2017.03. Tạp chí báo cáo viên số 03

49 Tư LIỆU BÃO CẮO VIÊN Năm 2017, cử tri ở Hà Lan, Pháp và Đức, có thể suy giảm, chính sách thắt lưng buộc bụng ngày cả ỞÝ và Anh, sẽ đi bỏ phiếu trong các cuộc bắu càng phổ biến. Bất bình đẳng kinh tế và nghèo cử mà không ai dám chắc là sẽ không nhuốm khổ trong số những người bị bỏ lại đã châm ngòi màu Đô-nan Trăm và Brexit. Có thể kể tới những cho tâm lý bất mãn của dân chúng với tầng lớp cái tên nổi bật có khả năng gây bất ngờ như thủ chính trị. lĩnh Ma-rin Lơ Pên của đảng Mặt trận Dân tộc cực Một là, sự bất bình đẳng nuôi dưỡng chủ nghĩa hữu Pháp - người đang sẵn sàng tâm thê' để tranh dân túy. Năm 2015, thu nhập của nhóm 10% các cử tổng thống vào tháng 5/2017. Tháng 3/2017, quốc gia giàu nhất trong Tổ chức Hợp tác và Phát Hà Lan sẽ bước vào cuộc bầu cửquốc hội mà đảng triển Kinh tế (OECD) cao gấp 10 lần so với nhóm Tự do cánh hữu theo chủ nghĩa dân tộc đang dẩn 10% các quốc gia nghèo nhất. giành được lợi thế. Tháng 9/2017, nước Đức tổ chức bầu cử quốc hội trong bối cảnh đang chống Hai là, thiếu công bằng xã hội là nguyên nhân người nhập cư, bài xích Hồi giáo mang tên \"Sự lựa chủ yếu thúc đẩy chủ nghĩa dân túy. Nếu người chọn cho nước Đức (AÍD)\" đang giành được 12% dân cảm thấy sự tồn tại của chính phủ chủ yếu vì tỷ lệ ủng hộ trên toàn quốc sau khi thắng một số lợi ích của giới tinh hoa trong xã hội, họ sẽ ngay ghế trong bầu cử nghị viện bang. Đảng này đang lập tức coi đó là sự không công bằng. Khi cảm giác là cơn đau đẩu với Thủ tướng A.Méc-ken khi bà về sự không công bằng cùng với bất bình đẳng chuẩn bị tranh cửnhiệm kỳ4. Có thể nói, các nhân kéo dài thì người dân sẽ nổi dậy. vật thuộc đảng dân túy từng đứng bên rìa đang dần mạnh lên và được người dân chấp nhận. Ba là, các chính trị gia lợi dụng chủ nghĩa dân túy để giải quyết mâu thuẫn chính trị. Các đảng Các lãnh đạo dân túy như Đô-nan Trăm hay phái chính trị chính ở châu Âu thay vì thúc đẩy Đu-tơ-tê hiện diện nổi bật ở nhiều quốc gia, thay chính sách nhằm bảo vệ giá trị của mình thì lại đổi đặc điểm cạnh tranh giữa các đảng ở các xã hội nhanh chóng ủng hộ các luận điệu chống người phương Tây. Theo thống kê, các đảng theo đường nhập CƯ của các đối thủ chính trị. lối dân túy đã giành được lá phiếu và ghế quốc hội ở nhiều quốc gia, tham gia vào liên minh chính Bốn là, các phương tiện truyền thông, vốn được phủ ở 11 nền dân chủ phươngTây, trong đó có Áo, xem là một trong những trụ cột của nền dân chủ, Ý và Thụy Sỹ. cũng đóng vai trò trong việc thúc đẩy chủ nghĩa cực đoan. Hoạt động theo cơ chế thị trường khiến Khắp châu Âu, tỷ lệ phiếu bầu trung bình của các hãng truyền hình chịu sự chi phối của các nhân các đảng dân túy trong các cuộc bầu cử nghị viện tố lợi nhuận. châu Âu và bẩu cử quốc gia đã tăng gấp đôi kể từ những năm 1960, từ 5,1 % lên 13,2%. Trong cùng Ông Đô-nan Trăm đã thắng cử ở Mỹ, ông giai đoạn, số ghế nghị viện của họ đã tăng gấp ba, Đu-tơ-tê đã thắng cử ở Phi-líp-pin và nước Anh đã từ 3,8% lên 12,8%. Ngay cả ở những nước không rời EU, thì việc các nhân vật dân túy ở châu Âu kể có nhiều đại diện dân túy được bầu, các đảng này trên giành chiến thắng và củng cố quyển lực là vẫn có thể tạo ra áp lực lớn với các đảng chính điều hoàn toàn có thể xảy ra. Hiện có một cơ hội thống, quan điểm dư luận và nghị trình chính sách rất thực rằng, sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy có (đảng UKIP ở Anh, đảng tạo xúc tác cho Anh rời thể trở thành hiện tượng chính trị quyết định trong Liên minh châu Âu). thập kỷ tới, không chỉ ở Mỹ hay châu Âu mà ở khắp các nền dân chủ phát triển2. Lý giải về trào lưu ủng hộ mạnh mẽ các đảng dân túy, các chuyên gia cho rằng, nguyên nhân Chủ nghĩa dãn túy không phải là chủ nghĩa được công nhận rộng rãi nhất là bất bình đẳng phát xít nhưtig có thể là một báo hiệu ban đầu kinh tế trong bối cảnh thế giới nhiều thay đổi: kinh tế tri thức gia tăng, tự động hóa kỹ thuật ngày càng Các nhà chính trị cực đoan cánh hữu hiện nay phát triển, ngành công nghiệp sản xuất sụp đổ, vì thế đáng được gọi là dân túy chứ không phải dòng lao động, hàng hóa, con người và vốn gia phát xít, vì họ rêu rao là họ đang nói lên tiếng nói tăng quy mô toàn cẩu, mạng lưới an sinh xã hội của người dân bình thường, nam cũng như nữ, chống lại giới quyển lực chóp bu thối nát, xuống cấp, và xa rời quần chúng cũng như chống lại các định chế hiện hành. Nói cách khác, họ chắc chắn TẠP CHÍ BÁO CÁO VIÊN ★ số 3^(3-2017)

50 Tư LIỆU BAO CÁO VIÊN phản lại xu thếtựdo - bình đẳng, nhưng họ không công và làm mất quyền kiểm soát. Và họ nêu quyết phản dân chủ. Sự phân biệt này có ý nghĩa không tâm đứng lên bảo vệ lợi ích của \"người dân\", tức nhỏ. Nếu các nhà lãnh đạo dân túy lên nắm chính khối dân chúng thường được định nghĩa theo tôn quyền - thậm chí trong đó có các phần tử dân tộc giáo và chủng tộc của họ4. chủ nghĩa - sựtồn tại liên tục của thể chế dân chủ sẽ cho phép xã hội lựa chọn một sự làm lại từ đẩu Những cảnh báo của châu Âu về chủ nghĩa bằng cách sau đó sẽ bỏ phiếu tống cổ họ ra khỏi dân túy chính quyền. Thật vậy, đây có lẽ là ưu điểm lớn nhất của thể chế dân chủ: nó cho phép các nước - Giáo hoàng Phran-xít cảnh báo chủ nghĩa dân hồi phục từ các sai lầm của mình. túy có thể dẫn đến một nhà lãnh đạo độc tài như trường hợp A.Hít-le của Đức vào năm 1933. Trong khi các phong trào cánh hữu ngày càng đặt ra nhiều thách thức đối với các giới quyền lực - Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu chính trị khắp châu Âu và Bắc Mỹ, nhiều nhà bình (ECB) - ông Ma-ri-ô Đra-ghi cho rằng, chủ nghĩa luận đã rút ra những điểm tương đồng giữa các dân túy đang lây lan tại châu Ầu, đe dọa quá trình phong trào này với sự trỗi dậy của chủ nghĩa phát hội nhập thếgiới và những nỗ lực trong việc tìm lời xít trong thập niên 1920 và thập niên 1930. Năm giải cho vấn để dân nhập cư, an ninh và các vấn đề 2016, một tòa án Pháp ra phán quyết cho phép các chung khác. đối thủ chính trị của Ma-rin Lơ Pên, lãnh tụ của Mặt trận Dân tộc Pháp, có quyển gọi bà là một \"phần - Thủ tướng Méc-ken: Chủ nghĩa dân tuý không tử phát xít\" - một quyền mà họ thường xuyên sử thểgiải quyết các vấn để thếgiới. dụng. Sau khi Nô-bớt Hốp-phơ, lãnh đạo của Đảng Tự do tại Áo, suýt đắc cử Tổng thống nước này, - Tổng thống Pháp p.ổ-làng-đơcho rằng, các nhà dân túy lên nắm quyền không chỉ đe dọa sự thống báo The Guardian nêu lên câu hỏi, \"Làm sao mà nhất châu Âu mà còn đe dọa \"những lợi ích quốc gia quá nhiều người Áo dám ve vãn cái chủ nghĩa phát mà họ cam kết đại diện\". xít gần như không che đậy này?\"Và trong một bài báo đăng cùng tháng nói về sự trỗi dậy của Những hệ lụy của chủ nghĩa dân túy Đô-nan Trăm, ứng viên Tổng thống đảng Cộng hòa Mỹ, nhà bình luận bảo thủ Rô-bớt Ka-gan Nếu chủ nghĩa dân túy lên ngôi, sẽ thúc đẩy cảnh báo,\"Đây là cung cách mà chủ nghĩa phát-xít sự bành trướng của chủ nghĩa dân tộc cực đoan, đi vào nước Mỹ.\" Phát xít được dùng như một thuật chủ nghĩa biệt lập trên phạm vi châu Âu và lan ngữ chung chung để chỉ sự lạm quyền chính trị tỏa ra toàn thế giới. Điều này sẽ làm xuất hiện trong nhiều thập kỷ qua, nhưng đây là lần đẩu tiên nhiều hệ lụy: trong một thời gian rất lâu dài, các nhà bình luận dòng chính đang sử dụng nó một cách nghiêm Thứnhất, nó phủ bóng đen lên nển kinh tế toàn chỉnh để mô tả các nhà chính trị và các chính đảng cẩu, sê phá vỡ xu hướng tự do hóa cả thương mại quan trọng3. và đầu tư toàn cầu, khuyến khích trào lưu bảo hộ mậu dịch. Các nước sẽ vì lợi ích quốc gia, dân tộc Vậy tất cả kinh nghiệm ở trên nói lên được điều mà chống lại xu hướng toàn cầu hóa, hội nhập gì về Lơ Pên, Đô-nan Trăm, và những nhân vật cực kinh tế quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ. Các hàng đoan cánh hữu khác trong thế giới ngày nay? Họ rào kỹ thuật trong thương mại quốc tế sẽ được chắc chắn chia sẻ một số điểm tương đồng với các dựng lên, trở thành các rào cản bảo hộ hàng hóa phẩn tử phát xít giữa hai cuộcThế chiến. Cũng như trong nước. Các dòng vốn đầu tư quốc tế sẽ ồ ạt các vị tiền bối của họ, các phần tử cực đoan cánh rút khỏi thị trường nội địa, gây biến động tâm lí hữu ngày nay mạnh miệng tố cáo các lãnh đạo cho các nhà đầu tư, làm hỗn loạn thị trường đầu dân chủ tại chức là bất lực, yếu ớt, và không đáp tưquốc tế.Tâm lí hoảng loạn đã gây cho thị trường ứng trước tình hình. Họ hứa hẹn duy trì đất nước, chứng khoán toàn cầu bị chao đảo, giá trị đổng bảo vệ quốc gia chống lại quân thù, và phục hổi tiền các nước sẽ biến động, lên xuống thất thường, một ý thức về mục đích chung cho người dân tạo ra nguy cơ khủng hoảng hệ thống tài chính, đang cảm thấy mình bị các thế lực bên ngoài tấn ngân hàng các nước.Tình trạng thiếu tiền mặt, rút vốn ồ ạt, cùng với lãi suất trái phiếu chính phủ bị giảm sút, sẽ làm tăng nguy cơ hiện hữu nghiêm (Xem tiếp trang 54) TẠP CHÍ BÁO CÁO VIÊN ★ số 3^(3-2017)

