ชุดการเรียนรู้(งบพัฒนาผู้เรียน)

ชุดการเรียนรู้ กิจกรรมพัฒนาทักษะชีวิต เร่อื ง ......................................................... ตามแนวทางกิจกรรมพฒั นาคณุ ภาพผเู้ รียน สังกัดสานักงาน กศน. ใส่รูปภาพประกอบนะคะ ชอ่ื .....................................................................................รหสั นกั ศกึ ษา ..................................... กศน.ตาบล/ศรช. ....................................................................ชอ่ื ครทู ี่ปรึกษา....................................... ศนู ย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย อาเภอเมอื งนครราชสมี า สานักงานส่งเสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั จังหวดั นครราชสมี า ชุดการเรยี นรู้ 10 ทักษะชีวิตเนรมิตรชีวติ ใหม่ 1 Life Skills For You

ชุดการเรียนรู้ กิจกรรมพัฒนาทักษะชีวิต เรื่อง ........................................ ตามแนวทางการจดั กิจกรรมพฒั นาคณุ ภาพผเู้ รียน สังกดั สานกั งาน กศน. ชื่อ.....................................................................................รหสั นกั ศึกษา ..................................... กศน.ตาบล/ศรช. ....................................................................ชอื่ ครูที่ปรกึ ษา....................................... ศูนยก์ ารศกึ ษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอเมอื งนครราชสีมา สานกั งานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย จงั หวัดนครราชสีมา เรอื่ ง กาหนดการรับและสง่ งาน หมายเหตุ เรื่องที่ 1 เรอ่ื ง ………………………………………………………………………. รับงานวันท่ี ลายมอื ช่อื สง่ งานวันท่ี ลายมือชือ่ ชดุ การเรียนรู้ 10 ทักษะชีวิตเนรมิตรชวี ติ ใหม่ 2 Life Skills For You

เรอ่ื งท่ี 2 เรอ่ื งท่ี 3 เรือ่ งท่ี 4 เรื่องที่ 5 คานา ชุดการเรยี นรู้ 10 ทักษะชวี ิตเนรมิตรชวี ติ ใหม่ Life Skills For You สาหรบั นกั ศึกษา กศน. คณะ ผู้จดั ทาได้ศกึ ษาวเิ คราะหส์ ภาพปัญหาปัจจุบนั จากการสารวจความต้องการของนกั ศกึ ษาหลกั สูตรการศกึ ษา นอกระบบ และการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศกั ราช 2551 โดยออกแบบการเรียนรู้ใหม้ คี วามหลากหลาย เหมาะสมกบั นกั ศกึ ษาและ กรอบการจัดกจิ กรรมพฒั นาคณุ ภาพผู้เรยี น มีกระบวนการจัดการเรียนรู้ ONIE MODEI การวัดและประเมินผลเป็นไปตาม จุดประสงค์การเรยี นรู้ ซ่ึงชดุ การเรยี นรู้นี้มีจานวน 5 เร่ือง ประกอบดว้ ยเรือ่ งท่ี 1 ความหมายของทักษะชีวติ เร่อื งท่ี 2 องค์ประกอบของทักษะชวี ติ เร่ืองที่ 3 กลวธิ ใี นการสร้างทักษะชีวิต เร่อื งที่ 4 จุดเน้นในการพฒั นาทกั ษะชวี ิต เรอ่ื งที่ 5 ชุดการเรยี นรู้ 10 ทักษะชีวติ เนรมิตรชีวิตใหม่ 3 Life Skills For You

ทักษะชวี ติ สาคัญสาหรับวัยรนุ่ ศตวรรษที่ 21 ชดุ การเรียนรู้ชุดนีป้ ระกอบด้วย คาช้ีแจงสาหรับนกั ศึกษา กศน. คา ชี้แจงสาหรบั ครู บทบาทของครูผู้สอน บทบาทของนักศกึ ษา ผงั ความคิด การใช้ขุดการเรยี นรู้ ใบความรู้ ใบงาน และแบบทดสอบ เพอื่ ใหเ้ กิดความรู้ความเขา้ ใจ ท่ีสามารถตรวจความถูกต้องดว้ ยตนเองได้ ซ่ึงครู กศน.สามารถนาไปใช้ใน การจดั การเรยี นการสอนทั้งในการปกติ หรือจัดกิจกรรมการพัฒนาคณุ ภาพผเู้ รียน คณะผจู้ ัดทาหวงั เปน็ อย่างยิง่ ว่าชดุ การเรยี นรู้เลม่ นี้ จะมีคุณค่าในการพฒั นาการเรียนรู้ของนักศกึ ษา กศน. ให้ เปน็ ไปตามจุดมุ่งหมายของกรอบการจดั กจิ กรรมการพฒั นาคณุ ภาพผู้เรยี น ตลอดจนมปี ระโยชน์สาหรบั ครูผสู้ อนและ ผูส้ นใจ เพอื่ นาไปพัฒนาคณุ ภาพการเรียนการสอน ใหม้ ีคณุ ภาพการศกึ ษาสูงย่งิ ขึน้ ไป คณะผู้จัดทา กศน.อาเภอเมืองนครราชสีมา สารบัญ หนา้ คานา สารบัญ คาชแ้ี จงสาหรับนักศึกษา กศน. คาช้แี จงสาหรบั ครู บทบาทของครูผู้สอน บทบาทของนกั ศึกษา ผังความคดิ การใช้ขดุ การเรียนรู้ เรอ่ื งที่ 1. …………………………………….. -บันทึกสรปุ การเรียนรู้ -ใบงานท่ี 1. -แบบทดสอบหลงั เรียน เร่ืองที่ 2 …………………………………………………………………………. ชุดการเรยี นรู้ 10 ทกั ษะชีวิตเนรมิตรชีวิตใหม่ 4 Life Skills For You

-บันทกึ สรปุ การเรยี นรู้ -ใบงานท่ี 2 -แบบทดสอบหลงั เรียน เรือ่ งท่ี 3 …………………………………………………… -บันทึกสรุปการเรยี นรู้ -ใบงานท่ี 3 -แบบทดสอบหลงั เรยี น เร่ืองท่ี 4 …………………………………………………… -บนั ทกึ สรปุ การเรยี นรู้ -ใบงานที่ 3 -แบบทดสอบหลงั เรียน เร่อื งที่ 5 …………………………………………………… -บนั ทึกสรุปการเรยี นรู้ -ใบงานท่ี 3 -แบบทดสอบหลงั เรียน บรรณานกุ รม คาสั่ง คณะทางาน คาชแี้ จงสาหรับนกั ศกึ ษา กศน. ชุดการเรยี นรู้เรื่อง 10 ทักษะชวี ิตเนรมติ รชีวติ ใหม่ Life Skills For You สาหรับนักศึกษา กศน. ประกอบดว้ ย ชุดการเรียนรูท้ ้ังหมด 5 เร่ือง ดังนี้ เร่อื งที่ 1 ความหมายของทกั ษะชีวติ เร่อื งที่ 2 องค์ประกอบของทกั ษะชีวติ เรื่องที่ 3 กลวิธีในการสร้างทกั ษะชีวิต เร่อื งท่ี 4 จดุ เน้นในการพัฒนาทกั ษะชวี ิต เรอ่ื งที่ 5 ทักษะชีวิตสาคญั สาหรับวัยร่นุ ศตวรรษท่ี 21 ชดุ การเรียนรู้ 10 ทักษะชวี ิตเนรมติ รชวี ิตใหม่ 5 Life Skills For You

คาชแ้ี จงสาหรบั ครู ข้อปฏิบตั ใิ นการใช้ชดุ การเรียนรู้ ชุดการเรยี นรเู้ รื่อง 10 ทักษะชวี ติ เนรมติ รชีวิตใหม่ Life Skills For You สาหรบั นกั ศกึ ษา กศน. มีจุดม่งุ หมาย เพื่อชว่ ยใหก้ ารดาเนินกิจกรรมการจดั กจิ กรรมพฒั นาคุณภาพผุ้เรียนเรอื่ ง 10 ทกั ษะชีวติ เนรมิตรชีวติ ใหม่ Life Skills For You บรรลวุ ตั ถุประสงค์การเรยี นรแู้ ละมีประสิทธิภาพ ครูผู้สอน ควรดาเนินการดงั นี้ 1. ขนั้ เตรียมการสอน 1.1 ศึกษาคาช้แี จงในการใช้ชุดกิจกรรมให้เข้าใจก่อนอยา่ งละเอยี ดรอบคอบ 1.2 ศึกษาสาระสาคญั และจดุ ประสงค์การเรียนรู้ทจี่ ะดาเนินการจดั กิจกรรม ให้เข้าใจชัดเจนเสยี กอ่ น 2. ข้ันสอน/จดั กระบวนการ 2.1 ดาเนินการจัดกจิ กรรมการเรียนรู้ตามกระบวนการเรยี นการสอนแบบ ONIE MODEL 4 ข้นั คอื ข้ันที่ 1 กาหนดสภาพ ปญั หา ความตอ้ งการในการเรยี นรู้ (O: Orientation) เป็นการเรียนร้จู ากสภาพ ปัญหา หรือความต้องการของผเู้ รยี น และชุมชน สังคม โดย ใหเ้ ช่ือมโยงกบั ประสบการณ์เดมิ และสอดคล้องกับมาตรฐานการเรยี นรขู้ องหลักสูตร ขั้นที่ 2 แสวงหาข้อมูลและจัดการเรียนรู้ (N: New ways of learning) การแสวงหาข้อมลู และจดั การเรยี นรู้ โดยศึกษา ค้นควา้ หาความรู้ และรวบรวมขอ้ มูล ของตนเอง ขอ้ มลู ของชุมชน สังคม และข้อมูลทางวิชาการ จากส่อื และแหล่งเรียนรทู้ ่ี หลากหลายมกี ารระดมความคดิ เห็น วเิ คราะห์ สงั เคราะห์ขอ้ มูล และสรปุ เป็นความรู้ ขน้ั ท่ี 3 ปฏิบัติและนาไปประยกุ ต์ใช้ (I: Implementation) นาความรทู้ ่ไี ด้ไปปฏบิ ัติ และประยกุ ต์ใชใ้ ห้สอดคล้องกับสถานการณ์ เหมาะสมกบั วัฒนธรรมและสังคม ขนั้ ท่ี 4 ประเมินผลการเรยี นรู้ (E: Evaluation) ชุดการเรยี นรู้ 10 ทกั ษะชวี ิตเนรมิตรชีวิตใหม่ 6 Life Skills For You

ประเมิน ทบทวน แกไ้ ขข้อบกพร่อง ผลจากการนาความรไู้ ปประยุกตใ์ ชแ้ ลว้ สรุปเปน็ ความรใู้ หม่ พร้อมกบั เผยแพร่ผลงาน 2.2 ขณะทีน่ กั ศึกษาทากิจกรรม ครูคอยให้ความช่วยเหลือแนะนากระตนุ้ ให้นกั ศึกษาทากจิ กรรมอย่าง กระตือรือร้นและตอบขอ้ สงสัยตา่ ง ๆ ระหว่างเรียนพรอ้ มท้งั สังเกตและประเมนิ พฤติกรรม การทางานของนกั ศึกษา 2.3 ประเมนิ ผลสัมฤทธ์ทิ างการเรียน โดยใช้แบบทดสอบยอ่ ย บทบาทของครูผูส้ อน 1. ศึกษาชุดการเรียนรู้เรื่อง 10 ทักษะชีวิตเนรมิตรชวี ิตใหม่ Life Skills For You ให้เข้าใจก่อนที่จะนาไปใช้ 2. ครอู ธิบาย ชแ้ี จงเกี่ยวกบั การศึกษาและปฏิบตั ติ ามชุดการเรียนรเู้ ร่อื ง 10 ทักษะชีวติ เนรมติ รชวี ิตใหม่ Life Skills For You และแจง้ จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ให้นกั ศกึ ษาเขา้ ใจ 3. ครดู าเนนิ การจัดกจิ กรรมการเรยี นรูต้ ามกระบวนการเรยี นการสอนที่กาหนดไว้ 4. ครูกับตดิ ตามการทาใบงาน และให้คาปรึกษาแนะนานกั ศกึ ษา 5. ครทู ดสอบนักศึกษาโดยใช้แบบทดสอบ หลังจากเรยี นเนื้อหาจบ เพอื่ วัดความรคู้ วามเขา้ ใจของนักศกึ ษา ชุดการเรียนรู้ 10 ทกั ษะชวี ิตเนรมิตรชวี ติ ใหม่ 7 Life Skills For You

