ກໍໍາມະພັນວິທະຍາ

ເຊູ່ ງິ ພບົ ແຊນທູ່ ຄີ ວບຄຸມຢູ່ ູຕາໍ ແໜູ່ ງນນັ້ ຫຼາຍກູ່ ວາ 2 ອານແລນຍອ້ ນແຊນເດມີ ເກດີ ຫຼາຍພນັ ທຸກາໍ . ແຕູ່ ເດມີ ລກັ ສະນະ ນນັ້ ຄວບຄຸມດວ້ ຍແຊນ 1 ຄູ່ ູທູ່ ມີ ີ 2 ແບບຮູບຄ A1 ແລະ A2 ຕູ່ ໍມາອານແລນ A1 ແລະ A2 ເກດີ ມລີ ກັ ສະນະໃໝູ່ ຄ A3 ແລະ A4 ເຮດັ ໃຫຕ້ ໍາແໜູ່ ງນມີ້ ຮີ ູບແບບແຊນຫາຼ ຍກວູ່ າ 2 ອານແລນຂນຶ້ ໄປຢູ່ ູຕາໍ ແໜູ່ ງດຽວກນັ ເຊູ່ ງິ ເອນີ້ ວູ່ າການ ເຂາົ້ ຄູ່ ູຂອງແຊນມນັ ຕໂີ ພອານແລນ. ແຕູ່ ຢູ່ າງໃດກໍຕາມແບບແຊນຂອງພດ ຫຼ ສດັ ຕວົ ນນັ້ ຈະມແີ ຊນ 2 ຕວົ ເທູ່ າົ ນນັ້ ເຊູ່ ງິ ປະກອບດວ້ ຍແຊນ 4 ອານແລນຄ A1, A2, A3 ແລະ A4 ສາມາດຂຽນໄດດ້ ູ່ ງັ ນ:ີ້ A1A1 A1A2 A1A3 A1A4 A2A2 A2A3 A2A4 A3A3 A3A4 A4A4 ສູດຄໍານວນຈໍານວນແບບແຊນ  n(n 1)  4(4 1)  20  10 2 22 - A1 ເທູ່ າົ ກບັ ມຂີ ນົ ຢູ່ ູຂໍກ້ າງທງັ 4 ນວິ້ . - A2 ເທູ່ າົ ກບັ ມຂີ ນົ ຢູ່ ູຂກໍ້ າງທງັ 3 ນວິ້ . - A3 ເທູ່ າົ ກບັ ມຂີ ນົ ຢູ່ ູຂໍກ້ າງທງັ 2 ນວິ້ . - A4 ເທູ່ າົ ກບັ ມຂີ ນົ ຢູ່ ູຂກໍ້ າງທງັ 1 ນວີ້ . - A5 ເທູ່ າົ ກບັ ບູ່ ມໍ ຂີ ນົ ຢູ່ ູຂໍກ້ າງທງັ 4 ນວິ້ . ສະແດງຄວາມຂູ່ ມົ A1>A2>A3>A4>A5 ຈາໍ ນວນແບບແຊນທູ່ ສີ າມາດເປັນໄປໄດມ້ ີ 15 ແບບ ເຊູ່ ງິ ສາມາດຄາໍ ນວນໄດດ້ ູ່ ງັ ນ:ີ້ ຈໍານວນແບບແຊນ  55 1  15 ແບບແຊນ 2 A1 A2 A3 A4 A5 A1A5 A1 A1A1 A1A2 A1A3 A1A4 A2A5 A3A5 A2 A2A2 A2A3 A2A4 A4A5 A3 A3A3 A3A4 A4 A4A4 A5 A5A5 ຕົວຢູ່ າງ 2: ການສບເຊອ້ ໃນໝວດເລອດ A, B, O ຂອງຄນົ ຖກຄວບຄຸມດວ້ ຍອາແລນທູ່ ມີ ຕີ ໍາແໜູ່ ງດຽວກນັ ຈາໍ ນວນ 3 ອາແລນຄ A , B ແລະ O ໃນນອີ້ າແລນ A ເດູ່ ນັ ທຽບເທູ່ າົ ກບັ B ແລະ ອາແລນທງັ ສອງຄ: A ແລະ B ເດູ່ ນັ ກວູ່ າ O . ຄຸນລກັ ສະນະຂອງອາແລນມດີ ູ່ ງັ ນ:ີ້ ອາແລນ A ກາໍ ນດົ ລກັ ສະນະອງັ ຕແີ ຊນ (Lsoagglutinogen A) ໃນເມດັ ເລອດແດງ. ອາແລນ B ກາໍ ນດົ ລກັ ສະນະອງັ ຕແີ ຊນ (Lsoagglutinogen B) ໃນເມດັ ເລອດແດງ. ອາແລນ O ກໍານດົ ລກັ ສະນະບູ່ ໍມອີ ງັ ຕແີ ຊນ (Non lsoagglutinogen B) ໃນເມດັ ເລອດແດງ. ສະນນັ້ , ທງັ 3 ອາແລນນຈີ້ ູ່ ງຶ ມີ 6 ແບບແຊນ ແລະ ມີ 4 ແບບຮູບ ດູ່ ງັ ນ:ີ້ 45

ແບບແຊນ ແ ບ ບ ຮູ ບ ໝວດເລອດ A A ແລະ A O [A] A B B ແລະ B O [B] B AB [AB] AB O O [O] O 4. ພະຫຸແຊນ ພະຫຸແຊນ ໝາຍເຖງິ ກູ່ ຸມຂອງແຊນ ຫຼ ຫາຼ ຍຄູ່ ູແຊນທູ່ ກີ ະຈາຍຢູ່ ູເທງິ ຄູ່ ູໂຄຼໂມໂຊມຄູ່ ູຄກນັ ຫຼ ໂຄຣໂມໂຊມຕູ່ າງ ກນັ ແຕູ່ ເຮດັ ໜາ້ ທູ່ ຮີ ູ່ ວມກນັ ໃນການຄວບຄຸມລກັ ສະນະສບເຊອ້ ໃດໜູ່ ງຶ ຂອງສູ່ ງິ ທູ່ ີມຊີ ີວດິ ເຊູ່ ງິ ກູ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ລກັ ສະນະຂອງກາໍ ມະພນັ ທູ່ ມີ ກີ ານຜນັ ປູ່ ຽນຕູ່ ໍເນູ່ ອງ ແລະ ມລີ ກັ ສະນະສບເຊອ້ ທາງດາ້ ນປະລມິ ານເຊູ່ ັນ: ອາຍຸ , ນໍ້າ ໜກັ ແລະ ລວງສູງ. 5. ແຊນສາໍ ພນັ ແຊນສາໍ ພນັ ໝາຍເຖງິ ແຊນທູ່ ນີ ອນຢູ່ ູເທງິ ໂຄຣໂມໂຊມອນັ ດຽວກນັ ແລະ ສບເຊອ້ ສໍາພນັ ໄປນາໍ ກນັ . ຖາ້ ແຊນ ເທງິ ໂຄຣໂມໂຊມຫາກສໍາພນັ ກນັ ໝດົ ຈໍານວນກູ່ ຸມແຊນສໍາພນັ ຂອງແຊນສາໍ ພນັ ໃນສູ່ ງິ ທູ່ ມີ ຊີ ີວິດແຕູ່ ລະຊະນດິ ຈະ ເທູ່ າົ ກບັ ຈາໍ ນວນແຮພຼອຍໂຄຣໂມໂຊມ (Haploid) ຂອງສູ່ ງິ ທູ່ ມີ ຊີ ວີ ດິ ນນັ້ ໆເຊູ່ ນັ : ຄນົ ເຮາົ ມກີ ູ່ ຸມແຊນສາໍ ພນັ ເທູ່ າົ ກບັ 23 ກູ່ ຸມ ຫຼ ເທູ່ າົ ກບັ ຈາໍ ນວນໂຄຣໂມໂຊມທູ່ ເີ ປັນແຮພຼອຍ (n=23). ດູ່ ງັ ນນັ້ , ເທງິ ໂຄຣໂມໂຊມເສນັ້ ໜູ່ ງຶ ຕອ້ ງມແີ ຊນ ສາໍ ພນັ ຈາໍ ນວນຫຼວງຫາຼ ຍ ແລະ ບນັ ດາແຊນເຫູ່ າຼົ ນນັ້ ຈະຖກຖູ່ າຍທອດໄປນໍາກນັ ຢູ່ ູສະເໝ.ີ ເມູ່ອຢາກຮູວ້ ູ່ າແຊນນນັ້ ສໍາພນັ ກນັ ຫຼ ບູ່ ໍ ຕອ້ ງມກີ ານສກຶ ສາຈາກອດັ ຕາສູ່ ວນຂອງແບບຮູບໃນຮູຸ່ ນລູກວູ່ າເປັນ ແນວໃດ. ຕົວຢູ່ າງ: ປະສມົ ພນັ ໝາກເລູ່ ນັ ທູ່ ແີ ຕກຕູ່ າງກນັ ດວ້ ຍ 2 ຄູ່ ູພາບລກັ ສະນະດູ່ ງັ ນ:ີ້ - ແຊນ T ກໍານດົ ຕນົ້ ສູງເປັນແຊນເດູ່ ນັ . - ແຊນ t ກາໍ ນດົ ຕນົ້ ເຕຍ້ ເປັນແຊນລບັ . ການປະສມົ ພນັ ຮູຸ່ນ P ຄ: ຕນົ້ ສູງບູ່ ໍມຂີ ນົ ປະສມົ ພນັ ກບັ ຕນົ້ ເຕຍ້ ມຂີ ນົ ເຊູ່ ງິ ມຜີ ນົ ປາກດົ ຄ: TT t t s P1: S SX s t ຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ : T SX s F1: T t Ss [TS] ຕນົ້ ສູງບູ່ ໍມຂີ ນົ ເມູ່ ອ F1 ຕນົ້ ສູງບູ່ ໍມຂີ ນົ ປະສມົ ພນັ ກບັ ຕນົ້ ເຕຍ້ ມຂີ ນົ ເຊູ່ ງິ ເປັນຮູ່ າງກາຍເຊອ້ ບໍລສິ ຸດລບັ , ຮູ່ ຸນລກູ F2 ມີ 112 ຕນົ້ ແລະ ປາກດົ ອອກ 2 ແບບຮູບຄ: ຕນົ້ ສູງບູ່ ໍມຂີ ນົ ຈາໍ ນວນ 54 ຕນົ້ ແລະ ຕນົ້ ເຕຍ້ ມຂີ ນົ ຈໍານວນ 58 ຕນົ້ ເມູ່ ອ ທຽບອດັ ຕາສູ່ ວນແລວ້ ພບົ ວູ່ າເປັນອດັ ຕາສູ່ ວນ 1:1. 46

