naive art

ค�ำ น�ำ นโลกของการเรีียนรู้้�เชิงิ ทักั ษะนั้้น� สิ่ง�่ สำำ�คัญั คือื กระบวนการ ฝึกึ ฝนที่่�ต้้องใช้้เวลา รวมทั้้�งต้้องใช้้ความมานะอดทนเพื่่�อทำำ�ให้้ สมอง สายตา และมือื ทำ�ำ งานร่ว่ มกันั ในการถ่า่ ยทอดสิ่ง�่ ที่่เ� ห็น็ ให้้ ปรากฏออกมาเป็็นผลงานศิิลปะ อย่่างไรก็็ตามกาลเวลาได้้ เปลี่ �ยนแปลงความเชื่่�อของผู้้�สร้้างสรรค์์งานศิิลปะตามยุุคสมััยที่่� เปลี่ย� นไป ด้้วยเหตุนุ ี้้จ� ึงึ เกิดิ แนวทางการสร้้างสรรค์ผ์ ลงานศิลิ ปะ ที่่�หลากหลายและอยู่�นอกกฎเกณฑ์ด์ ั้้�งเดิมิ มากขึ้้น� ศิิลปะนาอีีฟเป็็นยัังไง นาอีีฟทำำ�อะไร คำ�ำ ถามต่่อมาที่่�ผู้้�คนมักั สงสััย แน่่นอนว่่าคนทั่่�วไปที่่�ไม่่ได้้สนใจในศิิลปะเป็็นพิิเศษ ก็็คง ไม่เ่ คยรู้จ้� ักั ศิลิ ปะนาอีฟี หากคุณุ ได้้ศึกึ ษานาอีฟี จากหนังั สือื เล่ม่ นี้้� แล้้ว อาจจะได้้คำำ�ตอบว่า่ นาอีฟี เป็็นอย่่างไร ไม่่แน่่คุณุ อาจจะค้้น พบบางสิ่�่งในตััวเอง และเริ่ม� ต้้นทำำ�อะไรสัักอย่า่ งกัับมัันก็็เป็็นได้้ Rattapol Titawadee Compiler



อะไรคือศลิ ปะ แบบนาอฟี I DON'T KNOW WHO ARE YOU นาอฟี ศลิ ปะที่ไม่ไดม้ า จากเด็ก

FAMOUS ARTIST IN THAILAND FAMOUS ARTIST ประเทศไทยกบั ศลิ ปะ นาอฟี ทซ่ี อ่ นอยู่





1

อะไรคอื ... ศิลปะแบบ“นาอีฟ’’ Naïve Art (นาอีีฟ อาร์์ต) คืือศิิลปะที่่�สร้้างขึ้้�นโดยคนที่่� ไม่่ได้้เรีียนศิิลปะ การแสดงออกแบบเด็็กๆ หรืือใช้้คำำ�ว่่า “ไร้้เดีียงสา” ไม่่เคยถููกแต่่งแต้้มความรู้้�ทางศิิลปะมาก่่อน ผลงานนั้้�นๆ เลยเป็็นเอกลัักษณ์์เฉพาะตััว 2

คำำ�ว่่า Naïve แปลตรงๆ ได้้ว่่า ไร้้เดีียงสา ไม่่มีีประสบการณ์์ ซึ่่�งสามารถอธิิบายงานศิิลปะลััทธิินี้้�ไว้้หมดแล้้ว ถ้้าจะนัับ Naïve เป็็นศิิลปะจากคนที่่�ไม่่ได้้เรีียนศิิลปะโดยตรง คงต้้องนัับว่่ามีีมา ตั้้�งแต่่ยุุคหิินแล้้ว ภาพเขีียนบนฝาผนัังที่่�เราเห็็นกัันทุุกวัันนี้้�ก็็เกิดิ จากคนที่�่ไม่่ได้้เรีียนหรืือมีีความรู้้�ทางศิิลปะมาก่่อน แต่่วาดไป ตามที่่�เห็็น แกะสลัักไปตามที่่�เห็็น ก็็ถืือว่่าเป็็นศิิลปะแบบ Naive 3

