ประวัติความเป็นมา ของ รำวงมาตรฐาน

ใบความรู้ เรื่อง รำวงมาตรฐาน

ประวัตคิ วามเป็นมา ของ รำวงมาตรฐาน รำวงมาตรฐาน พัฒนามาจาก การรำโทน เพราะตามประวัติรำวงมาตรฐานแลว้ นำเครอ่ื งดนตรีทเี่ รยี กวา่ “โทน” หรือรจู้ กั กนั อีกชอื่ คอื “ตะโพน” เครอื่ งดนตรไี ทย ประเภทตี นำมาประกอบการใหจ้ ังหวะ เน่ืองจากเสยี งของการตโี ทนใหจ้ ังหวะท่คี อ่ นขา้ ง เรา้ ใจ ดนตรมี ีความสนกุ ในรัฐสมัยของนายกรัฐมนตรีจอมพล ป. พบิ ูลสงคราม ตรงกับในปพี ุทธศักราช 2487 ได้นำศลิ ปะทางการแสดงรำโทนมาพฒั นาและปรับปรงุ ให้มีความสำคญั มากขึน้ และมอบหมายใหก้ รมศลิ ปากรเป็นผู้รบั ผดิ ชอบดแู ลให้มมี าตรฐาน จนกลายมาเป็นศลิ ปะ ทางการแสดงการรา่ ยรำและการขบั ร้องทม่ี ีเอกลักษณป์ ระจำชาติไทย สำหรับการจัดงาน ร่นื เรงิ การสรรสรรค์ การเขา้ คา่ ย การอบรม หรอื การพกั เบรกตอนประชุม เป็นตน้ ราํ วงมาตรฐาน ศลิ ปะทางการแสดงการร้อง การรำ ของชาวบ้านชายและหญงิ นิยมรา่ ยรำกนั เป็น คู่ๆ ในลกั ษณะของการรำเปน็ วงกลม มีเครอ่ื งดนตรปี ระกอบจังหวดั ทมี่ ีจำนวนชิน้ ไมม่ ากและ เป็นเคร่อื งดนตรที สี่ ามารถหาได้ในท้องถน่ิ มาใชส้ ำหรับให้เกิดเสยี งเขา้ จงั หวะเพลงทร่ี า่ ย รำ วตั ถปุ ระสงค์ ของการรา่ ยรำ่ เพ่ือความสนุกสนาน สรา้ งความร่ืนเรงิ ความสมัคร สามคั คใี หม้ ีกิจกรรมรว่ มกันของชุมชุนในท้องถนิ่ นนั้ ๆ ซงึ่ ไมม่ กี ารกำหนดรูปแบบหรือ แบบแผนทตี่ ายตวั เรยี กศิลปะทางการแสดงนวี้ า่ รำวงมาตรฐาน

รําวงมาตรฐาน 10 เพลง ๑.เพลงงามแสงเดือน ๒.เพลงชาวไทย ๓.เพลงรำซิมารำ ๔.เพลงคนื เดือนหงาย ๕.เพลงดวงจันทรว์ ันเพญ็ ๖.เพลงดอกไม้ของชาติ ๗.เพลงหญงิ ไทยใจงาม ๘.เพลงดวงจนั ทร์ขวัญฟา้ ๙.เพลงยอดชายใจหาญ ๑๐.เพลงบชู านกั รบ เพลงสำหรบั ใชใ้ นการรำวงมาตรฐาน 10 เพลง แบง่ เป็น 2 ประเภทของ นาฏศลิ ป์ไทย น้ันก็ คอื ทา่ นจม่นื มานิตย์นเรศ (คุณเฉลมิ เศวตนนั ท์) เจา้ หน้าทข่ี องกรม ศลิ ปากรเปน็ ผปู้ ระพนั ธแ์ ตง่ เน้อื รอ้ ง จำนวน 4 เพลง และท่านผูห้ ญิงละเอยี ด พิบูลย์ สงคราม ประพันธแ์ ต่งเนื้อรอ้ ง จำนวน 6 เพลง เพลง รําวงมาตรฐาน ประพนั ธ์ในนามของกรมศลิ ปากร โดย ทา่ นจมื่นมานติ ย์นเรศ คอื ๑. เพลงงามแสงเดือน 2. เพลงชาวไทย 3. เพลงรำซมิ ารำ 4. เพลงคนื เดอื นหงาย

