DQ นางสาวอภิชญา ใจตรง

รายงาน เร่ือง ความฉลาดทางดิจทิ ัล (DQ: Digital Intelligence Quotient) จดั ทำโดย นางสาว อภชิ ญา ใจตรง 634110030 คบ.2 สงั คมศกึ ษา หมู่1 เสนอ อาจารย์ สธุ ิดา ปรชี านนท์ รายงานน้ีเปน็ สว่ นหนึ่งของรายวิชานวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศเพอื่ การส่อื สาร การศึกษา PC62506 ภาคเรียนที1่ ปีการศกึ ษา 2564

คำนำ ความฉลาดทางดิจทิ ัล ตอ้ งมคี วามสามารถในการใช้อินเทอรเ์ น็ตในการบรหิ ารจัดการ ควบคุม กำกบั ตน รู้ ผดิ รูถ้ กู และรเู้ ทา่ ทนั เป็นบรรทัดฐานในการใช้เทคโนโลยดี จิ ิทัลอย่างเหมาะสม มีความรับผิดชอบ เรยี นรู้ที่จะใช้ เทคโนโลยอี ย่างชาญฉลาด และปลอดภัย พลเมืองดจิ ทิ ลั จงึ ตอ้ งตระหนักถึงโอกาสและความเส่ยี งในโลกดิจทิ ัล เขา้ ใจถงึ สิทธิและความรับผดิ ชอบในโลกออนไลน์ ทกุ ประเทศได้รับการศึกษาดา้ นทกั ษะพลเมืองดจิ ิทัลทม่ี ีคุณภาพ และใชช้ ีวิตบนโลกออนไลน์อย่างปลอดภยั ด้วยความกา้ วหน้าของเทคโนโลยสี มยั ใหม่ ความฉลาดทางดจิ ิทลั เป็น กรอบแนวคดิ ท่คี รอบคลมุ ของความสามารถทางเทคนิคความรคู้ วามเข้าใจและความคิดทางสังคมทม่ี พี น้ื ฐานอยใู่ น คา่ นยิ มทางศีลธรรมที่ช่วยใหบ้ ุคคลที่จะเผชญิ กับความท้าทายทางดิจทิ ลั หวั ข้อจะมีดงั นี้ ความฉลาดทางดจิ ิทัล มสี ามระดับ 8 ด้าน และ 24 สมรรถนะทป่ี ระกอบดว้ ย ความรู้ ทักษะ ทศั นคตแิ ละคา่ นยิ ม โดยบทความนจี้ ะกล่าวถงึ ทักษะ 8 ดา้ นของความฉลาดดิจทิ ลั ในระดบั พลเมอื งดิจทิ ัล ซ่ึงเป็นความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ิทลั และสือ่ ในรูปแบบทปี่ ลอดภัยรบั ผดิ ชอบ และมีจรยิ ธรรม หวงั วา่ รายงานเล่มนี้จะเป็นประโยชน์ต่อการศึกษาไดอ้ ยา่ งเข้าใจ เพอ่ื ใชใ้ นการหาข้อมลู ศกึ ษาหาความรู้ เพ่ิมเตมิ ไดจ้ ากรายงานเล่มน้ี ผจู้ ดั ทำ นางสาว อภิชญา ใจตรง

สารบัญ หนา้ 5 เรื่อง 6 ทักษะในการรกั ษาอัตลกั ษณ์ที่ดขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) 7 ทักษะในการรกั ษาข้อมลู ส่วนตวั (Privacy Management) 8 ทักษะในการคดิ วิเคราะห์มวี ิจารณญาณทีด่ ี (Critical Thinking) 9 ทักษะในการจดั สรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) 10 ทักษะในการรบั