LOG3202 part II

บทที่ 1 การจดั ซอื้ จัดหาทางภาคอตุ สาหกรรม 1.1 ความหมายและหลักการกระบวนการจดั ซ้ือทางภาคอตุ สาหกรรม ในการศึกษาถึงกระบวนการและขั้นตอนการจัดซ้ือจัดหา ผูศึกษาควรทำความเขาใจตอคำนิยาม ความหมายเละหลักการเบ้ืองตนของการจัดซื้อจดั หาทางภาคอตุ สาหกรรม ซ่ึงรายละเอยี ดดังนี้ 1.1.1 ความหมายกระบวนการการจดั ซือ้ จัดหาทางภาคอตุ สาหกรรม ความหมายกระบวนการการจัดซื้อทางภาคอุตสาหกรรม คือ กระบวนการและข้ันตอนการดำเนนิ การ ทางธุรกิจ เพ่ือบริหารจัดการนำวัตถุดิบหรือสินคาตางๆ ท่ีตรงความตองการของผูขอซ้ือ โดยมีวัตถุประสงคใน การซื้อวัตถุดิบเพื่อสนับสนุนกระบวนการผลิต หรือซ้ือสินคามาเพ่ือสนับสนุนการจำหนายใหดำเนินปอยาง ตอ เน่อื งและเกดิ ประโยชนสงู สุดตอองคก ร (Handfield et al., 2011) หลักการของกระบวนการจัดซ้ือในโซอุปทาน คือ หลักการของกระบวนการจัดซ้ือเปนองคประกอบ แรกในโซอุปทานในการขับเคลื่อนการเคล่ือนยายวัตถุดิบหรือสินค้ำใหแกลูกคาคนสุดทาย การจัดการ โซอุปทานประกอบดว ยองคประกอบหลกั 5 องคป ระกอบ ไดแกผูจัดหา ผูผลติ ผูคาสง ผคู าปลกี และลูกคาคน สดุ ทาย ซึ่งจะเห็นไดวา องคประกอบแรก\"ผจู ดั หา\" เปนองคป ระกอบที่สำคัญในการจัดหาวัตถดุ ิบหรอื สินคาเพื่อ ตอบสนองความตองการของลูกคาในการทำหนาที่ในการจัดหาวัตถุดิบหรือสินคาปอนสูผูลิตเพื่อแปรรูปและ เพิ่มมูลคา โดยสง สินคาสำเร็จรูปใหกับผูคาสง ผูคาปลกี และลูกคาคนสุดทายตามลำดับ เปนสวนสำคัญในการ ควบคุมประสิทธิภาพของระบบการจัดการโซอุปทานใหสอดกลองกับวัตถุประสงคหลักของการจัดการโซ อปุ ทานในสรางความพึงพอใจสงู สุดใหกบั ลกู คา 1.1.2 หลักการกระบวนการจดั ซ้ือจัดหาทางภาคอุตสาหกรรม ในการจัดซื้อทางภาคอุตสาหกรรม สิ่งสำคัญประการหน่ึงคือ เรื่องการตัดสินใจในการซื้อวัตถุดิบหรือ สินคา ซ่ึงการตัดสินใจนี้สงผลตอตนทุนการผลิตขององคกร การมีรูปแบบบูรณาการการตัดสินใจซื้อจึงเปนสิ่ง สำคัญทีผ่ ซู ้อื ตองพิจารณาอยา งรอบคอบ หลักการจัดซื้อทางภาคอุตสาหกรรม ท่ีมีการบูรณาการดวย 3 ปจจัยหลักในการพิจารณาจัดซื้อที่มี ประสทิ ธภิ าพ (Benton, 2014) ดงั ตอ ไปนี้ ตน ทนุ (Cost) หลกั การจัดซื้อท่ีมีประสิทธิภาพสำคัญควรพิจารณาอยางแรกคือตนทุนของวัตถุดิบหรือสินคาทางการ จัดซื้อภาคอุตสาหกรรมของไทย จะเปนการพิจารณาถึงราคาขายตอหนวย วัตถุดิบหรือสินคาที่ทำการจัดซ้ือ

2 รวมถึงการวิเคราะหตนทุน และสวนลดราคาตางๆ ซ่ึงมีคลายคลึงกับหลายๆ ประเทศ ถาทางองคกรพึงพอใจ ในราคาของวัตถุดบิ หรือสินคาวาเหมาะสมจงึ จะดำเนนิ การพจิ ารณาปจจัยตอไป ระดับคณุ ภาพ (Quality) หลักการจัดซ้ือที่ดีควรพิจารณาถึงระดับคุณภาพของวัตถุดิบหรือ สินคาซ่ึงมีความสำคัญตอการได วัตถุดบิ หรอื สินคา ที่ตรงความตองการ และระดับคุณภาพที่ดที ำใหองคกรสามารถผลิตสนิ คาท่ีดมี คี ุณภาพ สรา ง ความไดเปรียบเชิงแขงขันตอองคกรนอกจากนี้ ยังสนับสนุนกระบวนการผลิตใหมีประสิทธิภาพเละตอเนื่อง เนื่องจากคุณภาพของวัตถุดิบหรือสินคา อาจทำใหเกิดปญหาการจัดซ้ือทางภาคอุตสาหกรรม สงผลตอ กระบวนการผลิตท่ีหยุดชะงักเกิดตนทุนการติดตั้งเคร่ือง ปญหาสินขาดตลาด และอ่ืนๆ ตามมา จึงมีความ จำเปน อยา งยงิ่ ในการพิจารณาเลอื กซอื้ วตั ถดุ บิ หรือสินคาที่ตรงความตองการและมคี ุณภาพระดบั ดี ระยะเวลานำ (Lead time) หลกั การอีกหน่ึงประการทสี่ ำคญั ในการพิจารณา คือ ระยะเวลานำ ซึ่งหมายถงึ ระยะเวลาตง้ั แตออกคำ ส่ังซื้อจนถึงสงมอบวัตถุดิบหรือสินคา การพิจารณานั้นจะคำนึงถึงผูจัดหาท่ีมีระยะเวลานำนอยสุด เนื่องจาก ปจจุบันมีสภาวการณแขงขันของตลาดโลกสูงจึงทำใหองคกรธุรกิจปรับตัวในการผลิตแบบทันเวลามากขึ้น ลด ภาระคาใชจายในการเก็บรักษาวัตถุดิบหรือสินคา ทำใหความตองการผูจัดหาที่สามารถตอบสนองการจัดซื้อ แบบทันเวลา ในการสั่งซื้อในปริมาณสำหรับการผลิตแบบทันเวลา ระยะเวลาการนำตองนอยสุด เพ่ือเพ่ิม ประสทิ ธิภาพการตอบสนองลูกคา ทรี่ วดเรว็ ในการจดั การโซอ ปุ ทาน 1.1.3 กระบวนการจัดซื้อจดั หาท่ีมีประสทิ ธภิ าพ กระบวนการจัดซ้ือจัดหาที่มีประสิทธิภาพ สงผลตอการจัดการองกกรและการจัดการโซอุปทานอยาง ย่งิ เนื่องจากเปนกระบวนการท่ีสำคญั อยางหนึ่งของการจัดการโซอุปทานท่ีมุงลดใหตนทุนรวมกระบวนการต่ำ ท่ีสุดหลักการของการบริพารจัดการกระบวนการจัดซ้ือจัดหาที่มีประสิทธิภาพควรมีหลักการดำเนินงานของ กระบวนการ (Hofmann er al. 2014) ดังนี้ ภาพที่ 1.1 หลกั การดำเนินการของกระบวนการจัดซือ้ (ท่ีมา: ธัญภสั เมืองปน, 2560)

3 ภาพที่ 2.1 แสดงถึงหลักการดำเนินการของกระบวนการจัดซื้อซ่ึงประกอบไปดวย 4 องคประกอบ หลักๆ ในการคำนึงถึงในกระบวนการจัดซื้อ ไดแก การมีระบบและแนวทางการจัดซ้ือท่ีมีแบบแผน และตรง ความตองการการใชขององคกร การประสานงานท่ีดี วัตถุประสงคหลักในการจัดซื้อ และการมีจริยธรรมและ จรยาบรรณ ซึ่งสงผลใหองคกรที่สามารถนำหลักท่ัวไปพื้นฐานนี้ไปปฏิบัติไดอยางถูกตองเกิดประสิทธิภาพ (สรางความพึงพอใจสูงสุดใหกับลูกคาและประสิทธิผลในกระบวนการจัดซ้ือ (สามารถควบคุมตนทุนรวมให เหมาะสมทีส่ ดุ ได) การมีระบบและแนวทางการจดั ซื้อทีม่ ีแบบแผน และตรงความตองการการใชขององคกร การท่ีองคกรจะมีการดำเนินกาจัดซื้อไดตรงความตองการผูซ้ือและดำเนินการไดอยางตอเน่ืองนั้น องคกรจะตองมีการจัดการระบบแผนการปฏิบัติและกำหนดความรับผิดชอบท่ีชัดเจนเพื่อใหผูขอซ้ือและผู จัดซ้อื ในองคกรสามารถดำเนนิ การตามกระบวนการไดอยางถูกดอ งและมีประสิทธภิ าพ การประสานงานทดี่ ี การจัดซ้ือที่ดีในองคกรและระบบโซอุปทานนั้น สิ่งสำคัญในการจัดการประการหนึ่งถือการ ประสานงานท่ีดีท่ัวท้ังองคกรตลอดกระบวนการจัดหา เพื่อวัตถุประสงคในการลดขอผิดพลาดในการ ติดตอสื่อสาร สงผลใหเกิดการผิดพลาดและความลา ชาของการจัดซื้อนำไปสูการตอบสนองความตองการลูกคา ทีไ่ มต รงความตอ งการเละไมม ปี ระสิทธิภาพ วัตถุประสงคหลกั ในการจดั ซื้อ ผูจัดซื้อควรคำนึงถึง วัตถุประสงคสำคัญของการจัดซ้ือ ไดแก การจัดซ้ือท่ีไดวัตถุดิบ หรือสินคาท่ีตรง ตามความตอ งการของผูขอซื้อ โดยถูกตองทั้งในดานคุณสมบัติ ปริมาณ ราคาท่ีเหมาะสม มีจริยธรรมเละจรรยาบรรณ การมีจริยธรรมและจรรยาบรรณเปนสิ่งสำคัญสูงสุดของผูจัดซื้อ เนื่องจากหมายถึงวาจะไมเกิดการ ทจุ รติ และฉอโกงในกระบวนการจัดซื้อ สง ผลใหองคกรไดของที่มีคณุ ภาพ ปริมาณ ราคาท่ีถูกตองเหมาะสม ทำ ใหมีวัตถุดิบหรือสินกสงใหกระบวนการแปรรูป และสงถึงลูกคาคนสุดทายอยางมีประสิทธิภาพ ลูกคาพึงพอใจ ตามความตอ งการรวมถงึ มีตน ทุนรวมแทจ รงิ โดยไมเกดิ การทุจริตระหวา งกระบวนการจัดซื้อ 1.2 ขัน้ ตอนกระบวนการการจดั ซอื้ จดั หาทางภาคอุตสาหกรรม ขั้นตอนกระบวนการการจัดซื้อจัดหาของภาคอุตสาหกรรมท่ัวไป จะมีการดำเนินการเพื่อใหไดมาซึ่ง วัตถุดิบหรือสินคาหลักๆ 7 ข้ันตอน (สุชาติ ศุภมงคล, 2553; อดุลย จาตุรงคกุล และพิมพเดือน จาตุรงคกุล, 2552) ประกอบดวย

4 1.2.1 ผขู อซือ้ (ผูใช) กำหนดวัตถดุ ิบหรือสินคาท่ีตอ งการ 1.2.2 การกำหนดวธิ กี ารจัดชื้อจัดหาและการอนมุ ัตใิ หจัดซ้อื 1.2.3 การสรรหาผูจดั หาเละผจู ดั หาตางๆ เสนอราคาวัตถดุ ิบหรอื สินคา 1.2.4 การประเมินใบเสนอราคาของผูจัดหาและการคัดเลอื กผูจัดหาทด่ี ีที่สดุ 1.2.5 การสงั่ ซอ้ื วตั ถดุ ิบหรอื สนิ คา ท่ตี อ งการตอผจู ัดหา 1.2.6 การรบั มอบวัตถดุ บิ หรอื สนิ คา จากผจู ัดหา 1.2.7 การสง มอบวตั ถุดบิ หรอื สนิ คาใหแกผ ใู ชวัตถุดิบหรือสินคา 1.2.1ผขู อซือ้ (ผูใ ช) กำหนดวัตถุดิบหรือสนิ คาท่ีตอ งการ การกำหนดความตองการวัตถุดิบหรือสินคาของภาคอุตสาหกรรมจะมีการวางแผนความ ตองการไวลวงหนาในลักษณะของแผนงานท่ีตองไดการอนุมัติจากฝายบริหารขององคกร เมื่อถึงเวลา การปฏิบัติงานก็สามารถขออนุมัติดำเนินการจดั ซ้อื ตามแผนงานและโครงการทีไ่ ดอนุมัติไว ซง่ึ แผนงาน และโครงการตองแสดงแผนการผลิต รายละเอียดของความตองการคนวัตถุดิบหรือสินคาตางๆ เอกสารที่ทางภาคอุตสาหกรรมใชเสนอความตองการในการขอซื้อ เรียกวาใบขอซื้อ (Purchase Requisition.PR) 1.2.2 การกำหนดวธิ ีการจดั ซ้อื จดั หาและการอนุมตั ิใหจ ดั ซอื้ เมื่อทราบถึงความตองการวัตถุดิบหรือสินคาตางๆ ทางฝายจัดซื้อจะนำมากำหนดวิธีการ จัดซ้ือใหสอคลองตามความตองการ ไดแกกำหนดคุณลักษณะวัตถุดิบหรือสินคา วิธีพิจารณา ดำเนินการจัดซื้อและการอนุมตั ิ และแผนการจัดการบริหารความเส่ียง นอกจากน้ีในกรณีการจัดซื้อท่ี มีลักษณะเฉพาะทางอุตสาหกรรม การกำหนดวิธีการจัดซื้อจำเปนตองใชผูเช่ียวชาญหรือวิศวกร ควบคมุ การจดั ซอ้ื เพมิ่ เตมิ 1.2.3 การสรรหาผจู ัดหาละผจู ัดหาตางๆ เสนอราคาวตั ถุดิบหรอื สินคา ผูจ ดั หา(Supplier) แตล ะรายที่มีวัตถุดิบหรือสินค้ำตามความตองการ ทำการสงใบเสนอราคา วัตถุดิบหรือสินคาที่ผูใชตองการมาใหผูจัดซื้อประเมินและตัดสินใจ ซึ่งเปนเอกสารแสดงรายละเอียด เกี่ยวกับราคาเละคุณลักษณะของวัตถุดิบหรือสินคาเบื้องตน เอกสารท่ีทางผูจัดหาใชเสนอเสนอราคา วตั ถุดบิ หรอื สนิ คา เรียกวา ใบเสนอราคา (Quotation)

