ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์

ทักษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ (Science Process Skills) มี 13 ทกั ษะ แบ่งเป็น 2 ระดบั ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ทกั ษะกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์ ระดบั พนื้ ฐาน ระดบั พฒั นาการ 1. การสังเกต (Obervation) 9. การต้งั สมมติฐาน 2. การวดั (Measurenent) (Formulating Hypothesis) 3. การจาํ แนกประเภท (Classification) 4. การหาความสัมพนั ธ์ระหวา่ งสเปสกบั สเปส 10. การกาํ หนดนิยามเชิงปฏิบตั ิการ และสเปสกบั เวลา (Spacs / Spacs Reation and Space (Defining Operation) /Time Relation) 11. การกาํ หนดและควบคุมตวั แปร 5. การคาํ นวน (Using Number) (Identifying and Controlling Variables) 12. การทดลอง (Experiment) 6. การจดั ทาํ และส่ือความหมายขอ้ มลู (Organizing Data and Communication) 13. การตีความหมายขอ้ มูลและลงขอ้ สรุป 7. การลงความคิดเห็นจากขอ้ มูล (Infeaing) (Interperting Data and Making 8. การพยากรณ์ (Prediction)

ทักษะที่ 1 ทักษะการสังเกต (Observation) ความหมาย : ความสามารถทแ่ี สดงว่าเกดิ ทกั ษะนี้ : เป็นวธิ ีการหาขอ้ มูลโดยตรงจากการ 1. บรรยายสมบตั ิเชิงปริมาณ ใชป้ ระสาทสมั ผสั ท้งั หา้ ไดแ้ ก่ การดู การดม การฟัง การชิม และการสัมผสั 2. บรรยายถึงการเปลี่ยนแปลง ท้งั น้ีโดยไมใ่ ส่ความเห็นหรือประสบการณ์ ของสิ่งที่สังเกตได้ เดิมของผสู้ ังเกตลงไป ขอ้ มูลที่ไดจ้ ากการสังเกตเป็น ข้อมูลเชิงประจักษ์

ทกั ษะท่ี 2 ทกั ษะการวดั (Measurement) ความหมาย : ความสามารถทแี่ สดงว่าเกดิ ทกั ษะนี้ : เป็นการเลือกและการใชเ้ ครื่องมือ 1. เลือกใชเ้ คร่ืองมือไดเ้ หมาะสม ทาํ การวดั หาปริมาณของสิ่งตา่ ง ๆ ออกมาเป็นตวั เลขที่แน่นอนไดเ้ หมาะสม กบั สิ่งที่วดั พร้อมท้งั บอกเหตุผล และถูกตอ้ ง โดยมีหน่วยกาํ กบั เสมอ ในการเลือก 2. บอกวธิ ีการวดั และใชเ้ ครื่องมือวดั ได้ ถูกตอ้ ง 3. ทาํ การวดั ความกวา้ ง ความยาว ความสูง ปริมาตร น้าํ หนกั และอ่ืน ๆ ไดถ้ ูกตอ้ ง พร้อมท้งั ระบุหน่วยของ ตวั เลขจากการวดั

ทกั ษะท่ี 3 ทกั ษะการจาํ แนกประเภท (Classification) ความสามารถทแี่ สดงว่าเกดิ ทกั ษะนี้ : 1. แบง่ พวกสิ่งของต่าง ๆ จากเกณฑ์ ท่ีผอู้ ื่นกาํ หนดใหไ้ ด้ 2. สามารถเรียงลาํ ดบั สิ่งของดว้ ยเกณฑ์ ของตวั เอง 3. บอกไดว้ า่ ผอู้ ่ืนแบ่งพวกสิ่งของน้นั โดย ใชอ้ ะไรเป็นเกณฑ์ ความหมาย : เป็นการจดั แบง่ หรือเรียง ลาํ ดบั วตั ถุหรือสิ่งของท่ีอยู่ ในประสบการณ์ โดยมี เกณฑซ์ ่ึงเกณฑน์ ้นั อาจใช้ ความเหมือนความแตกต่าง ความสัมพนั ธ์อยา่ งใดอยา่ ง หน่ึงก็ได้

ทกั ษะที่ 4 การหาความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสเปสกบั สเปสและสเปสกบั เวลา (Spacs / Spacs Reation and Space /Time Relation) ความสามารถทแ่ี สดงว่าเกดิ ทกั ษะนี้ : 1. แบง่ พวกสิ่งของตา่ ง ๆ จากเกณฑท์ ี่ผอู้ ่ืนกาํ หนดใหไ้ ด้ 2. สามารถเรียงลาํ ดบั สิ่งของดว้ ยเกณฑข์ องตวั เอง 3. บอกไดว้ า่ ผอู้ ื่นแบง่ พวกสิ่งของน้นั ความหมาย : เป็นการจดั แบง่ หรือเรียงลาํ ดบั วตั ถุหรือ สิ่งของท่ีอยใู่ นประสบการณ์ โดยมี เกณฑซ์ ่ึงเกณฑน์ ้นั อาจใชค้ วามเหมือน ความแตกต่างความสัมพนั ธ์อยา่ งใด อยา่ งหน่ึงกไ็ ด้