มอื กบั การคกุ คามทางโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) 11 ทักษะในการบริหารจัดการขอ้ มลู ทผ่ี ใู้ ช้งานท้งิ ไวบ้ นโลกออนไลน์ (Digital Footprints) 12 ทักษะในการรกั ษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) 13 ทกั ษะในการใช้เทคโนโลยีอย่างมีจรยิ ธรรม (Digital Empathy) บรรณานุกรม

ความฉลาดทางดิจิทลั (Digital Intelligence Quotient : DQ) คอื กลุ่มของความสามารถทางสงั คม อารมณ์ และการรับรู้ ทจี่ ะทำให้คนคนหนึง่ สามารถเผชิญกบั ความทา้ ทายบนเส้นทางของชวี ิตในยุคดิจิทลั และ สามารถปรบั ตัวให้เขา้ กบั ชีวติ ดจิ ิทลั ได้ ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั ครอบคลมุ ท้งั ความรู้ ทกั ษะ ทัศนคติและค่านิยมที่ จำเป็นต่อการใชช้ วี ิตในฐานะสมาชิกของโลกออนไลน์ กลา่ วอกี นัยหนงึ่ คือ ทักษะการใช้สือ่ และการเข้าสังคมในโลก ออนไลน์ ดงั นนั้ พลเมอื งดจิ ิทัล จงึ หมายถงึ สมาชกิ บนโลกออนไลน์ ทใี่ ชเ้ ครอื ขา่ ยอินเทอรเ์ น็ต ซง่ึ มีความ หลากหลายทางเช้ือชาติ อายุ ภาษา และวฒั นธรรม ดงั นัน้ พลเมืองดิจิทลั ทกุ คนจงึ ตอ้ งมี ‘ความเปน็ พลเมือง ดิจทิ ัล’ ทม่ี ีความฉลาดทางดจิ ิทัลบนพน้ื ฐานของความรับผดิ ชอบ การมจี รยิ ธรรม การมสี ่วนรว่ ม ความเห็นอกเห็น ใจและเคารพผอู้ ่นื โดยมงุ่ เน้นความเปน็ ธรรมในสงั คม ปฏิบัติและรกั ษาไว้ซึง่ กฎเกณฑ์ เพือ่ สรา้ งความสมดลุ ของ การอยูร่ ่วมกันอยา่ งมคี วามสุข การเป็นพลเมอื งดิจิทัลน้ัน มีทกั ษะสำคญั 8 ประการ

1) ทกั ษะในการรกั ษาอัตลักษณท์ ดี่ ีของตนเอง (Digital Citizen Identity) - ต้องมีความสามารถในการสร้างสมดลุ บริหารจดั การ รกั ษาอตั ลักษณท์ ดี่ ีของตนเองไว้ใหไ้ ด้ ทัง้ ในส่วนของโลก ออนไลนแ์ ละโลกความจริง โดยตอนน้ีประเดน็ เร่ืองการสรา้ งอัตลักษณอ์ อนไลน์ถือเปน็ ปรากฏการณ์ใหม่ ทท่ี ำให้ บคุ คลสามารถแสดงออกถงึ ความเป็นตวั ตนตอ่ สงั คมภายนอก โดยอาศยั ช่องทางการสื่อสารผา่ นเว็บไซตเ์ ครือข่าย สงั คมในการอธบิ ายรูปแบบใหมข่ องการสือ่ สารแบบมีปฏิสัมพนั ธ์ทางอินเทอรเ์ นต็ ซึง่ เป็นการแสดงออกเกย่ี วกับ ตัวตนผ่านเว็บไซต์เครือข่ายสงั คมต่างๆ - สรา้ งความมน่ั คงทางอารมณ์ ให้เหน็ คณุ ค่าในตนเอง