Pétroglyphes Indiens 4

ลักษณะทั่วไป เก่ยี วโยงกบั ศลิ ปะคนนอก



ศลิ ปะทไ่ี มไ่ ด้ มาจาก... เด็ก กแสดงออกแบบเด็็กๆ หรืือใช้้คำำ�ว่่าไร้้เดีียงสา ไม่่เคยถููก แต่่งแต้้มความรู้้�ทางศิิลปะมาก่่อนเลย ผลงานนั้้�นๆ เลยเป็็น เอกลัักษณ์์เฉพาะตััวสำำ�หรัับงานนาอีีฟ แต่่ไม่่ใช่่เฉพาะเด็็กที่่� สามารถทำำ�งานนี้้� ทุุกคนทุุกอาชีีพสามารถทำำ�งานศิิลปะได้้เพีียง มีีความรัักในการสร้้างสรรค์์ผลงานศิิลปะโดยไม่่เน้้นการฝึึกฝน ฝีีมืือตามหลัักวิิชาในศิิลปะโดยตรง แต่่เน้้นการสร้้างสรรค์์ผลงาน ที่่�มุ่�งแสดงออกตามความต้้องการของตนเองแบบซื่ �อๆ เหมืือนการ วาดภาพของเด็็กที่่�ไม่่ได้้ฝึึกฝนการวาดภาพ 5

ลักษณะ ทั่วไป คืืื�อเป็็นความสััมพัันธ์์ที่่�แปลกของภาพวาดโดยเฉพาะ การที่่� ไม่่ได้้เป็็นไปตามกฎ 3 ข้้อ ของเปอร์์สเปกทีีฟ 1. การลดลงของขนาดวััตถุอุ ย่า่ งเป็น็ สััดส่ว่ นกัับระยะทาง 2. การปิิดสีีด้้วยระยะทาง 3. การลดความแม่่นยำำ�ของรายละเอีียดกัับระยะทาง ผลที่่�ได้้คืือ 1. ผลกระทบของมุุมมองทางเรขาคณิิตที่่�ผิิดพลาด 2. หนัักแน่่นในการใช้้รููปทรงหรือื รูปู ร่่าง การใช้ส้ ีีแบบ หยาบ ๆ ในทุกุ ตำ�ำ แหน่ง่ โดยไม่่มีีการทำ�ำ พื้้�นหลัังให้้จางลง 3. การลงสีีที่่�เท่่าเทีียม นำำ�มาสู่่�รายละเอีียดของภาพ 6

เก่ยี วโยงกบั “ศิลปะคนนอก’’ คำำ�ว่่า “Outsider Art” เป็็นคำำ�ที่่�คิิดขึ้้�นโดยนัักวิิพากษ์์ศิิลป์์ โรเจอร์์ คาร์์ดิินััล ในปีี ค.ศ.1972 ที่่�พ้้องกัับคำำ�ในภาษาอัังกฤษที่่�ว่่า “Art Brut” (ศิลิ ปะดิบิ หรือื ศิลิ ปะหยาบ) โดยคิดิ ค้น้ โดยศิลิ ปินิ ชาว ฝรั่�งเศส ฌอง ดููบุุฟเฟต์์ ในการบรรยายศิิลปะที่่�สร้้างนอกกรอบ วััฒนธรรมที่่�เป็็นทางการที่่�เป็็นทั่่�วไป ดููบุุฟเฟต์์เน้้นโดยเฉพาะ ศิิลปะที่่�สร้้างโดยคนไข้้ในโรงพยาบาลโรคจิิต 7

ขณะที่ค่� ำำ�ที่�ใ่ ช้้โดยดูบู ุุฟเฟต์ม์ ีีความหมายค่่อนข้้างเฉพาะเจาะจง แต่่คำ�ำ ว่่า “Outsider Art” หรืือ “ศิลิ ปะคนนอก”เป็น็ ความหมาย ที่ก�่ ว้า้ งกว่า่ และรวมงานศิลิ ปะที่ส่� ร้า้ งโดยผู้�ศึกษาศิลิ ปะด้ว้ ยตนเอง หรืือผู้�สร้้างงานศิิลปะแบบที่�่เรีียกว่่าศิิลปะไร้้มายา (Naïve Art) โดยทั่่�วไปแล้้ว ศิิลปิินคนนอกแทบจะไม่่มีีการติิดต่่อกัับโลกศิิลปะ หรืือสถาบัันศิิลปะ และในหลายกรณีีงานศิิลปะของศิิลปิินเหล่่านี้้� พบเองเมื่�อตััวเสีียชีีวิิตไปแล้้ว ส่่วนใหญ่่แล้้วศิิลปะคนนอกจะเป็็น ศิลิ ปะที่แ�่ สดงถึึงความกดดัันทางจิติ ใจอย่า่ งสูงู ความคิดิ ที่น�่ อกแนว หรืือเป็็นโลกของแฟนตาซีีอัันซัับซ้้อน 8

