เล่มที่ 2 การพับกลีบใบตอง

คำชแ้ี จง บทเรยี นออนไลน์ หน่วยการเรยี นรู้ เรอ่ื ง พานไหวค้ รู บทเรียนออนไลน์ หน่วยการเรียนรู้ เร่ือง พานไหว้ครู กลมุ่ สาระการเรียนรู้การงานอาชพี ช้นั มธั ยมศกึ ษาปที ี่ 5 วิชางานประดิษฐ์ ง32102 โรงเรยี นชำนาญสามัคควี ทิ ยา ประกอบด้วย 6 เร่ือง เร่อื งที่ 2 การพบั กลีบใบตอง ขอใหน้ ักเรียนได้ปฏบิ ตั ิการเรยี นรตู้ ามคำแนะนำเปน็ ลำดับขั้นตอน ดังน้ี 1. นกั เรยี นควรศกึ ษาจดุ ประสงคก์ ารเรยี นรใู้ ห้เขา้ ใจ 2. ก่อนท่ีจะศกึ ษาเนื้อหาใน นักเรียนจะทำแบบทดสอบก่อนเรยี น เพอ่ื เปน็ การประเมินความรู้พื้นฐาน 3. นักเรียนควรมีความซ่ือสตั ย์และความต้ังใจในการเรยี นรู้เพ่อื พัฒนาตนเองลำดบั กจิ กรรม โดยศกึ ษาดว้ ยตนเองจากบทเรยี นออนไลน์ 4. เมื่อทำการศึกษาใบความรู้ โดยใชก้ ารเรียนรู้แบบบทเรียนออนไลน์ นักเรียนทำแบบทดสอบหลังเรยี นเพื่อเปน็ การประเมินความรู้และตรวจคำตอบ 5. หากนักเรยี นยงั ไมเ่ ขา้ ใจเนื้อหาเร่ืองใดเรอื่ งหนึ่ง สามารถอ่านทบทวนเนื้อหาในเร่ืองน้ันๆ จนกว่าจะเข้าใจ 6. สำหรับการปฏิบตั นิ กั เรียนจะได้ปฏบิ ัติชิน้ งานกับครใู นชั้นเรยี น

จดุ ประสงค์การเรียนรู้ เรื่องที่ 2 เร่ือง การพับกลบี ใบตอง 1. อธิบายการพบั กลบี ผกา กลีบผกาซ้อน กลีบเลบ็ ครุฑ กลีบนกหัวขวาน กลีบหัวนกลายเปีย กลีบหัวมา้ คอหยัก กลบี นว้ิ มือนางซ้อน กลบี กุหลาบ กลีบบวั เงิน กลบี นว้ิ มือนาง กลีบหางหงส์ กลบี ยกนม ได้อยา่ งถูกต้อง 2. อธิบายประเภทของการพับกลบี ใบตองการพับกลีบผกา กลีบผกาซ้อน กลีบเลบ็ ครุฑ กลีบนกหวั ขวาน กลบี หัวนกลายเปีย กลบี หัวมา้ คอหยกั กลบี นว้ิ มือนางซ้อน กลบี บวั เงิน กลีบกุหลาบ กลีบนว้ิ มือนาง กลบี หางหงส์ กลีบยกนม ได้อยา่ งถูกต้อง 3. สามารถดัดแปลง ประยุกต์ การพับกลบี ใบตองเพ่ือประดษิ ฐช์ น้ิ งาน พานไหว้ครูได้อย่างเหมาะสม 4. เกิดเจตคติทดี่ ีและประดิษฐ์พานการไหว้ครดู ้วยความศรัทธารว่ มอนุรักษ์พร้อมสืบสาน วฒั นธรรมไทยอย่างยงั่ ยืน