เพลง รําวงมาตรฐาน ประพนั ธ์ในนามของทา่ นผู้หญิงละเอยี ด พบิ ูลยส์ งคราม คอื ๑. เพลงดวงจันทร์วันเพญ็ ๒. เพลงดอกไมข้ องชาติ ๓. เพลงหญิงไทยใจงาม ๔. เพลงดวงจันทร์ขวญั ฟ้า ๕. เพลงยอดชายใจหาญ ๖. เพลงบชู านกั รบ การแตง่ กายรำวงมาตรฐาน เม่ือการศิลปะการแสดงรำวงมาตรฐานเปน็ ศลิ ปะประจำชาติไทยทสี่ ว่ นงาน สงั คีต ของกรมศลิ ปากรเป็นผ้ดู แู ลทำใหเ้ รอ่ื งของการแต่งกายรำวงมาตรฐานตอ้ งมี มาตรฐาน มกี ารแตง่ กายทีส่ วยงามและการแต่งกายทมี่ คี วามเหมาะสมมากยิ่งขนึ้ แบง่ การแตง่ กายทั้งหมด 4 ประเภท ดว้ ยกนั คอื ประเภทท่ี 1 ลกั ษณะแบบชาวบ้าน ผชู้ าย การแตง่ กาย เสื้อคอพวงมาลยั คาดผา้ ผกู เอวห้อยชายปล่อยดา้ นหนา้ นุ่ง โจงกระเบน ผู้หญิง การแต่งกาย หม่ ผา้ สไบ คาดเขม็ ขดั ท่ีเอว นุ่งโจงกระเบน ปลอ่ ยผม บริเวณ หูดา้ นซ้ายประดับด้วยดอกไม้ ประเภทที่ 2 ลักษณะแบบไทยพระราชนยิ ม ผชู้ าย การแต่งกาย เสือ้ ราชปะแตน นุ่งโจงกระเบน สวมถงุ เทา้ สีขาว รองเท้าหนัง แบบสุภาพ ผู้หญิง การแต่งกาย เส้ือลูกไม้ มสี ไบพาดบ่าผกู เปน็ ลักษณะโบบรเิ วณหัวไหล่ ทง้ิ ชายไว้ข้างๆลำตวั ดา้ นซา้ ย มกั มสี เี ดยี วกบั โจงกระเบน คาดเขม็ ขัดทเ่ี อวบท ใสส่ รอ้ ยมุก ประดับ

ประเภทท่ี 3 ลกั ษณะแบบสากลนยิ ม ผชู้ าย การแต่งกาย สวมสทู ผกู เนค็ ไทสสี ภุ าพ ใส่กางเกงขายาว รองเทา้ หนัง แบบสภุ าพ ผหู้ ญงิ การแตง่ กาย เส้ือคอกลมแขนทรงกระบอก ใสก่ ระโปรงปา้ ยข้าง ยาวกรอม เทา้ คทั ชู ประเภทที่ 4 ลกั ษณะแบบราตรีสโมสร ผ้ชู าย การแตง่ กาย สวมเสื้อพระราชทาน มีผา้ คาดเอวดา้ นหน้าลักษณะหอ้ ย ชาย ใสก่ างเกง ผู้หญิง การแตง่ กาย เส้อื จบั เดรปมชี ายผา้ ห้อยจากบา่ จรดยาวไปทางด้านหลัง เปดิ บริเวณไหลข่ วา ใส่กระโปรงยาวจบี หน้านาง เกล้าผมแบบสภุ าพ ลกั ษณะทา่ ทางของการรำวงมาตรฐาน 10 เพลง ทา่ รำ ของผู้ชายและผหู้ ญงิ ท่านคณาจารย์ ผทู้ รงคณุ วุฒขิ องกรมศลิ ปากร ไดอ้ อกแบบคดิ ประดิษฐท์ ่ารำวงมาตรฐาน ให้มีลักษณะทเ่ี ปน็ แบบแผนทา่ ทางเดียวกัน ในทศิ ทางของการรำเป็นวงกลม จดุ ประสงค์ เพอื่ นำเอกลักษณท์ างนาฏศลิ ป์ของไทยมาแสดงใหแ้ พร่หลายตอนสยามประเทศ และทำใหป้ ระชาชนไดน้ ำเพลงท่ีมที า่ รำทีม่ คี วามออ่ นชอ้ ยสวยงามมาใชใ้ นการละเล่น ชื่อเพลงและทา่ รำ ชายและหญิง สอดสร้อยมาลา 1 งามแสงเดอื น ชายและหญิง ชกั แปง้ ผดั หนา้ 2 ชาวไทย ชายและหญิง รำสา่ ย 3 รำมาซมิ ารำ ชายและหญิง สอดสร้อยมาลาแปลง 4 คืนเดอื นหงาย ชายและหญงิ แขกเตา้ เขา้ รัง และผาลาเพียงไหล่ 5 ดวงจนั ทร์วันเพญ็ ชายและหญิง รำย่ัว 6 ดอกไมข้ องชาติ ชายและหญิง พรหมส่ีหนา้ และ ยูงฟอ้ นหาง 7 หญงิ ไทยใจงาม ชายและหญงิ ช้างประสานงา และจนั ทรท์ รงกลด 8 ดวงจันทร์ขวญั ฟา้ ชาย - จ่อเพลงิ กาล หญงิ - ชะนรี า่ ยไม้ 9 ยอดชายใจหาญ ชาย - จันทรท์ รงกลด และขอแก้ว หญิง – 10 บชู านักรบ ขัดจางนางและลอ่ แก้ว

