ลิขสิทธิ์และสัญลักษณ์ทางลิขสิทธิ์

ลขิ สทิ ธ์แิ ละสญั ลกั ษณท์ างลขิ สทิ ธ์ิ Creative Commons จดั ทาโดย นายนพนนั ท์ จนั ทรเ์ ขยี ว 6/10 เลขท2่ี 0 เสนอ ครู วชิ ยั สงิ หน์ อ้ ย

ลขิ สทิ ธ์คิ อื อะไร • งานประเภทใดบา้ งทอ่ี ยู่ภายใตล้ ขิ สทิ ธ์ิ • การเป็นเจา้ ของลขิ สทิ ธ์ทิ าใหเ้จา้ ของงานมสี ทิ ธ์พิ เิ ศษในการใชง้ านดงั กลา่ วโดยมขี อ้ ยกเวน้ บางประการ เมอ่ื บคุ คลคนหน่งึ สรา้ ง งานของตนซง่ึ รวมอยู่ในสอ่ื ทเ่ี ป็นรูปธรรมข้นึ มา ถอื วา่ บคุ คลดงั กลา่ วเป็นเจา้ ของลขิ สทิ ธ์ขิ องงานไปโดยปรยิ าย • งานหลายประเภทมสี ทิ ธ์ใิ นการปกป้องลขิ สทิ ธ์ิ เช่น • งานดา้ นภาพและเสยี ง เช่น รายการทวี ี ภาพยนตร์ และวดิ โี อออนไลน์ • การบนั ทกึ เสยี งและการประพนั ธเ์ พลง • งานเขยี น เช่น บทบรรยาย บทความ หนงั สอื และการประพนั ธเ์ พลง • งานดา้ นภาพ เช่น ภาพวาด โปสเตอร์ และโฆษณา • วดิ โี อเกมและซอฟตแ์ วรค์ อมพวิ เตอร์ • งานดา้ นละคร เช่น ละครเวทแี ละละครเพลง

เป็นไปไดไ้ หมทจ่ี ะใชง้ านทม่ี ลี ขิ สทิ ธ์คิ มุ้ ครองโดยไมเ่ ป็นการละเมดิ ลขิ สทิ ธ์ิ • ใหเ้ครดติ กบั เจา้ ของลขิ สทิ ธ์ิ • ละเวน้ การสรา้ งรายไดจ้ ากเน้ือหาทล่ี ะเมดิ ลขิ สทิ ธ์ิ • จ่ายเงนิ ซ้อื สาเนาของเน้อื หาทต่ี อ้ งสงสยั • พบวา่ มเี น้อื หาทค่ี ลา้ ยกนั ปรากฏอยู่ในท่อี น่ื ๆ บนอนิ เทอรเ์ น็ต • ซ้อื เน้อื หาซง่ึ รวมถงึ ฉบบั ตพี มิ พแ์ ละฉบบั ดจิ ทิ ลั • บนั ทกึ เน้อื หาจากทวี ี โรงภาพยนตร์ หรอื วทิ ยุดว้ ยตวั เอง • คดั ลอกเน้อื หาจากตาราเรยี น โปสเตอรภ์ าพยนตร์ หรอื รูปภาพดว้ ยตวั เอง • ระบวุ า่ “ไมม่ เี จตนาละเมดิ ลขิ สทิ ธ์”ิ

ลขิ สทิ ธ์กิ บั เคร่อื งหมายการคา้ แตกต่างกนั อย่างไร รวมถงึ สทิ ธบิ ตั รดว้ ยลขิ สทิ ธ์เิ ป็นเพยี งทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญารูปแบบหน่งึ ต่างจากเครอ่ื งหมายการคา้ ซง่ึ ป้องกนั ไมใ่ หผ้ ูอ้ น่ื ใชช้ ่อื แบรนด์ คา ขวญั โลโก้ และตวั ระบแุ หลง่ ทม่ี าอน่ื ๆ เพอ่ื วตั ถปุ ระสงคห์ น่งึ ๆ อกี ทง้ั ยงั แตกต่างจากกฎหมายสทิ ธบิ ตั รท่คี มุ้ ครองการคดิ คน้ ต่างๆ ลขิ สทิ ธ์แิ ละความเป็นส่วนตวั แตกต่างกนั อย่างไร การทค่ี ณุ ปรากฏตวั ในวดิ โี อ รูปภาพ หรอื การบนั ทกึ เสยี งไมไ่ ดห้ มายความวา่ คณุ เป็นเจา้ ของลขิ สทิ ธ์เิ น้ือหาเหลา่ นนั้ ตวั อย่างเช่น เพอ่ื น ของคณุ ถ่ายรูปคุณ เพอ่ื นจะเป็นเจา้ ของลขิ สทิ ธ์ขิ องรูปทถ่ี ่าย หากเพอ่ื นของคณุ หรอื บคุ คลอน่ื อปั โหลดวดิ โี อ รูปภาพ หรอื การบนั ทกึ เก่ยี วกบั คุณโดยไมไ่ ดร้ บั อนุญาตแลว้ คณุ รูส้ กึ วา่ เป็นการละเมดิ ความเป็นสว่ นตวั และความปลอดภยั คณุ สามารถ