ใบความรู้ท่ี 1 การพับกลีบใบตอง อดตี ท่ผี ่านมา มนษุ ยเ์ ราพยายามท่ีจะเรียนรู้ท่จี ะดำรงชวี ิตอยู่ทา่ มกลางธรรมชาติ โดยเนน้ ความกลมกลืนในรูปแบบของการพึ่งพาอาศยั ซึง่ กนั และกนั รจู้ ักการหาวสั ดธุ รรมชาตมิ าปรงุ แตง่ ชวี ติ ความเปน็ อยู่ภายใตก้ รอบของการรับและการให้อย่างเหมาะสม ส่ิงของเครื่องใช้ต่างๆ ซึ่งมนษุ ย์ได้ดัดแปลง มาจากธรรมชาติล้วนแล้วแต่จะมีการนำไปใช้ให้เหมาะสม และมีความสมดุลกับธรรมชาติ เมื่อมนุษย์เรา ได้คิดนำใบตอง ใบไม้ต่างๆ มาใช้ห่อขนมและอาหารต่างๆ เพื่อใช้ในชีวิตประจำวัน ตลอดจนการคิด ประดิษฐ์ชิ้นงานให้มีรูปร่าง รูปทรงสวยงามและประณีตยิ่งขึ้น ศิลปะงานใบตองเริ่มมีมาตั้งแต่สมัยใด ไม่ปรากฏหลักฐานที่แน่ชัด มีใช้เฉพาะ เป็นส่วนประกอบของงานดอกไม้ และใช้เป็นภาชนะ ใส่ขนม และใส่อาหารเท่านั้น ในส่วนของวัฒนธรรม งานฝีมือต่างๆ ที่บ่งบอกถึงความเป็นเอกลักษณ์ไทย ต้องยอมรับว่าบรรพบุรุษของเราช่างคิดช่างประดิษฐ์ ผลงานอันสวยงามและ ทรงคุณค่าเอาไว้ให้เยาวชน รุ่นหลังได้เห็นและเรียนรู้กับผลงานเหล่านั้น เพื่อช่วยกันพัฒนาฝีมอื ให้คงอยู่สืบไปการนำวัสดุในธรรมชาติ มาใช้ เช่น งานการแกะสลักจากไม้ ผักและผลไม้ งานจักสานหรืองานประดิษฐ์ดอกไม้ ใบตองที่มีอยู่อย่าง เพียงพอมาแปรเปลี่ยนเป็นงานศิลป์ อันสุนทรยี ์ คงชว่ ยให้วัสดุเหล่าน้ัน ไม่สูญสลายหายไป การพบั กลบี ใบตอง หมายถึง การนำใบตองมาฉีกให้เปน็ ชิ้น แลว้ มาพับใหม้ ีรูปแบบเป็นลักษณะตา่ งๆ อาจจะนำมาเย็บเรยี งต่อกนั เพือ่ ปกปิดวสั ดตุ า่ ง ๆ หรอื พับเปน็ กลีบเดย่ี วลักษณะท่ีสวยงามสำหรบั ใช้ประดับ หรอื ตกแต่งชิน้ งานเอกลกั ษณ์ไทย เช่น บายศรี พานไหว้ครู กระทงดอกไม้ธปู เทียนแพ กระทงลอย กระเช้า ใบตอง ฯลฯ ลักษณะการพบั กลีบใบตอง การพบั กลีบใบตอง สามารถแบง่ ออกเป็น 2 ลักษณะไดแ้ ก่ กลับพบั เปน็ กลบี เดยี่ ว และกลีบเรียงซ้อน ต่อกัน

1. กลบี เดยี่ ว หมายถงึ การพับกลีบใบตองเปน็ รูปทรงต่าง แลว้ นำไปประดบั ตกแต่งชิ้นงานดว้ ย กลบี เดย่ี ว หรอื สำหรับใช้ตกแต่งกลบี พับเรียงซ้อนต่อกัน เพ่ือสรา้ งชิ้นงานให้สมบูรณส์ วยงาม ไดแ้ ก่ กลีบใบตองตอ่ ไปนี้ กลีบผกา กลบี ผกาซ้อน กลีบเล็บครฑุ กลบี บวั เงิน กลีบเล็บมอื นาง กลีบหางหงส์ เป็นต้น กลบี ผกา กลบี ผกาซ้อน กลีบเล็บครุฑ กลีบบวั เงนิ กลีบเลบ็ มือนางซอ้ น กลบี หางหงส์