51 Tư LIỆU BÁO CÁO VIÊN Mỹ không tham gia Hiệp định Đôi tác kinh tê xuyên Thái Bình Dương: • TS. NGUYỄN MINH PHONG Hiệp định Đối tác kinh tê xuyên Thái Bình trường lớn với mức thuế suất 0% - 5% sẽ mang lại Dương (TPP) lợi thế cạnh tranh lớn cho nhiểu ngành hàng, đặc biệt là các ngành xuất khẩu chủ lực1. Dệt may hiện Kết thúc đàm phám sau 08 năm là ngành xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam2. Sau 8 năm đàm phán (2008 - 2015), Hiệp định Theo Viện Kinh tế quốc tế Peterson, TPP khi có Đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã kết hiệu lực sẽ giúp GDP của Việt Nam tăng thêm 23,5 thúc đàm phán và được bộ trưởng thương mại 12 tỷ USD vào năm 2020 và 33,5 tỷ USD vào năm 2025; nước thành viên ký vào tháng 02/2016. Hiện TPP xuất khẩu sẽ tăng thêm 68 tỷ USD vào năm 2025; đang trong giai đoạn chờ các nước thành viên phê Việt Nam là nước có thu nhập và xuất khẩu tăng chuẩn. TPP được xem là một FTA thế hệ mới của mạnh nhất trong 12 quốc gia, với tốc độ tăng thế kỷ XXI, do tiêu chuẩn cao và phạm vi ảnh trưởng lẩn lượt là 13,6% và 31,7%. hưởng rộng lớn. Với 12 nước thành viên (trong đó có nền kinh tế lớn thứ nhất và thứ ba thế giới là Mỹ Khả năng TPP khó thành khi Mỹ không và Nhật), TPP chiếm 40% tổng GDP và 30% tổng thương mại toàn cẩu. tham gia Phạm vi điều chỉnh củaTPP bao gồm cả các vấn Trong thời gian vận động tranh cử chức Tổng đề thương mại (hàng hóa, dịch vụ, rào cản kỹ thuật, thống Mỹ, ông Đô-nan Trăm tuyên bố sẽ rút khỏi sở hữu trí tuệ, vệ sinh an toàn thực phẩm, mua sắm TPP, bởi theo ông TPP là thảm họa tiềm ẩn với chính phủ) và phi thương mại (minh bạch hóa, nước Mỹ. chính sách cạnh tranh, doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp nhỏ và vừa, môi trường, lao động). Thực hiện cam kết được đưa ra trong chiến dịch TPP yêu cẩu mức độ tự do hóa cao với tốc độ tranh cửtổng thống năm 2016, trong ngày làm việc nhanh. Trong lĩnh vực thương mại hàng hóa,TPP đẩu tiên (23/01 /2017) tại Nhà trắng, tân Tổng thống quy định thuế nhập khẩu được xóa bỏ về 0% (chứ Mỹ Đô-nan Trăm đã ký sắc lệnh hành pháp chính không phải 0% - 5% như nhiều FTA khác) và hầu thức đưa Mỹ rút khỏiTPP. hết các dòng thuế được xóa bỏ ngay sau khi Hiệp định có hiệu lực. Việc Mỹ rút khỏi TPP sẽ làm cho Hiệp định này khó thành hiện thực, bởi để có hiệu lực,TPP phải Mục tiêu của Việt Nam khi tham gia TPP được ít nhất 6 nước với GDP chiếm 85% của các thành viên thông qua. Với quy mô nước Mỹ chiếm Việt Nam tham gia đàm phán TPP từ năm khoảng 40% tổng GDP của TPP, việc Mỹ rút khỏi 2010 và là một trong 4 nước ASEAN tham gia TPP sẽ khiến TPP tan vỡ. (Xinh-ga-po, Bru-nây, Ma-lai-xi-a). Việc tham gia TPP thể hiện quyết tâm của Việt Nam hội nhập ứng phó của Việt Nam khi TPP thất bại kinh tế quốc tế, mở rộng các thị trường xuất khẩu truyền thống và tiếp cận các thị trường Sự thất bại của Hiệp địnhTPP chắc chắn là một mới để đẩy mạnh hơn nữa lĩnh vực xuất khẩu trở ngại đối với việc tiếp cận và mở rộng xuất khẩu của nước ta. Bởi, trong TPP có các cường quốc các mặt hàng chủ lực của Việt Nam vào Mỹ, đặc biệt thương mại thế giới, đồng thời là thị trường xuất là ngành da giầy. Tuy vậy, thực tế cho thấy, sự băn khẩu lớn nhất của Việt Nam (Mỹ, Nhật Bản) và khoăn là không quá lớn bởi 05 lý do sau: các thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam trong ASEAN (Xinh-ga-po, Ma-lai-xi-a). Thứnhất, ngành da giầy Việt Nam có năng lực cạnh tranh khá tốt nhờ sự ổn định kinh tế, chính Với TPP, việc Việt Nam có thể tiếp cận các thị trị và xã hội, nguồn nhân công đông đảo, giá rẻ và tay nghể cao, đang trong thời kỳ dân số vàng. Việt Nam hiện là nước sản xuất giày và xuất khẩu giầy dép lớn3. TẠP CHÍ BÁO CÁO VIÈN * SỐ 3<(3-2017)

52 Tư LIỆU BÁO CAO VIÊN Thứhai,Việt Nam đang có vị thế đáng nể trong nhiều khả năng kết thúc vào giữa năm 2017. Dù xuất khẩu da giầy vào Mỹ4. Hiệp định này có nội dung và mức độ hạn chế hơn Thứ ba, xuất khẩu da giẩy sang EU luôn có tẩm so với Hiệp định TPP, nhưng khi hoàn thành và triển khai kỳ vọng sẽ giúp thúc đẩy khối lượng giao dịch quan trọng hơn so với thị trường Hoa Kỳ5. Việc ký thương mại toàn châu Á tăng lên và khuyến khích kết và triển khai các FTA với Hàn Quốc, Liên minh hải quan Nga - Ca-dắc-xtan - Bê-la-rút, AEC và sắp đẩu tư vào các chuỗi cung ứng mới trên cơ sở giảm tới là EU đang và sẽ mở ra những cơ hội xuất khẩu bớt sự phi lý của các hiệp định thương mại tự do mới cho ngành da giấy Việt Nam, nhất là nhờ giảm FTA có sẵn trước đây và tăng cường sự hấp dẫn của nhanh hàng rào thuế quan (vào EU từ mức 12,4% khu vực như là một cơ sở sản xuất chung. hiện nay) vể 0 - 5% (trung bình khoảng 95 - 97% Bên cạnh đó, cẩn thấy rằng, trong thời gian qua, dòng thuế), tiếp cận thuận lợi công nghệ và giảm cùng với quá trình đàm phán TPP, nhiều xung lực thiểu các chi phí đầu vào. tích cực đã bộc lộ từ sự Hơn nữa, ngành da Về các FTA của Việt Nam thay đổi nhận thức của giày Việt Nam vẫn đang cộng đồng lãnh đạo, là đơn vị thụ hưởng các Cho đến nay, ViệtNam đã tham gia 10 FTA. công chức, chủ doanh hồ trợ từ EU, như dự án Trong số đó, có 7 FTA đa phương. Việt Nam nghiệp, công nhân và thương mại đa biên MU- còn tham gia Cộng đồng Kinh tế ASEAN người dân nói chung vể TRAP 1,7 tỷ ơ-rô, Unido, (AEC) từ ngày 31/12/2015, kết thúc đàm hội nhập. Kể từ năm Switch - Asia, dự án CBI phán TPP và FTA với EU. Hiện nay, Việt Nam 2013, với một quy mô và với việc nâng cao năng đang tiếp tục đàm phán FTA với l-xra-ren, tốc độ cải cách chưa từng lực cho cán bộ Hiệp hội Hổng Công và Khu vực Mậu dịch tựdo châu có, Việt Nam đã thông xúc tiến thương mại. Ầu(EFTA). qua hơn 100 dự luật và Thứtư, sự hình thành Các FTA của Việt Nam bao trùm 55 nền đang tiếp tục đẩy mạnh AEC tạo thêm xung lực kinh tế (trong đó có 15 nền kinh tế thuộc G20 việc thòng qua 30 dự luật mới cho ngành da giầy là 20 nền kinh tế lớn nhất thế giới) đã mở ra khác, môi trường đầu tư Việt Nam. Thực tế cho các cơ hội to lớn cho hàng hóa của Việt Nam được cải thiện rõ rệt được thấy, dù Thái Lan, Việt được tiếp cận các thị trường rộng lớn, giúp đẩy ghi nhận trong đánh giá Nam, In-đô-nê-xi-a và mạnh xuất khẩu của nước ta, nhất là đối với của nhiều tổ chức quốc Ma-lai-xi-a là những các mặt hàng xuất khẩu chủ lực, như: dệt tế; Hàng loạt các doanh nước trong khối ASEAN may, giày dép, máy móc thiết bị, đổ gỗ, nông nghiệp và ngành kinh tế có ngành công nghiệp sản, thủy sản. công nghiệp xuất khẩu da giày phát triển nhất của Việt Nam như giày và có sự tương đồng; dép, thủy sản, đồ gỗ, dệt may... đã và đang tích cực đầu tư, cải cách quản trị, nhưng so với các quốc gia khác, Việt Nam có nhiều tái cơ cấu... lợi thế cạnh tranh về nguồn lao động tay nghề cao, giá nhân công... nên khả năng mở rộng thị trường Vê' tổng thể, sự cộng hưởng tác động tích cực khối AEC là khá tốt. Bên cạnh đó, Việt Nam còn có của các thành tựu và tiềm năng, cùng những nổ lực cơ hội hợp tác với các nước trong khối hợp tác phát thay đổi nhận thức, cải cách thể chế và tăng cường triển nguồn nguyên phụ liệu, hình thành chuỗi đầu tư vĩ mô và vi mô trên đây cho phép nền kinh cung ứng giá trị mới, giúp giảm suất đẩu tư, tăng tế nói chung, ngành da giầy Việt Nam nói riêng đã, năng lực sản xuất và cung ứng với sản lượng lớn, đang và sẽ tiếp tục đổi mới, phát triển và hội nhập giảm dần lượng nguyên phụ liệu nhập khẩu, nâng theo xu hướng chung sâu hơn, bền vững hơn vào cao giá trị gia tăng cho sản phẩm và góp phấn cạnh nến kinh tế toàn cầu, dù CÓTPP hay không... tranh giữvững thị phần tại các thị trường xuất khẩu Một giải pháp đặc biệt được Việt Nam lựa chọn lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản. khi TPP thất bại là tích cực tham gia Hiệp định Đối Thứ năm, Việt Nam đang tham gia đàm phán tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP)7: vòng đàm phán Hiệp định RCEP6 ở vòng thứ 15, với Liệu RCEP có thay thếđược TPP? TẠP CHÍ BÁO CÁO VIÊN ★ số 3<(3-2017)

