45 กิจกรรมทา ยบทที่ 2 2.1 เคร่ืองดนตรีไทย มีการสันนิษฐานวาเกิดจากความคิดและสติปญญาของคนไทยโดยมี ววิ ฒั นาการเร่ิมจากสมัยสุโขทัยสมัยกรุงศรีอยุธยา สมัยกรุงธนบุรี และสมัยกรุงรัตนโกสินทร ทง้ั น้ี วงปพ าทยแ ละวงมโหรี มปี รากฏในทุกสมัย ขอท่ี 9 ใหผูเรียนเขียนชื่อเครื่องดนตรีไทย ที่ประกอบกันเปนวงมโหรี ในสมัยกรุง รัตนโกสนิ ทร ลงใตภ าพใหถกู ตอ ง (3 คะแนน) ภาพท่ี 1 ชือ่ เครื่องดนตรไี ทยคือ \"...................\" ภาพท่ี 2 ชอ่ื เครอ่ื งดนตรไี ทยคอื \"...................\" ภาพท่ี 3 ชื่อเคร่ืองดนตรีไทยคอื \"...................\"
46 ขอที่ 10. ใหผูเรียนเขียนช่ือเคร่ืองดนตรีในวงปพาทยสมัยรัชกาลที่ 6 ซึ่งไดนําเคร่ือง ดนตรขี องตางชาติ มาบรรเลงผสม ลงใตภ าพใหถ ูกตอ ง (6 คะแนน) ภาพท่ี 4 ชอ่ื เครอื่ งดนตรีคอื \"..................\" นํามาจาก................... ภาพท่ี 5 ชอ่ื เครือ่ งดนตรคี ือ \"...................\" นาํ มาจาก..................... ภาพท่ี 6 ชื่อเครอ่ื งดนตรคี ือ \"...................\" นาํ มาจาก.....................
47 2.3 ภมู ิปญ ญาทางดนตรไี ทย แสดงใหเ หน็ ถงึ การอนุรักษที่ดีงาม ทั้งจารีตประเพณี วัฒนธรรม และการประดิษฐ คดิ คน เชน คณุ คาของความงามและความไพเราะของเพลงและเคร่ืองดนตรี ไทย ขอท่ี 11. ใหผูเรียนเขียนชื่อเพลงท่ีเปนผลงานของภูมิปญญาทางดนตรีไทยใหถูกตอง (5 คะแนน) ภาพท่ี 7:รัชกาลที่ 2 ชื่อเพลง \"..................\" ภาพท่ี 8:นายมนตรี ชอ่ื เพลง \"..................\" ภาพที่ 9:พระยาประสาน ช่อื เพลง \"...................\"
48 ภาพที่ 10:นายบญุ ยงค ช่อื เพลง \"..................\" ภาพที่ 11: พระองคเจาเพ็ญ ชอ่ื เพลง \".....................\"
49 บทที่ 3 นาฏศลิ ปไ ทย เรอ่ื งที่ 3.1 ความหมายและความเปน มาของนาฏศลิ ปไทย นาฏศิลปม ีความหมายอยางไร นาฏศิลปไทย คอื ศลิ ปะแหงการรา ยราํ ทเ่ี ปนเอกลกั ษณของไทย จากการสืบคน ประวัติความเปนมาของนาฏศลิ ปไ ทย เปนเรือ่ งทเี่ กยี่ วขอ งและสมั พนั ธก บั ประวตั ศิ าสตรไ ทย และวฒั นธรรมไทย จากหลกั ฐานที่ยืนยันวา นาฏศลิ ปมีมาชานาน เชน การสืบคนในหลักศลิ า จารึกหลักที่ 4 สมยั กรุงสุโขทัย พบขอ ความวา “ระบาํ ราํ เตน เลนทุกวัน” แสดงใหเ ห็นวา อยาง นอ ยทส่ี ุด นาฏศิลปไ ทย มีอายุไมนอยกวา ยุคสุโขทยั ข้ึนไป นาฏศิลปไ ทยมคี วามเปน มาอยา งไร สรปุ ท่ีมาของนาฏศลิ ปไ ทยไดด งั นี้ 1. จากการละเลน ของชาวบานในทองถ่ิน ซ่ึงเปนกิจกรรมเพื่อความบันเทิงและความ รื่นเริงของชาวบาน ภายหลังจากฤดูกาลเก็บเก่ียวขาวแลว ซ่ึงไมเพียงเฉพาะนาฏศิลปไทย เทานั้น ท่ีมปี ระวัตเิ ชนนี้ แตน าฏศิลปท่วั โลกก็มีกําเนิดจากการละเลนพื้นเมืองหรือการละเลน ในทองถ่นิ เม่ือเกิดการละเลนในทองถ่ิน การขับรองโตตอบกันระหวางฝายหญิงและฝายชาย กเ็ กิดพอ เพลงและแมเพลงข้ึน จงึ เกดิ แมแ บบหรือวิธกี ารที่พฒั นาสืบเน่ืองตอ ๆ กนั ไป 2. จากการพฒั นาการรอ งรําในทอ งถน่ิ สูนาฏศลิ ปใ นวงั หลวง เมือ่ เขาสูวังหลวงก็มีการ พัฒนารปู แบบใหงดงามยิง่ ขน้ึ มหี ลักการและระเบียบแบบแผน ประกอบกับพระมหากษัตริย ไทย ยุคสโุ ขทัย อยุธยา และรัตนโกสินทร ทรงเปนกวีและนักประพันธ ดังนั้นนาฏศิลปไทย จึงมลี ักษณะงดงามและประณตี นาฏศิลปไทยมีองคป ระกอบอยางไร องคประกอบของนาฏศิลปไ ทย เปน ศิลปะการแสดงทมี่ ีความออนชอ ยและงดงามเปน เอกลักษณของชาตไิ ทย ซง่ึ มีองคประกอบ ดังนี้ 1. การฟอ นรําหรอื ลลี าการรายรําออ นชอย งดงาม และแสดงอารมณ เพอื่ ถายทอด เร่ืองราวของตวั ละคร และส่อื ความหมายในการแสดง
50 2. เครือ่ งแตง กายมีความงดงาม และสื่อถึงความเปน ไทย มลี ักษณะแตกตางกนั ไป ตามแตล ะบทบาทของตัวละคร เชน เคร่ืองแตง กายยืนเคร่ือง การสวมใสจะใชตรงึ ดวยดาย แทนท่ีจะเย็บสําเร็จรปู เปนตน 3. วงปพ าทยเปนดนตรีทใ่ี ชบรรเลงประกอบการแสดง ซึ่งอาจมแี ตทํานองหรอื มีบท รอ งผสมอยู 4. คํารองหรือบทรองเปนคําประพนั ธ ทม่ี ลี ักษณะเปน กลอนแปด สามารถนําไปรอง เพลงช้นั เดยี ว หรือสองชน้ั ไดท กุ เพลง คํารอ งน้ีทําใหผ สู อนหรือผูรํากําหนดทา ราํ ไปตามบทรอ ง ภาพแสดงเครือ่ งแตง กายยืนเครื่องพระ
51 ภาพแสดงเครอื่ งแตง กายยืนเครอื่ งนาง เรอ่ื งที่ 3.2 ประเภทของนาฏศลิ ปไทย นาฏศลิ ปไทยมกี ี่ประเภท นาฎศลิ ปไ ทย เปนศลิ ปะทร่ี วมศิลปะทุกแขนงเขา ดวยกนั แบง ออกตามลักษณะของ รูปแบบการแสดงเปน 4 ประเภท คอื โขน ละคร ราํ และระบํา และการละเลน พน้ื เมอื ง โขน 1.โขนมลี ักษณะของรปู แบบการแสดงนาฏศิลปไทยอยางไร โขน เปนศิลปะของการรํา การเตน แสดงเปนเร่ืองราว โดยมีศิลปะหลายรูปแบบ ผสมผสานกัน เอกลกั ษณ คอื ผูแสดงจะตอ งสวมหัวโขน สง่ิ สําคัญท่ีประกอบการแสดงโขน คือ บทท่ีใชประกอบการแสดงจากเร่ืองรามเกียรต์ิ การแตงกายเลียนแบบเคร่ืองทรงของ พระมหากษัตริยท เี่ ปน เคร่ืองตน เรียกวา การแตงกายแบบยืนเครื่อง เพื่อบอกลักษณะสําคัญ
52 ตวั ละครมีการพากย เจรจา ขับรอง และดนตรีบรรเลงดวยวงปพาทย ยึดขั้นตอนการแสดงท่ี เปนแบบแผนนิยมจัดแสดงในพธิ สี ําคัญ เชน งานพระราชพิธตี า ง ๆ 2. โขนแบง ตามลกั ษณะการแสดงเปน กชี่ นดิ โขน แบงตามลกั ษณะการแสดงมี 5ชนิด ไดแก โขนกลางแปลง โขนนั่งราว โขนโรงใน โขนหนาจอ และโขนฉาก ซึง่ โขนแตละชนิดมลี ักษณะทเี่ ปน เอกลักษณเ ฉพาะตวั 2.1 โขนกลางแปลงมีลกั ษณะท่เี ปนเอกลกั ษณน าฏศลิ ปไทยอยา งไร โขนกลางแปลง เปนโขนที่แสดงกลางสนาม ใชธรรมชาติ เปนฉากประกอบ นิยม แสดงตอนที่มกี ารทําศกึ สงคราม เพราะจะตองใชตัวแสดงเปนจํานวนมาก และตองการแสดง ถงึ การเตนของโขน การเคลอ่ื นทพั ของทัง้ สองฝา ย การตอสู ระหวางฝายพระราม พระลักษณ พลวานร กบั ฝายยกั ษ ไดแก ทศกณั ฑ ภาพโขนกลางแปลง 2.2 โขนโรงนอกหรอื โขนนง่ั ราวมลี ักษณะทเ่ี ปน เอกลักษณน าฏศิลปไทยอยางไร โขนโรงนอก หรือโขนนั่งราว เปนโขนที่มีวิวฒั นาการมาจากโขนกลางแปลงเปลี่ยน สถานท่ีแสดงบนโรง มีราวไมไ ผข นาดใหญอยูด านหลัง สาํ หรับตวั โขน นั่งแสดง รปู แบบของ การแสดงดําเนนิ เรอ่ื งดวยการพากยและเจรจา