ขอ้ กาหนดในการแจง้ การละเมดิ ลขิ สทิ ธ์ิ • 1. ขอ้ มลู ตดิ ต่อของคณุ • คุณตอ้ งระบขุ อ้ มลู ทช่ี ่วยใหเ้ราสามารถตดิ ต่อคณุ เก่ยี วกบั การรอ้ งเรียน เช่น ทอ่ี ยู่อเี มล ทอ่ี ยู่ หรอื หมายเลขโทรศพั ท์ • 2. คาอธบิ ายเก่ยี วกบั งานทค่ี ณุ เช่อื วา่ ถกู ละเมดิ ลขิ สทิ ธ์ิ • โปรดอย่าลมื อธบิ ายเก่ยี วกบั เน้ือหาทม่ี ลี ขิ สทิ ธ์ทิ ค่ี ุณตอ้ งการปกป้องใหช้ ดั เจนและครบถว้ นในการรอ้ งเรยี น หากการรอ้ งเรยี นครอบคลมุ งานทม่ี ี ลขิ สทิ ธ์หิ ลายงาน กฎหมายอนุญาตใหท้ ารายช่อื ตวั แทนของงานดงั กลา่ ว • 3. URL แต่ละรายการทถ่ี กู กลา่ วหาวา่ มกี ารละเมดิ • การเรยี กรอ้ งของคณุ ตอ้ งมี URL เฉพาะของเน้อื หาทค่ี ุณเช่อื วา่ ละเมดิ สทิ ธ์ิ มเิ ช่นนน้ั เราจะไม่สามารถคน้ หาเน้ือหาดงั กลา่ วได้ ขอ้ มลู ทวั่ ไปเก่ยี วกบั ตาแหน่งของเน้อื หานน้ั ไมเ่ พยี งพอ โปรดระบุ URL ของเน้อื หาทม่ี ปี ญั หา • 4. นอกจากน้ีคุณยงั ตอ้ งยอมรบั และยนื ยนั ขอ้ ความต่อไปน้ี • \"ขา้ พเจา้ มคี วามเช่อื โดยสุจรติ วา่ การใชเ้อกสารขอ้ มลู อนั มลี ขิ สทิ ธ์ดิ งั ระบไุ วข้ า้ งตน้ โดยเป็นการละเมดิ ลขิ สทิ ธ์นิ ้ี ไมไ่ ดร้ บั อนุญาตจากเจา้ ของลขิ สทิ ธ์ิ ตวั แทนของเจา้ ของ หรอื ตามทก่ี ฎหมายกาหนดแต่อย่างใด\" • 5. ลายเซน็ ของคุณ • การรอ้ งเรยี นทส่ี มบูรณ์จะตอ้ งมลี ายเซน็ จรงิ หรอื ลายเซน็ อเิ ลก็ ทรอนิกสข์ องเจา้ ของลขิ สทิ ธ์ิ หรอื ตวั แทนทไ่ี ดร้ บั อนุญาตใหด้ าเนนิ การในนามของ เจา้ ของ ในการปฏบิ ตั ติ ามขอ้ กาหนดน้ี คุณสามารถพมิ พช์ ่อื นามสกลุ ตามกฎหมายของคณุ เพอ่ื ใชเ้ป็นลายเซน็ ทด่ี า้ นลา่ งของการรอ้ งเรยี นได้