53 Tư LIỆU BÀO CÁO VIÊN -Điểm khác biệt giữa RCEPvàTPP: (hiện chiếm tỷ trọng khoảng 30% tổng kim ngạch nhập khẩu của nước ta). Ngược lại, RCEP có nhiều Một là, việc Trung Quốc tham gia RCEP song khả năng làm trầm trọng thêm sự phụ thuộc đó. không có mặt trong TPP, trong khi Mỹ tham gia TPP song không có mặt trong RCER Nhiều Song, dù có RCEP hay TPP, thì điều quan trọng chuyên gia đánh giá, Trung Quốc là động lực đểViệt Nam có thể tận dụng các cơ hội của các FTA, chính sau RCEP trong khi Mỹ là động lực chính đồng thời, vượt qua thách thức khi phải mở cửa thúc đẩy TPR Có thể xem TPP và RCEP là nằm gẩn như hoàn toàn nền kinh tế theo yêu cầu của trong kế hoạch của 2 cường quốc kinh tế thứ 1 các FTA, là cần nhanh chóng nâng cao sức mạnh và thứ 2 thê' giới tạo ảnh hưởng của mình ở khu nội lực, trước hết là tập trung nâng cao năng lực vực châu Á-Thái Bình Dương. cạnh tranh ở cả cấp quốc gia, doanh nghiệp và sản phẩm. Có như vậy, Việt Nam mới có thể hội nhập Hai là, một hiệp định thương mại được ASEAN thành công trong bối cảnh nước ta đang hội nhập tiên phong xây dựng, RCEP gói gọn hoạt động đối ngày càng sâu rộng và nhanh chóng vào nền kinh với các nển kinh tế mà ASEAN đã ký kết hiệp định tế thế giới. thương mại tự do. Mức độ bao phủ của RCEP chủ yếu liên quan đến thương mại hàng hóa và thương Triển vọng trong thời gian tới mại dịch vụ, đấu tư, hợp tác kinh tế/kỹ thuật, sở hữu trí tuệ, cạnh tranh, giải quyết tranh chấp, thương Động lực và triển vọng phát triển kinh tế - xã hội mại điện tử. Do vậy, RCEP chủ yếu tập trung vào tới đây hội tụ từ những nhận thức mới, đẩy đủ và việc cắt giảm thuế quan và tựdo hóa dịch vụ. sâu sắc hơn vể mô hình phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN; từ sự phối hợp hài hòa bàn tay Trong khi đó,TPP vượt qua giới hạn tự do hóa Nhà nước và bàn tayThị truờng trong một mô hình thương mại hàng hóa, dịch vụ và nhấn mạnh vào Nhà nước kiểu mới; coi trọng tính đồng bộ và chú các điểu kiện kinh doanh, các tiêu chuẩn, quy định ý đến tính hai mặt của các giải pháp chính sách, và bảo vệ sở hữu trí tuệ. TPP được hình thành với nhằm đa dạng hoá và phối hợp hiệu quả các mong muốn viết lại một số các nguyên tắc cơ bản nguồn lực trong nước và quốc tế, tăng cường dự của thương mại quốc tế, kết hợp với việc bảo vệ báo, thông tin, bảo vệ người tiêu dùng và giữvững quyền sở hữu trí tuệ, cùng với các tiêu chuẩn về môi lòng tin trên thị trường, uy tín quốc gia và niềm tin trường và lao động. chiến lược quốc tế vào các đột phá thể chế Việt Nam bển vững và có tính hội nhập cao hơn. Nền Ổa/Ờ,TPP với các tiêu chuẩn cao và phạm vi đíểư kinh tếsẽ có độ mở, tính chất tựdo hóa và quốc tếhóa chỉnh rộng hơn nhiều so với RCEP sê tạo sức ép rất cao hơn. Áp lực và sự cạnh tranh bình đắng và hợp lớn để Việt Nam đẩy mạnh và nhanh quá trình cải tác kinh tếđểu tăng lên. Các dòng đầu tưngoại vào cách trong nước. NếuTPP không thành, sức ép cải Việt Nam và dòng vốn Việt Nam đẩu tư ra nước cách từ bên ngoài đối với Việt Nam sẽ giảm đi đáng ngoài sẽ gia tăng nhanh hơn vể quy mô, đa dạng kể, nhất là đối với khu vực doanh nghiệp nhà nước, vể cơ cấu và lĩnh vực, cũng nhưcác chủ đầu tư. Kiều quan hệ lao động, công đoàn... hổi ỉẽ đa dạng hơri và tiếp tục tằng chậm về quy mô. Cơcấu kinh tếsẽ có sựchuyển dịch sâu sắc hơn - RCEP đối vớí Việt Nam: theo hướng phát triển công nghiệp phụ trợ và tham gia chuỗi cung ứng quốc tế, trước hết với các RCEP, ở mức độ nhất định, có thể xem là một giải nước thành viên tham gia FTA với Việt Nam...* pháp thay thế đối với nước ta trong trường hỢpTPP không thành. RCEP sẽ tạo cơ hội đẩy mạnh hơn ' Dệt may, da giày, thủy sản, đồ gỗ. Đây là 4 nhóm nằm trong nữa xuất khẩu của Việt Nam sang 10 nước ASEAN số 10 nhóm hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam trong và 6 đối tác thương mại quan trọng của khối này. những năm gán đây. Các nhóm hàng này sẽ có cơ hội mở rộng xuất khẩu sang các nước thành viên TPP, đặc biệt, Mỹ và Tuy nhiên, điểm trừ của RCEP so VỚĨTPP là RCEP Nhật Bàn là những thị trường nhập khẩu lớn nhất và lớn thứ không có Mỹ - thị trường nhập khẩu lớn nhất thế 4 thế giới. giới và thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam (hiện chiếm 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của 2 Trong đó xuất khẩu sang thị trường Mỹ chiếm 50% và Nhật nước ta và còn nhiều tiềm năng xuất khẩu). Ngoài Bản chiếm 10%. Hiệp định TPP sẽ giúp ngành dệt may tiếp ra, TPP được kỳ vọng sẽ giúp Việt Nam thoát khỏi cận thị trường Mỹ với mức thuế suất 0%, thay vì mức thuế sự phụ thuộc quá lớn vào nhập khẩu từTrung Quốc TẠP CHÍ BÁO CAO VIÊN * SỐ 3*(3-2017)

54 Tư LIỆU BÁO CẮO VIÊN bình quân 17,2% hiện nay. Da giày hiện là ngành xuất khẩu phân nhập khẩu da giầy hàng năm vào Hoa Kỳ. Hãng sản xuất lớn thứ5, trong đó, xuất khẩu sang Mỹ chiếm 31 %, sang Nhật giầy thể thao lớn nhất của Mỹ là Nike có sàn lượng giây sản Bản chiếm 5%. Hiệp định TPP sẽ giúp ngành da giày tiếp cận xuất tại ViệtNamnăm2013 chiếm tới 42% tổng sản lượng của thị trường Mỹ với mức thuếsuất 0%, thay vì trên 12% hiện nay. hãng, so với tại Trung Quốc chì 30% và 25% tại In-đô-nê-xi-a. Thủy sản hiện là ngành xuất khẩu lớn thứ 6, trong đó, xuất Nhật Bàn chọn Việt Nam làm nơi đặt cơsờsản xuất, cung cấp khẩu sang Mỹ chiếm 17%, sang Nhật Bản 12%. Nếu Hiệp định hơn 30% tổng sản lượng da giầy hàng năm của mình. TPP được ký kết, thuếcủa Mỹ áp cho thủy sản Việt Nam sẽ chỉ còn từ0%-6%. Đồ gỗ hiện là ngành xuất khẩu lớn thứ 8, thì 5 Với kim ngạch xuất khẩu sang EU năm 2014 đạt 3,6 tỳ USD, với Hiệp định TPP, thuế của Mỹ áp cho đồ gỗ Việt Nam sẽ về tăng 24,1 % so với năm trước, trong khi xuất sang Hoa Kỳ chì 0%, tạo điểu kiện cho Việt Nam tăng mạnh xuất khẩu nhóm đạt 3,3 tỷ USD, dù tăng 26,9%... Hiện nay, Việt Nam đang sản hàng này. xuất khoảng 920 triệu đôi giày mỗi năm, xuất khẩu hơn 800 triệu đôi tới hơn 50 thị trường trên thếgiới, trong đó EU chiếm 3 Đứng thứ 3 châu Á (sau Trung Quốc và Ấn Độ) và thứ4 trên tỳ lệ lớn nhất. thếgiới (sau cả Ý), với kim ngạch chiếm khoảng 10% thịphẩn 6 Bao gồm 10 nước ASEAN và 6 nước khác là Trung Quốc, Ấn toàn câu. Sản phẩm da giây là sản phẩm xuất khẩu chủ lực Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, ồ-xtráy-li-a và Niu Di-lân. đứng thứ3 và chiếm 10% kim ngạch xuất khẩu hàng năm của Việt Nam. Năm 2016, xuất khẩu của da giày - túixách đạt 16,2 7RCEP (Hiệp định Đối tác kinh tếtoàn diện khu vực) là một FTA tì USD, tăng 8,8% so với năm 2015; dự đoán năm 2017, kim được đàm phán từ năm 2012 đến nay giữa 16 nước, gồm 10 ngạch xuất khẩu ước đạt gân 18 tì USD và phấn đấu đạt mục nước ASEAN vậ 6 nước mà ASEAN đã ký các FTA ASEAN+1 là: tiêu xuất khẩu đến năm 2030 là 54 tỷ USD. Đặc biệt, đang có Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, õ-xtrây-li-a, Niu Di- sựcải thiện vể cơ cấu sản phẩm, với dòng sàn phẩm có giá trị lân (nên còn được gọi là ASEAN 10+6). Trong sốcác nước tham cao chỉ chiếm khoảng 5% trước đây, thì hiện nay đã đạt mức gia đàm phán RCEP, có 7 nước tham gia đàm phán cả TPP là: trên dưới 10%. Nhật Bản, ồ-xtrây-li-a, Niu Di-lân và 4 nướcASEAN (Việt Nam, Xinh-ga-po, Brunei, Ma-lai-xi-a). Đến nay, RCEPđã qua 14 vòng 4 Từnám 2001 đến nay, dù chịu mức thuếhiện hành trung bình đàm phán và hy vọng sẽ kết thúc vào năm 2017. là 14,3%, nhưng xuấtkhẩu giàydép của ViệtNamsangHoaKỳ luôn tăng trung bình 20-21 %/năm và ViệtNam chiếm 10% thị Chủ nghĩa dân túy... (Tiếp theo trang 50) trọng hơn. Tất cả những điểu bất ổn đó sẽ khiến có sự xáo trộn rất lớn, gây bất lợi cho sự ổn định, cho tăng trưởng kinh tế bị sụt giảm, sê dẫn đến phát triển của nhân loại, trên phạm vi toàn cẩu. nguy cơ suy giảm, suy thoái kinh tế toàn cẩu. Vì vậy, mỗi một quốc gia, mỗi một người dân Thứhai, chủ nghĩa dân túy lên ngôi sê có nguy trên thế giới, hơn bao giờ hết, cần đoàn kết, chung cơ tạo thành phản ứng dây chuyền domino, khu tay hợp tác, chống lại xu hướng phát triển lây lan vực đồng tiền chung châu Âu sẽ có nguy cơ sụp của chủ nghĩa dân túy, tiếp tục thúc đẩy con đổ, các thành viên trong Liên minh châu Âu (EU) đường mà loài người đã đi, đó là đẩy mạnh xu sẽ có khả năng lẩn lượt rút khỏi tổ chức này, như hướng toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế, thúc đẩy hiện tượng Brexit. Nếu nhưĐảng dân tộc cực hữu tự do hóa, chống lại chủ nghĩa bảo hộ, chống lạ Lơ Pên ở Pháp giành được thắng lợi trong cuộc những mặt trái của toàn cẩu hóa, cùng nhau đoàr bầu cử tháng 5 năm 2017 tới, thì nước Pháp cũng kết xây dựng một căn nhà chung toàn cầu với tinh rất dễ đi theo vết xe đổ như nước Anh, sẽ xem xét thần hợp tác, phát triển bền vững, hài hòa lợi ích và xin rút khỏi Liên minh châu Âu. Tiếp theo đó, giữa quốc gia, dân tộc với lợi ích toàn cẩu ❖ trong các cuộc bầu cử ở Áo, Hà Lan, Đức... năm 2017, nếu các đảng dân túy giành được thắng lợi, ' Chủ nghĩa dán túy là gì?, tải tại: httpV/nghiencuuquocte.org, thì viễn cảnh sụp đổ Liên minh châu Âu sẽ không 2017/ÕÍ/04/chu-nghia-dan-tuy-la-gi/. thể không được tính đến. 2 Khi chủ nghĩa dàn túy lên ngôi, tải tại httpV/kienthuanet.vn, Thứba, chủ nghĩa dân túy lên ngôi, phong trào nong-sau/khi-chu-nghia-dan-tuy-len-ngoi-817324.html chống toàn cẩu hóa sẽ diễn ra mạnh mẽ, sẽ có 34 Chủ nghĩa dân túy không phải là chủ nghĩa phớt xít nhưnc nguy cơ tạo ra một trật tự thế giới mới, bất lợi cho có thể là một báo hiệu ban đâu, tải tại: https://www.van xu hướng hợp tác, cùng phát triển. Đời sống chính hoanghean.com.vn/chuyen-muc-goc-nhin-van-hoa/nhin-ra trị, kinh tế, an ninh... của các nước trên thế giới sẽ the-gioi/chu-nghia-dan-tuy-khong-phai-la-chu-nghia-phat-xit -nhung-co-the-la-mot-bao-hieu-ban-dau. TẠP CHÍ BÁO cáo viên * SỐ 3<(3-2017

