกรม Scratch จะลดขนาดพื้นหลงั น้นั อัตโนมัตเิ พอ่ื ใหพ้ อดกี บั ขนาดของเวที 3.หน้าต่างจัดการเวที (Stage Panel) เป็นพื้นท่ีสาหรับทางานกับเวที จะแสดงฉากหลังท่ีกาลัง ถูกใช้บนเวที การเพม่ิ ฉากหลัง เสยี งประกอบ และใสโ่ ปรแกรมกากบั การแสดงผลในสว่ นของเวที 4.ตัวละคร (Sprite) เป็นส่วนทใ่ี ชจ้ ดั การเก่ียวกับตวั ละครต่าง ๆ ของโปรแกรม 5.แถบการเขียนโปรแกรม (Code) เป็นหน้าต่างท่ีรวบรวมแผ่นภาพ ซึ่งกรอบด้านซ้ายเป็น หมวดหมู่ในการจัดเก็บแผ่นภาพคาส่ัง และด้านขวาจะเป็นพ้ืนที่สาหรับนาแผ่นภาพมาวางต่อกัน เปน็ โปรแกรม หรือพนื้ ท่สี าหรบั การเขยี นโปรแกรม 6.แถบคอสตูม (Costumes) เป็นหน้าต่างสาหรับตกแต่งหน้า การแต่งกาย และกิริยาท่าทางตัว ละครทจี่ ะนามาใชแ้ สดงประกอบในชนิ้ งาน 7.แถบเสียง (Sounds) พ้ืนท่ีสาหรับทางานกับเสียงประกอบ ต้ังแต่เลือกเสียงท่ีมีในเครื่องมือมา ใช้งานบนั ทกึ ใหม่เอง อัพโหลดเสยี งจากไฟลภ์ ายนอก และตัดต่อเสียง

หน้า 11 Scratch เวที (Stage) เวที คือ พื้นท่ีแสดงผลลัพธ์การท างานของสคริปต์ เสียง หรือพื้นหลัง ของโปรแกรม ตามโค้ดที่ได้เขียนไว้ เวทีมีขนาดกว้าง 480 หน่วย สูง 360 หน่วย ถ้าพ้ืนหลังมีขนาดใหญ่กว่า โปรแกรม Scratch จะลดขนาดพื้นหลังนัน้ อัตโนมัติเพอื่ ให้พอดีกับขนาดของเวที 1.การสรา้ งฉากพน้ื หลงั ของเวที การสร้างฉากพืน้ หลงั ของเวที เรยี กว่า backdrop มี 2 วธิ ี ดงั นี้ วธิ ที ่ี 1 นาเมาสเ์ ลอ่ื นไปทีป่ มุ่ เพื่อสร้างฉากพื้นหลงั ของเวที 1 วธิ ที ่ี 2 ใหค้ ลกิ ในกรอบส่เี หล่ียม จากนัน้ ให้คลิกทแี่ ท็บ Backdrop แล้วนาเมาสเ์ ลอื่ น ไปทีป่ ุ่มเพือ่ เลอื กสร้างฉากพืน้ หลงั ของเวที ดงั รูป 1

หน้า 12 Scratch 2 ปรากฏรูปหนา้ ตา่ งพื้นหลัง ดังภาพ ทั้งนส้ี ามารถเลอื กสร้างฉากพ้ืนหลังของเวทีไดห้ ลายรูปแบบ ดังนี้ Camera Upload Backdrop Suprise Paint Choose a Backdrop Choose a Backdrop คอื การสร้างฉากพ้นื หลงั ของเวทจี าก Backdrop Library ซง่ึ เป็นคลังภาพพน้ื หลงั ตา่ ง ๆ ท่ี Scratch ไดจ้ ดั เตรยี มไว้ใหแ้ ลว้ ดงั รูป หากเราตอ้ งการใช้ภาพไหน ให้คลิกเลือกภาพน้ันจากพ้ืนหลังของเวทีก็จะถูกสรา้ งขนึ้ มาตามภาพทีเ่ ลือก