53 โขนโรงนอกหรือโขนนงั ราว 2.3 โขนโรงในมลี กั ษณะทเี่ ปนเอกลกั ษณนาฏศลิ ปไ ทยอยางไร โขนโรงใน เปนการนําเอารปู แบบการแสดงโขนโรงนอก มาผสมผสานกบั การแสดง ละครใน ทม่ี ีการขับรอง และการรา ยราํ ของผูแ สดง ดําเนนิ เร่ืองดวยการพากย เจรจา มกี ารขับรอง ประกอบทา ราํ เพลงระบาํ ผสมผสานอยดู ว ย ภาพโขนโรงใน
54 2.4 โขนหนา จอมลี กั ษณะทเ่ี ปน เอกลกั ษณนาฏศลิ ปไ ทยอยางไร โขนหนา จอ ไดแ ก โขนที่ใชจอหนังใหญเปนฉากประกอบการแสดง กลา วคอื มจี อหนัง ใหญเปนฉาก ที่ดา นซา ยขวาเขียนรูปปราสาท และพลับพลาไวท ้งั สองขา งตวั แสดงจะออก แสดงดา นหนา ของจอหนงั ดาํ เนินเรอ่ื งดวยการพากย เจรจา ขบั รอง รวมทัง้ มกี ารจัดระบาํ ฟอนประกอบ โขนหนา้ จอ 2.5 โขนฉากมีลักษณะทีเ่ ปน เอกลกั ษณน าฏศิลปไ ทยอยางไร โขนฉาก เปนรูปแบบโขนทีพ่ ฒั นาเปนลาํ ดับสุดทาย กลาวคือเปนการแสดงในโรงมกี าร จดั ทําฉากเปลยี่ นไปตามเรอ่ื งราวทกี่ าํ ลงั แสดง ดาํ เนนิ เรื่องดว ยการพากย เจรจา และขับรอ ง รา ยราํ ประกอบคํารอ งมรี ะบาํ ฟอนประกอบ ละคร 1. ละครมีลักษณะของรูปแบบการแสดงนาฏศลิ ปไทยอยา งไร ละคร เปน ศิลปะการรายรําทเ่ี ลนเปนเรือ่ งราว มีพฒั นาการมาจากการเลา นิทาน ละคร มเี อกลกั ษณใ นการแสดง และการดําเนินเรอื่ งดวยกระบวนลลี าทาราํ เขา บทรอง ทาํ นองเพลง และเพลงหนาพาทยท ี่บรรเลงดวยวงปพ าทยมแี บบแผนการเลน ที่เปนท้ังของชาวบา นและของ หลวง
55 2. ละครไทยมกี ปี่ ระเภท ละครไทยมพี ฒั นาการมาต้ังแตสมยั กรงุ ศรอี ยุธยาจนถึงปจจบุ นั ดงั นน้ั ละครไทยจงึ มี รูปแบบตาง ๆ ซ่ึงแบงออกได 3 ประเภท ดงั นี้ 2.1 ละครราํ 2.2 ละครรอ ง 2.3 ละครพดู ราํ และระบํา 1. ราํ และระบํามลี กั ษณะของรปู แบบการแสดงนาฏศิลปไ ทยอยา งไร รําและระบาํ เปนศลิ ปะแหงการรายราํ ประกอบเพลงดนตรี และบทขบั รอง โดย ไมเลนเปนเร่ืองราว รําและระบาํ มลี กั ษณะการแสดงแบบมาตรฐานทเี่ นนเร่อื งสวยงาม ความพรอ ม เพรียง ใชร ะยะเวลาการแสดงสั้น ๆ ชมแลว ไมเ กิดความเบอ่ื หนา ย 2. รํามีความหมายอยา งไร รํา หมายถงึ ศลิ ปะแหงการรา ยราํ ท่มี ีผูแ สดง ตง้ั แต 1 - 2 คน เชน การราํ เดย่ี ว การราํ คู การราํ อาวุธ เปนตน มีลักษณะการแตง กายตามรูปแบบของการแสดง ไมเลนเปน เรือ่ งราว อาจมบี ทขับรอง ประกอบการราํ เขา กบั ทาํ นองเพลงดนตรี มกี ระบวนทา ราํ โดยเฉพาะการราํ คู จะตางกับระบําเนอื่ งจากทาราํ จะมีความเชอ่ื มโยงสอดคลองตอเนื่องกัน และเปนบทเฉพาะ สาํ หรับผูแสดงนน้ั ๆ เชน ราํ เพลงชาเพลงเร็ว รําแมบท รําเมขลา - รามสรู เปนตน 3. ระบาํ มคี วามหมายอยา งไร ระบํา หมายถึง ศิลปะแหง การรายรําที่มผี ูเลนต้งั แต 2 คนข้นึ ไป มีลักษณะการแตง กายคลายคลึงกัน กระบวนทารา ยราํ คลา ยคลึงกัน ไมเลนเปน เรือ่ งราว อาจมีบทขับรอง ประกอบการราํ เขา ทาํ นองเพลงดนตรี ซ่งึ ระบําแบบมาตรฐานมกั บรรเลงดว ยวงปพ าทย การแตงกายนิยมแตง กายยืนเครื่องพระนาง หรอื แตง แบบนางในราชสํานัก เชน ระบาํ สี่บท ระบาํ กฤษดาภนิ หิ าร ระบาํ ฉง่ิ เปน ตน
56 การละเลนพน้ื เมือง การละเลนพน้ื เมอื งมลี ักษณะของรปู แบบการแสดงนาฏศิลปไทยอยา งไร การละเลนพื้นเมอื ง เปน ศิลปะแหง การรายราํ ที่มที ั้งรํา ระบํา หรือการละเลน ท่ีเปน เอกลกั ษณข องกลุมชนตามวฒั นธรรมไทยในแตล ะภมู ิภาค ซึง่ แบงออกเปน 4 ภาค คือ 1. ภาคเหนอื ไดแก ฟอนเลบ็ ฟอนเทยี น ฟอ นสาวไหม และฟอ นเจงิ 2. ภาคกลาง ไดแ ก เตน กําราํ เคียว ราํ โทน หรือรําวง ราํ กลองยาว และราํ เถดิ เทงิ 3. ภาคอีสาน ไดแก เซ้งิ บัง้ ไฟ ฟอนภไู ท ลํากลอนเกยี้ ว และลาํ เตย 4. ภาคใต ไดแ ก โนรา หนังตะลงุ รองเง็ง และลเิ กฮูลู 1. นาฏศิลปไ ทยภาคเหนอื มีรปู แบบการแสดงอยางไร ภาคเหนือ มีรูปแบบการแสดง เปนศิลปะการราํ และการละเลน หรอื ท่ีนยิ ม เรยี กวา ฟอน การฟอ นเปนวฒั นธรรมของชาวลานนาและกลุมชนเผา ตาง ๆ ลกั ษณะของการ ฟอน แบง เปน แบบดัง้ เดมิ กบั แบบปรับปรงุ ใหม แตย งั มีเอกลกั ษณก ารแสดงไวค อื ลลี าทา รํา แชมชาออ นชอย แตง กายตามวัฒนธรรมทองถิ่นประกอบกับการบรรเลงและขับรอ งดว ยวงสะ ลอ ซอ ซึ้ง วงปูเจ วงกลองแอว 2. นาฏศิลปภาคกลางมรี ปู แบบการแสดงอยา งไร ภาคกลาง มรี ูปแบบการแสดงเปนศิลปะการรายรํา และการละเลนของชนชาว พ้ืนเมืองภาคกลาง ซ่ึงสวนใหญมีอาชีพเก่ียวกับเกษตรกรรม ศิลปะการแสดงจึงมีความ สอดคลองกบั วิถีชีวติ และเพ่อื ความบันเทงิ สนุกสนาน เปน การพักผอ นหยอ นใจจากการทํางาน หรือเม่อื เสร็จจากเทศกาลฤดูเกบ็ เกยี่ ว มกี ารแตงกายตามวัฒนธรรมของทองถิ่น และใชเครื่อง ดนตรพี ้นื เมือง เชน กลองยาว กลองโทน ฉิง่ ฉาบ กรบั และโหมง 3. นาฏศิลปภ าคอีสานมีรปู แบบการแสดงอยา งไร ภาคอีสานหรือภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีรูปแบบการแสดงแบงไดเปน 2 กลุมวัฒนธรรม คือ กลุมอีสานเหนือ มีวัฒนธรรมไทยลาว ซ่ึงมักเรียกการละเลนวา เซิ้ง ฟอน หมอลํา ใชเคร่ืองดนตรีประกอบ ไดแก แคน พิณ ซอ กลองยาว ฉ่ิง ฉาบ ฆอง กรับ ภายหลงั เพม่ิ เตมิ โปงลางและโหวด เขามาดวย สวนกลุมอีสานใต มีวัฒนธรรมไทยเขมร เรียก การละเลน วา เรือมหรือเรอ็ ม เชน เรือมลูด อันเร หรือรํากระทบสาก รํากระเน็บติงต็อง หรือ ระบาํ ตก๊ั แตนตําขาว มีเคร่ืองดนตรี คือ ซอดว ง กลองกนั ตรมึ พณิ ระนาดเอกไม ปสไล กลอง
57 รํามะนา การแตงกายตามวัฒนธรรมของทองถ่ิน ลักษณะทารําและทวงทํานองดนตรีในการ แสดงคอ นขางกระชับ รวดเร็ว และสนุกสนาน 4. นาฏศิลปภาคใตม รี ปู แบบการแสดงอยา งไร ภาคใต มีรูปแบบการแสดงแบงตามกลุมวัฒนธรรมได 2 กลุม คือวัฒนธรรม ไทยพทุ ธไดแก โนรา หนังตะลงุ เพลงบอก และวัฒนธรรมไทยมสุ ลิม ไดแก รองเง็ง ซําแปง มะ โยง ซลิ ะ ลเิ กฮูลู มีเครอ่ื งดนตรีประกอบสําคัญ เชน กลองโนรา กลองโพน โทน ทับ กรับพวา โหมง ปก าหลอ ปไหน ราํ มะนา ไวโอลนิ และอัคคอรเดียน เร่ืองที่ 3.3 นาฏยศพั ท นาฏยศพั ทในนาฏศิลปไ ทยหมายถึงอะไร นาฏยศพั ท หมายถึง ศัพทเฉพาะในทางนาฏศลิ ป ซ่ึงเปนภาษาท่ีใชเปนสญั ลกั ษณแ ละ สื่อความหมายกนั ในวงการนาฏศิลปไทย นาฏยศพั ทใ นนาฏศิลปไ ทย แบง ไดก หี่ มวด นาฏยศพั ท แบงออกเปน 3 หมวด คือ 1. หมวดนามศัพท หมายถึง ทา ราํ สอ่ื ตา ง ๆ ทบ่ี อกอาการของทา น้นั ๆ - วง เชน วงบน วงกลาง - จีบ เชน จีบหงาย จีบควํา่ จบี หลงั - ทา เทา เชน ยกเทา ประเทา กระดก 2. หมวดกริ ิศพั ท คือ ศัพทท่ใี ชในการปฏิบัติอาการกิริยา แบง ออกเปน ศพั ทเ สริ และศพั ทเส่อื ม - ศพั ทเสริม หมายถงึ ศัพทท ่ใี ชเสรมิ ทว งทใี หถูกตอ งงดงาม เชน ทรงตวั สง มอื เจยี ง ลักคอ กดไหล ถบี เขา เปน ตน - ศัพทเส่ือม หมายถงึ ศพั ทท ีใ่ ชเรียกทา ราํ ที่ไมถ ูกระดบั มาตรฐาน เพอ่ื ใหผู รํารูตวั และตอ งแกไขทวงทขี องตนใหเขาสรู ะดบั เชน วงลา วงตัก วงลน ราํ เลอื้ ย ราํ ลน เปน ตน 3. หมวดนาฏยศพั ทเ บ็ดเตล็ด คือ ศพั ทท่ีนอกเหนือจากนามศพั ท กิริยาศพั ท ซึง่ จดั ไวเปนหมวดเบด็ เตล็ด มดี งั นี้
