1
2 เอกสารสรปุ เนอ้ื หาท่ตี อ งรู รายวิชาศาสนาและหนา ทพ่ี ลเมือง ระดับมัธยมศกึ ษาตอนปลาย รหสั สค31002 หลกั สตู รการศึกษานอกระบบระดบั การศกึ ษาข้ันพ้นื ฐาน พุทธศกั ราช 2551 สาํ นกั งานสง เสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอัธยาศัย สาํ นกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร กระทรวงศกึ ษาธกิ าร หามจําหนา ย หนังสือเรยี นนี้จัดพมิ พด ว ยเงินงบประมาณแผน ดินเพอ่ื การศกึ ษาตลอดชีวติ สําหรับประชาชน ลิขสิทธิ์เปน ของสาํ นกั งาน กศน.สาํ นักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ
4 สารบญั หนา คํานํา 1 สารบญั 3 คาํ แนะนําการใชเอกสารสรปุ เน้ือหาทตี่ องรู 9 โครงสรางรายวชิ า 17 บทท่ี 1 ศาสนา วัฒนธรรม ประเพณี ………………………….………………………….. 18 เรื่องที่ 1 ศาสนาตา งๆ ……………………………………………………………… 19 เร่ืองที่ 2 หลกั ธรรมสําคญั ของศาสนาตา งๆ ………………………………… 22 เร่ืองที่ 3 การปฏบิ ัติตนใหอ ยรู วมกันอยางสันตสิ ุข ……………………….. 27 เรื่องท่ี 4 วธิ ีฝกปฏบิ ัติพฒั นาจติ ใจในแตละศาสนา ……………………….. เร่ืองท่ี 5 การพฒั นาสตปิ ญญาในการแกป ญหาตา งๆ และการพัฒนา 29 ตนเอง ครอบครัว ชมุ ชน สงั คม ……………………………………. 33 เรอ่ื งที่ 6 วัฒนธรรมประเพณีในประเทศไทยและประเทศตางๆ ในโลก 34 เรอ่ื งท่ี 7 การอนุรักษแ ละสืบทอดวฒั นธรรมประเพณี …………………… 35 เรื่องท่ี 8 ขอปฏบิ ัติในการมสี วนรวม สืบทอดประพฤติ ปฏิบัติตน 37 เปนแบบอยา งการอนุรักษวฒั นธรรมประเพณีอันดงี าม 38 ของสังคมไทย …………………………………………………………….. เรอ่ื งที่ 9 แนวในการเลอื กรบั ปรบั ใชวฒั นธรรมตา งชาติ อยาง เหมาะสมกับตนเองและสังคมไทย ………………………………… เรอ่ื งท่ี 10 คานยิ มที่พึงประสงคของสงั คมไทย ……………………………... เรือ่ งที่ 11 คานยิ มท่ีพงึ ประสงคของประเทศตางๆในโลก ………………. เร่ืองท่ี 12 วธิ ีปฏิบตั ิในการประพฤติตนเปน ผูนํารว มในการปองกนั และแกปญ หาพฤตกิ รรมที่ไมพ งึ ประสงคใ นสังคมไทย ……. กจิ กรรมทายบท ……………………………………………………………………
สารบญั (ตอ) 5 หนา บทท่ี 2 หนาทพ่ี ลเมือง ………………………………………………………..…………………. 45 เร่อื งท่ี 1 บทบัญญตั ขิ องรฐั ธรรมนูญทมี่ ผี ลตอการเปลี่ยนแปลง ทางสังคมและมผี ลตอฐานะของประเทศในสงั คมโลก ………. 47 เรอ่ื งท่ี 2 บทบาทหนาท่อี งคกรกลางและการตรวจสอบการ ใชอํานาจรัฐ ……………………………………………………………….. 49 เรื่องท่ี 3 ความเปนมาและการเปลยี่ นแปลงรฐั ธรรมนูญ ……………….. 57 เรอ่ื งที่ 4 รัฐธรรมนญู และกฎหมายอื่นๆ ……………………………………… 67 เรื่องท่ี 5 การปฏบิ ัตติ นใหส อดคลอ งตามบทบญั ญตั ิของรัฐธรรมนญู และการสนับสนนุ สง เสรมิ ใหผูอื่นปฏิบตั ิ ……………………….. 97 เรื่องที่ 6 หลกั สทิ ธมิ นุษยชนและบทบาทคณะกรรมการสิทธ์ิ …………. 104 เรอ่ื งท่ี 7 กฎหมายระหวา งประเทศท่วี า ดวยการคุมครองสทิ ธิ ดา นบุคคล …………………………………………………………………. 105 เรื่องที่ 8 การปฏบิ ัติตามหลักสทิ ธมิ นุษยชน ………………………………… 109 เรื่องท่ี 9 หลักการสาํ คัญของประชาธิปไตย หลกั ความเสมอภาค หลกั นิติรฐั และนติ ิธรรม หลักเหตุผล หลักการประนีประนอม และหลกั การยอมรับความคิดเห็นตาง เพือ่ การอยูรวมกนั อยางสันติ สามัคคี ปรองดอง สมานฉันท ……………………….. 111 เร่ืองที่ 10 การมสี วนรว มของประชาชนในการปองกนั และ ปราบปรามการทุจริต ……………………………………………….. 116 กจิ กรรมทา ยบท …………………………………………………………………… 119 เฉลยกจิ กรรม ………………………………………………………………………………………... 125 บรรณานกุ รม ……………………………………………………………………………………….... 132 คณะผูจดั ทํา …………………………………………………………………………………………. 135
6 คําแนะนาํ ในการใชเอกสารสรุปเนอ้ื หาที่ตอ งรู รายวิชาศาสนาและหนาทพี่ ลเมอื ง ระดบั มัธยมศึกษาตอนปลาย หนังสอื เรยี นสรุปเนือ้ หา สาระการพัฒนาสังคม รายวิชาศาสนาและหนาที่พลเมือง ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย หลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2551 จัดทําข้ึนเพื่อสรุปเน้ือหาใหกับผูเรียน กศน. จึงควรทําความเขาในและ ปฏิบัตดิ ังนี้ 1. ศกึ ษาโครงสรางของรายวิชาศาสนาและหนาทพี่ ลเมือง ระดับมธั ยมศกึ ษา ตอนปลาย โดยสามารถศกึ ษาไดจ ากมาตรฐานการเรียนรู สาระตามหลกั สูตรและผลการเรียนรู ทีค่ าดหวัง 2. หนังสอื สรุปเน้อื หาเลม นี้ เปนเพียงการสรุปเนื้อหา มีสาระสําคัญท่ีคณะผูจัดทําได สรุปเนื้อหา เพ่ือใหงาย สะดวกและอํานวยใหเกิดกระบวนการเรียนรู ท่ีใชเวลาในการศึกษา นอ ยลง หากไมเ ขา ใจในเร่ืองใด ใหก ลับไปศึกษาจากหนงั สอื เรียนของสํานักงาน กศน. หรอื หนงั สอื เสริมอนื่ ๆ เพ่ิมเติมเพ่อื ความเขา ใจทีเ่ พม่ิ ข้ึน 2. หนังสอื เลมน้ี ไดส รุปและแบง เนอื้ หาออกเปน 2 บท แตล ะบทมสี าระการเรยี นรู ครบถว นตามตารางวเิ คราะหห ลักสูตร 4. หนังสือเลมน้ี แบง ออกเปน 2 ตอน คือ ตอนที่ 1 เปน เนอื้ หาสาระการเรยี นรู แบงเปน 2 บท คอื บทที่ 1 ศาสนา วฒั นธรรม ประเพณี บทท่ี 2 หนา ที่พลเมอื ง ตอนท่ี 2 เปนกิจกรรม ซึง่ มีทั้งแบบอัตนัยและปรนัย อยทู ายบทท้งั 2 บท สวนเฉลยและแนวเฉลยจะอยทู า ยเลม 5. ในการทํากิจกรรม ผเู รยี นควรทํากจิ กรรมทา ยบทและตรวจสอบกับเฉลยและ แนวคาํ ตอบท่ีอยทู า ยเลม
7 โครงสรา ง รายวิชา ศาสนาและหนาที่พลเมือง (สค31002) ระดับมธั ยมศึกษาตอนปลาย สาระสําคญั เปนสาระที่เกี่ยวกับศาสนาตางๆ ท่ีเกี่ยวขอ งกับกําเนิดศาสนา และศาสดาของ ศาสนาตางๆ หลักธรรมสําคัญของศาสนาตางๆ การเผยแพรศาสนา ความขัดแยงในศาสนา การปฏิบัติตนใหอยูรวมกันอยา งสันติสุข การฝกจิตในแตละศาสนา การพัฒนาปญญา ในการแกไขปญหาตนเอง ครอบครัว ชุมชนและสังคม วัฒนธรรมประเพณี ดานภาษา การแตงกาย อาหาร ประเพณีสําคัญๆของประเทศตางๆ ในโลก การอนุรักษและสืบทอด วัฒนธรรมประเพณี การมีสวนรว มในการสืบทอดและปฏิบัติตนเปน แบบอยางในการอนุรักษ วฒั นธรรมตามประเพณีของชาติและการเลือกปรับใชวัฒนธรรมตางชาติไดอยางเหมาะสมกับ ตนเองและสงั คมไทย คา นิยม ทีพ่ งึ ประสงคข องสังคมไทยและประเทศตางๆ ในโลก การปฏิบัติ ตนเปนผูน าํ ในการปองกนั และแกไ ขพฤติกรรมไมเ ปนท่ีไมพ งึ ประสงคในสังคมไทย ผลการเรียนรทู ่ีคาดหวงั 1. อธบิ ายประวัตหิ ลักคําสอนและการปฏบิ ตั ติ นตามหลักศาสนาที่ตนนับถอื 2. เห็นความสําคัญของวัฒนธรรมประเพณีและมีสวนในการปฏิบัติตน ตามวฒั นธรรมประเพณที องถิ่น 3. ปฏิบัตติ นตามหลักธรรมทางศาสนาวัฒนธรรมประเพณี 4. ยอมรับและปฏิบัติตนเพื่อการอยูรวมกันอยางสันติสุขในสังคมที่มีความ หลากหลายทางศาสนาวฒั นธรรมประเพณี
8 ขอบขายเนื้อหา บทท่ี 1 ศาสนาตางๆ ในโลก เรื่องท่ี 1 ศาสนาตา งๆ เรอ่ื งที่ 2 หลกั ธรรมสําคัญของศาสนาตางๆ เรื่องท่ี 3 การปฏบิ ัติตนใหอ ยูรว มกันอยางสันติสุข เรอ่ื งท่ี 4 วิธีฝกปฏบิ ัติพัฒนาจติ ใจในแตล ะศาสนา เรื่องท่ี 5 การพฒั นาสตปิ ญญาในการแกป ญ หาตา งๆ และการพัฒนา ตนเอง ครอบครัว ชมุ ชน สงั คม เรอ่ื งท่ี 6 วัฒนธรรมประเพณใี นประเทศไทยและประเทศตา งๆ ในโลก เรอ่ื งท่ี 7 การอนุรักษและสบื ทอดวฒั นธรรมประเพณี เรื่องท่ี 8 ขอปฏบิ ัติในการมีสวนรวม สบื ทอดประพฤติ ปฏบิ ตั ติ น เปน แบบอยา งการอนรุ กั ษวฒั นธรรมประเพณอี ันดีงามของ สังคมไทย เรื่องท่ี 9 แนวในการเลอื กรับ ปรับใชวฒั นธรรมตางชาติไดอ ยาง เหมาะสมกับตนเองและสังคมไทย เรอ่ื งท่ี 10 คา นยิ มทีพ่ งึ ประสงคของสงั คมไทย เรอ่ื งท่ี 11 คา นยิ มที่พงึ ประสงคของประเทศตา งๆในโลก เรอ่ื งที่ 12 วธิ ปี ฏบิ ัตใิ นการประพฤติตนเปนผูนํารว มในการปองกนั และ แกป ญหาพฤตกิ รรมท่ไี มพึงประสงคใ นสังคมไทย บทที่ 2 หนา ท่ีพลเมือง เรื่องที่ 1 บทบัญญัตขิ องรฐั ธรรมนญู ทม่ี ีผลตอ การเปลีย่ นแปลงทาง สังคมและมผี ลตอ ฐานะของประเทศในสังคมโลก เรอ่ื งท่ี 2 บทบาทหนา ทีอ่ งคกรกลางและการตรวจสอบการใชอาํ นาจรฐั เรือ่ งที่ 3 ความเปน มาและการเปลย่ี นแปลงรัฐธรรมนูญ เรื่องที่ 4 รฐั ธรรมนญู และกฎหมายอืน่ ๆ เรื่องท่ี 5 การปฏบิ ัตติ นใหสอดคลอ งตามบทบญั ญตั ิของรฐั ธรรมนญู และการสนับสนนุ สง เสรมิ ใหผ อู นื่ ปฏบิ ตั ิ เรอ่ื งที่ 6 หลักสิทธิมนษุ ยชนและบทบาทคณะกรรมการสทิ ธ์ิ
9 เร่อื งท่ี 7 กฎหมายระหวา งประเทศท่ีวา ดว ยการคุมครองสทิ ธดิ านบุคคล เรอื่ งท่ี 8 การปฏบิ ตั ิตามหลกั สิทธิมนษุ ยชน เรอ่ื งท่ี 9 หลกั การสาํ คญั ของประชาธิปไตย หลกั ความเสมอภาค หลกั นติ ิรฐั และนิตธิ รรม หลกั เหตุผล หลักการประนีประนอม และหลักการยอมรับความคดิ เหน็ ตางเพือ่ การอยูรว มกันอยาง สนั ติ สามัคคี ปรองดอง สมานฉนั ท เรอ่ื งท่ี 10 การมีสว นรว มของประชาชนในการปอ งกนั และปราบปราม การทจุ รติ
1 บทที่ 1 ศาสนา วัฒนธรรม ประเพณี สาระสาํ คัญ ศาสนา วฒั นธรรม ประเพณี คานิยมที่ดีงามมีความสําคัญตอประเทศเพราะแสดง ถึงเอกลักษณความเปนชาติ เปนส่ิงที่นาภาคภูมิใจ ทุกคนในชาติตองชวยกันอนุรักษสืบทอด วัฒนธรรมประเพณคี า นยิ มทดี่ ีงานใหคงอยูคูกับชาติ แตสังคมในปจจุบันชาติที่มีวัฒนธรรมทาง วัตถุเจริญกาวหนา จะมอี ทิ ธิพลสง ผลใหช าติที่ดอยความเจริญดานวัตถุรับวัฒนธรรมเหลานั้นได โดยงาย ซึ่งอาจสงผลใหวัฒนธรรมประเพณีของชาติตนเองเส่ือมถอยไป ดังน้ันชาติตาง ๆ ควรเลือกรับปรับใชวัฒนธรรมตา งชาตไิ ดอ ยางเหมาะสมกับตนเองและสังคมไทย ผลการเรยี นท่ีคาดหวงั 1. มีความรูความเขา ใจในวฒั นธรรมประเพณขี องไทยและตา ง ๆ ในโลก 2. ตระหนักถึงความสําคัญในวัฒนธรรมประเพณีของไทยและชนชาติตาง ๆ ในโลก 3. มีสว นรว มสืบทอดวฒั นธรรมประเพณีไทย 4. ประพฤติตนเปนแบบอยางของผูมีวัฒนธรรมประเพณีอันดีงามของไทยและ เลือกรบั หรอื ปรบั ใชว ัฒนธรรมจากตางชาติไดอ ยา งเหมาะสมกับตนเองและสงั คมไทย 5. ประพฤติปฏบิ ตั ติ ามคา นิยมท่พี ง่ึ ประสงคของสงั คมโลก 6. เปนผูนําในการปองกันและแกไขปญหาพฤติกรรมตามคานิยมท่ีไมพึ่งประสงค ของสงั คมไทย ขอบขา ยเน้ือหา บทท่ี 1 ศาสนา วัฒนธรรม ประเพณี เรื่องท่ี 1 ศาสนาตางๆ เร่อื งท่ี 2 หลักธรรมสําคัญของศาสนาตา งๆ เรื่องท่ี 3 การปฏิบตั ิตนใหอ ยูรว มกนั อยางสันตสิ ขุ เร่อื งท่ี 4 วิธีฝก ปฏิบตั ิพฒั นาจติ ใจในแตละศาสนา