หน้า 13 Scratch ตัวละคร (Sprite) ตัวละคร คือ วัตถุท่ีถูกสร้างขึ้นมาเพื่อให้แสดงบทบาทต่าง ๆ บนเวที เช่น ถ้าเราสร้าง โปรแกรมเกมปลาใหญ่กินปลาเล็ก ตัวละครในท่ีน้ี ก็คือ ปลาใหญ่และปลาเล็ก ซ่ึงในโปรแกรม หนึง่ จะมตี ัวละครตวั เดียวหรอื หลายตัวก็ได้ ตวั ละครจะประกอบด้วยคณุ สมบัติ 2 ประการ คือ คุณลักษณะ และพฤติกรรม 1.คณุ ลกั ษณะ คือ สงิ่ ทีบ่ ่งบอกลักษณะทั่วไปของวัตถเุ ช่นช่ือตัวละคร เครื่องแต่งกายของตัวละครท่าทางของตัวละครเป็นตน้ 2. พฤตกิ รรม คอื สง่ิ ทว่ี ัตถสุ ามารถกระทาออกมาไดเ้ ช่นวง่ิ เดนิ หน้าถอย หลังเป็นตน้ สาหรับ Scratch ตวั ละครหลักท่ีเราจะเหน็ ทกุ ครัง้ เมอื่ เปิดโปรแกรมขึ้นมาก็คือเจ้าแมว เหมียวน้อยตวั นี้ น่ันเอง 1.การสร้างตวั ละครใหม่ (Add New Sprite) เพ่ือ การสรา้ งตวั ละครใหม่ ๆ ลงบนเวทีได้โดยนาเมาสเ์ ล่อื นไปท่ปี มุ่ Upload Sprite สร้างตัวละครทัง้ น้สี ามารถเลอื กสรา้ งตวั ละครได้หลายรปู แบบดังนี้ Surprise Paint Choose a Sprite คอื การเลอื กสร้างตัวละคร Choose a Sprite จาก Sprite Library ซ่งึ เป็นคลงั ภาพตวั ละครตา่ ง ๆ ท่ี โปรแกรม Scratch ได้จดั เตรยี มไวใ้ หแ้ ลว้ หากต้องการ สร้างตัวละครใดลงเวทใี ห้คลิกเลือกภาพนน้ั

หน้า 14 Scratch 1.การกาหนดรายละเอยี ดใหก้ บั ตัวละคร (Sprite Info) เราสามารถกาหนดรายละเอียดต่าง ๆ ใหก้ บั ตวั ละครได้ เชน่ ชอื่ ตัวละคร ตาแหนง่ การแสดงผลของตวั ละคร ได้ดงั นี้ 12 c c c c 3 4 5 1 คอื ชอื่ ของตวั ละคร ซึงเราสามารถแก้ไขชื่อของตวั ละครได้ ตัวอยา่ งเชน่ เร่ิมต้นตัวละครชื่อ Sprite 1 2 คือ x: 0 y: 0 คือ ตาแหน่งการแสดงผลของตัวละคร โดยเร่มิ ตน้ ตวั ละคร จะแสดงผลทต่ี าแหน่ง (0,0) ซ่งึ ก็คือตาแหนง่ กลางเวที 3 คือ การกาหนดวา่ จะใหต้ ัวละครน้ัน ๆ แสดงผลบนเวทีหรือไม่ 4 คือ การกาหนดขนาดใหต้ วั ละคร 5 คอื การกาหนดทิศทางการหมนุ ตัวละครไปในทศิ ทางตา่ ง ๆ

หน้า 15 Scratch โคด้ (Code) Code คือ พ้ืนที่ที่ใช้สาหรับเขียนโปรแกรม โดยสามารถแบ่งส่วนของโค้ชออกเป็นได้ 2 ส่วน ดังรูป Code Block Pallete Current Sprite Panel กลุม่ บล็อกคาส่ัง บลอ็ กคาสั่ง Code Block Pallete คอื ส่วนท่ปี ระกอบดว้ ยกลมุ่ ของบล็อกค าสง่ั ตา่ ง ๆ โดยแต่ละกลุ่มจะ มีบล็อกคาสั่งมากมายให้ผู้เขียนโปรแกรมเลือกใช้ หากต้องการใช้คาสั่งใดก็ลากคาสั่งน้ันไปวางลงบน Current Sprite Panel โดย Current Sprite Panel จะเป็นส่วนที่เราวางบล็อกคาส่ังต่าง ๆ เข้าไว้ ด้วยกันคลา้ ยกับการประกอบชนิ้ ส่วน Lego จนเกดิ เปน็ โปรแกรมข้ึนมา