1.1 ขนั้ ตอนการพบั กลบี ผกา 1. ฉีกใบตองกวา้ ง 1 ¼ นว้ิ ยาว 5 นิว้ จํานวนตามต้องการ 2. จบั ใบตองใหร้ ิมด้านแข็งอยู่ซา้ ยมือ พบั ทบรมิ ซา้ ยมาทางขวา 2 ใน 3 ส่วน 3. พับรมิ ขวามาชิดรมิ ซา้ ย พับทบอีกคร้ังจะได้แนวกง่ึ กลางพอดี ลายร้ิว ทแยงซา้ ยและขวาจะเทา่ กนั 4. เยบ็ ตรึงตดิ กนั ตดั โคนตองทิ้งเล็กนอ้ ย เป็นกลีบผกา ภาพขัน้ ตอนการพับกลีบผกาและการตัดหลังพบั เสรจ็ อา้ งอิงจาก : ทีมงานทรูปลกู ปัญญา | เขา้ ชม : 289| วนั ที่ : 16 กรกฎาคม 2558

1.2 ข้นั ตอนการพบั กลีบผกาซอ้ น 1. ฉีกใบตองกว้าง 1 ¼ น้วิ ยาว 5 นิว้ จาํ นวนตามตอ้ งการ 2. จบั ใบตองให้ริมดา้ นแข็งอยซู่ ้ายมอื พับทบริมซา้ ยมาทางขวา 2 ใน 3 ส่วน 3. พบั ริมขวามาชิดรมิ ซ้าย พับทบอีกคร้งั จะได้แนวกึง่ กลางพอดี ลายรว้ิ ทแยงซา้ ยและขวาจะเทา่ กนั 4. ถา้ ตอ้ งการทำกลีบผกาซ้อน นํากลีบผกามาเรียงซอ้ นกัน 3 กลีบใหย้ อดลดตา่ํ ลงประมาณ ¼ นว้ิ เยบ็ ตรึงติดกันตดั โคนตองทิ้งเลก็ น้อย เปน็ กลบี ผกาซ้อน เรียกวา่ 1 ตับ ภาพข้ันตอนการพับกลีบผกาซอ้ นและการตดั หลังพับเสร็จ อา้ งอิงจาก : https://noklovesong40.wordpress.com/2015/02/09/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%

1.3 ข้นั ตอนการพับกลบี เล็บครฑุ 1. ฉีกใบตองกว้าง 2 น้ิว 2. จบั มมุ ใบตองขวาพับลงเฉยี ง 45 องศา 3. พับลงอีกครงั้ 45 องศา ให้ขอบสันอยู่ในลกั ษณะตง้ั ฉาก 90 องศา 4. พบั ด้านซา้ ยเช่นเดยี วกบั ขวา 5. พับปีกดา้ นขวาไปทางซ้าย ปกี ซา้ ยพับทบไปด้านขวา ใชแ้ ม็กซเ์ ย็บ ภาพข้ันตอนการพบั กลบี เลบ็ ครฑุ และการตัดหลังพบั เสรจ็ อ้างอิงจาก : https://www.booktime.co.th/

1.4 ขนั้ ตอนการพับกลีบเล็บครฑุ 1 ตดั ใบตองขนาดกวา้ ง 2 น้วิ ยาว 4 - 5 นว้ิ จำนวนตามต้องการ พับตรงกลาง เบาๆ พับดา้ นซ้ายมือเขา้ มาทำมุม 45 องศา 2. พับด้านขวามือเข้ามาทำมุม 45 องศาทบเปน็ สามเหลย่ี มซอ้ นกนั 3. จบั ใบตองชน้ิ บนแลว้ ค่อยๆ ม้วนอย่างเบามือให้เป็นทรงกลมปลายแหลม เป็นจุดอย่ตู รงกลางกลบี 4. จับกลีบด้านขวามือมาตรงกลางกลีบ 5. จับกลบี ด้านซา้ ยมือมาตรงกลางกลีบทบกัน ใช้แม็คเย็บหรอื ตะปตู ิดตามแต่ลกั ษณะการใชง้ าน

1.5 ขน้ั ตอนการพับกลบี เล็บมอื นางซ้อน 1. เช็ดใบตองใหส้ ะอาด ฉีกใบตอง 2. พบั ใบตองด้านบนลงมาความยาวกวา้ ง 3 นวิ้ ยาว 5 น้วิ 3. พับใบตองดา้ นขวามือเขา้ มาเปน็ มุมแลว้ พับทบกัน 4. พับใบตองด้านซ้ายมือเข้ามาเหมอื นดา้ นขวา เป็นสามเหลีย่ มหนา้ จ่ัว

