วันสุนทรภู่

กจิ กรรมสง่ เสรมิ การอ่าน ความรเู้ ก่ียวกบั วนั สนุ ทรภ่ ู หอ้ งสมดุ ประชาชนอาเภอศรีสาโรง

ประวตั ิสุนทรภู่ ท่ า น สุ น ท ร ภู่ ท่ า น เ ป็ น ก วีเ อ ก ค น ห นึ่ ง ข อ ง ก รุ ง รัต น โ ก สิน ท ร ์ เกิดเมื่อวันจันทร ์ เดือน 8 ขึน้ 1ค่า ปี มะเมีย ตรงกบั วันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ.2329 ซงึ่ ตรงกบั รชั สมยั ของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้ าจุฬาโลก (รชั กาลที่ 1) บดิ าเป็ นชาวบา้ นกรา่ อาเภอแกลง จงั หวดั ระยอง มารดาเป็ นคน จงั หวดั ไหนไม่ปรากฏ ตงั้ แต่สุนทรภู่ยงั เด็ก บดิ ากลบั ไปบวชทเี่ มืองแกลง ส่วน มารดามสี ามใี หม่มลี กู ผูห้ ญงิ อกี 2 คน ชอื่ ฉิมกบั นิ่ม ต่อมามารดาไดเ้ ป็ นแม่นม ของพระองคเ์ จา้ จงกล พระธดิ าของกรมพระราชวงั หลงั สุนทรภู่จงึ เขา้ ไปอยู่ใน วงั กบั มารดา ตอนยงั เป็ นเด็ก สนุ ทรภู่ไดเ้ ล่าเรยี นทวี่ ดั ชปี ะขาว (วดั ศรสี ุดาราม) โตขึน้ ก็เขา้ รบั ราชการเป็ นนายระวางพระคลงั สวน ไม่นานก็ลาออกเพราะไม่ ชอบงานนี้ ชอบแตก่ ารแต่งกลอน และแตง่ สกั วาเทา่ นั้น ต่อมาสุนทรภู่ มีสมั พนั ธร์ กั กบั สาวชาววงั ชอื่ \"จนั \" จึงถูกจองจาทงั้ คู่ ครน้ั พน้ โทษ แลว้ ก็ไดแ้ ต่งงานกนั และถวายตวั เป็ นมหาดเล็กของพระองคเ์ จา้ ปฐมวงศ ์ พระโอรสของพระราชวงั หลงั สุนทรภู่มีบุตรชายกบั จนั ชอื่ พดั ชวี ติ คู่ ของสุนทรภู่ไม่ราบรนื่ เลย มกั ระหองระแหงกนั เสมอ จนในที่สุดก็เลิกรา้ งกนั แลว้ สุนทรภู่ก็ไดเ้ ขา้ รบั ราชการกบั พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหลา้ นภาลยั (รชั กาลที่ 2) เป็ นทโี่ ปรดปรานมากจดไดร้ บั การแต่งตง้ั ใหเ้ ป็ น ขนุ สุนทรโวหาร เวลาทที่ รงพระราชนิพนธบ์ ทกลอนตดิ ขดั ก็มกั ให ้ สุนทรภู่แต่งต่อให ้ ระยะนีเ้ อง สนุ ทรภู่ก็ไดภ้ รรยาใหม่ชอื่ \"นิ่ม\" มบี ุตรดว้ ยกนั ชอื่ \"ตาบ\" นิ่มเสยี ชวี ติ ไปตง้ั แต่ ตาบยงั เล็กอยู่ 4 คราวหนึ่งสุนทรภู่เมาสุรา แลว้ ทารา้ ยญาตผิ ูใ้ หญ่จนบาดเจ็บ จงึ ถูกจาคุก ในระหว่างตอ้ งโทษนีเ้ อง ทีส่ ุนทรภู่แต่งนิทานเรอื่ ง พระอภยั มณี เพื่อขายเอาเงินมาเลีย้ งชวี ิต จาคุกไดไ้ ม่นานก็พน้ โทษออกมารบั ราชการ ตามเดมิ