2 เรอ่ื งท่ี 5 การพฒั นาสติปญญาในการแกป ญหาตางๆ และการพฒั นา ตนเอง ครอบครัว ชุมชน สงั คม เรื่องที่ 6 วฒั นธรรมประเพณใี นประเทศไทยและประเทศตางๆ ในโลก เรอ่ื งท่ี 7 การอนุรกั ษแ ละสืบทอดวฒั นธรรมประเพณี เรื่องที่ 8 ขอปฏบิ ตั ใิ นการมสี วนรวม สบื ทอดประพฤติ ปฏิบตั ติ นเปน แบบอยา ง การอนุรักษวัฒนธรรมประเพณอี ันดีงามของ สงั คมไทย เรอ่ื งท่ี 9 แนวในการเลอื กรบั ปรับใชวฒั นธรรมตา งชาติไดอ ยางเหมาะสม กบั ตนเองและสงั คมไทย เรื่องที่ 10 คา นยิ มทพี่ ึงประสงคข องสงั คมไทย เรอื่ งท่ี 11 คา นยิ มทพ่ี งึ ประสงคของประเทศตา งๆในโลก เรือ่ งที่ 12 วธิ ีปฏบิ ตั ิในการประพฤตติ นเปน ผูน าํ รวมในการปองกันและ แกป ญหาพฤตกิ รรมทไ่ี มพึงประสงคในสงั คมไทย
3 เร่ืองที่ 1 ศาสนาตางๆ ความหมายของศาสนา ศาสนาคอื คําสอนที่ศาสดานํามาเผยแผ ส่ังสอน แจกแจง แสดงใหมนุษยละเวนจาก ความชั่ว กระทําแตความดี ซ่ึงมนุษยยึดถือปฏิบัติตามคําสอนนั้นดวยความเคารพเล่ือมใสและ ศรัทธา คาํ สอนดงั กลา วจะมีลักษณะเปน สจั ธรรม ศาสนามีความสําคัญตอบุคคลและสังคม ทําให มนุษยทุกคนเปนคนดีและอยูรวมกันอยางสันติสุข ศาสนาในโลกนี้มีอยูมากมายหลายศาสนา ดวยกนั แตว ตั ถุประสงคอ นั สําคัญยิ่งของทกุ ๆศาสนาเปนไปในทางเดียวกนั กลา วคอื จงู ใจใหค นละ ความชั่ว ประพฤตคิ วามดีเหมือนกนั หมด หากแตการปฏิบัติพิธีกรรมยอมแตกตางกันไปตามความ เช่อื ของแตละศาสนา ศาสดาของศาสนาพุทธ พระพุทธศาสนาเชือ่ เร่อื งการเวยี นวาย ตาย เกิด ในวัฏสงสาร ถาสตั วโลกยังมีกิเลสคือ รัก โลภ โกรธหลง จะตองเกิดในไตรภูมิ คือ 3 โลก ไดแก นรกภูมิ โลกมนุษย และเทวโลก พระพทุ ธเจาไดบ าํ เพญ็ บารมมี าทุกภพทกุ ชาตแิ ละบําเพ็ญบารมอี ยา งย่ิงยวดใน 10 พระชาติสดุ ทาย เรยี กวา ทศชาติ ดังนี้ 1. เตมียชาดก (พระเตมียใบ) เปนชาดกท่ีแสดงถึงการบําเพ็ญเนกขัมมบารมี คือ การออกบวชหรือออกจากกาม 2. มหาชนกชาดก (พระมหาชนก) เปนชาดกที่แสดงถึงการบําเพ็ญวิริยบารมี คือ ความเพียร 3. สวุ รรณสามชาดก (สุวรรณสาม) เปนชาดกท่ีแสดงถึงการบําเพ็ญเมตตาบารมี คือ การแผไ มตรีจติ เพอ่ื ใหสตั วท ั้งปวงเปน สขุ ถวนหนา 4. เนมิราชชาดก (พระเนมิราช) เปนชาดกท่ีแสดงถึงการบําเพ็ญอธิษฐานบารมี คือ ความตั้งใจมัน่ คง 5. มโหสถชาดก (พระมโหสถ) เปนชาดกแสดงถึงการบําเพ็ญอธิษฐานบารมี คือ ความตัง้ ใจม่นั คง
4 6. ภูรทิ ตั ชาดก (พระภูรทิ ัต) เปนชาดกทแี่ สดงถงึ การบําเพญ็ ศีลบารมี คอื การรักษาศลี 7. จนั ทกมุ ารชาดก (พระจนั ทราช) เปน ชาดกท่แี สดงถึงการบําเพ็ญขนั ตบิ ารมี คือ ความอดทน 8. นารทชาดก (พระพรหมนารท) เปนชาดกที่แสดงถึงการบําเพ็ญอุเบกขาบารมี คอื การวางเฉย 9. วิทูรชาดก (พระวิทูร) เปนชาดกที่แสดงถึงการบําเพ็ญสัจจบารมีคือความ ซ่ือสตั ย 10. เวสสันดรชาดก (พระเวสสันดร) เปนพระชาติสุดทายของพระพุทธเจาชาติ กอนจึง จะเกิดเปน พระพทุ ธเจา ในพระชาติตอ ไป เปนชาดกที่แสดงถึงการบําเพ็ญทานบารมีคือ การบรจิ าคทาน ประวตั ิพระพุทธเจา พระพุทธเจาทรงมีพระนามเดิมวา “สิทธัตถะ”ทรงเปนพระราชโอรสของ “พระเจา สทุ โธทนะ” กษตั รยิ ผูครองกรงุ กบิลพัสดุ แควนสักกะ และ “พระนางสิริมหามายา” พระราชธดิ าของกษตั ริยราชสกุล โกลยิ วงศแ หงกรงุ เทวทหะ แควนโกลิยะ ในคืนที่พระพุทธเจาเสด็จปฏิสนธิในครรภพระนางสิริมหามายา พระนางสิริมหา มายา ทรงพระสุบินนิมิตวามีชางเผือกมีงาสามคูไดเขามาสูพระครรภ ณ ท่ีบรรทมกอน ท่ีพระนางจะมีพระประสูติกาลที่ใตตนสาละ ณ สวนลุมพินีวัน เม่ือวันศุกรข้ึนสิบหาคํ่า เดือนวสิ าขะ ปจ อ 80 ป กอ นพุทธศักราช (ปจจบุ นั สวนลมุ พินวี นั อยูใ นประเทศเนปาล) ทันทีที่ประสูติเจาชายสิทธัตถะทรงดําเนินดวยพระบาท 7 กาวและมีดอกบัวผุด ข้ึนมารองรับพระบาทพรอมเปลงวาจาวา “เราเปนเลิศที่สุดในโลก ประเสริฐที่สุดในโลก การเกิดคร้ังนี้เปนครั้งสุดทายของเรา”แตหลังจากเจาชายสิทธัตถะประสูติกาลไดแลว 7 วัน พระนางสิรมิ หามายาก็เสด็จสวรรคต เจา ชายสิทธตั ถะจงึ อยูใ นความดูแลของพระนางประชาบดี โคตมี ซงึ่ เปน พระขนิษฐาของพระนางสริ ิมหามายา ตอ มา พราหมณท ั้ง 8 ไดท าํ นายวา เจาชายสทิ ธตั ถะมีลกั ษณะเปนมหาบุรุษ คือหาก ดาํ รงตนในฆราวาสจะไดเ ปนจักรพรรดิ ถา ออกบวชจะไดเปนศาสดาเอกของโลก แตโกณฑัญญะ
5 พราหมณ ผอู ายุนอ ยทส่ี ุดในจาํ นวนนัน้ ยืนยนั หนกั แนน วาพระราชกุมาร สิทธัตถะจะเสด็จออกบวช และจะไดตรัสรเู ปน พระพทุ ธเจา เจา ชายสิทธตั ถะทรงศกึ ษาเลา เรียนจนจบศิลปศาสตรท ้งั 18 ศาสตร ในสํานักครูวิศวา มิตรและเน่ืองจากพระบดิ าไมป ระสงคใหเจาชายสิทธัตถะเปนศาสดาเอกของโลก ตามคําทํานาย จึงพยายามทําใหเจาชายสิทธัตถะ พบเห็นแตความสุขโดยการสรางปราสาท 3 ฤดูใหอยูประทับ เมอื่ มพี ระชนมายุ 16 พรรษา ทรงอภิเษกสมรสกบั พระนางพิมพาหรือยโสธราพระธิดาของพระเจา กรงุ เทวทหะซึ่งเปนพระญาติฝา ยมารดา จนเม่ือมพี ระชนมายุ 29 พรรษา พระนางพิมพาไดประสูติ พระราชโอรสมพี ระนามวา “ราหลุ ” ซ่ึงหมายถึง “บวง” วันหน่งึ เจา ชายสทิ ธัตถะ ชวนสารถีทรงรถมาประพาสอุทยานคร้ังน้ันไดทอดพระเนตร เห็นคนแก คนเจ็บ คนตาย และนักบวช ซ่งึ แตกตา งจากสถานท่ีท่ีพระองคประทับอยูในปราสาท 3 ฤดู ทีม่ แี ตค วามสุข ทา มกลางหนุมสาวและเสียงดนตรี จึงทาํ ใหพ ระองคห าทางพนทุกขจากเทวทูต ทั้งส่ี และเสด็จออกบรรพชาในเวลาตอมาในขณะทีม่ พี ระชนมายุ 29 พรรษา หลังจากทรงผนวชแลว พระองคมุงไปท่ีแมน า้ํ คยา แควน มคธ ไดพยายามเสาะแสวงทาง พน ทุกขด ว ยการศึกษาในสํานักอาฬารดาบสกาลามโคตรและอทุ กดาบสรามบุตร และทรงเห็นวานี่ ยงั ไมใ ชท างพน ทุกข จากนั้นพระองคไดเสด็จไปท่ีแมนา้ํ เนรญั ชราในตําบลอุรเุ วลาเสนานคิ มและทรงบาํ เพ็ญ ทุกขกิริยาดวยการขบฟนดวยฟน กลั้นหายใจและอดอาหารจนรางกายซูบผอม ทรงเห็นวานี่ยัง ไมใ ชท างพน ทกุ ข จึงทรงเลิกบาํ เพ็ญทุกขกิริยา ตอมา ทาวสักกะเทวราช ไดทรง ดีดพิณ เพ่ือเปน กุศลโลบายใหพระองคเปนแนวทางในการบําเพ็ญเพียร คือ เม่ือทรงดีดพิณสายแรก ท่ีขึงไวตึง เกินไป เสียงก็จะแหลมเล็ก เมือ่ ดดี พิณสายท่ีสอง ทข่ี งึ ไวหยอนเกนิ ไป เสยี งกจ็ ะทุม ไมไ พเราะ และ เมอื่ ดดี พณิ สายทสี่ าม ทข่ี งึ ไวพ อดี เสยี งจะดงั กงั วาลไพเราะ เมือ่ พระองคไ ดฟง เสียงพิณท้ังสามสาย ของทา วสักกะเทวราชแลว พระองคก ็ทรงคิดไดว าการปฏบิ ัติท่ีเขมงวดเกินไป รางกายก็จะซูบผอม ไมม ีเร่ยี วแรง แตหากทรงปฏบิ ตั ิทีห่ ยอนยานเกนิ ไป การปฏบิ ัติก็จะไมป ระสบความสําเร็จ พระองค จึงใชท างสายกลางมาเปนแนวทางในการปฏบิ ตั ิ มีนางสุชาดา อาศัยอยูในหมูบานละแวกนั้น ไดเดินผานมาพบพระองค คิดวาเปน เทวดา จึงไดถ วายขาวมธุปายาสแดพระองค หลังจากพระองคไดเสวยขาวมธุปายาสแลว ก็ไดนํา ถาดไปเสยี่ งอธิษฐานวา หากพระองคบําเพ็ญเพียรสําเร็จ ก็ขอใหถาดลอยทวนนํ้า ปรากฏวาถาด ลอยทวนนาํ้ ไดอ ยางนาอัศจรรย โดยพระองคไดป ระทบั นั่งใตตนโพธิ์และไดตรัสรู สัมมาโพธิญาณ
6 ใตตนโพธ์ิ เมื่อยามสาม ริมฝงแมน้ําเนรัญชรา ตรงกับวันเพ็ญเดือนหก ขณะท่ีมีพระชนมายุ 35 พรรษา หลังจากตรัสรูแลว พระองคทรงเสวยวิมุตติสุขอยูเปนเวลา 7 สัปดาห แลวเสด็จไป โปรดปญ วัคคีย ทีป่ า อิสิปตนมฤคทายวนั โดยไดแสดงธรรม “ธมั มจักกปั ปวัตนสูตร” ซง่ึ ถือเปนการ แสดงพระธรรมเทศนาครัง้ แรกในวันเพ็ญ 15 ค่ํา เดือน 8 ตรงกับวันอาสาฬหบูชา ศาสดาของศาสนาอสิ ลาม ศาสดาของศาสนาอิสลาม คือ นบีมูฮัมหมัด ศาสนาอิสลามเกิดขึ้นในดินแดน ทะเลทรายอาหรับเมอื งเมกกะประเทศซาอดุ ีอาระเบีย ในยุคนั้นชาวอาหรับแตกออก เปน หลายกลมุ ขาดความสามัคคี ยากแกการปกครอง มีการรบมุงฆาฟนกันตลอดเวลาไมมีศาสนาเปนแกนสาร คนสวนใหญนบั ถอื เทพเจาและรูปเคารพตา งๆ ประชาชนไมมีศีลธรรม สตรีจะถูกขมเหงรังแกมาก ทสี่ ดุ นบมี ฮู มั หมัดเกิดขนึ้ ทา มกลางสภาพสงั คมท่ีเสอื่ มทรามเชน น้ี จึงคดิ หาวิธที ี่จะชวยปรบั ปรุงแก ไขสถานการณน ใ้ี หด ีขึน้ นบีมฮู ัมหมัดเปนผทู ่ฝี กใฝใ นศาสนาหาความสงบและบําเพ็ญสมาธทิ ่ีถา้ํ ฮีรอ บนภูเขานูร ในคืนหน่ึงของเดือนรอมฎอน กาเบรียลทูตของพระเจาไดนําโองการของอัลลอฮมา ประทาน นบมี ูฮมั หมดั ไดนาํ คําสอน เหลา น้มี าเผยแผจนเกิดเปนศาสนาอิสลามข้ึน ในระยะแรก ของการเผยแผศ าสนาไดร บั การ ตอ ตานเปนอยา งมากถึงกบั ถกู ทํารายจนตอ งหลบหนไี ปอยูเมืองมะ ดีนะฮ จนเปนที่ยอมรับและมีคนนับถือมากมาย ก็กลับมายึดเมืองเมกกะทําการเผยแผศาสนา อิสลามอยางเต็มที่ การเผยแผศาสนาของอิสลามออกไปยังประเทศตางๆ ในยุคหลังเปนไปโดย ไรสงครามเขายดึ เมอื ง เพ่ือเผยแผศ าสนา โดยมคี มั ภรี ในศาสนาอสิ ลามคอื คมั ภีรอลั กุรอาน ศาสดาของศาสนาคริสต ศาสนาคริสตเปนศาสนาประเภทเอกเทวนิยมคือเช่ือวามีพระเจาสูงสุดเพียงองคเดียว เปนผูสรางโลกและสรรพส่ิง พระเจาองคนั้นคือ พระยะโฮวาห ศาสนาคริสตเชื่อวามนุษยมีบาป มาแตก ําเนิดพระเจาจงึ สงพระเยซู มาไถบาป เชือ่ วา วิญญาณเปน อมตะ เมื่อถึงวันตัดสินโลกมนุษย จะไปอยูในสวรรค หรือในนรกชั่วนิรันดร เช่ือวามีเทวดาอยูมากมายทั้งฝายดีและฝายช่ัว ซาตาน เปน หัวหนาฝา ยช่วั ในทสี่ ดุ กจ็ ะถกู พระเจาทาํ ลาย