58 เหล่ียม เดินมือ แมท า ข้นึ ทา ในนาฏศลิ ปไ ทยหมายถึงอะไร เหลีย่ ม หมายถงึ ระยะเขา ทงั้ สองขางแบะออก กวาง แคบ มากนอยสุดแตจะเปนทา ของพระ หรือนาง ยกั ษ ลิง เหล่ียมทก่ี วางทส่ี ุด คือเหลี่ยมยกั ษ เดนิ มอื หมายถงึ อาการเคลือ่ นไหวของแขนและมือ เพื่อเชือ่ มทา แมทา หมายถงึ ทา ราํ ตามแบบมาตรฐาน เชน แมบ ท ข้ึนทา หมายถึง ทาท่ปี ระดษิ ฐใหสวยงาม แบง ออกเปน ขึ้นทาใหม ในนาฏศิลปไ ทยมกี ีท่ าและแสดงความหมายอะไรบาง ขนึ้ ทาใหญ มอี ยู 4 ทา คอื 1. ทาพระสีห่ นา แสดงความหมายเจรญิ รงุ เรอื ง เปนใหญ 2. ทานภาพร แสดงความหมายเชนเดียวกบั พรหมสหี่ นา 3. ทา เฉดิ ฉิน แสดงความหมายเกีย่ วกับความงาม 4. ทาพสิ มยั เรยี งหมอน มคี วามหมายเปน เกียรตยิ ศ ข้ึนทานอยในนาฏศลิ ปไ ทยประกอบดวยทาอะไรบา ง ขน้ึ ทานอย มีอยหู ลายทา ตางกนั คือ 1. ทา มอื หนงึ่ ตัง้ วงบัวบาน อกี มือหน่งึ จบี หลัง 2. ทายอดตอ งลม 3. ทาผาลาเพยี งไหล 4. ทา มือหนง่ึ ต้ังวงบน อีกมือหนึง่ ต้ังวงกลาง เหมอื นทา บังสรุ ิยา 5. ทา เมขลาแปลง คือมอื ขางท่ีหงายไมตอ งทาํ นิว้ ลอแกว พระใหญ – พระนอย ในนาฏศิลปไ ทยมคี วามหมายอยางไร พระใหญ – พระนอย หมายถงึ ตวั แสดงที่มีบทสาํ คัญพอ ๆ กนั พระใหญ หมายถึง พระเอก เชน อิเหนา พระราม สว นพระนอยมีบทบาทเปน รอง เชน สังคามาระตา พระลกั ษณ
59 นายโรง ในนาฏศลิ ปไทยมคี วามหมายอยา งไร นายโรง หมายถึง พระเอก เปนศัพทเ ฉพาะละครรํา ยืนเครอ่ื งในนาฏศิลปไทยมคี วามหมายอยา งไร ยืนเคร่ือง หมายถงึ แตงเคร่อื งละครราํ ครบเคร่ือง นางกษตั ริยกบั นางตลาดในนาฏศิลปไ ทยมคี วามหมายตางกนั อยา งไร นางกษัตริย บุคลิกทว งทีเรียบรอ ย สงา มีทีทา เปน ผดู ี นางตลาด ทวงทวี อ งไว สะบดั สะบ้งิ ไมเ รยี บรอย เชน นางยักษ นางแมว เปนตน ภาษาทา ในนาฏศลิ ปไ ทยหมายถงึ อะไร ภาษาทา หมายถึง การแสดงกริ ิยาทา ทางเพื่อส่อื ความหมายแทนคําพูด สวนมากใชใ น การแสดงนาฏศลิ ปและการแสดงละครตา ง ๆ ภาษาทา ในนาฏศลิ ปไ ทยมีกป่ี ระเภทจงอธบิ าย ภาษาทาแบงเปน 3 ประเภท ดังนี้ 1. ทา ทางทีใ่ ชแ ทนคําพูด เชน ไป มา เรยี ก ปฏเิ สธ 2. ทาทางท่ีใชแทนอารมณภ ายใน เชน รัก โกรธ ดีใจ เสียใจ 3. ทา แสดงกริ ยิ าอาการหรืออิรยิ าบถ เชน ยนื เดิน น่ัง ตบี ทหรอื รําบทในนาฏศิลปไ ทยคอื อะไร ตบี ทหรือรําบท คอื วธิ กี ารรายรําทา ตาง ๆ นาํ มาประกอบบทรองเพลงดนตรี โดยมุง ถงึ ความสงางามของลลี าทา ราํ
60 เร่ืองท่ี 3.4 รําวงมาตรฐาน รําวงมาตรฐานมวี วิ ัฒนาการอยางไร รําวงมาตรฐาน เปนการแสดงท่ีมีวิวัฒนาการมาจากรําโทน เปนการรายรํา ประกอบการตีกลองชนิดหน่ึงเรียกวา โทนและรองเพลงไปดวย รูปแบบของการรําโทนไมมี กฎเกณฑตายตัว สามารถดดั แปลง สรา งเพลงและทา รําใหม ๆ ขึ้นไดเรื่อย ๆ บงบอกถึงความ สนกุ สนาน ซ่งึ แตเ ดมิ ราํ โทนก็เลนกันเปน วง จึงเรียกวา “รําวง” แตเ ดิมไมมีคําวา “มาตรฐาน” จะเรยี กกนั วารําวงเทา นน้ั ตอมาราวสงครามโลกครั้งที่ 2 (พ.ศ. 2482 –พ.ศ. 2488) ไดมีการ ปรับปรุงการเลนรําโทนใหงดงามตามแบบของกรมศิลปากร ทั้งการรองท่ีเปนเพลงท่ีมีเน้ือรอง สุภาพใชคํางาย ทํานองเพลงงาย มุงใหเห็นวัฒนธรรมของชาติเปนสวนใหญ เพลงในรําวง มาตรฐานมีท้ังหมด 10 เพลง แตละเพลงจะบอกทารําท่ีมีการประดิษฐใหมใหเปนมาตรฐาน 14 ทา มกี ารกาํ หนดเครือ่ งดนตรที ีใ่ ชบรรเลงประกอบการรํามีระนาด ฉิ่ง กรับพวง เพิ่มเขาไป ไวใ หพ รอ ม สําหรับการแสดง ซ่งึ จะใชผ แู สดงหญิงชายไมน อ ยกวา 5 คู จงบอกชื่อเพลงราํ วงมาตรฐานและทารําทีใ่ ช ช่ือเพลง ทา ราํ 1. งามแสงเดือน 1. สอดสรอ ยมาลา 2. ชาวไทย 2. ชกั แปง ผดั หนา 3. ราํ มาซิมารํา 3. ราํ สาย 4. คนื เดือนหงาย 4. สอดสรอยมาลาแปลง 5. ดวงจันทรวันเพญ็ 5. แขกเตาเขารัง, ผาลาเพยี งไหล 6. ดอกไมข องชาติ 6. รํายว่ั 7. หญงิ ไทยใจงาม 7. พรหมสห่ี นา, ยูงฟอนหาง 8. ดวงจนั ทรข วัญฟา 8. ชางประสานงา, จนั ทรท รงกลดแปลง 9. ยอดชายใจหาญ 9. (หญิง) ชะนีรายไม (ชาย) จอ เพลิง 10. บชู านกั รบ กาฬ 10. เทีย่ วแรก (หญงิ ) ขัดจางนาง (ชาย) จันทรท รงกลด เทยี่ วสอง (หญิง) ลอแกว (ชาย) ขอแกว
61 เพลงรําวงมาตรฐาน 1. เพลงงานแสงเดอื น รําทา สอดสรอ ยมาลา งามแสงเดอื นมาเยอื นสอ งหลา งามใบหนาเมอ่ื อยวู งรํา (2 เทยี่ ว) เราเลน เพ่อื สนุก เปลอ้ื งทุกขว ายระกํา ขอใหเลน ฟอนราํ เพอื่ สามคั คี เอย. 2. เพลงชาวไทย ราํ ทา ชกั แปง ผดั หนา ชาวไทยเจา เอย ขออยา ละเลยในการทําหนา ท่ี การทเี่ ราไดเลน สนุก เปล้ืองทุกขสบายอยางน้ี เพราะชาตเิ ราไดเ สรี มีเอกราชสมบรู ณ เราจึงควรชว ยชาติ ใหเกงกาจเจิดจํารญู เพอ่ื ความสขุ เพมิ่ พูน ของชาวไทยเรา เอย. 3. เพลงราํ ซิมารํา รําทา ราํ สา ย ราํ มาซิมาราํ เริงระบาํ กนั ใหสนกุ ยามงานเราทาํ งานจริงจรงิ ไมละไมท ิ้งจะเกดิ เข็ญขุก ถงึ ยามวา งเราจงึ รําเลน ตามเชงิ เชนเพื่อใหส รางทกุ ข ตามเยย่ี มอยา งตามยคุ เลน สนกุ อยางวัฒนธรรม เลน อะไรใหม ีระเบียบ ใหง ามใหเ รียบจงึ จะคมขาํ มาซิมาเจา เอยมาฟอ นราํ มาเลนระบําของไทยเรา เอย. 4. เพลงคนื เดอื นหงาย ราํ ทา สอดสรอยมาลาแปลง ยามกลางคืนเดอื นหงาย เยน็ พระพายโบกพลว้ิ ปลวิ มา เย็นอะไรกไ็ มเยน็ จิต เทา เยน็ ผกู มติ รไมเบือ่ ระอา เยน็ รม ธงไทยปกไทยท่วั หลา เย็นย่ิงนํา้ ฟามาประพรม เอย.