5 1.2.4 การประเมนิ ใบเสนอราคาของผจู ัดหาและการกดั เลือกผจู ัดหาที่ดที ี่สดุ ผูจัดซ้ือประเมินราคาวัตถุดิบหรือสินตางๆ ที่ตองการจากใบเสนอราคาท่ีไดรับจากข้ันตอนที่ 3 รวมถึงการดำเนินการติดตอเจรจาตอรองกับผูจัดหาหลาขา ราย เพ่ือตกลงเงื่อนไขตางๆตาม คุณสมบัติ ราคา วัตถุดิบหรือสินคาตามความตองการของผูใช และเปหมายขององคกรใหเกิด ประโยชนส งู สุด จากน้ันจงึ คดั เลือกผูจัดหาท่ดี ที ส่ี ุด เพือ่ ดำเนินการจดั ซ้ือในลำดับตอ ไป 1.2.5 การสง่ั ซือ้ วัตถุดิบหรือสินคาทีต่ องการตอ ผูจัดหา ผูจัดซื้อทำการสั่งซ้ือไปยังผูจดั หาทีค่ ัดเลือก โคยออกเอกสารที่เรยี กวา ใบสั่งซื้อ (Purchasing Order= PO) เพือ่ จัดซ้ือวัตถุดิบหรือสนิ คา ที่ตองการ และประสานงานกับผเู กี่ยวของทกุ ฝายในองคกร 1.2.6 การรบั มอบวตั ถดุ บิ หรอื สนิ คาจากผจู ดั หา ผูจัดซื้อไดรับมอบวัตถุดิบหรือสินคจากผูจัดหา ผูจ ัดซ้ือจะตองตรวจสอบรายละเอียดเอกสาร ที่รียกวา ใบกำกับสินคา (Invoice) กับใบสั่งซ้ือท่ีสงไปใหผูจัดหาในข้ันตอนท่ี 5 จากน้ันผูจัดซื้อตอง ตรวจรับวัตถดุ ิบหรือสนิ คาท่ีผจู ัดหาสง มาใหเพื่อตรวจสอบคณุ ภพ ปรมิ าณ ความตรงตอ เวลา วัตถุดิบ หรอื สินคาท่ีสง มาให และรายงานใหผูเกยี่ วขอ งทุกฝา ยในองคกรทราบ 1.2.7 การสงมอบวตั ถดุ ิบหรอื สินคาใหแ กผูใชวัตถดุ ิบหรือสนิ คา หลังจากดำเนินการตามขั้นตอนท่ี 6 และรายงานใหผูเกี่ยวของทุกฝายในองคกรทราบ ผูจดั ซื้อจึงสงมอบวตั ถหุ รอื สนิ คา ทมี่ ีคณุ ลักษณะตรงตามความตองการท่ีกำหนดไวใหกับผูข อซื้อตอไป 1.3 การจัดซอื้ จดั หาแบบดัง้ เดิมและการจดั ซื้อจดั หาอิเลก็ ทรอนิกส กระบวนการและข้ันตอนการจัดซ้ือที่กลาวในหัวขอ 2.2 ขางตน เปนกระบวนการข้ันตอนของการ จัดซ้ือจัดหาแบบดั้งเดิม มีการดำเนินการโดยใชคนและระบบการใชกระดาษเอกสารในการขับเคลื่อนการ ทำงาน ซึ่งในปจจุบันมีวิวัฒนาการของกระบวนการจัดซอื้ ที่เพิ่มประสิทธิภาพ ดา นระยะเวลาและความถูกตอง ดวยการประยุกตใชระบบเทคโนโลยีสารสนเทศตางๆ เขามาสนับสนุนการดำเนินงานของกระบวนการจัดซื้อ จดั หา โดยเรียกการจัดซ้อื จัดหา ดังกลาววา การจัดซื้อจดั หาอิเล็กทรอนิกส 1.3.1 ระบบจดั หาอิเล็กทรอนกิ ส (E - Procurement) คือ กระบวนการจัดหาสินคาและบริการที่เกิดจากการนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาใชเพ่ือปรับปรุงให กระบวนการทำงานมีการเช่ือมโยงอยางมปี ระสทิ ธิภาพ สะดวก รวดเรว็ และประหยดั ตน ทุนคา ใชจ ายโดยรวม โดยระบบจะเชื่อมโยงขั้นตอนที่เกิดข้ึนภายในระบบขององคกร (ERP: Enterprise Resource Planning) ซึ่งเร่ิมจากการจัดทำใบคำขอเสนอซื้อ (RFO: Request for Quotation, RFP: Request for

6 Proposal) จนถึงการรับสินคา (Goods Receive) และรวมไปถึงการเช่ือมตอกับผูจัดหาผานอิเล็กทรอนิกส เพือ่ ซือ้ ขายระหวางกัน ข้ันตอนของระบบ E-Procurement ข้นั ตอนท่ี 1 คนหาสินค้ำบริการท่ีดำเนินการจัดซ้ือผาน E-Catalog (ระบบคนหาสินคาซึ่งจะรวบรวม รายละเอียด คุณลักษณะสินคาและราคามาตรฐาน) และเลือกสินคาท่ีดำเนินการจดั ซื้อผาน E-Shopping List (ระบบการจำแนกหมวดสินคา ผา นทางระบบอิเลก็ ทรอนิกส) ข้นั ตอนที่ 2 การดำเนินการประกาศเชิญชวนผูจ ดั หาของสินค้ำท่ีดำเนนิ การจัดซอื้ ผานทาง Web-Site (การจดั การเชิญชวนเขาทำธุรกรรมซอื้ ขายผานทางระบบอิเล็กทรอนิกส) ขัน้ ตอนที่ 3 ผูจ ัดหาเสนอคณุ สมบตั ิของสินคา ท่ีดำเนนิ การจดั ซ้อื ผานทางอนิ เตอรเนต็ (E-RFP) (ระบบ การเสนอคุณลกั ษณะและราคาผานทางระบบอิเล็กทรอนิกส) ขัน้ ตอนที่ 4 ผูจดั ซ้อื ดำเนินการตรวจสอบราคากลางของผจู ัดหา(E-RFO) และ Track Record (ระบบ ทีผ่ ูจัดซ้ือสามารถเขา ตรวจสอบราคาของผูจ ดั หา) ข้ันตอนท่ี 5 ประมูลดวยระบบอิเล็กทรอนิกส (E-Auction) (ระบบประมูลการจัดการซ้ือขายผานทาง ระบบอเิ ลก็ ทรอนิกส) ข้ันตอนท่ี 6 ประกาศผลผูจัดหาท่ีไดรับการคัดเลือก สงมอบสินคา และชำระเงินดวยระบบ E-Payment (ระบบการชำระเงนิ ใหผ ูจ ดั หาผานทางระบบอเิ ล็กทรอนิกสโดยมีธนาคารเปน ตัวกลาง) ประโยชนในการใชร ะบบจดั ซ้ือจัดหาอเิ ลก็ ทรอนิกส (E - Procurement) 1. โอกาสในการติดตอสื่อสารกับธุรกิจขนาดเล็ก (Small-Business Friendly) เพ่ือการเขาถึงการ จดั ซอ้ื 2. ลดขั้นตอนการดำเนนิ ธุรกรรมกระบวนการจัดซือ้ 3. ปรับปรุงการจัดซื้อไดตลอดเวลา โดยการบันทึกขอมูลซ่ึงเปนการชวยสรางฐานขอมูลในการ ปรบั ปรุงการจัดซ้ือครัง้ ตอ ๆ ไป 4. ลดระยะเวลาในการจดั ซื้อ เน่อื งจากดำเนนิ การแบบ Real Time 2.3.2 ระบบจดั ซ้อื อเิ ล็กทรอนกิ ส (E-Purchasing) คือ ระบบยอยของระบบการจัดหาอิเล็กทรอนิกส (E-Procurement) มีจุดประสงคเพ่ือบริหารงาน ดานเอกสารการจัดซื้อเละอำนวยความสะดวกใหกับผจู ดั ซ้ือในการส่งั ซื้อแตละครั้งแบงเปน 2 ระบบยอ ย ไดแ ก

7 1. ระบบการเลือกวัตถดุ ิบหรือสินคา เพอ่ื การจดั ซอ้ื คือ ฐานขอมูลทางอิเล็กทรอนิกสที่ผูจัดซ้ือสามารถเขาไปเลือกผูจัดหาและวัตถุดิบหรือสินคา ทตี่ องการ 2. ระบบเอกสารการจัดซอ้ื คือ ฐานขอมูลทางอิเล็กทรอนิกสเอกสารที่เกี่ยวของทั้งหมดของการจัดซ้ือรวมถึงการ เช่อื มโยงขอ มลู อกสารตา งๆ ระหวา งกันของผูเก่ียวของท้งั กระบวนการ 1.4 เอกสารที่สำคัญในการจดั ซื้อ เอกสารที่เก่ียวของกับการจัดซ้ือ มีเอกสารที่ผูศึกษาและสนใจควรรูจักท้ังหมด 5 เอกสารหลักโดย เอกสารดังกลาวมีการใชท้ังในระบบการจัดซ้ือด้ังเดิมและอิเล็กทรอนิกส (คำนาย อภิปรัชญาสกุล, 2556) มี รายละเอยี ดเอกสารดงั กลาว ดงั นี้ 1.4.1 ใบขอซือ้ (Purchase Requisition = PR) เปนเอกสารภายในองคกรหรือหนวยงานที่ใชบันทึกเพ่ือเสนอขออนุมัติซ้ือจากผูบริหารของหนวยงาน เอกสารขอซ้ือเปนจุดเริ่มตน ของการจัดซื้อโดยเริ่มตนจากการลงนามอนุมัติขอซ้ือจากหนวยงานตองการใชจาก หนว ยงานอ่นื ซึง่ มรี ายละเอียดหลกั ดังนี้ - ช่อื วตั ถดุ ิบหรือสินคา - ขอ กำหนดคุณลกั ษณะหรือคุณสมบตั ิวตั ถดุ ิบหรือสินคา - จำนวนหรอื ปรมิ าณท่ตี องการวตั ถดุ ิบหรอื สนิ คา - วนั ที่ตอ งการใชวัตถดุ บิ หรือสินคา - วตั ถปุ ระสงคก ารจดั ซือ้ วัตถดุ บิ หรอื สนิ คา 1.4.2 ใบสัง่ ซอ้ื (Purchase Order = PO) ใบสง่ั ซ้อื เปน เอกสารที่องคกรหรือหนวยงานแจงความประสงคขอซื้อวัตถุดิบหรือสินคา ตอผจู ัดหา หรือ เปนเอกสารที่ผูซ้ือ (ผูจัดซื้อ) แจงรายละเอียดและเงื่อนไขในการซื้อแกผูขาย (ผูจัดหา) มีซึ่งมีรายละเอียดหลัก ดงั นี้ - ชือ่ วตั ถุดบิ หรอื สินค้ำท่ีตองการ - วนั ทส่ี งมอบวัตถดุ บิ หรือสินคา - วิธีการขนสง วตั ถดุ บิ หรอื สินคา

8 - ราคาวตั ถดุ บิ หรือสินคา - เงอื่ นไขการชำระคา วัตถดุ ิบหรือสนิ คา 1.4.3 ใบเสนอราคา (Quotation) เปนเอกสารที่ผูจัดหาใชในการเสนอรายการสินคา ราคาและเงื่อนไขตางๆ เพื่อเสนอใหผูซ้ือพิจารณา ตัดสินใจซ้ือวตั ถดุ บิ หรือสนิ คา ซึ่งมรี ายละเอยี ดหลกั ดงั นี้ - รายละเอียดของวัตถดุ ิบหรือสนิ คา - เงอื่ นไขการจดั สง วัตถดุ บิ หรือสินคา - ระยะเวลาเดรคติ ของวตั ถุดิบหรอื สินคา - รายละเอยี ดช่อื บริษทั ท่ีอยแู ละขอมูลการตดิ ตอกับทางบริษัท - ขอ มลู เกี่ยวกบั การสงเสริมการขายของวตั ถดุ ิบหรือสนิ คา 1.4.4 ใบกำกบั สนิ คา (Invoice) เปน เอกสารท่ีผูจดั หา จดั ทำขึน้ เพื่อแจง รายละเอียดสนิ คา และเงอ่ื นไขตางๆ ท่ีไดขายวัตถุดบิ หรือสนิ คา ใหกับผูซื้อ โดยท่ีใบกำกับสินคา ผูจัดหาอาจะสงมาพรอมกับสินคาท่ีสงมา หรือแยกสงมาตางหาก ซ่ึงอาจรียก ชื่ออีกอยางวา \" ใบสง ของ \" ซ่ึงมรี ายละเอียดหลกั ดงั นี้ - ขอ มลู รายละเอยี ดของวัตถุดบิ หรือสินคาและยอดรวมจากการสั่งซื้อของผจู ัดซอ้ื - ชอ่ื เละทีอ่ ยบู ริษทั ของผจู ดั หา - เลขประจำตัวผเู สียภาษีของผจู ัดหา - ขอมลู การตดิ ตอ ของบรษิ ทั ผจู ดั หา - เลขที่ใบวางบิล และวันท่ที ำการออกเอกสาร - วนั ครบกำหนดชำระเงนิ คา วตั ถดุ บิ หรือสนิ คา 1.4.5 ใบรบั รองสินคา (Product Certification) เปนเอกสารท่ีผูจัดหาใชประกอบเพื่อรับรองวาวัตถุดิบหรือสินเปนสินคาที่มีคุณภาพหรือคุณสมบัติ ตามที่ผูซื้อสินคาตองการ เชน ใบรับรองคุณภาพ ใบรับรองแหลงผลิต ใบรับรองแหลงกำเนิดสินคา หรือใบ รบั ประกนั สินคา เปน ตน

บทท่ี 2 การจัดการผจู ัดหา 2.1 ประเภทของการจัดซอื้ จดั หา การจัดซื้อจัดหาพิจารณาตามแหลงท่ีมาของวัตถุดิบหรือสินคาแบงได 2 ประเภทหลักๆ (Sollish & Semanik, 2011) ไดเเก 2.1. การจัดซ้ือจดั หาภายในประเทศ (Local purchasing and procurement) การจัดซ้ือจัดหาซึ่งมีกระบวนการดำเนินการตั้งเตระบุความตองการจนถึงสงมอบวัตถุดิบหรือสินคา ใหกับผูใชงานที่มีแหลงท่ีมาของวัตถุดิบหรือสินคาอยูกายในประทศ ท้ังนี้อาจกลาวไดวา การจัดซ้ือ ภายในประเทศคือ การจัดซ้ือที่มีผูจัดหาผูจัดซื้อ และแหลงวัตถุดิบอยูในประเทศไทยกระบวนการจัดซ้ือ เอกสารตางๆ เปนไปตามขั้นตอนการจัดซื้อท่ัวไปภายในประเทศผูจัดซื้อภายในประเทศควรมีความรู ทักษะใน การจดั ซ้อื สรรหา จัดขงภายนอก เจรจาตอรอง การประสานงานและส่ือสารกบั ผจู ดั หาไดดี 2.1.2 การจดั ซ้อื จดั หาตางประเทศ (Oversea purchasing and procurement) การจัดซื้อท่ีมีกระบวนการดำเนินการไดมาซ่ึงวัตถุดิบหรือสินค้ำท่ีมีผูจัดหาอยูภายนอกประเทศ (ตางประเทศ) ทั้งนี้อาจกลาวไดวา การจัดซื้อตางประเทศคือ การจัดซ้ือท่ีมีผูจัดหาและแหลงวัตถุดิบอยู ตางประเทศ ผูจัดซื้อตองดำเนินการพิธีการนำเขวัตถุดิบหรอื สินค้ำตามระเบียบพิธีศุลกากรนำเขา การจัดซื้อน้ี จะเกิดข้ึนในกรณีวัตถุดิบหรือสินค้ำท่ีไมมีในประเทศ หรือกรณีวัตถุดิบหรือสินคาในประเทศมีคุณสมบัติไมตรง ตามความตองการผูใช ผูจัดซื้อตางประเทศควรมีความรู ทักษะในการจัดซ้ือตางประเทศ การเจรจาตอรอง ประสานงานกับผูจัดหาตางประทศ เอกสารเกี่ยวกับการนำเขาสินคากระบวนการนำสินคาออกจากเรือ และ เคร่อื งบนิ เปน ตน สรปุ ขอ แตกตางของการจัดซ้ือจัดหาภายในประเทศ และตา งประเทศ สามารถสรปุ ไดดังตารางตอไปนี้ ตารางที่ 2.1 ขอ เตกตางของการจดั ซอื้ จัดหาภายในประเทศและตา งประเทศ ขอ แตกตาง การจดั ซ้อื ภายในประเทศ การจดั ซือ้ ตา งประเทศ 1. แหลงท่ีมาของวัตถุดิบ แหลงวตั ถดุ บิ หรอื สนิ คา อยู แหลงวตั ถดุ บิ หรอื สนิ คา อยู หรอื สนิ คา ภายในประเทศ ตางประเทศ 2.ข้นั ตอนการจดั ซื้อ มขี ั้นตอนการจัดซอ้ื ท่ัวไปตามรปู แบบ มขี ้ันตอนท่ซี ับซอนข้นึ และเปน ของประเทศไทย ขน้ั ตอนทมี่ กี ารตดิ ตอ ประสานงาน จัดซ้อื ระหวา งประเทศ

