หลักความปลอดภัยในการใช้ไฟฟ้า

หลกั ความปลอดภยั ในการใช้ไฟฟ้ า จดั ทำโดย นำยเอกรัตน์ จ่ำยโพธ์ิ สำขำวชิ ำไฟฟ้ ำ วทิ ยำลยั เทคนิคสุโขทยั

\"หลกั ความปลอดภยั ในการใช้ไฟฟ้ า\"ปัจจุบนั ไฟฟ้ ำมีกำรจำเป็นต่อชีวติ ประจำวนั มำก ซ่ึงไม่มีใครปฏิเสธถึงควำมสะดวกสบำยที่ไดร้ ับจำกกำรใชไ้ ฟฟ้ ำรวมถึงงำนอุตสำหกรรมและธุรกิจตอ้ งใชไ้ ฟฟ้ ำเป็นปัจจยั สำคญั ไฟฟ้ ำมีประโยชนม์ ำกมำยก็จริงแตใ่ นเวลำเดียวกนั ก็มีอนั ตรำยอยู่ในตวั ของมนั เองถำ้ รู้จกั ใชก้ จ็ ะไดป้ ระโยชนม์ หำศำล ถำ้ ใชผ้ ดิ วธิ ีก็อำจจะไดร้ ับอนั ตรำยถึงชีวติ จึงควรเขำ้ ใจและรู้พ้ืนฐำนทำงดำ้ นควำมปลอดภยั ในกำรใชไ้ วบ้ ำ้ งเพรำะควำมประมำทหรือเพิกเฉยต่อส่ิงที่เกิดข้ึนเพยี งเลก็ นอ้ ยก็อำจนำมำสู่ควำมหำยนะและกำรสูญเสียต่ำงๆในชีวติ ประจำวนั ของเรำต้งั แต่เชำ้ ข้ึนมำไฟฟ้ ำเขำ้ มำมีส่วนพวั พนั กบั กำรดำเนินชีวิตตลอดท้งั วนั จนกระทง่ั เขำ้ นอนก็ยงั ใชไ้ ฟฟ้ ำแต่ทวำ่ มำตรฐำนควำมปลอดภยั ของระบบไฟฟ้ ำในบำ้ นผใู้ ชย้ งั ไม่ใหค้ วำมสนใจเท่ำที่ควรดงั น้นั ควำมปลอดภยั ในกำรใชไ้ ฟฟ้ ำจึงเป็นเร่ืองที่ควรไดร้ ับควำมสนใจ ในกำรศึกษำไฟฟ้ ำทำอนั ตรำยใหแ้ ก่ร่ำงกำยไดผ้ ทู้ ี่จะไดร้ ับอนั ตรำยจำกเครื่องใชไ้ ฟฟ้ ำน้นั เนื่องจำกส่วนหน่ึงส่วนใดของร่ำงกำยบงั เอิญไปแตะและต่อเป็นส่วนหน่ึงในวงจรไฟฟ้ ำหรือสมั ผสั ถูกสำยสองเส้นหรือเพียงเส้นเดียวหรืออำจจะไปสมั ผสั ถูกวตั ถุท่ีมีกระแสไฟฟ้ ำร่ัวไหลแต่เพยี งจุดเดียวในขณะท่ีร่ำงกำยส่วนอ่ืนสมั ผสั อยกู่ บั พ้ืนดินครบวงจรทำใหเ้ กิดอนั ตรำยเเก่ร่ำงกำยข้ึน ไฟฟ้ ำใหโ้ ทษแก่มนุษย์ สำมำรถแบง่ ออกไดเ้ ป็น 1.เป็นอนั ตรำยแก่ชีวติ สิ่งท่ีทำใหเ้ สียชีวติ หรือไดร้ ับอนั ตรำยเพยี งบำดเจบ็ คือ กำรไหลของกระแสไฟฟ้ ำ(วดั เป็นจำนวนแอมแปร์) ซ่ึงจะมีปริมำณ เพียงเลก็ นอ้ ย ถำ้ เป็นกระแสไฟสลบั ก็สำมำรถจะทำอนั ตรำยถึงเสียชีวติ ไดถ้ ำ้ หำกวำ่ กระแสไฟฟ้ ำน้นั ไดไ้ หลผำ่ นอวยั วะท่ีสำคญั ๆ เช่น หวั ใจ อนั ตรำยต่ำง ๆ ที่เกิดข้ึนกบั ร่ำงกำยมีอำกำร 4 อยำ่ ง คือ 1.1 กลำ้ มเน้ือแขง็ ตวั 1.2 หวั ใจเตน้ เร็วกวำ่ ปกติ และหยดุ ทำงำน 1.3 เซลลภ์ ำยในร่ำงกำยถูกทำลำย 1.4 ระบบประสำทชะงกั 2.