62 ตวั อยาง ลกั ษณะทารําของราํ วงมาตรฐาน ทาสอดสรอ ยมาลา ทาชักแปง ผัดหนา
63 ทา นกแขกเตาเขา รัง เร่อื งที่ 3.5 การอนรุ กั ษน าฏศิลปไ ทย นาฏศิลปไ ทยมีแนวทางในการอนุรกั ษก รี่ ปู แบบ แนวทางในการอนรุ กั ษน าฏศลิ ปไทยมี 2 รปู แบบน้ี เพอื่ การสืบทอดและสง เสรมิ ให นาฏศลิ ปไทยเปนมรดกทางวฒั นธรรมท่แี สดงถงึ เอกลักษณของชาตแิ ละเปนศลิ ปท่มี ีคุณคาควร แกการอนุรักษและสบื ทอด 1. การอนุรักษร ูปแบบ หมายถงึ การรักษาใหค งรูปดงั เดิม เชน เพลงพ้นื บา นก็ตอ ง รกั ษาขน้ั ตอนการรอง ทํานอง การแตงกาย ทาราํ ฯลฯ หรือหากจะผลิตขึน้ ใหมก ็ใหร กั ษารปู แบบเดิมไว 2. การอนุรกั ษเ น้ือหา หมายถงึ การรักษาในดานเนื้อหาประโยชนคุณคาดว ยวธิ กี าร ผลติ การรวบรวมขอมลู เพอื่ การศึกษา เชน เอกสาร และส่อื สารสนเทศตางๆ
64 นาฏศลิ ปไทยมแี นวทางในการอนรุ กั ษอ ยา งไร ในทีน่ ้ีจะขอนําเสนอแนวทางในการสง เสริมเพ่ืออนุรกั ษนาฏศิลปไ ทย ดงั น้ี 1. จัดการศกึ ษาเฉพาะทาง สงเสริมใหมีสถาบันการศึกษาดานนาฏศิลปจัดการเรียน การสอน เพอ่ื สบื ทอดงานศลิ ปะดานนาฏศิลป เชน วิทยาลัยนาฏศิลป สถาบันเอกชน องคกร ของรฐั บางแหง ฯลฯ 2. จดั การเรยี นการสอนในข้นั พืน้ ฐาน โดยนาํ วชิ านาฏศิลปจัดเขาในหลักสูตรและเขา สูระบบการเรียนการสอนทุกระดับ ตามระบบที่ควรจะใหเยาวชนไดรับรูเปนขั้นตอนต้ังแต อนุบาล – ประถมศึกษา มัธยมศึกษา และอุดมศึกษา ตลอดจนสถาบันการศึกษาทุกระดับ จัดรวบรวมขอมลู ตา ง ๆ เพื่อประโยชนตอ การศึกษาคนควา และบรกิ ารแกชมุ ชนไดด ว ย 3. มีการประชาสัมพันธในรูปแบบส่ือโฆษณาตาง ๆ ท้ังวิทยุ โทรทัศน และ หนังสือพิมพ โดยนําศิลปวัฒนธรรมดานนาฏศิลปเขามาเก่ียวของเพื่อเปนการสรางบทบาท ของความเปน ไทยใหเปนทร่ี จู กั 4. จัดเผยแพร ศิลปวัฒนธรรม ในรูปแบบการแสดงนาฏศิลปแกหนวยงานรัฐและ เอกชน โดยทั่วไปทง้ั ภายในประเทศและตางประเทศ 5. สงเสรมิ และปลูกฝง มรดกทางศิลปวัฒนธรรมภายในครอบครัว ใหรูซึ้งถึงความเปน ไทยและอนรุ ักษร ักษาเอกลกั ษณไทย
65 กจิ กรรมทายบทท่ี 3 3.1 เครื่องแตง กายเปนองคป ระกอบหนึ่งของการแสดงนาฏศิลปไทย ที่สื่อถึงความเปนไทย มี ลักษณะแตกตา งกนั ไปตามแตล ะบทบาทของตวั ละคร ขอที่12 ใหผ เู รยี นเขียนชื่อชิ้นสวนของเครื่องแตงกายยืนเครื่องพระ ลงในภาพตาม หมายเลขใหถ ูกตอง 3 ชิ้นสวน (3 คะแนน) *ภาพที่ 12 ............................................................................................ *ภาพท่ี 13 3. ................................... 1. ................................... 2. ...................................
66 ขอ ที่ 13 ใหผูเรยี นเขยี นชอื่ ชน้ิ สวนของเครื่องแตง กายยนื เครื่องนาง ลงในภาพ ตามหมายเลขใหถูกตอ ง 3 ช้ินสว น (3 คะแนน) *ภาพท่ี 14 ............................................................................................ *ภาพท่ี 15 3. .................................. 1. ................................... 2. ...................................
67 3.2 โขน เปน การแสดงนาฏศิลปไทยประเภทหนึ่ง โดยมศี ิลปะหลายรูปแบบผสมผสานกันและ มีเอกลกั ษณเ ฉพาะตวั ขอที่ 14 ใหผูเรียนเขียนสิ่งที่ตองสวม เพื่อแสดงเอกลักษณของรูปแบบการแสดง นาฏศลิ ปโ ขนลงใตภาพใหถูกตอ ง (3 คะแนน) *ภาพท่ี 16 *ภาพที่ 17 *ภาพท่ี 18 สวม............... สวม............. สวม.............. 3.5 นาฏยศัพทในนาฏศิลปไทย หมายถึงศัพทเฉพาะทางนาฏศิลปเปนภาษาท่ีใชเปน สัญลกั ษณแ ละส่อื ความหมาย กนั ในวงการนาฏศิลปไทย ขอที่ 15 ใหผูเรียนเขียนช่ือทารํา \"จีบควํ่า\" ลงใตภาพท่ีบอกอาการของทาจีบ ควํ่าไดถ ูกตอ ง (3 คะแนน) *ภาพท่ี 19 *ภาพท่ี 20 *ภาพที่ 21 ทาราํ \".............\" ทารํา \"..............\" ทา ราํ \".............\"
68 3.6 ภาษาทาในนาฏศิลปไทย หมายถึงการแสดงกิริยาทาทางเพ่ือส่ือความหมายแทนคําพูด อารมณภ ายในและอิรยิ าบถ ขอท่ี 16 ใหผูเรียนเขียนชื่อ ภาษาทา\"รัก\"ลงใตภาพแสดงทาทางท่ีใชแทนอารมณรัก ไดถกู ตอ ง (3 คะแนน) *ภาพท่ี 22 *ภาพที่ 23 *ภาพท่ี 24 ภาษาทา\".........\" ภาษาทา \"..........\" ภาษาทา\"..........\" 3.9 ราํ วงมาตรฐาน เปนการแสดงท่ีมีวิวัฒนาการมาจากรําโทน สามารถดัดแปลง สรางเพลง และทา รําใหมไ ด เพือ่ ประยกุ ตทา ราํ วงมาตรฐานไปใชก ับเพลงอนื่ ๆในโอกาสตา งๆ ขอที่ 17 ใหผเู รียนเขียนชือ่ เพลงราํ วงมาตรฐานลงใตภาพที่ใชทารํา \"สอดสรอยมาลา\" ไดถ ูกตอง (3 คะแนน) *ภาพท่ี 25 *ภาพที่ 26 *ภาพที่ 27 ชื่อเพลง \"................\" ชอื่ เพลง \".................\" ชอื่ เพลง \"................\"
69 ขอที่ 18 ใหผูเรียนเขียนช่ือทารําวงมาตรฐาน ลงใตภาพท่ีใชเพลงรําวงมาตรฐาน \"หญิงไทยใจงาม\"ไดถกู ตอ ง (3 คะแนน ) *ภาพท่ี 28 *ภาพท่ี 29 *ภาพที่ 30 ชอื่ ทา\"...............\" ชอ่ื ทา\".................\" ช่ือทา \"..............\"
