เล่มที่ 6 การประดิษฐ์พานไหว้ครู

คำชแี้ จง บทเรียนออนไลน์ หน่วยการเรยี นรู้ เร่ือง พานไหว้ครู บทเรยี นออนไลน์ หน่วยการเรยี นรู้ เรอ่ื ง พานไหว้ครู กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชพี ชัน้ มัธยมศกึ ษาปีท่ี 5 วิชางานประดิษฐ์ ง32102 โรงเรยี นชำนาญสามัคควี ทิ ยา ประกอบดว้ ย 6 เร่อื ง เรอ่ื งที่ 6 การประดิษฐพ์ านไหวค้ รู ขอใหน้ ักเรยี นไดป้ ฏิบัตกิ ารเรยี นรูต้ ามคำแนะนำเป็นลำดบั ข้ันตอน ดังน้ี 1. นักเรยี นควรศึกษาจดุ ประสงค์การเรยี นรใู้ ห้เขา้ ใจ 2. ก่อนทีจ่ ะศกึ ษาเนื้อหาใน นักเรยี นจะทำแบบทดสอบก่อนเรียน เพอื่ เปน็ การประเมินความรู้พ้ืนฐาน 3. นกั เรียนควรมคี วามซ่ือสตั ยแ์ ละความตั้งใจในการเรยี นรู้เพือ่ พฒั นาตนเองลำดบั กิจกรรม โดยศกึ ษาดว้ ยตนเองจากบทเรียนออนไลน์ 4. เม่ือทำการศึกษาใบความรู้ โดยใช้การเรยี นรแู้ บบบทเรียนออนไลน์ นกั เรยี นทำแบบทดสอบหลงั เรียนเพ่อื เปน็ การประเมนิ ความรแู้ ละตรวจคำตอบ 5. หากนกั เรียนยังไมเ่ ข้าใจเน้ือหาเร่อื งใดเร่อื งหนึง่ สามารถอ่านทบทวนเน้ือหาในเร่ืองนั้นๆ จนกว่าจะเข้าใจ 6. สำหรับการปฏบิ ตั ินกั เรยี นจะไดป้ ฏบิ ตั ชิ น้ิ งานกับครใู นช้ันเรยี น

จุดประสงค์การเรยี นรู้ เรื่องที่ 6 การประดษิ ฐ์พานไหว้ครู 1. สามารถเลือกวสั ดแุ ละอุปกรณท์ ี่ใช้ในการประดิษฐพ์ านไหว้ครู 2. อธบิ ายข้ันตอนการประดิษฐ์พานไหว้ครูไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง 3. สามารถประดิษฐ์พานไหวค้ รโู ดยการพบั กลบี ใบตอง การเยบ็ แบบ การร้อยมาลยั การออกแบบพานไหว้ครูของตนเองและกล่มุ ได้ 4. เกดิ เจตคติท่ีดีและสรา้ งช้นิ งานดว้ ยความภาคภูมิใจและร่วมอนรุ ักษ์ พร้อมสืบสานวัฒนธรรมไทยอยา่ งยัง่ ยืน

ใบความรู้ที่ 1 วัสดุและอปุ กรณส์ ำหรับการจัดพานไหวค้ รู 1. ไมเ้ สียบลูกช้ิน 2. ธูป – เทยี น 3. ลวด 4. ไม้กลดั 5. ฟลอร่าเทป 6. ตะปูหมดุ 7. กลบี เลี้ยงพลาสตกิ 8. ดา้ ยเยบ็ ผา้ 9. กรรไกร 10. วาสลีน 11. คมี ปากจ้ิงจก 12. กะละมงั 13. กระบอกฉีดน้ำ 14. ถาด 15.คีมตัดลวด 16. มดี 17. มดี คตั เตอร์ 18. มดี แกะสลกั 19. ท่ีขดู ดิน 20.ผ้าขาวบาง 21. สเปรย์เคลอื บเงา 22. ไม้บรรทดั 23. แปน้ หมุน 24. ผ้าขี้รวิ้ 25. พาน 26. เข็มร้อยมาลัย 27. ใบตอง 28. ตะปูแผง ภาพ วัสดอุ ุปกรณก์ ารจดั พานไหวค้ รู จากหนังสือวฒั นธรรมการจดั พานไหว้ครู ของ ภทั ราวธุ ทองแย้ม หนา้ 12-13