หน้า 16 Scratch กลุ่มของบล็อกคาส่ังหลักแบ่งออกเป็น 9 ประเภทคือ Motion, Looks, Sound, Events, Control , sensing, Operator, Variables และ My Blocks โดยแต่ละบล็อกจะถูกแยกออกจากกัน ด้วยสีต่าง ๆ เช่น บล็อกของคอนโทรลเป็นสีส้ม บล็อกของ sensing เป็นสีฟ้า เป็นต้น แต่ละกลุ่มมี หนา้ ที่แตกตา่ งกนั ดงั น้ี สัญลักษณ์ ความหมาย Motion ใช้ควบคมุ การเคลอื่ นไหวไปทางซ้าย-ขวา บน-ล่าง หรือหมุนตัวละครไปใน Looks ทิศทางต่าง ๆ ใชก้ าหนดลกั ษณะการแสดงผลตา่ ง ๆ เช่น สี ฉากหลัง เปลยี่ นตัวละคร เปลี่ยนขนาดตวั ละครการแสดง และซ่อนตวั ละคร เป็นตน้ ใช้กาหนดและควบคมุ การแสดงเสยี ง Sound ใช้กาหนดวา่ เม่ือเกดิ เหตกุ ารณต์ ่าง ๆ เช่นการคลิกตัวละคร หรือการกดปมุ่ Event ใด ๆ บนแป้นพมิ พ์แลว้ ใหโ้ ปรแกรมทางานอะไร Control ใชค้ วบคุมการทางาน เช่นกาหนดใหต้ ัวละครแสดงผลซ้า กาหนดเงอื่ นไขใน การแสดงผลตัวละครเปน็ ตน้ ใชส้ าหรบั การรบั รเู้ ชน่ การสมั ผสั การกดปมุ่ บนแปน้ พมิ พ์ เป็นตน้ Sensing Operators ใชก้ าหนด Operator การทางานต่าง ๆ รวมถงึ ฟังกช์ นั การทางานทาง คณติ ศาสตรด์ ้วย เช่น หาคา่ ตัวเลขท่ีมากกว่า น้อยกวา่ หรือเท่ากันฟงั กช์ นั สาหรบั การสุม่ ตวั เลข เป็นต้น ใชส้ ร้างตัวแปรและลสิ ตต์ ่าง ๆ Varlables ใช้สร้างบล็อกการทางานตา่ ง ๆ ด้วยตนเองเช่นถ้าต้องการบวกเลขเราก็ My Blocks สามารถสร้างบลอ็ กการท างานสาหรบั การบวกเลขน้ี ขึน้ มาเองได้ เป็นต้

หน้า 17 Scratch นอกจากกลุ่มบล็อกคาส่ังหลัก ยังมีส่วนเพ่ิมเติมคือ Extension ท่ีประกอบด้วยกลุ่มบล็อก คาส่ังต่าง ๆ ที่เพ่ิมเติมขึ้นมา นอกเหนือจากกลุ่มบล็อกคาสั่งหลักด้วย การเรียกใช้งานจะต้องทาการ Add Extension ก่อนโดยคลกิ ป่มุ ซ่งึ อยู่ภายใต้กลมุ่ บลอ็ กคาสั่ง ดังนี้ กลุม่ บล็อกคาสง่ั กลุม่ บลอ็ กคาสั่งหลกั การทางาน Music ใชส้ ร้างเสยี งจากเครอื่ งดนตรีประเภทต่าง ๆ เชน่ Pen เปียโน กตี าร์ เปน็ ต้น รวมถงึ การสร้างเสยี งกลองดว้ ย Video Sensing Text to Speech ใชเ้ สมอื นปากกาใหเ้ ราวาดเส้นหรอื วตั ถตุ า่ ง ๆ ลงไป บนเวทไี ด้ Translate Make Makey ใชส้ าหรบั จบั การเคล่ือนไหวการท างานของวีดีโอ อปุ กรณเ์ สริมตอ้ งซ้อื เพิ่ม ใชก้ าหนดเสยี งพูดตา่ ง ๆ ในโปรแกรม เช่น กาหนดให้ โปรแกรมพดู ว่า Hello เป็นต้น ใช้แปลขอ้ ความจากภาษาหนึง่ ไปเป็นอีกภาษาหนึ่ Makey Makey คือแผงวงจรควบคุมที่ช่วยทาให้วตั ถุ ต่าง ๆกลายเป็นปุ่มกดไดเ้ พยี งแคเ่ ชอ่ื มต่อสายของ Makey Makey เข้ากบั วตั ถุน้ันเท่าน้ัน

