Executive Function; EF

ทักั ษะการคิิดเชิงิ บริิหาร Executive Function; EF

ทำ�ำ คทวาัมรักู้้�จัเักษชกัิบั ะ.งิ ..กบาริรหิ คาิดิ ร ทัักษะการคิดิ เชิงิ บริหิ าร (Executive Function) โดย กานดา เลิิศลดาลักั ษณ์์ 3 ทัักษะประกอบด้ว้ ยทัักษะพื้้�นฐาน ทักั ษะการคิดิ เชิิงบริิหาร คืือ ทัักษะ ค(Wวาoมrจkำำ�inขgณmะทำe�ำ mงาoนry) ทางการรู้�คิิดขั้�นสููง ที่�่ช่่วยให้้เรากำ�ำ กัับ ตนเองเพื่่�อมุ่�งสู่�เป้้าหมายได้้ โดยสมอง เป็็นทัักษะความจำำ�ที่่�เก็็บข้้อมููลที่�่ได้้รัับเข้้ามาในระยะเวลาสั้�น ๆ เพื่่�อนำำ�มาแปล ส่ว่ นหน้า้ สุุด (Prefrontal Cortex; PFC) ผลและปฏิิบััติิการต่่อตััวอย่่างของการใช้้ความจำ�ำ ขณะทำำ�งานที่�่เห็็นได้้ชััดเจน มีีบทบาทสำำ�คัญั เปรีียบเสมือื นเป็็น CEO คืือ การคิิดคำำ�นวณที่่�ต้้องจำำ�ชุุดข้้อมููลตััวเลขเอาไว้้ และนำำ�มาตััวเลขเหล่่านั้�น ทำำ�งานร่่วมกัันกัับสมองอีีกหลายส่่วน มาคิดิ คำำ�นวณต่่อ ช่่วยให้้เราควบคุุมและจััดการพฤติิกรรม อารมณ์์ และความคิดิ เพื่อ่� ทำำ�งานหรือื ทำำ� การยับั ยั้ง� และการหยุุด สิ่�งต่่าง ๆ ได้ส้ ำ�ำ เร็จ็ ตามเป้้าหมาย (Inhibition) เป็น็ ทักั ษะที่ช�่ ่ว่ ยให้เ้ ราไม่ห่ ุนุ หันั พลันั แล่น่ หรือื ตอบสนองต่อ่ สิ่ง� เร้า้ ทั้ง� ภายในหรือื ภายนอกโดยปราศจากการยั้ง� คิดิ ไตร่ต่ รอง แต่่จะช่ว่ ยให้ม้ ีีความยับั ยั้�งชั่�งใจรอ คอยเป็น็ มีีสมาธิิ ตั้ง� ใจจดจ่อ่ คิิดและแสดงออกได้อ้ ย่า่ งเหมาะสม การคิิดยืืดหยุ่ �น (Cognitive flexibility) เป็็นความสามารถในการปรัับเปลี่�่ยนความคิิด หรืือมุุมมองเมื่�อสถานการณ์์ ต่่าง ๆ เปลี่�่ยนแปลงไป ทำ�ำ ให้้เกิิดความยืืดหยุ่�นในการทำำ�งาน การตอบสนอง ทางอารมณ์์และพฤติิกรรมยกตััวอย่่างเช่่นการคิิดหาวิิธีีแก้้ไขปััญหาแบบใหม่่ เมื่อ� วิิธีีการแบบเก่่าไม่่ได้้ผล เป็น็ ต้้น