พอสนิ้ ราชการที่ 2 สนุ ทรภ่กู ็ออกจากราชการเพราะไม่เป็ นทโี่ ปรดปราน ของพระบาทสมเด็จพระน่ังเกลา้ เจา้ อยู่หวั (รชั กาลที่ 3) ออกจากราชการแลว้ สุนทรภู่ก็บวชเป็ นพระภิกษุอยู่ในวดั ราชบูรณะ บวชไดร้ าว 3 พรรษา ก็ตอ้ ง อธิกรณ์ (โทษ) ถูกขบั ไล่ออกจากวดั ในขอ้ หาเสพสุรา จึงไปอยู่ที่วดั อรุณ ราชวราราม ไม่นานก็ยา้ ยไปที่วดั พระเชตุพนวิมลมงั คลาราม วดั มหาธาตุ ยุวราชรงั สฤษดิ ์ และวดั สุดทา้ ยคอื วดั เทพธดิ าราม แลว้ ก็สึกออกมา รวมเวลา บวชเป็ นพระภกิ ษุประมาณ 18-20 ปี จากนั้นก็ตกยากจนไม่มบี า้ นอยู่ตอ้ งลอย เรอื รอ่ นเรแ่ ต่งกลอนขาย ปลายรชั กาลที่ 3 เจา้ ฟ้ ากรมขนุ อศิ เรศรงั สรรคโ์ ปรด ฯ ใหส้ นุ ทรภ่ไู ปอยู่ที่ ราชวังของพระองค ์ ครน้ั ไดร้ บั สถาปนาเป็ นพระบาทสมเด็จพระปิ่ นเกลา้ เจา้ อยู่หวั ในสมยั รชั กาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั (รชั กาลที่ 4) ก็โปรดเกลา้ ใหส้ ุนทรภู่เขา้ รบั ราชการเป็ นเจา้ กรมอาลกั ษณ์ มีบรรดาศกั ดิ ์ เป็ นพระสุนทรโวหาร รบั ราชการเพียง 5 ปี ก็ถึงแก่กรรม พ.ศ. 2398 รวมอายุได ้ 69 ปี

ผลงานเดน่ ประเภทนิราศ นิราศเมอื งแกลง (พ.ศ. 2349) - แตง่ เมอื่ หลงั พน้ โทษจากคกุ และเดนิ ทาง ไปหาพอ่ ทเี่ มอื งแกลง นิราศพระบาท (พ.ศ. 2350) - แต่งหลงั จากกลบั จากเมอื งแกลง และตอ้ ง ตามเสด็จพระองคเ์ จา้ ปฐมวงศไ์ ปนมสั การรอยพระพุทธบาทที่จงั หวดั สระบุรี ในวนั มาฆบูชา นิราศภูเขาทอง (ประมาณ พ.ศ. 2371) - แต่งโดยสมมุตวิ ่า เณรหนูพดั เป็ นผแู้ ต่งไปนมสั การพระเจดยี ภ์ เู ขาทอง ทจี่ งั หวดั อยุธยา นิราศสุพรรณ (ประมาณ พ.ศ. 2374) - แต่งเมื่อครง้ั ยงั บวชอยู่ และไป คน้ หายาอายุวฒั นะทจี่ งั หวดั สพุ รรณบุรี เป็ นผลงานเรอื่ งเดยี วของสุนทรภ่ทู แี่ ตง่ เป็ นโคลง นิราศวดั เจา้ ฟ้ า (ประมาณ พ.ศ. 2375) - แต่งเมือ่ ครงั้ ยงั บวชอยู่ และไป คน้ หายาอายุวฒั นะตามลายแทงทีว่ ดั เจา้ ฟ้ าอากาศ (ไม่ปรากฏว่าทีจ่ รงิ คอื วดั ใด) ทจี่ งั หวดั อยธุ ยา นิราศอิเหนา (ไม่ปรากฏ, คาดว่าเป็ นสมยั รชั กาลที่ 3) แต่งเป็ นเนือ้ เรอื่ ง อเิ หนาราพนั ถงึ นางบษุ บา ราพนั พิลาป (พ.ศ. 2385) - แต่งเมื่อครง้ั จาพรรษาอยู่ทีว่ ดั เทพธดิ าราม แลว้ เกดิ ฝันรา้ ยว่าชะตาขาด จงึ บนั ทกึ ความฝันพรอ้ มราพนั ความอาภพั ของตวั ไวเ้ ป็ น \"ราพนั พลิ าป\" จากน้ันจงึ ลาสกิ ขา นิราศพระประธม (พ.ศ. 2385) - เชอื่ ว่าแต่งเมอื่ หลงั จากลาสกิ ขาและเขา้ รบั ราชการในพระบาทสมเด็จพระปิ่ นเกลา้ เจา้ อยู่หวั ไปนมสั การพระประธม เจดยี ์ (หรอื พระปฐมเจดยี )์ ทเี่ มอื งนครชยั ศรี นิราศเมอื งเพชร (พ.ศ. 2388) - แตง่ เมอื่ เขา้ รบั ราชการในพระบาทสมเด็จ พระปิ่ นเกลา้ เจา้ อยู่หวั เชอื่ ว่าไปธุระราชการอย่างใดอย่างหนึ่ง นิราศเรอื่ งนีม้ ี