10 ขอแตกตา ง การจัดซื้อภายในประเทศ การจดั ซอื้ ตา งประเทศ 3. เอกสารการจดั ซื้อ เอกสารการซอื้ ขายภายในประเทศ เอกสารท่ีเก่ยี วของกับการทำการคา ทัว่ ไป ระหวางประเทศ การนำเขาสินคา และ การตรวจปลอยวัตถดุ ิบหรือสินคา 4.การเจรจาตอ รอง การเจรจาตอรองระหวางคคู าทมี่ ี การเจรจาตอ รองระหวา งคคู าที่มี 5. ความรู ทกั ษะท่ตี องการ แหลง ทีอ่ ยใู นประเทศเดียวมคี วาม แหลง ทอ่ี ยใู นตา งประเทศมคี วาม งายตอ การเจรจาเนอื่ งจากมีความ ซบั ซอ นในการเจรจาตอรองกับผู เขา ใจตอวฒั นธรรมและการ จัดหา เชน ความตางเร่อื งภาษา ปฏิบัติการจดั ซอื้ ตางๆ วฒั นธรรม และขนั้ ตอนการปฏิบตั ิ มีความรู ทกั ษะในการจัดซือ้ มคี วามรู ทักษะในการจดั ซอื้ ภายในประเทศการสรรหาจดั จา ง ตางประเทศ การเจรจาตอรองประสาน เจรจาตอรองการประสานงานกบั ผู งานกับผูจดั หาตา งประเทศ เอกสาร จัดหาไดดี เกี่ยวกบั นำเขาสินคา 2.2 หลกั การการเลือกผูจ ดั หา 2.2.1 ความหมาย ผูจดั ซอ้ื (Purchaser) หมายถงึ ผทู ่ีมคี วามตอ งการวัตถุดบิ หรือสนิ คา เพือ่ นำวัตถุดบิ เขา สกู ระบวนการ ผลิตหรือสินคาสำเร็จรูปเพ่ือจัดจำหนายสินคา ผูจัดหา (Supplier) หมายถึง ผูท่ีเสนอขายวัตถุดิบหรือสินคา ใหกับองคกร หรือผูจัดหาวัตถุดิบหรือสินคาตอบสนองตามคุณลักษณะความตองการการใชใหกับองคกร ผใู ชงาน (Sehgal, 201l) 2.2.2 ลกั ษณะของผูจดั หาทม่ี ีประสิทธิภาพ - มีความสามารถในการจัดหาวัตถุดิบหรือสินคา ตอบสนองความตองการของผูจัดซ้ือไดในปริมาณท่ี เพยี งพอเละทนั เวลา - มกี ารกำหนดราคาวตั ถดุ บิ หรือสินคา ทยี่ ตุ ิธรรม - มคี วามซ่ือสตั ย สจุ ริตตอผูจ ดั ซ้อื - มีนโยบายทศั นคติท่ีดตี อผจู ัดซ้ือ และสามารถทำงานรวมกับผจู ัดซ้ือไดเปนอยา งดี - มกี ารพฒั นาคุณภาพวตั ถุดบิ หรือสินคอ ยางตอ เนื่อง

11 การจัดการผูจัดหาเปนตัวแปรสำคัญที่จะสงผลใหการจัดซื้อนั้นๆเกิดประสิทธิภาพหรือไมเกิด ประสิทธิภาพ องคกรจึงจำเปนตองมีขอมูล รายละเอียด รวมถึงมีคุณลักษณะของผูจัดหาเพ่ือประกอบการ พิจารณาถึงความสอดคลองระหวา งผูจัดหาเละองคกร โดยศึกษาขอมูลจากเหลงตางๆ ซงึ่ มีทั้งฐานขอมูลท่ีเปน ลักษณะเอกสารและอเิ ลก็ ทรอนิกส 2.2.3 แหลง ขอ มูลท่ัวไปของผจู ดั หา การสรรหาผูจัดหาองคกรธุรกิจควรทราบถึงแหลงขอมูลของผูจัดหาตางๆ โดยเปนสวนที่รวบรวม รายละเอยี ดเกย่ี วกับผูจัดหาซึ่งเปนสว นสำคัญในการสบื ก้ันเพื่อกดั สรรผจู ดั หาขององคกร แหลง ขอมลู ท่ัวไปของ ผูจัดหามีทั้งหมด 7 แหลงขอมูลพื้นฐาน จากรูป 3.1 แหลงขอมูลทั่วไปของผูจัดหา ซึ่งประกอบดวย S1-S7 ดังน้ี S1: แหลงขอ มูลผูจดั หาจากสมุดรายนามผูใชโทรศัพท (ตวั เลม/ออนไลน) S2: แหลง ขอมลู ผูจัดหาจากรายนามสมาคมผูประกอบการตา งๆ S3: แหลง ขอมลู ผูจดั หาจากวารสารผจู ดั หา S4: แหลงขอ มลู ผจู ัดหาจากวารสารการคาตา งๆ S5: แหลงขอ มูลผูจดั หาจากการแลกเปล่ียนขอ มลู อเิ ล็กทรอนิกสของผจู ัดหา S6: แหลง ขอมลู ผูจดั หาจากงานจัดเสดงทางการคาตา ง ๆ S7: แหลงขอมูลผูจัดหาจากการการใหข อ มูลของพนักงานภายในองคก ร ภาพท่ี 3.1 แหลง ขอมลู ท่ัวไปของผจู ดั หา(ทม่ี า : ธัญภสั เมืองปน, 2560) 2.2.4 ขอพิจารณาในการเลือกผูจดั หา: ลักษณะของการจดั ซื้อ ลักษณะการจัดซ้ือเปนส่ิงสำคัญในการท่ีผูจัดซื้อตองพิจารณาในการซ้ือ เพื่อประสิทธิภาพการซ้ือและ สอดคลองกับการบริหารขององคกร ไดแก การพิจารณาลักษณะของการจัดซ้ือ โดยพิจารณาการซ้ือจากแหลง

12 เดียวหรอื หลายแหลง การซือ้ ตรงจากโรงงานผลติ หรอื ซ้ือผานคนกลางและการซ้ือจากผูจดั หาทองถิ่นหรอื แหลง ขายภายนอก (Johnsen te al, 2014: จาตุรงคกุลและพิมพเดือน จตุรงคกุล, 2552) เสคงรายละเอียดการ เปรยี บเทยี บของขอพิจารณาขา งตนตามตารางที่ 3.2, 3.3 และ 3.4 ดังนี้ ตารางท่ี 2.2 การซือ้ จากแหลงเดยี วหรือหลายเหลง การซ้อื จากแหลง เดียว การซ้อื จากหลายแหลง 1. มีผูจัดหารายเดียว ผูจัดซ้ือไมมีทางเลือกในการ 1. มีผูจัดหาหลายราย ทำใหผูจัดซ้ือมีทางเลือกในการ จัดซอ้ื จดั หาวัตถุดบิ หรอื สนิ คา ไมสามารถเปรียบเทียบ จัดซ้ือจัดหาวัตถุดิบหรือสินคามากขึ้นสามารถ ราคาคุณภาพกบั ผูจ ดั ซอื้ รายอน่ื ๆได เปรียบเทียบราคา คณุ ภาพกับผูจดั ซอ้ื รายอืน่ ๆได 2. การจัดซื้อแหลงเดียว มีความไดเปรียบดานสวนลด 2. การมีผูจัดหาหลายราย ทำใหมีการแขงขันดาน ทางราคาและคาขนสงที่ถูกกวา เนื่องจากเปนการ ปรับปรุงคุณภาพ ราคาและบริการ ของวัตถุดิบหรือ สั่งซื้อจากผจู ัดหารายเดียวทำใหปริมาณการสั่งซอ้ื เปน สินคา ซ่งึ สงผลดีตอผูจ ดั ซ้ือในการตดั สนิ ใจซ้อื จำนวนมาก 3.การมีผูจัดหามีรายเดียว ทำใหความรวมมือระหวาง 3. การจัดซ้ือคลองตวั และไมผกู ขาดทางการคาทำใหผู ผจู ัดซ้ือกับผูจัดหาสามารถพัฒนาความสัมพันธไดมาก จัดซ้ือสามารถจัดซื้อ ในกรณีท่ีเกิดปญหาสถานการณ ข้นึ ไมปกติ มคี วามยดื หยุนในการบริหาร ตารางท่ี 2.3 การซื้อตรงจากโรงงานผลิตหรอื ซื้อผานคนกลาง การซื้อจากโรงงานผลิต การซอ้ื ผานคนกลาง 1. ปริมาณสั่งซื้อวัตถุดิบหรือสินคาตองมีจำนวนมาก 1. ปริมาณส่ังซื้อวัตถุดิบหรือสินคาสามารถส่ังครั้งละ เน่ืองจากการจำหนายวัตถุดิบหรือสินคาจะเปน จำนวนนอยตามความตอ งการขององคกรได ลักษณะขายสงจึงตอ งส่งั ซื้อจำนวนมาก 2. ไมมีความสะดวกในการจดั ซ้ือ เนอื่ งจากองคกรตอง 2. มคี วามสะดวกในการจัดซื้อ เนือ่ งจากมีทางตัวแทน ดำเนนิ กระบวนการจดั ซื้อเองท้ังหมด หรือคนกลางจะดำเนนิ กระบวนการจัดซ้ือแทนองคกร ทง้ั หมด ตารางที่ 2.4 การซื้อจากผูจดั หาที่มีอยใู นทองถิน่ หรือแเหลงขายภายนอก การซ้ือจากผจู ดั หาทม่ี ีอยใู นทองถนิ่ การซือ้ จากแหลงขายภายนอก 1. ผูจัดหาท่ีอยูในทองถิ่นยอมมีระดับการบริการสูง 1. ผูจ ัดหาท่ีมีทำเลที่ต้งั ไกล จากผจู ัดซ้ือมจี ึงทำใหอ าจ มีทำเลท่ีตั้งไกกับผูจัดซ้ือ สงผลใหเกิดประสิทธิภาพ มีการใหบริการท่ีไมแนนอนไมสามารถตอบสนอง ดานการบริการที่สามารถตอบสนองตอบสนองความ ความตอ งการของผูจดั ซือ้ ไดรวดเร็ว ตอ งการของผูจ ดั ซ้ือไดร วดเรว็

13 การซื้อจากผูจ ดั หาทม่ี ีอยูใ นทอ งถ่ิน การซ้อื จากแหลง ขายภายนอก 2. ตนทุนการจัดสงวัตถุดิบหรือสินคามีตนทุนต่ำกวา 2. ตนทุนการจัดสงวัตถุดิบหรือสินคามีตนทุนสูงกวา เน่ืองจากมีทำเลท่ีต้ังใกลกับผูจัดหารวมถึงถาวัตถุดิบ เนื่องจากมีทำเลที่ตั้งไกลกับผูจัดหา รวมถึงถาวัตถุดิบ หรือสินคามีคาจัดสงต่ำสงผลใหตนทุนวัตถุดิบหรือ หรือสินคามีคาจัดสงสูง สงผลใหตนทุนวัตถุดิบหรือ สินคา นั้นๆ ต่ำลงดว ย สินคา นัน้ ๆ สงู ข้นึ ดว ย 3. วัตถุดิบหรือสินคาอาจมีคุณลักษณะ คุณภาพ และ 3. วัตถุดิบหรือสินคาอาจมีคุณลักษณะ คุณภาพ ปริมาณไมตรงความตองการของผูจัดซ้ือเน่ืองจากบาง ปริมาณ และมาตรฐานตรงความตองการของผูจัดซ้ือ วัตถุดิบหรือสินคามีถ่ินกำเนิดเฉพาะท่ี กำลังการผลิต จึงมคี วามจำเปนตองจดั ซอ้ื จากแหลงขายภายนอก ในทองถ่ินอาจ ตอบสนองความตองการไมเพียงพอ คุณภาพอาจยังไมไดม าตรฐานในบางชนดิ ของวตั ถุดิบ หรอื สินคา 4. สงผลทางสังคมเละสัมพันธอันดีตอกันมากระหวาง 4. ผลทางสังคมและสัมพันธภาพอันดีตอกันนอย ผจู ดั หาและผจู ดั ซ้อื ระหวางผจู ดั หาและผจู ัดซ้อื 2.3 ขั้นตอนการเลือกผูจัดหา การเลือกผจู ัดหามี 5 ข้ันตอนหลักๆ ซึ่งแสดงลำดับข้ันตอนในการที่องคกรบริหารจัดการเลือกผูจัดหา อยางมีประสิทธิภาพ ประกอบดวยการระบุความตองการ การสำรวจและวิเคราะหผูจัดหาการเจรจาตอรอง การคัดเลือกผจู ดั หาและการควบคมุ คุณภาพเละประเมินผลผจู ดั หาตามลำดบั ดังภาพที่ 3.2 ขั้นตอนการเลือกผู จัดหา ภาพที่ 2.2 ขน้ั ตอนการเลือกผูจ ดั หา (ทม่ี า: ธญั ภสั เมอื งปน, 2560)

14 ขน้ั ตอนท1่ี การระบสุ ิ่งทีต่ อ งการจดั หา เปนขั้นตอนในการกำหนดความตองการวัตถุดิบหรือสินคาของผูใชงาน มีการกำหนดชนิด วัตถุดิบหรือสินคา ปริมาณที่ตองการใชคุณสมบัติ วันเวลาท่ีตองการใชและวัตถุประสงคการใช รายละเอียดของวัตถุดิบหรือสินคาตางๆ เพื่อเสนอตอผูเกี่ยวของพิจารณาจัดซ้ือจัดหาโดยคัดเลือกผู จัดหาที่เหมาะสมและมีประสิทธิภาพตอ ไป ขั้นตอนที่2 การสำรวจและวิเคราะหผูจดั หา เปน ขั้นตอนจากการนำขอมลู ในขนั้ ตอนที่ 1 มาทำการคนหาแหลงผจู ดั หา โดยพิจารณาวา มผี ู จัดหาใดบางที่มีวัตถุดิบหรือสินคาท่ีตรงกับความตองการขององคกร ในข้ันตอนนี้ผูจัดซ้ือควรศึกษา คุณลักษณะ ปริมาณท่ีตองการใช คุณสมบัติตางๆของวัตถุดิบหรอื สินคาท่ีตองการจัดซื้อ โดยคำนึงถึง มีผูจัดหารายใดบางที่ผลิตวัตถุดิบหรือสินคาดังกลาว เพ่ือสามารถจัดหาไดอยางเหมาะสมและเกิด ประโยชนสูงสุดตอองคกร ดังน้ัน ข้ันตอนนี้เปนการรวบรวมขอมูลตางๆของผูจัดหา จากนั้นนำมา วเิ คราะหผูจัดหา โดยการวิเคราะหหาขอไดเปรียบของผูจัดหาแตละรายตามขอพิจารณาเกี่ยวกับการ เลอื กผูจดั หาหลกั ๆ 3 ขอ ขา งตน ไดแก คุณภาพของวัตถุดิบหรือสินคา คำนึงถึงคุณภาพของวัตถุดิบหรือสินคาท่ีตรงตามความ ตองการขององคก ร ราคาวัตถุดิบหรือสินคา คำนึงถึงการท่ีไดราคาท่ีเหมาะสมกับคุณภาพ และใหเกิดประโยชน สูงสดุ ตอ องคก ร ระยะเวลาการนำสง คำนงึ ถงึ ระยะเวลานำสงวตั ถดุ บิ หรอื สนิ คาเพอื่ สามารถจัดซอ้ื ไดตรงตาม เวลาท่ีผูใชต อ งการ ข้นั ตอนที่ 3 การเจรจาตอรองผูจ ดั หา เปนข้นั ตอนทีน่ ำไปสูการออกกำสั่งซื้อวตั ถุดบิ หรอื สนิ คาตามความตองการขององคกรโดยการ พิจารณาตัดสินใจเลือกขั้นสุดทายจากขอมลู การวิเคราะหผ ูจัดหาในขน้ั ตอนที่ 2 ในทางปฏิบตั ิจะตองมี การเจราตอรองราคาเละขอตกลงทางการคาตางๆกบั ผูจัดหาที่เลือกไวไดแลว เมื่อทุกอยางเรียบรอ ยก็ จะดำเนนิ การออกคำสง่ั ซอ้ื ไปยงั ผูจดั หาท่ีไดร บั การเลอื ก