เพราะการเหน็ คณุ ค่าในตนเองจะชว่ ยพัฒนาอัตลกั ษณ์ทดี่ ีและม่นั คงได้ - สนบั สนนุ ใหล้ กู เข้าใจบทบาทหนา้ ท่ีของตนเองในชีวติ จรงิ เพอ่ื ใหเ้ ขาเรียนรูก้ ารรบั ผดิ ชอบตามบทบาทหนา้ ทีข่ อง ตน ซึ่งจะส่งผลต่ออัตลกั ษณท์ ดี่ ใี นโลกออนไลน์ได้ - ไม่เปรยี บเทยี บหรือทำให้ลกู สูญเสียความมั่นใจ เดก็ ๆ ทถี่ กู เปรยี บเทยี บ ไม่มน่ั ใจในตนเอง มีแนวโน้มทจี่ ะสร้าง อตั ลักษณป์ ลอมในโลกออนไลน์ได้ - อัตลกั ษณ์ คือ ลักษณะเฉพาะบุคลทบี่ ง่ บอกความเปน็ ตัวตนของคนๆ นั้น ซ่งึ ไมว่ า่ จะอย่ใู นโลกออนไลนห์ รือใน ชวี ิตจริง ก็ควรมอี ตั ลักษณเ์ ชิงบวก มีวิจารณญานในการรบั สง่ ข่าวสารและแสดงความคดิ เหน็ รับผดิ ชอบตอ่ การ กระทำ ไมล่ ะเมิด คกุ คามผู้ใชง้ านออนไลน์คนอน่ื ๆ ผู้ปกครองชว่ ยเดก็ สรา้ งอัตลักษณท์ ด่ี ไี ด้

2) ทกั ษะในการรักษาข้อมลู สว่ นตวั (Privacy Management) - ดลุ พินจิ ในการบรหิ ารจดั การข้อมลู ส่วนตัว โดยเฉพาะการแชรข์ ้อมลู ออนไลนเ์ พ่ือป้องกนั ความเป็นส่วนตัวทั้งของ ตนเองและผูอ้ น่ื เปน็ ส่งิ สำคญั ท่ีตอ้ งประกอบอย่ใู นพลเมืองดจิ ทิ ัลทุกคน และพวกเขาจะตอ้ งมีความตระหนักใน ความเท่าเทยี มกนั ทางดจิ ทิ ัล เคารพในสทิ ธขิ องคนทุกคน รวมถึงต้องมวี จิ ารณญาณในการรกั ษาความปลอดภยั ของ ข้อมลู ตนเองในสังคมดิจทิ ัล รูว้ ่าข้อมูลใดควรเผยแพร่ ข้อมลู ใดไมค่ วรเผยแพร่ และต้องจดั การความเสี่ยงของข้อมลู ของตนในสอื่ สงั คมดิจิทัลไดด้ ้วย - ฝึกให้เดก็ หมนั่ ต้ังคำถาม ไม่เช่ืออะไรง่ายๆ แต่ควรตรวจสอบแหลง่ ทมี่ า และหาขอ้ มูลเพม่ิ เตมิ จนมั่นใจกอ่ นปักใจ เชอ่ื - สอนวิธีการหาขอ้ มูลทถี่ ูกตอ้ ง เว็บไซต์แบบใดเชื่อถือได้ เวบ็ ไซตแ์ บบใดไม่นา่ ไวว้ างใจ รวมทัง้ สอนเดก็ ใช้ Search engine การคยี ค์ ำคน้ หาทเี่ หมาะสม - การคิดวิเคราะหเ์ ปน็ ทักษะท่ีสำคญั เป็นอยา่ งยิง่ ในการเป็นพลเมอื งดจิ ิทลั เพราะในโลกออนไลน์มขี อ้ มูลขา่ วสาร มากมายท่ีจำเป็นตอ้ งไดร้ ับการวเิ คราะห์กล่ันกรองก่อนว่าเปน็ ข้อมลู ท่ีถูกต้องหรือไม่ รวมทงั้ ยงั ต้องสามารถ แยกแยะขอ้ มลู ทเี่ ปน็ ประโยชน์ออกจากข้อมลู ท่เี ปน็ อนั ตราย รเู้ ท่าทันไม่ตกเป็นเครอ่ื งมอื ของปฏบิ ัติการโฆษณา ชวนเชอื่ ต่างๆ พ่อแมช่ ่วยใหล้ ูกมที ักษะการคดิ วิเคราะห์ได้