70 บทที่ 4 นาฏศิลปไ ทยกบั การประกอบอาชีพ เรือ่ งท่ี 4.1 แนวทางการนาํ นาฏศิลปไทยไปใชใ นการประกอบอาชีพ นาฏศิลปไทยมแี นวทางในการประกอบอาชพี อยางไร แนวทางในการประกอบอาชีพนาฏศิลปไทย ไดแก อาชีพการละเลนพื้นเมืองของ แตล ะภาค เชน 1. อาชีพการแสดงหนังตะลงุ 2. อาชีพการแสดงลเิ ก 3. อาชีพการแสดงหมอลํา เรื่องท่ี 4.2 อาชีพการแสดงหนงั ตะลงุ อาชพี การแสดงหนงั ตะลุงมขี ั้นตอนอยางไร ข้ันตอนการแสดงหนังตะลุง มกี ารลําดบั การเลน ดงั น้ี 1. ตั้งเคร่ืองเบิกโรง เปนการทําพิธีเอาฤกษ ขอที่ตั้งโรงและปดเปาเสนียดจัญไร เริ่ม โดยเม่ือคณะหนังขนึ้ โรงแลว นายหนังจะตกี ลองนําเอาฤกษ ลูกคบู รรเลงเพลงเชิด ชั้นน้ีเรียกวา ตง้ั เครื่อง 2. โหมโรง การโหมโรงเปนการบรรเลงดนตรลี วน ๆ เพ่ือเรียกคนดู และใหนายหนังได เตรยี มพรอ ม การบรรเลงเพลงโหมโรงเดิมท่ีเลากันวาใช “เพลงทับ” คือใชทับเปนตัวยืนและ เดินจงั หวะทํานองตาง ๆ กนั ไป 3. ออกลิงหัวค่ํา เปนธรรมเนียมการเลนหนังตะลุงสมัยกอน ปจจุบันเลิกเลนแลว เขาใจวา ไดร ับอทิ ธิพลจากหนังใหญ เพราะรูปท่ีใชสวนใหญเปนรูปจับ มีฤาษีอยูกลาง ลิงขาว กับลิงดาํ อยูคนละขาง แตรปู ที่แยกเปนรูปเดย่ี วๆ 3 รูป แบบเดียวกับของหนงั ตะลุงกม็ ี 4. ออกฤาษี เปนการเลนเพ่ือคารวะครู และปดเปาเสนียดจัญไร โดยขออํานาจจาก พระพรหม พระอิศวร พระนารายณ และเทวะอ่ืน ๆ และบางหนังยังขออํานาจจากพระ รตั นตรัยดว ย
71 5. ออกรูปฉะ หรือรูปจบั คําวา “ฉะ” คือสูรบ ออกรปู ฉะเปนการออกรูปจากพระราม กบั ทศกณั ฐใ หต อ สกู นั วธิ ีเลนใชทาํ นองพากยค ลายหนังใหญ การเลนชดุ นห้ี นังตะลุงเลิกเลนไป นานแลว 6. ออกรูปปรายหนาบท รปู ปรายหนาบท เปนรปู ผูชายถือดอกบัวบาง ธงชาติบาง ถือ เปนตัวแทนของนายหนัง ใชเลนเพ่ือไหวครู ไหวส่ิงศักด์ิสิทธิ์และผูท่ีหนังเคารพนับถือทั้งหมด ตลอดทั้งใชรองกลอน ฝากเนื้อฝากตัวกบั ผชู ม 7. ออกรูปบอกเรื่อง รูปบอกเรื่องเปนรูปตลก หนังสวนใหญใชรูปขวัญเมืองเลนเพื่อ เปนตัวแทนของนายหนัง ไมมีการรองกลอน มีแตพูด จุดประสงคของการออกรูปนี้เพ่ือบอก กลาวกบั ผชู มถงึ เรอ่ื งนยิ ายท่หี นังจะหยบิ ยกขึน้ แสดง 8. เก้ียวจอ เปนการรองกลอนสั้น ๆ กอนต้ังนามเมืองเพ่ือใหเปนคติสอนใจแกผูชม หรอื เปน กลอนพรรณนา ธรรมชาตแิ ละความในใจ กลอนทร่ี องนี้หนังจะแตงไวกอน และถือวา มคี วามคมคาย 9. ต้ังนามเมือง หรือต้ังเมือง เปนการออกรูปกษัตริย โดยสมมติขึ้นเปนเมือง ๆ หน่ึง จากนัน้ จึงดําเนนิ เหตกุ ารณไปตามเรื่องทกี่ าํ หนดไว เร่ืองที่ 4.3 อาชีพการแสดงลเิ ก อาชีพการแสดงลเิ ก มีขนั้ ตอนอยางไร ขั้นตอนการแสดงลิเกมีวิธีการแสดง คอื เดนิ เรอ่ื งรวดเร็ว ตลกขบขนั เร่มิ ดวยโหมโรง 3 ลา จบแลวบรรเลงเพลงสาธุการ ใหผูแสดงไหวครู แลวจึงออกแขก บอกเรื่องที่จะแสดง สมัยกอนมีการรําถวายมือหรือรําเบิกโรง แลวจึงดําเนินเรื่อง ตอมาการรําถวายมือก็เลิกไป ออกแขกแลว กจ็ ับเรื่องทนั ที การรา ยรํานอยลงไปจนเกอื บไมเหลือเลย คงมีเพียงบางคณะท่ียัง ยดึ ศลิ ปะการรําอยู ผแู สดง เดิมใชผชู ายลวน ตอ มาแสดงชายจรงิ หญงิ แทน้ัน ผูแสดงตองมีปฏิภาณในการ รองและเจรจา ดําเนินเร่ืองโดยไมมีการบอกบทเลย หัวหนาคณะจะเลาใหฟงกอนเทาน้ัน นอกจากนี้ การเจรจาตองดัดเสยี งใหผ ิดปกติ ซึ่งเปนเอกลกั ษณของลิเก แตตัวสามัญชนและตัว ตลกพูดเสียงธรรมดา เพลงและดนตรี ดําเนินเร่ืองใชเพลงหงสทองชั้นเดียว แตดัดแปลงใหดนไดเนื้อความ มาก ๆ แลวจงึ รบั ดวยปพ าทย แตถา เลนเร่ืองตางภาษา ก็ใชเพลงท่ีมีสําเนียงภาษานั้น ๆ ตาม
72 ทองเรื่อง แตด น ใหค ลายหงสท อง ตอ มานายดอกดนิ เสือสงา ไดด ัดแปลงเพลงมอญครวญของ ลิเกบนั ตนทใี่ ชก ับบทโศก มาเปน เพลงแสดงความรกั ดวย เรอ่ื งท่ีแสดง นิยมใชเรอื่ งละครนอก ละครใน และเรื่องพงศาวดารจีน มอญ ญวน เชน สามกก ราชาธริ าช การแตงกาย แตงตัวดวยเคร่ืองประดับสวยงาม เลียนแบบเครื่องทรงกษัตริย จงึ เรยี กวา ลิเกทรงเคร่ือง “สมัยของแพง” ก็ลดเครอ่ื งแตง กายทแ่ี พรวพราวลงไป แตบางคณะก็ ยังรักษาแบบแผนเดิมไว โดยตัวนายโรงยังแตงเลียนแบบเคร่ืองทรงของกษัตริยในสวนที่มิใช เครื่องตน เชน นงุ ผา ยกทอง สวมเสื้อเขมขาบหรอื เยยี รบบั แขนใหญถึงขอมือ คาดเข็มขัดนอก เสื้อ ประดับเคร่ืองราชอิสริยาภรณตาง ๆ แตดัดแปลงเสียใหม เชน เครื่องสวมศีรษะ เคร่ืองประดับหนาอก สายสะพาย เคร่ืองประดับไหล ตัวนางนุงจีบยกทอง สวมเส้ือแขน กระบอกยาว หม สไบปกแพรวพราว สวมกระบังหนา ตอยอดมงกฎุ ทแี่ ปลกกวาการแสดงอื่น ๆ คอื สวมถุงเทายาวสีขาวแทนการผดั ฝุน อยางละคร แตไมสวมรองเทา สถานท่ีแสดง ลานวัด ตลาด สนามกวาง ๆ โดยปลูกเพิงสูงระดับตา ดานหนาเปนที่ แสดง ดา นหลังเปน ทพ่ี ักทแี่ ตงตวั เรือ่ งที่ 4.4 อาชพี การแสดงหมอลาํ อาชีพการแสดงหมอลาํ มขี นั้ ตอนอยางไร ขั้นตอนการแสดงหมอลาํ มีวิธกี ารแสดง ประกอบดว ยผูแสดงและผบู รรเลงดนตรี คือ หมอแคน แบง ประเภทหมอลําดงั น้ี 1. หมอลาํ พ้ืน ประกอบดวยหมอลาํ 1 คน หมอแคน 1 คน 2. หมอลํากลอน ประกอบดว ย หมอลํา 2 - 3 คน และหมอแคน 1 - 2 คน 3. หมอลาํ เร่อื งตอกลอน ประกอบดว ยหมอลาํ หลายคน เรยี ก หมอลาํ หมู ดนตรี ประกอบคอื แคน พณิ ฉ่งิ กลอง และเครอื่ งดนตรสี ากล 4. หมอลาํ เพลิน ประกอบดวยหมอลาํ หลายคนและผูบรรเลงดนตรีหลายคน สถานท่ีแสดง เปนมหรสพท่ีใชในงานเทศกาล งานบวช งานกฐิน งานวันเกิด งานศพ ฯลฯ เปนมหรสพทีป่ ระชาชนชาวอสี านในอดีตนิยมชมช่ืนมาก
73 กจิ กรรมที่ 1 ผลการเรยี นรทู ีค่ าดหวงั บอกทมี่ าและประเภทของนาฏศิลปไ ทยได คําช้ีแจง ใหผ ูเรยี นตอบคําถามตอไปน้ี 1. นาฏศลิ ปไ ทยเกิดขน้ึ จากเหตใุ ด 2. นาฏศิลปไ ทยมกี ีป่ ระเภท อะไรบา ง จงอธบิ าย 3. ใหผูเรยี นเขียนช่อื การแสดงราํ และระบําของนาฏศิลปไทยที่เคยชมใหมากทีส่ ดุ 4. ใหผูเรียนหาภาพและประวัติการแสดงเกี่ยวกับนาฏศิลปไทย กิจกรรมท่ี 2 ผลการเรียนรทู ่คี าดหวงั 1. บอกความหมายของนาฏยศพั ทได 2. เขาใจสุนทรยี ะของการแสดงนาฏศิลปไ ทยตามหลกั การใชภาษาทา คาํ ชี้แจง ใหผเู รียนตอบคําถามตอไปน้ี 1. อธิบายความหมายของนาฏยศพั ท พรอมยกตัวอยางพอสงั เขป 2. อธบิ ายความหมายของภาษาทา ในนาฏศลิ ปไ ทย 3. แบง กลมุ คิดภาษาทา กลุม ละ 3 ประโยค ออกมาแสดงภาษาทา ทค่ี ิดไวท ีละกลมุ โดยใหก ลุมอ่นื เปนผูท ายวาภาษาทา นน้ั ๆ หมายถึงอะไร กจิ กรรมที่ 3 ผลการเรียนรทู ีค่ าดหวัง 1. แสดงความรสู กึ ความคิดเหน็ ไดอยา งมีเหตุผลและสรา งสรรค 2. รบั ฟงความคิดเห็นของผอู น่ื และนําไปปรับใชไดอยา งมเี หตผุ ล คําชี้แจง ใหผ ูเ รียนบอกช่อื การแสดงนาฏศิลปไ ทยทเี่ คยชม แลว แสดงความคิดเหน็ 1. เรื่องที่ชม 2. เน้ือเรื่อง 3. ตวั แสดง 4. ฉาก 5. ความเหมาะสมของการแสดง