15 ข้ันตอนท่ี 4 การคัดเลือกผูจัดหา เปนขั้นตอนในการนำขอมูลการสรุปเปรียบเทียบผูจัดหา ขอมูลสรุปการเจรจาตอรองกับผู จัดหาแตละรายมาพิจารณาเพ่ือตัดสินใจดวยผูรับผิดชอบรวมกับผูที่มีสวนเก่ียวของ เพื่อคัดเลือกผู จดั หาท่เี หมาะสม และมปี ระสทิ ธิภาพ เพือ่ ออกคำสง่ั ซือ้ วตั ถดุ บิ หรอื สนิ คา ขั้นตอนท่ี 5 การควบคมุ คณุ ภาพและการประเมินผลผจู ดั หา เปนการติดตามเพ่ือควบคุมคณุ ภาพการจดั ซ้ือจัดหาขององคก ร เพื่อใหแ นใจวา ผจู ัดหาปฏิบัติ ตามเง่ือนไขเละขอตกลงตางๆ รวมถึงมีการประเมินผลการปฏิบัติงานของผูจัดหา เพื่อดำเนินการ พิจารณาจัดซ้ือกับผูจัดหารายเดิมและพัฒนาความรวมมือ ความสัมพันธท่ีดีกับผูจัดหา หรือยกเลิกผู จัดหารายเดิม ในกรณีผูจัดหาไมมีประสิทธิภาพ โดยเลือกจัดซ้ือจากผูจัดหารายใหมแทนรายเดิม เปนตน 2.4 การจัดการคณุ ภาพผจู ดั หาและการจัดซ้อื จดั หาแบบลนี การจัดการคุณภาพผูจัดหาเปนสวนสำคัญในการบริหารจัดการผูจัดหาที่มีประสิทธิภาพ ในบทนี้ได นำเสนอการประยกุ ตใ ชแนวคิด Six Sigma ซึ่งเปนเครือ่ งมือการจดั การคุณภาพที่สำคัญ เพื่อพัฒนาการจัดการ คุณภาพผจู ัดหาขององคกร โดยเนนผลลัพธดานการพัฒนาการสรางความพงึ พอใจลูกคา มีวัตถุประสงคเพื่อลด ความแปรผันหรือความไมคงที่ของคุณภาพในกระบวนการ นอกจากน้ีไดนำเสนอแนวคิดการจัดซ้ือจัดหาแบบ ลีน ซ่ึงเปนเครื่องมือการบริหารจัดการเพ่ือการพัฒนาประสิทธิภาพการไหลของกระบวนการ มีวัตถุประสงค เพื่อลดความสูญเปลาในกระบวนการ การบูรณาการแนวคิดการจัดการทั้งสองสงผลตอการลดตนทุนของ องคกร และเพิ่มประสทิ ธภิ าพการบรหิ ารจดั การโดยรวมขององคกร 2.4.1 การจดั การคุณภาพผจู ดั หาดวย Six Sigma Performance Improvement Model แนวคิด Six Sigma มีวัตถุประสงคเพ่ือการพัฒนาปรับปรุงความพึงพอใจสูงสุดตอลูกคา การลด ขอบกพรองหรือขอผิดพลาดใหนอยท่ีสุดรวมถึงลดรอบระยะเวลาการตอบสนองลูกคาใหส้ันท่ีสุด การใช แนวคดิ น้ีประยกุ ตใชตอกระบวนการจัดการผจู ัดหา สงผลตอการพฒั นาประสิทธิภาพของผูจดั หาในดนคณุ ภาพ ของวัตถุดิบหรือสินคากระบวนการผลิต และการตอบสนองลูกคา โดยการปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงในการ จัดการผูจัดหาในสวนท่ีเกิดปญหา หรือไมมีคุณภาพ ในรูปแบบการวัดผลทางสถิติ การบรรลุเปหมาย และการ จัดการอยางเปนระบบ (Hadfield et al. 201 1) จากภาพท่ี 3.3 Six Sigma Performance Improvement

16 Model ไดแสดงขั้นตอนการจัดการคุณภาพผูจัดหาดวยการประยุกตใชแนวคิด Six Sigma ตามรายละเอียด ดังน้ี ภาพที่ 2.3 Six Sigma Performance Improvement Model (ดดั แปลงมาจาก Hadfield R. B., et al., 20 1 1) 1. Define: D หมายถึง ขั้นตอนการระบุ กัดเลือกสวนงานของการจัดการผูจัดหาเพ่ือดำเนินการ พฒั นาปรับปรงุ ซ่งึ ควรสอดกลอ งกบั เปหมายหลกั ขององคก ร รวมถึงดำเนนิ การกำหนดพื้นที่ และขอบเขตที่จะ ดำเนินการ 2. Measure: M หมายถึง ข้ันตอนการวัดประสิทธิภาพของกระบวนการจัดการการจัดหาในปจจุบัน จากน้ันดำเนินการการวางแผนและกำหนดตัวช้ีวัดที่เหมาะสมในการคำเนินการ พรอมท้ังนำตัวช้ีวัดไปวัด ประเมนิ การจดั การการจัดหา หาแนวทางปรบั ปรงุ กระบวนการจากขอ บกพรอ งที่พบ 3. Analyze: A หมายถึง ขั้นตอนการวิเคราะหสาเหตุของปญหาหลักของการจัดการผูจัดหาโดยการ วิเคราะหชิงสถิติเพ่ือระบุสาเหตุหลักท่ีสงผลโดยตรงตอปญหาซึ่งหลักการสถิติท่ีนิยม ใชในการวิเคราะห ไดแก การตรวจสอบสมมุติฐาน (Hypothesis Testing), ผังการกระจาย (Scattering Diagram) และการวิเคราะห การถดถอย (Regression Analysis) เปนตน 4. Improvement: หมายถงึ ข้นั ตอนการพัฒนาปรบั ปรงุ โดยมจี ดุ ประสงคเพ่ือใหผลลัพธในการลด ขอ บกพรองของกระบวนการ 5. Control: C หมายถงึ ขัน้ ตอนการดำเนนิ การออกแบบระบบควบคุมคณุ ภาพของกระบวนการเพ่ือ ลดขอ บกพรองของกระบวนการการจดั การผจู ดั หา ใหเปนไปตามเปาหมาย

17 2.4.2 การจดั ซื้อจัดหาแบบลีน ระบบการจัดซ้ือจัดหาแบบลีน เปนแนวทางการบริหารจัดการท่ีชวยสนับสนุนประสิทธิภาพท่ี บูรณาการรวมกับการจัดการคุณภาพท่ีมีประสิทธิภาพ โดยการจัดการจัดซื้อจัดหาแบบลีน มีวัตถุประสงคเพ่ือ ลดความสูญเปลาที่เกดิ ขึ้นในกระบวนการจดั ซื้อจัดหาวัตถดุ ิบหรือสินคา มุงพัฒนากิจกรรมกระบวนการจัดซื้อ ที่กอใหเกิดมูลคาและลดกิจกรรมกระบวนการจัดซื้อที่ไมกอใหเกิดมูลคา แนวคิดน้ีมุงลดการเกิด 3M หลักซึ่ง ประกอบไปดวย Muda Mura และ Muri (Sehgal, 201) ซง่ึ มีรายละเอยี ดดังน้ี การลดความสูญเปลา (Muda) คือ การลดความสูญเปลาของกิจกรรมกระบวนการจัดซ้ือที่ไม กอใหเกิดมูลคา ซ่ึงมีการสรุปความสูญเปลาไดตามแนวคิด Waste 7ประการ ของบริษัท โตโยตา มา ประยกุ ตใชกับการจดั ซอื้ จดั หา ดังน้ี - ลดความสูญเปลาที่เกิดจากการจัดซื้อจดั หาเกนิ กวาความตองการของผูใช - ลดความสญู เปลาที่เกิดจากการรองานในกระบวนการจัดซื้อจัดหา - ลดความสญู เปลา ที่เกิดจากการเคลอ่ื นยา ยของกระบวนการจดั ซือ้ จัดหา - ลดความสูญเปลาทีเ่ กิดจากวิธกี ารจดั ซอื้ จดั หา - ลดความสญู เปลท่ีเกดิ จากการเก็บวัตถดุ บิ หรือสินคา ท่มี ากเกินไป - ลดความสญู เปลา ที่เกดิ จากการเคลอ่ื นไหวของผูทเี่ กี่ยวของของกระบวนการจัดซ้ือจัดหา - ลดความสญู เปลาที่เกดิ จากการจัดซ้อื จดั หาท่ีผดิ พลาด การลดความไมสม่ำเสมอ (Mura) คือ ความไมคงที่หรือไมสม่ำเสมอของการจัดการจัดซื้อจัดหาใน เรื่องปริมาณงาน วิธีการจัดซื้อจัดหา สงผลถึงประสิทธิภาพคุณภาพและการจัดซื้อ จัดหาวัตถุดิบท่ีไมเปน มาตรฐาน แนวคิดการจัดซ้ือจัดหาแบบลีน จึงควรลดการไมสม่ำเสมอของการจัดซ้ือจัดหาโดยมีมาตรฐานการ จดั ซอ้ื จดั หา และรกั ษามาตรฐานการจดั ซื้อจัดหาอยา งเครง ครดั การลดความบังคับการทำงาน (Muri) หมายถึง ความเต็มใจหรือการไมฝนทำในการดำเนินการ จัดซื้อจดั หา ซ่ึงทำใหเกิดผลกระทบตอประสิทธภิ าพของการจดั ซื้อจดั หาเชน การจัดซื้อจัดหาท่ีมีประสิทธิภาพ ควรมีการบริหารจัดการผูท่ีทำหนาท่ีจัดซื้อจัดหาและผูเก่ียวของอยางเหมาะสมในดานปริมาณงาน จำนวน ขน้ั ตอน และสอดคลอ งตอสมรรถนะของตัวบคุ คล เพอ่ื ใหงานจัดซอ้ื จัดหาเกดิ ประสทิ ธิภาพสงู สุด

บทท่ี 3 ระบบสารสนเทศกับการจัดซ้อื จัดหา 3.1 ระบบสารสนเทศในโซอ ุปทาน ในการจัดการโซอุปทานที่มีประสิทธิภาพมีความสำคัญอยางยิ่งในการจัดการการไหลของสินคา การเงิน การยอนกลับ และขอมูลสารสนเทศใหราบร่ืนตลอดโซอุปทาน จากที่เคยกลาวในบทท่ี 1 การจัดการ โซอุปทานน้ันมีองคประกอบหลักทั้งหมด 5 องคประกอบ ไดแกผูจัดหาผูผลิต ผูกระจาย สินคาหรือผูคาสง ผู ปลกี และลกู คา ซ่ึงแตละองคประกอบมีการบรหิ ารจัดการโลจิสติกสเพ่ือลดตน ทุนรวม และสรางความพึงพอใจ สูงสุดใหกับลูกคา เชน ผูจัดหามีการบริหารจัดการโลจิสติกสเพื่อลดตนรวมท้ังกระบวนการจัดหาวัตถุดิบเพื่อ จัดสงใหลูกคา (ผูผลิต) เพ่ือเพ่ิมประสิทธิภาพในการบริหารจัดการระหวางองคประกอบท่ีสำคัญจึงมีการ บรู ณาการองกประกอบการจัดการโลจิสติกสเปนโซอ ุปทาน มีการจดั การการไหลวัตถดุ ิบหรอื สินคต้งั แตผูจัดหา จนถึงลูกคารวมกัน มีการจัดการการไหลของการเงินจากลูกคายอนกลับมาผูจัดหา การไหลยอนกลับวัตถุดิบ หรือสินคาที่เกิดความเสียหาย บกพรอง หรือการจัดการนำกลับมาใชใหมจกลูกกอนกลับมาผูจัดหา และการ ไหลทว่ั ทงั้ โซอ ปุ ทานของขอ มูลสารสนเทศ การไหลของขอมูลสารสนเทศในการจัดการโซอุปทานที่มีการการไหลตลอดท้ังโซอุปทาน คือต้ังแตผู จัดหาไปยังลูกคาและจากลูกคายอนกลับมาผูจัดหาน้ัน แสดงใหเห็นวาการจัดการขอมูลสารสนเทศเปนสิ่ง สำคัญในการบริหารจัดกรตอบสนองความตองการท่ีถูกท่ี ถูกเวลา การบริหารจัดการโซอุปทานที่เพิ่มคุณคา ใหกับโซอุปทาน การจัดการตนทุนรวมขององคการ และการสรางความพึงพอใจสูงสุดตอลูกคา (Langley et al. 2009) เชน การใชการจัดการระบบสารสนเทศเพ่ือสงผานขอมูลความตองการทั่วทั้งโซอุปทานจากลูกคา มายังผูจัดหาเพ่ือการบริหารจัดการโซอุปทานต้ังผูจัดหาเพอื่ จัดสง สินคา จนถงึ มือลูกคาที่ตรงความตองการและ สรางความพึงพอใจสูงสุดลูกคา ในบทน้ีจะอธิบายในสวนของขอมูลและระบบสารสนเทศท่ีสำคัญของกิจกรรม การจัดซอ้ื จัดหาซ่ึงรายละเอียด ความหมายและความสำคญั ของระบบสารสนเทศดังนี้ 3.1.1 ความหมายของระบบสารสนเทศเพอื่ การจัดซ้อื จัดหา หมายถึง การจัดการสารสนเทศเชิงระบบโดยมีวัตถุประสงคเพ่ือสนับสนุนในการบริหารจัดการการ จัดหาเพื่อไดมาซ่ึงวัตถุดิบหรือสินกสงใหกับผูตองการใชอยางประสิทธิภาพมีการบริหารตนทุนรวมอยาง เหมาะสมและตรงความตองการลูกคาซึ่งประกอบไปดวยการจัดการฐานขอมูลการเชื่อมระบบขอมูล การ บริหารจัดการสง ผา นขอมูลเพอ่ื การจัดซ้อื จัดหา

19 3.1.2 ความสำคญั ของระบบสารสนเทศเพ่ือการจัดซ้ือจดั หา 1. ระบบสารสนเทศเพ่ือการจัดซ้ือจัดหา ชวยใหมีระบบกระบวนจัดซ้ือที่ดีในการควบคุมปริมาณที่ แมนยำในการจัดการวัตถุดิบหรือสินคงคลังในองคกร เพื่อตอบสนองความตองการของลูกคาที่ถูกตองเละ แมนยำ 2. ระบบเอกสารสารสนเทศเพื่อการจดั ซื้อจดั หา ชว ยจัดการเอกสารท่ีเกี่ยวของของกระบวนการจดั ซ้ือ เชน ใบระบุความตองการซ้ือ ใบสั่งซื้อ ใบเสนอราคาเปนตน ซึ่งในท้ังระบบขององคกรมีจำนวนมากและ หลากหลาย ระบบสารสนเทศชวยจัดการใหเปน ระเบียบเละถูกตอ งมากขน้ึ 3. การรายงานผบู ริหาร ระบบสารสนเทศเพ่อื การจัดซ้ือจดั หาชวยคน รายงานสรปุ ตา งๆ ท่ีฝายจัดซ้ือมี ความสะดวก รวดเร็ว ในการจัดสงขอมูลใหฝายบริหาร รวมถึงสนับสนุนการเขาถึงขอมูลของฝายบริหารท่ี รวดเร็วขนึ้ 4. ระบบสารสนเทศชวยสนับสนุนระบบการชำระเงินของวัตถุดิบหรือสินคา ทำการดำเนินการจัดซื้อ จดั หาใหส ะดวกรวดเร็วขน้ึ เชน การตรวจรับของ การจัดการคน ธุรกรรมทางการเงนิ ตางๆ เปนตน 5. การตดิ ตามและประเมนิ ผลการจดั ซอ้ื จัดหา ระบบสารสนเทศอำนวยความสะดวกดา นการแสดงผล ขอมูล และสถานะของกระบวนการจัดหาแบบทันเวลา รวมถึงมีระบบจัดการดานการประเมินผูจัดหา ซึ่งเปน ขอ มูลสนบั สนนุ การตดั สนิ ใจซ้อื ของผูจัดหาในครง้ั ตอไป 3.1.3 การจดั การระบบสารสนเทศในโซอุปทาน การตดั สินใจเชิงกลยทุ ธ ระดับหนาที่น้ีคือหนาที่การกำหนดนโยบายและการตัดสินใจเชิงกลยุทธหรือการตัดสินใจใน เรื่องการกำหนดพันธกิจ วิสัยทัศน นโยบายหลักๆโดยรวมทั้งหมดขององคกรการกำหนดกลยุทธและ การตดั สินใจเรื่องการสรางความไดเปรียบเชงิ เขง ขนั ของคแู บงตา งๆ เปนตน การวางแผนการจัดการโซอปุ ทาน ระดับหนาที่น้ี คือ หนาที่ในระดับความสำคัญรองมาจากการตัดสินใจเชิงกลยุทธ ซ่ึงจะเปน การจัดการวางแผนจัดการผูเก่ียวของโดยมององครวมขององคกร ดำเนินการวางแผน การ ประสานงานเละรว มมอื ระหวา งองคก ร ผูจ ัดหา ผคู า สง ผูคา ปลีก และลูกคาเปน ตน การตดั สนิ ใจเชงิ ยทุ ธวธิ ี ระดับหนาท่ีนี้ คือ การจัดการดำเนินการท่ีมีการดำเนินการตดั สินใจเละปฏิบัตสิ อดคลองตาม การตัดสินใจชิงกลยุทธและการวางแผนการจัดกรโซอุปทาน มืวัตถุประสงคเพ่ือการดำเนินการ