55 Tư LIỆU BÃO CẤO VIÊN VÈ TƯƠNG IAICUA THỎA THUẬN HẠT NHÂN ỤCH sử GIỪA NHÚM P5+1 VƠI l-RAN nứớl THƠIĐÔ-NAN TRĂM • ĐẠI TÁ LÊ THÊ MẪU Việc ông Đô-nan Trăm trở thành Tổng thống Mỹ đã đặt Thỏa thuận hạt nhân giữa Nhóm P5+11 (gổm Mỹ, Trung Quốc, Pháp, Đức, Nga và Anh) với 1-ran trước nguy cơ bị xoá sổ. Vì thế, \"số phận\" của thoả thuận lịch sử này ra sao đang là tâm điểm chú ý đặc biệt của giới phân tích, củng như dư luận quốc tế. Quang cảnh phiên họp của Hội đổng Bảo an Liên Hợp quốc về vụ thử tên lửa của l-ran, Niu óoc (Mỹ), ngày 01/02/2017 - Ảnh: TTXVN Thỏa thuận hạt nhân giữa Nhóm P5+1 với là \"thỏa thuận tồi tệ nhất đã từng được đàm phán -ran dưới thời Đô-nan Trăm và ký kết\". Một số nhân vật lãnh đạo cấp cao sắp lên nắm quyển trong chính quyển mới ở Mỹ là Một năm sau ngày thỏa thuận hạt nhân mà những người đã nhiểu năm phản đối l-ran.Trong -ran ký với các cường quốc thuộc nhóm P5+1 các phiên điều trần trước lễ nhậm chức vào ngày ihính thức có hiệu lực,Tê-hê-ran đang hết sức lo 20/1/2017 của ông Đô-nan Trăm, một số quan igại trước việc chính quyển của tân Tổng thống chức được bổ nhiệm đã bày tỏ rõ ràng quan điểm ưiỹ Đô-nan Trăm đang thực thi các biện pháp cấm phản đối việc Oa-xinh-tơn \"nhượng bộ thái quá\" /ận mới nhằm vào l-ran, tạo nguy cơ hủy bỏ hoàn trong quan hệ với Tê-hê-ran. Ngoại trưởng Rếch :oàn hiệp định lịch sử này. Tin-lơ-sơn cho biết ông ủng hộ việc \"xem xét lại\" toàn bộ thỏa thuận hạt nhân. Trong khi đó, Bộ Tân Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm đã từng tuyên Jố thoả thuận hạt nhân giữa Nhóm P5+1 với l-ran TẠP CHÍ BÁO CÁO VIÊN số 3^(3-2017)

56 Tư LIỆU BÁO CÁO VIÊN trưởng Quốc phòng được bổ nhiệm Giêm Mát-tít Trăm cũng có thể thực hiện kịch bản đàm phán lại nhận định l-ran là \"mối đe dọa lớn nhất đối với sự vể thoả thuận hạt nhân với l-ran. Như nhiều người ổn định của Trung Đông\" và là \"nhà nước tài trợ trong đội ngũ tham mưu của ông Đô-nan Trăm khủng bố số 1\". Trong bối cảnh đó đang hình nhận thấy, kịch bản này đòi hỏi phải đưa ra các thành hai kịch bản về tương lai của Thỏa thuận hạt biện pháp trừng phạt không gắn với vấn đế hạt nhân giữa Nhóm P5+1 với l-ran. Đó là, kịch bản nhân, hoặc phải có sự đe dọa quân sự có trọng huỷ bỏ và kịch bản đàm phán lại thoả thuận này. lượng để buộc l-ran quay trở lại bàn đàm phán. Nhưng không một lãnh đạo chính trị nào của l-ran Kịch bản huỷ bỏ thoả thuận hạt nhân với l-ran. có đủ khả năng nhượng bộ hơn nữa trong lúc chỉ Giới phân tích cho rằng, mặc dù tân Tổng thống nhận được ít lợi ích hơn và Tê-hê-ran có nhiều sự MỹĐô-nanTrăm cũng nhưnhiểu thành viên trong lựa chọn theo ý của mình để làm tiêu tan cách tiếp nội các mới có quan điểm cứng rắn đối vói l-ran, cận mang tính hiếu chiến của Mỹ.Theo một phản song ít có khả năng chính quyển mới ỞOa-xinh- ứng \"mềm\", l-ran có thể đóng vai là \"nạn nhân\" để tơn sẽ tìm cách hủy bỏ Thỏa thuận hạt nhân giữa chia rẽ Mỹ và các đối tác và làm xói mòn các biện Nhóm P5+1 với l-ran2. pháp trừng phạt quốc tế. Còn theo cách cứng rắn hơn, l-ran có thể nối lại chương trình hạt nhân của Theo nhận định của nhiều chuyên gia, tânTổng mình hoặc tiến hành trả đũa nhằm vào các mục thống Mỹ Đô-nan Trăm lúc này có thể bác bỏ Thỏa tiêu của Mỹ ở l-rắc và Xy-ri- một tình huống có thể thuận hạt nhân giữa Nhóm P5+1 với l-ran nhưng sẽ dẫn đến một cuộc không kích của Mỹ (hoặc của làm như vậy trong khi l-ran vẫn đang tuân thủ thỏa l-xra-en) nhằm vào l-ran. thuận này có thể khiến cộng đổng quốc tế đổ lỗi cho Oa-xinh-tơn và làm xói mòn sâu sắc liên minh Không có gì ngạc nhiên khi các bên liên quan trừng phạt rộng lớn từng tạo ra áp lực cho các cuộc đều nhận thấy sự bế tắc: các bên tham gia có sức đàm phán ở giai đoạn ban đầu. Thay vì làm như nặng ở cả hai phía đã đảm bảo rằng Thỏa thuận vậy, ông Đô-nan Trăm có thể giám sát chặt chẽ việc hạt nhân giữa Nhóm P5+1 với l-ran đóng vai trò thực thi thỏa thuận đồng thời gây áp lực mạnh như một sự giới hạn hơn là một nền tàng cho việc trước các động thái được cho là \"hung hăng\" hơn nối lại quan hệ giữa l-ran và Mỹ.Trong khi đó, các của l-ran trong khu vực như các đợt vận chuyển vũ hành động khiêu khích của l-ran,từcác vụ thửtên khí cho lực lượng phiến quân Houthi ỞY-ê-men lửa đạn đạo đến việc quấy rối các tàu hải quân Mỹ hay triển khai dân quân Shiite tới các khu vực trung ở Vịnh Persian và việc bắt giữ các công dân mang tâm đông người Xăn-ni của l-rắc. hai quốc tịch l-ran và Mỹ, đã tiếp thêm \"vũ khí\"cho Quốc hội Mỹ vốn vẫn quyết tâm làm chệch hướng Một thực tế không thể phủ nhận là các cuộc bất cứ hoạt động nào nhằm xích lại gẩn nhau với đàm phán diễn ra giữa l-ran cùng các cường quốc l-ran. thê' giới là Mỹ, Nga,Trung Quốc, Anh, Pháp và Đức được đánh giá là một thành tựu lớn của ngành \"Giải mã\" các lệnh trừng phạt mới từ Mỹ đôi ngoại giao quốc tế. Giới phân tích cho rằng chính với l-ran bởi thực tế này nên việc hủy bỏ một thỏa thuận có ý nghĩa lịch sử quan trọng như vậy gần như là Ngày 03/02/2017, tân Tổng thống Mỹ Đô-nan không thể và nếu có, sẽ gây ra nhiều nguy cơ Trăm đã công bố một loạt lệnh trừng phạt mới nghiêm trọng. Do đó, thay vì hủy toàn bộ thỏa nhằm vào mạng lưới phát triển vũ khí của l-ran, thuận, Chính quyển Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm khiến sựcăng thẳng trong quan hệ giữa hai nước có nhiều khả năng sẽ gây sức ép đối với l-ran trong tiếp tục leo thang. Giới chức Mỹ cho biết các biện những lĩnh vực bên ngoài thỏa thuận hạt nhân, pháp trừng phạt là nhằm phản ứng trước vụ thử chẳng hạn như áp đặt thêm nhiều lệnh trừng tên lửa đạn đạo gấn đây của l-ran và việc nước phạt3 liên quan đến hồ sơ nhân quyền, hay này hậu thuẫn phiến quân Houthi ỞY-ê-men - chương trình tên lửa đạn đạo của l-ran và những một lực lượng vừa tấn công một tàu chiến của cáo buộc về việc nước này\"hỗ trợ chủ nghĩa khủng Ả-rập Xê-út. bố\"ỞTrungĐông. Các quan chức Mỹ khẳng định những biện Kịch bản đàm phán lại Thỏa thuận hạt nhân giữa pháp trừng phạt mới không đồng nghĩa với việc Nhóm P5+1 với 1-ran. Tân Tổng thống Mỹ Đô-nan Mỹtừbỏ các cam kết mà họ từng đưa ra theo Thỏa TẠP CHÍ BÁO CÁO VIÊN ★ số 3^(3-2017)