74 กิจกรรมท่ี 4 ผลการเรยี นรทู ี่คาดหวัง 1. บอกประวตั ิความเปนมาของรําวงมาตรฐานได 2. แสดงราํ วงมาตรฐานไดอยา งถูกตองเหมาะสม คาํ ชแ้ี จง 1. จงอธิบายประวตั ิความเปน มาของรําวงมาตรฐาน 2. ราํ วงมาตรฐานนําไปแสดงในโอกาสใดบาง จงอธบิ าย 3. ใหผูเรียนแบงกลุม ฝกการแสดงราํ วงมาตรฐาน กลุม ละ 3 เพลง แสดงใหเ พอื่ นดทู ี ละกลุม กจิ กรรมท่ี 5 ผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั รคู ุณคาของนาฏศลิ ปไ ทยและแนวทางอนุรกั ษน าฏศิลปไ ทย คาํ ช้ีแจง ใหผเู รยี นตอบคําถามตอไปนี้ 1. ถาหากไมมนี าฏศลิ ปไ ทย ประเทศไทยจะเปนอยางไร 2. ผเู รยี นมีแนวทางการอนรุ ักษน าฏศลิ ปไ ทยอยา งไรบา ง กจิ กรรมท่ี 6 ผลการเรียนรูท่คี าดหวงั บอกลกั ษณะท่ีมาและประเภทของอาชีพนาฏศิลปไทยได คาํ ชแี้ จง ใหผ ูเรยี นตอบคาํ ถามตอ ไปนี้ 1. อธิบายขนั้ ตอนของอาชีพการแสดงหนงั ตะลุง 2. อธิบายขน้ั ตอนของอาชีพการแสดงลิเก 3. อธบิ ายขน้ั ตอนของอาชีพการแสดงหมอลํา
75 กิจกรรมทา ยบทที่ 4 4.1 นาฏศลิ ปไ ทย มีแนวทางในการประกอบอาชีพไดแก อาชีพการละเลนพ้ืนเมืองของแตละ ภาค เชน อาชีพการแสดงหนังตะลุง อาชีพการแสดงลเิ ก อาชพี การแสดงหมอลาํ ขอที่ 19. ใหผูเรียนเขียนชื่อ อาชีพการแสดงที่เปนการละเลนพ้ืนเมืองของแตละภาค ลงใตภ าพใหถ ูกตอ ง (3 คะแนน) *ภาพท่ี 31 ช่ือการแสดง................. เปน การละเลน พืน้ เมอื งของภาค.................... *ภาพที่ 32 ช่ือการแสดง.................. เปน การละเลนพนื้ เมืองของภาค....................
76 *ภาพที่ 33 ชื่อการแสดง................... เปนการละเลน พืน้ เมอื งของภาค..................................
77 เฉลยกิจกรรมทา ยบทที่ 1 1.1 จุด เสน สี แสง-เงา รูปรา ง มีความสาํ คัญในการสรา งงานทัศนศิลปไ ทยไดอ ยา งเหมาะสม ขอที่1 จากการศึกษาถึงความสําคัญของ \"แสง-เงา\" ใหผูเรียนเขียน สรุปความรูสึก ทีแ่ สง-เงาทําใหภาพทีม่ องเหน็ มคี วามรูสกึ เปน 3 มิติ (2 คะแนน) แนวเฉลย 1. รสู ึกวา ภาพนั้นมีระยะความต้ืน-ลกึ 2. รูสกึ วาภาพนัน้ มรี ะยะใกล- ไกล 3. รสู กึ วาภาพนั้นมีความกลมกลืนของแสง-เงา 1.2 ทศั นศลิ ปไทย ประกอบดว ย จติ รกรรม ประติมากรรม สถาปต ยกรรม ภาพพมิ พ ขอท่ี 2. ใหผูเรียนเขียน สรุปลักษณะวิธีการเขียนภาพจิตรกรรมไทย 6 ขอ (3 คะแนน) แนวเฉลย 1. เขยี นภาพเปนสองมิติ (มีความกวา งxยาว) 2. ไมแสดงแสง-เงาในภาพ 3. เขียนสีเรียบ ๆ แบน ๆ 4. นิยมใชเสน โคง ในการวาดภาพใหดูเคลอื่ นไหว นุม นวล 5. นยิ มตดั เสนในภาพใหด ชู ดั เจน 6. เขยี นตัวพระ ตวั นาง มลี ีลาทา ทางเหมอื นกนั ใชส เี ครอ่ื งประดบั แสดงความแตกตา ง 7. เขียนแบบ ตานกมอง คอื มมุ มองจากทส่ี งู ลงสูทตี่ าํ่ 8. เขียนตดิ ตอ กนั เปน ตอนๆจากซา ยมือไปขวามอื 9. เขยี นประดับตกแตง ดว ยลวดลายไทย
78 1.3 ความงามของทัศนศิลปไ ทย สามารถเกิดจากความงามตามธรรมชาติได ขอท่ี 3 ใหผูเรียนเขียน สรุปสิ่งตาง ๆ ที่มีผลหรือมีอิทธิพลตอการสรางผลงาน ทัศนศลิ ปไ ทย 2 ขอ (2 คะแนน) แนวเฉลย 1. จากความเชอื่ ความศรทั ธาในศาสนา 2. จากธรรมชาติและสิ่งแวดลอ มของสังคมไทย 1.4 จนิ ตนาการ เปนวธิ ีการหนึ่งทีน่ ําความงามจากธรรมชาติมาสรางสรรคใ หเ ปนความงามทาง ทัศนศลิ ปไทยได ขอที่ 4 ใหผูเรียนเขียน สรุปงานศิลปะไทยประเภทลายไทย 3 ขอ และบอกท่ีมา ของการนําธรรมชาติมาสรา งสรรค เปนผลงานลายไทย (3 คะแนน) แนวเฉลย 1. ลายกนก สรา งสรรคม าจากเปลวไฟ 2. ลายกระจังตาออย สรางสรรคมาจากกลีบของดอกบัวและตาไม 3.ประจํายาม สรางสรรค มาจากลูกจนั ทร 4. ลายรวงขาว สรา งสรรคม าจากรวงขา ว ขอที่ 5 ใหผูเรียนเขียน สรุปองคประกอบศิลปของงานสถาปตยกรรมไทยที่นํา ธรรมชาตมิ าสรางสรรค 3 ขอ (3 คะแนน) แนวเฉลย 1. หางหงส ท่ตี ิดต้งั อยปู ลายจนั ทนั ลกั ษณะคลายหางหงส 2. รวงผ้งึ ท่ีประดับอยูใ ตข อ่ื ดา นหนา ของพระอุโบสถ หรอื วิหาร มีลกั ษณะเปน รูปคลา ยรังผง้ึ 3. บวั หัวเสา ประดับบนหวั เสา มีรูปแบบมาจากดอกบวั
79 1.5 ความงามทเี่ กดิ จากความสรา งสรรคของมนุษย นบั วา มีคณุ คาในงานทัศนศลิ ปไ ทย ขอที่ 6 ใหผูเรียนเขียน ระบุงานทัศนศิลปไทยมีคุณคาอยางไร และคุณคาผลงาน ทัศนศลิ ปไทยมีกี่ประเภท (3 คะแนน) แนวเฉลย คุณคาของงานทัศนศิลปไทยแสดงใหเห็นความเปนอัจฉริยะที่บงบอกถึงความเจริญทางดาน จติ ใจและสติปญ ญา คา ผลงานทัศนศิลปไทย มี 3 ประการคอื 1. คุณคาทางความงาม 2. คณุ คาทางเร่อื งราว 3. คณุ คาในการยกระดบั จติ ใจ ขอที่ 7 ใหผูเรียนนําหลักการจัดทางศิลปะไปใชในการออกแบบท่ีอยูอาศัย 3 ขอ โดยใช หัวขอ ตอ ไปน้ี 1) ความกลมกลืน 2) การตัดกัน 3) เอกภาพ 4) การซํา้ 5) การเนน 6) ความสมดุล แนวเฉลย 1. ความกลมกลืนในการตกแตงภายใน เชนการใชเครื่องเรือนท่ีกลมกลืนกัน และความ กลมกลนื ของสีทใี่ ชทาบาน 2. การตัดกัน นํามาใชใ นการตกแตง เชนการใชเครือ่ งเรอื น เพ่อื สรางจดุ เดนหรอื ความสนใจ 3. เอกภาพ ใชใ นการตกแตง ภายใน เชน การรวมพืน้ ท่ีในหอ งตา งๆใหเหมาะสมกับกิจกรรม ที่มใี นบา น 4. การซ้าํ ใชในการตกแตง เชน การเลือกใชก ระเบ้อื งปพู ้นื หรอื การเลือกภาพประดับผนังหอง 5.การเนน ใชในการตกแตง เชน ใชการเนนดวยสีทาบาน แสงสวางเครื่องเรือน อุปกรณ เครอ่ื งใชต างๆ