ใบตอง - ควรเลอื กใช้ใบตองตานเี พราะมีความนุ่มเหนยี ว ไมฉ่ ีกขาดง่าย - อายขุ องใบตอง ไม่ควรใชใ้ บตองทย่ี ังอ่อนอยู่ เพราะไม่แขง็ แรงและฉีกขาดงา่ ย สว่ นใบตองทแ่ี กเ่ กนิ ไป ก็ไม่ควรใช้ เพราะอายุการใชง้ านสั้น เหลอื งเรว็ ดังนนั้ จึงควรเลอื กใบตองที่มีอายปุ านกลาง คือ เริ่มมีสีเขยี วแกแ่ ละใบโตเต็มที่ วธิ ีการเช็ดใบตอง ควรใช้ผา้ แห้ง สะอาด เช็ดจากโคนถไู ป หาปลายร้วิ ใบตองถ้ามรี อยเปื้อนเฉพาะจุดใหใ้ ช้ ผ้าหมาด ๆ เช็ดออก วิธกี ารฉกี ใบตอง ควรตัดแกนใบตองออกก่อนเพ่อื สะดวกในการฉีก การฉกี ควรใชป้ ลายเข็มหมดุ จกิ นำกอ่ น แลว้ ฉีกหรือถ้ามเี ลบ็ จะใชเ้ ลบ็ หัวแม่มือจิกก็ได้ ใบไม้ ภาพ ใบตองจากหนังสือศิลปะประดษิ ฐแ์ ละตกแตง่ กระทง ของ บษุ กร เข่งเจริญ หนา้ 13

ใบไม้สด ภาพ ใบไม้ จากหนงั สอื ศลิ ปะประดิษฐแ์ ละตกแต่งกระทง ของ บษุ กร เขง่ เจรญิ หนา้ 10

ดอกไม้สด ภาพ ดอกไม้ จากหนังสอื ศลิ ปะประดษิ ฐแ์ ละตกแตง่ กระทง ของ บษุ กร เขง่ เจรญิ หนา้ 11

ตวั อยา่ งการออกแบบการประดษิ ฐ์พานไหว้ครู ตวั อยา่ งพานไหว้ครู จากหนงั สือพานไหว้ครู ของ ภทั ราวุธ ทองแยม้ หนา้ 73

ตวั อย่างการประดิษฐพ์ านไหว้ครู (พานธูปเทียน) การออกแบบพานไหวค้ รู วาดภาพโดย นางสาวดารณี ดอกไม้

วัสดุ อุปกรณ์ เครื่องใช้ ในการประดษิ ฐพ์ านไหว้ครู วัสดุ ที่ใช้ในการประดิษฐ์พานไหวค้ รู มีดังต่อไปนี้ 1. ใบตองตานี 2. ดอกกล้วยไม้หวายสีมว่ ง 3. ดอกพุด 4. ดอกบานไม่ร้โู รย 5. ดา้ ย 6. เชอื กฟาง 7. ลวดเปลอื ย เบอร์ 26 8. ตะปูเขม็ 9. ฟลอรัลโฟม 10. ธปู – เทยี น อปุ กรณ์ เครอ่ื งใช้ ในการประดษิ ฐ์พานไหว้ครู มีดังตอ่ ไปน้ี 1. เข็มมอื 2. เขม็ มาลยั 3. กรรไกร 4. คมี ตัดลวด การเตรียมวัสดุ 1. ใบตองตานี เช็ดใหส้ ะอาด 2. ดอกกล้วยไมห้ วายสีมว่ ง เด็ดแยกกลบี เก็บใส่ถุง 3. ดอกพุด คดั ขนาดดอกท่เี ท่ากนั ใส่ถุงอย่าใหโ้ ดนลม 4. ดอกบานไม่รู้โรย เลือกขนาดดอกทีเ่ ท่ากันเกบ็ ใสถ่ งุ 5. ด้ายสำหรบั การร้อย การเย็บ 6. เชือกฟาง หรือด้ายสำหรับรดู มาลยั 7. ลวดเปลือย เบอร์ 26 สำหรบั ตัดทำตวั ยู และดามการเย็บแบบกลบี บัว 8. ตะปูเขม็ 9. ฟลอรัลโฟม 10. ธปู – เทยี น การเตรียมอปุ กรณ์ 1. เข็มมอื สำหรบั การเยบ็ แบบกลบี บวั และทดั หู 2. เข็มมาลัย สำหรับการร้อยมาลัย 3. กรรไกร ตัดกลีบดอกไม้และตดั ใบตอง 4. คีมตัดลวด