3) ทักษะในการคิดวิเคราะห์มีวจิ ารณญาณทด่ี ี (Critical Thinking) - ความสามารถในการวเิ คราะห์แยกแยะระหวา่ งข้อมลู ทถ่ี ูกต้องและขอ้ มูลท่ีผิด ขอ้ มูลท่ีมีเนือ้ หาดีและขอ้ มูลทเ่ี ข้า ขา่ ยอันตราย รวู้ า่ ขอ้ มูลลกั ษณะใดทถ่ี กู ส่งผา่ นมาทางออนไลน์แลว้ ควรตง้ั ขอ้ สงสัย หาคำตอบใหช้ ัดเจนก่อนเชอ่ื และนำไปแชร์ ดว้ ยเหตุนี้ พลเมอื งดจิ ิทัล จงึ ต้องมีความรคู้ วามสามารถในการเขา้ ถึง ใช้ สร้างสรรค์ ประเมนิ สังเคราะห์ และสอื่ สารขอ้ มูลขา่ วสารผา่ นเครื่องมือดิจทิ ัล ซ่ึงจำเป็นต้องมีความรดู้ ้านเทคนิคเพือ่ ใชเ้ คร่ืองมอื ดจิ ทิ ลั เชน่ คอมพิวเตอร์ สมารต์ โฟน แท็บเล็ต ได้อยา่ งเช่ยี วชาญ รวมถึงมที ักษะในการรู้คดิ ขน้ั สงู เช่น ทกั ษะการคิดอย่าง มวี ิจารณญาณ ทีจ่ ำเปน็ ต่อการเลือก จัดประเภท วเิ คราะห์ ตคี วาม และเข้าใจข้อมลู ข่าวสาร มีความรแู้ ละทกั ษะใน สภาพแวดล้อมดิจทิ ลั การรดู้ ิจิทัลโดยมุง่ ให้เป็นผ้ใู ชท้ ่ีดี เปน็ ผู้เข้าใจบรบิ ทที่ดี และเปน็ ผสู้ ร้างเนือ้ หาทางดจิ ิทัลทดี่ ี ในสภาพแวดล้อมสังคมดจิ ทิ ัล - ชวนให้เดก็ ๆ ศกึ ษาเรือ่ งการดูแลอุปกรณแ์ ละโปรแกรมตา่ งๆ เบอ้ื งตน้ รวู้ ่าเว็บไซตแ์ บบใดทไี่ ม่ปลอดภัยอาจทำให้ ระบบปฏบิ ตั ิการณข์ องเครอ่ื งเสยี หาย ควรหลกี เลย่ี ง - บอกใหเ้ ดก็ เขา้ ใจวา่ ข้อมลู ส่วนตวั ของเราสามารถถกู โจรกรรมได้ ดังนั้น นอกจากระวงั ไม่เผยแพร่ข้อมูลของ ตนเองแล้ว กต็ ้องดแู ลอปุ กรณ์ดจิ ทิ ัลของตนเอง ไม่วา่ จะเป็นคอมพวิ เตอร์ สมารท์ โฟน สมารท์ วอช ฯ ควรถอื ว่าเปน็ ของใช้สว่ นตวั ไมค่ วรแชรก์ บั ใคร - การเปน็ พลเมอื งดจิ ทิ ัลทีม่ ปี ระสทิ ธิภาพจำเป็นต้องรจู้ กั ขอบเขตการใช้งาน และร้วู ธิ ปี ้องกันความเสยี หายของ ข้อมลู และอุปกรณด์ จิ ทิ ัลตา่ งๆ จากไวรสั และมัลแวรท์ ีอ่ าจส่งผลตอ่ ระบบปฏบิ ตั กิ ารณ์ ผปู้ กครองสอนให้เด็กมี ทักษะรกั ษาความปลอดภยั ในโลกไซเบอร์ได้