P2: Tt tt ຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ : S sX ss Tt F2 t Ss Tt s tt Ss ss [TS] = 54 ຕນົ້ [ts]= 58 ຕນົ້ ຈາກການປະສມົ ພນັ ຂາ້ ງເທງິ ນນັ້ ພບົ ວູ່ າ: ອດັ ຕາສູ່ ວນຮູ່ ຸນລູກ F2 ແມູ່ ນ 1:1 ສະແດງໃຫເ້ ຫນັ ວູ່ າ ແຊນກາໍ ນດົ ລກັ ສະນະທງັ ສອງນອນເທງິ ໂຄຣໂມໂຊມອນັ ດຽວກນັ ໝາຍຄວາມວູ່ າ: ແຊນ T ກບັ S ສາໍ ພນັ ກນັ ຢູ່ ູເທິງໂຄຣໂມ ໂຊມດຽວກນັ ແລະ ເປັນເສນັ້ ໂຄຣໂມໂຊມຄູ່ ູຄກນັ ກບັ ເສນັ້ ໂຄຼໂມໂຊມທູ່ ມີ ແີ ຊນ t ກບັ s ສາໍ ພນັ ກັນນອນຢູ່ ູ ນນັ້ . ດູ່ ງັ ນນັ້ , ແຊນທງັ ສອງຈູ່ ງຶ ຖກຖູ່ າຍທອດໄປຫາຮູຸ່ນລູກນໍາກນັ ໂດຍບູ່ ແໍ ຍກອອກຈາກກນັ , ໝາຍຄວາມວູ່ າ: ຈລຸ ງັ ສບ ເຊອ້ ທູ່ ສີ າ້ ງຂນຶ້ ມພີ ຽງແຕູ່ 2 ແບບ ຄ: T ແລະ t ແຕູ່ ຖາ້ ເປັນໄປຕາມກດົ ເກນມງັ ແດລແລວ້ ຮູ່ າງກາຍທູ່ ມີ ແີ ບບ Ss ແຊນ (TtSs) ຈະຕອ້ ງສາ້ ງຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ 4 ແບບ ຄ: (TS), (Ts), (tS) ແລະ (ts). ສະຫຸຼບໄດວ້ ູ່ າ: - ຖາ້ ແຊນທູ່ ສີ ະແດງແຕູ່ ລກັ ສະນະນອນຢູ່ ູເທງິ ໂຄໂຼ ມໂຊມເສນັ້ ດຽວກນັ ເມູ່ອສາ້ ງຈຸລງັ ສບເຊອ້ ແຊນທູ່ ີ ສະແດງລກັ ສະນະທງັ ສອງນນັ້ ຈະບູ່ ແໍ ຍກອອກຈາກກນັ . ດູ່ ງັ ນນັ້ , ຈູ່ ງຶ ຖກຖູ່ າຍທອດໄປນາໍ ກນັ ຢູ່ ູສະເໝີ ເພູ່ ນິ ເອນີ້ ວູ່ າ ແຊນສໍາພນັ . - ຖາ້ ແຊນທູ່ ສີ ະແດງແຕູ່ ລກັ ສະນະເປັນອດິ ສະຫຼະຕູ່ ກໍ ນັ ຄ: ນອນຢູ່ ູເທງິ ໂຄໂມໂຊມຕູ່ າງກນັ ເມູ່ອສາ້ ງຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ ແຊນທູ່ ສີ ະແດງລກັ ສະນະທງັ ສອງນນັ້ ຈະແຍກອອກຈາກກນັ ຕາມກດົ ເກນຂອງມງັ ແດລ. 6. ລັກສະນະເພດ, ການກໍານດົ ເພດ ແລະ ການສບເຊອ້ ໄປຕາມໂຄຣໂມໂຊມເພດ 6.1 ລກັ ສະນະເພດ ລກັ ສະນະເພດໝາຍເຖງິ ບນັ ດາລກັ ສະນະ ແລະ ຈດຸ ພເິ ສດທາງກາຍະວພິ າກ ແລະ ສະລິລະວິທະຍາທັງ ພາຍໃນ ແລະ ພາຍນອກຂອງຮູ່ າງກາຍສູ່ ງິ ທູ່ ມີ ຊີ ວີ ດິ ສະແດງອອກ ເພູ່ ອຮບັ ປະກນັ ໃຫແ້ ກູ່ ຂະບວນການຂະຫຍາຍພນັ ແລະ ສບເຊອ້ ສາຍດວ້ ຍເພດໄປຫາແຕູ່ ລະຮູຸ່ນຂອງສູ່ ງິ ທູ່ ມີ ຊີ ວີ ດິ ນນັ້ . ການຈໍາແນກລະຫວູ່ າງເພດຜູ ້ ແລະ ເພດແມູ່ ໃນຈໍາພວກສັດທູ່ ວົ ໄປບູ່ ໍວູ່ າສັດຂັນ້ ຕູ່ ໍາ ແລະ ຂນັ້ ສູງ ເພູ່ ິນ ສາມາດຈໍາແນກໄດດ້ ວ້ ຍ 2 ວທິ ີ ຄ: ເພດຂນັ້ I ແລະ II. ເພດຂນັ້ I ແມູ່ ນລກັ ສະນະຂອງອະໄວຍະວະເພດໃນການຜະລດິ ຈຸລັງສບເຊອ້ ທູ່ ຮີ ັບປະກນັ ໃຫແ້ ກູ່ ການ ປະສມົ ພນັ (Reproductive organe). ເພດຂນັ້ II ແມູ່ ນລກັ ສະນະທູ່ ສີ ະແດງອອກທງັ ພາຍໃນ ແລະ ພາຍນອກຂອງຮູ່ າງກາຍ ແຕູ່ ບູ່ ໍມບີ ດົ ບາດ ໂດຍກງົ ຕູ່ ໍການປະສມົ ພນັ ບາງບດົ ບາດກມໍ ລີ ກັ ສະນະຊູ່ ວຍການປະສມົ ພນັ ແລະ ບາງລກັ ສະນະກບໍ ູ່ ມໍ ບີ ດົ ບາດຫຍງັ ເລຍີ . ລກັ ສະນະເພດຂນັ້ II ສະແດງອອກທາງດາ້ ນຮູບຮູ່ າງ, ສສີ ນັ , ສຽງ ແລະ ອູ່ ນໆ. 47