บทบาทนักศึกษา 1. รับทราบจุดประสงคก์ ารเรียนรูจ้ ากครผู ู้สอน เพอ่ื ให้ทราบวา่ เม่อื จบกจิ กรรมการเรียนรู้แลว้ นกั ศึกษาสามารถ เรยี นร้อู ะไรไดบ้ า้ ง 2. ต้งั ใจศึกษาใบความรู้ และปฏิบตั ิกจิ กรรมตามขั้นตอนหรือคาชแี้ จงของแต่ละเนื้อหา อย่างจรงิ จงั ตรงต่อเวลา และมคี วามซ่อื สตั ย์ รับผดิ ชอบ ในการทากิจกรรมแบบทดสอบ และสง่ งานครู 3. ทาแบบทดสอบหลังเรียน เพอื่ วดั ความรคู้ วามเข้าใจ ให้ผ่านเกณท์รอ้ ยละ 70 ขึน้ ไป หากทาไดไ้ ม่ถงึ เกณทใ์ ห้ นักศกึ ษากลับไปทบทวนเน้ือหา และใบงาน อีกครัง้ 4. ชุดการเรียนรูเ้ รอ่ื ง 10 ทักษะชวี ิตเนรมติ รชวี ิตใหม่ Life Skills For You นามาใชใ้ นการจดั กิจกรรมการ พัฒนาคณุ ภาพผเู้ รียน หรอื หากไมม่ ีเวลามาพบกล่มุ ทากิจกรรมสามารถนาไปเรียนรไู้ ดผ้ า่ นดิจิทัลโดย QR CODE นี้ ชดุ การเรียนรู้ 10 ทักษะชวี ติ เนรมิตรชีวิตใหม่ 8 Life Skills For You

ข้ันตอนในการเรยี นดว้ ยชดุ การเรยี นรู้ ศกึ ษารายละเอยี ดของชุดการเรียนรูแ้ ตล่ ะเรือ่ ง ศกึ ษาผลการเรยี นรู้ทค่ี าดหวงั /จุดประสงค์การเรียนรู้ ดาเนินการใช้ชดุ การเรียนรู้ ๑. ข้นั นาเข้าสบู่ ทเรียน - แจง้ จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ - บอกสิง่ ที่นักศกึ ษาต้องปฏบิ ัติ - ทดสอบกอ่ นเรียน ๒. ขน้ั เรยี นรู้ นักศกึ ษาปฏิบตั กิ ิจกรรมตามที่ระบุไวใ้ นใบงาน ๓. ข้นั สรปุ สรปุ อภปิ ราย แลกเปล่ยี นเรียนรู้ ทดสอบหลงั เรียน ไมผ่ า่ น ผ่าน ทาแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธท์ิ างการเรียน หมายเหตุ ผา่ น หมายถึง ผเู้ รียนทาใบงานครบ ทาแบบทดสอบไดร้ อ้ ยละ 70 และแบบฝกึ หดั ครบ เร่อื งท่ี 1 ความหมายของทักษะชีวติ ชุดการเรียนรู้ 10 ทักษะชวี ติ เนรมติ รชีวิตใหม่ 9 Life Skills For You

จดุ ประสงค์การเรียนรู้ 1. อธบิ ายความหมาย ความสาคัญของทักษะชีวิตได้ 2. อธิบายประโยชน์ของการนาทกั ษะชีวิตมาใช้ในชวี ิตประจาวนั ได้ 3. ยกตวั อยา่ งพร้อมนาเสนอการนาทกั ษะชีวิตมาใช้ในชวี ิตประจาวนั ได้ ทักษะชีวติ (Life skill ) 1. ความหมายของทักษะชีวติ คาวา่ ทักษะ (Skill) หมายถงึ ความชัดเจน และความชานชิ านาญในเร่ืองใดเร่ืองหนึ่ง ซง่ึ บุคคลสามารถสรา้ งขึ้น ไดจ้ ากการเรยี นรู้ ได้แก่ ทักษะการอาชพี การกีฬา การทางานร่วมกับผู้อ่นื การอา่ น การสอน การจัดการ ทกั ษะทาง คณติ ศาสตร์ ทักษะทางภาษา ทักษะทางการใช้เทคโนโลยี ฯลฯ ซง่ึ เป็นทกั ษะภายนอกทส่ี ามารถมองเห็นได้ชัดเจน จาก การกระทา หรอื จากการปฏบิ ตั ิ ซ่ึงทักษะดังกล่าว น้ันเป็นทักษะท่ีจาเปน็ ตอ่ การดารงชีวติ ที่จะทาให้ผู้มที กั ษะเหล่าน้ัน มี ชีวิตทด่ี ี สามารถดารงชีพอยูใ่ นสังคมได้ โดยมีโอกาสทีด่ ีกวา่ ผู้ไม่มีทกั ษะดงั กล่าว ซ่ึงทกั ษะประเภทนี้เรยี กวา่ Livelihood skill หรอื Skill for living ซ่ึงเปน็ คนละอย่างกับทักษะชีวติ ทเี่ รยี นว่า Life skill (ประเสรฐิ ตันสกลุ ) ดงั น้ัน ทกั ษะชีวิต หรอื Life skill จงึ หมายถึง คณุ ลักษณะ หรอื ความสามารถเชงิ สงั คม จิตวทิ ยา (Phychosoclal competence) ท่ีเป็นทกั ษะภายในท่ีจะช่วยใหบ้ ุคคลสามารถเผชญิ สถานการณ์ต่าง ๆ ท่ีเกิดข้นึ ในชวี ติ ประจาวนั ได้อยา่ ง มปี ระสิทธิภาพ และเตรยี มพรอ้ มสาหรบั การปรบั ตัวในอนาคต ไม่ว่าจะเป็นเร่ืองการดแู ลสุขภาพ เอดส์ ยาเสพตดิ ความ ปลอดภยั สิ่งแวดล้อม คณุ ธรรมจรยิ ธรรม ฯลฯ เพือ่ ใหส้ ามารถมีชวี ิตอย่ใู นสังคมได้อย่างมีความสขุ หรือจะกลา่ วงา่ ย ๆ ทกั ษะชีวิต กค็ อื ความสามารถในการแกป้ ัญหาที่ตอ้ งเผชญิ ในชีวติ ประจาวนั เพื่อใหอ้ ยู่รอดปลอดภัย และสามารถอยู่ รว่ มกบั ผู้อ่ืนได้อยา่ งมีความสขุ ความสาคัญของทักษะชีวิต ทกั ษะชีวิตมีความสาคญั ต่อการดารงชีวิตในสงั คมปัจจุบันเปน็ อย่างมาก ด้วยเหตทุ ี่สภาพสังคมในทศวรรษใหม่ เปน็ ยุคของสังคมขอ้ มูลข่าวสาร มกี ารเผยแพร่อยา่ งรวดเรว็ ดว้ ยเทคโนโลยกี ารสอ่ื สารทล่ี ้าสมยั ส่งผลให้กลุม่ คนตา่ งเชือ้ ชาติต่างวฒั นธรรมเกิดการหลอมรวมความคิดความเช่อื ทีห่ ลากหลาย ทาใหบ้ ุคคลในสงั คมจะตอ้ งต้งั รบั ชีวติ ยุค ใหมอ่ ย่าง มวี จิ ารณญาณ จากการทีส่ ภาพสังคมเปล่ยี นแปลงอย่างรวดเร็วนเ่ี อง ได้ส่งผลกระทบตอ่ การดาเนนิ ชีวิตของนกั ศึกษาและ เยาวชน ทาใหน้ กั ศึกษาและเยาวชนมีปัญหาในด้านต่าง ๆ โดยเฉพาะ ปญั หาทางดา้ นการปรบั ตัว ปัญหาดา้ นอารมณ์และ จิตใจ ปัญหาสุขภาพ ปญั หาความรนุ แรง ปัญหาตดิ เกม ปัญหายาเสพติดปัญหาทางเพศสัมพนั ธฯ์ ลฯ โดยเฉพาะอย่างย่ิง นกั ศกึ ษาและเยาวชนท่ีมที กั ษะชีวิตขาดภูมิคมุ้ กนั ทางสังคมท่ดี อี าจเป็นคนทไี่ มป่ ระสบความสาเรจ็ ในชีวติ มปี ัญหาทาง อารมณ์จติ ใจและมคี วามขัดแย้งในชวี ติ ได้งา่ ย การพฒั นาทกั ษะชวี ิตจงึ มคี วามสาคัญอย่างยงิ่ ตอ่ การดาเนินชีวติ ในสงั คม ปัจจบุ นั ดังกลา่ วถงึ ทก่ี ลา่ วมาเกี่ยวกบั ความสาคัญของทกั ษะชวี ิตจะเหน็ ไดว้ า่ การมีทกั ษะชวี ติ เปน็ ปัจจยั สาคัญอยา่ งย่งิ ของความสาเร็จในการดาเนินชวี ิตในปจั จุบนั และอนาคต การมคี วามรดู้ ีมีขอ้ มลู ข่าวสารมากอาจไมป่ ระสบความสาเรจ็ ใน ชวี ิตอยา่ งแท้จรงิ กเ็ ปน็ ไดเ้ พราะทักษะชวี ติ มีความสาคัญต่อการจัดการกบั ปญั หาชีวิตของตนเองในด้านต่าง ๆ และ ประสานสมั พันธ์ในการอย่รู ่วมกนั กบั บุคคลอ่ืน ทกั ษะชวี ติ จึงมีความสาคญั อยา่ งยิ่งตอ่ การดาเนินชีวติ ของมนุษยใ์ น ศตวรรษท2ี่ 1 ขอ้ มลู จากแผนบรหิ ารการสอนประจาบทท5่ี การพัฒนาทักษะชีวิต https://tinyurl.com/ybas7ett ชดุ การเรยี นรู้ 10 ทักษะชีวติ เนรมติ รชีวิตใหม่ 10 Life Skills For You

บันทึกสรุปการเรียนรู้ สรปุ เน้อื หา .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ประโยชนท์ ่ีไดร้ ับ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ชดุ การเรียนรู้ 10 ทกั ษะชีวิตเนรมติ รชวี ติ ใหม่ 11 Life Skills For You

.............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. การนาไปใชใ้ นชีวิตประจาวัน .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ใบงาน ให้นักศกึ ษาตอบคาถามดงั นี้ 1. อธบิ ายความหมาย ความสาคญั ของทกั ษะชวี ติ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. อธิบายประโยชน์ของการนาทักษะชีวติ มาใช้ในชวี ิตประจาวนั .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 3. ยกตวั อย่างพร้อมนาเสนอการนาทักษะชวี ติ มาใชใ้ นชีวิตประจาวัน .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... แบบทดสอบ ชดุ การเรยี นรู้ 10 ทักษะชีวิตเนรมิตรชวี ติ ใหม่ 12 Life Skills For You