4) ทักษะในการจดั สรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) - ทักษะในการบรหิ ารเวลากับการใชอ้ ุปกรณย์ ุคดิจทิ ลั รวมไปถงึ การควบคุมเพอ่ื ให้เกดิ สมดลุ ระหวา่ งโลกออนไลน์ และโลกภายนอก นับเปน็ อีกหน่ึงความสามารถทบ่ี ่งบอกถงึ ความเป็นพลเมอื งดจิ ิทลั ได้เป็นอยา่ งดี เพราะเป็นท่ีรู้ กันอย่แู ล้วว่าการใชเ้ ทคโนโลยีสารสนเทศทข่ี าดความเหมาะสมย่อมสง่ ผลเสยี ตอ่ สขุ ภาพโดยรวม ทัง้ ความเครียดตอ่ สุขภาพจิตและเป็นสาเหตกุ อ่ ให้เกิดความเจ็บป่วยทางกาย ซึ่งนำไปสกู่ ารสญู เสียทรัพย์สนิ เพือ่ ใชร้ ักษา และเสยี สุขภาพในระยะยาวโดยรเู้ ท่าไม่ถึงการณ์ - สอนเดก็ ให้เข้าใจเรื่องนโยบายความเปน็ สว่ นตัวของแต่ละแพลตฟอร์มออนไลน์ และชี้ให้เดก็ ตระหนกั เรอ่ื ง Digital footprint วา่ สง่ิ ใดทหี่ ลดุ เขา้ สู่โลกออนไลนแ์ ลว้ จะคงอยู่ตลอดไป แมว้ ่าเราจะลบออกไปแลว้ กต็ าม กอ่ นนำ ขอ้ มูล รูปภาพ คลิปต่างๆ เข้าสู่โลกดจิ ทิ ัล เด็กๆ จึงควรพิจารณาใหด้ ีถงึ ผลในระยะยาว - สอนให้เดก็ รู้วา่ ขอ้ มลู อะไรทีไ่ มค่ วรแบง่ ปันในโลกออนไลน์ เชน่ ที่อยู่ หมายเลขบัตรสำคัญต่างๆ หรือกระทัง่ การ แชรโ์ ลเคชน่ั หรอื เชค็ อนิ แบบเรยี ลไทม์ กอ็ าจเป็นเรอ่ื งทไี่ ม่ปลอดภยั - ทำให้เดก็ เข้าใจว่าการต้งั รหัสผา่ นต่างๆ เปน็ เรื่องสำคัญ รหสั ผ่านทด่ี คี วรคาดเดายาก และไมค่ วรแบ่งปันรหสั ผ่าน ต่างๆ กบั ใคร - เดก็ ๆ ควรเขา้ ใจวา่ โซเชยี ล มเี ดยี ต่างๆ เป็นพ้ืนทส่ี ่วนตวั ทอี่ ยู่บนแพลตฟอรม์ สาธารณะ ถงึ แมจ้ ะตงั้ คา่ ให้เห็น แคเ่ พอ่ื นและคนรูจ้ กั แตก่ ็มีโอกาสท่ภี าพ ขอ้ มูล หรือข้อความทเี่ ราแชรอ์ าจหลดุ ออกไปสู่สาธารณะได้ การใช้โซ เชียล มีเดีย จึงจำเปน็ ตอ้ งระวงั รกั ษาข้อมูลของตนเองตลอดเวลา พอ่ แม่สอนเด็กๆ ให้รกั ษาขอ้ มูลส่วนตวั ได้

5) ทกั ษะในการรับมอื กับการคุกคามทางโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) - จากข้อมลู ทางสถติ ิล่าสุด สถานการณใ์ นเร่ือง Cyber bullying ในไทย มคี ่าเฉลี่ยการกลั่นแกลง้ บนโลกออนไลน์ ในรูปแบบต่างๆ ที่สงู กว่าค่าเฉลี่ยโลกอยู่ที่ 47% และเกิดในรูปแบบท่หี ลากหลาย อาทิ การด่าทอกันดว้ ยขอ้ ความ หยาบคาย การตดั ต่อภาพ สรา้ งขอ้ มลู เทจ็ รวมไปถึงการตัง้ กลุม่ ออนไลน์กดี กนั เพื่อนออกจากกลมุ่ ฯลฯ ดงั น้ัน ว่า ท่ีพลเมอื งดจิ ทิ ลั ทกุ คน จงึ ควรมีความสามารถในการรับรแู้ ละรับมอื การคกุ คามข่มขบู่ นโลกออนไลนไ์ ดอ้ ยา่ งชาญ ฉลาด เพ่ือป้องกันตนเองและคนรอบขา้ งจากการคกุ คามทางโลกออนไลนใ์ หไ้ ด้ - จดั ใหม้ กี จิ วตั รประจำวนั ตามเวลา เชน่ เมอ่ื เลิกเรียนกลบั มาบ้าน ควรอาบนำ้ กนิ ขา้ ว ทำการบา้ น แล้วจึงใช้ สมารท์ โฟนเพ่อื ผอ่ นคลายได้ และจำกัดเวลาการใชใ้ นแต่ละวนั รวมท้ังควรมเี วลาทที่ กุ คนในบา้ นละจากหนา้ จอ เพือ่ พดู คยุ และใช้เวลาร่วมกนั ดว้ ย - เป็นตวั อย่างท่ดี ีในการจดั สรรเวลาให้สมดลุ ระหวา่ งออนไลนแ์ ละโลกภายนอก ไม่ให้ความสำคัญกับหน้าจอ มากกว่าการมองหนา้ สบตาคนท่ีมีชวี ติ จรงิ ๆ ตรงหนา้ ควรละสายตาจากหนา้ จอ เม่อื เดก็ พูดคุยดว้ ยทกุ คร้งั - ครอบครวั ควรชวนกนั ทำกิจกรรมอืน่ ๆ นอกเหนอื จากการเฝ้าดูหนา้ จอของแต่ละคน เช่น ชวนกันออกไปป่ัน จักรยาน เดนิ เล่นในสวนสาธารณะ ปลูกตน้ ไม้ ฯลฯ - ทุกวันนเี้ ราแทบจะทำทุกอย่างไดอ้ อนไลน์ แตเ่ ด็กๆ กจ็ ำเปน็ ตอ้ งเรยี นรกู้ ารจัดสรรเวลาให้สมดุลระหว่างโลก ออนไลน์ และโลกภายนอก ผปู้ กครองช่วยสนับสนุนใหเ้ ดก็ จัดสรรเวลาอย่างเหมาะสมได้

6) ทกั ษะในการบรหิ ารจดั การข้อมลู ท่ีผ้ใู ชง้ านท้งิ ไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) - มรี ายงานการศึกษาวจิ ัยยืนยนั ว่า คนร่นุ Baby Boomer คอื กลมุ่ Aging ท่ีเกิดต้งั แต่ปี พ.ศ. 2487 – 2505 มกั จะใช้งานอปุ กรณ์คอมพวิ เตอร์หรอื โทรศพั ทเ์ คลอ่ื นทข่ี องผูอ้ ่ืน และเปิดใช้งาน WiFi สาธารณะ เสรจ็ แลว้ มกั จะ ละเลย ไม่ลบรหัสผา่ นหรือประวตั กิ ารใชง้ านถงึ 47% ซง่ึ เสีย่ งมากทีจ่ ะถูกผู้อ่ืนสวมสทิ ธิ ขโมยตัวตนบนโลก ออนไลน์ และเขา้ ถึงข้อมูลส่วนบคุ คลไดอ้ ยา่ งง่ายดาย ดังน้นั ความเปน็ พลเมอื งดจิ ิทัล จงึ ต้องมที ักษะความสามารถ ท่ีจะเข้าใจธรรมชาตขิ องการใช้ชวี ติ ในโลกดจิ ิทัล ว่าจะหลงเหลือร่องรอยข้อมูลทงิ้ ไวเ้ สมอ รวมไปถงึ ตอ้ งเข้าใจ ผลลพั ธ์ท่อี าจเกิดขึ้น เพือ่ การดแู ลสิง่ เหลา่ นี้อยา่ งมคี วามรับผิดชอบ Digital Footprints คือ ร่องรอยการกระทำ ต่างๆ ท่ีผู้ใช้งานทิง้ ไวใ้ นโลกออนไลน์ โซเชียล มเี ดีย เวบ็ ไซต์หรือโปรแกรมสนทนา เดก็ ๆ ในฐานะที่เปน็ พลเมือง ดิจิทัล จึงจำเป็นตอ้ งเขา้ ใจวา่ ทกุ ครั้งท่ีมกี ารเขา้ สู่โลกออนไลน์ เราจะทง้ิ รอ่ งรอยไว้เสมอก่อนจะโพสตข์ อ้ ความ แชร์ ขอ้ มลู คลิปรปู ภาพ ลงทะเบยี นออนไลนต์ ่างๆ จึงต้องทำอยา่ งรอบคอบและพจิ ารณาใหถ้ ีถ่ ้วน