7 ศาสนาคริสตเปนศาสนาท่ีมีผูนับถือมากที่สุดในโลก คําวา Christ มาจากภาษาโรมัน วา Christus และคําน้ีมาจากภาษากรีก อีกตอหน่ึงคือ คําวา Christos ซ่ึงแปลมาจากคําวา Messiah ในภาษาฮบิ รู คําวาmessiah แปลวา พระผูป ลดเปลอ้ื งทุกขภ ยั ศาสนาคริสต เกิดในปาเลสไตนเม่ือ พ.ศ. 543 โดยคํานวณจากปเกิดของพระเยซู ซึ่งเปนศาสดาของศาสนานี้ ศาสนาคริสตเปนศาสนาท่ีพัฒนามาจากศาสนายูดายหรือยิว เพราะศาสนาคริสตน ับถือพระเจา องคเ ดียวกันกบั ศาสนายูดายคอื พระยะโฮวาห พระเยซเู ปนชาวยวิ มไิ ดปรารถนาท่จี ะตง้ั ศาสนาใหมแ ตท รงตอ งการปฏิรปู ศาสนายิวใหบรสิ ุทธข์ิ ้ึนทรง กลาววา “อยา คดิ วาเรามาทําลายพระบัญญัติและคําของศาสดาพยากรณเสีย เรามไิ ดม าทําลายแตม า เพือ่ ทาํ ใหส าํ เรจ็ ” กอนหนา ที่พระเยซูประสตู ิ ประเทศปาเลสไตนไดตกเปนเมอื งข้ึนของจกั รวรรดิ ใกลเคยี งตดิ ตอ กนั เปนระยะเวลากวา 100 ป เร่ิมตงั้ แตศตวรรษท่ี 1 กอนคริสตกาล ตกเปนเมืองข้ึน ของอสั ซีเรีย บาบิโลเนียจักรวรรดิเปอรเซีย จักรวรรดิกรีกในสมัยพระเจาอเล็กซานเดอรมหาราช และในที่สุดตกเปนของอาณานิคมจักรวรรดิโรมัน ตลอดเวลา ที่ตกเปนเมืองข้ึนนี้ ผูพยากรณ หลายทานไดพ ยากรณถงึ พระเมสสิอา (Messiah) พระผูชวย ใหรอด ซึ่งเปน พระบุตรของพระเจา ที่จะเสดจ็ มาปลดแอกชาวยวิ ใหไดร บั เสรภี าพและจะทรงไถบาปใหชาวยิวพนจากความหายนะและ ไดร ับความรอดช่ัวนิรันดร ในสมัยนั้นชาวยิวเชื่อใน คําพยากรณนี้มากและพระเยซูประสูติในชวง เวลาน้นั พอดี พระเยซเู กิดทีห่ มบู านเบธเลเฮม แขวงยดู าย กรุงเยรูซาเลม็ มารดาช่ือมาเรีย บิดาชอื่ โยเซฟ ตามประวัติมาเรียนน้ั ตง้ั ครรภ มากอนขณะที่ยังเปนคูหมั้นกับโยเซฟ เทวทูตจึงมาเขาฝน บอกโยเซฟวาบตุ รในครรภมาเรีย เปนบุตรของพระเจาใหตงั้ ช่ือวา เยซู ตอ มาจะเปน ผูไถบ าปใหกับ ชาวยวิ โยเซฟจงึ ปฏบิ ัตติ ามและรับมาเรียมาอยูดวยโดยไมสมสูเย่ียงภริยา พระเยซูไดรับการเล้ียง ดอู ยางดเี ปน ศิษยของโยฮัน ศกึ ษาพระคมั ภีรเกาจนแตกฉาน ทานมีนิสัยใฝสงบชอบวิเวก เมื่ออายุ 30 ป ไดรับศลี ลา งบาปที่แมน ้าํ จอรแ ดน ตั้งแตนัน้ มาถือ วา ทา นสาํ เรจ็ ภมู ธิ รรมสูงสุดในศาสนาพระ องค มีสาวก 12 คน เปนหลักในศาสนาทําหนาที่สืบศาสนามีนักบุญเปโตร (SaintPeter) เปนหวั หนาผสู บื ตําแหนงนักบญุ เปโตรตอ ๆ มาจนถงึ ปจ จุบันเรียกวาสมเด็จพระสันตะปาปา พระ เยซูเผยแผศาสนาท่ัวดินแดนปาเลสไตนเปนเวลา 3 ป มีพวกปุโรหิตธรรมาจารยและพวกซีซาร เกลยี ดชัง ขณะทีพ่ ระองครบั ประทานอาหารมื้อคํ่ากับสาวก 12 คนเปนม้ือสุดทาย ทหารโรมันจับ ตวั ทานในขอ หาเปนกบฎและถูกตัดสินใหลงโทษประหารชีวิตโดยตรึงกับไมกางเขนไว จนสิ้นพระ ชนม
8 ศาสดาของศาสนาพราหมณห รอื ฮินดู ศาสนาพราหมณหรอื ฮนิ ดู เกิดในเอเชียใต คือ ประเทศอินเดียเมื่อประมาณ 1,400 ป กอนคริสตศักราช เกิดจากพวกอารยันที่อพยพเขามาในประเทศอินเดีย ถือกันวาเปนศาสนา ท่เี กา แกท ี่สุดในโลก พระเวทเปน คัมภีรศ าสนาพราหมณไ ดรับการยกยอ งวา เปน คัมภีรทเี่ กาแกที่สุด ในโลก และเปน วรรณคดีท่ีเกาแกท่ีสดุ ในโลก ชื่อของศาสนาเปลี่ยนไปตามกาลเวลา ในตอนแรกเรม่ิ เรียกตัวเองวา “พราหมณ” ตอมาศาสนาเส่ือมลงระยะหนึ่งและไดมา ฟน ฟูปรับปรุงใหเปนศาสนาฮินดูโดยเพิ่มบางสิ่งบางอยางเขาไป มีการปรับปรุงเน้ือหาหลักธรรม คําสอนใหด ีข้นึ คาํ วา “ฮินดู” เปนคําทใี่ ชเรียกชาวอารยันทอ่ี พยพเขาไปตั้งถิ่นฐาน ในลุมแมนํ้าสินธุ และเปน คําท่ีใชเ รียกลกู ผสมของชาวอารยันกบั ชาวพืน้ เมืองในชมพทู วปี และชนพื้นเมืองน้ีไดพัฒนา ศาสนาพราหมณโดยการเพ่ิมเติมอะไรใหมๆ ลงไปแลวเรียกศาสนาของพวกนี้วา “ศาสนาฮินดู” เพราะฉะนน้ั ศาสนาพราหมณจ งึ มีอีกชอื่ ในศาสนาใหมวา “ฮินด”ู จนถงึ ปจ จุบนั ในอดีตศาสนาพราหมณหรือฮินดูจะมีการจัดคัมภีรออกเปน 3 พวก ตามการยกยอง นับถอื เทวะทง้ั 3 โดยแยกเปน 3 นิกายใหญๆ นิกายใดนบั ถือเทวะองคใ ดก็ยกยองวา เทวะองคน ้นั สูงสดุ ตอมานักปราชญชาวฮินดูไดกําหนดใหเทวะท้ัง 3 องคเปนใหญสูงสุดเสมอกัน เทวะทั้ง 3 องคนี้รับการ นาํ มารวมกันเรยี กวา “ตรมี รู ติ” ใชคําวาสวดวา “โอม” ซ่ึงยอมาจาก “อะอุมะ” แตละพยางคแทนเทวะ 3 องค คือ 1. “อะ”แทนพระวิษณุหรือพระนารายณ 2. “อ”ุ แทนพระศวิ ะหรอื อิศวร 3. “มะ”แทนพระพรหม ศาสดาของศาสนาซกิ ข ศาสนาซกิ ข เปนศาสนาประเภทเอกเทวนิยม มีทานคุรุนานักเทพเปนศาสดาองคที่ 1 สืบตอมาถึงทานคุรุโควินทสิงหเปนศาสดาองคท่ี 10 มีสุวรรณวิหารตั้งอยูท่ีเมืองอัมริสสา แควน ปญ จาป ประเทศอนิ เดียเปน ศูนยชาวซิกขท วั่ โลก พระคัมภีรเปนสิ่งสําคัญที่ตองเคารพสูงสุดจัดวางในท่ีสูงบนแทนบูชา จะตองมี ผูปรนนบิ ัติพระคมั ภรี อยเู สมอคอื การศึกษาและปฏิบัติตามอยางเครงครัด ชาวซิกขทุกคน จะตอง ถอดรองเทาและโพกศีรษะกอนเขาไปในโบสถจะตองเขาไปกราบพระคัมภีรดวยความเคารพเสีย กอน
9 คมั ภรี ข องศาสนาซกิ ขเ รียกวา ครันถ-ซาหิปหรือคันถะ (ในภาษาบาลี) หมายความวา คัมภีรหรือหนังสือ สวนใหญเปนคํารอยกรองสั้นๆ รวม 1,430 หนามีคําไมนอยกวาลานคํา มี 5,894 โศลก โศลกเหลานี้เขากบั ทาํ นองสังคตไี ดถงึ 30 แขนง จัดเปนเลม ได 37 เลม ภาษาทใี่ ชใ น คัมภีรมีอยู 6 ภาษาหลักคือ ปญจาบี (ภาษาประจําแควนปญจาปอันเปนถิ่นเกิด ของศาสนา) มลุ ตานี เปอรเ ซยี น ปรากรติ ฮนิ ดแี ละมารถี ศาสนาซกิ ขโ บราณประมาณรอยละ 90 เชนเดียวกับศาสนิกชนในศาสนาอ่ืนที่ไมเคย รอบรคู มั ภีรของศาสนาของตน ดังนั้น คัมภีรจึงกลายเปนวัตถุศักด์ิสิทธิ์ ผูไมเกี่ยวของไมสามารถ แตะตอ งไดทีห่ ริมณเฑยี รหรือสวุ รรณวหิ าร ในเมอื งอมฤตสรา แควนปญจาป มีสถานท่ีประดิษฐาน คมั ภีรถ ือเปน ศูนยก ลางศาสนาซิกข ในวิหารของศาสนาซิกขไมบังคับใหรูปมีเคารพนอกจากคัมภีร ใหถือวาคัมภีรนั้นคือ ตัวแทนของพระเจา ทุกเวลาเชาผูรักษาวิหารจะนําผาปกดิ้นราคาแพงมาหุมหอคัมภีรเปนการ เปลยี่ นผา คลุมทําความสะอาด วางคมั ภีรล งบนแทนภายในมาน ซงึ่ ปก ดวยเกล็ดเพชร กอนพิธีสวด ในเวลาเชา ครน้ั ตกเย็นกน็ ําคัมภรี ไปประดษิ ฐานไวบนต่งั ทองในหอ งพิเศษไมใ หฝุนละอองจบั ตองได เรอ่ื งท่ี 2 หลกั ธรรมสาํ คญั ของศาสนาตา งๆ หลักธรรมสาํ คัญของศาสนาตางๆ หลักธรรมของพระพทุ ธศาสนา 1. หลักธรรมเพอื่ ความหลดุ พน เฉพาะตวั อริยสัจ 4 แปลวา ความจริง อนั ประเสรฐิ มอี ยสู ่ปี ระการคือ 1. ทุกข คือสภาพที่ทนไดยากภาวะที่ทนอยูในสภาพเดิมไมไดสภาพท่ีบีบคั้น ไดแก ชาติ (การเกิด) ชรา (การแก การเกา) มรณะ (การตาย การสลายไป การสูญส้ิน) การประสบกบั ส่งิ อนั ไมเปน ที่รักพลดั พรากจากส่ิงอันเปนที่รักการปรารถนาสิ่งใดแลวไมสมหวัง ในสิง่ นัน้ 2. สมุทัย คือสาเหตุที่ทําใหเกิดทุกข ไดแก ตัณหา 3 คือ กามตัณหา- ความทะยานอยากในกามความอยากไดทางกามารมณ, ภวตัณหา–ความทะยานอยากในภพ ความอยากเปนโนนเปนน่ี และวิภวตัณหา–ความทะยานอยากในความปรารถนาจากภพ ความอยาก ไมเ ปนโนนไมเ ปนนี่
10 3. นิโรธ คือความดับทุกข ไดแก ดับสาเหตุที่ทําใหเกิดทุกขกลาว คือ ดบั ตณั หาทั้ง 3 ไดอยา งสิน้ เชิง 4. มรรค คือแนวปฏิบัติที่นําไปสูหรือนําไปถึงความดับทุกข มีองคประกอบอยู แปดประการคือ (1) สัมมาทฏิ ฐิ – ความเห็นชอบ (2) สัมมาสังกัปปะ-ความดําหริชอบ (3) สัมมาวาจา-เจรจาชอบ (4) สัมมากัมมันตะ-ทําการงานชอบ (5) สัมมาอาชีวะ-เล้ียงชีพชอบ (6) สัมมาวายามะ-พยายามชอบ (7) สัมมาสติ-ระลึกชอบและ (8) สัมมาสมาธ-ิ ต้ังใจชอบซง่ึ รว มเรยี ก อกี ชือ่ หน่งึ ไดว า “มชั ฌิมาปฏิปทา” หรอื ทางสายกลาง 2. หลักธรรมเพ่ือการอยูร ว มกันในสงั คม 1. สัปปุริสธรรม 7 คือหลักธรรมของคนดีหรือหลักธรรมของสัตตบุรุษ 7 ประการ ไดแ ก 1) รูจักเหตุหรือธัมมัุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักเหตุ รูจักวิเคราะหหา สาเหตุของสิง่ ตางๆ 2) รูจักผลหรืออัตถัญุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักผลท่ีเกิดข้ึนจากการ กระทํา 3) รูจักตนหรืออัตตัญุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักตนท้ังในดานความรู คณุ ธรรมและความสามารถ 4) รูจักประมาณหรือมัตตัญุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักประมาณรูจัก หลักของความพอดีการดําเนนิ ชีวิตพอเหมาะพอควร 5) รูจักกาลเวลาหรือกาลัญุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักกาลเวลารูจัก เวลาไหนควรทําอะไรแลว ปฏบิ ตั ใิ หเหมาะสมกบั เวลานั้นๆ 6) รจู กั บคุ คลหรอื ปริสัญตุ า หมายถึง ความเปนผูรูจักปฏิบัติการปรับตน และแกไขตนใหเ หมาะสมกับสภาพของกลมุ และชุมชน 7) รูจักบุคคลหรือปุคคลัญุตา หมายถึง ความเปนผูรูจักปฏิบัติตนให เหมาะสมกบั บุคคลซง่ึ มีความแตกตางกนั 2. อทิ ธบิ าท 4 คือหลักธรรมท่ีนําไปสูความสําเร็จแหงกิจการมี 4 ประการ คือ 1) ฉันทะคือ ความพอใจใฝร ักใฝห าความรูและความสรางสรรค 2) วิรยิ ะคือ ความเพยี รพยายาม มคี วามอดทนไมทอถอย
11 3) จติ ตะคือ ความเอาใจใสแ ละตัง้ ใจแนว แนในการทํางาน 4) วิมงั สาคอื ความหม่ันใชปญญาและสติในการตรวจตราและคดิ ไตรตรอง 3. กุศลธรรมบถ 10 เปนหนทางแหงการทําความดีงามทางแหงกุศลซ่ึงเปน หนทางนําไปสคู วามสขุ ความเจรญิ แบงออกเปน 3 ทางคือ 1) กายกรรม หมายถึง ความประพฤติดีท่ีแสดงออกทางกาย 3 ประการ ไดแก (1) เวนจากการฆาสัตวคือ การละเวนจากการฆาสัตวการเบียดเบียนกันเปนผูเมตตา กรุณา (2) เวนจากการลักทรัพยคือ เวนจากการลักขโมย เคารพในสิทธิของผูอื่น ไมหยิบฉวย เอาของคนอื่นมาเปนของตน (3) เวนจากการประพฤติในกามคือ การไมลวงละเมิดสามีหรือ ภรรยาผูอน่ื ไมลวงละเมดิ ผิดประเวณี 2) วจีกรรม หมายถึง การเปนผูม คี วามประพฤติดซี งึ่ แสดงออกทางวาจา 4 ประการ ไดแก (1) เวนจากการพูดเทจ็ คอื การพูดแตความจรงิ ไมพูดโกหกหลอกลวง (2) เวนจากการพดู สอเสยี ดคือ พูดแตใ นสิง่ ท่ีทําใหเ กิดความสามคั คกี ลมเกลยี วไมพ ูดจาในสิ่งท่ี กอใหเกิดความแตกแยกแตกราว (3) เวนจากการพูดคาํ หยาบคือ พดู แตคําสุภาพออนหวาน ออนโยนกับบุคคลอ่นื ทง้ั ตอ หนาและลบั หลงั (4) เวนจากการพูดเพอเจอคือ พูดแตค วามจรงิ มเี หตุผลเนนเนอ้ื หาสาระทเ่ี ปนประโยชน พดู แตส ง่ิ ท่ีจาํ เปน และพดู ถกู กาลเทศะ 3)dมโนกรรม หมายถงึ ความประพฤติทเ่ี กิดขน้ึ ในใจ 3 ประการ ไดแก (1) ไมอยากไดของของเขาคือ ไมคิดโลภอยากไดของผูอื่นมาเปนของตน (2) ไมพยาบาทปอง รายผูอน่ื คอื มจี ติ ใจปรารถนาดอี ยากใหผ ูอน่ื มีความสุขความเจริญ (3) มีความเห็นท่ีถูกตอง คือ ความเชือ่ ท่ีถูกตองคือความเชื่อในเรื่องการทําความดีไดดี ทําช่ัวไดชั่ว และมีความเช่ือวาความ พยายามเปนหนทางแหงความสําเร็จ 4. สังคหวัตถุ 4 เปนหลักธรรมคําสอนทางพระพุทธศาสนาท่ีเปนวิธีปฏิบัติ เพ่ือยึดเหน่ียวจิตใจของคนที่ยังไมเคยรักใครนับถือใหมีความรักความนับถือ สังคหวัตถุ เปน หลักธรรมท่ชี ว ยผูกไมตรซี ่งึ กันและกันใหแ นนแฟนยงิ่ ขึน้ ประกอบดว ย 1) ทาน คือ การใหเปนสิ่งของตนใหแกผูอ่ืนดวยความเต็มใจ เพื่อเปน ประโยชนแกผ รู ับ การใหเ ปนการยดึ เหนย่ี วน้ําใจกนั อยา งดีย่งิ เปน การสงเคราะหสมานน้ําใจกัน ผูกมติ รไมตรีกันใหยงั่ ยนื 2) ปย วาจา คอื การเจรจาดวยถอยคาํ ไพเราะออนหวานพดู ชวนใหคนอ่ืน เกิดความรักและนบั ถือ คําพดู ที่ดีน้ันยอมผกู ใจคนใหแนนแฟนตลอดไป หรือแสดงความเห็นอก