20 ตัดสินใจวางโครงสรางการปฏิบัติการเชิงยุทธวิธีตามการตัดสินใจเชิงกลยุทธ เพื่อบรรลุวัตถุประสงค ขององคกร การตดั สินใจเชงิ ปฏบิ ตั กิ าร ระดับหนาที่นี้ คือ การดำเนินการตัดสินใจในระดับตนท่ีเปนเรื่องเก่ียวกับการปฏิบัติการท่ี สอดคลองกับการตัดสินใจการตัดสินใจเชิงกลยุทธ การวางแผนการจัดการโซอุปทาน และการ ตดั สนิ ใจเชงิ ยุทธวธิ ี การตดั สนิ ใจนจี้ ะเก่ียวกับการตดั สินใจคนการปฏบิ ตั ิงานของคนงานในองคก ร การจัดการการจดั หาในโซอ ุปทาน Procurement Management in Supply Chain 129 การดำเนินการปฏิบตั กิ าร ระดับหนาที่นี้ คือ หนท่ีของผูปฏิบัติงานหรือคนงานที่คำเนินการทำงาน ซึ่งเปนระดับหนาท่ี ของผูท ำงานตามหนาท่ีทไี่ ดรบั มอบหมาย โดยกำหนดจากผทู ี่ทำหนตดั สนิ ใจเชิงปฏบิ ัติการ นอกจากนี้ มกี ารแบงตามระบบการจัดการ ประกอบดวย ระบบการจดั การผจู ัดหา หมายถงึ การจัดการประสานงาน และความรวมมอื ระหวางผูจัดหา กับผูผลิตมีการกำหนดความตองการวัตถุดิบการจัดสง ระบบการบริหารรวมกัน มีการสงผานขอมูล ระหวา งกันที่ทนั เวลา ระบบการจัดการผูผลิต หมายถึง การจัดการประสานงานของขอมูลที่เกี่ยวของกับ กระบวนการผลิตสินค้ำเพ่ือตอบสนองความตองการลูกคา การใชทรัพยากรองคกรท่ีเกิดประโยชน สูงสดุ การบริหารจดั การการผลติ เละรายงานผลทมี่ ีประสิทธิภาพ ระบบการจัดการลูกคา หมายถึง การจัดการขอมูลคำสั่งซื้อและสัมพันธกับลูกคาการจัดการ สรางความพึงพอใจ การบริการหลังขายและการรักษาฐานลูกคาที่ดี เปนระบบการบริหารจัดการ ตอบสนองความตอ งการลูกคาทมี่ ปี ระสิทธิภาพ จากการพิจารณาจากรูป 6.2 ระบบสารสนเทศท่ีสำคัญในกิจกรรมการจัดซ้ือจัดหา ไดแก SRM DSS ERP ซ่ึงเปน ระบบสารสนเทศในการเชือ่ มโยงระหวางผจู ัดหากบั ผูผลิตท่ีสำคัญ 3.2 ระบบสารสนเทศกับการจดั ซอ้ื จัดหา ปจ จุบันเอกสารในการจดั ซอื้ ตางๆ กลายเปน เอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกสทง้ั หมด สง่ิ สำคัญในการดำเนนิ การ จัดซ้ือใหเกิดประสิทธิภาพ คือ การเชื่อมโขงขอมูลและการจัดการโซอุปทานใหเกิดประสิทธิภาพ ซึ่งสามารถ

21 สรุปกลยุทธการเชื่อมโยงระบบสารสนเทศกับการจัดการจัดซื้อจัดหาและโซอุปทานท่ีนิยมใชในปจจุบันได 3 กลยุทธ ดังตอ ไปนี้ 1. การตอบสนองลูกคา อยา งรวดเร็ว ตอ งอาศัยการประสานงานระหวางบริษัทเละคูคาท่ีมีระบบการแลกเปล่ียนขอมลู ระหวางผซู ้ือ รานคา พนักงานจัดสงผูใหบริการการขนสงและผูสงสินคา ดวยการใช EDI ผสมผสานกับการให รหัสสินคา การอานรหัสสินคา ณ จุดขายโดยใชเคร่ืองสแกนเปนองกประกอบสำคัญในการสราง วิธกี ารเชิงกลยุทธของการสนองลูกคา โดยเร็วนั้นใหเ กดิ ขน้ึ 2. ระบบทันเวลาพอดี หลายกิจการไดนำ EDI มาใชเพ่ือเพิ่มประสิทธิภาพของระบบการวางแผนความตองการ วัตถุดิบหรือสินค้ำ และระบบการควบคุมวัตถุดิบหรือสนิ คาใหทันเวลาพอดี การเชอ่ื มโยงขอมูลกับผูสง วัตถุดิบและพรอมกับการเชื่อมโยงของลูก ทำใหบริษัทผูจัดหาสามารถท่ีจะตอบสนองไดแบบทันเวลา พอดี 3. การตอบสนองความตองการของผบู ริโภคอยางมปี ระสิทธภิ าพ ถูกนำมาใชเพ่ือขจัดตนทุนที่ไมจำเปนในกระบวนการโซอุปทาน และเพื่อการจัดซื้อจัดหาที่มี ประสิทธิภาพ กรอบแนวความคิดน้ีมีพ้ืนฐานอยูบนแนวความคิดในการพัฒนา 3 ดานหลัก คือ การ จัดการอุปทาน, การจัดการอุปสงค, และการประยุกตใชเทคโนโลยีเพื่อเสริมการจัดการใหมี ประสทิ ธภิ าพ ดังนี้ การจัดการอปุ ทาน คือการบริหารจัดการตั้งแตการจัดหาจนถึงการผลิตสินคาสำเร็จรูปใหเกิดประสิทธิภาพ โดย การเช่ือมโยงผูเกี่ยวของในโซอุปทาน และควบคุมการเคลื่อนยายสินคาท่ีสรางความพึงพอใจใหแก ลกู คา สงู สดุ และมตี น ทุนรวมตำ่ ท่สี ุด การจัดการอปุ สงค คือ การบริหารจัดการความตองการลูกคาใหเกิดประสิทธิภาพ โดยการเชื่อมโยงความ ตอ งการกบั การตอบสนองท่ถี ูกตอง และสรา งความพงึ พอใจใหแกล กู คาสูงสุด การประยุกตใ ชเทคโนโลยีเพอ่ื เสริมการจัดการใหมีประสิทธภิ าพ คือ การบริหารจัดการเช่ือมโขงเพ่ือเพ่ิมประสิทธิภาพในโซอุปทานโดยการประยุกตใช เทคโนโลยสี ารสนเทศในบทนจ้ี ะมงุ นำเสนอ ERP SRM เทคโนโลยี EDI Barcode QR code RFID

22 3.3 ระบบวางแผนการใชท รัพยากรใหเ กิดประโยชนส ูงสุด การวางแผนการใชทรัพยากรในองคกรใหเกิดประโยชนสูงสุดเรียกวาการวางการใชทรัพยากร (Enterprise Resource Planning: ERP) คือ ระบบการบริหารทรัพยากรเพ่ือวางแผนและจัดสรรการใช ทรัพยากรใหเกิดประโยชนสูงสุดทั่วท้ังองคกร ดังน้ัน ERP จึงเปนเคร่ืองมือท่ีนำมาใชในการบริหารจัดการ องคกรธุรกิจเพ่ือแกปญหาการใชทรัพยากรท่ีมีประสิทธิภาพภายในองคกรและสนับสนุนการวางแผนการ บริหารจดั การทรัพยากรขององคก รโดยรวมไดอยา งมปี ระสทิ ธิภาพและประสิทธิผล ขอดีของ ERP จะชวยรวบรวมขอมูลไวในฐานขอมูลเดียวกัน และมีการใชขอมูลรวมกันท่ัวท้ังองคกร ซึ่งองคกรสามารถลดปญหาความซ้ำซอนของขอมูล ลดการดูแลรักษาระบบ ลดความผิดพลาดของขอมูลและ จัดระบบการจดั เก็บขอ มูลตางๆ ในปจจุบัน ERP ไดพ ัฒนาในรปู แบบโปรแกรมสำเร็จรูปตางๆ ซ่งึ ปน ซอฟตแ วร ประยุกตท มี่ ีมาตรฐานทำงาน ซ่ึงการใชจะตองมีการตดิ ตงั้ และผใู ชง านตองมีทกั ษะ ความรูความเขาใจในการใช เพอ่ื ประสิทธภิ าพของการจัดการของระบบ ERP ทด่ี ี สวนขอจำกัดของระบบ ERP คือ ตนทุนคาโปรแกรม คาติดตั้ง และการพัฒนาทักษะการใชของ ผใู ชง านในองคกรทมี่ ีคาใชจ ายคอนขางสูง รวมถึงขนาดขององคกรและความเหมาะสมขององคกรธุรกิจกับการ เลือกใชโปรแกรม ERP ซึ่งมีผลตอตนทุนคาโปรแกรมเละองคกรโดยตรง ไดแก ตัวอยางการใชโปรแกรม ERP ตามการพิจารณาขนาดองคกร องคกรขนาดใหญ จะใชโปรแกรม SAP, Oracle Application, องคกรขนาด กลาง จะใชโปรแกรม Navision, PeopleSoft, MySAP และองคกรขนาดเล็กจะใชโปรแกรม JDE หรือ ERP ภายในประเทศ (Benton, 20 14; Hofmann, et al. 2014) เปนตน สวนงานของการดำเนินงานขององคกรท่ีนำมาพัฒนาระบบ ERP ประกอบไปดวย 5 สวนท่ีสำคัญ ดัง ภาพท่ี 6.3 ระบบการวางแผนการใชทรพั ยากร ซึ่งประกอบไปดวย -ระบบการจดั การทางการเงิน (Financial Management) -ระบบการจัดการวางแผนการวัตถดุ ิบ (Material Resource Planning: MRP) -ระบบการจัดการทรัพยากรมนุษย (Human Resource Management: HRM) -ระบบการจดั การลกู คา สัมพันธ (Customer Relationship Management: CRM) -ระบบการจดั การโซอปุ ทาน (Supply Chain Management: SCM) 3.4 ระบบสารสนเทศกับการจดั การในโซอุปทาน การจัดการระบบสารสนเทศเปนส่งิ สำคัญที่องคก รธุรกิจใชในการเพ่ิมประสิทธิภาพ ลดเวลาการจัดซ้ือ และประสานงานในโซอุปทาน จงึ ทำใหองคกรตางๆ หันมาพัฒนาระบบสารสนเทศและใชก ารเลกเปลีย่ นขอมูล

23 ทางอิเล็กทรอนิกสละเทคโนโลยีเพื่อสนับสนุนการจัดซื้ออยางแพรหลาย แตการใชดังกลาว องคกรควร พิจารณาถึงความเหมาะสมและวตั ถปุ ระสงคการใชเพ่ือบรรลเุ ปาหมายสูงสุดขององคกร การจัดซอ้ื เปนกจิ กรรมท่เี ก่ยี วของกบั ทกุ ๆ ฝา ยในองคกร ทำใหตองมีการประสานงานในความตองการ ท่ีของแตละฝาย ในปจจุบันมีการใชการแลกเปลี่ยนขอมูลทางอิเล็กทรอนิกสและเทคโนโลยีเพ่ือสนับสนุนการ จดั ซ้อื ดังนี้ 3.4.1 ระบบแลกเปลย่ี นขอมลู อินเตอรเนต็ (Electronic Data Interchange: EDI) เปนการแลกเปลี่ยนขอมูลท่ีมีโครงสรางระหวางคอมพิวเตอรเพื่อการประมวลผลอัตโนมัติ การ ดำเนินการของ EDI เปนระบบการจัดการในการสงผานขอมูลและแลกเปล่ียนเอกสารระหวางกัน โดยกำหนด โครงสรางขอมูลใหเปนระเบียบแบบแผนอยางเดียวกัน ซึ่งจะทำใหธุรกิจสามารถเลกเปล่ียนขอมูลกันไดโดย อัตโนมัตผิ านระบบคอมพิวเตอร EDI ยังเปนขอกำหนดวิธีการท่ีทำใหเกิดการแลกเปลี่ยนขอมูลระหวางองคกรท่ีใชคอมพิวเตอรตาง ระบบกัน มาตรฐานใหญๆ ท่ีนิยมใชกันอยูมี 2 มาตรฐานดวยกันคือ มาตรฐานของอเมริกา ANS ASCX- 12 และมาตรฐานสากล UN/EDIFACT หลักการทำงานเบอื้ งตน ของระบบ EDI เปนหลักการแลกเปลี่ยนขอมูลระหวางกันขององคกร (Company) และหุนสวนทางธุรกิจ (Partner) ผานระบบการจัดการขอมูลรวมกันทางอิเล็กทรอนิกส EDI ขององคกรและหุนสวนทางการคาจะมีการ ประมวลผลไปที่ ฐานขอมูล (Data base) และไปท่ีโปรแกรม (Application) ในการเสดงผลระหวางกันผาน หนาจอคอมพิวเตอร (Bowersox et al, 2013) ซ่ึงสามารถสรุป ดังภาพ 6.5 หลักการทำงานเบื้องตนของ ระบบ EDI ประโยชนโดยของระบบ EDI ระบบ ED ถูกนำมาประยุกตใชเพ่ือการสรางความไดเปรียบเชิงบงขันขององคกรธุรกิจมีประโยชนท้ัง ทางตรงและทางออ มดงั นี้ ประโยชนทางตรง ไดแก การลดคาใชจา ยเกย่ี วกับการอกสาร เพิ่มประสิทธิภาพดานความถูกตอ งของ ขอมูล การประมวลผลอกสาร การจัดก็บอกสาร และการสงเอกสารไปยังผูที่เกี่ยวของท้ังภายในและภายนอก องกก ร ประโยชนทางออม เพ่ิมประสิทธิภาพในกระบานการจัดกรองคกรธุรกิจ ซ่ึงเกิดจากการประสนงาน ขอมูลการจัดการรวมกันที่มีประสิริภาพเชน การถดจำนวนสินคาคงคลัง พัฒนาความสัมพันธทางธุรกิจ การพฒั นาการบรกิ ารลกู คา เปน ตน

24 3.4.2 บารโ คดและควิ อารโ คด บารโคด (Barcode) หรือรหัสแทง คือ การแทนขอมูลที่เปนรหัสเลขฐานสอง (Binary codes) ในรปู แบบของแถบสดี ำและขาวท่ีมีความกวางของแถบที่ตา งกนั ขนึ้ อยูกับตวั เลขทก่ี ำกับอยู ขา งลา ง การอานขอ มลู จะอาศยั หลกั การสะทอนแสง เพ่อื อานขอ มูลเขเก็บในคอมพิวเตอรโดยตรงไม ตองผา นการกดปุมทีเ่ ปน พมิ พ (สภาอุตสาหกรรมแหง ประเทศไทย, 2560) องคป ระกอบของบารโ คด จะประกอบไปดวย 3 สวนหลักดงั ภาพที่ 3.1 1. สวนลายเสนซ่ึงเปนลายเสนสีขาว (โปรงใส) และสีดำ มีขนาดความกวางของลายเสน ตามมาตรฐานแตละชนดิ ของบารโ คด 2. สว นขอ มลู ตัวอักษร เปน สวนทแ่ี สดงความหมายของขอมลู ลายสนสำหรบั ใหอ า นเขา ใจได 3. สว นแถบวาง เปน สวนที่เคร่ืองอานบารโคด ใชกำหนดขอบเขตของบารโคดและกำหนดคา ใหกบั สีขาว (ความเขม ของการสะทอนแสงในสีของพ้ืนผิวแตล ะชนิดท่ีใชแทนสีขาว) โดยแตละเสน จะมี ความยาวเทากันเรียงตามลำดับในแนวนอนจากซายไปขวาซ่ึงเปนประโยชนตอเครื่องอานบารโคดใน การอา นขอ มลู ท่บี นั ทึกไว ภาพท่ี 3.1 องคประกอบบารโคด (ดดั แปลงมาจาก: สภาอุตสาหกรรมแหง ประเทศไทย, 2560) หลกั การทำงนของเคร่อื งอา นบารโ คด 1. เคร่ืองอาน (Reader) เปนเครื่องอานฉายแสงลงบนแทงบารโคด ภายในเครื่อง อานบารโ คด จะฉายแสงลงบนแทงบารโ คด และอา นผา นแทง บารโ คด 2. รับแสงทีส่ ะทอนกลับมาจากตัวบารโ คด เม่ือเครือ่ งอานทำการอานบารโคด จะใช หลักการสะทอนเสงกลบั มาที่ตัวรบั แสง 3. เปลี่ยนปริมาณแสงท่ีสะทอนกลับมาใหเปนสัญญาณไฟฟา ภายในเคร่ืองอาน บารโ คดจะมอี ุปกรณเ ปลยี่ นปริมาณแสง ที่สะทอนกลบั มาใหเ ปนสญั ญาณทางไฟฟา 4. เปล่ียนสัญญาณไฟฟาใหเปนขอมูลท่ีนำไปใชงานได สัญญาณไฟฟาจะไป เปรียบเทียบกับตารางบารโคดท่ีตัวถอดรหัส (Decoder) และเปลี่ยนใหเปนขอมูลท่ีสามารถ นำไปใชงานได