ลขิ สทิ ธ์ใิ นประเทศไทย • การคุม้ ครองลขิ สทิ ธ์ติ ามกฎหมายไทยจะกาหนดใหม้ อี ายุการคมุ้ ครอง 50 ปี นบั ตง้ั แต่ผูส้ รา้ งสรรคผ์ ลงานเสยี ชวี ติ กรณีเจา้ ของเป็นนติ บิ คุ คล จะเร่มิ นบั อายุตง้ั แต่ผลงานถกู สรา้ งข้นึ มานบั ไปอกี 50 ปี หรอื เร่มิ นบั เมอ่ื มกี ารโฆษณาเป็นครงั้ แรก แลว้ แต่วา่ อย่างไหนจะเกดิ ทีหลงั แต่การโฆษณาครง้ั แรกนนั้ จะตอ้ งเกดิ ข้นึ ภายใน 50 ปี นบั ตง้ั แต่มกี ารสรา้ งสรรคผ์ ลงานนน้ั ข้นึ มา ถา้ พน้ 50 ปีไปแลว้ โดยทย่ี งั ไมไ่ ดม้ กี ารโฆษณา ถอื วา่ ลขิ สทิ ธ์หิ มดอายุ โดยทก่ี าร โฆษณาในภายหลงั จะไม่มผี ลต่อการนบั ต่ออายุลขิ สทิ ธ์อิ กี การโฆษณาน้จี ะตอ้ งเป็นการโฆษณาโดยความยนิ ยอมของเจา้ ของลขิ สทิ ธ์ดิ ว้ ย จงึ จะนบั เป็น การโฆษณาครงั้ แรกทใ่ี หเ้ร่มิ นบั อายุลขิ สทิ ธ์ไิ ด้ • ตามพระราชบญั ญตั ลิ ขิ สทิ ธ์ิ พ.ศ. 2537 จะมขี อ้ ยกเวน้ ในงานบางประเภททจ่ี ะมอี ายุการคุม้ ครองลขิ สทิ ธ์ติ ่างออกไป ไดแ้ ก่ ศิลปประยุกต์ มอี ายุคุม้ ครอง 25 ปี งานบางชนดิ ทส่ี รา้ งสรรคโ์ ดยบคุ คลธรรมดาทไ่ี ม่ใช่นติ บิ คุ คล ก็จะมขี อ้ ยกเวน้ ใหเ้ร่มิ นบั อายุเช่นเดยี วกบั กรณีนิตบิ คุ คล คือ เร่มิ นบั ตง้ั แต่ไดม้ กี าร สรา้ งงานข้นึ หรอื ตง้ั แต่โฆษณาครง้ั แรก (แทนทจ่ี ะนบั ตง้ั แต่ผูส้ รา้ งสรรคเ์ สยี ชวี ติ ) งานเหลา่ นน้ั ไดแ้ ก่ ภาพถ่าย โสตทศั นวสั ดุ ภาพยนตร์ สง่ิ บนั ทกึ เสยี ง หรอื งานแพร่เสยี งแพร่ภาพ งานทไ่ี ดส้ รา้ งสรรคข์ ้นึ โดยการจา้ งหรอื ตามคาสงั่ รวมถงึ ศิลปประยุกต์ งานทไ่ี ดส้ รา้ งสรรคข์ ้นึ โดยผูส้ รา้ งสรรคใ์ ชน้ ามแฝง หรอื ไมป่ รากฏช่อื ผูส้ รา้ งสรรค์ และ ไม่รูต้ วั ผูส้ รา้ งสรรค์ ก็ใหเ้ร่มิ นบั อายุลขิ สทิ ธ์ใิ นลกั ษณะเดยี วกบั นิตบิ คุ คล • กฎหมายลขิ สทิ ธ์ฉิ บบั แรกของประเทศไทย คอื ประกาศหอพระสมดุ วชริ ญาณ ร.ศ. 111 (พ.ศ. 2435) เป็นการคุม้ ครองเพอ่ื มใิ หผ้ ูใ้ ดนาความต่าง ๆ ใน หนงั สอื วชริ ญาณวเิ ศษไปตพี มิ พ์ เยบ็ เป็นเลม่ หรอื เป็นเร่อื ง นอกจากไดร้ บั อนุญาตจากกรรมสมั ปาทกิ สภา แต่ไมม่ กี ารกาหนดโทษสาหรบั ผูฝ้ ่าฝืน[