สำหรบั การรำวงมาตรฐาน นำท่าของการรำไทย ที่มคี วามออ่ นชอ้ ย การจับจีบ การตง้ั วง มาใชป้ ระกอบเพลงรำวงมาตรฐาน 10 เพลง พรอ้ มทา่ รำ ทำให้การรำมที า่ รำ ท่ีมเี อกลกั ษณป์ ระจำเพลง ยกตวั อย่างเชน่ ท่ารำเพลงงามแสงเดือน คือทา่ สอดสรอ้ ย มาลา มสี ่วนทำให้ การรำวงเป็นระบำมาตรฐานมากย่ิงขึน้ ทำใหร้ ปู แบบการแสดงมคี วาม น่าสนใจ อยา่ งพอไดย้ ินเพลงดอกไม้ของชาติ ทำใหค้ ดิ ถึงท่ารำยว่ั นาฏศลิ ปไ์ ทย คือศิลปะการแสดงท่มี คี วามงดงาม ความออ่ นชอ้ ย ท่อี ยกู่ ันประเทศ ไทยมาหลายยคุ หลายสมัย การทน่ี าฏศลิ ป์มีความวิจิตร เพราะการจดั องคป์ ระกอบของ นาฏศิลป์ไทยตอ้ งอาศยั ผมู้ ากประสบการณท์ บี่ รรจงรงั สรรคใ์ สใ่ จรายละเอยี ดของทุก ขน้ั ตอน ใหก้ ารแสดงนาฏศิลป์ออกมานา่ ชน่ื ชมแก่ผ้พู บเห็นโดยท่วั ไป

เพลงงามแสงเดอื น (ใช้ท่ารำ ท่าสอดสรอ้ ยมาลา) งามแสงเดอื นมาเยอื นสอ่ งหล้า งามใบหน้าเมอ่ื อยูว่ งรำ (ซ้ำ) เราเลน่ กนั เพ่อื สนุก เปล้อื งทกุ ข์ให้วายระกำ ขอให้เล่นฟอ้ นรำ เพอ่ื สามคั คเี อย

เพลงชาวไทย (ใชท้ า่ รำ ทา่ ชักแป้งผัดหนา้ ) ชาวไทยเราเอย ขออยา่ ละเลยในการทำหนา้ ท่ี การทเ่ี ราได้เล่นสนุก เปลือ้ งทุกขส์ บายอย่างนี้ เพราะชาตเิ ราไดเ้ สรี มีเอกราชสมบรู ณ์ เราจึงควรชว่ ยชูชาติ ให้เกง่ กาจเจดิ จำรูญ เพื่อความสุขเพิม่ พูน ของชาวไทยเราเอย

เพลงรำซมิ ารำ (ใชท้ า่ รำ ท่ารำส่าย) รำซิมารำ เรงิ ระบำกันให้สนกุ ยามงานเราทำงานกนั จริง ไมล่ ะไมท่ ิง้ จะเกดิ เข็ญทกุ ข์ ถงึ ยามวา่ งเราจึงรำเล่น ตามเชงิ เช่นเพือ่ ใหส้ ร่างทุกข์ ตามเยย่ี งอย่างตามยคุ เล่นสนกุ อย่างวฒั นธรรม เลน่ อะไรให้มีระเบียบ ให้งามใหเ้ รยี บจงึ จะคมขำ มาซิมาเจา้ เอย๋ มาฟอ้ นรำ มาเล่นระบำของไทยเราเอย

เพลงคนื เดอื นหงาย (ใช้ท่ารำทา่ สอดสรอ้ ยมาลาแปลง) ยามกลางเดอื นหงาย เยน็ พระพายโบกพรว้ิ ปลวิ มา เยน็ อะไรก็ไม่เยน็ จติ เทา่ เย็นผูกมติ รไมเ่ บ่ือระอา เย็นรม่ ธงไทยโบกไปทั่วหล้า เย็นย่งิ น้ำฟา้ มาประพรมเอย