การเตรยี มหนุ่ พาน 1. ตัดฟลอรลั โฟม เกลาเป็นหุ่นรปู ทรงคร่ึงวงกลม และหนุ่ รปู ทรงมังคุดให้มีขนาดทีเ่ หมาะสมกบั ขนาดของพาน 2. นำกลบี ปากดอกกลว้ ยไมห้ วายสมี ่วงมาติด รอบหนุ่ รูปทรงครงึ่ วงกลม โดยเว้นส่วนบนไว้ 3. นำกลบี ข้างดอกกล้วยไม้หวายสีมว่ งมาเรยี ง ซ้อนกัน 3 ชัน้ ตดิ รอบหุ่นรูปทรงมังคุดเวน้ ส่วนบนไว้ แลว้ นำหุ่นครง่ึ วงกลมขนาดเลก็ และหนุ่ มงั คดุ วางซ้อนกันยึดดว้ ยไม้ไผเ่ หลา แหลม (ไม้เสียบลกู ชิน้ ) 4. นำดอกบานไม่ร้โู รยสบี านเย็นมาตดิ รอบหุ่น รปู ทรงมังคุดให้ครบทงั้ 4 อัน ตวั อย่างการเตรียมหุน่ พาน จากหนังสือพานไหวค้ รู ของ ภัทราวุธ ทองแยม้ หนา้ 74

การเตรยี มเคร่อื งแตง่ ตวั พาน 1. มัดดอกขา่ กลบี ข้างดอกกล้วยไม้หวายสมี ่วง จำนวน 6 ดอก 2. รอ้ ยอบุ ะตุ้งติ้ง โดยใชด้ อกสวม ดังนี้ ดอกรัก 1 ดอก ดอกดอกพดุ 3 ดอก 3. เย็บแบบกลบี บัว โดยตดั แบบกลีบบัว ด้วยใบตอง แลว้ ฉีกใบตองกว้าง 2 ซม. พบั กลีบเลบ็ มือนางซ้อน เยบ็ รมิ แบบ กลีบบวั ทั้ง 2 ขา้ ง 4. เยบ็ แบบกลีบบัวชัน้ ใน โดยใช้กลีบข้าง ดอกกลว้ ยไม้หวายสีม่วง ตัดแต่งโคนกลีบ ให้โค้งมน เยบ็ จนเตม็ แบบกลบี บัว 5. รอ้ ยมาลยั ซกี 5 หลัก โดยใช้กลบี นอก ดอกกลว้ ยไมห้ วายสีมว่ ง หรับรัดธปู เทยี นพนม จำนวน 2 เข็ม

6. เย็บแบบทัดหกู ลม โดยตดั แบบทัดหู แลว้ ฉีกใบตองกวา้ ง 2 ซม. พับกลีบ เลบ็ มอื นางซอ้ น เยบ็ รมิ แบบทัดกลม โดยรอบ 7. เยบ็ แบบทดั หกู ลมชัน้ ในโดยใชก้ ลีบ ปากดอกกลว้ ยไม้หวายสมี ่วงและใช้ ดอกบานไม่รู้โรยเปน็ เกสร 8. รอ้ ยเฟ่ืองดอกพดุ จำนวน 3 ชน้ั 12 ชุด ตัวอยา่ งการเตรยี มเครือ่ งแตง่ ตัวพาน จากหนงั สือพานไหวค้ รู ของ ภทั ราวธุ ทองแยม้ หนา้ 75