ຕົວຢູ່ າງ: - ເພດຊາຍມໜີ ວດ, ມເີ ຄາົ , ມສີ ຽງໃຫູ່ ຍ, ກະດູກແຂນໜກັ ກວູ່ າເພດຍງິ ແລະ ອູ່ ນໆ. - ເພດຍງິ ມປີ ະຈໍາເດອນ, ນມົ ຂະຫຍາຍຕວົ ກວູ່ າເພດຊາຍ, ກະດກູ ຊາມໃຫຍູ່ ກວູ່ າເພດຊາຍ ແລະ ອູ່ ນໆ. - ກວາງຕວົ ຜູມ້ ເີ ຂາົ ແລະ ກວາງຕວົ ແມູ່ ບູ່ ໍມເີ ຂາົ . - ນກົ ຕວົ ແມູ່ ມສີ ສີ ນັ ແລະ ຮອ້ ງມູ່ ວນກູ່ ວາຕວົ ຜູ.້ ຄວາມແຕກຕູ່ າງຂອງລກັ ສະນະເພດຂນັ້ II ຂອງເພດຜູ ້ ແລະ ເພດແມູ່ ຂນຶ້ ກບັ ສູ່ ງິ ທູ່ ມີ ຊີ ວີ ິດແຕູ່ ລະຊະນິດ. ບາງຊະນດິ ຈາໍ ແນກໄດງ້ ູ່າຍພຽງແຕູ່ ເຫນັ ກສໍ າມາດຈາໍ ແນກໄດເ້ ພດຜູ ້ ຫຼ ເພດແມູ່ ເຊູ່ ນັ : ໄກູ່ ງວງ, ສງິ ແລະ ອູ່ ນໆ. ແຕູ່ ບາງຊະນດິ ຈໍາແນກໄດຍ້ າກ ເຊູ່ ນັ : ນກົ ກາງແກ, ນກົ ກະທາ ແລະ ອູ່ ນໆ. ການສະແດງອອກເພດຂນັ້ II ບາງຊະນດິ ສດັ ສະແດງອອກຕງັ້ ແຕູ່ ເກດີ , ບາງຊະນດິ ສະແດງອອກໃນໄລຍະເວລາຮູ່ າງກາຍເຕບີ ໃຫູ່ ຍ ແລະ ເປັນໄປຕາມລະດູ ການ. 6.2 ການກໍານດົ ເພດ 6.2.1 ການກໍານົດເພດດວ້ ຍໂຄຣໂມໂຊມ ການກາໍ ນດົ ເພດດວ້ ຍໂຄຣໂມໂຊມ ມຫີ ຼາຍຫກຼັ ການທູ່ ກີ າໍ ນດົ ທູ່ ແີ ຕກຕູ່ າງກນັ ໃນສູ່ ງິ ທູ່ ມີ ຊີ ວີ ດິ ແຕູ່ ລະ ຊະນດິ ລາຍລະອຽດດູ່ ງັ ລູ່ ຸມນ:ີ້ - ໂຄຣໂມໂຊມເພດຂອງຄນົ ແລະ ສດັ ລຽ້ ງລູກດວ້ ຍນມົ ສູ່ ວນຫາຼ ຍເພດຜູແ້ ມູ່ ນ XY ແລະ ເພດແມູ່ ແມູ່ ນ XX. - ໂຄຣໂມໂຊມເພດຂອງແມງກະເບອ້ , ສດັ ເລອຄານ, ສດັ ເຄູ່ ງິ ນາໍ້ ເຄູ່ ງິ ບກົ ແລະ ນກົ ສູ່ ວນຫຼາຍຕົວຜູ ້ ແມູ່ ນ XX ແລະ ຕວົ ແມູ່ ແມູ່ ນ XY. - ໂຄຣໂມໂຊມເພດຂອງຕກັ ແຕນ, ຈູ່ ລີ ູ່ ໍ ຕວົ ຜູແ້ ມູ່ ນ XO ໝາຍວູ່ າ X ມພີ ຽງໂຄຣໂມໂຊມດຽວເທູ່ າົ ນນັ້ ສູ່ ວນຕວົ ແມູ່ ແມູ່ ນ XX. - ເຜງິ້ , ຕູ່ ,ໍ ແຕນ ແລະ ມດົ ບູ່ ໍມໂີ ຄຣໂມໂຊມເພດ, ມພີ ຽງແຕູ່ ໂຄຣໂມໂຊມທາໍ ມະດາ ຕວົ ຜູມ້ ໂີ ຄຣໂມ ໂຊມເປັນແຮພຼອຍ (n=16), ສູ່ ວນຕວົ ແມູ່ ມໂີ ຄຣໂມໂຊມເປັນດພີ ຼອຍ (2n=32). ດູ່ ງັ ນນັ້ , ເຜງິ້ ໂຕແມູ່ ເອນີ້ ວູ່ າ: ຣາ ຊນີ ຈີ ະສາ້ ງຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ ດວ້ ຍການແບູ່ ງຈລຸ ງັ ແບບມໂີ ອຊສິ , ເຮດັ ໃຫໄ້ ດໄ້ ຂູ່ ທູ່ ມີ ຈີ ໍານວນໂຄຣໂມໂຊມ n=16, ຕົວຜູ ້ ສາ້ ງຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ ແບບມໂີ ຕຊສິ ຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ ຜູຈ້ ະມຈີ ໍານວນໂຄຣໂມໂຊມ n=16. ສະນນັ້ , ຖ້າໄຂູ່ ໄດຮ້ ັບການ ປະສມົ ພນັ ຈະມຈີ ໍານວນໂຄຣໂມໂຊມດພີ ຼອຍ (2n=32) ລກູ ເກດີ ມາເປັນຕວົ ແມູ່ , ຖາ້ ໄຂູ່ ບູ່ ໄໍ ດຮ້ ບັ ການປະສົມພນັ ຈະມຈີ ໍານວນໂຄຣໂມໂຊມເປັນແຮພຼອຍ (n=16) ລູກເກດີ ມາຈະເປັນຕວົ ຜູ.້ ວທິ ກີ ານແຜູ່ ເຊອ້ ແບບນເີ້ ອນີ້ ວູ່ າ: ການ ແຜູ່ ເຊອ້ ບລໍ ສິ ຸດ (Pathegenesis). 6.2.2 ການກໍານົດເພດດວ້ ຍວທິ ອີ ູ່ ນ ກ. ແຊນເປັນຕວົ ກາໍ ນດົ ເພດ ຕົວຢູ່ າງ 1: ມນັ ຕນົ້ ແຄຣກີ າປາປາຢາ (Carica Papaya) ມແີ ຊນກໍານດົ ເພດເປັນຊຸ ດ ເອີນ້ ວູ່ າ ມານຕເີ ປິລອານລນິ (Multiple allele) ຄ: M1, M2 ແລະ m. M1 ຄວບຄຸມໃຫເ້ ກດີ ເປັນຕນົ້ ເພດຜູ ້ M2 ຄວບຄຸມໃຫເ້ ກດີ ເປັນຕນົ້ ກະເທຍີ 48

m ຄວບຄຸມໃຫເ້ ກດີ ເປັນຕນົ້ ເພດແມູ່ M1 ແລະ M2 ສາມາດຂູ່ ມົ m. ດູ່ ງັ ນນັ້ , ຕນົ້ ທູ່ ມີ ແີ ຊນ (M1m) ຈະເປັນຕນົ້ ເພດຜູ,້ ຕນົ້ ທູ່ ມີ ແີ ຊນ (M2m) ຈະເປັນຕນົ້ ກະເທຍີ ແລະ ຕນົ້ ທູ່ ມີ ແີ ຊນ (mm) ຈະເປັນຕນົ້ ເພດແມູ່ , ສູ່ ວນຕນົ້ ທູ່ ມີ ແີ ຊນ (M1M1) ແລະ (M2M2) ຈະຕາຍທງັ ໝດົ . ຕົວຢູ່ າງ 2: ຍຸງ (Aedes) ແລະ ຄູເລກັ ສ (Culex) ກໍມກີ ານກາໍ ນດົ ເພດດວ້ ຍການຄວບຄຸມຂອງແຊນຄ ກນັ ເຊູ່ ນັ ໂຕຜູຈ້ ະຢູ່ ູໃນສະພາບເປັນເຊອ້ ຊອດ (Mm) ແລະ ໂຕແມູ່ ຈະຢູ່ ູໃນສະພາບເປັນເຊອ້ ບໍລິສຸ ດເຊູ່ ິງມແີ ບບ ແຊນ(mm). ຂ. ສູ່ ງິ ແວດລອ້ ມເປັນຕວົ ກໍານດົ ເພດ ຢູ່ ູໃນສດັ ເພດຮູ່ ວມຄ: ເຮມີ າຟະລາດດິ (Hermaprodite) ມກີ ານສາ້ ງຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ ຜູ ້ ແລະ ແມູ່ ຢູ່ ູ ໃນ ຕວົ ດຽວກນັ , ຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ ທູ່ ສີ າ້ ງຂນຶ້ ມານນັ້ ຈະເປັນໄຂູ່ (Ovum) ຫຼ ອະສຸ ຈິ (Sperm) ເຊູ່ ິງມນັ ຂນຶ້ ກບັ ສະພາບ ແວດລອ້ ມໃນຮູ່ າງກາຍເປັນອນັ ຕດັ ສນິ . ຕົວຢູ່ າງ: ຫອຍທາກເຮລກິ (Helix) ມກີ ານສາ້ ງໄຂູ່ ແລະ ອະສຸ ຈໃິ ນຕວົ ແກູ່ ຕວົ ດຽວກນັ . ນກີ້ ຍໍ ອ້ ນມປີ ັດໄຈພາຍ ໃນເຊູ່ ນັ ດຽວກນັ ກບັ ຂກີ້ ະເດອນ (Orphryocha). ການກາໍ ນດົ ເພດຂນຶ້ ກບັ ຂະໜາດຂອງສດັ ເຊູ່ ນັ : ຂກີ້ ະເດອນຖາ້ ມີ ຂະໜາດຕວົ ນອ້ ຍຈະສະແດງຄວາມເປັນຕວົ ຜູ ້ ເຊູ່ ງິ ສາມາດຜະລດິ ສະເປີມ (Sperm); ຂກີ້ ະເດອນຕວົ ດຽວກັນນີ້ ເມູ່ອມນັ ເຕບີ ໂຕເຕມັ ໄວແລວ້ ໝາຍຄວາມວູ່ າ ມນັ ມຂີ ະໜາດໃຫູ່ ຍຂຶນ້ ຈະປູ່ ຽນສະພາບຕນົ ເອງເປັ ນຕົວແມູ່ ເຊູ່ ິງ ສາມາດຜະລດິ ໄຂູ່ ໄດ.້ ຍອ້ ນມນັ ສາມາດປັບປູ່ ຽນໜາ້ ທູ່ໄີ ດຕ້ າມຂະໜາດຂອງໂຕເອງຄແນວນັນ້ ຈູ່ ງຶ ຖວູ່ າເປັນການ ປູ່ ຽນແປງສະພາບແວດລອ້ ມພາຍໃນຕວົ ຂກີ້ ະເດອນນນັ້ ເອງ. ນອກຈາກນນັ້ , ປັດຈບຸ ນັ ຍງັ ມເີ ຕກັ ນກິ ອູ່ ນໆທູ່ ມີ ຜີ ນົ ສະທອ້ ນຕູ່ ໍການສະແດງອອກຂອງເພດ ເຊູ່ ັນ: ການ ຕອນ, ການສກັ ຮອກໂມນເຮດັ ໃຫເ້ ພດມລີ ກັ ສະນະກງົ ກນັ ຂາ້ ມ ຫຼ ການຮກັ ສາຮອກໂມນເຮດັ ໃຫອ້ ດັ ຕາສູ່ ວນເພດ ແມູ່ ແລະ ເພດຜູມ້ ກີ ານປູ່ ຽນແປງ. 6.2.3 ການສບເຊອ້ ໄປຕາມໂຄຣໂມໂຊມເພດ X ການສບເຊອ້ ໄປຕາມໂຄຣໂມໂຊມເພດ X ໝາຍເຖິງ ລກັ ສະນະສບເຊອ້ ທູ່ ຄີ ວບຄຸມດວ້ ຍແຊນທູ່ ີມີ ຕາໍ ແໜູ່ ງເທງິ ໂຄຣໂມໂຊມເພດ ເຊູ່ ງິ ຈະຢູ່ ູເທງິ ໂຄຣໂມໂຊມ X ຫຼ Y ແຕູ່ ໂດຍທູ່ ວົ ໄປມກັ ຈະປາກດົ ຢູ່ ູເທິງໂຄຣໂມ ໂຊມ X ຫາຼ ຍກູ່ ວາ. ຕວົ ຢູ່ າງ 1: ການສບເຊອ້ ລກັ ສະນະຕາບອດສີ ເປັນພະຍາດທູ່ ຈີ າໍ ແນກສແີ ດງ ແລະ ສຂີ ຽວບູ່ ໄໍ ດຂ້ ອງຄນົ ທູ່ ສີ ບເຊອ້ ໄປຕາມໂຄຣໂມໂຊມ X. ສມົ ມຸດ: ແຊນ C ກໍານດົ ລກັ ສະນະຕາທາໍ ມະດາ ເປັນແຊນເດູ່ ັນ ແລະ ແຊນ c ກໍານົດລກັ ສະນະ ຕາບອດສເີ ປັນແຊນລບັ ທງັ ສອງເປັນອາແລນກນັ ທູ່ ນີ ອນເທງິ ໂຄຣໂມໂຊມ X, ໂດຍສາມາດຂຽນແບບຮູບ ແລະ ແບບແຊນປາກດົ ອອກດູ່ ງັ ນ:ີ້ 49