Creative Commons คอื อะไร • Creative Commons หรอื สญั ญาอนุญาตแบบเปิด เป็นลขิ สทิ ธ์ปิ ระเภทหน่ึงทเ่ี ปิดโอกาสใหส้ าธารณะไดท้ าผลงานนน้ั ไปใชไ้ ด้ โดยไมต่ อ้ งขออนุญาต ไมเ่ ป็นการละเมดิ ลขิ สทิ ธ์ิ แต่ผูท้ น่ี าผลงานไปใชจ้ ะตอ้ งทาตามเงอ่ื นไขทก่ี าหนดไวบ้ นผลงาน ผ่าน 4 สญั ลกั ษณท์ ่ี แทนแต่ละเงอ่ื นไข มนั่ ใจวา่ หลายคนเคยเหน็ ผ่านตา แต่รูไ้ หมวา่ สญั ลกั ษณแ์ ต่ละอย่างหมายถงึ อะไร

1. Attribution (BY) สญั ลกั ษณท์ แ่ี สดงวา่ อนุญาตใหผ้ ูอ้ น่ื สามารถนาผลงานไปใช้ ทาซา้ แจกจ่าย หรอื ดดั แปลงงานนน้ั ได้ แต่ตอ้ งใหเ้ครดติ ทม่ี าของเจา้ ของผลงานนน้ั ซง่ึ ถา้ เขาอยากจะใชผ้ ลงานนนั้ โดยไม่มเี ครดติ ช่อื เจา้ ของ ผลงานกากบั จะตอ้ งทาการขอนุญาตเจา้ ของผลงานก่อน 2. NonCommercial (NC) สญั ลกั ษณท์ แ่ี สดงวา่ อนุญาตใหผ้ ูอ้ น่ื สามารถนาผลงานไปใช้ ทาซา้ แจกจ่าย หรือดดั แปลงงานนนั้ ได้ แต่ตอ้ งไมใ่ ช่เพอ่ื การคา้ เวน้ แต่วา่ จะไดร้ บั อนุญาตจากเจา้ ของผลงานก่อน 3. NoDerivatives (ND) สญั ลกั ษณท์ แ่ี สดงวา่ อนุญาตใหผ้ ูอ้ น่ื สามารถนาผลงานไปใช้ ทาซา้ แจกจ่าย ผลงานช้นิ นนั้ ได้ แต่ หา้ มดดั แปลงงาน เวน้ แต่วา่ จะไดร้ บั อนุาตจากเจา้ ของผลงานก่อน

4. ShareAlike (SA) สญั ลกั ษณท์ แ่ี สดงวา่ อนุญาตใหผ้ ูอ้ น่ื สามารถนาผลงานไปใช้ ทาซา้ แจกจ่าย หรอื ดดั แปลงงานนนั้ ได้ แต่ผลงานทด่ี ดั แปลงนน้ั จะตอ้ งกากบั ดว้ ยสญั ญาอนุญาตเงอ่ื นไขเดยี วกนั กบั ตน้ ฉบบั เวน้ แต่วา่ จะไดร้ บั อนุญาตจากเจา้ ของผลงานก่อน

ตวั อยา่ ง Creative Commons License และการนาไปใชง้ าน หมายถงึ อนุญาตใหน้ าผลงานไปใช้ ทาซา้ แจกจ่าย โดยตอ้ งระบทุ ม่ี า และหา้ มดดั แปลง หมายถงึ อนุญาตใหน้ าผลงานไปใช้ ทาซา้ แจกจ่าย หรอื ดดั แปลงงานนนั้ ได้ โดยตอ้ งระบทุ ม่ี าและตอ้ งไมใ่ ช่เพอ่ื การคา้

• หมายถงึ อนุญาตใหน้ าผลงานไปใช้ ทาซา้ แจกจ่าย หรอื ดดั แปลงงานนนั้ ได้ โดยตอ้ งระบทุ ม่ี า หา้ ม ใชเ้พอ่ื การคา้ และหากเป็นงานทด่ี ดั แปลงจะตอ้ งใชส้ ญั ญาอนุญาตเดยี วกนั กบั ตน้ ฉบบั ดงั นนั้ ก่อน นาผลงานไปใช้ อยากใหเ้ราตรวจสอบเร่อื งลขิ สทิ ธ์ใิ นผลงานก่อนสกั นิด ถงึ แมว้ า่ จะเป็น Creative Commons เองก็ตาม ก็ยงั คงมเี งอ่ื นไขบางอย่างทค่ี นนาผลงานไปใชต้ อ้ งระวงั และปฏบิ ตั ติ ามเช่นกนั

อา้ งองิ • https://creativetalklive.com/creative-commons-license/ • http://web.krisdika.go.th/data/law/law2/%C506/%C506-20-9999- update.pdf • https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%82%E0 %B8%AA%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B9% 8C