25 ประเภทของบารโ คด โคดภายใน (Internal Code) เปนบารโดท่ีทำขน้ึ ใชเ องในองคกรตางๆ ไมสามารถ นำออกไปใชภ ายนอกได โคดมาตรฐานสากล (Standard Code) เปนบารโคดที่เปนท่ีรูจักและนิยมใชกัน อยางแพรหลายทั่วโลก มี 2 ระบบ คือ ระบบ EAN (European Article Numbering) และ ระบบ UPC (Universal Product Code) สำหรับบารโคดในประเทศไทยเร่ิมนำมาใช โดยมีสถาบันสัญลักษณรหัสแทงไทย (Thai Article Numbering Council) หรือ TANC เปนองคกรตัวแทน ENภายใตการดูแล ของสภาอุตสาหกรรมแหง ประเทศไทย ทั้งน้ี ระบบ EAN ที่ประเทศไทยใชนั้นจะมีลักษณะเปนเลขชุด 13 หลัก ซึ่งมี ความหมายดงั นี้ 885 ตัวเลข 3 หลักแรก คอื รหสั ของประเทศไทย xxxx ตัวเลข 4ตวั ถัดมาเปน รหสั โรงงานทผ่ี ลติ หรือรหัสสมาชิก xxxxx 5 ตวั ถัดมา เปน รหัสสินคา x ตัวเลขหลักสุดทายเปนตัวเลขตรวจสอบ เลข 12 หลักขางหนาวากำหนดถูกตอง หรือไม จากน้ันไดมีการพฒั นานำขอเสียตา งๆของบารโคดแบบแถบ มาปรับปรุงการทำงานของระบบ เทคโนโลยีสารสนเทศ จนมเี ทคโนโลยี ทเ่ี รียกวา บารโ คดสองมติ ิ คิวอารโคด เปน ลักษณะสัญลกั ษณส ่ีเหล่ียม ท่ีพัฒนามาจากบารโคดรหัสแทง โดยเรียกวา บารโคด 2 มิติ หรือ QR code มีคุณสมบัติของเปนสัญลักษณแทนขอมูลตางๆ ท่ีมีการตอบสนองที่รวดเร็วซึ่งสวน ใหญจ ะนำมาใชก บั สินคา สื่อโฆษณาตา งๆ เพ่ือใหข อ มูลเพิ่มเตมิ โดยมีลักษณะภายนอกแสดงดังภาพท่ี 6.7 (สภาอตุ สาหกรรมแหง ประเทศไทย, 2560) ภาพท่ี 3.2 คิวอารโคด (ดดั แปลงมาจาก: สภาอตุ สาหกรรมแหงประเทศไทย, 2560)

26 หลักการทำงานเบอื้ งตน ของ QR code การปรับปรุงมาจากบารโคด รหัสแทง หรือ Bar Code 1 มิติ ซึ่ง Bar code แบบนี้จะมี สัญลักษณแบบแทงที่มีความหนาบางเตกตางกัน บรรจุขอมูลที่ตางกันไมเกิน 20 ตัวอักษร เปนการ เรียกขอมูลจากฐานขอมูลอีกตอหนึ่ง สวนดาน Bar ode 2 มิติ มีการเพิ่มแนวนอนเขามา ทำใหบรรจุ ขอมูลเพ่ิมข้ึนเปน 4000 ตัวอักษร หรือ 200 เทาของบารโคด รหัสแทง และยังสามารถใชภาษาได หลายภาษา (สภาอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย, 2560) หลักการทำงานมีความคลายคลึงกันกับบารโคดรหัสแทงแตการอานขอมูล จะใชอุปกรณที่ สะดวกกวา ในการอานและถอดรหสั เชน เครอ่ื งอา นแบบ CD และผานกลองในมอื ถือเปนตน 3.5.3 คลนื่ ความถี่วทิ ยุ (Radio Frequency Identification: RFID) RFID มีลักษณะเปนปายอิเล็กทรอนิกส (RFID Tag) ดังภาพที่ 3.3 ที่สามารถอานขอมูลผาน คล่ืนวิทยุจากการบันทึกขอมูลท่ีติดอยูกับปาย ซ่ึงนำไปฝงไวในหรือติดอยูกับวัตถุตาง ๆ สามารถ ตดิ ตามขอมูลตางๆ ของวตั ถุ โดยไมจำเปนตองผา นการสัมผสั แตทำงานโดยใชเคร่ืองอานท่ีสือ่ สารกับ ปา ยดวยคลน่ื วทิ ยุ ภาพท่ี 3.3 ปายอิเลก็ ทรอนิกส (RFID Tag) (ดดั แปลงมาจาก: สภาอุตสาหกรรมแหง ประเทศไทย, 2560) อยา งไรกต็ ามสว นหนงึ่ RFID เปนระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศทีพ่ ฒั นาขึ้นมาจากจดุ ดอยตางๆ ของเทคโนโลยีทมี่ มี ากอ น ซึ่งอาจกลาวไดวา เทคโนโลยี RFID มขี อไดเปรยี บเหนือกวา ระบบบารโคด ดงั น้ี - มคี วามละเอียด และสามารถบรรจุขอ มูลไดมากกวา - ความเร็วในการอานขอ มูลจากแถบปาย RFID เร็วกวา - สามารถอา นขอมูลไดพรอมกันหลาย ๆ แถบ RFID - ขอ มลู ไปยังเคร่ืองรับไดโดยไมจำเปนตอ งสัมผสั หรอื เห็น - สามารถเขียนทบั ขอมลู ได - ปอ งกนั ปญหาการอานขอมูลซ้ำ

27 - ยากตอการปลอมแปลงเละลอกเลยี นแบบ ความปลอดภัยสงู - ทุนทานตอสภาพความเปย กข้นึ แรงส่นั สะเทือน การกระทบกระแทกไดด ี องคประกอบ RFID องคป ระกอบในระบบ RFID จะมหี ลักๆ อยู2 สวนดว ยกนั (สภาอุตสาหกรรมแหง ประเทศ ไทย 2560) คือ 1) ปาย RFID (Transponder: Tag) ปาย RFID นี้ จะทำหนาที่สงสัญญาณหรือขอมูลที่บันทึกอยูในปายตอบสนองไปที่ตัวอาน ขอมูล โดยอาศัยชองความถี่วิทยุผานอากาศ โครงสรางภายในปายประกอบดวย2 สวนใหญ ๆ ไดแก สวนของไอซแี ละสวนของขดลวด 2) ตัวอาน (Reader) ตัวอานขอมูลมีหนาที่สำคัญคือ การรับ-สงขอมูลมาจากปายแลวทำการตรวจสอบความถูกตองของ ขอ มูล ถอดรหัสสญั ญาณขอมูลทีไ่ ดรับ จากนนั้ มกี ารสงสัญญาณ ถอดรหัสสัญญาณที่ได และทำหนาทต่ี ิดตอกับ คอมพิวเตอรเพื่อนำขอมูลผานเขาสูกระบวนกรตอไป นอกจากน้ีตัวอานขอมูลยังชวยปองกันการอานขอมูลซ้ำ หลักการทำงานสรุปไดด งั ภาพท่ี 3.4 จากภาพท่ี 3.4 ตัวอานขอมูลของปาย RFID จะมีการทำงานตลอดเวลาเพ่ือตรวจจับปาย RFID ท่ีเขา มาในบริเวณสนามแมเหล็ก มีสายอากาศคอยเหนี่ยวนำคลื่นมาเหล็กไฟฟา เม่ือปาย RFID ในสนามแมเหล็ก ไฟฟาเกิดการเหน่ียวนำระหวางตัวอานและปาย RFID โดยตัวอานจะรับขอมูลจากปาย RFID และสงขอมูลไป ยังฐานขอ มูลเพ่อื ประมวลผลขอ มูลตางๆที่บันทึกอยูในปา ย RFID ออกมาเมื่อผูใชต องการใชข อมูล หลักการทำงานเบ้อื งตนของ RFID ภาพท่ี 3.4 หลกั การทำงานเบื้องตน ของ RFID (ดัดแปลงมาจาก: สภาอุตสาหกรรมแหง ประเทศไทย, 2560)

บทท่ี 4 การจัดการการพยากรณในงานจัดซื้อ 4.1 การวางแผนความตองการจดั ซอ้ื ในบทน้ีมุงเสนอในการวางแผนความตองการจัดซ้ือของวัตถุดิบหรือสินคาเพื่อสนับสนุนกระบวนการ ผลิตและระบบโซอุปทานใหดำเนินไปอยางมีประสิทธิภาพ การวางแผนมีเคร่ืองมือท่ีสำคัญในการวิเคราะห ขอมูล คือการพยากรณ ซึ่งเปนการนำขอมูลความตองการในอดีตที่มีการเก็บไวอยางเปนระบบมาทำการ คำนวณ และวิเคราะหขอมูลความตองการในอนาคต เพ่ือประสิทธิภาพในการบริหารจัดการความตองการที่ดี และประสิทธิภาพในการคำนวณท่ีถูกตอง ควรพิจารณาวางเผนความตองการ ตามข้ันตอนและรายละเอียด หลกั ดงั น้ี ภาพที่ 4.1 การพจิ ารณาวางแผนความตอ งการ ภาพท่ี 4.1 การพิจารณาวางแผนความตองการ (ทม่ี า: ธัญภสั เมอื งปน , 2560) 4.1.1 พิจารณาวัตถุประสงค ปจจัยตางๆ ขององคกร ในการพยากรณส่ิงที่สำคัญอันดับแรกคือ การพิจารณาวัตถุประสงคปจจัยตางๆ ของการ จัดซ้ือขององคกร และขอมูลในอดีตของเร่ืองที่จะพยากรณ เพ่ือการวางแผนความตองการจัดซ้ือที่ดี ควรคำนึงขอมูลหลักๆ ที่สำคัญขององคกร รวมถึงปจจัยการธุรกิจทั้งกายในภายนอกองคกรอยาง รอบคอบ และพจิ ารณาเตรียมในสว นของขอมลู ท่เี กย่ี วของในการพยากรณเพ่ือวางแผนจัดซ้ือ 4.1.2 เลือกประเภทของการพยากรณท่ีเหมาะสม เปนการนำขอมูลเร่ืองที่จะพยากรณมาพิจารณาถึงลักษณะขอมูลการจัดซ้ือ เพ่ือเลือก ประเภทการพยากรณท เ่ี หมาะสมกบั ขอมลู การจัดซ้อื

29 4.1.3 เลือกวธิ กี ารพยากรณที่เหมาะสม เมอื่ เลอื กประเภทการพยากรณเปน ท่ีเรยี บรอยแลว จึงควรพจิ ารณาเลือกวิธีการพยากรณเพื่อ การจัดซื้อที่เหมาะสมตอไป เนื่องจากการพยากรณแตละประเภทมีหลายวิธี ทั้งนี้ควรพิจารณาจาก ลกั ษณะขอมลู ในอดีตเปนสำคัญ และเลือกวิธพี ยากรณการจดั ซ้อื ทเี่ หมาะสม 4.1.4 พิจารณาขอจำกดั ตา งๆ ของวธิ กี ารพยากรณทใ่ี ช ในวิธีการพยากรณตางๆ จะมีขอจำกัดที่แตกตางกันไป เมื่อเลือกวิธีการพยากรณท่ีเหมะสม เพ่ือการจัดซ้ือเรียบรอยแลว ควรศึกษาถึงขอจำกัดของวิธีท่ีใชเพ่ือจัดทำแผนรองรับการแกไขปญหา ในกรณเี กดิ ความผิดพลาดหรอื เหตุการณที่ไมค าดคดิ 4.2 ประเภทของการพยากรณ การพยากรณสามารถแบงตามลักษณะวิธีการพยากรณได 2 ประเภท ดังภาพที่ 4.2 ประเภทการ พยากรณ (สุปญญา ไชยชาญ. 2553) ภาพท่ี 4.2 ประเภทการพยากรณ (ท่ีมา: สปุ ญ ญา ไชยชาญ, 2553) 4.2.1 การพยากรณเ ชิงคุณภาพ (Qualitative forecasting) คือ การนำขอมูลในอดีตเพื่อคาดคะเนเร่ืองตางๆในอนาคต กรณีเร่ืองนั้นๆที่ไมสามารถเก็บ รวบรวมขอมูลเปนตัวเลขได หรือไมมีการเก็บขอมูลในเร่ืองน้ันๆ มากอน จึงมีความจำเปนตองใช วธิ ีการพยากรณเชงิ คณุ ภาพท่อี าศยั ความเชีย่ วชาญ ประสบการณ ความรตู รงๆ เปน ตน

30 การจัดการการจดั หาในโซอุปทาน Procurement Management in Supply Chain 77 4.2.2 การพยากรณเ ชิงปรมิ าณ (Quantitative forecasting) คือ การนำขอมูลในอดีตเพ่ือคาดคะเนอนาคตดวยการใชขอมูลท่ีมีลักษณะเปนตัวเลขและ วธิ กี ารใชหลกั เกณฑท างคณิตศาสตรตา งๆ การพยากรณเชิงปริมาณประกอบดว ย 2ตัวแบบหลัก ไดแ ก ตวั แบบอนุกรมเวลา (Time series model) และ ตัวแบบความสัมพันธ (Casual model) ในบทนจ้ี ะ นำเสนอในสวนของตัวแบบอนกุ รมเวลา (Time series model) ตัวแบบอนุกรมเวลา (Time series mode) คือ ตัวแบบการพยากรณที่ใชขอมูลตัวเลขใน อดีต เชน ยอดจัดซื้อ หรือยอดขาย มาคำนวณเพ่ือพยากรณขอมูลนั้นๆ ในอนาคต ซ่ึงมีหลายวิธี ใน บทนขี้ อนำเสนอ 4วิธี ไดแ ก วิธกี ารหาคาเฉล่ียเคล่อื นท่ี วธิ ีการหาคา เฉลยี่ เคล่อื นทถ่ี ว งน้ำหนัก วิธีปรับ ใหเรียบแบบเอกซโพเนนเชียล และวธิ กี ารพยากรณโ ดยใชแ นวโนม ตัวแบบความสัมพันธ (Casual model) คือ ตัวแบบการพยากรณที่ใชขอ มูลตัวเลขในอดีต เพอ่ื พยากรณขอมลู ในอนาคตเหมือนกัน ตางกันท่ีนำปจจัยอน่ื ที่เกย่ี วของมาพิจารณาในรปู ตัวแปรท่ีใช ในการพยากรณ ประกอบดวยตัวแปรตน (Dependent variable) ซึ่งเปนตัวแปรท่ีเปนขอมูลปจจัย หลักที่มีอิทธิพลตอการพยากรณ และตัวแปรตาม (independent variable) ซ่ึงเปนตัวแปรที่เปน ขอมลู ปจ จัยทีแ่ ปรผนั ตามตัวแปรตน ในบทนี้จะนำเสนอในสวนของประเกทการพยากรณเชิงปริมาณเบื้องตน และการวิธีการ พยากรณข องการวเิ คราะหอนกุ รมเวลาเทานน้ั 4.3 วธิ กี ารพยากรณแ ละการวิเคราะหอ นุกรมเวลา ตัวแบบอนุกรมเวลา (Time series model) มีท้ังหมด 4 วิธี ซึ่งเสดงความหมาย สูตรการคำนวณ การเปรผล และตัวอยา งการคำนวณ (สุทธมิ า ชำนาญเวช, 2556) ดงั ตอ ไปนี้ 4.3.1 วธิ ีการหาคา เฉลย่ี เคลือ่ นท่ี การใหความสำคัญการใชขอมูลอดีตเทๆกัน มีการคำนวณจากการนำขอมูลในอดีตตามเดือน ทตี่ อ งการมาเฉลย่ี กบั จำนวนการใชขอมลู ที n เดอื น คาเฉล่ยี เคลอ่ื นทีอ่ ยา งงาย= ∑ความตอ งการในชวงเวลากอนหนา ชว งเวลา n