80 6. ความสมดุล ใชในการตกแตง เชน การจัดเคร่ืองเรือนใหมีความเหมาะสมโดยใหมีความ สมดุลกบั สถานท่ี ขอท่ี 8 ใหผูเรียนใชดินสอหรือปากกาลูกลื่น วาดภาพลายเสนโดยใชเสนประเภท ตา ง ๆ เชน เสน ตรงแนวตง้ั / เสน ตรงแนวนอน/ เสนตรงแนวเฉียง/ เสนตัดกัน/ เสนโคง/ เสน คด/ เสนประ/ เสนขด/ เสนหยัก ฯลฯ ลงในพ้ืนกรอบสีเ่ หลี่ยม (3 คะแนน) เกณฑก ารใหคะแนน สามารถวาดภาพโดยใชเสน ตา งๆได 3 ประเภทให 1 คะแนน สามารถวาดภาพโดยใชเสน ตา งๆได 6 ประเภทให 2 คะแนน สามารถวาดภาพโดยใชเสน ตา งๆได 9 ประเภทให 3 คะแนน
81 เฉลยกจิ กรรมทา ยบทท่ี 2 2.1 เคร่ืองดนตรีไทย มีการสันนิษฐานวาเกิดจากความคิดและสติปญญาของคนไทยโดยมี วิวัฒนาการเริ่มจากสมัยสุโขทัย สมัยกรุงศรีอยุธยา สมัยกรุงธนบุรี และสมัยกรุงรัตนโกสินทร ทัง้ น้ี วงปพ าทยและวงมโหรี มีปรากฏในทกุ สมัย ขอที่ 9 ใหผูเรียนเขียนช่ือเคร่ืองดนตรีไทย ท่ีประกอบกันเปนวงมโหรี ในสมัยกรุง รัตนโกสนิ ทร ลงใตภาพใหถกู ตอ ง (3 คะแนน) เฉลย ภาพท่ี 1 ชือ่ เครื่องดนตรไี ทยคอื \"ระนาด\" ภาพท่ี 2 ชอ่ื เครอื่ งดนตรีไทยคือ \"ฆอง\" ภาพที่ 3 ชือ่ เคร่อื งดนตรไี ทยคอื \"จะเข\"
82 คําอธบิ าย: สมัยกรุงรัตนโกสินทร วงมโหรี เปนการรวมกันของวงเครื่องสาย ที่ประกอบดวย เครื่องดนตรีทม่ี ีสาย เชน จะเข ซอ และวงปพาทย ท่ีประกอบดวยเครื่องตีเปนสวนใหญไดแก ระนาด ฆอง แตตดั ปอ อกเพราะเสียงดังกลบเสยี งเครื่องสายอนื่ หมด 2.2 เทคนคิ วธิ กี ารเลน เครื่องดนตรีไทยไดมีการปรับปรุงอยางตอเน่ือง เชน วงปพาทย ในสมัย รัชกาลท่ี 6 ทําใหรูปแบบของวงดนตรีไทยเปลี่ยนแปลงพัฒนา สวนหนึ่งมาจากการนําเครื่อง ดนตรีของตางชาติมาบรรเลงผสม ขอ ท่ี 10 ใหผูเรยี นเขยี นชื่อเคร่ืองดนตรีในวงปพ าทยสมยั รชั กาลท่ี 6 ซ่ึงไดนําเคร่ืองดนตรี ของตางชาติ มาบรรเลงผสม ลงใตภาพใหถูกตอง (6 คะแนน) เฉลย ภาพท่ี 4 ชอื่ เครื่องดนตรคี ือ \"เปงมาง\" นาํ มาจาก มอญ ภาพที่ 5 ชอ่ื เครื่องดนตรคี ือ \"องั กะลุง\" นาํ มาจาก ชวา หรอื อนิ โดนีเซยี
83 ภาพที่ 6 ช่อื เครอื่ งดนตรีคือ \"ขมิ \" นํามาจาก จนี คาํ อธิบาย: เปงมาง เปน เคร่อื งดนตรขี องชาวมอญมีลักษณะเปนกลองขนาดตางกันเจ็ดลูก ผูกเปนราวในชุดเดียวกันเรยี งจากใหญไ ปหาเลก็ ตวั กลองขึงดวยหนงั สองหนา องั กะลงุ เปนเครือ่ งดนตรีประเภทตี มที ีม่ าจากประเทศอนิ โดนเี ซยี (ชวา) ทําดวยไมไผทั้งตัวอังกะลุงและราว ในสมัยรัชกาลท่ี 6 ไดพัฒนาการบรรเลงจากการไกวเปน การเขยา และเปนตน แบบของการบรรเลงอังกะลุงในปจ จุบัน ขิม เครื่องดนตรีจีนท่ีมีรูปคลายพระจันทรคร่ึงซีกใชตี ในสมัยรัชกาลท่ี 6 ไดเ ปล่ียนสายลวดทองเหลอื งใหมขี นาดโตข้นึ เทียบเสียงเรียงลําดบั และเปลย่ี นไมต ีใหใหญและ กา นแข็งข้นึ หยองหนาข้ึน เพอื่ ใหเ สียงดังและเกิดความนุม นวล 2.3 ภูมปิ ญญาทางดนตรีไทย แสดงใหเหน็ ถึงการอนุรักษท่ีดีงาม ทั้งจารีตประเพณี วัฒนธรรม และการประดษิ ฐคิดคน เชน คุณคา ของความงามและความไพเราะของเพลงและเครื่องดนตรี ไทย ขอท่ี 11 ใหผ เู รียนเขียนช่ือเพลงที่เปนผลงานลงใตภาพของภูมิปญญาทางดนตรีไทย ใหถ กู ตอง (5 คะแนน) เฉลย ภาพท่ี 7:รชั กาลที่ 2 ชือ่ เพลง \"บหุ ลนั ลอยเลื่อน หรือบหุ ลันลอยฟา\"
84 ภาพท่ี 8:นายมนตรี ชอ่ื เพลง \"ตอ ยติง่ 3 ช้ัน\" ภาพที่ 9:พระยาประสาน ช่อื เพลง \"เชดิ จั่น 3 ชั้น\" ภาพที่ 10:นายบญุ ยงค ช่ือเพลง \"สยามมานุสสติ เถา\" ภาพที่ 11: พระองคเจา เพ็ญ ชอ่ื เพลง \"ลาวดวงเดอื น\"
85 เฉลยกจิ กรรมทายบทท่ี 3 3.1 เคร่ืองแตงกายเปนองคประกอบหนึ่งของการแสดงนาฏศิลปไทย ที่สื่อถึงความเปนไทย มีลักษณะแตกตา งกันไป ตามแตล ะบทบาทของตัวละคร ขอที่12 ใหผูเรียนเขียนชื่อช้ินสวนของเครื่องแตงกายยืนเคร่ืองพระ ลงในภาพ ตามหมายเลขใหถูกตอ ง 3 ชิ้นสว น (3 คะแนน) *ภาพท่ี 12 เฉลย ชน้ิ สวนของเครอ่ื งแตง กายยืน เครือ่ งพระ *ภาพที่ 13 2.อินทรธนู 3.หอ ยหนา หรือชายไหว 1.ชฎา
86 ขอที่ 13 ใหผูเรียนเขียนช่ือช้ินสวนของเครื่องแตงกายยืนเคร่ืองนาง ลงในภาพตาม หมายเลขใหถ กู ตอง 3 ชิน้ สว น (3 คะแนน) *ภาพที่ 14 เฉลย ชนิ้ สวนของเครื่องแตง กายยืน เครอื่ งนาง 1.มงกุฏ *ภาพที่ 15 3.สะองิ้ 2.ผา หม นาง
87 3.2 โขน เปน การแสดงนาฏศิลปไทยประเภทหนง่ึ โดยมีศิลปะหลายรปู แบบผสมผสานกนั และมเี อกลักษณเ ฉพาะตัว ขอที่ 14 ใหผูเรียนเขียนสิ่งที่ตองสวม เพื่อแสดงเอกลักษณของรูปแบบการแสดง นาฏศลิ ปโขนลงใตภ าพใหถกู ตอ ง (3 คะแนน) *ภาพท่ี 16 “สวมหัวโขน” เฉลย เอกลักษณข องโขน คือ ผูแสดงจะตองสวมหวั โขน 3.5 นาฏยศัพทในนาฏศิลปไทย หมายถึงศัพทเฉพาะทางนาฏศิลปเปนภาษาท่ีใชเปน สญั ลกั ษณและสือ่ ความหมายกนั ในวงการนาฏศลิ ปไ ทย ขอท่ี 15 ใหผูเรียนเขียนช่ือทารํา\"จีบควํ่า\" ลงใตภาพท่ีบอกอาการของทาจีบคว่ํา ไดถูกตอ ง (3 คะแนน) *ภาพที่ 20 ทาราํ \"จบี ควา่ํ \" เฉลย \"จบี ควาํ่ \" เปน การจบี โดยควา่ํ ทอ งแขนและฝา มอื ลงใหป ลายนิว้ ชล้ี งขา งลา งแลวหกั
88 3.6 ภาษาทาในนาฏศิลปไทย หมายถึงการแสดงกิริยาทาทางเพื่อสื่อความหมายแทนคําพูด อารมณภ ายในและอริ ิยาบถ ขอที่ 16 ใหผูเรียนเขียนช่ือ ภาษาทา\"รัก\"ลงใตภาพแสดงทาทางท่ีใชแทนอารมณรัก ไดถกู ตอ ง (3 คะแนน) *ภาพที่ 24 ภาษาทา \"รัก\" เฉลย ภาษาทา \"รัก\" เปน การประสานมือทั้งสองขางทาบกันระดับฐานไหล ปลายน้ิวอยูตรง ฐานไหล ขอศอกหา งจากลําตวั พอสมควร 3.9 ราํ วงมาตรฐาน เปนการแสดงที่มีวิวัฒนาการมาจากรําโทน สามารถดัดแปลง สรางเพลง และทาราํ ใหมไ ด เพ่ือประยุกตท ารําวงมาตรฐานไปใชก ับเพลงอื่น ๆ ในโอกาสตา ง ๆ ขอ ท่ี 17 ใหผ ูเรียนเขียนชือ่ เพลงราํ วงมาตรฐานลงใตภ าพท่ีใชท า รํา\"สอดสรอ ยมาลา\" ไดถูกตอ ง (3 คะแนน) เฉลย *ภาพที่ 26 ช่ือเพลง \"งามแสงเดอื น\"