ແບບແຊນ ແບບຮູບ ເພດຊາຍ ເພດຍງິ ເປັນພະຍາດບອດສີ XcY XcXc ບູ່ ໍເປັນພະຍາດບອດສີ ແຕູ່ ເປັນຕວົ ນາໍ ສູ່ ງົ ປົກກະຕິ XCY XCXc XCXC ຕົວຢູ່ າງ 2: ພະຍາດເລອດກາ້ ມຍາກ (Hemophilia) ສົມມຸດ: ແຊນ H ກໍານດົ ລກັ ສະນະເລອດປົກກະຕິ ເປັນແຊນເດູ່ ນັ ແຊນ h ກໍານດົ ລກັ ສະນະເລອດກາ້ ມຍາກ ເປັນແຊນລບັ ຄູ່ ູແຕູ່ ງງານ: ພູ່ ໍເປັນພະຍາດ ແມູ່ ປົກກະຕິ (XhY) X (XHXH) ຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ ພູ່ ໍ Xh Y ຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ ແມູ່ (XhXH) (XHY) XH ແບບຮູບ ບູ່ ໍເປັນພະຍາດແຕູ່ ນາໍ ເຊອ້ ລກູ ຊາຍປົກກະຕິ - ໃນກໍລະນລີ ູກຊາຍຂອງເຂາົ ເຈາົ້ ຫາກແຕູ່ ງງານກບັ ຍງິ ບູ່ ໍເປັນພະຍາດ ແຕູ່ ນາໍ ເຊອ້ ເຂົາເຈາົ້ ສາມາດມີ ລກູ ນໍາກນັ ດູ່ ງັ ນ:ີ້ ຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ ພູ່ ໍ XH Y ຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ ແມູ່ Xh XhXH XhY ຍງິ ປົກກະຕິ ສາມາດນໍາເຊອ້ ຊາຍເປັນພະຍາດ XHXH XHY XH ຍງິ ປົກກະຕິ ຊາຍປົກກະຕິ ນອກຈາກບນັ ດາພະຍາດຕູ່ າງໆຄທູ່ ໄີ ດກ້ ູ່ າວມາຂາ້ ງເທງິ ນນັ້ ແລວ້ ຍງັ ມພີ ະຍາດເຟີນນິ ຕຼໂີ ອກາກໂບມດິ (Phenylthriocwrbomide) ຢູ່ ູນາໍ ຄນົ ເຮດັ ໃຫບ້ ູ່ ຮໍ ູລ້ ດົ ຂມົ ແລະ ລກັ ສະນະຕາສຂີ າວຂອງແມງບູດ ເຊູ່ ິງປົ ກກະຕິ ແລວ້ ແມງບູດມຕີ າສແີ ດງ. ຈາກການສະເໜມີ າຂາ້ ງເທງິ ນນັ້ ສາມາດສະຫຸບຼ ໄດວ້ ູ່ າ: - ຖາ້ ລູກຍງິ ເປັນພະຍາດສບເຊອ້ ໄປຕາມໂຄຣໂມໂຊມ X ສູ່ ວນຫຼາຍແມູ່ ນພູ່ ໍເປັນພະຍາດດູ່ ັງກູ່ າວ, ສູ່ ວນແມູ່ ເປັນ ຫຼ ນໍາເຊອ້ . - ຖາ້ ລູກຊາຍເປັນພະຍາດດູ່ ງັ ກູ່ າວແມູ່ ເປັນພະຍາດ ຫຼ ນໍາເຊອ້ ສູ່ ວນພູ່ ບໍ ູ່ ໍເປັນ. - ການສບເຊອ້ ໄປຕາມໂຄຼໂມໂຊມ X ມສີ ະເພາະໃນເພດຍງິ ເທູ່ າົ ນນັ້ ທູ່ ຢີ ູ່ ູໃນພາວະນໍາສູ່ ງົ ເຊອ້ . 6.2.4 ການສບເຊອ້ ໄປຕາມໂຄຣໂມໂຊມເພດ Y ໂຄຣໂມໂຊມ Y ແມູ່ ນໂຄຣໂມໂຊມທູ່ ສີ ະແດງເປັນເພດຊາຍເທູ່ າົ ນນັ້ . ສະນນັ້ , ບູ່ ໍວູ່ າແຊນໃດກໍຕາມທູ່ ີ ນອນຢູ່ ູເທງິ ໂຄຣໂມໂຊມ Y ແມູ່ ນສບເຊອ້ ໄປນາໍ ສະເພາະເພດຊາຍເທູ່ າົ ນນັ້ . ຕົວຢູ່ າງ: ລກັ ສະນະທູ່ ມີ ຂີ ນົ ຢູ່ ູໃບຫູຂອງຊາວອນິ ເດຍ ເຊູ່ ງິ ພບົ ສະເພາະແຕູ່ ເພດຊາຍເທູ່ າົ ນນັ້ , ການສບ 50

ເຊອ້ ແບບນີ້ ຈະເປັນແບບພູ່ ສໍ ູ່ ງົ ໃຫລ້ ູກຊາຍ, ຫຼານຊາຍ, ເຫຼນັ ຕູ່ ໍໆໄປທູ່ ເີ ປັນເພດຊາຍເທູ່ າົ ນນັ້ . 6.2.5 ການສບເຊອ້ ໄປຕາມໂຄຣໂມໂຊມເພດ Y ການກາໍ ນດົ ເພດດວ້ ຍໂຄຣໂມໂຊມໃນນກົ ແຕກຕູ່ າງກບັ ຄນົ ແລະ ສດັ ລຽ້ ງລູກດວ້ ຍນາໍ້ ນມົ ເຊູ່ ນັ : ຕວົ ຜູມ້ ໂີ ຄຣໂມໂຊມ XX, ສູ່ ວນຕວົ ແມູ່ ມໂີ ຄຼໂມໂຊມ XY. ດູ່ ງັ ນນັ້ , ການສະແດງອອກຂອງແຊນຢູ່ ູເທງິ ໂຄຣໂມໂຊມ X ຈູ່ ງຶ ເກດີ ຂນຶ້ ໃນລກັ ສະນະທູ່ ພີ ູ່ ໍຖູ່ າຍທອດໄປໃຫລ້ ກູ ຕວົ ແມູ່ , ສູ່ ວນແມູ່ ຈະຖູ່ າຍທອດໄປໃຫລ້ ກູ ຕວົ ຜູ ້ ແລະ ຕວົ ຜູ ້ ເປັນພາວະຕວົ ນໍາສູ່ ງົ ເຊອ້ . ຕວົ ຢູ່ າງ: ການຖູ່ າຍທອດຂນົ ລາຍຂອງໄກູ່ ພນັ (Barred Plymouth Rock-BPR). ສມົ ມຸດ: ແຊນ B ກໍານດົ ຂນົ ລາຍເປັນແຊນເດູ່ ນັ ແຊນ b ກໍານດົ ຂນົ ແດງ ຫຼ ດໍາ ເປັນແຊນລບັ ກລໍ ະນີ 1: P XBXB XbY ຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ : ຕວົ ຜູຂ້ ນົ ລາຍ ຕວົ ແມູ່ ຂນົ ບູ່ ລໍ າຍ XB Xb, Y F1 XBXb XBY ຕວົ ຜູຂ້ ນົ ລາຍ ຕວົ ແມູ່ ຂນົ ລາຍ ໃນເມູ່ ອປູ່ ອຍໃຫລ້ ູກປະສມົ ພນັ ກນັ ເອງເພູ່ ນິ ສງັ ເກດເຫນັ ຜນົ ປາກດົ ອອກມາ ມລີ າຍລະອຽດດູ່ ງັ ນ:ີ້ F2 XBXB XBXb XBY XbY ຕວົ ຜູຂ້ ນົ ລາຍ ຕວົ ຜູຂ້ ນົ ລາຍ ຕວົ ແມູ່ ຂນົ ລາຍ ຕວົ ແມູ່ ຂນົ ບູ່ ໍລາຍ ກໍລະນທີ ີ 2: PXbXb XBY ຕວົ ຜູຂ້ ນົ ບູ່ ໍລາຍ ຕວົ ແມູ່ ຂນົ ລາຍ XB , Y ຈຸລັງສບເຊອ້ : Xb F1 XBXb XbY ຕວົ ຜູຂ້ ນົ ລາຍ ຕວົ ແມູ່ ຂນົ ບູ່ ລໍ າຍ ໃນເມູ່ ອປູ່ ອຍໃຫລ້ ກູ ປະສມົ ພນັ ກນັ ເອງເພູ່ ນິ ສງັ ເກດເຫນັ ຜນົ ປາກດົ ອອກມາ ເຊູ່ ິງມລີ າຍລະອຽດດູ່ ງັ ລູ່ ຸມນ:ີ້ F2 XBXb XbXb XBY XbY ຕວົ ແມູ່ ຂນົ ບູ່ ໍລາຍ ຕວົ ຜູຂ້ ນົ ລາຍຕວົ ຜູຂ້ ນົ ບູ່ ໍລາຍ ຕວົ ແມູ່ ຂນົ ລາຍ 51