31 n 4.3.2 วธิ ีกรหาคาเฉลย่ี เคลอ่ื นทถ่ี ว งน้ำหนัก การใหความสำคัญการใชขอมูลอดีตที่ใกลปจจุบันมากกวามีการกำหนดน้ำหนักของขอมูล โดยใหน้ำหนักขอ มลู ทใ่ี กลป จ จบุ ันมากสดุ ตามดว ยขอ มลู รองมาตามลำคับเชน ใหน ้ำหนักขอมูลเดอื นที่ ใกลปจจุบันเทากับ 4 เดือน รองมา 3, 2, และ 1 ตามลำดับ การคำนวณจะนำขอมูลในอดีตแตละ เดือนถว งน้ำหนกั และเฉลี่ยดวยคานำ้ หนกั รวม คาเฉลยี่ เคลอื่ นท่แี บบถว งน้ำหนัก = ∑ (คาถวงนำ้ หนักสำหรบั ชว งเวลา n) (คา ความตอ งการสำหรับชวงเวลา n) ∑ คาถวงน้ำหนักรวม 4.3.3 วิธปี รับใหเ รยี บแบบเอกซโพเนนเชยี ล จะใหความสำคัญในการใชขอมูลอดีตที่ใกลปจจุบันมากกวา มีลักษณะเปนการคำนวณที่ใช ความสำคญั ขอ มูลและการใหน ้ำหนกั ขอมูลแบบเอกซโพนนเชยี ล โดยนำคาคลาดเคลอื่ น หรือ α (มคี า ต้ังแต 0 ถึง 1 ) มาพิจารณากำหนดน้ำหนักขอมูลใกลปจจุบันมากสุดเทากับ 1 ซ่ึงคำนวณจากสมการ ดังนี้ โดยท่ี Ft F= Ft-1+α (At-1-Ft-1) Ft-1 = คา พยากรณข องชว งเวลา t At-1 = คาพยากรณข องชว งเวลา t-1 = คา ที่เกิดขึ้นจริงของชวงเวลา t-1 α = คาคงทป่ี รบั เรียบ 4.3.4 วิธกี ารพยากรณโดยใชแ นวโนม เปนวิธีการพยากรณท่ีเหมาะสำหรบั ขอมูลท่ีมลี ักษณะแนวโนมมีการพิจารณาตัวเปรอสิ ระตัว แปรตาม จดุ ตดั แกน ความชนั ของของเสนตรง เปน ตน ซึ่งการวเิ คราะหจะใชว ิธที างคณิตศาสตรด วย สมการแนวโนม ดงั นี้ กำหนดให a = จดุ ตัดเกน y

32 B = ความชนั ของเสน ตรง x = คาตวั แปรอิสระในที่นีค้ ือป Y =คา ตวั แปรตาม ในท่ีน้ีคือจำนวน หาคาความชันของเสน ตรงจุดตดั เกน y ไดโดยสมการตอ ไปนี้ ������������ = ∑ XY − n������������ ������������ ∑ X2 − ������������������������2 ������������ = ������������ − ������������������������ ������������ = ������������ + ������������������������ 4.4 การวิเคราะหคาความคลาดเคลือ่ นจากการพยากรณ การวิเคราะหคาความคลาดเคลื่อน เปนการวิเคราะหท่ีสำคัญสำหรับการพยากรณ เนื่องจาก การพยากรณด ว ยวิธีตา งๆ ยอมเกิดความคลาดเคลอื่ น จึงมคี วามจำเปน ในการศกึ ษาวเิ คราะหค าความ คลาดเคล่ือนจากขอมูลคาจริงกับคาการพยากรณ ซ่ึงวิธีหาคาคลาดเคล่ือนที่นิยมใช ไดแก Mean Absolute Deviation (MAD), Mean Squared Error(MSE), แ ล ะ Mean Absolute Percent Error (MAPE) โดยคาที่คำนวณไดจะมีการพิจารณาจากการที่คาจริงใกลเคียงกับคาพยากรณที่สุด หรือทำใหเกิดความคาดเคลื่อนนอยที่สุด ซ่ึงเปนคาท่ีเหมาะสมกับการใชพยากรณใหไดผลลัพธที่ แมน ยำ (คาความคลาดเคลื่อนท่ีนอ ย หมายถึง การพยากรณที่แมนยำ) (สทุ ธมิ า ชำนาญเวช, 2556; สุ ปญญา ไชยชาญ, 2553) สามารถทำการวดั ไดจากคา ตา งๆ ดังนี้ Mean Absolute Deviation (MAD) = ∑ (คาจรงิ – คา พยากรณ) n Mean Squared Error (MSE) = ∑ (คาจรงิ – คาพยากรณ)2 n Mean Absolute Percent Error (MAPE) = ∑ ((คาจรงิ –คา คจา รพิงยากรณ) x 100) n

บทท่ี 5 การจัดหาเชิงกลยุทธ 5.1 กลยทุ ธท างธรุ กจิ กลยุทธธุรกิจ หมายถึงแนวทางปฏิบัติหรือวิธีการดำเนินเพื่อบรรลุวัตถุประสงคขององคกรธุรกิจ โดย วัตถุประสงคหรือการบรรลุเปหมายขององคกรธุรกิจทั่วไปคือ การท่ีองคกรธุรกิจสามารถมีสวนครองตลาด สูงสุดในภาคองคกรธุรกิจของตนและพยายามที่จะขยายสวนแบงการตลาดเพ่ิมมากขึ้นดวยการสรางผลกำไร สูงสุดตอองคกร ในปจจุบันภายใตสภาวการณท่ีมีการแขงขันทางธุรกิจสูง องคกรธุรกิจตางๆไดมีการปรับแนว ทางการดำเนินธุรกิจในการบรรลุเปาหมายดวยการรักษาฐานลูกคาหรือสวนแบงการตลาดท่ีมีมูลคาสูงของตน ไวมุงพัฒนาอยางตอเน่ืองในการตอบสนองความตองการลูกคาใหเกิดความพึงพอใจสูงสุด (Cohen & Roussel, 2005) 5.1.1 ระดับกลยุทธขององคธุรกจิ องคกรธุรกิจสามารถเบงระดับกลยุทธหลัก ตามการจัดการกลยุทธได 3 ระดับ ไดแก กลยุทธระดับ องคกร กลยุทธระดบั ธุรกจิ และกลยทุ ธระดบั ปฏบิ ัตกิ าร ซ่ึงมีรายละเอยี ดดงั นี้ กลยุทธร ะดบั องคก ร (Corporate Strategy) เปนกลยุทธท ี่ถูกพัฒนาโดยผูบริหารระดบั สงู ขององคก รในการกำหนดแนวทางการดำเนนิ งาน ขององคกรโดยรวม วัตถุประสงคหลักหรือเปาหมายขององคกร การบรรลุเปาหมายเปนตน การ ดำเนินการจัดการกลยุทธระดับองคกรจะครอบคลุมการวิเคราะหอุตสาหกรรม การวิเคราะหคูแขง และผลการดำเนินงานของตนเองและคูแขงที่เหนือกวาเพ่ือท่ีจะกำหนดแนวทางการดำเนินงานให สอดคลองและชัดเจนในการบรรลุเปหมายแนวทางการดำเนินการกำหนดกลยุทธระดับองคกร โดยทวั่ ไป นิยมกำหนดกลยุทธเปน 3 สว น ไดแ ก สวนแรกคือ กลยุทธการเติบโต (Growth Strategies) ซึ่งเปนการกำหนดแนวทางการ ดำเนินธรุ กิจที่เกี่ยวกับการเจริญเตบิ โตขององคกร กรขยายตัวองคกร และการเพม่ิ สว นเบงขององคก ร เปนตน สวนที่สองคือ กลยุทธการคงตัว (Stability Strategies) ซึ่งเปนการกำหนดแนวทางการ ดำเนินธุรกิจที่เก่ียวกับการพิจารณาถึงการอ่ิมตัวของตลาด หรือการจัดการขององคกรมีความคงตัว การดำเนินการขององคกรธุรกิจเกิดการอมิ่ ตวั คงที่ ไมส ามารถยายสว นแบงการตลาดเพ่ิมไดจงึ จำเปน ตอ การกำหนดแนวทางทีง่ ดการลงทุนเพิ่ม และกำหนดแนวทางการเปลย่ี นแปลง

34 สวนสุดทายคือ กลยุทธการหดตัวกัน (Retrenchment Strategies) ซึ่งเปนการกำหนด แนวทางการดำเนินธุรกิจทเ่ี ก่ียวกับการพิจารณาทิศทางของตลาดทม่ี ีภาวะหดตัวลง ซ่ึงอาจเกิดปญหา สนิ คาทดแทน หรือสภาวการณแทนทีข่ องเทคโนโลยใี หม จึงควรตองมกี ารกำหนดแนวทางการเปล่ียน การดำเนนิ การที่ไมก อ ใหเ กดิ ผลกำไร หรือพจิ ารณายกเลิกดำเนนิ การ กลยุทธระดบั ธรุ กจิ (Business Strategy) เปนกลยุทธที่ถูกพัฒนาโดยผูบริหารระดับกลางขององคกรในการนำแนวทางการดำเนินงาน ขององคกรท่ีถูกกำหนดจากกลยุทธระดับองคกรมาดำเนินการกำหนดกลยุทธระดับหนวยธุรกิจท่ี พจิ ารณาถึงตวั สนิ คาหรือผลิตภัณฑของธุรกจิ เปนหลกั เพื่อกำหนดกลยทุ ธระดบั ธรุ กิจผา นการวางแนว ทางการบริหารจดั การหนวยธุรกิจ สินคา ตลาด ใหบรรลุเปหมายขององคกร โดยมี 3 กลยุทธหลักใน การบรหิ ารจดั การกลยุทธร ะดบั ธรุ กจิ ประกอบไปดว ย กลยุทธการเปนผูนำดานตนทุน (Cost-Leadership) ซ่ึงเปนการจัดการกำหนดการ ด ำ เนิ น ก า ร ข อ ง ธุ ร กิ จ ใ น ก า ร บ ริ ห า ร จั ด ก า ร ใ ห ต น ทุ น ข อ ง สิ น ค า ต อ ห น ว ย ท่ี ต่ ำ ก ว า คู แ ข ง ใ น ภาคอตุ สาหกรรม เพอ่ื ใชแ นวทางการจัดการธรุ กจิ คนผนู ำทางราคา กลยุทธการสรางความเตกตาง (Differentiation) ซึ่งเปนการขัดการกำหนดการ ดำเนินการของธุรกิจในการบริหารจัดการใหสินคาของธุรกิจเกิดความแตกตาง ไมสามารถ ลอกเลียนแบบได เพื่อใชแนวทางการจัดการธุรกิจคนการแขงบันในเรื่องความสามารถการตอบสนอง ความตองการลูกคาทเ่ี ตกตาง กลยุทธการมุงเนนลูกคาเฉพาะกลุม (Focus Strategy) ซึ่งเปนการจัดการกำหนดการ ดำเนินการของธุรกิจในการบริหารจัดการโดยมุงตอบสนองลูกคาเฉพาะกลุม เชน การตอบสนองตาม พฤติกรรมลูกคา การตอบสนองตามชวงอายุ หรือการตอบสนองตามกลุมภูมิภาคเปนตัน ซึ่งธุรกิจจะ ดำเนินการจัดการดวยการบูรณาการกลยุทธธุรกิจดานการสรางความแตกตางกับกลยุทธตนทุนเพ่ือ ครอบคลมุ สว นแบงการตลาดทง้ั หมดเฉพาะกลมุ กลยทุ ธร ะดับปฏบิ ตั ิการ (Functional Strategy) เปน กลยุทธท่ีถูกพัฒนาโดยผบู รหิ ารระดับตน หรอื ผูบริหารระดับปฏบิ ัตกิ ารขององคกรในการ นำแนวทางการดำเนินงานขององคกรท่ีถูกกำหนดจากกลยุทธระดับองคกร และระดับธุรกิจ มา ดำเนินการกำหนดกลยุทธป ฏบิ ัตกิ ารผลิต การตลาด การเงนิ การบริหารทรัพยากรมนษุ ย การวจิ ัยเละ

35 การพัฒนา เปนตน เพ่ือใหการปฏิบัติการของฝายปฏิบัติท่ีเกี่ยวของสอดคลองตอกลยุทธระดับธุรกิจ และระดบั องคกร และบรรลุเปาหมายขององคกร 5.2 กลยุทธกับการจัดซ้อื จดั หา การจัดซ้ือจัดหาเปนกิกรรมที่องคกรธุรกิจใหความสำคัญและกำหนดเปนกลยุทธหลักขององคกร ซึ่ง กลยุทธการจัดซ้ือจัดหามักเปนกลยุทธท่ีทางภาคอุตสาหกรรมใหความสำคัญเปนลำดับแรกรวมถึงการพัฒนา รว มกบั กลยุทธระดับองคก ร ดงั ภาพ 5.1 (Johnsen, T. E. Howard, M., & Miemezyk, J. (2014, 56) ภาพที่ 5.1 กรอบกลยุทธของวัตถุประสงคขององคก ร (ดัดแปลงมาจาก: Johnsen, T. E., Howard, M., & Miemczyk, J. (2014, 56)) จากภาพ 5.1 กรอบกลยุทธของวัตถุประสงคขององคกร พบวา กลยุทธระดับองคกร (Corporate strategy) มีความสัมพันธกับกลยุทธระดับธุรกิจ (business strategy) และมีความสัมพันธกับกลยุทธการ จัดซื้อจัดหา (purchasing and procurement strategy) ซึ่งประกอบไปดวยกลยุทธการจัดหา การ ประเมินผลภายในภายนอก โดยมีปจ จยั นำเขาท่ีสำคัญในการกำหนดกลยุทธ ไดแกป ระสิทธิภาพความสามารถ ของแหลงท่ีมาของวัตถุดิบหรือสินกานวัตกรรมความตองการของลูกคาและความคาดหวังของผูถือหุน ซึ่ง ทง้ั หมดนำมารว มพิจารณาในการกำหนดทศิ ทางกลยุทธระดับบริษัท เพื่อมุงลดตน ทนุ รวมขององคก ร จากขอมูลขางตน จะเห็นไดวากลยทุ ธการจัดซอ้ื จัดหาเปนกลยุทธระดับปฏิบัตกิ ารที่กำหนดแนวทาการ ปฏบิ ัติการจัดการการจัดซ้อื จดั หาท่มี าจากกลยทุ ธระดับธรุ กจิ และกลยุทธร ะดับองคกร ซึ่งมีแนวทางการจัดการ กลยุทธก ารจดั ซอ้ื จัดหาหลัก ดงั ข้ันตอนและรายละเอียดตอ ไปนี้

36 ในขั้นตอนชวงแรก คือ การวิเคราะหสภาพการจัดการการจัดซื้อจัดหาท้ังภายในและภายนอก ไดแก การใชการวิเคราะหปจจัยภายในภายนอกการจัดซ้ือจัดหาธุรกิจดวยเคร่ืองมือวิเคราะหทางธุรกิจ SWOT Analysis เพ่อื ทราบ สภาวการณป จจุบันของการจัดการปฏบิ ัตงิ านจดั ซ้ือจัดหาของธรุ กิจ ขั้นตอนตอไป ทางผูเกี่ยวของการจัดซื้อจัดหาองคกร ตองนำขอมูลในสวนที่หน่ึงมาวิเคราะหรวมกัน กำหนดกลยุทธการจัดซื้อจัดหาที่มีประสิทธิภาพ สอดกลองตอกลยุทธระดับองคกรและระดับธุรกิจ ซ่ึงจัดทำ แนวทางการปฏิบตั ทิ ีค่ รอบคลมุ ทุกฝา ยของการจดั ซอื้ จัดหา ขั้นตอนในการปฏิบัติการจัดซ้ือจัดหาตามกลยุทธท่ีกำหนดไวประกอบกับการดำเนินการควบคุมดูแล จากผูบริหารระดับปฏิบัติกร ซึ่งจะเปนควบคุมการดำเนินงานใหเปนไปตามแผนการปฏิบัติการกลยุทธการ จดั ซื้อจดั หาทว่ี างไว ขั้นตอนสุดทายคือ การติดตามผลและประเมินผลของกลยุทธการจัดซ้ือจัดหาเพ่ือพิจารณาการ สอดคลอ งของแผนและผลการปฏบิ ัติงาน เพ่ือนำไปพัฒนาแนวทางการปฏบิ ตั ิทีม่ ีประสิทธภิ าพอยางตอเนอื่ ง 5.3 ขัน้ ตอนการกำหนดกลยุทธและประเมินการจัดหา การกำหนดกลยทุ ธและการประเมินกลยุทธ เปนสวนการบรหิ ารจัดการท่ีมีความสำคัญตอองคกรเปน อยางมาก เน่ืองจากเปรียบเสมือนการกำหนดทิศทางการบริหารจัดการองกกร อาจกลาวไดวาการวิเคราะห ภายในภายนอกของกลยุทธการจัดหาขององคกรทำใหเราทราบไดวาการจัดหาขององคกรเปนอยางไร การ กำหนดเปาหมายของการจัดหาในองกทำใหเราทราบไดวาอนาคตของการจัดหาจะตองเปนอยางไร สวนการ กำหนดกลยุทธการจัดหาทำใหเราทราบไดวาการดำเนินการจัดหาเพ่ือบรรลุเปาหมายมีแนวทางการปฏิบัติ อยางไร ข้ันตอนการกำหนดกลยุทธการจัดหาอยางตอเน่ือง ซึ่งเปนข้ันตอนการจัดการการกำหนดกลยุทธที่มี การพัฒนาอยา งตอ เนอ่ื ง ประกอบไปดวย 6 ขน้ั ตอนหลกั (Hofmann et al., 2014) ซึง่ มรี ายละเอยี ดดงั น้ี ขนั้ ตอนท่ี 1 ศกึ ษาสภาพปจจุบนั ของการจดั หา ในการกำหนดกลยุทธการจัดหาสำหรับการจัดการผูจัดหาวัตถุดบิ หรือสินคาขององคก รธุรกิจในลำดับ แรก องคกรธุรกิจตองการศึกษาขอมูลสถานการณปจจุบันของการจัดหาขององคกร และขอมูลอื่นท่ีเก่ียวของ กับการจัดหาขององคกร เพ่ือทำใหองคกรไดทราบถึงแนวทางการปฏิบัติเละการจัดการการจัดหาขององคกร ปจจบุ นั รวมถึงนำมาเปนขอ มลู สำคัญในการวเิ คราะหก ารจดั หาขององคกรตอไป ขั้นตอนท่ี2 การวเิ คราะหก ารจดั หา การนำขอมูลในขั้นตอนท่ี 1 ประกอบกับขอมูลสภาวะตลาด สวนแบงทางการตลาด นโยบายกลยุทธ ระดับองคกร แนวทางกลยุทธระดับธุรกิจมาทำการวิเคราะหการจัดหา โดยผูที่มีสวนเก่ียวของกับการจัดการ