12 เห็นใจใหกําลงั ใจรจู กั พดู ใหเกิดความเขา ใจดีสมานสามัคคยี อมทาํ ใหเ กิดไมตรีทําใหร กั ใครนับถอื และชว ยเหลือเกอ้ื กลู กัน 3) อัตถจรยิ า คือ การประพฤติสิ่งท่ีเปนประโยชนแกกัน คือชวยเหลือดวย แรงกายและขวนขวายชว ยเหลือกิจกรรมตางๆ ใหล ลุ วงไป เปนคนไมดูดายชวยใหความผิดชอบ ชว่ั ดีหรือชวยแนะนําใหเ กดิ ความรคู วามสามารถในการประกอบอาชีพ 4) สมานัตตตา คอื การวางตนเปนปกติเสมอตนเสมอปลาย ไมถือตัว และ การวางตนใหเหมาะสมกับฐานะของตนตามสภาพ ไดแก ผูใหญ ผูนอย หรือผูเสมอกัน ปฏิบัติ ตามฐานะผนู อ ยคาราวะนอบนอม ยําเกรงผูใหญ 5. ศลี 5 เปนการรกั ษาหรือควบคุมกาย ศีลแปลวาปกติ ไมทําบาป โดยการละ เวน 5 ประการคือ 1) ละเวนจากการฆา สตั วและการเบียดเบียนสตั ว 2) ละเวน จากการลักขโมย ปลน จี้ ฉก ชิง วง่ิ ราว 3) ละเวน การประพฤติผิดในกาม ลวงละเมิดลกู เมยี ผูอ นื่ 4) ละเวนจากการพกู ปด พูดคาํ หยาบ พดู เพอเจอ พูดสอเสียด 5) ละเวน จากการเสพสรุ า อานิสงคของการรักษาศลี 1. ทาํ ใหมีความสุขกายสุขใจ ทาํ ใหไมเ ปนคนลมื สติ 2. ทาํ ใหเกิดทรพั ยส มบตั ขิ ึ้นได 3. ทาํ ใหส ามารถใชสอยทรพั ยนัน้ ไดเต็มที่ 4. ทําใหไ มต องระแวงวาจะมีศตั รมู าทวงทรพั ยคนื 5. ทําใหเ กยี รติคณุ ฟุงกระจายไป ทําใหเ กิดความเคารพเชอื่ ถอื 6. ตายแลวยอ มไปเกดิ ในสุคตภิ มู ิ 6. โลกบาลธรรมหรือธรรมคุมครองโลก เปนหลักธรรมท่ีชวยใหมนุษยทุกคน ในโลกอยกู นั อยางมคี วามสุขมีนํ้าใจเอื้อเฟอมีคุณธรรมและทําแตส่ิงที่เปนประโยชนประกอบดวย หลกั ธรรม 2 ประการ ไดแก 1) หิริ คอื ความละอายท่จี ะไมท ําความช่วั 2) โอตตัปปะ คือ ความเกรงกลัวตอ บาป
13 การเผยแผพระพทุ ธศาสนา พระพุทธเจาไดเทศนพระธรรมเทศนาโปรดแกสกุลบุตรรวมทั้งเพ่ือนของสกุลบุตร จนไดสําเร็จเปนพระอรหนั ตทงั้ หมดรวม 60 รปู พระพุทธเจา ทรงมพี ระราชประสงคจะประกาศศาสนาทีพ่ ระองคไ ดตรัสรู จึงตรัสเรียก สาวกทั้ง 60 รปู มาประชุมกนั และใหจารกิ แยกยายกนั เดินทางไปประกาศศาสนาในเสนทางที่ไมซํ้า กนั เพอ่ื ใหส ามารถ เผยแผพ ระพทุ ธศาสนาในหลายพ้ืนที่ หลังจากสาวกไดเดินทางไปเผยแผพระพุทธศาสนาในพื้นท่ีตางๆทําใหมีผูเลื่อมใส พระพทุ ธศาสนาเปน จาํ นวนมากพระองคจึงทรงอนุญาตใหสาวกสามารถดําเนินการบวชไดโดยใช วิธีการปฏิญาณตนเปนผูถึงพระรัตนตรัย พระพุทธศาสนาจึงหย่ังรากฝงลึกและแพรหลาย ในดนิ แดนแหง นน้ั เปน ตนมา พระสมั มาสมั พุทธเจาไดทรงโปรดสัตวแ ละแสดงพระธรรมเทศนาตลอดระยะเวลา 45 พรรษา ณ เวฬุคามใกลเมืองเวสาลี แควนวัชชี โดยกอนเสด็จดับขันธปรินิพพานพระองคทรงมี ปจ ฉิมโอวาทวา “ดกู อ นภกิ ษทุ ้ังหลายเราขอบอกเธอทั้งหลาย สังขารท้ังปวงมีความเส่ือมสลายไป เปน ธรรมดา พวกเธอจงทาํ ประโยชนต นเองและประโยชนของผูอ นื่ ใหสมบูรณด วยความไมป ระมาท เถดิ ” จากน้ันไดเสด็จดับขนั ธป รินิพพานใตตน สาละ ณ สาลวโนทยานของเหลา มลั ลกษัตริย เมอื งกุสนิ าราแควนมัลละ ในวันข้ึน 15 ค่ําเดือน 6 รวมพระชนมายุ 80 พรรษา และวันนี้ถือเปน การเริม่ ตนของพุทธศกั ราช หลกั ธรรมของศาสนาอสิ ลาม แนวประพฤติปฏิบัติและหลักคําสอนของศาสนาอิสลามประกอบดวยรายละเอียด ท่สี าํ คัญๆ ดงั ตอ ไปนี้ คอื 1. ศรทั ธาตอ อลั เลาะห ใหศ รทั ธาโดยปราศจากขอ สงสัยใดๆ วา พระอลั เลาะหท รงมอี ยู จริงทรงดาํ รงอยูดวยพระองค ทรงมีมาแตดั้งเดิม โดยไมมีสิ่งใดมากอนพระองคทรงดํารงอยูตลอด กาล ไมมีสิ่งใดอยูหลังจากพระองคทรงสรางทุกอยางในทองฟาเพียบพรอม ดวยคุณลักษณะอัน ประเสรฐิ
14 2. ศรทั ธาตอ มลาอิกะฮซุ งึ่ เปนบา วอลั เลาะหประเภทหนึ่งที่ไมอาจมองเห็นตัวตนหรือ ทราบรปู รา งทแ่ี ทจ ริง บรรดามลาอกิ ะฮนุ ีป้ ราศจากความผิดพลาดบริสุทธจิ์ ากความมวั หมองทง้ั ปวง มคี ุณสมบตั ิไมเ หมอื นมนษุ ยค อื ไมก นิ ไมนอน ไมม ีเพศ สามารถจําแลงรา งได 3. ศรทั ธาในพระคมั ภีรของพระเจา คือศรัทธาวาอัลเลาะหทรงประทานคัมภีรใหกับ บรรดาศาสนทูตเพื่อนาํ ไปประกาศใหป ระชาชนไดท ราบหลกั คาํ สอน หลกั ธรรมของศาสนาคริสต ศาสนาคริสตจารึกหลักธรรมไวในคัมภีรไบเบ้ิล หลักธรรมของพระเยซูบางขอตรง ขามกบั ศาสนายวิ บางขอใหการปฏริ ูปและประยกุ ตเ สียใหม เชน 1. พระเจาทรงเปนบิดาที่ดีพรอมที่จะประทานอภัยใหแกบุตรท่ีกลับใจ แตข ณะเดียวกนั ก็ทรงเปน ผูทรงไวซ ึ่งความเดด็ เดย่ี วลงโทษผทู ีไ่ มเชื่อฟง 2. พระเยซทู รงเปน ผูประกาศขาวดีโดยแจงใหทราบวาอาณาจักรของพระเจา มาถึง แลว ผูทศี่ รทั ธาจะไดรับมหากรณุ าธิคุณจากพระเจา 3. หลกั การสํานึกผิด ใหพ จิ ารณาตนเองวาใหทําผิดอะไรและต้ังใจที่จะเลิก ทําความ ช่วั นัน้ เสีย 4. หลกั ความเสมอภาค คอื ความรักความเมตตาของพระเจา ทีม่ ีตอ มนุษยทั้งมวล โดยไมเ ลอื กชั้นวรรณะ ผทู ี่ทาํ ความดีแลวตอ งไดร บั รางวลั จากพระเจา โดยเสมอภาคกัน 5. ใหล ะความเคียดแคนพยาบาท การจองเวรซึ่งกันและกัน ใครรักก็รกั ตอบ ใครอาฆาตมุงราย ก็ตองใหอ ภยั หลักธรรมของศาสนาพราหมณห รือฮินดู 1. ธฤติ ไดแ ก ความมัน่ คง ความเพียร ความพอใจในสิ่งทต่ี นมี 2. กษมา ไดแก ความอดทนอดกลน้ั และมีเมตตากรุณา 3. ทมะ ไดแ ก การขมจิตมใิ หห ว่ันไหวไปตามอารมณ มสี ตอิ ยเู สมอ 4. อสั เตยะ ไดแก การไมลกั ขโมย ไมก ระทาํ โจรกรรม 5. เศาจะ ไดแก การทําตนใหส ะอาดท้ังกายและใจ 6. อินทรยี นิครหะ ไดแก การขม การระงบั อินทรีย 10 คือ ตา หู จมูก ลิ้น ผิวหนัง มือ เทา ทวารหนัก ทวารเบา และลําคอ ใหเปนไปในทางทถ่ี ูกตองอยใู นขอบเขต
15 7. ธี ไดแก การมสี ติ ปญ ญา รูจักการดําเนินชวี ิตในสงั คม 8. วทิ ยา ไดแ ก ความรทู างปรชั ญา 9. สตั ยา ไดแก ความจริง คอื ความซ่ือสตั ยส ุจริตตอกัน 10. อโกธะ ความไมโกรธ หลักอาศรม 4 1. พรหมจารี ศกึ ษาเลาเรียนและประพฤติพรหมจรรยจนถึงอายุ 25 ป ศึกษาจบจึง กลบั บาน 2. คฤหสั ถ ครองเรอื น จบจากการศกึ ษา กลับบา น ชว ยบิดามารดาทาํ งานแตงงาน เพ่ือรกั ษาวงศต ระกูล ประกอบอาชีพโดยยึดหลักธรรมเปน เครื่องดําเนนิ ชีวิต 3. วานปรสั ถ สงั คมกาล มอบทรัพยสมบัติใหบุตรธิดา ออกอยูปาแสวงหาความสงบ บาํ เพ็ญประโยชนต อสังคมการออกอยูปาอาจจะทําเปน ครั้งคราวกไ็ ด 4. สนั ยาสี ปริพาชก เปนระยะสุดทา ยแหง ชวี ติ สละความสขุ ทางโลกออกบวช เปนปรพิ าชกเพอื่ หลุดพน จากสงั สารวัฎ หลักธรรมของศาสนาซกิ ข คําสอนตามคัมภีรครันถ-ซาหิป ซึ่งบรรดาทานคุรุทั้งหลายไดประกาศไวเกี่ยวกับ จริยธรรมอนั เปนเครอื่ งยงั สงั คมและประเทศชาติใหม ่นั คงอยไู ด และยังจิตใจของผูปฎิบัติ ใหบรรลุ ถึงความผาสุกขน้ั สดุ ทา ยไดม นี ัยโดยสังเขปคอื เก่ียวกับพระเจา “รูปทง้ั หลายปรากฏขึ้นตามคําสัง่ ของพระเจา (อกาลปุรุษ) สิ่งมีชีวิต ทง้ั หลายอบุ ัติมาตามคําสง่ั ของพระเจา บุตรธดิ าจะไดรูถึงกําเนดิ บดิ ามารดาไดอยา งไร โลกท้ังหมด รอยไวด วยเสน ดายคอื คาํ สั่งของพระเจา ” “มนุษยทัง้ หลายมพี ระบดิ าผูเ ดียว เราท้งั หลายเปนบตุ รของทา นเราจงึ เปน พน่ี องกัน” “พระเจาผูสรางโลก (อกาลปุรุษ) สิงสถิตอยูในสิ่งท้ังหลายท่ีพระเจาสรางและส่ิง ท้งั หลายกอ็ ยูในพระเจา ” “อาหลา (อลั ลอห) ไดสรา งแสงสวา งเปน ครง้ั แรก สตั วทัง้ หลายอบุ ตั มิ าเพราะศกั ดิ์
16 ของอา หลาสิง่ ทอี่ าหลาสรา งขน้ึ เกิดมาแตแ สงสวา งนัน้ เองจึงไมม ใี ครสงู ไมมีใครต่ํา ใครจะไมถามถึง วรรณะ และกําเนดิ ของทา น ทานจงแสวงหาความจริงซึ่งพระเจาแสดงแกทาน วรรณะและกําเนิด ของทา นเปน ไปตามจารีตของทานเอง” “อยาใหใครถือตัวเพราะวรรณะของตน ผซู ่งึ รจู ักพรหมนัน่ แหละเปน พราหมณ อยาถือ ตัวเพราะวรรณะความถอื ตวั เชน นเ้ี ปนบอ เกดิ แหง ความชัว่ ฯลฯ “คนทั้งหลาย บางก็เปนอุทาสี สันยาสี โยคี พรหมจารี ยติ ฮินธุ ฯลฯ บางคน เปนอิมานซาฟจึงถือวาคนท้ังหลายเปนวรรณะเดียวกันหมด กรุตา (ผูสรางโลกตามสํานวนฮินดู) และกรมี (อาหลาตามสาํ นวนมสุ ลมิ ) เปน ผูเ ดียวกัน เปน ผูเ ผอ่ื แผประทานอภัยอยาเขาใจผิดเพราะ ความสงสยั และเชือ่ ไปวา มพี ระเจาองคทสี่ อง คนท้งั หลายจงปฏิบัติแตพระเจาองคเดียว คนทง้ั หลายยอ มมพี ระเจา เดียว ทา นจงรไู วซึ่งรปู เดียว และวิญญาณเดียว” หลักธรรมคาํ สอนของศาสนาชว ยสรา งคนใหเปนคนดี คนดีเปนท่ีปรารถนาของทุกคน โลกนี้ยังขาดคนดีอยูมาก ยิ่งกวาขาดแคลนผูทรง ความรแู ขนงตางๆ เสยี อีก ความจริงโลกไมไดข าดแคลนผมู ีความรหู รือผเู ชี่ยวชาญในสาขาตางๆ มากนกั แตท ขี่ าดแคลนมากก็คือคนดี โลกจงึ วุนวายดงั ปจจุบนั คนจะเปน คนดไี ดก็ตองมีหลักยึด ม่ันประจําใจคือมีศาสนา ยิ่งมีจิตใจยึดม่ันมากเทาไรก็ชวยใหเปนคนดีมากขึ้น เทาน้ัน ตรงกัน ขา มถา ใจไมดีการกระทําตางๆ ก็พลอยรายไปดวย คนมีศาสนาหรือมีหลักธรรม มีคุณธรรมใน ใจเปน คนดแี ตถา ไมม กี ็อาจเปนคนดีได แตเปนคนดีท่ีทําความดีก็ตอเมื่อมีผูอื่นรู จะไมทําความ ช่ัวก็ตอเมื่อมีคนเห็น ถาไมมีใครรูใครเห็นก็อาจจะทําความชั่วไดงาย แตขณะเดียวกันคนดีไม อาจทําท้ังความดีและความชัว่ ทงั้ ตอหนาและลับหลัง ทงั้ นีเ้ นื่องจากหลักธรรมคําสอนของทุก ศาสนามงุ ใหมนษุ ยม ีหิริโอตัปปะ มคี วามละอายละเกรงกลัวตอ บาป ผูท่ีไดชื่อวา เปน คนดที ี่สงั คมตอ งการมกั จะเปนคนมเี หตมุ ผี ล กลาหาญ อดทน อดกล้นั มคี วามซอื่ สัตย สจุ ริต มกี ิริยามารยาทดี มเี สนห มีจติ ใจงาม เมตตาตอสตั วท้ังหลาย รูจักชวยเหลือสงเคราะหผูอื่นเคารพในความคิดและความเปนเจาของของผูอ่ืน พูดจาในสิ่งที่ ถกู ตอ งเปน ความจริง พดู จาไพเราะ ออ นหวาน กอใหเกิดความสามัคคีกลมเกลยี วในหมคู ณะ เปน ตน