9

Nowhere Girl Artist : Juli Baker And Summer 10

Henri Rousseau



I DON'T KNOW WHO ARE YOU ? ไม่่มีีใครทราบอย่่างแท้้จริิง ว่่าศิิลปิิน Naïve Art คนแรก ปรากฎขึ้้�นเมื่่�อไร แต่่นัับได้้ว่่าเป็็นศิิลปะที่่�เป็็นทางการนัับตั้้�งแต่่ศตวรรษที่่� 20 จากที่่�มีีการตีีพิิมพ์์งานของ Der Blaue Reiter ซึ่่�งเป็็น ปฎิิทิินโหราศาสตร์์ ประจำำ�ปีี 1912 เมื่่�อ Wassily Kandinsky และ Franz Marc ผู้�ที่่�นำำ�งานปฎิิทิินประจำำ�ปีีนี้้�เสนอภาพ วาด 6 ภาพของ Henri Rousseau เปรีียบเทีียบกัับภาพวาด ประกอบอื่ �นๆ อย่า่ งไรก็็ตามผู้�รู้�ผู้�เชี่�่ยวชาญส่่วนใหญ่่ เห็็นว่่าในปีี 1885 Naïve Art ถููกค้้นพบ เมื่่�อ Paul Signac ได้้ตระหนัักถึึง พรสวรรค์์ของรููซโซ และให้้มีีการจััดนิิทรรศการแสดงผลงานของ เขา ในแกลเลอรี่่�ที่่�มีีชื่่�อเสีียงหลายแห่่ง 12

13

HENRI ROUSSEAU May 21, 1844 Laval, France อองรีี รููซโซ (Henri Rousseau) เป็็นจิิตรกรผู้้�เขีียนภาพใน แนวศิิลปะไร้้เดีียงสา (Naïve Art) ที่่�มีีสไตล์์เป็็นเอกลัักษณ์์ โดดเด่่นเฉพาะตััวไม่่มีีใครเหมืือน รููซโซเขีียนภาพในสไตล์์ที่่�เขา พััฒนาขึ้้�นด้้วยตััวเอง มีีความเรีียบง่่าย จริิงใจ ไร้้เดีียงสา คล้้าย ภาพวาดของเด็็ก สััดส่่วน การจััดองค์์ประกอบ และการใช้้สีีใน ภาพแปลกประหลาดแตกต่่างจากศิิลปิินอื่ �นอย่่างมาก เขานิิยม เขีียนภาพป่่าดงดิิบที่่�มีีต้้นไม้้ ใบไม้้ ดอกไม้้ที่่�โดดเด่่นด้้วยรููปร่่าง และสีีสัันอัันแปลกตา ผลงานสำำ�คััญของเขาส่่วนใหญ่่จึึงเป็็นภาพ ที่่�มีีป่่าแปลกประหลาดในจิินตนาการเป็็นองค์์ประกอบสำำ�คััญ แต่่ภาพที่่�มีีชื่่�อเสีียงโด่่งดัังมากที่่�สุุดของเขากลัับเป็็นภาพ The Sleeping Gypsy ซึ่่�งไม่่มีีป่่าเป็็นส่่วนประกอบอยู่�เลย ยามมีีชีีวิิตรููซโซเป็็นตััวตลกของวงการในสายตานัักวิิจารณ์์ แต่่หลัังจากเสีียชีีวิิตเขากลัับมีีชื่่�อเสีียงอย่่างมาก รวมทั้้�งยัังมีี อิิทธิิพลอย่่างสููงต่่อศิิลปิินสมััยใหม่่อีีกหลายรุ่�น 14

Self-portrait of the Artist with a Lamp Henri Rousseau 15

The Sleeping Gypsy Henri Rousseau Exotic Landscape with Lion and Lioness in Africa Henri Rousseau 16