■57 Tư LIỆU BÁO CÁO VIÊN thuận hạt nhân giữa Nhóm P5+1 với l-ran ngày sẽ lệnh cho Bộ tài chính điều tra Trung Quốc lũng 14/7/2015, trong đó từng bước dỡ bỏ lệnh cấm đoạn tiền tệ và giao cho Đại diện thương mại Mỹ vận nhằm vào chương trình hạt nhân của nước chuẩn bị các vụ khởi kiện về thương mại nhằm vào Cộng hòa Hồi giáo này.Tuy nhiên, tânTổng thống Trung Quốc. Chính quyền Đô-nan Trăm cũng Đô-nan Trăm từng nhiều lần công khai chỉ trích tuyên bố sẽ gây sức ép mạnh hơn nữa đối với hiệp định nói trên và giới chức cho rằng, các biện Trung Quốc để buộcTriềuTiên dừng chương trình pháp được ông công bố ngày 03/02/2017 chưa hạt nhân và tên lửa. phải là cuối cùng. Theo giới phân tích, các lệnh trừng phạt mới Khi đang ởthămTô-ki-ô (ngày 04/02/2017), Bộ nhằm vào l-ran của tân Tổng thống Mỹ Đô-nan trưởng Quốc phòng Mỹ Giêm Mát-tít đã gọi l-ran Trăm không chỉ nhằm vào Trung Quốc mà còn là \"quốc gia tài trợ lớn nhất cho chủ nghĩa khủng nhằm một mục tiêu khác là thiết lập liên minh mới bố trên thế giới\", cố vấn an ninh quốc gia Mai-Cơn ỞTrung Đông bao gồm l-xra-en và các nước A-rập Phơ-lin cũng bày tỏ quan điểm cứng rắn khi nói: để chống l-ran. \"Những ngày mà chúng ta nhắm mắt làm ngơ các hành vi hung hăng và thù địch của l-ran nhằm vào Trên thực tế, ý đổ của tân Tổng thống Mỹ Đô- nước Mỹ cũng như cộng đổng thế giới đã chấm nan Trăm xây dựng liên minh giữa một số nước dứt. l-ran vẫn tiếp tục các hành vi này mặc dù Ả-rập với l-xra-en không phải là không có cơ sở4. Chính quyển Mỹ dưới thời Tổng thống Ba-rắc Với cách nhìn như vậy, l-xra-en, Hy-lạp, Ả-rập ô-ba-ma đã đưa ra một thỏa thuận hết sức bao Xê-út, Tiểu Vương quốc Ả-rập Thống nhất và dung. Các biện pháp trừng phạt mới là để đáp trả Gioóc-đa-ni có thể hình thành một liên minh.Tuy những hành vi lấn lướt này của l-ran\". vậy, cản trở lớn nhất đối với liên minh này là Pa-lét- xtin. Trong bất cứ trường hợp nào các nước Ả-rập Đáp trả các biện pháp cấm vận mới của Mỹ, cũng không thể phản bội lợi ích của người Pa-lét- ngày 04/02/2017, l-ran đã thể hiện sự cứng rắn của xtin. Một khi lợi ích của người Pa-lét-xtin bị phản mình bằng cách triển khai hệ thống tên lửa trong bội thì không một nhà nước Ả-rập nào có thể một cuộc diễn tập của Lực lượng vệ binh cách đứng vững. Vi thế, giới phân tích nhận định rằng, mạng (IRG).Trang mạng \"Sepahnews\" của IRG cho ý tưởng của tân Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm thiết biết việc triển khai này là để thể hiện rằng họ\"hoàn lập liên minh nói trên để chống l-ran nếu được toàn sẵn sàng đương đầu với mọi mối đe dọa\" và triển khai trong thực tế sẽ là \"quả bom nổ chậm\", \"các biện pháp trừng phạt nhằm sỉ nhục\"l-ran từ sẽ nổ tung và đẩyTrung Đông tới bờ vực một thảm phía Oa-xinh-tơn. họa địa - chính trị ở khu vực này ❖ Trong khi đó, có ý kiến cho rằng các biện pháp ’ Đây là kết quả của hơn 10 năm nỗ lực ngoại giao của cộng trừng phạt mới mà Mỹ áp đặt lên các thực thể và đồng quốc tế và cũng là di sàn đối ngoại chủ yếu của Tong cá nhân có liên quan đến chương trình tên lửa của thống Mỹ Ba-rắc ồ-ba-ma. l-ran cũng là một lời cảnh báo ngầm nhằm vào 2 Giáo sư quan hệ quốc tế Nát-xơ Ha-đi-an thuộc Đại học một cường quốc khác, đó là Trung Quốc. Tê-hê-ran nhận định: \"Tinh hình có thể trở nên tồi tệ hơn, song Thỏa thuận hạt nhân giữa Nhóm P5+1 với 1-ran sẽ Đích ngắm của các lệnh trừng phạt mới nhằm không bị phá vỡ, đơn giản chì bởi đó là hành động hết sức vào Trung Quốc được cho là động thái hợp logic ngu ngoe\". của Mỹ do các thông tin trước đó cho thấy có các 3 Bộ Tài chính Mỹ đã công bổ bồ sung các công dân l-ran hoạt động vận chuyển thiết bị dưới các tàu ngụy cùng hàng loạt công ty có trụ sở tại Ả-rập Xê-ut và Trung trang từTrung Quốc tới l-ran, giúpTê-hê-ran đẩy Quốc vào \"danh sách đen\" bị cấm vận của Oa-xinh-tơn, nhanh chương trình tên lửa. Chính quyển Mỹ trong đó có 11 công ty và cá nhân liên quan tới một vụ thử muốn chứng tỏ họ sẽ mở rộng diện đối tượng bị tên lửa đạn đạo gân đây của 1-ran. trừng phạt, không chỉ là Trung Quốc, mà là \"tất 4 Theo tờ \"Wall Street Journal\" Hy-Lạp và Gioóc-đa-ni đã những ai hậu thuẫn hay tiếp tay cho chương trình từng ký hiệp ước hoà bình với l-xra-en và thiết lập quan hệ tên lửa đạn đạo của l-ran\". ngoại giao. Trước khi nhậm chức, Đô-nan Trăm từng nói nhiều về kế hoạch khơi mào một cuộc chiến tranh thương mại với Trung Quốc, ông tuyên bố rằng, TẠP CHl BÁO CÁO VIÊN * SỐ 3<(3-2017)

58 Tư LIỆU BÁO CÁO VIÊN THAM VỌNG CỦA TRUNG QUỐC VỀ TRẬT TỤ THẾ GIÓI MÓI • TS. NGUYỄN ĐÌNH LUÂN Có vấn CSSD Trật tự thếgiới là một hình thái cấu trúc quyển lực phản ảnh tương quan sức mạnh, luật chơi, cách thức tập hợp lực lượng, vai trò và ảnh hưởng của các trung tâm quyển lực trên thế giới trong một khoảng thời gian xác định. rong lịch sử quan hệ quốc tế đã có trật tự trở thành quốc gia số một thế giới vốn là truyền thống lịch sử của Trung Quốc và Trung Quốc Tđơn cực đế chế Anh, trật tự đa cực trước thế hoàn toàn có thể làm được trong thế kỷ XXI1. Đại chiến thứ nhất và thứ hai, trật tự hai cực Xô - Mỹ thời Chiến tranh Lạnh. Sau khi Liên Xô tan rhãội XVIII là một mốc quan trọng trong tiến trình năm 1991, Mỹ trở thành siêu cường duy nhất phấn đấu trở thành cường quốc số 1 thế giới của không có đối thủ sánh ngang và xuất hiện Trung Quốc, lẩn đẩu tiên ông Tập Cận Bình đã \"khoảnh khắc đơn cực\".Thảm kịch khủng bố tấn tuyên bố là đảng cầm quyền phải dẫn dắt nhân công nước Mỹ ngày 11/9/2001 cũng nhưthất bại dân Trung Quốc thực hiện \"Giấc mộng Trung thảm hại của Mỹ trong hai cuộc chiến nhân danh Hoa\"2. Tiếp theo, trong bài phát biểu với tiêu đề chống khủng bố ỞÁp-ga-ni-xtan và l-rắc đã đẩy \"Nền Ngoại giao nước lớn mang đặc điểmTrung Mỹ vào suy thoái tương đối. Cuộc khủng hoảng Quốc\" tại Diễn đàn Hòa bình thế giới ngày tài chính - kinh tế 2007 - 2008 đã đặt dấu chấm 27/6/2013, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị cho \"khoảnh khắc đơn cực\" của Mỹ sau Chiến cũng đưa khái niệm \"Giấc mộng Trung Hoa\" vào tranh Lạnh. Trong khi đó, Trung Quốc trỗi dậy các mục tiêu chính sách đối ngoại3. ngày càng mạnh mẽ, sau khi gia nhập WT0 cuối 2011, tới 2010 đã vượt Nhật Bản trở thành nền \"Ý tại ngôn ngoại\", nên \"Giấc mộng Đại Trung kinh tế lởn thứ hai thế giới.Tháng 5/2014, tại Hội Hoa\" không đơn giản chỉ là phấn đấu biến Trung nghị về các biện pháp phối hợp hành động và Quốc thành cường quốc hàng đẩu châu Á và thế xây dựng lòng tin ở châu Á (CICA) tại Thượng Hải, giới, trong đó có mục tiêu cường quốc biển - quy Tổng Bí thư/Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chế vốn có của cường quốc thế giới thời cận hiện đã đưa ra khái niệm \"An ninh châu Á mới\", theo đại như Anh trước đây, Mỹ và Liên Xô cũ, mà còn đó, công việc của châu Á là do người châu Á nhằm thiết lập trật tự Đại Trung Hoa, buộc các quản lý và giải quyết. Dư luận quốc tế cho rằng, nước phải vận hành theo luật chơi do Bác Kinh đây là một phiên bản của Học thuyết Monroe soạn thảo. Theo cựu Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ nhằm loại Mỹ ra khỏi châu Á, thiết lập trật tự Đại (Đa-ni-en Rút-xen): \"Biển Đông không phải là các Trung Hoa.ViệctânTổng thống MỹĐô-nanTrăm mỏm đá, mà là các luật lệ\"4. ngay sau khi nhậm chức (20/01/2017) đã quyết Để thiết lập trật tự Đại Trung Hoa, Bắc Kinh định nước Mỹ rút khỏi TPP và gia tăng các biện đang nổ lực triển khai đại dự án \"Một vành đai pháp bảo hộ kinh tế đang làm dấy lên mối lo kinh tế, con đường tơ lụa trên bộ và Con đường ngại về sự tiến triển lấn át của trật tự Đại Trung tơ lụa trên biển\" (Nhất đới, Nhất lộ). Nếu như Kế Hoa trước hết là ở châu Á. hoạch Marshall chỉ tập trung vào phục hồi kinh tế Tây Âu, còn \"Nhất đới, Nhất lộ\"hướng tới làm sống Giấc mộng và thực tế Trong cuốn \"Trung Quốc mộng\"xuất bản năm động và phát triển kinh tế - thương mại cả một 2010, Đại tá Lưu Minh Phúc cho rằng: phấn đấu vành đai lớn trải dài qua tam đại lục liên kết Á-Âu TẠP CHÍ BÁO CÁO VIÊN ★ số 3<(3-2017)