17 ศาสนาทุกศาสนามีหลักธรรมคําสอนเปนเคร่ืองยึดเหน่ียวจิตใจของศาสนิกชน โดยทุกศาสนามีเปาหมายเดียวกันคือ “มุงใหทุกคนมีธรรมะมีคุณธรรมและสอนใหคน เปนคน ดี” ดังน้ันศาสนาแตละศาสนาจึงมีหลักธรรมคําสอนของตนเองเปนแนวทางในการประพฤติ ปฏบิ ัติ เร่ืองท่ี 3 การปฏิบตั ิตนใหอยรู วมกนั อยา งสันติสุข วิธปี องกนั และแกไขความขัดแยงทางศาสนาตอการอยรู ว มกันในสงั คม วิธีปอ งกันแกไขความขัดแยง ทางศาสนาตอการอยูร ว มกันมหี ลายวิธี เชน 1. วธิ ยี อมกัน คือ ทกุ คนลดทิฏฐมิ านะ หนั หนา เขาหากัน ใหเกียรติซึ่งกันและกันไมดู ถูกไมติฉินนินทาไมกลาววารายปายสีศาสนาของกนั และกัน พบกนั ครึง่ ทาง รจู กั ยอมแพ รจู ักยอม กนั หวังพ่ึงพาอาศัยซ่ึงกันและกันถือวาทุกคนเปนเพื่อนรวมโลกเดียวกันโดยมีผูประสานสัมพันธ ท่ที ุกฝา ยยอมรบั นบั ถอื 2. วิธีผสมผสาน คือ ทุกฝายทุกศาสนาเปดเผยความจริง มีการแลกเปล่ียนทัศนคติ ความคิดเห็นแลกเปล่ียนขอมูลซึ่งกันและกัน รวมกันคิด รวมกันทํา และรวมกันแกปญหา ทํากจิ กรรมในสังคมรวมกัน เชน สรา งสะพาน ถนน ฯลฯ 3. วิธีหลีกเล่ียง คือ การแกปญหาลดความขัดแยงโดยวิธี ขอถอนตัว ขอถอยหนี ไมเ อาเรื่อง ไมเ อาความ ไมไ ปกา วกา ยความคิดความเชือ่ ของผูนบั ถือศาสนาที่ไมตรงกับศาสนาท่ีตน นบั ถือ 4. วธิ ีการประนปี ระนอม คือ การแกปญ หาโดยวิธที าํ ใหท ัง้ สองฝายยอมเสยี สละบางสิง่ บางอยางลงมีทั้งการใหและการรับ ทุกฝายยอมเสียบางอยางและไดบางอยางมีอํานาจพอๆ กัน ตา งคนตางก็ไมเสยี เปรยี บ
18 เร่อื งท่ี 4 วธิ ฝี ก ปฏิบัติพฒั นาจติ ใจในแตล ะศาสนา การพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมในศาสนาพทุ ธ หลักธรรมในทางพระพุทธศาสนา พระพุทธเจาทรงแสดงวิธีการปฏิบัติท่ีเรียกวา “สมาธิ” คําวาสมาธิแปลวา จิตที่สงบตั้งม่ันอยูในเรื่องใดเร่ืองหน่ึงไมฟุงซาน หรือการจัด ระเบยี บความคดิ ได เชน ในขณะอานหนังสือจติ สงบอยูก ับหนงั สอื ทเี่ ราอาน เรียกวา จิตมีสมาธิ หรอื ในขณะทท่ี ํางานจิตสงบอยกู ับงานท่ที าํ กเ็ รยี กวา ทาํ งานอยางมีสมาธิ สติ สมาธิ และปญญา มีลกั ษณะเก้ือกูลกันและมีความสมั พนั ธอ ยางใกลช ดิ สติคอื ความต้ังมั่นเปนจุดเรม่ิ แลวมสี มาธิคือ จติ ใจแนวแน และปญญาคือการไตรต รองใหรอบคอบ ประโยชนข องสมาธิ 1. ประโยชนของสมาธิในชีวิตประจําวัน เชนทําใหจิตใจสบาย มีความสดชื่น ผองใส และสงบกระฉบั กระเฉง วอ งไว มีความเพียรพยายาม แนวแนใ นสิง่ ที่กระทํา มีประสิทธิภาพในการ ทํางาน 2. ประโยชนของสมาธิในการพัฒนาบุคลิกภาพ เชน ทําใหมีความแข็งแรง หนักแนนทงั้ ทางรา งกายและจติ ใจ มสี ุขภาพจติ ดี สูสขุ ภาพท่ดี ีและรกั ษาโรคบางอยา งได 3. ประโยชนของสมาธิที่เปนจุดมงุ หมายของศาสนา เม่อื ไดสมาธิขั้นสูงแลว จะเกิด ปญญาและบรรลจุ ุดมุง หมายของศาสนาได 4. จะมีเหตุผลในการตดั สินปญหาตา งๆ ไดถ ูกตองมากยง่ิ ขึ้น วธิ กี ารฝก สมาธิ ในคนื วนั เพญ็ เดือน 6 พระพทุ ธเจา ตรสั รโู ดยการนงั่ สมาธิดวยวิธีการอานาปานสติ คือ ตั้งสติจดจอท่ลี มหายใจเขา-ออก เปน อารมณเดยี วจนจติ แนว แนเขาสสู มาธิซงึ่ เปน สงบสุข สงัด มีสติ รูตัวบริบูรณ จากนั้นพระพุทธองคเกิดมหาปญญาคนพบทางดับทุกขแกชาวโลกคือ อริยสัจ 4 ดังน้ันการฝกสมาธิเปนหนทางที่พุทธศาสนิกชนพึงปฏิบัติเพ่ือใหเกิดปญญา แกปญหาชีวิต และ พัฒนาตนเองใหเกิดกาํ ลงั ใจเสยี สละยิง่ ขน้ึ เมตตายิง่ ขึน้ มปี ญญาประกอบการงานตนเอง มคี วามสขุ สังคมโดยรวมมีความสุข แตอยางไรก็ตามพื้นฐานของผูปฏิบัติสมาธิหรือฝกสมาธิไดผลรวดเร็ว
19 ตองเปนผทู ม่ี ศี ลี 5 เปนพน้ื ฐานและศรทั ธายึดมั่นตอ พระรตั นตรยั เปนพทุ ธศาสนิกชนที่ดีคือการให ทาน รกั ษาศลี และเจริญภาวนาคอื การทาํ สมาธิและทาํ ใหตนเองดขี ึ้น สงั คมเจรญิ ข้ึน การพัฒนาคณุ ธรรมจริยธรรมในศาสนาอนื่ ๆ ศาสนาคริสต ศาสนาอสิ ลาม และศาสนาพราหมณ-ฮินดู ศาสนาซิกข ศาสนิกชนของ แตละศาสนาท่ีฝกพัฒนาคุณธรรมจริยธรรมใหเจริญย่ิงๆ ขึ้นนั้น ลวนมีพ้ืนฐานเชนเดียวกับ พทุ ธศาสนิกชน คือ การศรทั ธาในศาสดา คาํ สอนและแนวปฏบิ ัติของศาสนาของตน ความมีศรัทธา ต้งั ม่นั มีจิตจดจอ ในศาสนาทีน่ บั ถือทําใหเกิดอารมณ ม่ันคงที่จะทําความดี ท่ีจะอดทน อดกล้ัน ตอความทุกขต า งๆ ศาสนาครสิ ตม กี ารอธษิ ฐานกบั พระเจา การสารภาพบาป เปนการชําระมลทิน ทางจิต ศาสนาอสิ ลามมกี ารสงบจิตม่นั ทําละหมาดเปน ประจําทกุ วันๆ วนั ละหลายครั้ง เปนกิจวัตร สาํ คัญ และศาสนาพราหมณ-ฮินดู นั้น มีการปฏิบัติสมาธิหลากหลายแนวทางมีการวางเปาหมาย ชวี ิตเพ่ือละกเิ ลสตา งๆ ศาสนาซิกขสอนวามนุษยมีฐานะสูงสุดเพราะมีโอกาสบําเพ็ญธรรมเปนกา รฟอกวิญญาณใหส ะอาด เร่ืองที่ 5 การพฒั นาสตปิ ญ ญาในการแกปญหาตางๆและการพัฒนาตนเอง ครอบครวั ชุมชน สังคม การเจรญิ สติปญญาท่ถี กู ตอ งทาํ อยางไร ตลอดเวลาที่ผานมาหลายรอยป พวกเราชาวพุทธเขาใจพระธรรมคําสอนของ พระพุทธเจา คลาดเคลื่อนมาตลอด คําวา สติปญญา ในพระธรรมคําสอนของพระพุทธเจา ในพระ ไตรปฏ กก็เชน กนั จะเหน็ วาการปฏบิ ตั ิธรรมของชาวพทุ ธในประเทศไทยไดม ีการอบรมสง่ั สอนกนั มา นมนาน ใหช าวพทุ ธเจรญิ สตแิ ละปญญาตามคําสอนของพระพุทธเจา ทพ่ี ระองคต รสั ไว คือ เอาคําวา สติไปเจริญ คือเราไปฝกใหเกิดสติรูเทาทันอิริยาบถตลอดเวลาท่ีมีการเคลื่อนไหวหรืออ่ืน ๆ เชน เดินหนอ ยกหนอ น่ังหนอ ฯลฯ เปนตน การเอาสติไปฝกอยางน้ี เปนการปฏิบัติธรรม ท่ีผิดธรรม มีผล ออกมาเปนสมาธิเทานนั้ ไมม ีปญญาเกดิ ขึน้ เพราะไมเ ขาใจ พระธรรมคาํ สอนของพระพุทธเจาและไม รคู วามหมายของคาํ วา สติ หรือไมร ูธรรมชาตขิ อง คําวา สติ สติ หมายถงึ การระลึกได สตเิ ปน ธรรมชาตอิ ันหน่งึ มีเฉพาะในตัวคนเทานั้นท่ีมีมากไม ตองเจริญหรือไมตองสรางมันข้ึนมาอีกใด ๆ ทั้งส้ิน คนทุกคนมีสติอยูแลวมันทําหนาท่ีของมัน ตลอดเวลา ต้ังแตเราต่ืนขึ้นมาไปจนถึงหลับไป คือทําหนาท่ีระลึก หรือลาก หรือดึงความจําท่ีเปน สัญญาที่เก็บอยูในใจแลวแตวาในใจของผูใดจะเก็บบวก เก็บลบ หรือเก็บกุศลหรืออกุศลไวในใจ
20 มากกวา กนั อันไหนมมี ากกวา สตจิ ะดึง หรือระลึก หรือลากเอาอันนัน้ ออกมารับการกระทบสัมผัส จากภายนอก ถา มีลบมากก็ดงึ เอาลบออกมารับ ถา มบี วกมากมันก็ดึงเอาบวกออกมารับแลวก็จะมี การคิดปรุงแตงตอไป จากนั้นก็จะไปสูการกระทําผลจะออกมาตามเหตุที่ทําไว เชน มีเสียงดา กระทบหู ถา ใจเราเกบ็ เอาอกศุ ลไวมาก สติก็จะระลึก หรือลากเอาอกุศลออกมารับเสียงดา ทําให เกดิ ความไมพอใจแสดงออกมาอาจจะไปทํารายคนดาได แตถาในใจเก็บขอมูลท่ีเปนกุศล (บวก) ไวมาก สติก็จะระลึกหรอื ลากเอากศุ ลน้นั ออกมารบั กระทบเสียงดา แลว มองเห็นเสียงดาน้ันเปนคํา ตักเตอื นทันที มองเหน็ คณุ คา ของเสียงดาน้ันได น่ีคือหนาที่ของสติ มันทําหนาท่ีอยางน้ี การเจริญ สติท่ปี ฏิบตั กิ ันมานั้นไมถูกตอง ทถ่ี กู ตอ งจะตอ งเจริญความรูท่ีดับทุกขได หรือปญญา ใหสติระลึก ไดหรือลากมาตอนรับการกระทบสัมผัส เพื่อแกไขปญหาหรือทุกขตั้งแตที่ถูกกระทบสัมผัสหรือ ที่มันเกดิ ซึง่ ตรงกับคาํ สอนของพระพทุ ธเจา ทีต่ รสั ไวว า ทกุ ขเกิดที่ไหนดบั ท่ีน่นั ปญ ญา หมายถงึ ความรทู ด่ี ับทกุ ขไ ด ความรูท่ีดับทุกขไมไดไมใชปญญาทางธรรมเปน เพยี งความรูหรือรอบรเู ทานั้น ปญญา ในพระธรรมคําสอนของพระพุทธเจา หมายถงึ พระธรรมในสวนทีเ่ ปนผล ไมใ ช สวนท่ีเปนเหตุ เอาคําวาปญญาไปใชดับทุกขไมได จะตองรูและเขาใจตอไปอีกวาปญญาที่เปน ความรทู ่ดี ับทุกขไ ดน ั้น มตี นตอแหลงกําเนดิ หรือเหตปุ จ จยั ของการเกิดของปญญาอยทู ี่ไหน ปญญาเกดิ ขึ้นไดอยางไร ปญญาท่ีเปนความรูท่ีดับทุกขไดนั้นเกิดจากความจริงที่เปน ความจรงิ ของโลกและชวี ติ เทา นั้น ความจรงิ เปนตน ตอของปญ ญา ความจรงิ ของโลกและชีวิตก็คือ กฎธรรมชาติ 2 กฎ ที่พระพุทธเจาตรัสรู คือ กฎไตร ลักษณ หรือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา หรือเกิดข้ึน ต้ังอยู ดับไป และกฎของเหตุและปจจัยหรือ อิทัปปจ จยตาปฏิจจสมปุ บาท กฎนแี้ หละคอื ตน ตอหรอื แมหรือเปน เหตปุ จจัยของปญ ญา ปญ ญาจะ เกิดกบั ความจรงิ เทานัน้ อวิชชาเกดิ จากความพอใจหรือไมพอใจ หรือความเช่ือ ความเช่ือเปนเหตุ เปนปจจยั หรอื ตน ตอของอวิชชา เม่ือเรารูจักท่ีมาท่ีไปของสติปญญาแลวจะเห็นวา การปฏิบัติธรรมโดยการเจริญ สติปญญาโดยตรงอยางที่มีการสอนการปฏิบัติกันในปจจุบันนี้ไมถูกตองตามธรรม ไมถูกเหตุถูก ปจจยั เม่ือรูเหตปุ จจยั ของสตปิ ญ ญาแลว การปฏิบัติกเ็ ร่มิ เจริญปญญา ไมตองเจริญสติเพราะมีอยู แลว แตค นเราขาดปญญาจงึ จําเปนตอ งเจรญิ ปญ ญามาดับทุกขหรือแกป ญ หา การเจรญิ ปญญาทถี่ ูกตอง ตองเจริญท่ีเหตุของการเกิดปญญา เหตุปจจัยของการเกิด ปญญาหรือสัมมาทิฏฐิ น้นั คอื พระธรรมคําสอนของพระพทุ ธเจา ทพี่ ระองคตรัสไวเปนทางสายเอก