The Football Players Henri Rousseau 17

ปีี 1905 เขาเขีียนภาพ The Hungry Lion Throws Itself on the Antelope และได้้จััดแสดงในนิิทรรศการ Salon des Indépendants ใกล้้กัับภาพของ Henri Matisse และกลุ่่�ม ศิิลปิินหนุ่่�มหััวก้้าวหน้้าที่่�มีีสไตล์์แปลกใหม่่อีีกแบบหนึ่่�งภายใน ห้้องเดีียวกัับผลงานของ Donatello ยอดประติิมากรยุุคเรอเนส ซองส์์ชาวอิิตาลีีอัันเป็็นที่่�มาของคำำ�วิิจารณ์์ “Donatello chez les fauves (โดนาเตลโลท่่ามกลางสััตว์์ป่่า)” คำำ�ว่่า Fauvism ที่่�หมายถึึงสััตว์์ป่่าซึ่่�งถููกใช้้เรีียกศิิลปะแนวใหม่่ของกลุ่่�มศิิลปิิน หนุ่่�มหััวก้้าวหน้้านั้้�นอาจมาจากผลงานของรููโซโดยไม่่ได้้ตั้้�งใจ 18

The Hungry Lion Throws Itself on the Antelope Henri Rousseau 19

Maud Lewis Maria Prymachenko Chris (Simpsons artist)



ศลิ ปนิ นาอีฟ ที่มชี ือ่ เสยี ง 20 20

MAUD LEWIS March 7, 1903 South Ohio, Nova Scotia, Canada 21 21

“ฉันั ไม่่เลีียนแบบงานใคร ฉันั วาดทุกุ อย่่างจากความทรงจำ�ำ ” ลิิวอิิสกล่่าวพร้้อมยิ้้�มกว้้าง ในสารคดีีทีีวีีเกี่่�ยวกัับชีีวิิตและการ ทำำ�งานของเธอในปีี 1965 “เพราะฉัันไม่่มีีที่่�ไหนให้้ไป ฉัันก็็เลย คิิดลวดลายของฉัันเองขึ้้�นมา” ศิิลปิินชาวแคนาดาใช้้เวลากว่่า 32 ปีี อาศััยอยู่�ในบ้้านหลัังเล็็ก ๆ ที่่�โนวาสโกเทีีย ก่่อนเธอจะเสีียชีีวิิตในปีี 1970 บ้้านของเธอ ประดัับประดาไปด้้วยภาพวาดสีีฉููดฉาดที่่�ให้้กระโจนเข้้าหาประตูู หรืือแม้้แต่่พรมปููโต๊๊ะก็็เต็็มไปด้้วยดอกเดซี่่� 22

มััลดีีย์์เป็็นหญิิงพิิการที่่�มีีปััญหาโรคไขข้้อ จึึงทำำ�ให้้เธอต้้องใช้้ ความอดทนอย่่างมากให้้การต่่อสู้ �และเอาชนะปััญหาทางด้้าน ร่่างกาย จนในที่่�สุุดเธอก็็ได้้กลายมาเป็็นศิิลปิินหญิิงที่่�โด่่งดัังที่่�สุุด ของแคนาดาได้้สำำ�เร็็จ ภาพวาดของมััลดีีย์์แสดงสิ่ �งที่่�เธอเห็็นผ่่านหน้้าต่่างบานเล็็ก ๆ ของ เธอและความทรงจำำ�จากวััยเด็็กหรืือการเดิินทางไปนอกเมืืองที่่�ไม่่ บ่่อยนััก จิินตนาการของเธอโลดแล่่นและคงไว้้ซึ่่�งความเป็็น เด็็กเสมอ 23