ບດົ ທີ 7 ກໍາມະພນັ ໝວດເລອດ 1. ໝວດເລອດຂອງຄນົ 1.1 ການເຂົາ້ ຄູ່ ູແຊນທູ່ ີຄວບຄຸມໝວດເລອດ-ການໃຫເ້ ລອດ. ການເຂາົ້ ຄູ່ ຂູ ອງແຊນທູ່ ຄີ ວບຄຸມໝວດເລອດ ABO ໝາຍວູ່ າ ໃນເລອດຂອງມະນຸດປະກອບດວ້ ຍສູ່ ວນ ຕູ່ າງໆຄ ສູ່ ວນທູ່ ເີ ປັນຈລຸ ງັ ແລະ ເປັນນາໍ້ ເລອດດູ່ ງັ ນ:ີ້ ສູ່ ວ ນ ທູ່ ີເ ປັນ ຈຸລັງປ ະກ ອ ບ ມີ 3 ຊ ະນິດຄ : ເ ມດັ ເ ລ ອ ດ ແດ ງ ( Erythrocyte), ເ ມັດ ເລ ອ ດ ຂ າ ວ (Leucocyte) ແລະ ເກດັ ເລອດ ຫຼ ເລອດເຫຍູ່ ອ (Thrombocyte). ສູ່ ວນທູ່ ເີ ປັນນໍາ້ ເລອດ (Plasma) ເປັນສູ່ ວນປະສມົ ຂອງທາດໂປຣຕນີ , ອາຊດິ ອາມໂີ ນ, ຄາໂບໄຮເດຼດ, ໄຂມນັ , ເກອແຮູ່ , ຮໍໂມນ, ອງັ ຊມິ ແລະ ພູມຕາ້ ນທານຂອງກ໊າສ. ສໍາລບັ ນາໍ້ ໂປຣຕນິ ທີຢູ່ ູ ໃນນໍ້າເລອດປະກອບມີ ຫຼາຍຊະນິດດວ້ ຍກັນ ຄ: Fibrinogen, ອານຟາ (a), ເ ບຕາ ( b), ກາມາ (γ), globolin, Albumin ແລ ະ Lipoprotein). ເມູ່ອແຍກ Fibrinogen ອອກ ສູ່ ວນທູ່ ີຍງັ ເຫຼອນັນ້ ເພູ່ ິນເອນີ້ ວູ່ າ: ເຊຣອມ (Serum) Serum ປະກອບມີ Enticor ເຊູ່ ງິ ເປັນພູມຕາ້ ນທານຂອງຮູ່ າງກາຍ. ສາໍ ລບັ ຜວິ ເມດັ ເລອດແດງຈະມີ Entigene ເຊູ່ ງິ ເປັນສານຕາ້ ນສູ່ ງິ ແປກປອມ ແລະ ແອນຕີແຊນເປັ ນສານ ປະກອບລະຫວູ່ າງໂປຣຕນິ ແລະ ນໍາ້ ຕານຊະນດິ ຕູ່ າງໆເປັນຈໍານວນຫຼວງຫາຼ ຍ ໂດຍສາມາດແຍກເມດັ ເລອດແດງກບັ ເຊຣອມ ອອກຈາກກນັ ໄດ.້ ສະນນັ້ , ຖາ້ ເອາົ ເມດັ ເລອດແດງຂອງຄນົ ໜູ່ ງຶ ໄປໃສູ່ ອກີ ຄນົ ໜູ່ ງຶ ຈະມຜີ ນົ 2 ທາງຄ ທາງ ໜູ່ ງຶ ເມດັ ເລອດແດງຈະກະຈາຍຕວົ ປົກກະຕໃິ ນ ເຊຣອມນນັ້ ແລະ ອກີ ທາງໜູ່ ງຶ ເມດັ ເລອດແດງຈະລວມຕວົ ກນັ ເປັນ ກອ້ ນແຂງໃນເຊຣອມ ເຊູ່ ງິ ເອນີ້ ປະຕກິ ລິ ຍິ ານວີ້ ູ່ າ Agglutination. ໃນປີ 1901 ທູ່ ານ ກາລງັ ສະເຕເນີ (K. Lanstener) ໄດແ້ ບູ່ ງເລອດຂອງຄນົ ອອກເປັນ 4 ໝວດໂດຍການ ອາໄສປະຕກິ ລິ ຍິ າການກາ້ ມຂອງເມດັ ເລອດແດງ ເຊູ່ ງິ ເກດີ ຈາກອງັ ຕແີ ຊນໃນເມດັ ເລອດແດງ ແລະ ພູມຕາ້ ນທານໃນ ເຊຣອມ. ໃນ 4 ໝວດເລອດມອີ ງົ ປະກອບດູ່ ງັ ຕາຕະລາງລູ່ ຸມນ:ີ້ ໝວດເລອດ ອງົ ປະກອບຂອງເລອດ ປະຕກິ ລິ ຍິ າກບັ ອງັ ຕກີ ໍ AB A Entigene Enticor +- B -+ AB AB ++ O -- BA AB - - AB ປະຕກິ ລິ ຍິ າການກາ້ ມຂອງເລອດເກດີ ຂນຶ້ ໄດຍ້ ອ້ ນອງັ ຕແີ ຊນ ແລະ ອງັ ຕກີ ເໍ ປັນຊະນດິ ດຽວກນັ ເຊູ່ ນັ ອງັ ຕີ ກໍ ແຊນ A ຈະເກດີ ປະຕກິ ລິ ຍິ າກບັ ອງັ ຕກີ ໍ A ແລະ ອງັ ຕແີ ຊນ B ຈະເກດີ ປະຕກິ ລິ ຍິ າກບັ ອງັ ຕກີ ໍ B. ດູ່ ັງນັນ້ , ໃນ ແຕູ່ ລະຄນົ ຈະມອີ ງັ ຕແີ ຊນ ແລະ ອງັ ຕກີ ໍຕູ່ າງຊະນດິ ກນັ . 52

ການໃຫເ້ ລອດກບັ ຄນົ ປູ່ ວຍ ຕອ້ ງຫຼກີ ລຽ້ ງການກາ້ ມຂອງເມດັ ເລອດທູ່ ຈີ ະເກດີ ຂນຶ້ ແລະ ເຮດັ ໃຫຄ້ ນົ ປູ່ ວຍ ເປັນອນັ ຕະລາຍເຖິງຂນັ້ ເສຍຊວີ ດິ ໄດ.້ ສະນນັ້ , ການໃຫເ້ ລອດທູ່ ປີ ອດໄພທູ່ ສີ ຸດຕອ້ ງແມູ່ ນໝວດເລອດຊະນດິ ດຽວ ກນັ ແລະ ກໍລະນຈີ າໍ ເປັນຕູ່ າງໝວດກໄໍ ດ ້ ແຕູ່ ຕອ້ ງປະຕບິ ດັ ດູ່ ງັ ຕາຕະລາງຕູ່ໄໍ ປນ:ີ້ ໝວດເລອດ ການໃຫໝ້ ວດເລອດ ການຮບັ ຈາກໝວດ A A A ແລະ O B B B ແລະ O AB AB ທຸກໆໝວດ O ທຸກໆໝວດ O ສະນນັ້ , ສາມາດສະແດງແຜນວາດການໃຫເ້ ລອດດູ່ ງັ ນ:ີ້ A O AB B ໃນປີ 1925 ທູ່ ານ F. berstienໄດອ້ ະທບິ າຍໝວດເລອດ ABO ຄວບຄຸມດວ້ ຍການເຂາົ້ ເຂາົ້ ຄູ່ ູທູ່ ີເປັນ ອານແລນດວ້ ຍແຊນ 3 ອານແລນຄ: IA ຄວບຄຸມການສງັ ເຄາະອງັ ຕແີ ຊນ A ໃນໝວດເລອດ A IB ຄວບຄຸມການສງັ ເຄາະອງັ ຕແີ ຊນ B ໃນໝວດເລອດ B I ຄວບຄຸມບູ່ ໍມກີ ານສງັ ເຄາະອງັ ຕແີ ຊນ A ແລະ B ໃນໝວດເລອດ O ລະດບັ ການຂູ່ ມົ IAແລະ IB ສະແດງລກັ ສະນະຮູ່ ວມກນັ ແລະ ສາມາດຂູ່ ມົ i (IAແລະ IB>i). ດູ່ ງັ ນນັ້ , ແບບແຊນ ແລະ ແບບຮູບຂອງຄນົ ທູ່ ມີ ໝີ ວດເລອດຕູ່ າງໆສະແດງອອກດູ່ ງັ ນ:ີ້ ແບບຮູບ (Phenotype) ແບບແຊນ (Genotype) A IAIA; IAi B IBIB; IBi AB IAIB O ii ຕົວຢູ່ າງ: ພູ່ ໍມໝີ ວດເລອດ O ແລະ ແມູ່ ມໝີ ວດເລອດ AB ລກູ ຈະມໝີ ວດເລອດໃດແດູ່ ? - ພູ່ ໍມໝີ ວດເລອດ O ຈະມແີ ບບແຊນພຽງ 1 ແບບຄ ii - ແມູ່ ມໝີ ວດເລອດ AB ຈະມແີ ບບແຊນພຽງ 1 ແບບຄ IAIB P = (ii) x (IAIB) ຈລຸ ງັ ສບເຊອ້ = (i) (IA)(IB) F1 = (IAi), (IBi) 53