1 ขอ้ ใดกล่าวถงึ ทกั ษะชวี ิต ไมถ่ ูกตอ้ ง? ก เป็นทกั ษะท่ีชว่ ยใหบ้ คุ คลสามารถเผชญิ สถานการณ์ตา่ ง ๆ ข ทกั ษะท่วั ไปท่มี นุษยต์ อ้ งใช้ทกุ วันเพอ่ื การมีชวี ติ อยู่ ค เป็นทักษะทมี่ นษุ ย์จาเป็นต้องมเี พื่อใช้ในการหาเลี้ยงชพี ง เป็นทักษะทีท่ าใหเ้ กดิ ความร่ารวยในการประกอบอาชีพ 2 พฒั นาทักษะชีวติ คอื ข้อใด ? ก ทักษะชีวิตด้านสุขภาพอนามยั ข ทกั ษะชีวิตด้านความปลอดภัยในชวี ิตและทรพั ย์สิน ค ทักษะชวี ติ ดา้ นทรพั ยากรธรรมชาติและสิง่ แวดลอ้ ม ง ทกุ ทักษะเปน็ การพัฒนาทักษะชีวิต 3 ขอ้ ใด ไม่ใช่ ลักษณะของการใช้อารมณ์แบบผใู้ หญ่ ? ก หวาดระแวง ข มอี ารมณ์หนกั แน่น ค ไม่มีความหวาดกลวั ง ไม่เป็นคนแขง็ จนกระด้าง เรอื่ งที่ 2 องค์ประกอบของทกั ษะชีวติ จดุ ประสงค์การเรยี นรู้ 1. บอกองคป์ ระกอบของทักษะชวี ติ ได้ 2. อธบิ ายประโยชน์ของการนาองค์ประกอบของทกั ษะชวี ติ มาใช้ในชวี ิตประจาวันได้ 3. ยกตัวอย่างพร้อมนาเสนอการนาองค์ประกอบของทกั ษะชีวิตมาใช้ในชีวิตประจาวันได้ องค์ประกอบของทกั ษะชวี ิต ทักษะชวี ิตเปน็ เร่อื งท่เี ก่ียวขอ้ งท้งั ความรแู้ ละทกั ษะของแต่ละบคุ คลและเป็นสิง่ ท่จี าเป็นอยา่ งยงิ่ ตอ่ การดาเนนิ ชวี ิตอยา่ งอิสระในวยั ผูใ้ หญ่ Brolin (1989, อ้างถงึ ใน มณั ฑรา ธรรมบศุ ย์, 2553) ได้ แบง่ องค์ประกอบของทักษะชีวติ ออกเปน็ 3 กลุม่ ใหญๆ่ คือ 1. ทกั ษะการดารงชีวติ ประจาวัน (Daily life skills) เป็นทกั ษะท่จี าเป็นต้องใช้ในการดาเนินชวี ิตประจาวนั ผู้ทม่ี ี ทกั ษะดา้ นนจี้ ะแสดงความสามารถออกมาใหป้ รากฏจนเป็นนิสัยที่เห็นไดอ้ ยา่ ง ชัดเจน 2. ทกั ษะเฉพาะบคุ คลและทกั ษะทางสงั คม (Personal and social skills) เปน็ ทกั ษะท่ีจาเป็นต่อการทางานและ การสร้างมิตรภาพ 3. ทกั ษะการประกอบอาชีพ (Occupational skills) เป็นทกั ษะที่จาเปน็ ตอ่ ความสาเรจ็ ในการประกอบอาชพี (ศกึ ษาข้อมูลเพิ่มเติมท่ี การพฒั นาทักษะชวี ติ เพ่ือสขุ ภาพและสงั คม https://tinyurl.com/y8muyyoa) ชดุ การเรียนรู้ 10 ทักษะชีวิตเนรมิตรชีวติ ใหม่ 13 Life Skills For You

องค์ประกอบของทกั ษะชวี ติ จะมคี วามแตกตา่ งกนั ตามวฒั นธรรมและสถานท่ีแต่ทักษะชวี ิตท่ีจาเปน็ ที่สดุ ที่ทุกคน ควรมี ซ่ึงองค์การอนามยั โลกไดส้ รุปไว้ และถือเปน็ หวั ใจสาคญั ในการดารงชวี ิต คือ 1. ทักษะการตดั สนิ ใจ (Decision making) เปน็ ความสามารถในการตัดสินใจเกยี่ วกบั เรื่องราวต่าง ๆ ในชีวิตได้ อย่างมีระบบ เชน่ ถ้าบุคคลสามารถตดั สนิ ใจเกี่ยวกบั การกระทาของตนเองท่เี ก่ยี วกับพฤติกรรมด้านสุขภาพ หรือความ ปลอดภยั ในชีวติ โดยประเมินทางเลือกและผลทไี่ ด้จากการตัดสินใจเลือกทางทีถ่ กู ตอ้ งเหมาะสม ก็จะมผี ลต่อการมี สุขภาพทดี่ ีท้ังร่างกายและจติ ใจ 2. ทกั ษะการแกป้ ญั หา (Problem Solving) เปน็ ความสามารถในการจัดการกับปัญหาท่ีเกดิ ข้ึนในชีวติ ไดอ้ ย่างมี ระบบ ไม่เกิดความเครยี ดทางกายและจิตใจ จนอาจลกุ ลามเป็นปัญหาใหญโ่ ตเกนิ แก้ไข 3. ทกั ษะการคดิ สรา้ งสรรค์ (Creative thinking) เปน็ ความสามารถในการคิดทจี่ ะเปน็ ส่วนช่วยในการตดั สนิ ใจ และแกไ้ ข ปัญหาโดยการคิดสร้างสรรค์ เพือ่ ค้นหาทางเลือกตา่ ง ๆ รวมทงั้ ผลที่จะเกิดข้ึนในแต่ละทางเลอื ก และสามารถ นาประสบการณม์ าปรับใชใ้ นชวี ิตประจาวนั ได้อยา่ งเหมาะสม 4. ทกั ษะการคดิ อย่างมวี จิ ารณญาณ (Critical thinking) เป็นความสามารถในการคิดวิเคราะห์ข้อมูลตา่ ง ๆ และ ประเมนิ ปัญหา หรอื สถานการณท์ ่ีอยรู่ อบตัวเราที่มผี ลตอ่ การดาเนินชวี ติ 5. ทกั ษะการสื่อสารอยา่ งมีประสทิ ธิภาพ (Effective communication) เป็นความสามารถในการใชค้ าพดู และ ท่าทางเพอ่ื แสดงออกถึงความร้สู ึกนึกคดิ ของตนเองไดอ้ ย่างเหมาะสมกับวฒั นธรรม และสถานการณ์ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเปน็ การแสดงความคิดเห็น การแสดงความต้องการ การแสดงความช่ืนชม การขอร้อง การเจรจาต่อรอง การตักเตือน การช่วยเหลือ การปฏิเสธ ฯลฯ 6. ทกั ษะการสรา้ งสมั พันธภาพระหว่างบคุ คล (Interpersonal relationship) เปน็ ความสามารถในการสรา้ ง ความสัมพนั ธ์ท่ีดรี ะหว่างกนั และกัน และสามารถรักษาสัมพันธภาพไวไ้ ด้ยนื ยาว 7. ทักษะการตระหนกั รู้ในตน (Self awareness) เป็นความสามารถในการคน้ หารจู้ กั และเข้าใจตนเอง เช่น รู้ ขอ้ ดี ข้อเสยี ของตนเอง รู้ความต้องการ และสงิ่ ทไี่ มต่ ้องการของตนเอง ซึ่งจะชว่ ยให้เรารตู้ วั เองเวลาเผชิญกบั ความเครยี ด หรือสถานการณ์ ต่าง ๆ และทักษะนยี้ ังเป็นพน้ื ฐานของการพฒั นาทกั ษะอืน่ ๆ เชน่ การสื่อสาร การสรา้ งสมั พนั ธภาพ การตัดสนิ ใจ ความเหน็ อกเห็นใจผู้อนื่ 8. ทกั ษะการเข้าใจผูอ้ ่ืน (Empathy) เปน็ ความสามารถในการเข้าใจความเหมอื นหรือความแตกตา่ งระหวา่ ง บคุ คลในด้านความสามารถ เพศ วัย ระดบั การศกึ ษา ศาสนา ความเชอ่ื สีผวิ อาชีพ ฯลฯ ช่วยให้สามารถยอมรบั บคุ คลอ่ืน ที่ต่างจากเรา เกิดการช่วยเหลอื บุคคลอ่ืนทดี่ ้อยกวา่ หรือไดร้ ับความ เดือดร้อน เช่น ผู้ตดิ ยาเสพติด ผตู้ ิดเชอื้ เอดส์ 9. ทกั ษะการจดั การกับอารมณ์ (Coping with emotion) เป็น ความสามารถในการรบั ร้อู ารมณ์ของตนเองและผู้อน่ื รู้วา่ อารมณม์ ีผลต่อ การแสดงพฤติกรรมอย่างไร ร้วู ิธีการจดั การกบั อารมณ์โกรธ และความ เศร้าโศก ทส่ี ง่ ผลทางลบตอ่ ร่างกาย และจิตใจไดอ้ ยา่ งเหมาะสม 10. ทกั ษะการจดั การกบั ความเครยี ด (Coping with stress) เปน็ ความสามารถในการรบั รูถ้ งึ สาเหตุของความเครยี ด รวู้ ธิ ีผอ่ นคลาย ความเครียด และแนวทางในการควบคุมระดับความเครียด เพือ่ ให้เกดิ การเบย่ี งเบนพฤติกรรมไปในทางที่ถูกต้องเหมาะสมและไมเ่ กิดปัญหา ด้านสขุ ภาพ ชดุ การเรียนรู้ 10 ทกั ษะชวี ติ เนรมิตรชีวติ ใหม่ 14 Life Skills For You

ขอ้ มลู จาก ศริ พิ รรณ สายหงษ์ http://www.nfe.go.th/0405/NFE-note/SkillLife.html บันทึกสรุปการเรียนรู้ สรุปเนอ้ื หา .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ประโยชน์ท่ีไดร้ ับ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. การนาไปใช้ในชวี ิตประจาวัน .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ชดุ การเรียนรู้ 10 ทกั ษะชีวติ เนรมิตรชีวติ ใหม่ 15 Life Skills For You

ใบงาน ให้นักศึกษาตอบคาถามดงั น้ี 1. บอกองค์ประกอบของทกั ษะชวี ติ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. อธิบายประโยชน์ของการนาองคป์ ระกอบของทกั ษะชวี ิตมาใช้ในชีวิตประจาวนั .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 3. ยกตวั อย่างพรอ้ มนาเสนอการนาองค์ประกอบของทกั ษะชีวติ มาใชใ้ นชีวิตประจาวัน .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... แบบทดสอบ 1 ทักษะชีวิต มีความหมายวา่ ? ก.คุณลักษณะ หรือความสามารถเชิงสังคมจิตวิทยา เป็นทักษะที่ช่วยให้บุคคลสามารถเผชิญสถานการณ์ ต่างๆ ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจาวนั ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ข. ทักษะทีม่ นุษย์ทุกคนจาเปน็ ต้อง มีและต้องใชใ้ นชีวิตประจาวนั เพ่ือช่วยให้ตนเองมีความสุข สามารถปฏิบัติ หน้าที่ได้ และประสบความสาเร็จ ค.ความสามารถในการปรับตัวและมี พฤติกรรมไปในทิศทางที่ถูกต้องในการท่ีจะเผชิญกับสิ่งท้าทายต่างๆ ท่ี เกิดขึ้นในชีวิตประจาวนั ได้ อย่างมีประสิทธิภาพ ง.ถูกทุกข้อ 2.องค์ประกอบของทกั ษะชวี ิตแบ่งออกเปน็ กก่ี ลมุ่ ? ก.1 กลุ่ม ข.2 กลุ่ม ค.3 กลุ่ม ง.4 กล่มุ 3.ความสามารถในการดูแลตนเอง จัดอยู่ในองค์ประกอบของทักษะชีวิตกลุ่มใด? ก.ทักษะเฉพาะบุคคลและทักษะทางสังคม ข.ทักษะการดารงชีวิตประจาวัน ค.ทักษะการประกอบอาชีพ ง.ทักษะชวี ิต เรอื่ งที่ 3 กลวธิ ใี นการสรา้ งทกั ษะชวี ติ ชุดการเรยี นรู้ 10 ทักษะชวี ิตเนรมิตรชวี ิตใหม่ 16 Life Skills For You