การจดั ประกอบพาน 1. พานหุ่นรูปทรงครงึ่ วงกลมและห่นุ 2. นำธูปเทียนพนมวางบน รปู ทรงมังคดุ ที่ติดกลบี ดอกกลว้ ยไม้ ห่นุ พาน ยึดด้วยไมไ้ ผ่เหลาแหลม หวายสีม่วงและดอกบานไม่รโู้ รยแลว้ 3. นำแบบกลีบบวั มาปกั ที่ฐานหนุ่ รูปทรง 4. นำแบบกลีบบัวมาปกั ท่ีมงั คุด 4 มมุ ฐานห่นุ รปู ทรง มงั คดุ ทั้ง 4 โดยรอบ ตัวอยา่ งการจัดประกอบพานไหว้ครู จากหนงั สอื พานไหวค้ รู ของ ภทั ราวธุ ทองแย้ม หน้า 76

5. นำทดั หูมาเสียบให้อย่รู ะหวา่ งกบั แบบ 6. นำเฟื่องมาผกู เชอื่ มต่อกนั ระหว่าง กลบี บัวที่สว่ นปากพาน ทัดหูตอ่ ทดั หู 7. นำเฟอ่ื งมาผกู ใต้แบบกลบี บัวให้ตรงกนั 8. นำมาลัยซกี มารดั ท่ธี ูปกบั เฟอ่ื ง ช้นั ลา่ งเทยี นพนม 2 เสน้ ตัวอย่างการจัดประกอบพานไหวค้ รู จากหนังสอื พานไหวค้ รู ของ ภัทราวุธ ทองแย้ม หนา้ 76

ราคาตน้ ทุน พานไหว้ครู จำนวน 1 พาน ราคา (บาท) ลำดบั วสั ดุ - อปุ กรณ์ 30 150 1 ใบตองตานี 30 2 ดอกกลว้ ยไม้หวายสีมว่ ง 40 3 ดอกพดุ - 4 ดอกบานไม่รโู้ รย - 5 ดา้ ย 5 6 เชอื กฟาง 30 7 ลวดเปลือย เบอร์ 26 70 8 ตะปูเข็ม 35 9 ฟลอรลั โฟม - 10 ธปู – เทียน 5 11 เข็มมือ - 12 เขม็ มาลัย - 13 กรรไกร 395 14 คีมตัดลวด รวม การคำนวณตน้ ทนุ - กำไรเปน็ สง่ิ สำคญั การกำหนดราคาขายในการผลติ ผลงานเพ่ือการจำหน่าย จงึ ควรมีความรเู้ กี่ยวกับการคำนวณคา่ ใชจ้ า่ ย โดยนำต้นทนุ คา่ ใชจ้ ่ายทง้ั หมดรวมกับค่าแรงบวกกับกำไรท่ี ตอ้ งการ แลว้ กำหนดราคาขายไดอ้ ยา่ งเหมาะสม

การคำนวณต้นทุน ตน้ ทุน คำนวณได้จาก วัตถุดบิ หรือวัสดุ อุปกรณ์ท่ีนำมาใช้ คา่ แรงงานของผลผลิต คำนวณไดจ้ าก คา่ ใชจ้ ่ายในการผลิต เช่น คา่ น้ำ ค่าเชอื้ เพลงิ ค่าพาหนะ คา่ สึกหรอของอปุ กรณ์ท่ใี ช้ กำไร คำนวณได้จาก ฝมี ือและความประณีต เวลาและแรงงานในการผลติ การกำหนดค่าแรงประมาณ 20 - 50 เปอรเ์ ซน็ ต์ กำหนดราคาขาย คำนวณไดจ้ าก (ข้ึนอยู่กบั ฝมี ือและเวลาที่ใช้ในการผลิตผลงาน) กำไรสุทธิ คำนวณไดจ้ าก กำหนดกำไรท่ีต้องการประมาณ 30 - 50 เปอรเ์ ซน็ ต์ ของต้นทนุ ควรพิจารณาใหเ้ หมาะสมกับคุณภาพของงาน ที่ผลิต ต้นทนุ ทัง้ หมดบวกกำไรที่ต้องการ หารดว้ ยจำนวนผลงานท่ีผลติ ได้ = ราคาขาย รายไดท้ ัง้ หมด - รายจ่ายท้ังหมด = กำไรสุทธิ