21 คอื การวิปส สนาภาวนา พจิ ารณาขันธ 5 และอินทรยี 5 ใหร เู ห็นสงิ่ ทั้งปวงทม่ี ากระทบสัมผสั ตัวเรา ตามความเปนจริงของโลก และชีวิตวาส่ิงทั้งปวงไมเที่ยง เปนทุกข เปนอนัตตา ไมมีตัวตนเปนของ ตนเองเกิดจากเหตุปจ จยั วา งจากตนหรือของตน พจิ ารณาใหร ูใหเ ห็นความจรงิ อยางน้ี จนเปนปกตินสิ ยั ใน ชีวติ ประจําวนั แลวจะมปี ญญาหรือสัมมาทฏิ ฐิเกิดขน้ึ รเู ทา ทันความจรงิ ของโลกและชีวิต ดับความพอใจ (โลภ) ไมพ อใจ (โกรธ) ทันที อยา งนีเ้ รียกวาสมั มาทิฎฐิ ปญญาเกดิ ขึ้น มรรคมีองค 8 เกิดขึ้น องคธรรม อื่น ๆ จะเกิดตามมาจนครบโพธิปกขิยธรรม 37 ประการ แลวมีปญญาดับทุกขหรือแกไขปญหาใหกับ ตัวเองไดถ าวร เมื่อมีปญญา (รูจริง รูแจง) เกดิ ขนึ้ ในใจตลอดเวลาแลว ปญญากจ็ ะเขามาแทนทอี่ วชิ ชา เมอ่ื มีอะไรมากระทบสมั ผสั ตวั เรา สติก็จะระลกึ หรือดึงหรอื ลากเอาความจริงที่เปนปญญาที่เก็บอยู ในใจเปน สัญญา (ความจาํ ) ออกมารบั การกระทบสมั ผสั ปญ หาหรอื ทุกขก็จะถูกแกไขหรือดับที่มัน เกดิ ทันที ยกตัวอยา งเชน มเี สยี งดา มากระทบหู สตกิ ็จะลากเอาหรือระลึกเอาปญ ญาหรือความจริง ออกมารบั วาเสียงดาไมเที่ยง ปญ ญาจะทําหนา ทพ่ี จิ ารณาวาเสียงดาเกิดดับ คนดาก็เกิดดับ คนถูก ดา กเ็ กิดดบั พดู งา ย ๆ วา คนดากต็ าย คนถกู ดาก็ตาย เชนกัน แลวปญญาจะสั่งใหย้ิมใหกับคนดา ทันทีและก็ย้ิมไดดวย เพราะหนามืดหนาแดงท่ีเกิดจากความพอใจ ไมพอใจถูกดับไปกอนแลว ปญญาก็ถูกแกไขในทางถกู ตองคือ ดบั ปญ หา ณ ทีเ่ กดิ น้นั ทนั ที ปญหาท่ีเกิดตอเนื่องตอไปอีกไมมี ถาเราไมฝ กเจรญิ ความจริงไวในใจแลว กจ็ ะไมม ปี ญ ญาออกมารับเสียงดา สตกิ จ็ ะลากเอาความเช่อื ที่เปนความพอใจ ไมพอใจที่เก็บเปนอวิชชาอยูในใจออกมารับการกระทบเสียงดา ความพอใจ ไมพอใจก็เกิดขึ้นทําใหเราควบคุมตนเองไมได อาจจะไปทํารายรางกายคนดา ในที่สุดก็ตองไป แกป ญ หาทสี่ ถานีตํารวจ หรือท่ีศาล หรือทีค่ ุก ซ่งึ ไมใชเ ปา หมายหรอื สง่ิ ทีค่ นเราตองการ ความจริงแลว คําวาสติปญญาในพระธรรมคําสอนของพระพุทธเจานั้นเปนคําตรัส ยอ ๆ ของพระพุทธเจาใชตรัสกับพระอริยบุคคล ตรัสอยางนี้ อริยบุคคลเขาใจได จะเอาคําวา สติปญ ญาไปปฏิบัตหิ รือไปเจริญโดยตรงไมไดไ มถกู ธรรม วธิ ีปฏิบัตหิ รอื เจรญิ สตปิ ญ ญาท่ถี ูกตอ งนั้น ตองเอาพระธรรมที่เปนเหตุของการไดปญญามาปฏิบัติกอน จึงจะมีปญญาเกิดข้ึนเก็บไวในใจตน เปนปกตินิสยั ประจาํ วันแลว ปญ ญาก็จะเขาไปแทนอวิชชา (ความหลง) อยใู นใจของเรา ใจของเราก็ เต็มไปดวยปญญา รูจริง รูแจง เม่ือมีอะไรมากระทบ สัมผัส สติก็จะลากหรือระลึกเอาปญญา ออกมารบั การกระทบแลวแกป ญ หาหรือดับทกุ ขไ ด สรุป การเจริญสติปญญา ก็คือ พิจารณาขันธ 5 และอินทรีย 6 ตามทางสายเอก ทีพ่ ระพุทธเจา ตรัสรไู วน่ันเอง
เรื่องท่ี 6 วฒั นธรรมประเพณีในประเทศไทยและประเทศ วฒั นธรรมประเพณเี ปน เอกลกั ษณของแตล ะประเทศซ่ึงมีความคล ประเพณี ท่ีสําคัญๆ ดังนั้น ความแตกตางที่เกิดขึ้นในโลกน้ี ทําใหเกิดคว ดงั น้ี ท่ี ประเทศ ภาษา การแตงกา 1 บรูไน ดา ภาษามาเลย ชุดประจําชาติของบรูไนคลายกับ เปน ภาษา ประเทศมาเลเซีย เรียกวา บาจู รุสซาลาม ราชการ สวนชุดของผูหญิงเรียกวา บาจ รองลงมาเปน แตผหู ญิงบรไู นจะแตงกายดวยเสื้อผ อังกฤษและจีน มั ก จ ะ เ ป น เ สื้ อ ผ า ที่ ค ลุ ม ร า ง ก า สว นผชู ายจะแตง กายดวยเสือ้ แขนย นุงกางเกงขายาวแลวนุงโสรง เป สังคมแบบอนุรักษนิยม เพราะบ จงึ ตองแตงกายมิดชิดและสุภาพเรยี
22 ศตา งๆ ในโลก ลายคลงึ และแตกตางกัน ไมวาจะเปนเรื่องภาษา การแตงกาย อาหาร และ วามงาม ความเชื่อ ความศรัทธา และกลายเปนอัตลักษณในแตละประเทศ าย อาหาร วฒั นธรรม/ประเพณี บชุดประจําชาติของผูชาย อัมบูยตั -สตรีจะไม ย่ืนมือให มลายู (Baju Melayu) (Ambuyat) บุรษุ จูกุรุง (Baju Kurung) -ก า ร ช้ี นิ้ ว ไ ป ท่ี ค น ห รื อ ผาท่ีมีสีสันสดใส โดยมาก ส่ิ ง ข อ ง ถื อ ว า ไ ม สุ ภ า พ า ย ตั้ ง แ ต ศี ร ษ ะ จ ร ด เ ท า แตจ ะใชหวั แมม อื ชี้แทน ยาว ตวั เส้อื ยาวถงึ เขา ปนการสะทอนวัฒนธรรม บรูไนเปนประเทศมุสสิม ยบรอ ย
ที่ ประเทศ ภาษา การแตงกา 2 กัมพูชา ภาษาเขมร เปน ชุดประจาํ ชาตขิ องกัมพูชาคือ ซัมป ภาษาราชการ กัมพูชา ทอดวยมือ มีทั้งแบบหลว รองลงมาเปน เส้ือบริเวณเอว ผาที่ใชมักทําจากไ องั กฤษ, อยางรวมกนั ซมั ปอตสําหรับผูหญงิ ฝรั่งเศส, ของประเทศลาวและไทย ทั้งนี้ ซ เวยี ดนามและ แตกตางกันไปตามชนชั้นทางสังคม จนี ชีวิตประจําวันจะใชวัสดุราคาไมสูง ญี่ปุน นิยมทําลวดลายตามขวาง ถ ดา ยเงินและดายทอง 3 อนิ โดนเี ซยี ภาษา เกบายา (Kebaya) เปน ชดุ ประจําช อินโดนเี ซยี เปน อนิ โดนีเซยี สําหรบั ผูห ญิง มีลักษณะ ภาษาราชการ กลัดกระดมุ ตวั เสื้อจะมีสีสนั สดใส ป สว นผาถงุ ท่ใี ชจ ะเปน ผาถุงแบบบาต ผูช ายมักจะสวมใสเ ส้ือแบบบาตกิ แล เตลกุ เบสคาพ (Teluk Beskap) ซ ผสมผสานระหวา งเสื้อคลมุ สั้นแบบช นุงโสรง เมื่ออยูบา นหรือประกอบพธิ
าย อาหาร 23 ปอต (Sampot) หรือผานุง อามอ็ ก วมและแบบพอดี คาดทับ (Amok) วัฒนธรรม/ประเพณี ไหมหรือฝาย หรือทั้งสอง -ระบําอัปสรา งมคี วามคลายคลึงกบั ผานงุ (Apsara Dance) ซัมปอดมีหลายแบบซ่ึงจะ มของชาวกัมพูชา ถาใชใน ง ซ่ึงจะสงมาจากประเทศ ถาเปนชนิดหรูหราจะทอ ชาติของประเทศ กาโด กาโด -ระบําบารอง (Barong Dance) ะเปนเสอื้ แขนยาว ผา หนา (Gado Gado) -ผาบาติก (Batik) ปก ฉลุเปนลายลูกไม ตกิ สวนการแตง กายของ ละนุง กางเกงขายาวหรือ ซง่ึ เปน การแตง กายแบบ ชวาและโสรง และ ธลี ะหมาดท่ีมสั ยดิ
ท่ี ประเทศ ภาษา การแตง กา 4 ลาว ภาษาลาว เปน ผูห ญงิ ลาวนุงผาซ่ิน และใสเสอ้ื แขน ภาษาราชการ ผูชายมักแตงกายแบบสากล หรือ ชั้นนอกกระดุมเจด็ เม็ด คลายเส้ือพ 5 มาเลเซีย ภาษามาเลย ชุดประจาํ ชาติมาเลเซยี ของผชู าย เร เปนภาษา Melayu) ประกอบดวยเสื้อแขนยา ราชการ จากผา ไหม ผาฝา ย หรือโพลีเอสเตอ รองลงมาเปน สวนชุดของผูหญิงเรียกวา บ อังกฤษ และจีน ประกอบดว ยเสื้อคลมุ แขนยาว และ 6 เมียนมาร ภาษาพมา เปน ชุดประจําชาติของชาวพมาเรียกวา หรอื พมา ภาษาราชการ โสรงท่ีนุงทั้งผูชายและผูหญิง ในวา ใสเส้ือเช้ิตคอปกจีนแมนดารินและ จะใสผ าโพกศรี ษะทเ่ี รียกวา กอง บ สวนผหู ญงิ พมา จะใสเ สือ้ ติดกระดุม หรือเสื้อติดกระดุมขางเรียกวา ยินบ คลุมไหลทบั
24 าย อาหาร วัฒนธรรม/ประเพณี นยาวทรงกระบอก สําหรับ สลดั หลวงพระ -รําวงบาสโลบ อนุงโจงกระเบน สวมเส้ือ บาง (Luang (Budsiob) ระราชทานของไทย Prabang -การตักบาตรขา ว เหนียว Salad) -การรําซาบิน (Zabin) รียกวา บาจู มลายู (Baju นาซิ เลอมกั -เทศกาลทาเดา คาอา าวและกางเกงขายาวที่ทํา (Nasi Lemak) มาตัน (Tadau อรทม่ี สี ว นผสมของผาฝาย Kaamatan) าจูกุรุง (Baju Kurung) ะกระโปรงยาว -ประเพณีปอยสา งลอง า ลองยี (Longyi) เปนผา หลาเพ็ด (Poy Sang Long) าระพิเศษตาง ๆ ผูชายจะ (Lahpet) -งานไหวพทุ ธเจดยี ะเส้ือคลุมไมมีปก บางครั้ง ประจําป บอง (Guang Baung) ดวย หนาเรียกวา ยินซี (Yinzi) บอน (Yinbon) และใสผา
ท่ี ประเทศ ภาษา การแตง กา 7 ฟล ิปปนส ภาษาอังกฤษ เปน ผูชายจะนุงกางเกงขายาวและสว 8 สิงคโปร ภาษาราชการ ตากาล็อก (barong Tagalog) ซึ่งต รองลงมาเปน มีบา คอตงั้ แขนยาว ท่ีปลายแขนเส สเปน, จนี สวนผูหญิงนุงกระโปรงยาว ใสเ ฮกเก้ยี น, จีน ยกตั้งข้ึนเหนือไหลคลายปกผีเส แตจ ิ๋ว ฟล ิปปน ส (balintawak) มภี าษาประจํา ชาติคอื ภาษาตา กาลอ็ ก ภาษามาเลย เปน สงิ คโปรไ มม ชี ุดประจําชาติเปนของ ภ า ษ า ร า ช ก า ร สิงคโปรแบงออกเปน 4 เช้ือชาติห รองลงมาคือจีน อินเดีย และชาวยุโรป ซ่ึงแตล ะเชือ้ ช กลาง สงเสริมให พูดได 2 ภาษาคือ ของตนเอง เชน ผูหญิงมลายูในส จีนกลาง และให (Kebaya) ตัวเส้ือจะมีสีสันสดใส ป ใชอัง กฤษ เพื่อ เปนชาวจีน ก็จะสวมเส้ือแขนยาว ติดต อง า นแล ะ กระดุม สวมกางเกงขายาว โดยเส ชีวติ ประจําวนั แพรจีนกไ็ ด
าย อาหาร 25 วมเสื้อที่เรียกวา บารอง อโดโบ ตัดเย็บดวยผาใยสัปปะรด (Adobo) วฒั นธรรม/ประเพณี สื้อท่ีขอมือจะปกลวดลาย - เทศกาลอาตหิ าน เส้ือสีครีมแขนสั้นจับจีบ (Ati - Atihan) สื้อ เรียกวา บาลินตาวัก -เทศกาลซนิ ูล็อก (Sinulog) ตนเอง เน่ืองจากประเทศ ลกั ซา (Laksa) -เทศกาลตรษุ จีน หลัก ๆ ไดแก จีน มาเลย -เทศกาล Hari Raya ชาติก็มชี ดุ ประจําชาติเปน Puasa สิงคโปร จะใสชุดเกบายา ปกฉลุเปนลายลูกไม หาก ว คอจีน เสื้อผาหนาซอน สื้อจะใชผาสีเรียบหรือผา
ท่ี ประเทศ ภาษา การแตง กา 9 เวยี ดนาม ภาษาเวียดนาม อาวหญาย (Ao dai) เปนชุดป 10 ไทย เปน ภาษา เวียดนามที่ประกอบไปดวยชุดผ ราชการ กางเกงขายาวซึ่งเปนชุดที่มักสวมใ การสําคัญของประเทศ มีลักษณ ในปจจุบนั เปนชดุ ท่ไี ดร ับความนยิ มจ สวนผูชายเวียดนามจะสวมใสชุดอ หรือ พิธีศพ ภาษาไทย เปน สําหรับชุดประจําชาติอยางเปนทา ภาษาราชการ นามวา \"ชุดไทยพระราชนิยม\" โด สภุ าพบรุ ุษ จะเรยี กวา \"เสือ้ พระราช สาํ หรับสภุ าพสตรจี ะเปนชดุ ไทยทป่ี ใชผายกมีเชิงหรือยกทั้งตัว ซ่ินมีจีบ เขม็ ขัดไทยคาด สว นทอ นบนเปน สไ ทอนเดียวกันหรือ จะมีผาสไบห ขางหนึ่ง ชายสไบคลุมไหล ทิ้งช เหน็ สมควร ความสวยงามอยูท่เี นอ้ื ผ ผทู ส่ี วม ใชเคร่ืองประดับไดงดงามส
26 าย อาหาร วัฒนธรรม/ประเพณี ประจําชาติของประเทศ เปาะเปยะ -เต็ดเหวียนดาน (Tet ผาไหมท่ีพอดีตัวสวมทับ เวียดนาม Nguyen Dan) ใสในงานแตงงานและพิธี (Vietnamese -เทศกาลกลางฤดูใบไม ณะคลายชุดก่ีเพาของจีน Spring Rolls) รวง จากผูห ญิงเวยี ดนาม อาวหญายในพิธีแตงงาน างการของไทย รูจักกันใน ตมยํากุง (Tom -การไหว ดยชุดประจําชาติสําหรับ Yam Goong) -โขน ชทาน\" -สงกรานต ประกอบดว ยสไบเฉียง บยกขางหนา มีชายพกใช ไบ จะเย็บใหติดกับซ่ินเปน หมตางหากก็ได เปดบา ช า ย ด า น ห ลั ง ย า ว ต า ม ท่ี ผา การเยบ็ และรูปทรงของ สมโอกาสในเวลาคํา่ คืน
27 เร่ืองท่ี 7 การอนรุ ักษและสบื ทอดวฒั นธรรมประเพณี ความหมายของวัฒนธรรม วฒั นธรรมเปน เคร่ืองวดั และเครอื่ งกําหนดความเจริญหรือความเสือ่ มของสังคมและ ขณะเดียวกันวัฒนธรรมยังกําหนดชีวิตตามความเปนอยูของคนในสังคมดังน้ันวัฒนธรรมจึงมี อทิ ธิพลตอความเปนอยูข องบุคคลและตอความเจริญกา วหนาของประเทศชาติมาก วัฒนธรรม หมายถึง ทุกสิ่งทุกอยางท่ีมนุษยสรางขึ้นมา นับต้ังแตภาษา ขนบธรรมเนียม ประเพณี ศาสนา กฎหมาย ศิลปะ จริยธรรม ตลอดจนวิทยาการและ เทคโนโลยีตา ง ๆ อาจกลา วไดวา วฒั นธรรมเปน เครอื่ งมอื ทม่ี นษุ ย คิดคนขึ้นมาเพ่ือชวยใหมนุษย สามารถดํารงอยูตอไปได เพราะการจะมีชีวิตอยูในโลกนี้ไดมนุษยจะตองรูจักใชประโยชนจาก ธรรมชาติและจะตองรูจักควบคุมความประพฤติของมนุษยดวยกัน วัฒนธรรม คือคําตอบที่ มนษุ ยใ นสงั คมคดิ ขึน้ มาเพอ่ื แกป ญหาเหลาน้ี ความหมายของประเพณี ประเพณี เปนกิจกรรมท่ีมีการปฎิบัติสืบเน่ืองกันมา เปนเอกลักษณและ มีความสําคัญตอสังคม เชนการแตงกาย ภาษา วัฒนธรรม ศาสนา ศิลปกรรม กฎหมาย คุณธรรม ความเช่ือ ฯลฯ อันเปนบอเกิดของวัฒนธรรมของสังคมเช้ือชาติตางๆ กลายเปน ประเพณีประจําชาติตางๆกลายเปนประเพณีประจําชาติและถายทอดกันมาโดยลําดับ หาก ประเพณีน้ันดีอยูแลวรักษาไวเปนวัฒนธรรมประจําชาติ หากไมดีก็แกไขเปล่ียนแปลงไปตาม กาลเทศะ ประเพณีลวนไดรับอิทธิพลมาจากสิ่งแวดลอมภายนอกที่เขามาสูสังคมรับเอาแบบ ปฎิบัตทิ ี่หลากหลายเขามาผสมผสานในการดําเนินชีวิต ประเพณีจึงเรียกไดวาเปนวิถีแหงการ ดําเนินชีวิตของสังคม โดยเฉพาะศาสนาซึ่งมีอิทธิพลตอประเพณีไทยมากท่ีสุด วัดวาอาราม ตา งๆในประเทศไทยสะทอ นใหเห็นถึงอิทธิพลของพุทธศาสนาท่ีมีตอสังคมไทย และช้ีใหเห็นวา ชาวไทยใหค วามสําคญั ในการบํารงุ พทุ ธศาสนาดว ยศิลปกรรม ท่ีงดงามเพ่ือใชในพิธีกรรมทาง ศาสนาต้งั แตโ บราณกาล เปนตน