จุดประสงค์การเรยี นรู้ 1. บอกกลวิธใี นการสรา้ งทกั ษะชวี ิตได้ 2. อธบิ ายประโยชนข์ องกลวธิ ใี นการสร้างทักษะชวี ติ มาใช้ใน ชวี ิตประจาวนั ได้ 3. ยกตัวอยา่ งพร้อมนาเสนอการนากลวิธใี นการสร้างทกั ษะ ชวี ิตมาใช้ในชวี ิตประจาวนั ได้ กลยุทธใ์ นการสรา้ งทักษะชีวติ การสรา้ งทกั ษะชีวติ ให้เกิดขึ้นกับผู้เรยี นอยู่บนพืน้ ฐานของ แนวคิด 3 ประการ คือ การส่งเสรมิ การปอู งกัน และการแกไ้ ขหรือ รักษาและฟืน้ ฟู (ยงยทุ ธ วงศภ์ ิรมย์ศานติ์ และ สวุ รรณา เรอื งกาญจน เศรษฐ์. 2553 : 7) 1.การสง่ เสริม หมายถงึ การสรา้ งทกั ษะชีวิตใหเ้ กดิ กับผเู้ รียนกลุ่มปกติ หรือมีพฤตกิ รรมปกติ (Normal behavior) เพอื่ เป็นภมู ิคุ้มกนั ปญั หาท่ีเกดิ ข้นึ ในการดาเนินชวี ิตของผเู้ รยี น 2.การปอู งกัน หมายถึง การช่วยเหลอื ผู้เรียนทีม่ ีพฤตกิ รรมเส่ียง (Risk behavior) เช่น เด็กที่ เรมิ่ มพี ฤติกรรมที่ เป็นแนวโนม้ เข้าสผู่ ูท้ ีม่ ีปัญหาทางพฤติกรรม ให้มีทกั ษะชวี ิตและปรับเปลีย่ นให้มี พฤตกิ รรมเป็นปกติ 3.การแก้ไขหรือรกั ษาและฟ้นื ฟู หมายถึง การปรับเปล่ียนพฤตกิ รรมของผเู้ รยี นทเ่ี ป็นปัญหาแลว้ หรอื ปุวยแล้ว โดยช่วยเหลือบาบัดและรกั ษา กลวิธใี นการสร้างทักษะชีวติ 1.การสรา้ งทกั ษะชวี ติ โดยระบบเรียนรู้ (การเรยี นการสอน) จากความหมายของทกั ษะชีวติ ทว่ี า่ “ทักษะชีวิต เปน็ ความสามารถอนั ประกอบด้วย ความรู้ เจตคติ และทกั ษะ ในอนั ทีจ่ ะจดั การกบั ปญั หารอบ ๆ ตัวในสภาพสังคม ปัจจุบัน และเตรียมพรอ้ มสาหรับการปรบั ตวั ในอนาคต” จาก องคป์ ระกอบทง้ั 12 ประการของทักษะชีวติ อาจจะแบง่ ออกเป็น 2 กลุ่ม (ยงยทุ ธ วงศภ์ ริ มย์ศานต์ิ และ สุวรรณา เรอื งกาญจนเศรษฐ์.2553 : 15-20) คือ -ทักษะชวี ิตท่ัวไป ซึ่งเปน็ ความสามารถพื้นฐานของผ้เู รียนทจ่ี ะเผชญิ กบั ปัญหาปกติในชวี ิตประจาวนั เช่น ความ ขดั แย้งทะเลาะกนั การตดั สินใจเลอื กทาส่งิ ต่าง ๆ เปน็ ตน้ ความสามารถน้ี กระทรวงศึกษาธิการเรียกวา่ “คดิ เป็น ทา เปน็ แก้ปัญหาได้” และเปน็ องค์ประกอบของทักษะชีวติ ที่ เรยี กวา่ ความคดิ สร้างสรรค์ (Creative thinking) และ ความคิดวเิ คราะหว์ จิ ารณ์ (Critical thinking) ความสามารถทั้ง 2 ประการนี้ เกดิ จากการสอนทย่ี ึดผู้เรียนเป็นศนู ยก์ ลาง โดยใชก้ ระบวนการเรียนรู้ แบบมีส่วนรว่ มในการสอนตามปกติในชั้นเรียน ซ่งึ การสอนแบบนชี้ ว่ ยให้ผู้เรียนไดฝ้ ึกวิเคราะหก์ ็ จะ เกิดทกั ษะชีวติ พืน้ ฐานสองประการนี้ -ทักษะชวี ิตเฉพาะ คอื ความสามารถทจ่ี าเป็นในการเผชิญปัญหาเฉพาะ เช่น ปัญหายาเสพติด ปัญหาโรคเอดส์ และเพศสัมพันธ์ท่ไี มเ่ หมาะสม ฯลฯ ก็ต้องมีทกั ษะชีวิตเฉพาะอีก 10 ประการท่ีเหลอื เช่น ความตระหนกั รู้ในตนกค็ อื ชุดการเรยี นรู้ 10 ทกั ษะชวี ิตเนรมิตรชวี ิตใหม่ 17 Life Skills For You

ตระหนักในความแตกต่างระหว่างชาย หญิงในเร่ืองเพศ ความภูมใิ จ ในตนเอง เชน่ ตระหนักในคุณค่าและศักดิ์ศรขี องชาย หญิง ทักษะในการปฏิเสธในการชวนไปมพี ฤติกรรมเส่ยี ง เป็นต้น แต่ในการสอนปกตใิ นหลักสูตรทยี่ ึดผู้เรียนเป็นศูนยก์ ลาง อยา่ งแท้จรงิ ก็ สามารถสร้างทักษะชีวิตไดค้ รบทุกตวั เชน่ กนั ทักษะชีวติ เฉพาะเกิดจากการสอนทกั ษะชวี ิตในวิชาที่ เก่ยี วข้องกบั ปัญหา สงั คมศกึ ษา สขุ ศกึ ษา พลานามัย การแนะแนว และรายวชิ าทักษะชีวิต เปน็ ตน้ 2.การสรา้ งทักษะชวี ติ โดยระบบกจิ กรรม โดยเฉพาะกจิ กรรมเสรมิ หลกั สูตร กจิ กรรมเสริม หลักสูตรทจ่ี าเป็นใน การสรา้ งทกั ษะชีวิตมีหลากหลายลักษณะ เชน่ การทากจิ กรรมชมรมต่าง ๆ เพือ่ ผู้เรยี นได้ทางานร่วมกนั ไดม้ ีโอกาสสรา้ ง สมั พันธภาพ ไดส้ ื่อสารกบั ผอู้ ื่น ไดร้ ูจ้ กั ตนเองและรจู้ ักผู้อน่ื ได้ตดั สินใจแก้ไขปัญหา เกิดความภาคภูมใิ จในตนเอง เกดิ ความรบั ผดิ ชอบต่อสงั คม ฯลฯ กิจกรรมที่ ได้จะตอ้ งมลี ักษณะ ดงั นี้ - ผเู้ รยี นคิดเองทาเอง โดยมีอาจารย์เป็นทป่ี รึกษา - ดาเนินการได้ตลอดปี เพราะมาจากพลงั ของผูเ้ รยี นเอง - สามารถสืบทอดจากรุน่ พี่ไปสูร่ ุ่นนอ้ งได้ เพราะมคี วามร้สู ึกเป็นเจ้าของจากผู้เรยี นเอง - กจิ กรรมเสรมิ หลกั สตู รที่สร้างทักษะชีวิตทว่ั ไปให้กับผู้เรยี นเชน่ กิจกรรมชมรมห้องสมุด กิจกรรมชมรมทาง วิชาการต่าง ๆ กิจกรรมกีฬา เป็นต้น - กจิ กรรมเสรมิ หลกั สตู รท่ีสรา้ งทักษะชีวติ เฉพาะปญั หา เช่น ชมรมต้านสารเสพติด ชมรมต้านภยั เอดส์ ชมรม เพ่อื นเตือนเพ่อื น ฯลฯ 3.การสร้างทกั ษะชีวติ ดว้ ยระบบดูแลช่วยเหลอื ผู้เรียน การสรา้ งทกั ษะชีวติ เพื่อปรบั เปลี่ยน พฤตกิ รรมโดยการ ชว่ ยเหลือแนะนา (Advisory) โดยอาจารยท์ ีป่ รึกษา ซ่ึงทาหน้าทก่ี ารให้คาปรกึ ษา และช่วยเหลือโดยการรจู้ ักผ้เู รยี นเปน็ รายบคุ คล การคัดกรองเพ่ือวเิ คราะห์แยกแยะพฤติกรรมของผเู้ รยี นและการคน้ หาผู้ทอี่ ยู่ในกลุม่ เสย่ี ง ตลอดจนให้ความ ช่วยเหลอื บุคคลเหลา่ นต้ี ง้ั แตต่ ้นกอ่ นทจ่ี ะเกิดปญั หาที่รุนแรง 4.การสรา้ งทกั ษะชวี ิตเพ่อื ชว่ ยเหลือผ้เู รียนที่มพี ฤตกิ รรมที่เปน็ ปัญหา ซึง่ เปน็ ปัญหาเกนิ กว่าทอ่ี าจารย์ทปี่ รึกษา จะแก้ไขได้ และต้องอาศยั การใชจ้ ิตวิทยาการแนะแนวหรือ การใหค้ าปรกึ ษา (Counseling) หรอื อาจส่งตอ่ (Refer) กรณีต้องการบาบดั รกั ษาจากสถานบริการทางสาธารณสุขหรอื หนว่ ยงานต่างๆ เช่น การตดิ ยาบา้ แล้วหรือการมพี ฤตกิ รรม ทางจติ เปน็ ต้น การไดม้ าซึ่งความร้เู กย่ี วกับทักษะชีวิต ความรู้เกีย่ วกบั ทกั ษะชวี ิตอาจไดม้ าจาก - การฝกึ ฝนให้เกิดทักษะชวี ติ (Life skill acquisition including practice) - การส่งเสรมิ หรือการปรับเปลยี่ นเจตคติ ค่านยิ มและพฤตกิ รรม (Attitudes values and behavior reinforcement or change) - การมีพฤติกรรมสขุ ภาพท่ีดี (Positive health behavior) ชุดการเรียนรู้ 10 ทกั ษะชีวิตเนรมิตรชวี ิตใหม่ 18 Life Skills For You

- การปูองกนั ปญั หาทางสุขภาพ (Prevention of health problems) การนาทักษะชวี ติ ไปประยุกต์ใช้ไดอ้ ย่างมปี ระสทิ ธิผลจะทาให้บุคคลรูจ้ กั และเข้าใจตนเองรบั รแู้ ละเขา้ ใจคนอืน่ ทกั ษะชีวิตจะช่วยสนบั สนุนการรบั รเู้ กีย่ วกับความสามารถแหง่ ตน (Self- efficacy) ความเชอื่ มัน่ ในตนเอง (Self- confidence) และการเหน็ คุณค่าในตนเอง (Self-esteem) ซ่ึงท้ังปูองกนั โรคทางจติ และปัญหาทางพฤตกิ รรมสุขภาพตา่ ง ๆ จึงไดม้ ีการน าทักษะชวี ติ ไปใชอ้ ยา่ ง กวา้ งขวางในโปรแกรมการศกึ ษาได้อยา่ งมีประสิทธิผล (WHO, 1994. อ้างใน กอง สขุ ศึกษา, 2553) เช่น - โปรแกรมการปอู งกันการใช้ยาท่ไี มถ่ กู ตอ้ ง - การปอู งกนั การต้งั ครรภใ์ นวยั รุ่น - การสง่ เสริมเชาวนป์ ัญญา - การปูองกนั การใช้ความรนุ แรง - การปอู งกันโรคเอดส์ - การลดความรุนแรง - การสง่ เสรมิ ความมน่ั ใจในตนเอง (Self-confidence) และการเหน็ คณุ ค่าในตนเอง (Self esteem) การสอนทกั ษะชีวิตไดน้ ามาใชอ้ ยา่ งกวา้ งขวางในโปรแกรมการสง่ เสรมิ และปอู งกนั ซ่ึงแสดงใหเ้ หน็ ถึงคณุ คา่ หรือ ประโยชนต์ ่อการสง่ เสรมิ สุขภาพที่แตกตา่ งไปจากโปรแกรมที่เคยใชอ้ ยู่ แหล่งอ้างอิง http://reg2.crru.ac.th/reg_web/files/20150929114113_86d573542f98d2310c7d6b543452502a.pdf สรปุ จากองคป์ ระกอบของทกั ษะชีวติ 10 ประการ เมือ่ จะนาไปจัดกจิ กรรมพัฒนาทกั ษะชีวิตให้กับกล่มุ เปาู หมาย สามารถแบง่ ได้เป็น 2 ส่วน ดงั นี้ 1. ทักษะชีวิตทั่วไป คอื ความสามารถพนื้ ฐานทใ่ี ช้เผชญิ ปัญหาปกติในชวี ติ ประจาวันเชน่ ความเครียด สุขภาพ การคบเพอ่ื น การปรับตวั ครอบครวั แตกแยก การบรโิ ภคอาหาร ฯลฯ 2. ทักษะชวี ติ เฉพาะ คือ ความสามารถที่จาเป็นในการเผชญิ ปัญหาเฉพาะ เชน่ ยาเสพตดิ โรคเอดส์ ไฟไหม้ นา้ ท่วม การถูกลว่ งละเมดิ ทางเพศ ฯลฯ ชดุ การเรียนรู้ 10 ทกั ษะชีวิตเนรมติ รชีวิตใหม่ 19 Life Skills For You

บันทึกสรุปการเรียนรู้ สรุปเน้ือหา .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ประโยชน์ท่ีได้รับ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. การนาไปใชใ้ นชวี ิตประจาวัน .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ชดุ การเรยี นรู้ 10 ทกั ษะชวี ติ เนรมิตรชวี ติ ใหม่ 20 Life Skills For You

.............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ใบงาน ใหน้ กั ศกึ ษาตอบคาถามดงั น้ี 1. บอกกลวิธีในการสรา้ งทกั ษะชวี ติ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. อธิบายประโยชนข์ องกลวิธใี นการสรา้ งทักษะชวี ิตมาใชใ้ นชวี ิตประจาวัน .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 3. ยกตวั อยา่ งพร้อมนาเสนอการนากลวิธใี นการสร้างทกั ษะชีวิตมาใช้ในชีวติ ประจาวัน .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... แบบทดสอบ 1 การพฒั นาบคุ ลิกภาพต้องเริ่มตน้ ท่ขี ้อใดก่อนสร้างมนษุ ยสมั พนั ธ์กับบคุ คลและชุมชน ก. การรูจ้ กั ตนเอง ข. การสารวจตน ค. กรปรับปรงุ บุคลกิ ภาพ ง. เริม่ ต้นที่ข้อใดก่อนก็ได้ 2. ข้อความใดกลา่ วไมถ่ กู ตอ้ ง ก. เราหา้ มนกไมใ่ หข้ ีร้ ดหวั เราได้ แต่เราหาวธิ ีไม่ให้นกขี้รดหัวเราได้ ข. ตนที่ตนมองเห็นคือภาพของตนท่ีเหน็ ว่าตนเปน็ คนอยา่ งไร ค. ธรรมชาติของมนษุ ยช์ อบวิพากษ์วิจารณ์ตนเองกอ่ นเสมอ ง. การทเ่ี ราเปิดเผยตนเองมากเท่าไหร่ยง่ิ ทาให้เรารจู้ ักตนเองมากเทา่ นั้น 3. ขอ้ ความใดไมถ่ ูกต้อง ก. มนุษยสัมพันธท์ าใหก้ ารบรหิ ารงานมปี ระสิทธภิ าพ ข. มนุษยสัมพนั ธ์ทาให้เกดิ ความสมั พันธ์ในหมคู่ ณะ ชดุ การเรียนรู้ 10 ทักษะชวี ติ เนรมติ รชีวิตใหม่ 21 Life Skills For You

ค. มนุษยสมั พนั ธ์เปน็ เรอื่ งทไี่ มเ่ กีย่ วขอ้ งกับการเมอื ง ง. เกดิ ความหว่ันไหว ง. มนษุ ยสัมพนั ธม์ คี วามสาคัญดา้ นเศรษฐกิจ 4. ผูท้ ไี่ ม่ไดร้ ับการยอมรับจะตรงกบั ลกั ษณะในขอ้ ใด ก. เกิดความลาพองใจ ข. เกดิ ความกลา้ หาญ ค. เกิดความมน่ั ใจ เร่อื งท่ี 4 จดุ เนน้ ในการพฒั นาทกั ษะชวี ติ จุดประสงค์การเรยี นรู้ 1. บอกจดุ เนน้ ในการพฒั นาทกั ษะชวี ติ ได้ 2. อธิบายประโยชน์ของจดุ เน้นในการพฒั นาทกั ษะชีวติ มาใชใ้ นชวี ิตประจาวนั ได้ 3. ยกตวั อย่างพร้อมนาเสนอจดุ เน้นในการพัฒนาทกั ษะชีวติ มาใช้ในชีวติ ประจาวันได้ จดุ เน้นในการพัฒนาทักษะชีวติ จากองคป์ ระกอบของทกั ษะชีวิต 10 ประการ กรมการศึกษานอกโรงเรยี นได้กาหนดเน้อื หาทเ่ี ปน็ จุดเน้นในการ พัฒนาทกั ษะชีวติ 4 ด้าน โดยมีจุดมงุ่ หมายเพ่อื การสง่ เสริม การปอู งกนั และการแก้ไขท่ีสอดคล้องกบั สภาพปัญหาและ ความตอ้ งการขอ งกลมุ่ เปาู หมายในแต่ละพน้ื ที่ คือ 1. ดา้ นสุขภาพอนามยั มีจุดมุ่งหมายเพ่อื ส่งเสรมิ ใหม้ คี วามร้คู วาม เขา้ ใจและตระหนกั ใน การดูแลตนเอง ให้มีสขุ ภาพอนามัยทด่ี ีทงั้ รา่ งกาย และจติ ใจ มบี ุคลกิ ภาพที่เหมาะสม รู้วิธปี ูองกันไมใ่ ห้เกิดโรคภยั ไขเ้ จ็บ และ สามารถแกไ้ ขปัญหาพฤติกรรมทีไ่ มพ่ งึ ประสงคท์ ่ีจะนาไปส่โู รคภัยไข้เจบ็ ได้ อยา่ งถูกต้องเหมาะสม 2. ดา้ นความปลอดภัยในชีวติ และทรพั ยส์ นิ มจี ุดมุ่งหมายเพอื่ ส่งเสรมิ ใหม้ ีความร้คู วามเข้าใจและตระหนกั ใน ภยั อันตรายท่อี าจจะเกิดขน้ึ ในชวี ิตประจาวนั รู้วิธีปูองกนั ภัยอนั ตรายทจ่ี ะเกดิ ขึน้ และสามารถแก้ไข ปญั หาที่เกิดขน้ึ จากภัยอันตรายไดอ้ ย่างถูกต้องเหมาะสม 3. ดา้ นทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดล้อม มีจดุ มุ่งหมายเพ่ือ ส่งเสรมิ ให้มคี วามรู้ ความเข้าใจและตระหนกั ในคณุ ค่าของ ทรัพยากรธรรมชาติ และสง่ิ แวดลอ้ ม มีจิตสานกึ ในการร่วมอนรุ ักษ์ ทรัพยากรธรรมชาติ และสิง่ แวดล้อม รู้วธิ ีใช้ทรพั ยากรอย่างประหยดั และ คุม้ คา่ ร้วู ิธปี อู งกนั ไมใ่ หเ้ กิดสภาพแวดลอ้ มเปน็ พษิ และสามารถแก้ไขปญั หาสภาพแวดล้อมเป็นพิษในชมุ ชนไดอ้ ย่าง ถูกต้องเหมาะสม 4. ดา้ นคณุ ธรรม จรยิ ธรรม ค่านิยม และคุณลักษณะที่พึงประสงค์ มีจุดมุง่ หมาย เพอ่ื สง่ เสรมิ ใหม้ ีความรู้ ความ เข้าใจ และตระหนักถึงความสาคญั ของการมีคณุ ธรรม จรยิ ธรรม คา่ นยิ มทถี่ กู ต้อง และคณุ ลักษณะท่ีพึงประสงค์ของคนใน สงั คมไทย รู้วิธปี ูองกนั ไม่ให้ตนเอง ครอบครัว ชุมชนเข้าไปเกย่ี วขอ้ งกับอบายมุข สามารถปฏิบตั ิตัวเป็นแบบอยา่ งทดี่ ขี อง ครอบครวั ชุมชน และสามารถแกไ้ ขปัญหาพฤติกรรมท่ีไมพ่ ึงประสงค์ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งเหมาะสม ข้อมูลจาก ศิริพรรณ สายหงษ์ ชุดการเรียนรู้ 10 ทักษะชีวติ เนรมิตรชีวิตใหม่ 22 Life Skills For You

http://www.nfe.go.th/0405/NFE-note/SkillLife.html บันทึกสรุปการเรียนรู้ สรุปเนื้อหา .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ประโยชนท์ ีไ่ ดร้ บั .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. การนาไปใชใ้ นชีวิตประจาวนั .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ใบงาน ชุดการเรยี นรู้ 10 ทักษะชวี ิตเนรมติ รชวี ติ ใหม่ 23 Life Skills For You

ใหน้ กั ศกึ ษาตอบคาถามดงั น้ี 1. บอกจุดเนน้ ในการพัฒนาทักษะชวี ิต .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. อธบิ ายประโยชนข์ องจดุ เนน้ ในการพฒั นาทักษะชวี ติ มาใช้ในชวี ิตประจาวนั .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 3. ยกตวั อย่างพรอ้ มนาเสนอจดุ เน้นในการพัฒนาทักษะชวี ิตมาใช้ในชวี ิตประจาวัน .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... แบบทดสอบ ๑) นัดดาไดค้ ะแนนงานประดษิ ฐ์ผา้ เช็ดหน้า ๘ คะแนนจากคะแนนเตม็ ๑๐ แตเ่ พ่อื นของนดั ดาได้ คะแนนเตม็ ๑๐ ถา้ นักศึกษาเปน็ นัดดาจะพดู อยา่ งไรกับเพ่ือน ก “เราจะขอให้ครตู รวจให้คะแนนเราใหม่” ข “เธอเกง่ จังเลย ต่อไปชว่ ยสอนเราบ้างนะ” ค “งานเธอกค็ ล้าย ๆ กบั ของเราทาไมเธอไดค้ ะแนนมากกว่า” ง “เราทาไม่ไดเ้ หมอื นเธอ ถงึ อย่างไรก็ไมไ่ ดค้ ะแนนเต็มหรอก” ๒) สุชีรารูปร่างอว้ น แต่มอี ารมณ์ขัน เพื่อน ๆ ชอบฟังเรอ่ื งตลกที่สชุ รี าเลา่ แตส่ ุชีรามกั แสดงความไม่พอใจ เมือ่ มเี พื่อน บางคนมาลอ้ วา่ อว้ น ถา้ นกั ศึกษาเปน็ สชุ ีรา จะพดู กบั เพอ่ื นอย่างไร ก “เราอ้วนแตเ่ ราพูดตลกใคร ๆ ก็ชอบฟังนะ” ข “ตอ่ ไปเราจะลดความอ้วนใหผ้ อมกว่าเธออีก” ค. “เธอวา่ เราอว้ นแต่เธอกไ็ ม่เหน็ ผอมเทา่ ไรเลย” ง. “ถา้ เธอวา่ เราอีก เราจะไม่พดู กับเธอ” ๓) พลอยชอบช่วยเพ่ือน ทาความสะอาดห้องเรยี น ถงึ แมว้ ่าไม่ไดเ้ ปน็ เวรประจาวัน ถ้านกั ศึกษาเปน็ เพื่อนของพลอย จะ ปฏบิ ัตอิ ย่างไร ก บอกพลอยให้ทาความสะอาดเฉพาะเวรของตนเอง ข ขอบคุณและชมว่าพลอยเปน็ คนดี ค ถามพลอยว่า“เธอชว่ ยเพ่อื นเพราะอยากใหเ้ พือ่ นรกั ใช่ไหม” ง ขอบคณุ และใหเ้ งินเปน็ ค่าตอบแทน เรื่องที่ 5 ทกั ษะชีวติ สาคัญสาหรบั วยั รุ่นศตวรรษท่ี 21 จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. บอกทกั ษะชวี ติ สาคัญสาหรับวัยรนุ่ ศตวรรษที่ 21ได้ 2. อธบิ ายประโยชนข์ องทกั ษะชวี ติ สาคญั สาหรบั วัยรุ่นศตวรรษที่ 21 มาใช้ในชีวิตประจาวันได้ ชุดการเรยี นรู้ 10 ทกั ษะชวี ติ เนรมิตรชีวติ ใหม่ 24 Life Skills For You