ทักั ษะพื้้น� ฐานทั้ง� 3 ทักั ษะที่ก่� ล่า่ วมานี้� จะพัฒั นาต่อ่ ยอด อย่่างไรก็็ตาม ทัักษะการคิิดเชิิง ยากจนเกิินไป และต้้องสามารถท้้าทาย ไปเป็น็ ทักั ษะที่ส่� ูงู ขึ้น�้ ได้แ้ ก่่ การให้เ้ หตุผุ ล (Reasoning) การแก้้ บริหิ ารนั้น� ไม่ใ่ ช่พ่ รสวรรค์ท์ ี่ต่� ิดิ ตัวั มาตั้ง� แต่่ ความสามารถของผู้้�ถููกฝึึก นอกจากนี้� ปััญหา (Problem solving) และการวางแผน (Planning) เกิดิ แต่เ่ ป็็นทัักษะที่ส่� ามารถฝึกึ ฝนให้้ดีีขึ้้�น ในการฝึกึ ฝนนั้�นควรมีีความต่อ่ เนื่อ� ง และ ได้้ และพััฒนาได้้ตลอดช่่วงชีีวิิต แต่่ช่่วง สม่ำ�ำ� เสมอ จึึงจะเห็็นผลของการพัฒั นาได้้ นัั ก วิิ จัั ย ท า ง ด้้ า น จิิ ต วิิ ท ย า ก า ร เวลาสำำ�คััญในการพััฒนาทัักษะดัังกล่่าว อย่่างชััดเจน กิิจกรรมเหล่่านี้�ไม่่เพีียงแต่่ รู้�คิิดกล่่าวว่่า ทัักษะการคิิดเชิิงบริิหาร คืือ ช่่วงปฐมวััย อายุุ 4-6 ปีี เนื่�องจากวััย ช่ว่ ยส่ง่ เสริมิ ทักั ษะการคิดิ เชิงิ บริหิ ารในคน นั้�นสามารถทำำ�นายความสำ�ำ เร็็จในชีีวิิต ดังั กล่า่ วเป็น็ ช่ว่ งเวลาที่ส่� มองส่ว่ นหน้า้ สุดุ ปกติิเท่า่ นั้น� แต่ย่ ัังมีีประโยชน์์อย่่างยิ่�งต่อ่ สุุขภาพ และคุุณภาพชีีวิิตของบุุคคล กำำ�ลังั พัฒั นาอย่า่ งรวดเร็ว็ และทักั ษะนี้�จะ ผู้�ที่บ� กพร่อ่ งในทัักษะดังั กล่่าว เช่่น เด็ก็ ที่่� หนึ่�่งๆ ได้้ เด็็กที่่ม� ีีทัักษะการคิดิ เชิิงบริิหาร พััฒนาอย่่างก้้าวกระโดดอีีกครั้้�งในช่่วง เป็น็ โรคซน สมาธิิสั้�น (ADHD) กลุ่่�มคนที่่� ที่่�ดีีนั้้�นจะมีีความพร้้อมในการเรีียน และ วััยรุ่�น ซึ่่�งเป็็นช่่วงที่�่โครงข่่ายสมองจะถููก มีีสถานะทางเศรษฐกิิจสังั คมที่�่ไม่่ดีี หรือื ผู้� มีีแนวโน้้มที่่�จะมีีผลสััมฤทธิ์์�ทางการเรีียน พัฒั นาอย่่างสมบููรณ์์ สูงู วัยั ที่เ่� ริ่ม� มีีภาวะสมองเสื่อ� ม เป็น็ ต้น้ เพื่อ่� ที่�่ดีี หรืือในผู้�ใหญ่่เองนั้�น ผู้�ที่�มีีทัักษะการ ช่่วยให้้พวกเขาเหล่่านั้�น สามารถดำำ�เนิิน คิิดเชิิงบริิหารที่่�ดีี มีีแนวโน้้มที่่�จะประสบ ทั้้�งนี้� มีีกิิจกรรมหลายอย่่าง ชีีวิติ ได้ด้ ีี และมีีคุุณภาพชีีวิิตที่ด�่ ีีขึ้น้� ความสำ�ำ เร็็จในการทำ�ำ งานมีีคุุณภาพ ที่�่สามารถช่่วยส่่งเสริิมทัักษะการคิิด ชีีวิิตที่่�ดีี รวมไปถึึงการมีีความสััมพัันธ์์ที่่� เชิิงบริิหารได้้ เช่่น การฝึึกโดยตรงจาก Reference ดีีกัับผู้�อื่�นในทางตรงกัันข้้าม ผู้�ที่�มีีความ โปรแกรมคอมพิิวเตอร์์ การเล่่นเกม Diamond, A. (2013). Executive Functions. Annual Review of Psychology, 64(1), 135-168. บกพร่่องของทัักษะการคิิดเชิิงบริิหารนั้ �น กระดาน การเล่่นโยคะ การเล่่นเทควัันโด Diamond, A. & Ling, D. S. Conclusions about interventions, programs, and approaches for improving มีีแนวโน้้มที่�่จะมีีปััญหาพฤติิกรรม และก่่อ การฝึึกสติิ การเล่่นดนตรีี การฝึึกภาษา executive functions that appear justified and those that, despite much hype, do not. Developmental ให้้เกิิดปัญั หาสังั คมตามมา หลัักสููตรการเรีียนการสอนแบบพิิเศษ Cognitive Neuroscience, 18, 34-48. เป็็นต้้น เนื่�องจากกิิจกรรมแต่่ละประเภท จะส่่งเสริิมทัักษะย่่อยของการคิิดเชิิง บริิหารได้้แตกต่่างกััน ในการฝึึกฝนจึึง ควรเลือื กกิจิ กรรมให้เ้ หมาะสม ไม่ง่ ่า่ ยหรือื