หลักการคำนวณกำไรเพ่ือการจำหน่าย เปน็ วธิ กี ารคดิ ราคาขายเพื่อให้ได้เงนิ เพ่ิมจากต้นทนุ และคา่ ใชจ้ า่ ยต่างๆ ซึ่งมหี ลกั การคิดกำไรผลผลิต ดังน้ี ตัวอยา่ งการคำนวณ ในการประดษิ ฐ์ตุ๊กตาพวงกุญแจ ตน้ ทุนการผลติ 300 บาท ผลิตได้ทัง้ หมด 20 ตวั ต้องการกำไร 40% ของราคาต้นทุนการผลิต ดงั น้นั จะต้องขายตุ๊กตาพวงกุญแจตัวละก่ีบาท โดยมีวธิ คี ดิ ดงั นี้ ขัน้ ท1ี่ คำนวณกำไรทต่ี ้องการ ตน้ ทุนทงั้ หมด × กำไรทต่ี อ้ งการ = กำไรท่ีตอ้ งการ ตวั อยา่ ง ตอ้ งการกำไรคดิ เป็น 40% ของราคาต้นทุน แทนค่า ขนั้ ท2ี่ 300 ������ 40 = 120 บาท 100 คำนวณราคาขายชิน้ งานทัง้ หมด กำไรทีต่ อ้ งการ + ตน้ ทนุ ทัง้ หมด = ราคาขายผลผลติ ทง้ั หมด ตวั อยา่ ง ราคาขายตุ๊กตาพวงกุญแจท้งั หมด แทนคา่ ข้นั ท3ี่ 120 + 300 = 420 บาท ตวั อย่าง คำนวณราคาขายต่อชิ้น แทนค่า ราคาขายผลผลติ ทง้ั หมด ÷ จำนวนผลผลติ ทงั้ หมด = ราคาขายตอ่ ชิ้น ราคาขายตุ๊กตาพวงกุญแจตอ่ ชน้ิ 420 ÷ 20 = 21 บาท

บรรณานกุ รม จันทนา สุวรรณมาลี. การจดั พาน (ดอกไม้สด). กรงุ เทพฯ : โอเดียนสโตร,์ 2539. บุษกร เข่งเจรญิ . ศิลปะประดิษฐ์และตกแต่งกระทง. กรุงเทพฯ : เพชรกะรัต, ม.ป.ป. ภัทราวธุ ทองแย้ม. วัฒนธรรมการจัดพานไหวค้ ร.ู กรงุ เทพฯ : แมบ่ ้าน, 2548. วชิ าการ, กรม. การจัดสาระการเรียนรกู้ ลมุ่ สาระการเรยี นรู้การงานอาชพี และเทคโนโลยี. ศรราม ดรี อด. พานพุม่ ดอกไมส้ ด. กรุงเทพฯ : วาดศิลป์, 2550. ศรราม ดีรอด. สร้างสรรค์งานประดิษฐก์ ระทงใบตอง. กรุงเทพฯ : วาดศิลป,์ 2549. ศกั รินทร์ หงส์รตั นาวรกจิ . กระทงลอย 2. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พ์อนิ เตอร์ลงิ้ โปรซายน์, 2547. ศักรนิ ทร์ หงส์รตั นาวรกิจ. งานใบตอง ชุดภาชนะใบตอง. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์อินเตอรล์ ้ิง โปรซายน์, 2547.