1.2 ຄວາມຖູ່ ີຂອງແບບແຊນ ແລະ ແບບຮູບໃນໝວດເລອດ ຫກຼັ ການກູ່ ຽວກບັ ການວເິ ຄາະໂຄງສາ້ ງທາງກາໍ ມະພນັ ຂອງປະຊາກອນ ແມູ່ ນການຄໍານວນຄູ່ າຄວາມຖູ່ ີ ຂອງແບບແຊນ ແລະ ຄວາມຖູ່ ຂີ ອງແບບຮູບພາຍໃນແຊນດຽວກນັ . ຕວົ ຢູ່ າງ: ໃນປະຊາກອນຄນົ ມແີ ຊນຄວບຄຸມໝວດເລອດລະບບົ M-N ເຊູ່ ງິ ຄວບຄຸມດວ້ ຍອານແລນ M ແລະ N ໃນໂລກດັ ດຽວກນັ ຂອງໂມເລກູນໂຄຣໂມໂຊມ. ອານແລນທງັ ຄູ່ ູມລີ ກັ ນະສະແດງຄວາມເດູ່ ນັ ຮູ່ ວມກັນ (Codominance) ເຊູ່ ງິ ປາກດົ ເປັນໝວດເລອດ 3 ຊະນດິ ຄ: ໝວດ M ມແີ ບບແຊນ MM, ໝວດ MN ມແີ ບບ ແຊນ MN ແລະ ໝວດ N ມແີ ບບແຊນ NN. ສົມມຸດ 1: ປະຊາກອນໜູ່ ງຶ ມສີ ະມາຊກິ 300 ຄນົ , ມໝີ ວດເລອດ M ຈໍານວນ 108 ຄນົ , ມໝີ ວດເລອດ MN ຈາໍ ນວນ 144 ຄນົ ແລະ ມໝີ ວດເລອດ N ຈໍານວນ 48 ຄນົ ເມູ່ອຄາໍ ນວນຄວາມຖູ່ ຂີ ອງອານແລນ M ແລະ N ໃນ ປະຊາກອນນມີ້ ວີ ທິ ຄີ : - ແຊນພູນຂອງປະຊາກອນທງັ ໝດົ = 300 x 2 = 600 - ອານແລນ M ຈາກຄນົ ທູ່ ມີ ໝີ ວດເລອດ M = 108 x 2 = 216 - ອານແລນ M ຈາກຄນົ ທູ່ ມີ ໝີ ວດເລອດ MN = 144 ສະຫຸຼບໄດວ້ ູ່ າ: = 216 + 144 = 360 - ອານແລນ M ມແີ ຊນພູນ - ອານແລນ N ມແີ ຊນພູນ = (48x 2) + 144 =240 - ຄວາມຖູ່ ຂີ ອງອານແລນ M 360 = 360 = 0.6 = 600 - ຄວາມຖູ່ ຂີ ອງອານແລນ N = 240 = 0.4 = 240 600 - ຄວາມຖູ່ ີຂອງອານແລນ M ແລະ N = 0.6 + 0.4 = 1 - ຄວາມຖູ່ ີຂອງແຊນ MM = 108 = 0.36 = (0.6)2 - ຄວາມຖູ່ ີຂອງແຊນ MN = 144 = 0.48 = (2 x 0.6 x 0.4) - ຄວາມຖູ່ ຂີ ອງແຊນ NN = 48 = 0.16 = (0.4)2 ສະນນັ້ , ເຫນັ ວູ່ າຄວາມຖູ່ ຂີ ອງແຊນຂນຶ້ ກບັ ຄວາມຖູ່ ີຂອງອານແລນ, ອດັ ຕາສູ່ ວນຄວາມຖູ່ ີຂອງແຊນ ໃນປະຊາກອນຕວົ ຈງິ ບູ່ ໍເທູ່ າົ ກບັ 1:2:1 ເນູ່ ອງຈາກວູ່ າຄູ່ ູຜວົ ເມຍບູ່ ໍຈາໍ ເປັນຈະແມູ່ ນ MN X MN ເຊູ່ ິງມນັ ອາດເປັນ MM X MM, MM X MN, MM X NN, MN X MN, MN X NN ແລະ NN X NN. ສມົ ມຸດ 2: ປະຊາກອນໜູ່ ງຶ ມສີ ະມາຊກິ 700 ຄນົ , ອານແລນ M ເພູ່ ນິ ພບົ ວູ່ າມໝີ ວດເລອດ MN ຈໍານວນ 270 ຄນົ ແລະ ອານແລນ N ມໝີ ວດເລອດ NN ຈໍານວນ 98 ຄນົ ເມູ່ອຄໍານວນຄວາມຖູ່ ີຂອງອານແລນ M ແລະ N ໃນປະຊາກອນນມີ້ ວີ ທິ ຄີ : - ແຊນພູນຂອງປະຊາກອນທງັ ໝດົ = 300 X 2 = 600 - ອານແລນ M ຈາກຄນົ ທູ່ ມີ ໝີ ວດເລອດ M = 108 X 2 = 216 - ອານແລນ M ຈາກຄນົ ທູ່ ມີ ໝີ ວດເລອດ MN = 144 54

ແ ກ :້ 1. ຊອກຫາອານແລນ M ທູ່ ມີ ໝີ ວດເລອດ MM ມຄີ : - ອານແລນ M ທູ່ ມີ ໝີ ວດເລອດ MM = 700 - (270+98) = 332 ສະນນັ້ , ຄວາມຖູ່ ີຂອງອານແລນ M ແລະ N ໃນປະຊາກອນນມີ້ ດີ ູ່ ງັ ນ:ີ້ - ແຊນພູນຂອງປະຊາກອນທງັ ໝດົ = 700 x 2 = 1,400 - ອານແລນ M ຈາກຄນົ ທູ່ ມີ ໝີ ວດເລອດ MM = 332 x 2 = 664 - ອານແລນ M ຈາກຄນົ ທູ່ ມີ ໝີ ວດເລອດ MN = 270 - ອານແລນ N ຈາກຄນົ ທູ່ ມີ ໝີ ວດເລອດ NN = 98 ສະຫຸຼບໄດວ້ ູ່ າ: = 664 + 270 = 934 - ອານແລນ M ມແີ ຊນພູນ = (98x 2) + 270 =466 - ອານແລນ N ມແີ ຊນພູນ - ຄວາມຖູ່ ີຂອງອານແລນ M = 934 = 0.7 = 934 1,400 - ຄວາມຖູ່ ຂີ ອງອານແລນ N = 466 = 0.3 = 466 1,400 - ຄວາມຖູ່ ຂີ ອງອານແລນ M ແລະ N = 0.7 + 0.3 = 1 - ຄວາມຖູ່ ຂີ ອງແຊນ MM = 332 = 0.49 = (0,7)2 - ຄວາມຖູ່ ຂີ ອງແຊນ MN = 270 = 0.42 = (2 x 0.7 x 0.3) - ຄວາມຖູ່ ຂີ ອງແຊນ NN = 98 = 0.09 = (0.3)2 ໃນປີ ຄ.ສ 1927 ທູ່ ານ K. Lanstener ແລະ ທູ່ ານ P. Levine ຄົນ້ ພົບອັງຕີແຊນ (Entigene) ຊະນດິ ໃໝູ່ ໃນມະນດຸ ຄອງັ ຕແີ ຊນ M ແລະ N ແຕູ່ ບູ່ ໍພບົ ອງັ ຕກີ ໍ (Enticorp) M ແລະ N ໃນຮູ່ າງກາຍຂອງມະນຸດ ແລະກໍບູ່ ສໍ າມາດສງັ ເຄາະອງັ ຕກີ ໍ M ແລະ N ໄດ ້ ເຖງິ ວູ່ າມອີ ງັ ຕແີ ຊນມາກະຕຸນ້ ກຕໍ າມ. ສະນນັ້ , ໝວດເລອດ MN ຈູ່ ງິ ບູ່ ໍມຄີ ວາມສາໍ ຄນັ ໃນການສູ່ ງົ ເລອດ ເນູ່ ອງຈາກມນັ ບູ່ ໍເກດີ ປະຕກິ ລິ ຍິ າການກາ້ ມຂອງເມດັ ເລອດແດງ. ສາໍ ລບັ ອງັ ຕີ ກໍ (Enticorp) M ແລະ N ທູ່ ນີ ໍາມາທດົ ສອບໝວດເລອດຂອງມະນຸດ ແມູ່ ນໄດມ້ າຈາກການສດີ ເລອດຂອງມະນດຸ ເຂາົ້ ກະຕູ່ າຍ, ກະຕູ່ າຍຈະສາ້ ງອງັ ຕກີ ຂໍ ນຶ້ ມາ ເມູ່ອນາໍ ເອາົ ອງັ ຕກີ ທໍ ູ່ ກີ ະຕູ່ າຍສາ້ ງຂນຶ້ ມາ ໄປທົດສອບກັບເລອດຂອງ ມະນຸດ ກໍສາມາດແບູ່ ງເລອດຂອງມະນດຸ ອອກເປັນ3 ໝວດຄ: - ໝວດເລອດ M ຈະເກດີ ປະຕກິ ລິ ຍິ າກບັ ອງັ ຕກີ ໍ M. - ໝວດເລອດ N ຈະເກດີ ປະຕກິ ລິ ຍິ າກບັ ອງັ ຕກີ ໍ N. - ໝວດເລອດ MN ຈະເກດີ ປະຕກິ ລິ ຍິ າກບັ ອງັ ຕກີ ໍ M ແລະ N. ລກັ ສະນະໝວດເລອດ MN ຄວບຄຸມດວ້ ຍແຊນ 1 ຄູ່ ູຄ LM ຄວບຄຸມການສງັ ເຄາະອງັ ຕແີ ຊນ M ໃນ ໝວດເລອດ M ແລະ LN ຄວບຄຸມການສງັ ເຄາະອງັ ຕແີ ຊນ N ໃນໝວດເລອດ N. ແຊນ LM ແລະ LN ສະແດງ ລກັ ສະນະເດູ່ ນັ ຮູ່ ວມກນັ Genecodominant. ດູ່ ງັ ນນັ້ , ຄນົ ທູ່ ມີ ໝີ ວດເລອດ M, N ແລະ MN ຈະມແີ ບບແຊນ ດູ່ ງັ ນ:ີ້ 55