59 TƯLIỆU BÁO CÁO VIÊN - Phi chiếm 63% dân số, trong đó đại lục Á - Âu, thiện cơ sở hạ tầng thông tin cũng như tái cấu theo nhà địa lý người Anh Sơ Háp-phót Mắc-kai- trúc nền kinh tế phát triển theo hướng \"xanh, đơ, vốn là \"Trục địa lý của lịch sử'. \"Nhất đới, Nhất sạch và thông minh\" mà đại biểu là các nước công lộ\"đã được kết nối với Liên minh Kinh tế Á - Âu do nghiệp phát triển nhất như Mỹ, Đức và Nhật Bản. Nga khởi xướng và trong tương lai chắc sẽ còn Cho tới 2049 thì Trung Quốc cũng khó có thể đạt được kết nối tiếp với các thực thể kinh tế khác.Tuy tầng kinh tế \"xanh, sạch và thông minh\". nhiên, \"Nhất Đới, Nhất Lộ\" thực chất là \"Găng Tay Lụa cho Nắm Đấm Sắt'củaTrung Quốc nhằm định Sức mạnh và thể chế hình một trật tự châu Á mới không phải dựa trên việc cân bằng quyển lực với Mỹ, mà dựa trên bá Đối với các cường quốc, chính sách thương quyền riêng của Bắc Kinh5. mại luôn gắn với chính sách an ninh.Thương mại của Trung Quốc năm 2013 đạt 4,2 nghìn tỉ USD \"Con đường tơ lụa trên biển\"có quan hệ mật bằng GDP năm 2007, FDI tăng 40 lần từ 2002 tới thiết với chiến lược chuỗi Ngọc Trai và nó còn 2013 và đưa Trung Quốc lên vị trí thứ ba sau Mỹ vươn xa tới cả Đại Tây Dương (dự án xây dựng và Nhật Bản. Hiện có 400.000 sinh viên Trung kênh đào Nicaragoa) và Bắc Băng Dương (Bắc Quốc học ở nước ngoài và hàng năm có khoảng Kinh đã là thành viên của Hội đóng Bắc Cực và 60 triệu người Trung Quốc đi du lịch ở nước đang mở rộng ảnh hưởng ở đây).\"Các kế hoạch ngoài. Trung Quốc đã phải nhập khẩu hơn một hai nhánh này củng sẽ mở rộng các mối quan hệ nửa số dầu năm 2013 và mức nhập này sẽ tăng của Bác Kinh với các nước đang phát triển chủ yếu tới 66% năm 2020, năm 2040 là 72%7. Những lợi và tạo dựng sự ủng hộ một trật tự quốc tế đã tái ích to lớn này, nhưTổng Bí thư/Chủ tịch Trung định hình nhằm đấy Trung Quốc vào vị trí trung Quốc Tập Cận Bình đã khẳng định, buộc Bắc Kinh tâm của quyển lực thếgiới\"6. phải có \"một cách tiếp cận về ngoại giao và quan hệ đối ngoại tích cực hơn, dính líu hơn và có định \"Nhất đới, Nhất lộ\"có tác động quan trọng tới hướng an ninh nhiều hơn\"8. sự phát triển của châu Á trong thời gian tới, đặc biệt là khi Chính quyển Tổng thống Đô-nan Trăm Trong cuộc đua tranh chiến lược dài lâu với đã tuyên bố rút khỏi TPP. Từ 2000 - 2014, phẩn Mỹ, Trung Quốc không chỉ từng bước tận dụng đóng góp của châu Á trong GDP toàn cầu tăng từ mọi cơ hội có thể trong hệ thống kinh tế quốc tế 26% lên 32%. Dự báo tới 2050 con số đó sẽ là 53% do Mỹ chủ đạo để tạo dựng sức mạnh kinh tế lớn và 4 trong 5 nền kinh tế lớn nhất thế giới là Trung hơn, mà còn khôn khéo chớp thời cơ ngay cả khi Quốc đứng thứ nhất, Ấn Độ thứ 3, In-đô-nê-xi-a tăng trưởng kinh tế suy giảm để thiết lập một số thứ 4, Nhật Bản thứ 5. Để đạt mục tiêu này, mỗi thể chế kinh tế quốc tế do Bắc Kinh chủ đạo năm châu Á đang cẩn 820 tỉ USD đầu tư cho cơ sở nhằm duy trì kiểm soát nhiều hơn và có thể tạo hạ tầng, riêng WB và ADB không thể đáp ứng nổi. ra ảnh hưởng quốc tế lớn hơn. \"Nhất đới, Nhất lộ\" với sự hậu thuẫn của Ngân hàng đẩu tư và phát triển cơ sở hạ tầng châu Á Tại Hội nghị APEC tháng 11/2014, Bắc Kinh (AlIB) và Quỹ con đường tơ lụa có tác động mạnh (chủ nhà) đã đưa ra hai sáng kiến quan trọng: đề mẽ tới sự hưng thịnh của châu Á trong tương lai. xuất thiết lập Khu vực thương mại tự do châu Á - Thái Bình Dương (FTAAP) để cạnh tranh VỚITPP Tuy nhiên, nhiều nước có dự định tham gia do Mỹ chủ đạo và AIIB. Một số đổng minh của đang rất lo ngại về vấn nạn tham nhũng, ô Mỹ như Anh, Pháp, Đức đều là thành viên sáng nhiêm môi trường và nguy cơ khủng bố. Hơn lập và Trung Quốc đã góp 50 tỉ USD trong tổng nữa, dù phát triển đến mấy thì kinh tế Trung số vốn ban đầu 100 tỉ USD của Al IB - có trụ sở ở Quốc vẫn đang ở tâng công nghiệp hoá. Cuộc Trung Quốc và Chủ tịch đầu tiên là người Trung cách mạng công nghiệp lần thứtưvới mũi nhọn Quốc. Ngân hàng này đã đi vào hoạt động đầu là trí tuệ nhân tạo và tự động hoá đang thúc đẩy năm 2016 và bắt đầu cung cấp vốn cho một số các nước phải nhanh chóng nâng cấp và hoàn dự án xây dựng cơ sở hạ tãng ở châu Á. Nó có TẠP CHÍ BÁO CÁO VIÊN ★ SỐ 3<(3-2017)

60 Tư LIỆU BÃO CẤO VIÊN tiềm năng cạnh tranh được với Ngân hàng Thế đặc biệt là khi tân Tổng thống Đô-nan Trăm đang giới (WB) và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) theo đuổi một kế hoạch đầy tham vọng về xây đang do Mỹ và Nhật Bản chi phối. dựng lực lượng hải quân và lực lượng hạt nhân chiến lược đứng đẩu thế giới. Một vấn để nữa là, Có thể thấy là Bắc Kinh đang thực hiện cách gần như Trung Quốc không có các liên minh tiếp cận hai lộ trình song song hỗ trợ lẫn nhau: quân sự trên thế giới trừ đồng minh quân sự một mặt, không tìm cách phá vỡ hệ thống toàn Pa-ki-xtan. Quan hệTrung - Nga xem ra có vẻ gần cầu, mà vẫn tích cực tham gia những thể chế gũi, nhưng thực chất vẩn \"đồng sàng dị mộng\". hiện hành nhưWB, WB và IMF (cuối 2015, đồng Nhật Bản và Ấn Độ có thể tăng cường quan hệ Nhân dân Tệ đã được đưa vào giỏ các đồng tiền kinh tế với Trung Quốc nhưng sẽ không chấp dự trữ quốc tế); và mặt khác, tận dụng mọi cơ hội nhận\"hệ thống triều cốngTrung Hoa\".Trong khi để tạo ra các thể chế mới để cạnh tranh với Mỹ. đó thì Mỹ có cả một hệ thống liên minh quân sự Bên cạnh AIIB, còn có Ngân hàng Phát triển Mới bao gổm NATO và hệ thống \"trục - nan hoa\" ở (NDB) của BRICS với 41 tỉ USD góp vốn ban đầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương đã được mở của Trung Quốc và Qũy con đường tơ lụa trên rộng dưới thời Tổng thống B. Obama thành biển 40 tỉ USD. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng dự kiến mạng lưới an ninh có nguyên tắc Mỹ - đổng minh sẽ đẩu tư 1.250 tỉ USD trên toàn thế giới vào năm - đối tác đủ sức kiểm toả Trung Quốc chí ít là tới 2025. Trong khi đó Kế hoạch Marshall của Mỹ 2030. Các chuyến thăm gần đây của Bộ trưởng cũng chỉ tương đương với 103 tỉ USD tính theo Quốc phòng Mỹ Giêm Mát-tít tới châu Á và châu giá USD hiện nay9. Âu cho thấy Chính quyền Tổng thống Đô-nan Trăm sẽ tiếp tục duy trì và đổi mới hệ thống an Như vậy, thay vì trực tiếp thách thức những ninh này theo hướng tăng đóng góp của các thể chế quốc tế đang tồn tại hiện nay do Mỹ chủ thành viên nhằm bảo vệ an ninh chung. đạo,Trung Quốc đang tìm cách tạo ra những thể chế mới mà Bắc Kinh có thể kiểm soát hay gây Đức hạnh và giá trị ảnh hưởng đáng kể. Hiện nay, Bắc Kinh đang tranh thủ cơ hội Mỹ rút khỏi TPP để thúc đẩy Trong những năm gần đây, giới lãnh đạo Mỹ RCEP. Thông qua những sáng kiến mới này, Bắc thường đề cập tới lãnh đạo bằng nêu gương. Kinh muốn tạo ra một môi trường quốc tế mới Trong diễn văn nhậm chức ngày 20/01/2017, tân có lợi hơn cho Trung Quốc, giảm thiểu được Tổng thống Mỹ Đô-nan Trăm đã nhấn mạnh: những áp lực chiến lược từ Mỹ. Bằng những nỗ \"Chúng ta không tìm cách áp đặt cách sống của lực thực hiện kế sách này, Bắc Kinh đang dần đạt chúng ta cho bất cứ ai mà sẽ đểnó tỏa sáng như là được những thành quả quan trọng, nhưng một ví dụ. Chúng ta sẽ tỏa sáng để mọi người noi không khiêu khích đối đẩu với Mỹ. Bề ngoài, theo\". Thế giới đang chờ đợi và theo dõi những những bước đi này chỉ nhằm mục đích thúc đẩy hành động của Chính quyển mới ở Mỹ, mong các doanh nghiệp phát triển kinh tế và Bắc Kinh muốn những lời nói hay sẽ được biến thành đang tìm cách thúc đẩy chúng như những sáng hành động thực tế đúng mực, có sức khơi dậy kiến kinh tê và thương mại thuần tuý.Tuy nhiên, cảm xúc và lôi cuốn các dân tộc khác hành động bên dưới bể mặt, Bắc Kinh đang làm việc vì an vì một thế giới hoà bình, dân chủ và phát triển ninh lớn hơn và vì những mục tiêu chiến lược dài bển vững. NATO ở châu Âu và mạng lưới an ninh hạn của Trung Quốc10. có nguyên tắc Mỹ - đổng minh - đối tác ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương có cơ sở là hệ giá trị Về an ninh, Trung Quốc đang ráo riết thực chung đã được trải nghiệm và đang được đổi hiện mục tiêu cường quốc biển, cải cách quân mới cho phù hợp với đòi hỏi của luật pháp quốc đội theo hướng tinh nhuệ, tin học hoá và hiện tế, trong đó có UNCLOC và động lực là cuộc cách đại hoá. Nhưng so với Mỹ hiện nay và trong 10 - mạng còng nghiệp lẩn thứtưđang làm thay đổi 15 năm tới sẽ vẫn còn một khoảng cách khá xa, TẠP CHÍ BÁO CÁO VIÊN ★ số 3^(3-2017)