28 แนวทางการอนุรักษวฒั นธรรมไทย การอนุรกั ษวฒั นธรรมไทยน้ัน ตองอาศัยความรวมมือกันของคนไทยทุกคน มีวิธีการ ดงั นี้ 1. ศึกษา คนควา และการวิจัยวัฒนธรรมไทยและวัฒนธรรมทองถ่ิน ท้ังท่ีมีการ รวบรวมไวแ ลว และยังไมไ ดศ ึกษา เพ่อื ทราบความหมาย และความสําคญั ของวัฒนธรรม ในฐานะ ท่เี ปนมรดกของไทยอยา งถองแท ซ่งึ ความรูด งั กลาว ถือเปน รากฐานของการดําเนินชวี ิต เพ่ือใหเห็น คุณคา ทําใหเ กิดการยอมรบั และนาํ ไปใชประโยชนอยางเหมาะสม ตอ ไป 2. สงเสริมใหทุกคนเห็นคุณคา รวมกันรักษาเอกลักษณทางวัฒนธรรมของชาติและ ของทอ งถิ่น เพ่อื สรา งความเขาใจและมน่ั ใจแกประชาชนในการปรับเปลี่ยนและตอบสนองกระแส วัฒนธรรมอน่ื ๆ อยา งเหมาะสม 3. รณรงคใหประชาชนและภาคเอกชน ตระหนักในความสําคัญ ของวัฒนธรรม วา เปนเรื่องท่ีทกุ คนตองใหก ารรบั ผิดชอบรวมกันในการสงเสริมสนับสนุน ประสานงานการบริการ ความรู วชิ าการ และทนุ ทรัพยสําหรบั จดั กิจกรรมทางวฒั นธรรม 4. สง เสริมและแลกเปลีย่ นวฒั นธรรมภายในประเทศและระหวา งประเทศ โดยการใช ศลิ ปวัฒนธรรมทีเ่ ปนสอ่ื สรางความสมั พันธระหวางกนั 5. สรา งทัศนคติ ความรู และความเขาใจวาทุกคนมีหนาท่ีเสริมสราง ฟนฟู และการ ดแู ลรักษา สภาพแวดลอมทางธรรมชาติและทางวัฒนธรรมท่ีเปนสมบัติของชาติ และมีผลโดยตรง ของความเปน อยขู องทกุ คน 6. จัดทําระบบเครือขายสารสนเทศทางดานวัฒนธรรมเพื่อเปนศูนยกลางเผยแพร ประชาสัมพันธผลงาน เพ่ือใหประชาชนเขาใจ สามารถเลือกสรร ตัดสินใจ และปรับเปลี่ยน ใหเหมาะสมกบั การดําเนนิ ชวี ติ ทง้ั นีส้ ือ่ มวลชนควรมบี ทบาทในการสงเสริม และสนับสนุนงานดาน วฒั นธรรมมากยิ่งขึ้นดวย
29 เรอื่ งท่ี 8 ขอปฏิบตั ใิ นการมสี ว นรว ม สืบทอดประพฤติ ปฏบิ ตั ิตนเปนแบบอยาง การอนรุ ักษวฒั นธรรมประเพณี อันดีงามของสังคมไทย วฒั นธรรมไทยเปน ตวั กําหนดวิถขี องคนในสังคมไทย ทัง้ ยังเปนเครื่องวัดความเจริญ หรือเสื่อมของสังคมไทย ซ่ึงมีผลตอความเจริญกาวหนาของประเทศ เพราะประเทศจะเจริญ หรือไมชึ้นอยูกับการพัฒนาของคนในสังคม จากแผนการพัฒนาเศรษฐกิจแหงชาติ ท่ีกลาวถึง การพัฒนาประเทศใหเจริญกาวหนานั้น สังคมตองมีคุณภาพ จากการพัฒนาคน ปรากฏผล ไดด งั นี้ 1. เปนสังคมคุณภาพ หมายถึง สังคมไทยตองพัฒนาคนในสังคมทุกดาน ทั้งดาน ความรู ทักษะ มีการดําเนินชีวิตท่ีดี โดยยึดหลักความพอเพียง ความพอดี และสามารถ พ่ึงตัวเองได 2. เปนสังคมแหงภูมิปญญาและการเรียนรูและการเรียนรู โดยคนไทยสามารถ เรียนรูไดตลอดชีวิตใหเปนคนคิดเปน ทําเปน และแกปญหาเปน เปนผูมีเหตุผล รวมใจกัน พฒั นาภูมิปญญาไทย ควบคูกบั การอนุรักษสืบสานประเพณใี นทอ งถ่ิน 3. เปน สังคมที่มีความเอื้ออาทรตอกัน โดยตองปลูกฝงใหคนไทยเปนผูมีคุณธรรม จริยธรรม และมีคานิยมท่ีถูกตอง พ่ึงพาอาศัย มีความรูรัก รูสามัคคี ภูมิใจในความเปนไทย รกั ษาสถาบนั ทีส่ ําคญั ของสังคมไทยสืบตอ ไป ดวยเหตุดังกลาวเบ้ืองตน การสืบทอดวัฒนธรรมไทย จึงเปนสิ่งจําเปนและ มคี วามสําคญั ตอการพัฒนาคนและสงั คมไทยอยหู ลายประการดงั น้ี 1. ทําใหมองเห็นวิถีความเปนไทย ความคิดสรางสรรค ทั้งทางดานศาสนา สังคม วฒั นธรรม การปกครองท่ีสงั คมสืบทอดกันมา 2. ทําใหส ังคมไทยเปนผมู ีความรับผิดชอบ รูจักรักษาระเบียบวินัย มีความรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริยรูจักพัฒนาตนเอง ซึ่งเปนการเสริมสรางในการปลูกจิตสํานึกท่ีดีงาม เหมาะสมกับสภาพของสงั คมไทยสบื ไป 3. ทาํ ใหค นไทยทง้ั ชมุ ชนเมือง ชุมชนเมืองและชุมชนชนบท เกิดความรวมมือรวม ใจ สงเสริมขนบธรรมเนียมที่ดี นําภูมิปญญาทองถ่ินมาใชใหเกิดประโยชนแกคนในชาติเปนที่ รจู ักของชาวโลก 4. ทําใหเกิดการถายทอดจากคนรุนหนึ่งไปสูอีกรุนหนึ่งซ่ึงเนนวาเปนสืบทอด เอกลักษณไทย เพอื่ ใหคงอยูในสังคมสืบตอ ไป
30 การธาํ รงรกั ษาวัฒนธรรมไทย วัฒนธรรม เปนสงิ่ มคี าทคี่ วรธาํ รงรักษาไวเปนมรดกสืบไป จึงเปนหนาที่ขององคกร หลกั ของประเทศและคนไทยทุกคนท่ตี อ งสง เสรมิ และธํารงรักษาไว ซึ่งมีแนวทางดงั น้ี 1. การสั่งสมวัฒนธรรม เพือ่ การอนุรกั ษโ ดยประพฤติปฎิบัติวัฒนธรรมประเพณีที่ดีงาม ทงั้ ศิลปวรรณกรรม ประเพณตี างๆ คุณธรรม จริยธรรม ตามหลกั ศาสนา มารยาทไทย ศลี ธรรม จรรยา ตา งๆ เพอ่ื ธาํ รงรักษาเอกลักษณของชาติและมกี ารถายทอด สูคนรุนตอ ไปใหเ ปนมรดกทางวัฒนธรรม 2. การถา ยทอดสบื สานวัฒนธรรม โดยการเรียนรูจากบรรพบุรษครอบครัว ผูใหญ หรอื บุคคลอืน่ ซง่ึ เปน งานทางวัฒนธรรมประเพณีที่สังคมไว และเห็นวาเปนสิ่งท่ีดีงามมาปฏิบัติ ถา ยทอด อาจออกมาเปนรูปแบบกิจกรรมตา งๆ เชน การตัง้ ชมรมวฒั นธรรมไทยซึ่งเปนงานทาง วัฒนธรรมประเพณี ที่ส่ังสมไวและเห็นวาเปนสิ่งท่ีดีงามนํามาปฎิบัติ ถายทอด อาจออกมาใน รูปแบบกิจกรรมตางๆ เชน ปายโฆษณา แผนผับ วิทยุและ โทรทัศน เปนตน เพ่ือธํารงรักษา วฒั นธรรมสบื ไป 3. การปรับปรุงและเผยแพรทางวัฒนธรรมไทย โดยสรางความรูความเขาใจ โดยอาศยั สอ่ื ตา งๆ โดยเนนการสงเสริมการทํากิจกรรมรวมกัน หรืออาจจขอความรวมมือจาก ศิลปนเพลงสรา งสรรคเ นอื้ เพลงและรวมรองเพลงเก่ยี วกับวฒั นธรรมไทยสอดแทรกปรัชญาและ วธิ กี ารดาํ เนนิ ชวี ติ แบบไทย ช้ีนําใหคนไทยเลือกสรร วัฒนธรรมท่ีดีงาม และ ปฎิเสธวัฒนธรรม อีน่ ที่ไมเ หมาะสมกับวิถีชีวิตแบบไทย เพ่ือบอกเอกลกั ษณป ระจําชาติ ใหชาวตางชาติไดเขาใจ ในวัฒนธรรมไทย 4. รัฐบาลตองสนับสนุนและสงเสริมองคกรท่ีเกี่ยวของ ในการรณรงคเพ่ือการ อนุรักษอบรมใหความรูเสนอขาว ประชาสัมพันธ ฟนฟู เผยแพร วัฒนธรรมไทยเพ่ือให ชาวตางชาติรูจัก การท่ีประเทศชาติกาวหนาน้ัน ข้ึนอยูกับทรัพยากรบุคคลเปนส่ิงสําคัญ และการ ดํารงไวซึ่งความเปนชาติ การรักษาวัฒธรรม ประเพณี ขนบธรรมเนียมตางๆเพราะส่ิงเหลานี้ นับเปนส่ิงสําคัญท่ีเสริมใหคนในชาติเปนอันหน่ึงอันเดียวกัน ความเปนชาติที่จะดํารงอยูไดน้ัน ตองมีเอกลกั ษณและสิง่ สาํ คญั คือเอกลักษณข องความเปนชาติน่นั เอง
31 การสบื ทอดวฒั นธรรม การพัฒนาและสบื ทอดวัฒนธรรมไทย เปนกระบวนการท่สี ําคญั ยิง่ ทจ่ี ะดํารงไว ซ่ึงส่ิงท่ดี ีงามสืบไป การเรยี นรู และฝกตนเองใหเ ห็นคุณคาจึงเปนวิธกี ารที่ดี และควรทําต้ังแตวัย เด็ก ดวยการปลูกจิตสํานึก โดยสถาบันท่ีสําคัญของชาติตองใหความสําคัญ ไมวาจะเปนการ อบรมสัง่ สอน หรือการปฎบิ ัติตนเปนแบบอยางทด่ี กี ต็ าม การสบื ทอดวัฒนธรรมไทยท่สี าํ คญั 1. การปลกู ฝงคา นิยมที่ดี ซง่ึ ตองเริ่มทีพ่ อ – แม ควรเปน ตัวอยา งท่ดี ี อบรมสั่งสอน ลูกใหเปน คนดขี องสังคม 2. การจัดวิชาที่เกย่ี วกับวฒั นธรรมประเพณไี วใ นหลักสตู รทุกระดับช้ันเพื่อเปนการ ปลูกฝงและสั่งสมความรู ประสบการณต้ังแตเด็ก ซึ่งตองอาศัยความรวมมือจาก สถาบันการศึกษา ท้ังภาครัฐและเอกชน ไดแก กระทรวงศึกษา และภาคเอกชน ไดแก สถาบันการศึกษาตาง ๆ 3. การสนับสนุนสงเสริมวัฒนธรรม ประเพณี อยางจริงจัง โดยประสานงานกับ หนว ยงานของจังหวดั หรือทองถนิ่ ท้ังภาครฐั และเอกชน ชวยจัดงานฟนฟูวัฒนธรรมประเพณีให เปน ที่รจู ัก 4. การจัดกิจกรรมสงเสริมวัฒนธรรมและประเพณีไทย โดยใชการทองเท่ียวเชน โครงการ unseen Thailand เทีย่ วเมืองไทยไมไ ปไมร ู เปน ตน 5. การจัดงานเก่ียวกับผลิตภัณฑสินคาไทย เชนงาน OTOP (OneTambol One Product) หนึ่งตําบลหนึ่งผลิตภัณฑ มีการสาธิตเก่ียวกับวัฒนธรรม ประเพณีไทย เร่ืองของ อาชพี การแสดงพนื้ บา นตา งๆ อาจจดั งานท่หี นวยงานตางๆ ของรฐั และเอกชน 6. การเสนอขาวประกาศเกียรติคุณท่ีประพฤติตนเปนประโยชนตอสังคม โดยไม หวงั ผลตอบแทน เปนตัวอยา งทีด่ ีแกค นทัว่ ไป เชน แมดีเดน ลูกกตญั ู หรือผูที่มีผลงานหรืออนุรักษ ผลงานเกยี่ วกับวฒั นธรรมไทยผูอนรุ ักษห ุนละครโรงเลก็ ผูประดษิ ฐด นตรีไทย ทใ่ี ชวสั ดสุ มยั ใหม 7. การสงเสรมิ ใหสถาบนั ทางศาสนาเปน ศนู ยร วมแหลงความรูแขนงตางๆ เชน วัด หรือพระสงฆ เปน ตนมีสว นในการชวยปลูกฝงสงเสริมประเพณี วัฒนธรรมในรูปแบบตางๆเชน การเทศน การอบรม การเรยี นการสอนในโรงเรียนพระพุทธศาสนาวันอาทติ ย เปน ตน
32 ตารางเปรยี บเทยี บความแตกตางระหวา งวัฒนธรรมสากลและไทย วฒั นธรรมสากล(ตะวนั ตก) วัฒนธรรมไทย 1. ดา นครอบครัว - ครอบครัวเดี่ยวสมบูรณ - ครอบครัวขยายท่ีกําลังเปล่ียนแปลง - สอนลูกใหพงึ่ พาตนเองสูง ขนาดเปนครอบครัวเด่ียว - สอนลกู ใหพง่ึ พอ แม 2. ดา นความเชื่อและคานิยม - เชื่อวิทยาศาสตร เหตผุ ล - เช่ือเร่อื งกฎแหง กรรม พรหมลขิ ิต - ความเทาเทยี มกนั ของมนษุ ย - มนษุ ยเ กิดมาไมเทา เทียมกนั - เคารพสิทธสิ วนบคุ คล สทิ ธิมนษุ ยชน - เคารพระบบอาวโุ ส - เช่ือความถูกตอ ง ยุติธรรม กฎหมาย - การมีอภสิ ิทธ์ชิ น ถอมตน ลืมงาย - วัตถนุ ยิ ม - จิตนยิ ม 3. ดานภาษา - มภี าษาอังกฤษเปน ภาษากลาง - มีภาษาไทยเปน ภาษาประจาํ ชาติ - สวนใหญแตละคนจะมีภาษาเปนของตนเอง 4. ดา นอาหาร - เปนอาหารจดื ไมเผด็ - สวนมากมีทั้งอาหารจืด และอาหาร เผด็ รอ น 5. ดา นเครอ่ื งแตงกาย - ใชเสือ้ ผาคอนขา งหนาเพราะอากาศเย็น - เสื้อผาบาง สอดคลองกับสภาพอากาศ ซง่ึ คอ นขางรอน 6. ดานเศรษฐกิจ - มคี วามรพู ื้นฐานจากการปฏิวัติ วิทยาศาสตร - การขาดความรทู างวทิ ยาศาสตรแ ละ และอุตสาหกรรม ในคริสตศตวรรษที่ 17-20 อตุ สาหกรรม ทําใหพ ้นื ฐานสงั คม ทาํ ใหเ ปลย่ี นจากเศรษฐกิจจากเกษตรไปเปน เกษตรกรรม ยังคงอยหู นาแนน อุตสาหกรรม ทนุ นิยม แตเ ปลี่ยนเปนอุตสาหกรรมใหม โดยการ เรยี นแบบเทคโนโลยีภายนอก