3. ยกตัวอย่างพร้อมนาเสนอทกั ษะชวี ติ สาคญั สาหรบั วัยรนุ่ ศตวรรษที่ 21 มาใช้ในชวี ติ ประจาวนั ได้ ศตวรรษท่ี 21 เป็นยคุ ของโลกดจิ ิทลั ทกุ อยา่ งเกดิ ข้ึนอยา่ งรวดเร็วและเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา เป็นยคุ ทโ่ี ลก ต้องการผูท้ ส่ี ามารถปรับตวั และรบั มอื กบั การเปลี่ยนแปลงไดอ้ ย่างสร้างสรรค์ นอกจากทักษะทางด้านนวัตกรรม ทกั ษะ ทางด้านอาชีพ และทักษะทางด้านเทคโนโลยีและการสอื่ สารแลว้ “ทกั ษะชีวติ ” เปน็ อกี หน่งึ ทกั ษะที่มคี วามจาเป็นกับ วยั รนุ่ ในศตววรรษท่ี 21 เพราะนอกจากวัยรุ่นจะต้องเปน็ ผมู้ ีความรู้แลว้ วัยรุ่นยงั ตอ้ งเปน็ ผมู้ ีทัศนคติและจิตใจทม่ี ่นั คง เพอ่ื พร้อมทจ่ี ะเผชิญกับการเปล่ยี นแปลง ทักษะชวี ิตชว่ ยให้วยั รุน่ อยู่ในสงั คมได้อยา่ งมคี วามสขุ ทักษะชวี ติ (Life Skills) เป็นทักษะภายในทีจ่ ะชว่ ยให้วยั รนุ่ สามารถ เผชิญสถานการณ์ตา่ งๆ ที่เกดิ ข้ึนในชีวิตประจาวนั ได้อย่างมปี ระสทิ ธภิ าพ และ เตรียมพร้อมสาหรับการปรับตัวในอนาคต ไม่วา่ จะเปน็ เร่ืองการดแู ลสขุ ภาพ ความปลอดภยั สิ่งแวดลอ้ ม คุณธรรมจริยธรรม ฯลฯ เพอื่ ใหส้ ามารถมีชวี ติ อยูใ่ น สังคมไดอ้ ยา่ งมีความสุข หรอื อาจกล่าวไดว้ า่ ทกั ษะชวี ติ คือ ความสามารถในการ แกป้ ญั หาท่ตี อ้ งเผชิญในชีวิตประจาวนั เพือ่ ใหส้ ามารถดแู ลตนเองได้อย่าง ปลอดภยั ทักษะชวี ิตเผยแพรโ่ ดยองคก์ ารอนามัยโลก (WHO) โดยมวี ัตถปุ ระสงค์ เพือ่ ใหบ้ คุ คลรจู้ ักดูแลตนเองทั้งทางด้านร่างกาย อารมณ์ และจิตใจ ซ่ึงจะส่งผล ใหส้ ามารถดารงตนอยู่ในสงั คมโดยไมเ่ ปน็ ภาระของสงั คม เนน้ ความสาคญั ของ บคุ คลใหร้ ู้จักการปรับตัว พรอ้ มการเผชญิ การเปลี่ยนแปลงทางสังคม ดังนัน้ องคก์ ารอนามยั โลก (WHO) จึงให้ความหมายทกั ษะชีวิตเปน็ ความสามารถอนั ประกอบดว้ ย ความรู้ เจตคติ (ทศั นคต)ิ และทกั ษะซ่ึงสามารถจดั การกับปัญหารอบๆ ตัวให้บคุ คลอยูร่ อดในสภาพสงั คมและวฒั นธรรมยุคปจั จุบนั ไดอ้ ยา่ งมี ความสขุ และเตรียมพรอ้ มสาหรับการปรับตวั ในอนาคต ทักษะชีวิตได้นาไปใชเ้ พือ่ การพฒั นาทรัพยากรมนษุ ยใ์ นสงั คมโลกเพอื่ ให้คนเกดิ การพัฒนาตนเองโดยการใช้ ความคิด การปรับตัว การตัดสินใจ การส่ือสาร การจัดการกับอารมณ์และความเครยี ดในการแก้ไขปญั หาใหก้ ับตนเอง อย่างเหมาะสม ทักษะชวี ิตจงึ ประกอบด้วยทกั ษะต่างๆ ท่ีส่งผลให้คนร้จู กั เลือกปฏบิ ัตสิ ่ิงทีถ่ กู ตอ้ ง รวมท้ังการรจู้ ักยับยั้งชง่ั ใจ วยั รนุ่ ทม่ี ีทกั ษะชวี ติ จะเป็นผู้ท่ีมีเหตุผลและเลอื กดารงชีวิตในทางที่เหมาะสม ชุดการเรียนรู้ 10 ทกั ษะชีวติ เนรมิตรชวี ิตใหม่ 25 Life Skills For You

ทักษะชวี ิตสาคัญสาหรบั วยั รนุ่ อย่างไร วยั รุ่นเป็นชว่ งวัยของการเจรญิ เติบโตและมีการพฒั นาในหลายๆ ด้าน เปน็ ช่วงระยะเวลาในการเปลี่ยนจากวัย เดก็ ไปสู่วยั ผใู้ หญ่ มีการเปล่ียนแปลงทางดา้ นร่างกายและการเติบโตทางดา้ นจิตใจอย่างรวดเร็วและเป็นทีไ่ ดร้ บั อิทธพิ ล จากภายนอกมากกว่าพอ่ แมห่ รือครอบครัว มคี วามคดิ เปน็ อสิ ระ มีความคิดสรา้ งสรรค์ เต็มไปด้วยจินตนาการและกล้าทา้ ทายตนเองใหล้ องทาสงิ่ ใหม่ เปน็ วัยของการลองผดิ ลองถูก วัยรนุ่ จงึ เป็นวัยจดุ เปลย่ี นของชวี ิตและเป็นชว่ งเวลาในการ พฒั นาศกั ยภาพด้านดีของตนเอง เปน็ ช่วงวยั ท่ใี ห้ความสาคญั กบั ภาพลักษณ์ การสร้างสัมพันธภาพระหว่างเพอ่ื น และการ เสรมิ สร้างทักษะทางดา้ นสังคม 10 ทักษะชวี ติ ท่วี ยั รนุ่ ควรฝึกฝน ทักษะชวี ติ คอื สิ่งท่ี “ตอ้ งฝกึ ฝน” ทักษะชวี ติ เปน็ เครื่องมอื ทมี่ ปี ระสิทธิภาพสาหรบั การเพมิ่ ขีดความสามารถของวัยรุน่ เพอื่ ใหว้ ัยรุ่นรู้จัก รบั ผิดชอบในหน้าท่ีของตนเอง เป็นผู้รเิ รม่ิ สรา้ งสรรค์ และรูจ้ ักควบคมุ พฤตกิ รรมทไ่ี ม่เหมาะสม เปน็ ความสามารถในการ ปรบั ตวั และพฤติกรรมเชงิ บวกทชี่ ่วยให้วยั รุ่นสามารถจดั การกบั ความตอ้ งการและอุปสรรคทเ่ี กดิ ขึ้นในชีวติ ประจาวันได้ อยา่ งมีประสิทธภิ าพ วัยรนุ่ ทมี่ ีทกั ษะชีวติ ตอ้ งมคี วามยืดหยุน่ และสามารถปรับตวั ในสถานการณท์ แ่ี ตกต่างกันได้ มี ความหวงั และหาโอกาสในการแก้ปัญหาหรอื อปุ สรรคที่เกิดขน้ึ ในสถานณท์ ย่ี ากลาบาก สามารถคิดวิเคราะห์และ สร้างสรรค์ และสามารถส่ือสารกับผ้อู ืน่ ไดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพ สร้างความสัมพันธท์ ่ดี ี รจู้ ักเอาใจใส่ผู้อืน่ และสามารถ จดั การกับชีวติ ของตนเองไดเ้ ปน็ อยา่ งดี องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้กาหนดทกั ษะชวี ิตไว้ 10 ทกั ษะ ไดแ้ ก่ 1.ทกั ษะการตดั สนิ ใจ (Decision making) เป็นความสามารถในการตดั สินใจ เกย่ี วกับเรอื่ งราวต่างๆ ในชีวติ ไดอ้ ยา่ งมรี ะบบ เชน่ ถ้าบุคคลสามารถตัดสนิ ใจเก่ียวกบั การกระทาของตนเองท่เี ก่ยี วกบั พฤตกิ รรมด้านสุขภาพหรอื ความปลอดภยั ในชีวิต โดย ประเมินทางเลอื กและผลท่ไี ด้จากการตัดสนิ ใจเลือกได้อยา่ งถูกต้องเหมาะสม กจ็ ะมีผล ต่อการมีสุขภาพท่ีดที ง้ั รา่ งกายและจิตใจ 2.ทักษะการแก้ปญั หา (Problem solving) เป็นความสามารถในการจดั การ กับปัญหาทเ่ี กิดขึน้ ในชวี ติ ไดอ้ ยา่ งมีระบบ ไมเ่ กิดความเครยี ดทั้งทางรา่ งกายและจติ ใจ จนอาจลุกลามเป็นปญั หาใหญโ่ ตเกินแกไ้ ขได้ 3.ทกั ษะการคิดสร้างสรรค์ (Creative thinking) เปน็ ความสามารถในทางความคดิ ซงึ่ จะเปน็ สว่ นชว่ ยในการ ตัดสนิ ใจและแกไ้ ขปญั หา โดยใชว้ ธิ กี ารคดิ แบบสร้างสรรค์เพื่อคน้ หาทางเลอื กต่างๆรวมทั้งผลที่จะเกดิ ข้นึ ในแต่ละ ทางเลือก และสามารถนาประสบการณ์มาปรบั ใช้ในชวี ิตประจาวันไดอ้ ย่างเหมาะสม 4.ทักษะการคดิ อยา่ งมีวจิ ารณญาณ (Critical thinking) เปน็ ความสามารถในการคิดวิเคราะห์ข้อมูลตา่ งๆ และ ประเมนิ ปัญหาหรอื สถานการณท์ ีอ่ ยรู่ อบตัวที่มีผลตอ่ การดาเนินชีวิต ทักษะการคิดอย่างมวี จิ ารณญาณสามารถชว่ ยให้ วยั รุ่นตระหนกั และประเมนิ ผลส่ิงท่ีจะมีผลกระทบตอ่ ทัศนคติและพฤตกิ รรมของตนเอง เช่น การรู้จักคณุ ค่าในตนเอง การ จัดการกบั ความกดดนั จากเพอื่ นๆ หรอื การรบั ขอ้ มลู จากสอ่ื ต่างๆ 5.ทักษะการส่อื สารอยา่ งมีประสิทธภิ าพ (Effective communication) เปน็ ความสามารถในการใชค้ าพูดและ ทา่ ทางเพื่อแสดงออกถงึ ความรู้สึกนึกคดิ ของตนเองได้อยา่ งเหมาะสมกบั วัฒนธรรมและสถานการณต์ ่างๆ ไมว่ า่ จะเปน็ การแสดงความคิดเห็น การแสดงความตอ้ งการ การแสดงความชืน่ ชม การขอร้อง การเจรจาต่อรอง การตกั เตอื น การ ชว่ ยเหลือ การปฏิเสธ 6.ทกั ษะการสร้างสัมพนั ธภาพระหวา่ งบุคคล (Interpersonal relationship) ชุดการเรียนรู้ 10 ทักษะชีวิตเนรมิตรชีวติ ใหม่ 26 Life Skills For You