61 Tư LIỆU BÁO CÁO VIÊN căn bản cách tư duy, cách sản xuất và lối sống Hội nghị cấp cao Á - Âu tổ chức ở Mông cổ ngày của các dân tộc. 15/7/2016, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã thỏa thuận cung cấp cho Cam-pu-chia Ở Trung Quốc, Tổng Bí thư/Chủ tịch Tập Cận 600 triệu USD viện trợ phát triển giai đoạn 2016 - Bình cũng đang chỉ đạo triển khai chính sách 2018. Sau đó, Cam-pu-chia đã kiên quyết cản trở ngoại giao \"Đại chu biên\" với các giá trị \"thân, không cho AMM - 49 tổ chức cuối tháng 7/2016 thành, huệ, dung\"và tạo dựng một \"Cộng đổng tại Viên Chăn đề cập tới phán quyết của PCA chia sẻ vận mệnh\" ở châu Á nhằm thiết lập khu trong Tuyên bố chung. Tháng 10/2016, Chủ tịch vực ảnh hưởng trong cuộc đua tranh chiến lược Tập Cận Bình thăm Cam-pu-chia, thỏa thuận các bá quyển với Mỹ.Tuy nhiên, những gì đã và đang khoản cho vay nhẹ lãi 237 triệu USD, cùng 14 xảy ra trên thực tế ở khu vực châu Á-Thái Bình triệu USD viện trợ quân sự, xóa nợ 89 triệu USD, Dương, đặc biệt là ở Đông Nam Á và Biển Đông cấp 500 học bổng và hứa hẹn đẩu tư xây dựng trong những năm gẩn đây cho thấy vẫn tổn tại đường sắt cao tốc và một sân bay tại Siem Reap. một khoảng cách khá xa giữa tuyên bố chính trị và hành động thực tế của Bắc Kinh. Trước hết Những hành động này của Bắc Kinh đã đi phải kể tới những hành động quyết đoán bá ngược lại với các giá trị \"thân, thành, huệ, dung\" quyển bất chấp luật pháp quốc tế ở Biển Đông và không thể nêu gương cho cộng đồng quốc trong thời gian vừa qua (đặt giàn khoan Hải tế. Đó là chưa nói tới những vấn để đang gây Dương 981 vào vùng đặc quyến kinh tế và EEZ tranh cãi trong mô hình phát triển kinh tế và hệ của Việt Nam, tôn tạo xây dựng 7 cấu trúc đảo thống chính trị hiện nay củaTrung Quốc, cho dù nhân tạo ỞTrường Sa có 3 đường băng và đang Bắc Kinh đang đẩy mạnh cuộc chiến chống tham tiến hành lắp đặt các thiết bị lưỡng dụng dân sự nhũng. Thiếu đạo đức và hệ giá trị tiến bộ xã hội và quân sự), gây chia rẽ và làm suy yếu ASEAN thì giấc mơ về trật tựĐại Trung Hoa sẽ rất khó lôi bằng\"ngoợi giao tờ séc\" của Bắc Kinh. cuốn các dân tộc tiên tiến trên thế giới<* Trước Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN ' Lưu Minh Phúc: Trung Quốc Mộng, Bản dịch, Ban Lịch sử- 45 (AMM) tổ chức vào tháng 7/2012 ở Phnôm Truyền thống ngoại giao, Bộ Ngoại giao, 2010. Pênh,Trung Quốc đã viện trợ không hoàn lại 40 2 Mười hai tưduy trị quốc mới của Tổng Bí thư Tập Cận Bình, triệu USD và cho vay 30 triệu USD trong chuyến TL TKĐB, 29/07/2012, tr.2. thăm Cam-pu-chia của Chủ tịch Hồ cẩm Đào 3 Trung Quốc triển khai nển ngoại giao nước lớn, TL TKĐB, đầu tháng 4/2012. Do Cam-pu-chia lợi dụng 21/08/2013 tr.15-24. \"nguyên tắc đổng thuận\" của ASEAN để ngăn 4 Prashanth Parameswaran: The Case For a Bolder US South cản, nên lần đầu tiên trong lịch sử Hiệp hội, AMM China Sea Policy, The Diplomat, May 14,2015. 45 đã không ra được tuyên bố chung vì không 5 Brahma Chellaney, A Silk Glove For China's Iron Fist, Project đạt được sự đổng thuận quan điểm về vấn đề Syndicate, March 04,2015. Biển Đông. Sau đó, đẩu tháng 9/2012, khi Thủ 6 Jacob Stokes: China's Road Rules, https://www.foreignaf- tướng Hun Sen thăm Bắc Kinh,Trung Quốc đã ký fairs.com/articles/asia/2015-04-19/chinas-road-rules. 4 thỏa thuận cho vay 420 triệu USD cho một số 7 Ratner, Ely et al. \"More Willing and Able: Charting China's dựán và 3 thỏa thuận khác cho vay 80 triệu USD, International Security Activism.\" Center for a New American cùng 24 triệu USD \"quà tặng\" cho Cam-pu-chia. Security, May 2015, p.10. Ngoài ra,Thủ tướng ôn Gia Bảo cũng đã cam kết 8 Ratner, Ely et al. \"More Willing and Able: Charting China's \"xem xét tích cực\" đế nghị của Thủ tướng Hun International Security Activism.\" Center for a New American Sen về khoản vay 300 - 500 triệu USD trong vòng Security, May 2015, p. 11. 5 năm tới. 9 Sự thúc đẩy sức mạnh mểm của Trung Quốc, TLTKĐB TTXVN 11/12/2015, tr. 3. Sau khi Toà trọng tài về luật biển (PCA) ra ’° Xem: China's Alternative Diplomacy, The Diplomat, January phán quyết bất lợi cho Trung Quốc ngày 2015. 12/7/2016 về vụ Phi-líp-pin kiện Trung Quốc, tại TẠP CHÍ BÁO CÁO VIÊN ★ SO 3^(3-2017)

62 THỐNG TIN NHỮNG VÂN ĐÊ LÝ LUẬN CÁCH MANG CÕNG NGHIỆP 4.0 VÀ VẤN DỂ ĐẶT RA CHO VIỆT NAM . TS. NGUYỀN MẠNH HÙNG 1. Lịch sử ra đời của Cuộc cách mạng công các nước công nghiệp phát triển đứng trước sức nghiệp lần thứtư ép rất lớn phải tái cơ cấu kinhtếđểtiêptụcduytrì vị thê' dẫn dắt nền kinh tế thế giới, nhất là trong - Lịch sử loài người đã trải qua 4 cuộc cách mạng công nghiệp (CMCN): các ngành công nghệ cao. Ba là, do xu hướng già hóa dân số, lực lượng lao + Cuộc CMCN lần thứ nhất bắt đẩu vào năm 1784 với đột phá về cơ khí hóa với máy chạy bằng động giảm không những làm giảm tốc độ tăng trưởng mà còn làm giảm năng lực canh tranh của thủy lực và hơi nước. các nước công nghiệp phát triển và một số nền + CMCN lần thứ hai diễn ra trong giai đoạn kinh tế mới nổi, đòi hỏi các nước này đầu tư nhiều hơn vào phát triển khoa học - công nghệ nhằm bù 1871-1914 thúc đẩy quá trình điện khí hóa với sự đắp thiếu hụt lao động. xuất hiện của động cơ điện và dây chuyền sản xuất Bốn là, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - hàng loạt. công nghệ trên lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, công + CMCN lần thứ ba bắt đầu vào năm 1969 dẫn nghệ người máy, In-tơ-nét kết nối vạn vật, dữ liệu đến sự xuất hiện của kỷ nguyên máy tính và tự lớn, công nghệ in 3D, công nghệ nano, công nghệ động hóa. sinh học, vật liệu mới, lưu trữ năng lượng... vừa là động lực, vừa tạo điều kiện và môi trường thuận + CMCN lần thứ tư gắn chặt với quá trình số lợi cho việc tiến hành cuộc cách mạng công hóa nền kinh tế và xã hội. nghiệp lẩnthứtư. - Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư gắn 2. Những đặc trưng của Cuộc cách mạng liền với thuật ngữ\"Cong nghiệp 4.0\", lần đầu tiên công nghiệp lần thứtư được đưa ra tại Hội chợ Cong nghệ Ha-nô-vờ ở - Kết hộp giữa các hệ thống ảo và thực thể: Cộng hòa Liên bang Đức năm 2011. Năm 2012, thuật ngữ này được đặt tên cho một chương trình Cuộc cách mạng công nghệ đang diễn ra, còn hỗ trợ của Chính phủ Liên bang Đức hợp tác với được nhiều chuyên gia gọi là \"Cuộc cách mạng giới nghiên cứu và các hiệp hội công nghiệp hàng công nghiệp lẩn thứtư'đã bắt đẩu từ những năm đầu cua Đức nhằm cải thiện quy trinh quan lý va 2000, đạc trưng bởi sự hợp nhất, không có ranh giới giữa các lĩnh vực công nghệ, vật lý, kỹ thuật số sản xuất trong các ngành chế tạo thông qua \"điện và sinh học. Đây là xu hướng kết hợp giữa các hệ toán hóa\".Từđóđến nay,thuật ngữ\"Công nghiệp thống ảo và thực thể, vạn vật kết nối In-tơ-nét (loT) 4.0\" được sử dụng rộng rãi trên thế giới để mô tả và các hệ thống kết nối In-tơ-nét (loS). cuộc each mạng công nghiệp lần thứ tư. Ngày 20/01/2016, Diễn đàn kinh tế thế giới ở Đa-vốt, - Quy mô và tốc độ phát triển chưa có tiển lệ Thụy Sĩ, đã khai mạc với chủ đề \"Làm chủ cuộc trong lịch sử nhân loại: Tốc độ phát triển của cách mạng công nghiệp lẩn thứtư.\" những đột phá trong cách mạng công nghiệp lần thứ tư này là không có tiền lệ trong lịch sử. Nếu -Cuộccách mạng công nghiệp lần thứtưra đời trong bối cảnh: như các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây diên ra với tồc độ theo cấp số cọng (hay tuyến tính) Một là, khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu 2008 - 2009 đặt ra yêu cầu phải điểu thì tốc độ phát triển của cách mạng công nghiệp chỉnh, thậm chí thay đổi căn bản mô hình phát lẩn thứ tư này là theo cấp số nhân nhờ rút ngắn triển theo hướng cân bằng hơn, hiệu quả và bền đáng kể thời gian từ khi cac ý tưởng về công nghệ vững hơn. Các nguy cơ về an ninh năng lượng, an và đổi mới sáng tạo được phôi thai trong các ninh môi trường đoi hỏi các nước đẩy mạnh đẩu phòng thí nghiệm cho đến khi thương mại hóa ở tư, nghiên cứu đổi mới, sáng tạo, tìm ra các giải quy mô lớn các sản phẩm và quy trình mới được pháp công nghệ, tối ưu hóa quá trình sản xuất tạo ra trên phạm vi toàn cầu. theo hướng thân thiện với môi trường, sử dụng tiết kiệm năng lượng. -Tác động mạnh mẽ và toàn diện đến thế giới Hai là, trước sự cạnh tranh gay gắt của các nền kinh tế mới nổi nhờ lợi thế chi phí lao động thấp, TẠP CHÍ BÁO CAO VIÊN ★ số 3<(3-2017)