เป็นอนั ตรำยตอ่ ทรัพยส์ ิน อนั ตรำยต่อทรัพยส์ ิน ไดแ้ ก่ กำรเกิดเพลิงไหมแ้ ละระเบิด ทำใหท้ รัพยส์ ินเสียหำยปี ละมำกๆ เน่ืองจำกควำมประมำทหรือควำมรู้เท่ำไม่ถึงกำรณ์โดยปกติแลว้ สภำพร่ำงกำยแต่ละส่วนของคนเรำจะมีควำมตำ้ นทำนกระแสมำกนอ้ ยไม่เทำ่ กนั ในขณะท่ีผวิ หนงั แหง้สนิทจะมีควำมตำ้ นทำนประมำท 100,000-600,000 โอห์ม แต่ถำ้ เกิดมีควำมช้ืนหรือเหงื่อ เพยี งเล็กนอ้ ย ควำมตำ้ นทำนจะลดลงเหลือเพียง 800-1,000 โอห์ม เท่ำน้นั ดงั น้นั กระเเสไฟฟ้ ำจึงสำมำรถผำ่ นร่ำงกำยไดโ้ ดยง่ำยอนั ตรำยที่จะไดร้ ับน้นั

ข้ึนอยกู่ บั กระแสไฟฟ้ ำที่ไหลผำ่ นร่ำงกำย ถำ้ มีกระแสไฟฟ้ ำไหลผำ่ นนอ้ ยกไ็ ดร้ ับอนั ตรำยนอ้ ย ถำ้ ไหลผำ่ นมำกอนั ตรำยที่ได้รับก็มีเพิม่ มำกข้ึนตำมลำดบั ซ่ึงพอสรุปปริมำณของกระแสไฟฟ้ ำท่ีมีผลต่อร่ำงกำยไดด้ งั น้ีจำนวนกระแสไฟฟ้ ำ อำกำรหรืออนั ตรำยที่เกิดข้ึนเเก่ร่ำงกำย1-3 มิลลิแอมแปร์ กลำ้ มเน้ือกระตุกเลกนอ้ ย ไมถ่ ึงข้นั อนั ตรำยแตก่ ็อำจดิ้นไม่ยอมหลุด8 มิลลิแอมแปร์ กลำ้ มเน้ือกระตุกรุนเเรง เป็นเหตุใหล้ ม้ ฟำด หรือตกจำกที่สูง10 มิลลิแอมแปร์ กลำ้ มเน้ือกระตุกรุนเเรงยงิ่ ข้ึน และอำจไดร้ ับบำดแผล ไหม้ พองดว้ ยเนื่องจำกผทู้ ี่ถูกไฟฟ้ ำช๊อต ส่วนมำกไม่สำมำรถบงั คบั ตวั เองใหห้ ลุดพน้ จำกไฟฟ้ ำจึงถูกกระแสไฟฟ้ ำไหลผำ่ นร่ำงกำยเป็นเวลำนำน ดงั น้นั ถำ้ ไมม่ ีบุคคลอ่ืนช่วยเหลืออยำ่ งทนั ทว่ งที อนั ตรำยที่ไดร้ ับกจ็ ะสำหสั มำกข้ึน คือหวั ใจเตน้ รัวเร็วหรือชำ้ ซ่ึงอำจไดร้ ับอนั ตรำยถึงชีวติ ถำ้ ระยะเวลำนำนกวำ่ กำหนด ดงั น้ี15 มิลลิแอมแปร์ นำนกวำ่ 2 นำที20 มิลลิแอมแปร์ นำนกวำ่ 1 นำที30 มิลลิแอมแปร์ นำนกวำ่ 35 วนิ ำที100 มิลลิแอมแปร์ นำนกวำ่ 3 วนิ ำที500 มิลลิแอมแปร์ นำนกวำ่ 11/100 วนิ ำที* 1,000 มิลลิแอมแปร์นำนกวำ่ 1/100 วนิ ำที* กลำ้ มเน้ือบริเวณทรวงอกขยำยตวั มำกถำ้ ไมไ่ ดร้ ับกำรช่วยเหลื อยำ่ งทนั ทว่ งที นอกจำกที่กล่ำวมำแลว้ ยงั มีองค์ประกอบอ่ืนๆ อีก เช่น ตำแหน่งท่ีสัมผสั กล่ำวคือ ถำ้ กระแสไฟฟ้ ำไหลผำ่ นร่ำงกำยบริเวณอวยั วะสำคญั เช่น บริเวณศีรษะหรือทรวงอก อนั ตรำยที่ไดร้ ับจะมีมำกกวำ่ กระแสไฟฟ้ ำไหลผำ่ นส่วนอื่นของร่ำงกำย และถำ้ ร่ำงกำยถูกกระแสไฟฟ้ ำเป็นบริเวณกวำ้ ง อนั ตรำยก็อำจจะสำหสั มำกข้ึนดว้ ยวธิ ีช่วยเหลอื ผู้ถูกกระแสไฟฟ้ าดูด ขอ้ ควรระวงั ในขณะช่วยเหลือผถู้ ูกกระเเสไฟฟ้ ำดูดติดอยู่ อยำ่ ใชอ้ วยั วะร่ำงกำยของทำ่ นแตะตอ้ งร่ำงหรือเส้ือผำ้ ที่เปี ยกช้ืนของผถู้ ูกไฟฟ้ ำดูดติดอยเู่ ป็นอนั ขำด มิฉะน้นั ทำ่ นอำจดูดไปดว้ ย กำรช่วยเหลือใหพ้ น้ จำกกระแสไฟฟ้ ำใหเ้ ลือกใชว้ ธิ ีใดวธิ ีหน่ึง ดงั น้ี1. ตดั กระแสไฟฟ้ ำโดยปลดสวติ ช์หรือคทั เอำท์ หรือเตำ้ เสียบออก

2. หำกตดั กระแสไฟฟ้ ำไม่ได้ ใหใ้ ชไ้ มแ้ หง้ หรือวสั ดุที่เป็นฉนวนไฟฟ้ ำเขี่ยส่ิงที่มีกระแสไฟฟ้ ำออกไปใหพ้ น้ 3. ใหใ้ ชผ้ ำ้ หรือเชือกเเหง้ คลอ้ งแขน ขำ หรือลำตวั ผถู้ ูกไฟฟ้ ำดูดชกั ลำกออกไปใหพ้ น้ สิ่งที่มีกระแสไฟฟ้ ำหำกผถู้ ูก ไฟดูดสลบหมดสติใหท้ ำกำรปฐมพยำบำลใหฟ้ ้ื นต่อไปข้อควรระวงั เกยี่ วกบั การใช้ไฟฟ้ า 1. อยำ่ ใชส้ วทิ ชป์ ิ ด-เปิ ดไฟฟ้ ำบนเตียงนอน เพรำะอำจพลิกตวั นอนทบั แตก จะถูกไฟฟ้ ำดูดได้ 2. อยำ่ เปิ ดวทิ ยหุ รือใชไ้ ฟฟ้ ำในหอ้ งน้ำที่ช้ืนแฉะ ถำ้ กระแสไฟฟ้ ำร่ัวอำจเป็ นอนั ตรำยถึงชีวติ ได้ 3. อุปกรณ์ไฟฟ้ ำที่แตกชำรุด ควรซ่อมแซมหรือเปล่ียนใหเ้ รียบร้อย 4. อยำ่ ใชข้ อ้ ต่อแยก เสียบปลกั๊ หลำยทำง เป็นกำรใชก้ ระแสไฟเกินกำลงั อำจทำใหส้ ำยร้อนและเกิดไฟไหมไ้ ด้ 5. อยำ่ ใชว้ สั ดุอ่ืนแทนฟิ วส์ หรือใชฟ้ ิ วส์เกินขนำด 6. อยำ่ ปล่อยใหส้ ำยเครื่องไฟฟ้ ำ เช่น พดั ลม ลอดใตเ้ ส่ือหรือพรม เปลือกหุม้ หรือฉนวนอำจแตกเกิดไฟช๊อตไดง้ ่ำย 7. อยำ่ เดินสำยไฟชว่ั ครำวอยำ่ งลวก ๆ อำจเกิดอนั ตรำยได้ 8. อยำ่ แกไ้ ฟฟ้ ำเองโดยไม่มีควำมรู้ 9. อยำ่ เดินสำยไฟติดร้ัวสังกะสีหรือเหลก็ โดยไมใ่ ชว้ ธิ ีร้อยในท่อ ไฟฟ้ ำอำจรั่วเป็ นอนั ตรำยได้ 10. อยำ่ ปล่อยใหเ้ คร่ืองใชไ้ ฟฟ้ ำเปี ยกน้ำ เพรำะน้ำจะเป็ นสะพำนใหไ้ ฟฟ้ ำร่ัวไหลออกมำได้ 11. อยำ่ ใชเ้ ครื่องมือไฟฟ้ ำที่ไม่มีฉนวนหุม้ เป็ นที่จบั เช่น ไขควง หวั แร้ง เคร่ืองวดั ไฟฟ้ ำ ฯลฯ 12. อยำ่ นำเครื่องใชไ้ ฟฟ้ ำที่ใชก้ ระแสตรงไปใชก้ บั ไฟกระแสสลบั ควรตรวจสอบใหด้ ีเสียก่อน 13. สวทิ ชแ์ ละสะพำนไฟ (Cut Out) ทุกแห่งตอ้ งปิ ด-เปิ ดไดส้ ะดวก 14. อยำ่ ยนื บนพ้นื คอนกรีตดว้ ยเทำ้ เปล่ำขณะปฏิบตั ิงำนเก่ียวกบั ไฟฟ้ ำ ควรใชผ้ ำ้ ยำงหรือสวมใส่รองเทำ้ความปลอดภัยในปฏิบัติงานไฟฟ้ า 1. ก่อนปฏิบตั ิงำนตอ้ งตรวจดูเสียก่อนวำ่ เคร่ืองมือ และอุปกรณ์ ตำ่ ง ๆ ท่ีใชใ้ นงำนไฟฟ้ ำ ชำรุด แตก หกั หรือเปล่ำ 2. ก่อนปฏิบตั ิงำน เช่น กำรต่อสำยไฟ ควรยกสะพำนไฟ (Cut Out) ออกเสียก่อน 3. ขณะทำงำนไมค่ วรหยอกลอ้ กนั เป็นอนั ขำด 4. ไม่ควรเส่ียงอนั ตรำยเมื่อไม่มีควำมแน่ใจ 5. ขณะทำงำนมือ เทำ้ ตอ้ งแหง้ หรือสวมรองเทำ้ 6. ก่อนปฏิบตั ิงำน ควรจะเขียนวงจรดูเสียก่อนเพ่อื ควำมไมป่ ระมำท 7. เมื่อเสร็จงำน ก่อนจ่ำยกระแสไฟฟ้ ำ ควรตรวจสอบวงจรไฟฟ้ ำใหล้ ะเอียดและถูกตอ้ งเสียก่อน 8. เม่ือจะจำ่ ยกระแสไฟฟ้ ำตอ้ งดูให้แน่ใจ วำ่ ไมม่ ีใครปฏิบตั ิงำนไฟฟ้ ำอยู่

9. ไม่ควรนำฟิ วส์ท่ีโตกวำ่ ขนำดท่ีใช้ หรือวสั ดุอ่ืน ๆ เช่น ลวดทองแดงแทนฟิ วส์10. รอยต่อสำยไฟฟ้ ำ ตอ้ งใชผ้ ำ้ เทปพนั สำยใหเ้ รียบร้อยเสียก่อน11. ต่อวงจรให้เสร็จเสียก่อน จึงนำปลำยสำยท้งั คูเ่ ขำ้ แผงสวทิ ช์12. สำยเครื่องมือไฟฟ้ ำตอ้ งใชช้ นิดหุม้ ฉนวน 2 ช้นั ถำ้ ขำดตอ้ งเปล่ียนใหมท่ ้งั เส้น