เป็นความสามารถในการสรา้ งความสัมพันธ์ทดี่ ีระหว่างกันและกนั สามารถรักษา สัมพันธภาพไว้ไดย้ นื ยาว 7.ทักษะการตระหนักรใู้ นตน (Self-awareness) เปน็ ความสามารถในการคน้ หา รจู้ กั และเข้าใจตนเอง เช่น รู้ขอ้ ดีขอ้ ด้อยของตนเอง รคู้ วามต้องการและสงิ่ ทไี่ ม่ต้องการของ ตนเอง ซึ่งจะช่วยใหว้ ัยรุ่นเขา้ ใจตัวเองเวลาเผชญิ กบั ความเครยี ดหรือสถานการณ์ต่างๆ และทกั ษะนีย้ ังเปน็ พื้นฐานของการพัฒนาทกั ษะอนื่ ๆ เช่นการสอ่ื สาร การสร้าง สมั พันธภาพ การตดั สนิ ใจ ความเหน็ อกเหน็ ใจผ้อู ่ืน 8.ทกั ษะการเข้าใจผอู้ ่ืน (Empathy) เปน็ ความสามารถในการเขา้ ใจความเหมอื นหรือ ความแตกต่างระหวา่ งบคุ คลในด้านความสามารถ เพศ วยั ระดบั การศกึ ษา ศาสนา ความเช่อื สผี วิ อาชพี ฯลฯ ซ่ึงจะชว่ ยให้สามารถยอมรับบคุ คลทตี่ ่างจากเรา เกิดการ ชว่ ยเหลือบุคคลที่ด้อยกวา่ หรอื ได้รบั ความเดือดร้อน 9.ทกั ษะการจดั การกับอารมณ์ (Coping with emotion) เปน็ ความสามารถในการรบั รู้อารมณ์ของตนเองและ ผู้อืน่ รวู้ า่ อารมณม์ ีผลตอ่ การแสดงพฤตกิ รรมอยา่ งไร รู้วิธีการจัดการกับอารมณ์โกรธและความโศกเศร้า ท่ีส่งผลทางลบต่อ รา่ งกายและจิตใจได้อย่างเหมาะสม 10.ทักษะการจดั การกบั ความเครียด (Coping with stress) เป็นความสามารถในการรบั รถู้ งึ สาเหตุของ ความเครียด รู้วธิ ผี อ่ นคลายความเครยี ด และแนวทางในการควบคุมระดับความเครยี ดเพ่อื ให้เกดิ พฤตกิ รรมในทางที่ ถูกต้องเหมาะสมและไม่เกิดปัญหาด้านสขุ ภาพ ทักษะชวี ิตท้ัง 10 ทักษะน้ไี ม่สามารถเกิดขึ้นเองได้ ต้องอาศัยการฝกึ ฝน ซ่ึงการจะเปน็ วัยรุ่นที่พรอ้ มเผชิญกับ การเปลย่ี นแปลงได้อย่างมีความสุขและเติบโตเปน็ ผใู้ หญ่ท่มี ีคุณลกั ษณะทีด่ ีน้นั ตอ้ งฝึกตนเองให้มจี ดุ แขง็ ในด้านทักษะการ วเิ คราะห์ การตดั สินใจ และการปฏิบัติตนทเ่ี หมาะสม รจู้ ักท่ีจะอยรู่ ว่ มกับผ้อู ่นื ที่แตกตา่ งจากตนเอง และพร้อมท่ี เผชิญหนา้ และแก้ไขปัญหาอปุ สรรคต่างๆ ทเ่ี กิดขึ้น อกี ท้ังมคี วามพรอ้ มทจี่ ะจัดการกบั ชีวิตของตนเอง วยั ร่นุ จะฝกึ ทกั ษะชีวิตไดอ้ ย่างไร ฝึกทักษะการตดั สนิ ใจ (Decision making) สรุปประเด็นปัญหา > จัดการกบั ความร้สู ึกของตนเอง (ใช้เหตุผลไม่ใชอ้ ารมณ)์ > ไมค่ วรรับขอ้ มลู มากเกนิ ไป (พจิ ารณารบั ข้อมูลท่ีสาคัญ) > พจิ ารณาทางเลอื กหลายๆ ทาง > คานึงถงึ ผลดี ผลเสยี > ตัดสินใจเลือกวา่ จะเลอื กแบบใด ฝกึ ทักษะการแก้ปญั หา (Problem solving) กาหนดปญั หาทีช่ ัดเจน (ปญั หาทแ่ี ท้จรงิ คืออะไร) > กาหนดเปาู หมาย (ตอ้ งการทาอะไรให้สาเร็จ ต้องการ คน้ พบอะไร) > รวบรวมข้อมูล ข้อเท็จจริงเก่ยี วกับปัญหาให้ไดม้ ากท่ีสดุ > วเิ คราะหข์ ้อมูล > หาวธิ ีแกไ้ ขที่เป็นไปได้ > ประเมินวิธีแกป้ ญั หาและเลือกวา่ จะใช้วิธีใด > ทาตามแผนทว่ี างไว้ > ประเมนิ ผลลัพธ์ > ปรับวธิ ีการแก้ปญั หา (ถ้าปัญหา ยังไมค่ ล่คี ลาย) ฝกึ ทักษะการคดิ สร้างสรรค์ (Creative thinking) อ่านให้เยอะ > รว่ มมอื กับผู้อนื่ ท่เี ขา้ ใจปัญหาหรอื ส่งิ ที่เราอยากทา > คยุ กับผูค้ นท่แี ตกต่างจากเรา > ยอมรับและเรยี นรูจ้ ากความลม้ เหลว > ร้จู กั ทาแผนที่ความคิด (Mind map) > พาตัวเองออกไป “นอกกรอบความคดิ เดมิ ๆ” เริม่ ลงมือทาสงิ่ ใหม่ๆ ชดุ การเรียนรู้ 10 ทกั ษะชีวติ เนรมิตรชีวติ ใหม่ 27 Life Skills For You

ฝึกทักษะการคดิ อย่างมวี จิ ารณญาณ (Critical thinking) รู้จักตั้งคาถาม > ไม่ควรเชอ่ื ขอ้ มลู จนกว่าจะได้วิเคราะหด์ ว้ ยตนเอง > ร้จู กั คดิ คาดการณ์ล่วงหนา้ > เอา ตวั เองเข้าไปอยู่ในบทบาทของผ้อู นื่ (เอาใจเขามาใสใ่ จเรา) > แบง่ เวลาอย่างน้อยวนั ละ 30 นาที เพื่อทากิจกรรมท่ชี ่วย พฒั นาสมอง ฝกึ ทักษะการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ (Effective communication) เข้าใจวา่ การสอื่ สารคืออะไร (คอื กระบวนการถา่ ยทอดสญั ญาณ/ขอ้ ความ ระหวา่ งผูส้ ่งสารกบั ผรู้ บั สารผ่าน วิธีการตา่ งๆ) > กล้าพูดในสิ่งที่ตวั เองคิด > สบตาผู้รับสาร > แสดงทัศนคตหิ รือมมุ มองทเ่ี ปน็ ประโยชน์ > รู้จกั ทจ่ี ะตงั้ ใจ ฟัง > พูดชดั ถ้อยชัดคาและใชภ้ าษาถกู ต้อง ฝกึ ทักษะการสร้างสมั พนั ธภาพระหวา่ งบุคคล (Interpersonal relationship) ใส่ใจเอาใจใส่ผอู้ ืน่ > นบั ถือผู้อนื่ นบั ถอื ตนเอง > มคี วามไว้วางใจซง่ึ กันและกัน > มคี วามยืดหย่นุ > ร่วม แบง่ ปันประสบการณค์ วามคิด ความรู้สึก ฝึกทกั ษะการตระหนกั รูใ้ นตน (Self-awareness) รู้เทา่ ทันอารมณข์ องตนเอง > ไมบ่ ดิ เบอื นความรู้สึกของตนเอง (โกรธ ไม่ชอบ อจิ ฉา) > ให้ เวลากับตัวเอง ในการพัฒนาอารมณ์ > รขู้ อ้ ดี ข้อด้อยของตนเอง ยอมรบั ข้อดอ้ ยและพรอ้ มจะพฒั นา > เรียนรู้ท่ีจะรูจ้ ักตนเองตามความ เปน็ จรงิ ทเ่ี ปน็ ฝึกทกั ษะการเข้าใจผ้อู นื่ (Empathy) หยุดคิดว่าเราเข้าใจทกุ คนเป็นอยา่ งดี > นงิ่ เพอ่ื รจู้ ักท่จี ะฟงั ผู้อื่นอย่างตัง้ ใจ > ถามเพื่อตอ้ งการทีจ่ ะทาความ เขา้ ใจเพิ่มเติม > จบั ใจความเพอ่ื ใหเ้ ขา้ ใจตรงกนั > แบง่ เวลา พดู คยุ เปิดประสบการณ์กับคนวยั ต่างๆ หรอื คนทแ่ี ตกตา่ ง จากเรา ฝกึ ทกั ษะการจัดการกบั อารมณ์ (Coping with emotion) เมอื่ กาลังมีความรู้สกึ ในทางลบให้หยุดสงิ่ ทกี่ าลังทาอยแู่ ละอยู่กับปัจจุบนั > หายใจลึกๆ > ยิม้ > หยดุ คิดวา่ “ไม่มีอะไรจะแยไ่ ปกว่าน้อี ีกแลว้ ” เพราะจะยง่ิ ทาใหค้ วามคิดในทางลบยากเกินกว่าจะควบคมุ > หยุดคิดแบบเหมารวมวา่ “มันจะต้องเป็นแบบนน้ั แนน่ อน” > ฝกึ ท่ีจะรกั ตัวเองใหม้ ากๆ หยุดคิดวา่ ความสาเร็จคือคาวา่ ชนะ > มเี มตตาตอ่ ตวั เอง เขา้ ใจว่าความเจบ็ ปวดและความทรมานเปน็ ส่ิงท่ที ุกคนตอ้ งเผชิญ > ฝกึ มสี ตอิ ยู่กบั ปัจจบุ นั > จนิ ตนาการถงึ อนาคตท่ีเรา จะสามารถทามันใหด้ ที ี่สดุ เพ่ือเพ่มิ ความรู้สกึ ทางบวกให้กับตวั เอง วยั รนุ่ ทม่ี ที ักษะชีวติ จะเปน็ ผู้ทีม่ ีเหตุผล ชุดการเรยี นรู้ 10 ทักษะชวี ิตเนรมิตรชวี ติ ใหม่ 28 Life Skills For You