ແບບຮູບ ແບບແຊນ ໝວດ M LMLM ໝວດ N LNLN ໝວດ MN LMLN 2. ອົງປະກອບ Rh ໃນເລອດຄນົ ລະບບົ ເລອດ Rh ບູ່ ມໍ ອີ ງັ ຕກີ ໍ (Enticorp) ເກດີ ຂນຶ້ ເອງຕາມທາໍ ມະຊາດຄກບັ ເລອດໃນລະບບົ ABO, ຄົນມີ ອງັ ຕແີ ຊນ Rh ທູ່ ເີ ຫຍອ້ ຫຸມ້ ເມດັ ເລອດແດງຈະບູ່ ມໍ ອີ ງັ ຕກີ ໍ Rh ໃນນາໍ້ ເລອດ (Plasma) ຄນົ ພວກນມີ້ ີ Rh+, ສູ່ ວນ ຄນົ ທູ່ ມີ ີ Rh- ຈະບູ່ ໍມອີ ງັ ຕີແຊນ Rh ໃນເມດັ ເລອດແດງ ແລະ ກໍຈະບູ່ ໍມອີ ງັ ຕີກໍ Rh ສະນນັ້ , ການໃຫເ້ ລອດ ນອກຈາກຄາໍ ນງຶ ເຖງິ ໝວດເລອດລະບບົ ABO ຍງັ ຕອ້ ງຄາໍ ນງຶ ເຖງິ ປັດໄຈ Rh. ຜູຮ້ ບັ ເລອດມີ Rh- ຖາ້ ຮບັ ເລອດ Rh+ ຮູ່ າງກາຍຈະສາ້ ງອງັ ຕກີ ໍ Rh ຂນຶ້ ມາ ຖາ້ ມກີ ານໃຫເ້ ລອດຄງັ້ ທີ 2 ອງັ ຕີກໍ Rh ຈະຕູ່ ຕໍ າ້ ນອງັ ຕແີ ຊນ Rh ຈະພາໃຫເ້ ກດີ ອນັ ຕະລາຍແກູ່ ຄວາມຕາຍໄດ.້ ກລໍ ະນຜີ ູຍ້ ງິ ຫາກມີ Rh- ຕງັ້ ຄນັ ໄດລ້ ກູ ມີ Rh+ ຖາ້ ມອີ າການຜດິ ປົກກະຕເິ ລກັ ໜອ້ ຍ ເລອດເດັກທູ່ ີມີ Rh+ ເລດັ ລອດເຂາົ້ ສູ່ ູລະບບົ ເລອດຂອງແມູ່ ເລອດແມູ່ ຈະສາ້ ງອງັ ຕກີ ໍ Rh ຂນຶ້ ຈະເກດີ ອນັ ຕະລາຍຕູ່ ໍລກູ ຄນົ ຕູ່ ໄໍ ປໄດ.້ ຕາຕະລາງ: Rh ບູ່ ໍມອີ ງັ ຕກີ ໍ Rh ມີ Rh+ ຄນົ ມອີ ງັ ຕແີ ຊນ Rh ຄນົ ບູ່ ມໍ ມີ ອີ ງັ ຕແີ ຊນ Rh ບູ່ ໍມອີ ງັ ຕກີ ໍ Rh ມີ Rh- ແຜນວາດການໃຫເ້ ລອດ ໃຫໄ້ ດ ້ Rh+ Rh- ໃຫໄ້ ດ ້ ໃຫໄ້ ດ ້ Rh- Rh+ 56

ເອກະສານອາ້ ງອີງ ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ, ແບບຮຽນ ວຊິ າ ຊີວະສາດ 1, ພິມທູ່ ີ Nhan Dan Printing House HCMC, ປີ 2008. ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ, ແບບຮຽນ ວຊິ າ ຊວີ ະສາດ 4, ພິມທູ່ ີ Nhan Dan Printing House HCMC, ປີ 2009. ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ, ແບບຮຽນ ວຊິ າ ຊວີ ະສາດພນ້ ຖານ II, ພມິ ທູ່ ລີ ດັ ວສິ າຫະກດິ ໂຮງພມິ ສກຶ ສາ, ປີ 1998. ມະຫາວທິ ະຍາໄລສຸ ໂຂໄທທໍາມະຊາດສາຂາວຊິ າສກຶ ສາສາດ, ວຊິ າ ວທິ ະຍາສາດຊວີ ະພາບກາຍະພາບ 1, ພມິ ທູ່ ີ ຫາ້ ງ ຫຸນ້ ສູ່ ວນຈໍາກດັ ໂຮງພມິ ຍູໄນເຕດໂປຣດກັ ຊູ່ ນັ , ພ.ສ 2525. ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ, ແບບຮຽນ ວຊິ າ ຊວີ ະສາດ ມ.7, ພມິ ທູ່ ບີ ລໍ ສິ ດັ ລດັ ວສິ າຫະກດິ ໂຮງພມິ ສກຶ ສາ, ປີ 2011. ວາວ ທູ່ ໍ ສະແຕນເລດ. ໂຄຣໂມໂຊມ. Retrieved October 19, 2016, from www.thaibiotech.info › chromosome 57

ລະບບົ -ພາກຮຽນ ໂຄງຮູ່ າງຫຼັກສູດລາຍວຊິ າ ຊູ່ ວຊິ າ : ກໍາມະພນັ ວທິ ະຍາ ຫຼກັ ສູດສາ້ ງຄູມດັ ທະຍມົ ລະບບົ 12+4 ລະຫັດວຊິ າ: 0904704 ລະບບົ 4 ປີ ພາກຮຽນ ທີ 1 ປີ 4 ຈໍານວນຊູ່ ວົ ໂມງ 96 ຊູ່ ວົ ໂມງ ຈໍານວນໜູ່ ວຍກດິ 4(2-4-0) ອະທບິ າຍໜູ່ ວຍ ວຊິ ານມີ້ ີ 4 ໜູ່ ວຍກດິ ໃນນນັ້ ມີ 2 ຊູ່ ວົ ໂມງຮຽນທດິ ສະດຕີ ູ່ ໍ 1ອາທດິ ໃນ 16 ອາທດິ , 4 ຊູ່ ວົ ກດິ ໂມງ ແມູ່ ນພາກປະຕບິ ດັ ຕວົ ຈງິ ໃນຫອ້ ງຮຽນຕູ່ ໍ 16 ອາທດິ , ລວມທງັ ໝດົ 96 ຊູ່ ວົ ໂມງ ຈດຸ ປະສງົ ເມູ່ ອຮຽນຈບົ ວຊິ ານແີ້ ລວ້ ນກັ ສກຶ ສາສາມາດ ເນອ້ ໃນ  ອະທບິ າຍໄດກ້ ູ່ ຽວກບັ ລກັ ສະນະທາງກາໍ ມະພນັ ການດາໍ ເນນີ ການ  ບອກໄດກ້ ນົ ໄກການຖູ່ າຍທອດທາງກໍາມະພນັ ແລະ ແກບ້ ດົ ເຝິກຫດັ ສອນ  ອະທບິ າຍໄດຄ້ ວາມສໍາຄນັ ແລະ ບດົ ບາດຂອງ DNA ແລະ RNA ນາໍ ຄວາມຮູ ້ ແຜນການສອນ ເພູ່ ອປະກອບການສດິ ສອນຊນັ້ ມດັ ທະຍມົ ແລະ ສກຶ ສາຄນົ້ ຄວ້ າໃນຂນັ້ ຕູ່ ໍໄປ ອາທດິ ທ1ີ ວຊິ ານສີ້ ກຶ ສາກູ່ ຽວກບັ : ຄວາມຮູພ້ ນ້ ຖານຂອງການຖູ່ າຍທອດກໍາມະພນັ , ບດົ ບາດຂອງ ອາທດິ ທ2ີ DNA ແລະ RNA ກນົ ໄກການຖູ່ າຍທອດກາໍ ມະພນັ ວຊິ ານຈີ້ ດັ ການຮຽນການສອນຢູ່ ູ 16 ອາທດິ , ມີ 9 ບດົ ໃນແຕູ່ ລະບດົ ມຫີ ວົ ຂໍຍ້ ູ່ ອຍເພູ່ ອຈະ ສອນໃນແຕູ່ ລະອາທດິ , ໂດຍໃຊຫ້ ກຼັ ການ ແລະ ວທິ ສີ ອນປະສມົ ປະສານຄ: ການບນັ ຍາຍ, ສນົ ທະນາ, ແກບ້ ດົ ເຝິກຫດັ ແລະ ລາຍງານ. ບດົ ທ1ີ ພນ້ ຖານວດັ ຖຸ ແລະ ກນົ ໄກການຖູ່ າຍທອດ ລກັ ສະນະທາງກໍາມະພນັ 1. ໂຄຣໂມໂຊມ 2. ການແບູ່ ງຕວົ ຂອງຈລຸ ງັ 2.1 ຄວາມໝາຍຂອງການແບູ່ ງຈລຸ ງັ 2.2 ການແບູ່ ງຈລຸ ງັ ແບບອາມໂີ ຕຊສິ (Amitoses) ບດົ ທ1ີ (ຕູ່ ໍ) ພນ້ ຖານວດັ ຖຸ ແລະ ກນົ ໄກການຖູ່ າຍທອດ ລກັ ສະນະທາງກໍາມະພນັ 2.3 ການແບູ່ ງແບບມໂີ ຕຊສິ (Mitoses) 2.4 ການແບູ່ ງຈລຸ ງັ ໂດຍທາງກງົ (Meioses) 58