24

หลัังจากที่่�มััลดีีย์เ์ สีียชีีวิิตในปีี 1970 บ้า้ นที่ถ�่ ููกวาดด้้วยความรัักก็็ เริ่ม� ทรุดุ โทรม มีีกลุ่่�มประชาชนที่เ�่ กี่ย่� วข้อ้ งในพื้้น� ที่ใ�่ ห้ค้ วามสนใจเป็น็ อย่่างมาก โดยจุุดประสงค์์หลัักเพีียงอย่่างเดีียวของพวกเขาก็็คืือ รัักษาสถานที่�่สำำ�คััญแห่่งนี้้�ไว้้ ในปีี 1996 ด้้วยทุุนจากประเทศ แคนาดา บ้า้ นหลัังนี้้ก� ็ไ็ ด้ร้ัับการบูรู ณะอย่า่ งเต็ม็ ที่�่ และจััดแสดงอย่า่ ง ถาวรใน Halifax ที่�่ Art Galleryof Nova Scotia ภาพยนตร์์ “Maudie” ที่ส่� ร้า้ งขึ้น้� มาจากเค้า้ โครงเรื่อ� งจริงิ นำำ�แสดง โดยนัักแสดงชื่�อดัังอย่่าง Sally Hawkins และ Ethan Hawke ที่่ร� ัับบทเป็็น Everett Lewis สามีขี องเธอ ซึ่่�งเผยแพร่่ ออกมาแล้้วในปีี 2017 25

Oxen In Spring, 1960 26 Three Black Cat, 1955

Maudie, 2017 27

Skiers, 19607 28

29

Model T, 1962 3030 Carriage and Dog

Late Summer in Sandy Cove, 1966 3131

3232

MARIA PRYIMACHENKO January 12, 1909 Bolotnya, Ukraine 3333

ม าเรีียเป็็นจิิตรกรพื้้�นบ้้านในยููเครน เธอเป็็นศิิลปิินที่่�มีีความ เกี่่�ยวข้้องกัับการวาดภาพ งานเย็็บปัักถัักร้้อย และการระบายสีี ลงบนเซรามิิค ในวััยเด็็กของเธอ มาเรีียป่่วยเป็็นโรคโปลิิโอ ความเจ็็บปวดจาก โรคนี้้�มีีอิิทธิิพลต่่อชีีวิิตในของเธอเป็็นอย่่างมาก จากคำำ�บอกเล่่า ของญาติิเธอมาเรีียเติิบโตขึ้้�นมาเป็็นคนที่่�มีีความรอบคอบ มีีน้ำำ��ใจ มีีเมตตาต่่อธรรมชาติิและสิ่ �งมีีชีีวิิตทุุกอย่่าง รููปภาพมัักจะปรากฏต่่อศิิลปิินในความฝััน และถููกรัังสรรค์์ออก มาเป็็นผลงานหลัังจากนั้้�น งานศิิลปะของมาเรีียเต็็มไปด้้วยสััตว์์ รููปร่่างแปลกประหลาด เล่่าเรื่�องด้้วยการใช้้ตำำ�นานพื้้�นบ้้านหรืือ เทพนิิยายจากชีีวิิตจริิงและวััฒนธรรมของชาวยููเครน 34 34

35 35

I Give My Little Star To Children 1983 Maria Prymachenko การกระทำ�ำ ในชีีวิิตจริิงกัับตำ�ำ นาน ผสมผสานรวมกัันได้ใ้ นผลงานของเธอ ผ่่านการจััดวางองค์์ประกอบที่่�เป็็น เอกลัักษณ์์ประจำำ�ตััว แสดงให้้เห็็นถึึง ความเป็น็ หนึ่่ง� เดีียวกัับธรรมชาติิ แต่่ผู้้�คนกลัับมองว่่าเป็็นการจััดวางที่่� แออััด คัับแน่่น และดููมั่�นใจในตััวเอง มากเกินิ ไป ภายหลัังในปีี 1970-1980 ศิิลปิินหัันมานิิยมการลงสีีบนพื้้�นหลััง เพราะเชื่ �อว่่ามัันสามารถให้้เอฟเฟคต์์ ที่่�ดีีมากกว่่าการปล่่อยให้้เป็็นสีีขาว ไร้ก้ ารตกแต่ง่ รููปภาพแนวนอน เหมาะควรกัับภาพ ต้้นไม้้ใบหญ้้าและการจััดวางองค์์ ประกอบที่่�หลากหลาย ส่่วนรููปภาพ แนวตั้�้ง มัักถููกใช้้เพื่่�อการตกแต่่ง มากกว่า่ การต่่อสู้้�ของฝ่่ายธรรมะและ อธรรมในผลงานของเธอ ฝ่า่ ยดีีจะเป็น็ ผู้้�ชนะเสมอ แต่่ก็็ยัังมีีความเศร้้าโศก สอดแทรกอยู่ �ในภาพด้้วย 36