หน้า 18 Scratch การบนั ทกึ โปรเจ็กต์ การบนั ทึกโปรเจกตส์ ามารถปฏบิ ตั ติ ามขน้ั ตอนได้ดงั นี้ 1 2 3 4 ขนั้ ตอนการบนั ทึกโปรเจกต์ 1.คลิกเลือกเมนู File 2. เลอื ก save to your computer 3. พมิ พช์ อ่ื ไฟลง์ านทีช่ ่อง File name 4. กดปมุ่ save โปรเจ็กตจ์ ะถกู บันทกึ ที่ Local Disk(D:)\\Scratch Project.sb3 ซ่งึ ไฟล์ของโปรแกรม Scratch3 เปน็ .sb3

หน้า 19 Scratch การสร้างชิ้นงานใหม่ การสร้างช้ินงานใหมม่ ขี ั้นตอน ดงั น้ี ขน้ั ท่ี 1 เลอื กเมนู File ขัน้ ที่ 2 เลอื ก New จะปรากฏหน้าตา่ งแจ้งว่า เนอื้ หาปจั จุบนั จะถกู ลบแลว้ แทนท่ี ด้วยเน้อื หาใหม่ ให้กดปมุ่ OK 1 2 3 หน้าจอโปรแกรมจะวา่ งเปลา่ สาหรบั ใส่เนอื้ หาช้ินงานใหม่

หน้า 20 Scratch การเปดิ ไฟล์ช้นิ งานทมี่ อี ยู่ การเปิดไฟล์งานใหม่ เปน็ การเปดิ ไฟลง์ านท่เี ราไดส้ ร้าง และบันทกึ ไวแ้ ล้วมี ขั้นตอน ดังน้ี ขน้ั ท่ี 1 เลือกเมนู File ขั้นที่ 2 เลอื ก Load from your computer ขั้นท่ี 3 เลอื กตาแหน่งทจี่ ัดเกบ็ ไฟล์ ขัน้ ที่ 4 เลือกไฟล์ชิ้นงานท่เี ปิด ขน้ั ที่ 5 เลือก Open    แสดงเนอ้ื หาและแผ่นภาพโปรแกรมอยู่ในหน้าจอเครื่องมือ

หน้า 21 Scratch ชอ่ื – สกลุ .................................................................... ชั้น .......... เลขท่ี ......... ใบงานท่ี 1.2 องค์ประกอบของโปรแกรม Scratch คาชแี้ จง : ใหน้ กั เรียนตอบคาถามตอ่ ไปนใี้ หถ้ กู ตอ้ ง จากภาพนกั เรียนอธิบายส่วนประกอบของโปรแกรม Scratch ตามหมายเลขทีก่ าหนดให้ 5 1 6 2 7 43 1)............................................................................................................................ ........................ 2)............................................................................................................................ ........................ 3)............................................................................................................................ ........................ 4)............................................................................................................................ ........................ 5)............................................................................................................................ ........................ 6)............................................................................................................................ ........................ 7)............................................................................................................................ ........................