7) ทกั ษะในการรกั ษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน(์ Cybersecurity Management) - ความสามารถในการป้องกันขอ้ มูลดว้ ยการสร้างระบบความปลอดภยั ท่เี ขม้ แขง็ และปอ้ งกนั การโจรกรรมขอ้ มลู ไม่ใหเ้ กิดข้ึนได้ ถ้าต้องทำธรุ กรรมกบั ธนาคารหรอื ซือ้ สนิ ค้าออนไลน์ เช่น ซ้อื เสอ้ื ผา้ ชดุ เดรส เป็นตน้ ควรเปลยี่ น รหสั บอ่ ยๆ และควรหลกี เล่ียงการใช้คอมพวิ เตอรส์ าธารณะ และหากสงสัยวา่ ข้อมลู ถกู นำไปใช้หรอื สูญหาย ควรรีบ แจ้งความและแจ้งหน่วยงานทเี่ กีย่ วขอ้ งทันที - หม่นั สังเกตพฤตกิ รรมของเดก็ หากเดก็ มพี ฤตกิ รรมเปลย่ี นไป เช่น ซึมเศร้า หวาดระแวง วติ กกงั วล ควรถามหา สาเหตุ และเปน็ ผู้รบั ฟังทด่ี ี ให้คำแนะนำท่เี หมาะสม - ทำใหล้ ูกรู้วา่ พอ่ แม่พรอ้ มทจี่ ะรับฟงั และช่วยเหลอื หากเดก็ มีปญั หาถูกกลนั่ แกล้งออนไลน์ ควรแจ้งใหผ้ ใู้ หญ่รับรู้ และเด็กควรปดิ กนั้ การสือ่ สารจากผทู้ ก่ี ลน่ั แกล้งทนั ที - หากถูกกล่นั แกล้งออนไลน์ ไมค่ วรตอบโต้ แตอ่ าจแคปขอ้ ความเกบ็ ไว้ เพอ่ื ใช้เป็นหลกั ฐานในการดำเนนิ การทาง กฏหมาย - Cyberbullying คือปญั หาทมี่ าพรอ้ มกบั การใชโ้ ซเชียล มเี ดีย อยา่ งแพร่หลาย เมอื่ อินเทอรเ์ น็ตกลายเป็น เครื่องมอื ให้เกดิ การคุกคามกลน่ั แกลง้ กันไดง้ ่ายข้ึน ทั้งจากคนรูจ้ กั หรือจากคนแปลกหนา้ โดยการกลั่นแกล้ง ออนไลน์มหี ลายรูปแบบ เช่น ใช้ขอ้ ความว่ารา้ ย ดูหมิน่ ใชถ้ ้อยคำหยาบคาย การคุกคามทางเพศ การหลอกลวง การแบล็กเมล์ การสร้างกลมุ่ ในโซเชยี ล มีเดยี เพอ่ื โจมตี ไปจนถึงการแอบอา้ งตวั ตน ผ้ปู กครองสามารถสอนให้เด็ก รบั มือกบั การกลั่นแกลง้ ออนไลนไ์ ด้โดยง่าย

8) ทักษะในการใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งมจี รยิ ธรรม (Digital Empathy) - ความสามารถในการเห็นอกเหน็ ใจและสร้างความสัมพนั ธ์ทด่ี ีกับผู้อ่ืนบนโลกออนไลน์ พลเมอื งดิจิทัลท่ีดจี ะต้องรู้ ถึงคุณคา่ และจริยธรรมจากการใชเ้ ทคโนโลยี ตอ้ งตระหนกั ถงึ ผลพวงทางสังคม การเมอื ง เศรษฐกจิ และวัฒนธรรม ที่เกิดจากการใช้อินเทอร์เน็ต การกดไลก์ กดแชร์ ขอ้ มูล ขา่ วสาร ออนไลน์ รวมถึงรูจ้ ักสิทธแิ ละความรบั