ทกั ษะที่ 5 การคาํ นวน (Using Number) ความสามารถทแ่ี สดงว่าเกดิ ทกั ษะนี้ : 1. นบั จาํ นวนสิ่งของไดถ้ ูกตอ้ ง 2. ใชต้ วั เลขแสดงจาํ นวนน้นั นบั ได้ 3. ตดั สินไดว้ า่ ส่ิงของในแตล่ ะกลุ่มมี จาํ นวนเทา่ กนั หรือตา่ งกนั 4. บอกวธิ ีคาํ นวน และแสดงวธิ ี คาํ นวนไดถ้ ูกตอ้ ง 5. บอกวธิ ีและแสดงวธิ ีการหาคา่ เฉลี่ย ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง ความหมาย : เป็นการนบั จาํ นวนของวตั ถุและ การนาํ ตวั เลขแสดงจาํ นวนที่นบั ไดม้ าคิด คาํ นวน โดยการบวก ลบ คูณ หาร หรือ หาคา่ เฉล่ีย

ทกั ษะที่ 6 การจดั ทาํ และส่ือความหมายขอ้ มูล (Organizing Data and Communication) ความหมาย : เป็ นการนําข้อมูลทไี่ ด้รับจากการสังเกต การวดั การ ทดลอง และจากแหล่งอนื่ ๆ มาจัดกระทาํ เสียใหม่ โดยการ หาความถเ่ี รียงลาํ ดบั จัดแยกประเภท หรือคํานวณหาค่า ใหม่ เพอ่ื ให้ผ้อู น่ื เข้าใจความหมายของข้อมูลชุดน้ันดขี ึน้ โดยการนําเสนอในรูปของตารางแผนภูมิ แผนภาพ ไดอะแกรม กราฟสมการ หรือการเขยี นบรรยาย ความสามารถทแ่ี สดงว่าเกดิ ทกั ษะนี้ : 1.รู้จักเลอื กรูปแบบทใ่ี ช้ในการนําเสนอข้อมูลได้อย่างเหมาะสม 2.บอกเหตุผลในการนําเสนอข้อมูลด้วยรูปแบบทเ่ี ลอื กได้

ทักษะที่ 7 การลงความคิดเห็นจากขอ้ มูล (Inferring) ความสามารถทแี่ สดงว่าเกดิ ทกั ษะนี้ : อธิบายหรือสรุปโดยเพิม่ ความคิดเห็นใหก้ บั ขอ้ มูลท่ีไดจ้ ากการสังเกตโดยใชป้ ระสบการณ์ เดิมมาช่วย ความหมาย : เป็ นการเพมิ่ ความคดิ เห็นให้กบั ข้อมูลทไ่ี ด้จากการ สังเกตอย่างมเี หตุผลโดยอาศัยประสบการณ์เดมิ มาช่วย

ทกั ษะที่ 8 การพยากรณ์ (Prediction) ความสามารถท่ีแสดงวาเกดิ ทักษะนี้ : 1. คาดการณ์หรือทาํ นายผลท่ีเกิดจากขอ้ มลู ท่ีเป็นหลกั การ กฎ หรือ ทฤษฎีที่มีอยไ่ ด้ ความหมาย : เป็นการาดคะเนคาํ ตอบล่วงหนา้ ก่อนทาํ การทดลอง โดยอาศยั ประสบการณ์ที่เกิดซ้าํ ๆ หลกั การ กฏ หรือทฤษฎีที่มีอยแู่ ลว้ ในเรื่องน้นั มาช่วยในการสรุป เช่น การพยากรณ์ขอ้ มูลท่ี เก่ียวกบั ตวั เลข ไดแ้ ก่ ขอ้ มูลที่เป็นตาราง หรือ กราฟ ซ่ึงทาํ ได้ 2 แบบ คือ 1. การพยากรณ์ภายในขอบเขตของขอ้ มูล 2. การพยากรณ์ภายนอกขอบเขตของขอ้ มลู

ทักษะท่ี 9 การต้งั สมมติฐาน (Formulating Hypothesis) ความสามารถทแ่ี สดงว่าเกดิ ทกั ษะนี้ : หาคาํ ตอบล่วงหน้าก่อนการทดลองได้โดย อาศัยการสังเกต ความรู้หรือประสบการณ์เดมิ ในรูปต้น ซึ่งอาจจะมผี ลต่อตัวแปรตามได้ ความหมาย : เป็นการคิดหาคาํ ตอบล่วงหนา้ ก่อนการทดลอง โดยอาศยั การสงั เกตความรู้และประสบการณ์เดิมเป็นฐาน คาํ ตอบท่ีคิดไวล้ ่วงหนา้ น้ี ยงั ไมท่ ราบวา่ ใช่หรือไม่ ยงั ไม่ เป็นหลกั การ กฎหรือทฤษฎีมาก่อนคาํ ตอบที่คิดไวล้ ่วงหนา้ มกั กล่าวเป็นขอ้ ความที่บอกถึงความสัมพนั ธ์ระหวา่ งตวั แปร ตน้ กบั ตวั แปรตาม คาํ ตอบจากการทดลองจะสนบั สนุนหรือ คดั คา้ นสมมติฐานท่ีต้งั ไว้