5. พับใบตองด้านขวาชั้นในเป็น 6. พบั ใบตองด้านซ้ายช้นั ในเป็นเสน้ โคง้ เส้นโคง้ ไมห่ ักมุมเขา้ มาทางซ้าย ไมห่ กั มมุ เขา้ มา 7. พบั ใบตองด้านขวาช้นั นอกเป็นเส้นโคง้ 8. พบั ใบตองดา้ นซ้ายชั้นนอกเขา้ เปน็ เส้นโคง้ ไม่หกั มมุ เข้ามาทางซ้าย ไมห่ กั มุมเข้ามาทางขวา ได้กลบี เล็บมือนางซ้อน

1.6 ขัน้ ตอนการพับกลีบหางหงส์ 1. เชด็ ใบตองให้สะอาด ฉีกใบตองกวา้ ง 4 นว้ิ ยาว 2. ม้วนพบั ใบตองด้านซา้ ยบนลงมา อยา่ งน้อย 5 นิว้ ม้วนให้กลมแนน่ 3. พับด้านขวามือลงมาเฉียงลงมา 45 องศา 4. แล้วมว้ นต่อจนแน่น ใชน้ ิ้วชี้ จับพลิกมาปิดรอยต่อให้สนิท ตลบกลับไปไว้ตรงกลางกลบี เปน็ กลบี หางหงส์

2. กลบี เรยี งซ้อนตอ่ กัน หมายถงึ กลีบใบตองท่ีพับแล้วนำมาเยบ็ ต่อกันเพื่อใช้ ปิดรอบโครงสรา้ ง ของชิ้นงานเพอื่ เพ่ิมความประณตี สวยงาม กลีบทน่ี ยิ มใชเ้ ป็นกลบี เรียงซ้อนกัน ได้แก่ กลีบกุหลาบ กลบี หัวขวาน กลีบหัวนกคอหยัก กลบี หัวนกลายเปีย กลบี หัวขวานแปลง กลบี หวั ขวานสอดไส้ กลบี ยกนม เป็นตน้ กลบี กุหลาบ กลบี หวั ขวาน กลีบหัวนกคอหยกั กลีบหัวนกลายเปยี กลบี หัวขวานแปลง กลีบหัวขวานสอดไส้ กลีบยกนม

2.1 ขั้นตอนการพับกลบี กหุ ลาบ 1 เชด็ ใบตองใหส้ ะอาดฉีกใบตอง 2. พับชายใบตองทางดา้ นซา้ ยลงมา ใหม้ ีความกว้างตามต้องการ ให้ใบตองเปน็ แนวต้ังฉาก 3. พับใบตองอีกด้านในลักษณะด้านเดยี วกัน 4. พับใบตองประกบเข้าหากนั เป็น กลีบฟันปลา

5. พบั รมิ ด้านหน้าทบเขา้ หากลางกลีบให้รอยโค้งไม่พบั หักมุมและทำอีกดา้ นเหมือนกันได้กลบี กหุ ลาบ เยบ็ ไดค้ วามยาวตามต้องการ ดา้ นหน้า ด้านหลงั กหุ ลาบแย้ม

2.2 ขนั้ ตอนการพบั กลบี หวั ขวาน 1. เชด็ ใบตองใหส้ ะอาดฉีกใบตอง 2. ฟนั ชายใบตองทางซา้ ยและขวา ตามความยาวทต่ี ้องการ ลงมาเป็นแนวตั้งฉาก 3. ฟันชายใบตองนำมาทบกันเป็น 4. พับใบตองให้ด้านแหลมอยู่บน ลกั ษณะตง้ั ฉาก พบั สว่ นบนของใบตองลงมาเปน็ มมุ ฉาก