89 คาํ อธบิ าย: ช่ือเพลง งามแสงเดือน ทาท่ีใชในการรําวงมาตรฐานคือ ทาสอดสรอยมาลา โดยเมอ่ื รองเนอ้ื เพลงวา \"งามแสงเดือน\" มือซายจีบหงายท่ีชายพก(ระดับหัวเข็มขัด) มือขวา ต้ังวงสงู ระดับหางคว้ิ (ชายต้ังวงระดับศรีษะ) เอยี งซา ย \"มาเยือนสองหลา\" เลื่อนมือซายท่ีจีบใหหางออกจากลําตัวเล็กนอยแลวปลอยจีบเปนมือแบ หงาย มือขวาจบี คว่าํ \"งามใบหนาเม่ืออยวู งรํา (ซาํ้ )\" มอื ซา ยพลิกขอ มือข้ึนตั้งวง มือขวาเลื่อนวงลงขางลําตัวเล็กนอย แลว เปลีย่ นจากวงเปนจีบหงายที่ชายพก เปลี่ยนเปนเอียงขวา ทาํ เชนนสี้ ลบั กนั ซายขวา \"เราเลน เพอื่ สนุก\" หญงิ หมุนตัวไปทางดานซายแลวเปล่ียนมือชายหมุนตัวไปทางดานขวาแลว เปลยี่ นมือ คาํ วา \"เราเลนเพ่อื สนกุ \" มือขวาจบี ควํา่ มอื ซา ยแบมือหงาย \"เปลื้องทุกขวายระกํา\" ยกมือซายขึ้นตั้งวง มือขวาจีบหงายท่ีชายพกเดินไปครึ่งวงกลม 4 จังหวะ \"ขอใหเ ลน ฟอนราํ \" มือซายจบี คว่ํา มอื ขวาแบมือหงาย \"เพือ่ สามัคคเี อย\" ยกมือขวาขน้ึ ต้งั วง มอื ซา ยจบี หงายทชี่ ายพก (การกา วเทา เรม่ิ กา วเทา ซายกอนโดยเทาที่กาวกับมือจีบตองเปนขางเดียวกัน ใหนับการกาว เทา 8 ครงั้ จงึ เปลีย่ นมอื 1 ครั้ง และเอียงศรีษะขา งจีบเสมอ) ขอท่ี 18 ใหผูเรียนเขียนช่ือทารําวงมาตรฐาน ลงใตภาพที่ใชเพลงรําวงมาตรฐาน\" หญงิ ไทยใจงาม\"ไดถกู ตอ ง (3 คะแนน ) เฉลย *ภาพที่ 29 ชอ่ื ทา \"พรหมสห่ี นา,ยงู ฟอ นหาง\"
90 คาํ อธิบาย: เพลง\"หญงิ ไทยใจงาม\" มเี นื้อเพลงดงั นี้ \"เดอื นพราวดาวแวววาววบั ระยบั แสงดาวประดบั สองใหเ ดอื นงามเดน ดวงหนาโสภาเพยี งเดอื นเพญ็ คุณความดีที่เห็นเสรมิ ใหเดนเลิศงาม ขวัญใจหญงิ ไทยสง ศรีชาติ รปู งามวลิ าสใจกลากาจเรอื งนาม เกยี รติยศกองปรากฏทว่ั คาม หญงิ ไทยใจงามย่งิ เดือนดาวพราวแพรว\" ทา \"พรหมสีห่ นา ,ยงู ฟอ นหาง\" เร่ิมท่ีทา พรหมสี่หนา โดยจีบควํ่าสองมือขางตัวระดับเอว หมุนจีบขึ้นแลวปลอยจีบ เปนแบมอื หงายทั้งสองมือสูงระดับศรีษะ หันปลายนิ้วออกขางศรีษะ ตอดวยทา ยูงฟอนหาง โดยแทงปลายมือท่ีตั้งขางศรีษะลง สงมือไปขางหลัง แขนตึง ฝามือควํ่าปลายนิ้วเชิดข้ึน (การกาวเทา มี 4 จงั หวะใหกา วเทาตามจังหวะท่ี 1-4 ตอ เนอ่ื งกนั ไป)
91 เฉลยกจิ กรรมทายบทท่ี 4 4.1 นาฏศิลปไทย มแี นวทางในการประกอบอาชีพไดแก อาชีพการละเลนพื้นเมืองของแตละ ภาค เชน อาชีพการแสดงหนังตะลุง อาชีพการแสดงลเิ ก อาชีพการแสดงหมอลาํ ขอ ท่ี 19 ใหผูเรยี นเขียนชื่อ อาชีพการแสดงท่ีเปนการละเลนพื้นเมืองของแตละภาค ลงใตภ าพใหถูกตอง (3 คะแนน) *ภาพท่ี 31 ช่อื การแสดงหมอลํา เปนการละเลนพื้นเมืองของภาคตะวันออกเฉยี งเหนือหรือภาคอสี าน *ภาพท่ี 32 ช่ือการแสดงลเิ ก เปนการละเลน พน้ื เมอื งของภาคกลาง
92 *ภาพท่ี 33 ชื่อการแสดงหนังตะลุง เปนการละเลนพนื้ เมอื งของภาคใต
93 บรรณานกุ รม สาํ นกั งานสง เสริมการศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย. ผงั การออกขอ สอบ สาระทกั ษะการดาํ เนนิ ชีวิต หลกั สตู รการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขนั้ พนื้ ฐาน พุทธศกั ราช 2551. กรงุ เทพฯ : กระทรวงศึกษาธกิ าร, มปป. สาํ นักงานสง เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั . หนงั สอื เรยี นสาระ ทักษะการดําเนนิ ชวี ติ รายวชิ าศิลปศกึ ษา (ทช 21003) ระดบั มธั ยมศกึ ษาตอนตน (ฉบบั ปรบั ปรุง พ.ศ.2554). กรงุ เทพฯ : กระทรวงศกึ ษาธกิ าร, 2555. (เอกสารอัดสาํ เนา) http ://th.wikipedia.org. (เขาถึงเม่ือวันท่ี 13 มกราคม 2557) http ://www.gotoknow.org/posts/110808 (เขาถงึ เม่ือวนั ท่ี 15 มกราคม 2557) http ://www.donphutwitthaya.com/cai/supab/ (เขา ถงึ เมอื่ วนั ท่ี 15 มกราคม 2557) http ://thaimusicamp.wordpress.com/ (เขาถงึ เมอ่ื วนั ที่ 13 มกราคม 2557) http ://webcache.gooleusercontent.com/ (เขา ถึงเม่ือวันท่ี 13 มกราคม 2557) http ://www.trueplockpanya.com/ (เขาถึงเมอ่ื วันท่ี 13 มกราคม 2557)
94 คณะผจู ัดทํา ท่ปี รกึ ษา บุญเรอื ง เลขาธิการ กศน. 1. นายประเสริฐ ทับสพุ รรณ รองเลขาธกิ าร กศน. 2. นายชาญวิทย จําจด รองเลขาธิการ กศน. 3. นายสุรพงษ จนั ทรโ อกุล ผูเ ช่ียวชาญเฉพาะดานพฒั นาส่อื การเรยี นการสอน 4. นางวทั นี สวุ รรณพทิ ักษ ผเู ชี่ยวชาญเฉพาะดานการเผยแพรทางการศกึ ษา 5. นางกนกพรรณ งามเขตต ผูอํานวยการกลุม พฒั นาการศึกษานอกโรงเรยี น 6. นางศทุ ธินี ผูเ ขียนและบรรณาธกิ าร สถาบนั กศน.ภาคตะวนั ออก 1. นางชอทิพย ศิริพร สถาบัน กศน.ภาคกลาง 2. นางสาวจริ าภรณ ตันตถิ าวร คณะทํางาน กลุม พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 1. นายสรุ พงษ มัน่ มะโน กลมุ พฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน 2. นายศุภโชค ศรีรตั นศิลป กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 3. นางสาวสลุ าง เพช็ รสวาง กลุมพัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรยี น 4. นางสาวเบญ็ จวรรณ อําไพศรี กลุมพัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรียน 5. นางสาวชมพนู ท สงั ขพชิ ยั ผพู มิ พต น ฉบับ กลมุ พัฒนาการศกึ ษานอกโรงเรียน 1. นางสาวเบ็ญจวรรณ อาํ ไพศรี 2. นางสาวฐิติมา วงศบ ณั ฑวรรณ กลุมพฒั นาการศกึ ษานอกโรงเรียน ผอู อกแบบปก ศรีรตั นศิลป กลมุ พฒั นาการศึกษานอกโรงเรียน นายศภุ โชค
Search