ผดิ ชอบ ออนไลน์ อาทิ เสรภี าพในการพดู การเคารพทรัพย์สนิ ทางปัญญาของผู้อนื่ และการปกป้องตนเองและชมุ ชนจาก ความเสย่ี งออนไลน์ เชน่ การกลั่นแกลง้ ออนไลน์ ภาพลามกอนาจารเดก็ สแปม เป็นตน้ - ถงึ แมห้ ลายคนทเี่ ราพบในโลกออนไลน์ อาจเปน็ คนทไ่ี ม่เคยรู้จกั กนั มากอ่ น แตก่ ค็ วรปฏิบัติต่อกนั ดว้ ยการให้ เกยี รติ และเคารพซง่ึ กันและกนั สอนลูกใหร้ ู้จกั เอาใจเขาใสใ่ จเราไม่วา่ จะในสงั คมภายนอกหรอื สงั คมออนไลน์ เพราะทกุ คนต่างมคี วามเป็นมนษุ ย์ท่เี ท่าเทียมกนั แมบ้ างคร้ังเราอาจพบความคิดเห็นท่ีต่างไปจากเรา แต่กไ็ ม่ได้ หมายความวา่ เราจะใชถ้ อ้ ยคำรุนแรงตอ่ วา่ พวกเขาได้ รวมทงั้ ไมด่ ่วนตดั สนิ ผู้อ่นื จากขอ้ มลู ออนไลนแ์ ตเ่ พยี งอยา่ ง เดียว กอ่ นท่ลี กู จะโพสอะไร เดก็ ๆ ควรสอนใหใ้ ชห้ ลัก T.H.I.N.K ดงั นี้ T - is it true? แนใ่ จหรือไมว่ า่ สงิ่ ทโี่ พสตเ์ ปน็ เรอ่ื งจรงิ ? H - is it hurtful? สิ่งทเี่ ราโพสตจ์ ะทำใหใ้ ครเจบ็ ปวดหรือเปลา่ ทำร้ายใครหรือไม่? I - is it illegal? ส่งิ ทเี่ ราโพสต์ผดิ กฏหมายหรือเปล่า? N - is it necessary? เรือ่ งท่เี ราโพสตม์ ีประโยชน์ และจำเป็นหรือไม่? K - is it kind? สิ่งทีเ่ ราโพสต์ เกดิ จากเจตนาทด่ี ีใช่หรือเปล่า? เป็นต้น

บรรณานุกรม อ้างอิงจาก : https://www.ops.go.th/main/index.php/knowledge-base/article-pr/1355- goto-citizens21st สถาบันสื่อเดก็ และเยาวชน. (2561). การจัดทำ Fact Sheet‘ความฉลาดทางดิจทิ ลั ’ (Digital Intelligence : DQ) และการศึกษาการรังแกกันบนโลกไซเบอรข์ องวัยรนุ่ . กรงุ เทพมหานคร : สถาบนั สอ่ื เดก็ และ เยาวชน อ้างองิ จาก : https://www.starfishlabz.com/blog/336-digital-intelligence- %E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B9%82%E0% B8%A5%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%B4%E0%B8%97 %E0%B8%B1%E0%B8%A5%E0%B8%84%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%AA%E0% B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%9B %E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B 8%B2%E0%B8%84%E0%B8%95 Digital Intelligence เมือ่ โลกดิจิทัลคอื สิง่ จำเปน็ ในอนาคต