รจู้ ักเลอื กใช้ชวี ิต ได้อย่างเหมาะสม และมคี วามสขุ ในสงั คม ทกั ษะชวี ติ ทาให้เราเปน็ วัยรนุ่ ในศตวรรษที่ 21 ฝกึ ทกั ษะการจัดการกับความเครียด (Coping with stress) หาสาเหตขุ องความเครียด > สารวจความถข่ี องความเครียดว่าเกิดข้นึ บอ่ ยแคไ่ หน สถานการณใ์ ดที่ทาให้เกิด ความเครียด > จดั อนั ดับความเครียดที่ส่งกระทบกบั เรามากท่สี ุด > วางแผนเพอ่ื ขจัดความเครยี ด > เผชญิ หน้ากบั เหตุการณ์ที่ทาใหก้ งั วล > ขอความชว่ ยเหลือจากคนรอบข้าง > หาเวลาพักผ่อน วยั ร่นุ ในศตวรรษท่ี 21 นี้ คงไมส่ ามารถหลกี เลี่ยงการเปลยี่ นแปลงในดา้ นตา่ งๆ ท่เี ปน็ ไปอยา่ งรวดเร็วได้ เพราะฉะน้ันการฝึกฝนใหต้ นเอง มีภมู ิคมุ้ กนั ยอ่ มส่งผลให้วยั ร่นุ ยุคนีส้ ามารถอยู่ใน ความสุขและสามารถพัฒนาตวั เองให้ กา้ วไปสู่ยุคสมยั แหง่ เทคโนโลยแี ละนวัตกรรม ทกั ษะชวี ิตไม่ใช่เร่ืองยากท่วี ยั ร่นุ จะฝกึ ฝน เพียงแต่เราตอ้ งเช่ือว่าทกั ษะชีวติ มปี ระโยชนก์ บั เรา และใชเ้ วลาในการพัฒนาทักษะ ต่างๆ ใหก้ ลายเปน็ จุดแข็ง และพยายามท่ีจะใช้ทักษะต่างๆ อยา่ ง สมา่ เสมอ เพอื่ ใหเ้ ราสามารถรบั มอื กับทุกสถานการณ์ได้อยา่ งมีประสิทธภิ าพ ทม่ี า : https://www.whiteswanfoundation.org/ https://th.wikihow.com ภาพประกอบ : erdy ชุดการเรียนรู้ 10 ทักษะชีวติ เนรมติ รชีวติ ใหม่ 29 Life Skills For You

บันทึกสรุปการเรียนรู้ สรุปเนื้อหา .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ประโยชน์ทไี่ ด้รับ .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. การนาไปใช้ในชวี ติ ประจาวนั .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ชดุ การเรยี นรู้ 10 ทกั ษะชีวิตเนรมิตรชีวติ ใหม่ 30 Life Skills For You

.............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ใบงาน ให้นักศกึ ษาตอบคาถามดังนี้ 1. บอกทักษะชวี ิตสาคัญสาหรบั วัยร่นุ ศตวรรษท่ี 21 .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. 2. อธบิ ายประโยชนข์ องทกั ษะชวี ิตสาคัญสาหรับวัยรุ่นศตวรรษที่ 21 มาใช้ในชวี ิตประจาวนั .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 3. ยกตวั อยา่ งพร้อมนาเสนอทกั ษะชีวติ สาคัญสาหรบั วัยรนุ่ ศตวรรษท่ี 21 มาใช้ในชวี ิตประจาวัน .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... แบบทดสอบ 1) เมธาเปน็ คนช่างพูด ช่างคดิ มไี หวพริบ คณุ ครูจึงเลือกให้เมธาไปพดู หนา้ ชั้นอยเู่ สมอ ถา้ นักศกึ ษาเปน็ เมธา จะพูด อย่างไรกบั เพอ่ื น ก “เราเป็นคนช่างพูด ทาให้ตอ้ งพดู หน้าชน้ั บ่อยๆ” ข. “ทาไมพวกเธอเอาเปรียบจงั ให้เราพูดอยคู่ นเดียว” ค. “เราพูดจนเบ่อื แล้วครนู า่ จะให้พวกเธอพูดบา้ ง” ง. “เราจะหาเรื่องดๆี มาพดู ใหพ้ วกเธอฟงั อีกนะ” 2) นา้ ทพิ ยช์ อบน่งั อ่านหนงั สอื อยู่คนเดียวไม่ไปเลน่ กับเพอื่ น ๆ ถ้านักเรียนเป็นเพอ่ื นของน้าทพิ ยจ์ ะทาอย่างไร ก ไมเ่ ข้าไปยุ่งกบั นา้ ทิพยเ์ พราะเปน็ คนแปลก ๆ ข. บอกเพื่อนคนอื่น ๆ วา่ น้าทิพย์เป็นเดก็ มปี ัญหา ค สอนนา้ ทพิ ย์ว่า เธอควรจะเล่นกบั คนอ่นื บ้าง ง เข้าไปชวนนา้ ทิพย์คุยเกีย่ วกบั หนงั สอื ที่น้าทิพย์อา่ น ชดุ การเรียนรู้ 10 ทักษะชีวิตเนรมิตรชวี ิตใหม่ 31 Life Skills For You

3) เพือ่ นหยิบการบ้านที่นกั ศกึ ษาทาเสรจ็ แลว้ ไปลอกโดยไมข่ ออนุญาต ทาใหน้ กั ศกึ ษาโกรธเพ่ือนมาก นกั ศกึ ษาจะบอกเพอ่ื นวา่ อยา่ งไร ก “เธอน่เี สียมารยาทจรงิ ๆ” ข “ต่อไปหา้ มมาลอกการบ้านเราโดยเด็ดขาด” ค “ถา้ เธอไม่เขา้ ใจ กถ็ ามไดเ้ ราจะอธิบายให้ฟัง” ง. “ต่อไปถา้ เธอลอกการบ้านเรา เราจะฟูองครนู ะ” 4) ถ้าเพ่ือนยมื สมดุ จดงานของนกั ศกึ ษาไป แล้วทานา้ หกใสส่ มุดของนกั ศึกษาเสยี หาย ทาให้นกั ศกึ ษาโกรธมาก นักศึกษา จะทาอย่างไร ก ไปฟอู งครู และใหค้ รทู าโทษเพื่อน ข. บอกเพอ่ื นวา่ “ต่อไปหา้ มเธอมายืมสมุดของฉันอีก” ค เอานา้ เทใสส่ มุดเพื่อนให้เสยี หายเหมอื นของตน ง นาสมดุ ไปผึ่งให้แห้ง และให้เพ่อื นเพิ่มความระมัดระวัง 5) ขณะท่ีสุดาถือถาดอาหารกลางวนั จะเดินไปนั่งทโี่ ตะ๊ บังเอญิ ปติ เิ ดนิ มาชนทาใหอ้ าหารหกเปือ้ น เสอ้ื ผ้าของสุดา นกั ศกึ ษาคนอน่ื ๆ หนั มามองทาให้สดุ ารู้สกึ ไมพ่ อใจปติ ิ ถ้านักศึกษาเป็นสุดา จะคิดและทาอย่างไร ก ปติ ไิ มไ่ ดต้ ัง้ ใจ แลว้ รีบไปทาความสะอาดเสอื้ ผ้า ข ปิตแิ กล้ง แลว้ ใชป้ ติ นิ าอาหารมาให้ใหม่ ค ปิตแิ กล้ง แลว้ รบี ไปบอกครใู ห้ทาโทษปิติ ง ปิติควรไดร้ ับบทเรียนบ้าง จงึ เทอาหารท่เี หลอื ใส่ตัวปติ ิ 6) ส้มทาแจกนั ดอกไมบ้ นโต๊ะของคุณครูตกแตกขณะที่ไม่มีใครอยูใ่ นห้องเรียน สม้ ตกใจมาก ถ้านักศึกษาเปน็ ส้ม นกั ศึกษา จะทาอยา่ งไร ก รีบหนอี อกจากห้องกอ่ นที่ใครจะมาเห็น ข นง่ั ร้องไหโ้ ดยไมเ่ ลา่ เรือ่ งทเี่ กดิ ข้ึนให้ใครฟงั ค เกบ็ แจกันทแี่ ตกแล้วรีบไปบอกให้ครูทราบ ง รีบกลับไปบอกพ่อแมใ่ ห้มาบอกกับครู 7) วันหนึง่ ณเดชลมื รดู ซิปกางเกง เธียนเห็นจงึ ตะโกนบอกณเดช ทาให้ ณเดชร้สู กึ อายมาก ถา้ นักศึกษาเปน็ ณเดช จะทา อยา่ งไร ก รีบรดู ซปิ แลว้ เดินหนไี ป ข รีบรดู ซปิ และขอบคุณเธยี นที่บอก ค รบี รูดซิป และตอ่ วา่ เธยี นท่ีพดู เสียงดัง ง รบี รดู ซปิ และหาโอกาสพดู ให้เธยี นอายบา้ ง 8) ครอบครัววิไลมีอาชีพเลยี้ งวัวขาย วันทพ่ี อ่ ขายวัวนอ้ งส้มรูส้ ึกสงสารวัวมาก และแอบรอ้ งไห้อย่คู นเดียว ถ้านกั ศกึ ษา เปน็ น้องสม้ จะทาอย่างไร ก หา้ มพอ่ ไมใ่ ห้ขายวัวไปอกี ข ขอให้พ่อเลิกเล้ยี งวัว ค หนีออกจากบ้านวนั ทพ่ี ่อขายวัว ง ยอมรับ เพราะเป็นอาชีพของพอ่ เฉลย 1 2 3 4 5 6 78 ชุดการเรียนรู้ 10 ทกั ษะชวี ติ เนรมติ รชีวติ ใหม่ 32 Life Skills For You

เกง่ มากครบั ลองกลับไปทบทวนเน้อื หาอกี คร้ัง ตรวจสอบใบงาน แบบทดสอบ ด้วยนะครับ ชุดการเรียนรู้ 10 ทักษะชวี ิตเนรมิตรชีวิตใหม่ 33 Life Skills For You

บรรณานกุ รม บทที่4 แนวคดิ เรื่องทกั ษะชีวติ และการพัฒนาทักษะชวี ิตในหลักสตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2551 https://sites.google.com/site/thanyamaivipfan/bth-thi4 กิจกรรมพัฒนาการเรยี นและทักษะชวี ิต https://www.stou.ac.th/offices/oes/oespage/guide/page_2/download/%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0% B8%88%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%92%E0 %B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5% E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%97%E0%B8%B1%E0%B8%81 %E0%B8%A9%E0%B8%B0%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%95%2059.pdf แนวทางการจัดกจิ กรรมทักษะชีวติ https://tinyurl.com/y7bueja5 การศึกษาเพอ่ื พฒั นาทักษะชวี ิต http://amnat.nfe.go.th/lueamnat_nfe/UserFiles/File/civit.pdf ทีป่ รึกษา คณะทางาน ชดุ การเรียนรู้ 10 ทักษะชวี ติ เนรมิตรชีวิตใหม่ 34 Life Skills For You

นางกรแกว้ แบบกลาง ผู้อานวยการ กศน.อาเภอเมอื งนครราชสีมา นายประสิทธ์ิ ตัง้ ประเสรฐิ ครชู านาญการพิเศษ นางบาเพ็ญ ไทยสะเทือน ครูชานาญการ นายปฐมพล โพธิส์ ุ ครอู าสาสมัคร กศน. นางงามจิตต์ สว่างพลกรัง ครูอาสาสมคั ร กศน. นางทศั นา พรมหดี ครอู าสาสมคั ร กศน. นายเฉลา ชัยฉิมพลี ครูอาสาสมคั ร กศน. นางนวลถนอม พิขุนทด ครูอาสาสมคั ร กศน นางสาวภมร เอนกศลิ ป์ ครู กศน.ตาบล คณะทางานชดุ การเรยี นรู้ ครู กศน.ตาบล นางสาวภมร เอนกศิลป์ ครู กศน.ตาบล นางสาวแววดาว ฟอพิมาย ครู กศน.ตาบล นางสาวฐาปนยี ์ จารสั ประเสริฐ ครู กศน.ตาบล นางสาวดวงธดิ า พรมพนั ธใ์ จ ครู กศน.ตาบล นางสาวศริ ิกญั ญา อทิ ธิพบิ ลู ครู กศน.ตาบล นางสาวธณัชชา สวุ รรณโชติ รวบรวมข้อมลู /ต้นฉบับ/ออกแบบปก โดย ครู กศน.ตาบล นางสาวภมร เอนกศิลป์ ชดุ การเรียนรู้ 10 ทักษะชวี ิตเนรมิตรชีวิตใหม่ 35 Life Skills For You

ชดุ การเรยี นรู้ 10 ทกั ษะชีวิตเนรมติ รชีวิตใหม่ 36 Life Skills For You