ອາທດິ ທ3ີ ບດົ ທ1ີ (ຕູ່ ໍ) ພນ້ ຖານວດັ ຖຸ ແລະ ກນົ ໄກການຖູ່ າຍທອດ ອາທດິ ທ4ີ ອາທດິ ທ5ີ ລກັ ສະນະທາງກາໍ ມະພນັ 3. ອາຊດິ ນຸຍຼ ເກຼອກິ ອາທດິ ທ6ີ 4. ການສງັ ເຄາະໂປຣຕນີ ຂອງ ADN ອາທດິ ທ7ີ ກດິ ຈະກາໍ ປະຈໍາບດົ : ອາທດິ ທ8ີ ການສອນບດົ ນໃີ້ ຊກ້ ານສອນແບບອະທບິ າຍ, ສນົ ທະນາ, ແບູ່ ງກູ່ ຸມຄນົ້ ຄວ້ າ ບດົ ທີ 2 ພນ້ ຖານວດັ ຖຸການສບຶ ເຊອ້ 1. ແຊນ ແລະ ໂຄຣໂມໂຊມ 1.1 ຮູບຮູ່ າງ, ລກັ ສະນະ ແລະ ຈໍານວນໂຄຼໂມໂຊມ 1.2 ໂຄໂຼ ມໂຊມຂອງຄນົ 2. ໂຄງປະກອບສາ້ ງ ແລະ ບດົ ບາດທາງໃນການສບຶ ເຊອ້ ຂອງ DNA ແລະ RNA 2.1 ໂຄງປະກອບສາ້ ງ DNA ແລະ RNA 2.2 ອງົ ປະກອບທາງເຄມຂີ ອງ DNA ແລະ RNA 2.3 ໂຄງສາ້ ງ DNA 2.4 ບດົ ບາດໃນການສບເຊອ້ ຂອງ DNA ແລະ RNA ກດິ ຈະກໍາປະຈໍາບດົ : ການສອນບດົ ນໃີ້ ຊແ້ ບບສນົ ທະນາ, ມອບວຽກໃຫນ້ ກັ ສກຶ ສາຄນົ້ ຄວ້ າ(ຂໍ້ 2) ນໍາພານກັ ສກຶ ສາ ຜະລດິ ໂຄງສາ້ ງຈໍາລອງຂອງ DNA ບດົ ທີ 3 ໂຄຣໂມໂຊມກບັ ຢີນ 1. ການຄວບຄຸມລກັ ສະນະທາງກໍາມະພນັ ດວ້ ຍກູ່ ຸມຢີນ ບດົ ທີ 3(ຕູ່ ໍ) ໂຄຣໂມໂຊມກບັ ຢີນ 2. ຢີນໃນໂອໂຕໂຊມ ແລະ ຢີນໃນໂຄຣໂມໂຊມເພດ 2.1. ຢິນໃນໂອໂຕໂຊມ 2.2. ຢີນໃນໂຄຣໂມໂຊມເພດ ບດົ ທີ 3(ຕູ່ ໍ) ໂຄຣໂມໂຊມກບັ ຢີນ 3. ຄວາມຜດິ ປົກກະຕຂິ ອງໂຄຣໂມໂຊມ ກດິ ຈະກໍາປະຈໍາບດົ : ການສອນບດົ ນໃີ້ ຊກ້ ານສອນແບບສນົ ທະນາ, ຄນົ້ ຄວ້ າເປັນກູ່ ຸມ ລາຍງານບຸກຄນົ , ມອບ ວຽກໃຫນ້ ກັ ສກຶ ສາຂຽນບດົ ລາຍງານ(ຂໍ້ 3) 59

ອາທດິ ທ9ີ ບດົ ທີ 4 ອາທດິ ທ1ີ 0 ອາທດິ ທ1ີ 1 ກດົ ເກນການປູ່ ຽນໃໝູ່ ອາທດິ ທ1ີ 2 1. ການປູ່ ຽນໃໝູ່ ທໍາມະດາ ອາທດິ ທ1ີ 3 2. ການປູ່ ຽນໃໝູ່ ທູ່ ເີ ກດີ ຈາກການຮຽງໝູ່ ໃູ ໝູ່ ຂອງແຊນ ອາທດິ ທ1ີ 4 ອາທດິ ທ1ີ 5 ບດົ ທີ 4 (ຕູ່ )ໍ ກດົ ເກນການປູ່ ຽນໃໝູ່ 3. ການປູ່ ຽນໃໝູ່ ກະໂດດຂນັ້ ກດິ ຈະກາໍ ປະຈໍາບດົ : ການສອນບດົ ນໃີ້ ຊກ້ ານສອນແບບສນົ ທະນາ, ນາໍ ພານກັ ສກຶ ສາແກບ້ ດົ ເຝິກຫດັ ກູ່ ຽວກບັ ກດົ ເກນການປູ່ ຽນໃໝູ່ . ບດົ ທີ 5 ກດົ ເກນການສບຶ ເຊອ້ ຂອງມງັ ແດລ 1. ປະຫວດັ ຄວາມເປັນມາການຄນົ້ ຄວາ້ ຂອງມງັ ແດລ ບດົ ທີ 5 (ຕູ່ )ໍ ກດົ ເກນການສບຶ ເຊອ້ ຂອງມງັ ແດລ 2. ຄວາມໝາຍຄາໍ ສບັ ກາໍ ມະພນັ 3. ກດົ ເກນການຖູ່ າຍທອດລກັ ສະນະກາໍ ມະພນັ 4. ບາງຕວົ ຢູ່ າງພະຍາດທູ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ໃນໂຄໂຼ ມໂຊມເພດ ກດິ ຈະກໍາປະຈາໍ ບດົ : ການສອນບດົ ນໃີ້ ຊກ້ ານສອນແບບສນົ ທະນາ, ນໍາພານກັ ສກຶ ສາ ຄດິ ໄລູ່ (ແກບ້ ດົ ເຝິກຫດັ ກູ່ ຽວກບັ ການປະສມົ ພນັ 1 ຄູ່ ູລກັ ສະນະ, ການປະສມົ ພນັ ລະຫວູ່ າງຮູ່ າງກາຍທູ່ ມີ ີ 2 ຄູ່ ູ ລກັ ສະນະ) ບດົ ທີ 6 ການຖູ່ າຍທອດລກັ ສະນະທາງກາໍ ມະພນັ ທູ່ ບີ ູ່ ໍເປັນໄປ ຕາມກດົ ເກນຂອງມງັ ແດລ 1. ການຖູ່ າຍທອດແຊນໃນກລໍ ະນີ ແຊນເດູ່ ນັ ບູ່ ໍສມົ ບູນ 2. ການຖູ່ າຍທອດລກັ ສະນະເດູ່ ນັ ພເິ ສດ ບດົ ທີ 6 (ຕູ່ )ໍ ການຖູ່ າຍທອດລກັ ສະນະທາງກາໍ ມະພນັ ທູ່ ບີ ູ່ ໍເປັນໄປ ຕາມກດົ ເກນຂອງມງັ ແດລ 3. ພະຫຸອາແລນ 4. ພະຫຸແຊນ 5. ແຊນສໍາພນັ ບດົ ທີ 6 (ຕູ່ )ໍ ການຖູ່ າຍທອດລກັ ສະນະທາງກໍາມະພນັ ທູ່ ບີ ູ່ ໍເປັນໄປ ຕາມກດົ ເກນຂອງມງັ ແດລ 6. ລກັ ສະນະເພດ,ການກາໍ ນດົ ເພດ ແລະ ການສບຶ ເຊອ້ ໄປຕາມ ໂຄຣໂມໂຊມເພດ 60

ກດິ ຈະກໍາປະຈາໍ ບດົ : ການສອນບດົ ນໃີ້ ຊກ້ ານສອນແບບສນົ ທະນາ, ໃຫບ້ ດົ ເຝິກຫດັ ,ມອບວຽກໃຫນ້ ກັ ສກຶ ສາແກ ້ ບດົ ເຝິກຫດັ ກູ່ ຽວກບັ ການຖູ່ າຍທອດກາໍ ມະພນັ ທູ່ ບີ ູ່ ເໍ ປັນໄປຕາມກດົ ເກນຂອງເມງເດລ ອາທດິ ທ1ີ 6 ບດົ ທີ 7 ການຕລີ າຄາ ເອກະສານອາ້ ງອງິ ກໍາມະພນັ ໝວດເລອດ ຜູຂ້ ຽນ 1. ໝວດເລອດຂອງຄນົ 2. ອງົ ປະກອບ Rh .ໃນເລອດຄນົ ກດິ ຈະກາໍ ປະຈາໍ ບດົ : ການສອນບດົ ນໃີ້ ຊກ້ ານສອນແບບສນົ ທະນາ, ມອບວຽກໃຫນ້ ກັ ສກຶ ສາຂຽນໝວດແຊນ ຂອງໝວດເລອດ ແລະ ນໍາພາແກ(້ ບດົ ເຟກິ ຫດັ )  ຮູ່ ວມຮຽນ 10%  ກດິ ຈະກາໍ ບຸກຄນົ 10%  ກດິ ຈະກໍາກູ່ ຸມ 10%  ສອບຍູ່ ອຍ 10%  ສອບເສງັ ກາງພາກ 20%  ສອບເສງັ ທາ້ ຍພາກ 40% 1. ແບບຮຽນຊວີ ະວທິ ະຍາ ຊນັ້ ມດັ ທະຍມົ ສກຶ ສາປີທ7ີ (ສະບບັ ຊູ່ ວົ ຄາວ), ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ສະຖາບນັ ຄນົ້ ຄວ້ າວທິ ະຍາສາດ, 2011. 2. ວຈິ ດິ ລາໍ ໄຊ ແລະ ບຸນທບົ ພະໄຊສມົ ບດັ ເອກະສານປະກອບການຮຽນ-ການສອນວຊິ າ ກໍາມະພນັ ວທິ ະຍາ ສາໍ ລບັ ນກັ ສກຶ ສາປີທ3ີ ພາກວຊິ າຊວີ ະວທິ ະຍາ. 3. ປີຣຊາ ສຸທາໍ ພນິ ດິ ແລະ ນງົ ລກັ ສຸທາໍ ພນິ ດິ ຊວີ ະວທິ ະຍາ2 ພມິ ຄງັ້ ທ2ີ ສາໍ ນກັ ພມິ ຈລຸ າ ລງົ ກອນມະຫາວທິ ະຍາໄລ, 2540. ອາຈານ ຈນັ ທະມາລາ ສຸທາໍ ມະວງົ ວທິ ະຍາໄລຄູບາ້ ນເກນິ , ໂທລະສບັ 020 22422864 E-mail: [email protected] ອາຈານ ນາງ ສຸລພິ ອນ ສວີ ໄິ ຊ ທູ່ ວີ ທິ ະຍາໄລຄສູ າລະວນັ E-mail: [email protected] 61

62

63

64

65

66