5. พบั ใบตองอีกด้านหลงั ใหเ้ หมือนกันจะได้ 6. พับกลบี หวั ขวานอีกชนั้ มาดา้ นหนา้ กลบี หัวขวานที่เรียงตอ่ กัน 7. การพบั กลีบหัวขวานถ้าเรานำกลบี 8. การพบั กลบี หัวขวานพลกิ สันทบ หัวขวานอีกช้ันมาสวมดา้ นหนา้ ของ ใหไ้ ด้มุมสะท้อนกลบั เท่ามมุ ของ กลบี หัวขวาน ได้กลีบหัวนกคอหยัก กระทงใหร้ อยโค้งไมพ่ บั หักมมุ ไดก้ ลบี หวั นกลายเปีย 9. การพับกลีบหัวขวาน แลว้ พบั กลบี 10. การพบั กลีบหัวขวานก่อนพับกลีบ ใหม้ ีแนวทแยงโค้งได้กลีบหวั ขวานแปลง ทบมาต้ังฉากด้านหน้าใส่ใบกระบือ หรือใบไม้สีอน่ื ๆ ก็จะได้กลีบหัวขวานสอดไส้ กลบี หวั ขวานทกุ ชนดิ พับตามวิธกี ารทีต่ อ้ งการแลว้ นำมาเรียงตอ่ กันใหไ้ ด้ตามยาวตามต้องการ

2.3 ขัน้ ตอนการพบั กลบี ยกนม 1. เชด็ ใบตองให้สะอาด ฉีก 2. จับใบตองทางแข็งมว้ นไป ฉีกความกวา้ งประมาณ 3 นว้ิ ข้ึนไป ด้านซา้ ยมอื มว้ นทลี่ ะเลก็ น้อย 3. ฉีกใบตองกว้าง 1 นิว้ วางชอ้ นด้านหลงั ของกลีบนว้ิ มอื นาง ใหต้ ำ่ กวา่ ยอด 1 นิ้ว

4. พับทบใบตองรมิ ขวาเข้าหากลบี นิ้วมอื นาง 5. พับตลบสันทบกลีบกลบั มาดา้ นขวา ใหเ้ ป็นแนวเสน้ โคง้ 6. สามารถทำกลีบยกนมเป็นชน้ั ไดต้ ามต้องการ แล้วแต่งานท่จี ะใชง้ าน

บรรณานกุ รม กระทรวงศกึ ษาธิการ สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ. ( 2537 ). “ วนั สำคญั โครงการ ปีรณรงคว์ ัฒนธรรมไทยและแนวทางในการจดั กจิ กรรม ”. กรงุ เทพฯ: ครุสภาลาดพรา้ ว. ชยั ฤทธิ์ ศลิ าเดช. ( 2545 ). คู่มือการเขยี นแผนการสอนที่เน้นผเู้ รียนเป็นสำคัญระดบั มธั ยมศกึ ษา. กรงุ เทพฯ: จนู พบั ลชิ ช่งิ . ธนากิต. ( 2539 ). ประเพณี พธิ ีมงคลและวนั สำคัญของไทย. กรุงเทพฯ: ชมรมเดก็ . บุษกร เข่งเจริญ. ( ม. ป. ป. ). ศิลปะและตกแต่งกระทงเพื่อสืบสานงานศิลป์ประเพณีไทย. กรุงเทพฯ : เพชรกะรัต. มณีรัตน์ จันทนะผะลิน. ( 2525 ). งานใบตอง. กรงุ เทพฯ: อมรนิ ทร์การพิมพ์. วนิ ัย โสมดี.( 2527 ). เอกสารประกอบคำบรรยายศลิ ป์ 140 หลักการออกแบบการเรียนรู้. กรงุ เทพฯ: มหาวิทยาลยั ศรนี ครินทรวโิ รฒ. วริ ุณ ตัง้ เจรญิ . ( 2526 ). การออกแบบ. กรุงเทพฯ: สารมวลชน. ศกั รนิ ทร์ หงสร์ ัตนาวรกิจ. ( 2550 ). งานใบตอง. กรุงเทพฯ: โอ. เอส. พริน้ ต้ิง เฮา้ ส์. เศรษฐ์มนั ตร์ กาญจนกุล. ( 2550 ). ศิลปะการประดิษฐ์กระทง. กรงุ เทพฯ: เศรษฐศิลป์. สวุ ิทย์ มลู คำ อรทัย มูลคำ. ( 2547 ). 19 วธิ กี ารจดั การเรียนรู้เพอ่ื พัฒนาความรู้และทักษะ. กรุงเทพมหาคร: ภาพพิมพ์. อารี สุทธพิ นั ธ์. ( 2524 ). การออกแบบ. กรงุ เทพฯ: ไทยวัฒนาพานชิ . http://www.khendokmaiflorist.com https://www.youtube.com/watch?v=ptCXUDBMiQ8 https://www.youtube.com/watch?v=dwXyMUK0F0c