ทักษะที่ 10 การกาํ หนดนิยามเชิงปฏิบตั ิการ (Defining Operation) ความสามารถทแ่ี สดงว่าเกดิ ทกั ษะนี้ : สามารถกาํ หนดความหมายและขอบเขต ของคาํ หรือตวั แปรต่าง ๆ ใหส้ งั เกตไดแ้ ละวดั ได้ ความหมาย : เป็นการกาํ หนดความหมายและขอบเขตของ คาํ ต่าง ๆ ท่ีอยใู่ นสมมติฐานที่ตอ้ งการทดลองใหเ้ กิด ความเขา้ ใจตรงกนั และสามารถสงั เกตไดห้ รือวดั ได้ โดยใหค้ าํ ตอบเกี่ยวกบั การทดลองและบอกวธิ ีวดั ตวั แปรท่ีเก่ียวกบั การทดลองน้นั

ทกั ษะที่ 11 การกาํ หนดและควบคุมตวั แปร (Identifying and Controlling Variables) ความหมาย : เป็ นการบ่งชี้ตวั แปนต้น ตัวแปรตาม และตวั แปรทต่ี ้อง ควบคุมในการต้งั สมมตฐิ านหน่ึงๆ ความสามารถทแ่ี สดงว่าเกดิ ทกั ษะนี้ : สามารถบ่งชี้และกาํ หนดตวั แปรต้น ตวั แปรตาม ตัวแปรทต่ี ้องควบคุมได้

ทกั ษะท่ี 12 การทดลอง (Experiment) ความสามารถทแี่ สดงว่าเกดิ ทกั ษะนี้ : ความหมาย : 1. ออกแบบการทดลองโดยกาํ หนดวธิ ีการ เป็นกระบวนการปฏิบตั ิงานเพอ่ื ทดลองได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม หาคาํ ตอบจากสมมติฐานท่ีต้งั ไวใ้ นการ 2. ระบุอุปกรณ์ และ / หรือสารเคมีทจ่ี ะต้องใช้ ทดลอง ซี่งประกอบดว้ ย 3 ข้นั ตอน ในการทดลองได้ ไดแ้ ก่ 3. ปฏบิ ตั กิ ารทดลองและใช้อปุ กรณ์ต่าง ๆ ได้ 1. การออกแบบการทดลอง อย่างถูกต้องและเหมาะสม 2. การปฏิบตั ิการทดลอง 3. การบนั ทึกผลการทดลอง

ทักษะที่ 13 การตคี วามหมายข้อมูลและลงข้อสรุป (Interperting Data and Making) ความหมาย : เป็นการแปลความหมายหรือบรรยายลกั ษณะ ขอ้ มูลท่ีมีอยู่ การตีความหมายของขอ้ มูล ในบางคร้ัง อาจตอ้ งใชท้ กั ษะอ่ืน ๆ ดว้ ย เช่น การสงั เกต การคาํ นวน เป็นตน้ และการลงขอ้ สรุป หมายถึง การสรุปความสัมพนั ธ์ของขอ้ มูลท้งั หมด การลง ขอ้ สรุป สามารถทาํ ได้ 2 ระดบั คือ 1. การสรุปในระดบั แคบ คือ การสรุปใหอ้ ยเู่ ฉพาะ กลุ่มตวั อยา่ งหรือส่ิงที่นาํ มาศึกษา 2. การสรุปในระดบั กวา้ ง คือ การสรุปท่ีออกนอก ขอบเขตของกลุ่มตวั อยา่ งแตเ่ ป็นการขยายกวา้ งไปสู่ ประชากรหรือกลุ่มใหญ่ ขอ้ สรุปน้ีมีความเช่ือถือได้ นอ้ ยกวา่ แบบแรก ความสามารถทแ่ี สดงว่าเกดิ ทกั ษะนี้ : 1. แปลความหมายขอ้ มลู หรือบรรยายลกั ษณะและสมบตั ิ ของขอ้ มลู ท่ีมีอยู่ 2. บอกความสัมพนั ธ์ของขอ้ มูลได้ เช่น การอธิบาย ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งตวั แปรบนกราฟ ถา้ เป็นกราฟ แสดงเส้นตรงกส็ ามารถอธิบายไดว้ า่ เกิดอะไรข้ึนกบั ตวั แปรตาม ขณะท่ีตวั แปรอิสระเปล่ียนแปลง