หน้า 22 Scratch บทที่ 2 สร้างการเคล่ือนไหวให้กับตัวละคร การสร้างโปรเจกต์ในโปรแกรม Scratch สามารถสร้างตัวละครได้หลายตัว ซึ่งตัวละคร แต่ละตัว จะมีชุดตัวละครอย่างน้อยหนึ่งชุด และสามารถเพ่ิมเติมได้ การทาให้ตัวละคร เคลอื่ นไหวจะใช้วิธีเปลย่ี นสลบั ชดุ ตัวละครไปมาอย่างรวดเร็วพร้อมกับส่ังให้ตัวละครเคลื่อนท่ี ในลักษณะใดลกั ษณะหน่ึง โดยมกี ารเขยี นสคริปต์จากกล่มุ บล็อกดงั ตอ่ ไปนี้ 1. กล่มุ บล็อก Motion บล็อกทใ่ี ชใ้ นตัวละคร ความหมาย ไปขา้ งหน้า หรอื ถอยหลงั ตัวอยา่ ง ไป ขา้ งหน้า 10 หนว่ ย ถ้าตัวละครชนขอบให้สะทอ้ นกลับ 2.กลุ่มบล็อก Looks การต้ังค่าลักษะณะการหมุนของตัวละคร บลอ็ กทีใ่ ช้ในตัวละคร จากค่าเร่ิมต้นกาหนดให้ left-rightหมุนไป ซ้าย-ขวา don’t rotate คือ ห้ามหมุน all 3.กลมุ่ บล็อก Control around คือ รอบด้าน บลอ็ กท่ีใช้ในตัวละคร ความหมาย เปลยี่ นชดุ ตวั ละครเป็นชุดถดั ไปท่ีมีอยู่ใน รายการ ความหมาย เปลีย่ นชดุ ตัวละครเป็นชุดถดั ไปท่ีมอี ยใู่ น รายการ

หน้า 23 Scratch ใบกจิ กรรมท่ี 1 เรอ่ื ง โปรเจกต์แรกของฉัน คาชแ้ี จง : ให้นักเรยี นสร้างการเคลอ่ื นไหวของตัวละครตามขั้นตอนท่กี าหนด ดังต่อไปน้ี ขน้ั ตอนที่ 1 เลือกตวั ละครตามทต่ี ้องการ ตวั อยา่ งเชน่ คลกิ ทแี่ ท็บ Costumes ให้สังเกตตวั ละคร Sprite1 ตัวละคร Sprite1 มี ตัวละคร 2 ชุด ชดุ ตวั ละครมชี อ่ื ชุดว่า costume1 และ costume2 1 ขั้นตอนท่ี 2 คลิกทแี่ ทบ็ Code เพิม่ บลอ็ กคาส่งั เพิม่ บล็อกคาสงั่

หน้า 24 Scratch เพิม่ บล็อกคาส่ังดงั รปู แลว้ คลกิ ปุม่ ธงเขยี วดผู ลลัพธ์ Tips : ตวั เลขในบลอ็ ก Move ยิง่ มากการเคล่ือนท่ตี วั ละครยง่ิ จะเรว็ มากขึน้ ขั้นตอนที่ 3 ลากบลอ็ ก มาคลมุ แลว้ คลิกปุ่มธงเขยี วดูผลลพั ธ์ บล็อก Forever จะทาให้แมวมกี าร เคล่ือนที่ตอ่ เน่อื งไปเร่อื ย ๆ ขั้นตอนที่ 4 คลิกกลุ่มบล็อก Control เพิม่ บลอ็ ก แล้วคลิกปุ่มธง เขียวดผู ลลัพธ์ Tips : ตวั เลขในบลอ็ ก wait ตัวเลขยิ่งนอ้ ยการเปลีย่ นชดุ ของตัวละครย่ิงเร็วมากข้ึน

เพิ่มกลมุ่ บลอ็ ก Motion เพม่ิ บล็อก หน้า 25 Scratch แล้วคลกิ ปมุ่ ธงเขยี วดูผลลพั ธ์ ตัวละครจะชนขอบแลว้ สะท้อนกลบั เพ่ิมเติม : ตวั อยา่ งผลงาน https://scratch.mit.edu/projects/562339407