ฉบบั คน้ พบเนือ้ หาเพิม่ เติม ซงึ่ อ.ลอ้ ม เพ็งแกว้ เชอื่ ว่า บรรพบุรุษฝ่ ายมารดา ของสนุ ทรภเู่ ป็ นชาวเมอื งเพชร ประเภทนิทาน เรอื่ งโคบุตร, เรอื่ งพระอภยั มณี, เรอื่ งพระไชยสุรยิ า, เรอื่ งลกั ษณวงศ,์ เรอื่ งสงิ หไกรภพ ประเภทบทเสภา เรอื่ งขนุ ชา้ งขนุ แผน (ตอนกาเนิดพลายงาม) , เรอื่ งพระราชพงศาวดาร ประเภทสุภาษิต สวสั ดิรกั ษา คาดว่าประพนั ธใ์ นสมยั รชั กาลที่ 2 ขณะเป็ นพระอาจารย ์ ถวายอกั ษรแด่เจา้ ฟ้ าอาภรณ์ เพลงถวายโอวาท คาดว่าประพนั ธใ์ นสมัยรชั กาลที่ 3 ขณะเป็ นพระ อาจารยถ์ วายอกั ษรแดเ่ จา้ ฟ้ ากลางและเจา้ ฟ้ าป๋ิ ว

ทมี่ าของวันสุนทรภู่ วนั ที่ 26 มิถุนายน เป็ นวนั คลา้ ยวนั เกดิ ของพระสุนทรโวหาร (สุนทรภู่) เจา้ กรมพระอาลกั ษณฝ์ ่ ายพระราชวงั ผูไ้ ดร้ บั การยกย่องว่าเป็ นกวเี อกแห่งกรุง รตั นโกสนิ ทรต์ อนตน้ และมผี ลงานประพนั ธม์ ากมาย เฉพาะเรอื่ ง พระอภยั มณี วรรณกรรมชนิ้ เอกของท่าน กม็ คี วามยาวถงึ 12,706 บท ถอื ไดว้ ่าเป็ นกวนี ิพนธ ์ ที่ยาวที่สุดในโลก ในขณะที่บทประพันธเ์ รอื่ งอีเลียต (Iliad)) และโอเดดซี ( Odyssey) ข อ ง ฝ ร่ัง ที่ ว่ า ย า ว ที่ สุ ด ยัง มี เ พี ย ง 1 2 ,5 0 0 บ ท เ ท่ า น้ั น เมอื่ ปี พ.ศ. 2529 ท่านไดร้ บั ยกย่องจากยูเนสโก ใหเ้ ป็ นบุคคลผูม้ ผี ลงานดเี ด่น ทางวฒั นธรรมระดบั โลก องคก์ ารศกึ ษาวทิ ยาศาสตรแ์ ละวฒั นธรรมแห่งสหประชาชาต(ิ UNESCO) ซงึ่ เป็ นผูท้ ี่มีหน้าที่ส่งเสรมิ และเผยแพรผ่ ลงาน ดา้ นวฒั นธรรมของประเทศ สมาชกิ ต่าง ๆ ท่วั โลก ดว้ ยการประกาศ ยกย่องเชดิ ชเู กยี รตบิ ุคคลผูม้ ผี ลงาน ดเี ดน่ ทางวฒั นธรรมระดบั โลก ในวาระครบรอบ 100 ปี ขนึ้ ไป ประจาทกุ ปี โดยมวี ตั ถุประสงค ์ โดยสรุป คอื เพอื่ เผยแพรเ่ กยี รตคิ ุณและผลงานของ ผูม้ ีผลงานดเี ด่นทางดา้ นวฒั นธรรมระดบั โลกใหป้ รากฏแกม่ วลสมาชกิ ท่วั โลก และเพื่อเชญิ ชวนใหป้ ระเทศสมาชกิ มีส่วนรว่ มในการจดั กจิ กรรมเฉลิมฉลอง รว่ มกบั ประเทศทมี่ ผี ูไ้ ดร้ บั การยกยอ่ งเชดิ ชเู กยี รติ ในการนี้ รฐั บาลไทยโดยคณะกรรมการแห่งชาติว่าดว้ ยการศึกษา วิทยาศาสตรแ์ ละวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ กระทรวงศึกษาธิกา ร จะเป็ นผูส้ ืบคน้ บรรพบุรุษไทยผูม้ ีผลงานดีเด่นทางวฒั นธรรม เพื่อใหย้ ูเนสโก ประกาศยกย่องเชดิ ชูเกียรติและไดป้ ระกาศยกย่องสุนทรภู่ใหเ้ ป็ นบุคคล ผมู้ ผี ลงานดเี ด่นทางวฒั นธรรมระดบั โลก ในวาระครบรอบ 200 ปี เกิด เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2529 และในปี พ.ศ. 2530 นายเสวตร เปี่ ยมพงศส์ านต ์ อดีตรองนายกรฐั มนตรี ไดด้ าเนินการจดั ตง้ั สถาบนั สุนทรภู่ขนึ้ เพื่อสนับสนุนการจดั กจิ กรรมเกย่ี วกบั ชวี ิตและงานของสุนทรภู่ ใหแ้ พร่ หลายในหมู่เยาวชนและประชาชนชาวไทย มากยง่ิ ขนึ้ จงึ ไดก้ าหนดให ้ วนั ท่ี 26 มถิ นุ ายน ของทุกปี เป็ นวนั สุนทรภู่

ศนู ยก์ ารศึกษานอกระบบ และการศึกษาตามอธั ยาศยั อาเภอศรีสาโรง