63 thông tin nhừng vấn hể lý luận đương đại: Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ mặt, nó tạo ra nhiều cơ hội, nhưng cũng mang lại tư có những tác động to lớn về kinh tế, xã hội và nhiều thách thức trong trung và dài hạn; cụ thể là: môi trường ở tất cả các cấp - toàn cẩu, khu vực và trong từng quốc gia. Các tác động này mang tính Cơ hội: rất tích cực trong dài hạn, song cũng tạo ra nhiểu thách thức điều chỉnh trong ngắn đến trung hạn. -Cuọccách mạng công nghiệp lần thứ tư mới bước đẩu vào giai đoạn khởi phát. Đây là cơ hội - Về mặt kinh tế, cuộc cách mạng công nghiệp quý báu cho Việt Nam để tiếp cạn với lĩnh vực khoa lẩn thứtưtác động đến tiêu dùng, sản xuất và giá học công nghệ mới, tiếp cận với những thành tựu cả. Từ góc độ tiêu dùng và giá cả, mọi người dân của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứtưđể đi đều được hưởng lợi nhờ tiếp cận được với nhiều tắt, đón đẩu, thu hẹp khoảng cách phát triển với sản phẩm và dịch vụ mới có chất lượng với chi phí các nước trên thế giới. Mặt khác, nó tạo ra thời cơ thấp hơn. Cuộc cách mạng công nghiệp lẩn thứ mới cho Việt Nam hội nhập sâu hơn, hiệu quả hơn tư cũng tác động tích cực đến lạm phát toàn cẩu vào kinh tế thế giới. nhờ đột phá vể công nghệ trong các lĩnh vực năng lượng, vật liệu, In-tơ-nét kết nối vạn vật, -Tạo cơ hội cho nền kinh tế Việt Nam phát triển người máy, ứng dụng công nghệ in 3D... giúp tiết nhanh hơn do: (i) kinh tế thế giới đang bước vào kiệm các yếu tố đầu vào và qua đó giúp giảm giai đoạn tăng trưởng chủ yếu vào động lực mạnh áp lực chi phí đẩy. không có trần giới hạn là công nghệ và đổi mới sáng tạo, thay cho tăng trưởng chủ yếu dựa vào - Từ góc độ sân xuất, trong dài hạn, cuộc cách các yếu tố đầu vào luôn có trần giới hạn. (ii) phát mạng công nghiệp lẩn này sẽ tác động hết sức tích triển nhiều ngành kinh tế; trong đó có những cực. Tuy nhiên, cuộc cách mạng công nghệ này ngành mới thông qua mở rộng ứng dụng những đang tạo ra những thách thức liên quan đến chi tiến bộ, thành tựu về công nghệ thông tin, công phí điều chỉnh trong ngắn đến trung hạn do tác động không đểu đến các ngành khác nhau. Chính nghệ sinh học, công nghệ na-no, vật liệu mới, vì vậy mà Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứtư In-tơ-nét kết nối vạn vật, người máy, ứng dụng đang vẽ lại bản đổ kinh tế trên thế giới, với sự suy công nghệ in 3D... giảm quyển lực của các đại gia dựa chủ yếu vào khai thác tài nguyên và sự gia tăng sức mạnh của - Tạo cơ hội cho Việt Nam thúc đẩy chuyển các quốc gia dựa chủ yếu vào công nghệ và đổi dịch cơ cấu lao động xã hội từ những người lao mới sáng tạo. động có trình độ thấp chủ yếu gia công, lắp ráp sang xuất hiện đông đảo các tầng lớp, giai cấp - Tác động đến môi trường là tích cực trong sáng tạo trong khoa học, công nghệ, văn hóa, y ngắn hạn và hết sức tích cực trong trung và dài hạn tế, giáo dục... nhờ sự phát triển mang tính đột phá của các công nghệ tiết kiệm năng lượng, tài nguyên; vật liệu và Thách thức: thân thiện với môi trường; giám sát môi trường cũng đang phát triển nhanh dần thay thế các -Trong môi trường kết nối cao về In-tơ-nét và phương thức giám sát môi trường truyền thống. các trang mạng xã hội, sẽ tạo ra nhiều sức ép đối với trách nhiệm giải trình của Quốc hội, Chính phủ -Tác động đến xã hội thông qua kênh việc làm và UBND các cấp và thách thức về quản trị nhà trong trung hạn là điều đáng quan ngại nhất hiện nước. Do vậy, cần có sự thay đổi căn bản trong việc nay. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứtưcàng xử lý quan hệ với công chúng và quản trị nhà nước. làm khuyếch đại lên xu hướng gia tăng bất bình đẳng trên toàn cẩu nói chung và tại các nước phát - Các nước công nghiệp mới nổi, nhiều nước triển nói riêng. Nhóm lao động dễ bị tổn thương đang phát triển và các tập đoàn đa quốc gia đều nhất là lao động giản đơn, ít kỹ năng rất dê bị thay cạnh tranh quyết liệt đang tìm cách thu hut, hợp thế bởi người máy. tác để có đầu tư, chuyển giao công nghệ, nhanh 3. Vấn đề đặt ra cho Việt Nam chóng ứng dụng những thành tựu công nghệ từ Việt Nam đang trong quá trình hội nhập sâu cuộc cách mạng công nghiệp thứ tư đem lại để rộng với kinh tế thế giới, cuộc cách mạng công giành lợi thế phát triển. Tuy nhiên, khi đầu tư vào nghiệp lẩn thứ tư có tác động mạnh mẽ đến quá Việt Nam, phẩn lớn họ chỉ tập trung vào tận dụng trình phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Một nguồn lao động giá rẻ; biến Việt Nam thành công xưởng gia công lắp ráp. Việc chuyển giao công nghệ giữa các doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước rất hạn chế. Do vậy, nếu không chuyển hóa nguồn lực này thành năng lực nội sinh thì chúng ta ngày càng phụ thuộc vào đầu tư nước ngoài. TẠP CHÍ BÁO CÃO VIÊN * số 3<(3-2017)

64 THONG TIN NHÚNG VÂN DE LÝ LUẬN -Về lĩnh vực giải quyết việc làm: Do lao động lớn nhằm tiếp tục đổi mới mô hình tăng trưởng, được thay thế bởi tự động hóa, rô bốt thông minh nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao do vậy nó sẽ tác động trực tiếp đến việc làm của động, sức cạnh tranh của nền kinh tế. các ngành mà Việt Nam đang có thế mạnh vể lao động nhưng kỹ năng thấp như: Dệt may, giày dép Thứ ba, thực hiện đổi mới chính sách công gia cong, lắp ráp. Báo cáo của ILO công bố tháng nghiệp quốc gia của Việt Nam theo nguyên tác thị 7/2016 cho thấy Việt nam có đến 86% lao động trường, nhằm mục đích phát triển các ngành công trong các ngành dệt may và giày dép ở nước ta có nghiệp theo hướng hiện đại, tăng hàm lượng khoa nguy cao mất việc dưới tác động của những đột học công nghệ và tăng tỷ trọng giá trị nội địa trong phá về công nghệ. Dệt may và giày dép lại là các sản phẩm, tập trung vào những ngành có tính nến ngành đang tạo việc làm cho nhiều lao động, tảng, có lợi thế so sánh và có ý nghĩa chiến lược đối trong đó có nhiều lao động ít kỹ năng, nhiều lao với sự phát triển nhanh, bền vững, nâng cao tính động nữ và một số không còn trẻ. Đây là nhóm độc lập, tự chủ của nền kinh tế; có khả năng tham người dễ dàng tìm được việc làm thay thế ở trong gia sâu, có hiệu quả vào mạng sản xuất và phân khu vực chính thức, dẫn đến một qúá trình điều phối toàn cẩu; tăng cường gắn kết chặt chẽ hơn giữa khu vực kinh tế trong nước và khu vực FDI, chỉnh rất khó khăn và có thể làm đảo ngược quá đặc biệt là có biện pháp hỗ trợ các doanh nghiệp trình chuyển dịch lao động ra khỏi nông nghiệp, khởi nghiệp và một số doanh nghiệp đang hoạt động hiệu quả trong các lĩnh vực ứng dụng và cản trở quá trình tăng tỷ trọng của khu vực chính phát triển công nghệ, nhất là công nghiệp phụ trợ; thức trong nền kinh tế. Mặt khác, trong xu thế thúc đẩy một hợp tác hiệu quả giữa Nhà nước, khu phát triển của kinh tế tri thức, nguồn nhân lực có vực doanh nghiệp và các trường đại học công nghệ để thúc đẩy sự phát triển một số ngành chọn trình độ chuyên môn giỏi, có năng lực sáng tạo lọc, đặc biệt là công nghệ thông tin. mới là lợi thế. Trong khi đó, chất lượng nguồn nhân lực của Việt Nam còn nhiều hạn chế; đây Thứtư, thực hiện cải cách mạnh hệ thống giáo cũng là một thách thức không nhỏ để nâng cao dục, đào tạo theo hướng: (i) hỗ trợ mạnh mẽ cho các ngành khoa học và công nghệ (STEM) bằng năng lực tiếp thu, làm chủ và ứng dụng hiệu quả các thể chế và chính sách hiệu quả; tăng cường các công nghệ mới ở các quy mô doanh nghiệp, quảng bá để nâng cao nhận thức lớp trẻ, hướng ngành, iinh vực và cả nền kinh tế trong điều kiện sinh vào học các ngành STEM; nuôi dưỡng cao kỹ năng STEM từ nhỏ, bắt đầu từ cấp mẫu giáo bằng xuất phát điểm phát triển của Việt Nam còn thấp các phương thức giảng dạy phù hợp như câu lạc bộ robots; (ii) Học tập nước tiên tiến trong việc đưa so với nhiều nước. lập trình vào chương trình học từ những lớp dưới; 4. Một sô' kiến nghị (iii) khuyến khích tinh thần học tập suốt đời, học Để tận dụng được những cơ hội và đối phó với tập liên tục trên cơ sở tận dụng những công nghệ những thách thức từ cuộc cách mạng khoa học học tập mới dựa trên In-tơ-nét; (iv) Thay đồi căn công nghệ lần thứtư, cẩn có các giải pháp sau: bản cách học tập và giảng tiếng Anh ở nhà trường với những chỉ tiêu giám sát kết quả cụ thể; (v) Có Thứnhất, cần tăng cường nâng cao nhận thức; cơ chế để khuyến khích các doanh nghiệp và các cũng nhưđẩy mạnh tuyên truyền về những cơ hội Tổ chức giáo dục đào tạo gắn kết với thực hành để và thách thức về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứtưđối với lãnh đạo cấp cao, các cơ quan hoạch thu hẹp khoảng cách kỹ năng của sinh viên mới ra định chính sách cũng như khu vực doanh nghiệp trường, qua đó giúp họ rút ngắn thời gian tìm việc (nhất là đối với các doanh nghiệp trong ngành phù hợp với chuyên môn và các doanh nghiệp rút năng lượng, khai thác tài nguyễn, cong nghiệp chế ngắn thời gian và giảm chi phí tuyển dụng. tạo do các ngành này có khả năng chịu nhiều tác - Thứnăm, đẩy mạnh phong trào khởi nghiệp, phong trào đổi mới sáng tạo ở các cấp và các động), khu vực tài chính - ngân hàng, đặc biệt là ngành. Xây dựng và thực hiện chương trình hỗ trợ giới trẻ để có những chủ trương, chính sách kịp nâng cao năng lực hội nhập đón nhận cách mạng thời, phù hợp đê’ tận dụng tối đa những cơ hội do công nghiệp thứ tư cho doanh nghiệp Việt Nam, cuộc cách mạng này đem lại. Mặt khác, sẽ giúp các nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa<* doanh nghiệp điều chỉnh kế hoạch kinh doanh và đầu tư nhằm tránh các khoản đấu tư sai, qua đó giúp ngăn ngừa các khoản nợxấu phát sinh trong tương lai. Thứhai, triển khai quyết liệt và có hiệu quả các giải pháp đã đề ra tại Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4, khoá XII về một số chủ trương, chính sách TẠP CHÍ BÁO CÁO VIÊN ★ số 3 *>(3-2017)

Lễ Tuyên dương “Gương mặt trẻ tiêu biểu’' Bộ đội Biên phòng năm 2016, Hà Nội, ngày 02/3/2017 Hội nghị “Phát triển mỗi xã một sản phẩm trong xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại Ngành Nông nghiệp”, Quảng Ninh, ngày 02/3/2017

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Bí thư Quân ủy Trung ương thăm và làm việc với Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, Hà Nội, tháng 01/2017 Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại Lễ Thượng cờ: Tàu ngầm 186 - Đà Nằng và Tàu ngầm 187 - Bà Rịa - Vũng Tàu, Khánh Hòa, ngày 28/02/2017