หน้า 26 Scratch แบบทดสอบหลังเรยี น คาชแ้ี จง : ใหน้ ักเรยี นเลอื กคาตอบที่ถูกต้องทสี่ ุดเพยี งคาตอบเดยี ว แล้วกากบาท () ลงในกระดาษคาตอบ จานวน 10 ข้อ ใช้เวลา 15 นาที 1.ขอ้ ใดบอกความหมายของการเขียนโปรแกรมได้ถูกต้อง ก. การเขยี นโปรแกรมเปน็ การควบคุมการทางานโดยคอมพวิ เตอร์ ข. การเขยี นโปรแกรมไมเ่ หมาะสมกบั เด็กระดับชั้นอนุบาล ค. การเขียนโปรแกรมเปน็ การสรา้ งลาดับการทางาน ง. การเขียนโปรแกรมตอ้ งใชค้ อมพิวเตอรเ์ ทา่ น้ัน 2.ข้อใดต่อไปนี้ ไม่ใช่ภาษาคอมพิวเตอร์ ก. JAVA ข. EPSON ค. PYTHON ง. Scratch 3.ตวั เลือกในขอ้ ใดกลา่ วไม่ถกู ตอ้ งเก่ียวกบั โปรแกรม Scratch ก. สามารถสรา้ งแอนเิ มชนั เกมส์ หรือนิทานได้ ข. เปน็ ภาษาโปรแกรมที่อยู่ในรูปแบบกราฟิก ค. เปน็ โปรแกรมที่ใช้งานไดฟ้ รไี ม่ตอ้ งจ่ายค่าลขิ สิทธ์ิ ง. ตดิ ตง้ั ใชง้ านเฉพาะแบบ ออฟไลนเ์ ทา่ นน้ั 4.ขอ้ ใดคือวัตถปุ ระสงค์หลกั ของการพัฒนาโปรแกรม Scratch ก. เพอื่ ฝกึ ทักษะการแก้ปัญหาขั้นสงู หรอื เขยี นโปรแกรมทมี่ คี วามซับซอ้ น ข. เพื่อพฒั นาโปรแกรมภาษา ที่มรี าคาถกู คนท่ัวไปสามารถซื้อได้ ค. เพ่อื พฒั นาโปรแกรมภาษาทใ่ี กล้เคยี งกับภาษาเครอ่ื งมากท่สี ดุ และมีความรวดเร็ว ง. เพอื่ สง่ เสริมใหใ้ ชค้ วามคดิ สร้างสรรค์ ฝึกทักษะการแก้ปัญหา ด้วยเคร่อื งมอื ที่ไมซ่ บั ซอ้ น

หน้า 27 Scratch 5.ข้อใดต่อไปน้ี คอื สว่ นประกอบของโปรแกรม Scratch ก. State, Sprit, Code ข. Background, State, Code ค. Sprit, Code, Station ง. Sprit, Coding, background 6.ขอ้ ใดตอ่ ไปนี้ ไม่ใช่ภาษาคอมพิวเตอร์ ก. ใช้ทาฉาก ตัวละคร บล็อกคาสัง่ EPSON ข. เปน็ การตดั ฉากหลงั ออกScratch ค. ใช้ยอ่ ขนาดของตัวละคร ง. เป็นการสร้างฉากหลังใหม่ ท่ีไมเ่ หมอื นฉากเดิม 7.ขนาดของพืน้ ที่ stage ของโปรแกรม Scratch มขี นาดเทา่ ไหร่ ก. 360 x 480 ข. 480 x 360 ค. 450 x 330 ง. 330 x 450 8. ข้อใดไมใ่ ชอ่ งคป์ ระกอบของโปรแกรม Scratch ก. แถบเมนเู ครือ่ งมือ (Toolbar) ข. บัญชเี มล ค. กลุ่มบล็อกคาส่ัง ง. บลอ็ กคาสง่ั ในกลมุ่ ท่ีเลือก . 9.การสรา้ งฉากพนื้ หลงั มวี ิธกี ารสรา้ งกี่วิธี ก. 1 วิธี ข. 2 วิธี ค. 3 วธิ ี ง. 4 วธิ ี 10.บลอ็ กคาสั่งสีนา้ เงนิ คือกลมุ่ บล็อกคาสงั่ ใด ก. Motion ข. Looks ค. Control ง. Operator

หน้า 28 Scratch บรรณานกุ รม สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธิการ . (2561). คู่มือการใช้หลักสูตรรายวิชาพื้นฐานวิทยาศาสตร์ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ (ฉบบั ปรับปรุง พ.ศ. 2560) ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 สาระเทคโนโลยี(วิทยาการคานวณ) ระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษ. กรงุ เทพฯ: (ม.ป.ท.). สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศึกษาธิการ . (2562). หนังสอื เรยี นรายวชิ าเทคโนโลยี(วทิ ยาการคานวณ) ช้ันประถมศึกษาปีที่ 5. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์แหง่ จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั . อรพิน ประวัติบริสุทธิ์. (2562). เร่ิมต้นเขียนโปรแกรมด้วยภาษา Scratch3.กรุงเทพฯ : โปรวชิ นั่ .