เพลงดวงจนั ทร์วนั เพ็ญ (ใช้ทา่ รำ ท่าแขกเตา้ เขา้ รงั และทา่ ผาลาเพยี งไหล่ ) ดวงจันทร์วนั เพญ็ ลอยเด่นอยใู่ นนภา ทรงกลดสดสี รศั มที อแสงงามตา แสงจันทรอ์ ร่าม ฉายงามสอ่ งฟา้ ไม่งามเทา่ หนา้ นวลนอ้ งยองใย งามเอยแสนงาม งามจริงยอดหญิงชาตไิ ทย งามวงพักตรย์ ิง่ ดวงจนั ทรา จรติ กิรยิ านม่ิ นวลละไม วาจากังวาน อ่อนหวานจับใจ รปู ทรงสมสว่ น ย่ัวยวนหทยั สมเปน็ ดอกไม้ ขวญั ใจชาติเอย

เพลง ดอกไม้ของชาติ (ใช้ทา่ รำ ทา่ รำยว่ั ) (สรอ้ ย) ขวญั ใจดอกไม้ของชาติ งามวลิ าศนวยนาดรา่ ยรำ(ซ้ำ) เอวองค์ออ่ นงาม ตามแบบนาฎศลิ ป์ ชช้ี าตไิ ทยเนาวถ์ ่ิน เจริญวัฒนธรรม (สร้อย) งามทกุ สง่ิ สามารถ สรา้ งชาติชว่ ยชาย ดำเนนิ ตามนโยบาย สทู้ นเหนอ่ื ยยากตรากตรำ(สรอ้ ย)

เพลงหญิงไทยใจงาม (ใช้ท่ารำทา่ พรหมส่หี นา้ และทา่ ยงู ฟ้อนหาง) เดือนพราว ดาวแวววาวระยับ แสงดาวประดบั ส่องใหเ้ ดือนงามเดน่ ดวงหนา้ โสภาเพยี งเดอื นเพญ็ คุณความดีทเี่ หน็ เสรมิ ใหเ้ ดน่ เลศิ งาม ขวญั ใจ หญงิ ไทยสอ่ งศรีชาติ รูปงามพลิ าศ ใจกลา้ กาจเรอื งนาม เกยี รตยิ ศ กอ้ งปรากฎทัว่ คาม หญิงไทยใจงาม ยิง่ เดอื นดาวพราวแพรว

เพลงดวงจนั ทร์ขวัญฟา้ (ใช้ท่ารำ ท่าช้างประสานงา และท่าจนั ทรท์ รงกลด ) ดวงจันทร์ขวญั ฟ้า ชื่นชีวาขวัญพี่ จันทรป์ ระจำราตรี แตข่ วญั พ่ปี ระจำใจ ท่ีเทดิ ทูนคอื ชาติ เอกราชอธิปไตย ถนอมแนบสนิทใน คอื ขวญั ใจพีเ่ อย เพลงยอดชายใจหาญ (ใชท้ ่ารำชะนรี า่ ยไม้ และท่าจอ่ เพลงิ กาฬ) โอ้ยอดชายใจหาญ ขอสมานไมตรี นอ้ งมารว่ มชวี ี กอบกรณกี จิ ชาติ แมส้ ุดยากลำเค็ญ ไมข่ อเวน้ เดนิ ตาม น้องจกั สพู้ ยายาม ทำเตม็ ความสามารถ

เพลงบชู านกั รบ ( เทย่ี วแรก ฝ่ายหญงิ ใช้ท่ารำขดั จางนาง ฝา่ ยชายใช้ทา่ รำจันทรท์ รงกลด เท่ียวที่สอง ฝ่ายหญิงใช้ทา่ รำท่าล่อแก้ว ฝา่ ยชายใชท้ ่ารำทา่ ขอแกว้ ) นอ้ งรกั รกั บชู าพี่ ทม่ี ัน่ คงทมี่ ัน่ คงกลา้ หาญ เป็นนักสู้เชย่ี วชาญ สมศกั ดิ์ชาตินกั รบ น้องรกั รักบูชาพ่ี ทมี่ านะที่มานะอดทน หนักแสนหนักพผ่ี จญ เกยี รติพี่ขจรจบ นอ้ งรักรกั บชู าพ่ี ทขี่ ยนั ทีข่ ยนั กจิ การ บากบัน่ สรา้ งหลกั ฐาน ทำทุกดา้ นทำทกุ ด้านครนั ครบ น้องรกั บูชาพ่ี ทร่ี กั ชาตทิ ่ีรกั ชาตยิ ่งิ ชวี ติ เลอื ดเนอื้ ท่ีพลีอทุ ศิ ชาติคงอยคู่ งอยูค่ พู่ ิภพ