33 วฒั นธรรมสากล(ตะวันตก) วัฒนธรรมไทย 7. ดา นการเมอื งการปกครอง - มคี วามเชือ่ วาอํานาจเปนของประชาชนโดย - มีความเชื่อถือวาอํานาจเปนของผูมี ประชาชนและเพื่อประชาชนซงึ่ เปน อุดมการณ บารมี จึงมีแนวโนมเปนเผด็จการ อํานาจ ของประชาธปิ ไตย นยิ มหรือเบต็ เสร็จ เร่ืองท่ี 9 แนวในการเลอื กรับ ปรับใชวัฒนธรรมตา งชาติ อยา งเหมาะสม กบั ตนเองและสังคมไทย เน่ืองจากวัฒนธรรมเปนสิ่งที่มนุษยสรางข้ึนจากวิถีการดําเนินชีวิตซํ้าๆ ของคนใน สังคมน้ันๆ ในอดีตการเปล่ยี นแปลงทางวฒั นธรรมเกดิ ขึน้ นอยมากเพราะเปนลักษณะของสังคม ปด ตอมาเม่ือแตละสังคมมีการติดตอระหวางกันมากขึ้นโดยเฉพาะการติดตอกันในสังคมขาม ภูมิภาค เชน ชาติตะวันตกกับชาติตะวันออกซึ่งเกิดข้ึนมากในชวงยุคลาอาณานิคม เมื่อชาวตะวันตกออกลาอาณานิคมทางทวีปเอเชีย พรอมกับนําวัฒนธรรมของชาติตนเขามา ดว ยเชน ศาสนา ภาษา การแตง กาย ทีอ่ ยูอาศยั อาหาร ความบันเทิง ฯลฯ แนวโนมในการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมของสังคมของชาติตางๆ ในภูมิภาคเอเชีย ซง่ึ มคี วามออ นแอกวาก็เรมิ่ มีการเปล่ียนแปลงทางวัฒนธรรมทําใหเกิดแรงผลักดันชักจูงทั้งสอง ทาง คือ ทั้งการกระตุนใหยอมรับส่ิงใหม และการอนุรักษวัฒนธรรมเดิมท่ีตอตานการ เปลย่ี นแปลงนน้ั การเลือกรบั ปรบั ใชว ฒั นธรรมตางชาติ อยางเหมาะสมกับตนเองและสังคม การเลอื กรบั วัฒนธรรมตางชาตกิ ารเลือกรับวัฒนธรรมน้ัน จะตองพิจารณา ไดตาม ปจ จยั ดังตอ ไปนี้ 1. วัฒนธรรมน้ันตองสามารถผสมผสานเขากับโครงสรางทางสังคมทาง คานิยม และขนบธรรมเนยี มไทยได 2. วัฒนธรรมตางชาตินั้นตองมีสวนเก้ือหนุนใหเกิดการพัฒนาวัฒนธรรมไทยให กา วหนา เชน การนําวทิ ยาศาสตร เทคโนโลยี และคอมพิวเตอรเขามาใชในการผลิต การศึกษา และการดําเนินชีวิตในสังคม หรือการนําคอมพิวเตอรมาใชในการเก็บและวิเคราะหขอมูล เก่ียวกับวัฒนธรรมภูมิปญญาทองถิ่น และแลกเปล่ียนขอมูลเหลานั้นไปยังศูนยวัฒนธรรม
34 สถานศึกษาและผูท่ีสนใจอยางกวางขวางและรวดเร็ว อีกท้ังสามารถนําขอมูลเหลานี้ไปใช ประโยชนใ นดา นธุรกจิ อตุ สาหกรรมพาณิชย 3. วฒั นธรรมตางชาติ ตอ งสามารถอยูรว ม หรอื เคียงคูไ ปกบั วฒั นธรรมไทยได เมื่อมี วัฒนธรรมจากภายนอกเขา มา จําเปนตองเลือกสรรวาจะสามารถผสมผสานกับวัฒนธรรมไทย เราไดห รือไม เรอ่ื งที่ 10 คานิยมทีพ่ ึงประสงคของสงั คมไทย ในแตละสังคมมีลักษณะภายในที่แตกตางกันออกไป ขึ้นอยูกับลักษณะนิสัย ความคิด ความเช่ือ แบบแผนในการดําเนินชีวิต คานิยมที่บุคคลภายในสังคมยึดถือ ในขณะเดียวกันเม่ือสภาพแวดลอม สังคมภายนอกมีการเปล่ียนแปลงไปก็มีผลใหคานิยมของ บุคคลในสังคมน้ันๆเปลี่ยนแปลงไมได ในขณะท่ีสังคมไทยดั้งเดิมเปนสังคมแบบเกษตรกรรม คนในสงั คมสว นใหญน บั ถอื ศาสนาพทุ ธ บรรทัดฐานทางสงั คม และคานิยมสวนใหญจะมีพ้ืนฐาน มาจากพทุ ธศาสนานอกจากนี้ยังมีท่ีมาจากพิธีกรรมของศาสนาพราหมณ ระบบศักดินา ระบบ เกษตรกรรม ความเชื่อในอํานาจของสิ่งศักด์ิสิทธ์ิและความกลัวโดยอาจสรุปไดวา คานิยมของ บุคคลเกิดข้ึนจากแรงผลักดันภายใตตัวบุคคลและสภาพแวดลอมสังคม วัฒนธรรม คานิยม สามารถเปลีย่ นแปลงไดถ า แรงผลักดันภายในหรือสภาพแวดลอมภายนอกอาจเปล่ียนแปลงไป และนอกจากนน้ั คา นิยมของบุคคลทีม่ สี ถานภาพและประสบการณด านตางๆในชีวิตแตกตางกัน อาจแตกตา งกันไปและคานิยมของบุคคลเปน สง่ิ ทีม่ อี ทิ ธิพลตอ พฤตกิ รรมของบุคคลโดยคานิยมที่ พงึ ประสงคข องคนไทยในอนาคตอาจสรปุ ไดดังน้ี 1. ความเอื้อเฟอเผื่อแผ คุณลักษณะเชนน้ีไดรับอิทธิพลมาจากคําสอนท่ีวามนุษย เราไมวายากดีมีจนอยางไร ตางเปนเพ่ือนรวมทุกข รวมสุข เวียนวายตายเกิดอยูในสังสารวัฎ ดวยกัน ความสํานึกวาตนเองตองตาย ยอมกอใหเกิดความเห็นใจกัน แสดงออกมาในรูป ความเอือ้ เฟอเผื่อแผชวยเหลอื กนั และกัน 2. การใหอภัย คือ การยกโทษใหคนท่ีทําผิด “การใหอภัย” มีความหมายวา “ปลอยไป” เหมือนกับท่ีเจา หน้ียอมยกหน้ีใหค นทเี่ ปนหนเ้ี ขา เราใหอ ภยั คนอืน่ เม่ือเราไมถ ือโทษและไมเรียกรอ งใหเ ขามาขอโทษหรอื ชดใช คัมภีร ไ บ เ บิ ล ส อ น ว า ค ว า ม รั ก แ บ บ ไ ม เ ห็ น แ ก ตั ว เ ป น หั ว ใ จ สํ า คั ญ ข อ ง ก า ร ใ ห อ ภั ย อ ย า ง แ ท จ ริ ง เพราะความรัก “ไมจดจาํ เรอื่ งท่ที าํ ใหเจ็บใจ”
35 3. การย้ิมแยม แจมใส คนไทยทุกคนคงทราบกันดีวาประเทศไทยของเรา มีความประทบั ใจในรอยยมิ้ มาเปน เวลาชา นานชาวตางชาติจงึ ไดใหประเทศไทยเปน สยามเมือง ย้ิม หรือ ยิ้มสยาม เพราะเห็นวาคนไทยเปนคนยิ้มเกงย้ิมงายหลายคร้ังที่ส่ือภาษากันไมคอย เขา ใจแตค นไทยกจ็ ะย้มิ ไวก อนเสมอทําใหอกี ฝา ยรูสึกอบอุนใจวาจะไดรับ ความชวยเหลือดวย นาํ้ ใจไมตรที ่ีดีอยา งแนนอน 4. การเคารพผูอาวุโส คานยิ มขอ นไ้ี ดแ สดงออกในพฤติกรรมของสมาชิกสังคมไทย เชน การมีกิริยา มารยาทสุภาพออนนอมตอผูอาวุโสหรือผูใหญ การเคารพใหเกียรติผูอาวุโส ผูใหญ ผูท ส่ี งั คมยกยอ งตามวาระตางๆ 5. ความมีระเบียบวนิ ยั หมายถึง ระเบยี บ กฎเกณฑขอบังคับสําหรับควบคุมความ ประพฤติทางกายของคนในสังคมใหเรียบรอยดีงาม เปนแบบแผนอันหนึ่งอันเดียวกัน จะไดอยู รวมกันดว ยความสุขสบาย ไมกระทบกระทง่ั ซง่ึ กันและกนั ใหหา งไกลจากความช่วั ทั้งหลาย การอยรู วมกนั เปนหมูเหลา ถาขาดระเบียบวินัย ตางคนตางทําตามอําเภอใจความขัดแยงและ ลักลั่นก็จะเกิดขึ้น ยิ่งมากคนก็มากเร่ือง ไมมีความสงบสุข การงานท่ีสําเร็จได ยอมตองอาศัย ความมีวินัยของผูปฎิบัติเปนหลัก ความมีวินัยจึงเปนสิ่งสําคัญของคานิยมท่ีพึงประสงคทั้งของ สังคมไทยและสงั คมโลก เรอ่ื งที่ 11 คานยิ มท่พี ึงประสงคของประเทศตา งๆ ในโลก คานิยมและจริยธรรม ในสังคมหนาเปนตัวกําหนดความเช่ือของบุคคลในสังคม กอใหเกิดประโยชนตอสังคม พัฒนาสังคม นําไปสูความตั้งม่ันอยูในความดี ความรับผิดชอบ ความเสียสละ ความกตัญูรูคุณ ความมีวินัย ความกลาหาญ และความเชื่อมั่นในคําสอน ของศาสนา ดังน้นั คา นิยมและจริยธรรมของสังคม จําตองมีจุดมุงหมายในการละเวนจากการ ทาํ ชัว่ เปน ส่ิงสาํ คญั คานยิ มและจริยธรรมท่ีท่ัวโลกพึงประสงคใหเกิดขึ้นในพลเมืองของชาติตน มดี ังนี้ 1. การตรงตอเวลา การพัฒนาตนเองใหเปนคนตรงตอเวลาน้ันสาระสําคัญอยูที่ รูจักแบงเวลาใหเหมาะสมกับกิจกรรมตางๆ และการจัดระบบระเบียบใหกับชีวิต ทุกๆ เรื่อง เชนการทํางานใหเสร็จกอนเวลาเพ่ือจะไดมีเวลาตรวจทานและสงงานใหตรงตามกําหนด นัดหมายกับผูใด ควรเผ่ือเวลาในการเดินทางเพื่อไปใหถึงจุดหมายกอนเวลาสักเล็กนอย เปนการเตรียมความพรอ มใหต นเอง การเปน คนตรงตอเวลาทําใหเราเปนคนกระตือรือรน รักที่
36 จะเรียนรูอยูเสมอ เปนคนมีวินัย สามารถจัดการกับงานหรือส่ิงท่ีผานมาไดอยางเปนระเบียบ จงึ ทําใหเ ปน คนทป่ี ระสบความสําเร็จ มีความกาวหนาในชีวิต รวมถึงเปนคนนาเช่ือถือไววางใจ แกค นทว่ั ไปและสงั คมรอบขา ง 2. การไมเบียดเบียนและกอความเดือนรอนใหแกผูอื่น ทั้งการเบียดเบียน ทางกาย วาจา ใจ เชน การใชคาํ พดู ทเี่ สียด เยาะเยย ถากถาง ดูหม่ินผูอื่น รวมทั้งการกลั่นแกลง ทําลายทรพั ยสินผูอน่ื 3. ความเสียสละ เปนผูเอื้อเฟอเผ่ือแผใหแกผูอื่นโดยไมหวังผลตอบแทน ลดละ ความเหน็ แกตัว ชวยเหลอื ผูอนื่ ในยามท่ีมคี วามจาํ เปนไดท้ังกําลงั กายและกําลังทรพั ย หรือกําลัง ทางสตปิ ญ ญา เพือ่ การอยรู ว มกนั อยา งสงบสุขในสงั คมโดยรวม 4. มีความกลาหาญทางคุณธรรม จริยธรรม หมายถึง การทําในส่ิงท่ีเห็นวาถูกตอง ตามทาํ นองคลองธรรมและละเลิกไมกระทําความผิดอันเปนเหตุใหเกิดความเสียหายแกตนเอง และสวนรวม หรอื ทําใหต นเองและสว นรวมเสียผลประโยชนกต็ าม 5. ความละอายและเกรงกลวั ตอ กระทาํ ความช่วั โดยไมเขาไปเก่ยี วของกับความชั่ว ทัง้ ปวง มจี ติ ใจที่ยบั ยง้ั ผลประโยชนท ี่ไดม าโดยมิชอบ 6. การรูจักเคารพในความคิดเห็นของตนเองและผูอื่น มีความสํานึกในสิทธิ เสรีภาพความเสมอภาคของแตละบุคคล ไมวาจะเปนของตนเองและผูอื่น เปนการยอมรับ สติปญญา ความคิดเห็นของผูอื่นเทากับของตนโดยไมหลอกตนเอง หรือมีความด้ือร้ันเอาแต ความคดิ ของตนเองเปนใหญ และเหยียดหยามผูอื่น เปนการฝกใหเปนคนมีเหตุผลรับฟงความ คิดเห็นรอบดา น แลวนาํ มาพิจารณาดว ยตนเองเพอ่ื ขจดั ปญ หาความขัดแยง 7. มคี วามซ่ือสตั ยส จุ ริตตอตนเองและผอู ื่น หมายถึงความซ่ือสัตยตอตนเองเพ่ืออยู ในความไมประมาทขยันขันแข็งในหนาที่การงาน มีความรับผิดชอบในส่ิงท่ีไดรับมอบหมาย รวมท้ังมีความซอื่ สัตยตอผูอื่น ประพฤติปฏิบตั ิตรงไปตรงมาอยา งสมํ่าเสมอ ไมคิดโกงหรือทรยศ หักหลงั หรือชักชวนไปในทางเส่อื มเสียเพ่ือหาผลประโยชนสว นตน 8. ความมีวิจารณญาณในการตัดสินปญหาตางๆ หรือความมีเหตุผลในการ พิจารณาไตรตรองไมห ลงเชื่อส่ิงใดงา ยๆ รูจักควบคุมกาย วาจา โดยใชสติอยางรอบคอบ ไมทํา ตามอารมณ มีจิตใจสงบเยือกเย็น ไมวูวาม สามารถรับฟงความคิดเห็นของคนอื่นท่ีขัดแยงกับ ตนอยา งใจกวาง ไมแสดงความโกรธ หรือไมพ อใจไมม ีทิฏฐมิ านะ
Search
Read the Text Version
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 10
- 11
- 12
- 13
- 14
- 15
- 16
- 17
- 18
- 19
- 20
- 21
- 22
- 23
- 24
- 25
- 26
- 27
- 28
- 29
- 30
- 31
- 32
- 33
- 34
- 35
- 36
- 37
- 38
- 39
- 40
- 41
- 42
- 43
- 44
- 45
- 46
- 47
- 48
- 49
- 50
- 51
- 52
- 53
- 54
- 55
- 56
- 57
- 58
- 59
- 60
- 61
- 62
- 63
- 64
- 65
- 66
- 67
- 68
- 69
- 70
- 71
- 72
- 73
- 74
- 75
- 76
- 77
- 78
- 79
- 80
- 81
- 82
- 83
- 84
- 85
- 86
- 87
- 88
- 89
- 90
- 91
- 92
- 93
- 94
- 95
- 96
- 97
- 98
- 99
- 100
- 101
- 102
- 103
- 104
- 105
- 106
- 107
- 108
- 109
- 110
- 111
- 112
- 113
- 114
- 115
- 116
- 117
- 118
- 119
- 120
- 121
- 122
- 123
- 124
- 125
- 126
- 127
- 128
- 129
- 130
- 131
- 132
- 133
- 134
- 135
- 136
- 137
- 138
- 139
- 140
- 141
- 142
- 143
- 144
- 145
- 146
- 147
- 148
- 149
- 150