37 การจัดหาขององคกรทั้งหมด เพ่ือรวมกันวิเคราะหถึงจุดเดน และจุดออน รวมถึงอุปสรรค และโอกาสการ พฒั นาของการจดั การการจัดหาขององคกร ข้ันตอนท่ี3 การวางแผนการกำหนดกลยทุ ธการจดั หา การนำขอมูลจากกระบวนการวิเคราะหในข้ันตอนที่ 3 มาดำเนินการจัดทำแผนการกำหนดกลยุทธ จดั หาทีม่ ีประสิทธิภาพ และประสิทธิผลในการปฏิบัติ โดยมแี ผนงานการกำหนดกลยุทธท่ีสอดกลอ งตอ แผนการ จัดหาหลักขององคกร เปาหมายการจัดหาหลักองคกร เปนตน ซ่งึ เปนการพิจารณากำหนดกลยทุ ธท่ีเหมาะสม กับองคกร ตลอดจนคำนึงถึงประโยชนแ ละขอจำกัดของกลยุทธตางๆ และเลือกใชเหมาะสม ข้ันตอนที่ 4 การดำเนินการทดสอบกลยุทธการจัดหา กระบวนการดำเนินงานตามแผนการกำหนดกลยุทธจัดหาที่วางไวและดำเนินการควบคุมดูแลจาก ผูบรหิ ารระดับปฏิบัติการเพอื่ ทดสอบประสิทธิภาพของกลยุทธการจัดหาที่มีการวางแผนงานไว เพื่อดำเนินการ สรปุ ขอมูลการใชก ลยทุ ธก ารจัดหาดงั กลา วเขาสูกระบวนการประเมินกลยุทธการจัดหาในขนั้ ตอนตอไป ขน้ั ตอนท่ี 5 ควรประเมนิ กลยทุ ธการจัดหา การประเมินผลการดำเนินกลยุทธการจัดหาตรวจสอบคุณภาพดำเนินการกลยุทธการจัดหาการ วิเคราะหป ระสิทธภิ าพความไดเปรยี บเชิงแขงขนั ตา งๆ สอดกลองและบรรลุประสิทธภิ าพ/ประสิทธผิ ลตามแผน กลยุทธทีว่ างไวประเมนิ การปฏิบัติการกลยุทธก ารจัดหาที่เหมาะสมและเกิดประสิทธิภาพสูงสุด เพ่ือนำกลยทุ ธ ไปประยุกตใ ชกับงานจัดการผูจัดหาและพฒั นาในข้นั ตอนตอไป ข้นั ตอนท่6ี การนำกลยทุ ธการจดั หาไปใชและพฒั นากลยุทธ ข้ันตอนนี้เปนการนำกลยุทธในข้ันตอนท่ี 5 ไปใชกับการจัดการการจัดหาขององคกรธุรกิจขอมูล พรอมกับพิจารณาถึงคุณภาพการใชกลยุทธระหวางดำเนินกลยุทธเพื่อนำเขาจำกัดการใชมาทำการปรับปรุง หรือการดำเนินการนำปญหา จุดออน อปุ สรรคมาดำเนินการแกไขใหการใชก ลยทุ ธมีประสิทธิภาพ/ประสทิ ธิผล มากข้นึ รวมถึงพฒั นาในสวนจดุ แข็งและโอกาสของกลยทุ ธต างๆใหม ีประสิทธิภาพประสทิ ธิผลมากขึน้ ตอไป

38 ภาพที่ 5.2 การกำหนดกลยุทธการจัดหาอยา งตอเนื่อง (ท่ีมา : ธัญภัส เมืองปน, 2560) 5.4 ความรวมมือเชงิ กลยทุ ธแ ละการสรางพันธมิตร 5.4.1 ความรว มมอื เชิงกลยุทธกบั การจดั ซ้ือจดั หา ความรวมมือเชิงกลยุทธ (Strategic Partnering) เปนการขยายอำนาของการจัดซ้ืออยางเปนระบบ ใหก ับแหลง ทรัพยากร และความสามารถตา งๆ ผานความสมั พันธทเ่ี อ้ือประโยชนก ับผูมีสว นรวมทง้ั ที่อยูกายใน และภายนอก เพ่ือเสริมความสามารถในการเขงขันขององคกร โดยมีโครงสรางความรวมมือเชิงกลยุทธ ดังน้ี (สาธิต พะเนียงทอง, 2552) รูปแบบความสัมพันธ ความรว มมือภายใน ความรว มมือภายนอก ความรวมมือแนวราบ การจดั ซื้อรวม การรว มกันจดั ซื้อ (Pooled purchasing) (Cooperative purchasing) ความรวมมือแนวตงั้ ทีมจัดหา การรว มมือกบั ผูจัดหา (Sourcing team) (Supplier partnering) ภาพท่ี 5.3 ความรวมมือเชงิ กลยุทธข องการจัดซื้อจัดหา (ที่มา: สาธติ พะเนยี งทอง, 2552) ความหมายและคำนยิ าม ความรวมมือภายใน หมายถงึ ความรวมมอื ของเพ่ือนรว มงานในองคกรเดยี วกนั ความรว มมอื ภายนอก หมายถงึ ความรว มมือระหวางบริษัททเ่ี ปน อิสระตอ กนั ความรว มมือแนวราบ หมายถงึ ความรวมมือขององคก รระดับเดยี วกันในโซอปุ ทาน ความรวมมือแนวต้ัง หมายถงึ ความรวมมือของระหวางผมู สี วนรว มตา งระดบั ในสาย โซอ ปุ ทาน

39 จากโครงสรางความรวมมอื เชิงกลยุทธ ขา งตนสามารถสรปุ ความรว มมือเชิงกลยทุ ธกับการจัดซ้อื จัดหา ดงั นี้ การจัดซอ้ื รวม (Combined Purchasing) เปนการรวมฝายจัดซื้อจากตางโรงงาน ตางฝาย หรือบริษัทในเครือขององคกรเดียวกันในรูปแบบของ คณะกรรมการการจัดซื้อหรือทีมจัดซื้อ โดยในทีมเหลาน้ีเพ่ือนรวมงานจากตางหนวยขององคกรจะตกลง รวมกันในเร่ืองคุณลักษณะเฉพาะของสินคา (กำหนดมาตรฐาน) แบงปนขอมูลเร่ืองของสินคา และผูจัดสง สินคา รวมยอดความตองการ และรว มกนั เลอื กแหลง ปอนสินคา และดำเนินการจัดซื้อ ประโยชนผลของความรวมมือแนวราบเปนการภายในจะสงผลตนทุนรวมที่ต่ำท่ีสุด การประสานและ แบงปน ขอมลู ระหวา งกัน ทำใหม ปี ระสทิ ธภิ าพการจดั ซ้อื ท่ีมากขึน้ คุณภาพสินคาท่ีจะพัฒนาดขี นึ้ ทมี จัดหา (Sourcing Team) คือ กลุมงานจากหลายหนาท่ีที่รวมกันคัดเลือกผูจัดสงสินคาและบริหารความสัมพันธกับพวกเขาใน ดานวัตถุดิบหรือสินคาที่เฉพาะเจาะจงเพียงบางอยาง ทีมจัดหาจากหลายหนาที่ขามสายงาน(Cross- functional sourcing Team) คือ กลมุ เพ่ือนรวมงานจากตา งหนวยงาน ท่รี วมกันบรหิ ารกระบวนการจัดซื้อใน ฐานะที่มีสวนไดสวนเสยี ในการตัดสินใจ ขอไดเปรียบของทีมจัดหา ไดแก การลดกรอบเวลาเพราะมีเปาหมายท่ีชัดเจนและผนวกหนวยงานท่ี เก่ียวของท้ังหมด, ความสามารถในการแกปญหาธุรกิจเละความคิดสรางสรรค เพราะมีการเปดโอกาสให ผดิ พลาดได มีทัศนะทีห่ ลากหลายและการเสนอองคค วามรูใหมๆ, การใหความสำคัญกบั ลูกคา เพราะลูกคาเขา มามีสวนรวมและมีการฝกอบรมในการพัฒนากระบวนการสุดทายคือ การเรียนรูในองคกร เพราะมีการ ฝกอบรมดานเทคนิค เพื่อระบุหนาที่ของทีมใหชัดเจนและการสรางบรรยากาศท่ีเอื้อตอการเรียนรูแบบไมเปน ทางการ การรว มกันจัดซ้ือ (Cooperation Purchasing) คือ การรวมยอดการจัดซื้อจากหลายๆ องคกร เพื่อเพ่ิมอำนาจการตอรองสำหรับวัตถุดิบหรือสินคา เฉพาะเจาะจงบางอยางกลุมรวมมือจัดซ้ือคือ กลุมขององคกรที่ไมหวังผลกำไร หรือหนวยงานท่ีรวมกันจัดซ้ือ วัตถุดิบหรือสินคา โดยองคกรมีลักษณะเปนองคกรที่ไมหวังผลกำไร ซึ่งเปนอิสระตอกันหนวยงานรัฐบาล หรือ สมาชกิ มักอยูใ นภูมภิ าคทอ งถน่ิ เดยี วกัน เปนตัน

40 ความรว มมือกบั ผจู ดั หา (Supplier partnering) คอื การสรางความสัมพันธเชิงกลยุทธ รวมถึงการรักษาความสัมพันธอยา งเปนระบบและการยกระดับ ความสัมพันธเพ่ิมมากขึ้น โดยเปนความสัมพันธเชิงธุรกิจระยะยาว และเอ้ือประโยชนตอกันระหวางผูจัดซื้อ และผูจัดหา โดยผูจดั หาจะดำเนนิ การจดั สงวัตถุดิบหรอื สินคาทีค่ ณุ ภาพ และปรมิ าณท่ีผจู ดั ซอื้ ตองการอยา งดี 5.4.2 การพัฒนาผจู ดั หา ผูจัดหาคือองคประกอบสวนแรกของการจัดการโซอุปทาน และเปนกลยุทธหลักสวนแรกของการ บริหารจัดการผูจัดหลักการพัฒนาผูจัดหามีเปาหมายเพ่ือยกระดับมาตรฐานการจัดหาและการจัดการสราง ความรวมมือ และพันธมิตรทางธุรกิจที่องคกรธุรกิจควรบริหารจัดการใหเกิดประสิทธิภาพ เพื่อสงผลตอการ บรหิ ารองคกรธุรกิจดานคุณภาพสินคา และตอบสนองความตองการของลูกคารวมถึงการสรางความไดเปรียบ เชิงแขงขันทางธุรกิจ (Hofmann et al, 2014; Johnsen et al., 2014) โดยสามารถสรุปกระบวนการพัฒนา ผจู ดั หาดังภาพท่ี 5.4 การพฒั นาผจู ัดหาขององคกรดงั น้ี ภาพท่ี 5.4 การพัฒนาผจู ัดหาขององคกร (ท่ีมา: ธัญภัส เมอื งปน , 2560) จากภาพท่ี 5.4 องคกรธุรกิจสามารถพัฒนาผูจัดหาไดจากการที่องคกรไดดำเนินการเก็บ รวบรวมขอมลู เปนฐานขอมูลผูจัดหาขององคก ร จากนั้นมกี ารกำหนดตวั ชี้วัครว มกนั ของผเู ก่ยี วของกับ การจัดการผูจัดหาทั้งหมด ตอมาจัดทำมาตรฐานตัวชี้วัดที่เปนแบบแผนและดำเนินการประเมิน ผูจัดหาขององคกร พรอมท้ังสรุปรายงานผลการประเมินผูจัดหาที่แบงตามลำดับความสำคัญของผู

41 จัดหา และกำหนดกลยุทธการจัดหาที่เหมาะสม คัดเลือกผูจัดหาจากรายงานผลการประเมินท่ีมี ประสิทธิภาพตอการพัฒนาความสัมพันธความรวมมือ หรือการพัฒนาพันธมิตรธุรกิจ เพื่อยกระดับ และพัฒนาผูจดั หาขององคกรทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพตอ ไป

บทที่ 6 การจัดหาระดับโลก 6.1 บทบาทการจดั หาระดบั โลก 6.1.1 บทบาทการจดั หาระดบั โลก ความหลากหลายเละความแตกตา งของทรัพยากรในและละประเทศ การเคล่อื นยา ยวัตถดุ ิบและสินคา อยางเสรีในปจจุบัน สงผลใหการจัดซื้อจัดหาวัตถุดิบหรือสินคาระหวางคูคากระจายท่ัวทุกมุมโลกจึงทำใหการ จัดหาระดับโลกไดเขามามีบทบาทสำคัญตอองคกรธุรกิจเพื่อบริหารจัดการองคกรใหสอดคลองกับการปรับตัว เขาสูการคาและโซอุปทานระดับโลก โดยเหตุผลลำดับแรกของการสรรหาระดับโลก คือ ความตองการการ เขาถึงวัตถุดิบหรือสินคาท่ีไมมีภายในประเทศ กลยุทธการบริหารจัดการผูจัดหาเพื่อลดความส่ียง การ พัฒนาการสงั่ ซ้อื ที่ประหยัดตอขนาด ดานการผลิต การจัดหาระดับโลกมุงการเขาถึงคาแรงงานท่ีถูกกวาในกระบวนการผลิตที่ใชแรงงาน จำนวนมาก และการหาเหลงทางเลือกของผูจัดจำหนายใหมในตางประเทศอ่ืนๆ เพ่ือลดตนทุนการผลิต เพ่ิม กำลังการผลิต รวมถึงการจัดการความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น นอกจากน้ียังไดประโยชนของการสรรหาระดับโลก ดว ยการการเขาถงึ แหลงผลติ ท่วั โลกทีด่ ที สี่ ุดอกี ดวย 6.1.2 แนวคิดการจัดการการจดั หาระดับโลก แนวคิดการจัดหาระดับโลกไดเขมามีบทบาทในการจัดการจัดซ้ือจัดหาในยุคปจจุบันเนื่องจากการ ดำเนินการสรรหาที่มีประสิทธิภาพจะชวยเพิ่มคุณคา (Value Added) จากการดำเนินงานทำใหองคกร สามารถลดตนทุนและทำใหไ ดร ับผลกำไรมากขนึ้ ซ่ึงการท่ีองคกรนั้นๆจะประสบความสำเร็จในการจัดหาระดับ โลก จำเปนอยางยิ่งตอการพัฒนาองคกรของตนเองใหเตรียมพรอมตอการกาวไปสูองคกรท่ีมีการจัดหาระดับ โลก (Sollish & Semanik, 2011) โดยมีแนวคิดหลักในการพัฒนาปรุงปรุงองคกรใหพรอมตอ การสรรหาระดับ โลก ดา นผบู ริหาร อันดับแรกในการพัฒนาองคกรสูองคกรที่มีการจดั หาระดับโลก ผูบริหารระดับสูงขององคกร ตองเห็นความสำคัญและสนับสนุนแนวนโยบายการจัดหาระดับโลกตลอดจนมีสวนสำคัญอยางยิ่งตอ การสนับสนุนความรวมมือสูผูบริหารระดับกลางและระดับตนตอไป เพ่ือใหเกิดความพัฒนาปรับปรุง และความแนวทางการปฏิบัติทส่ี อดกลอ งในการนำสูการจดั หระดับโลกทั่วทั้งองคกร

43 ดานการดำเนินการจดั ซอื้ จัดหา การพัฒนาปรับปรุงองคกรสูการจัดหาระดับโลกองคกรควรมีการปรับปรุงขอมูลดานการ จัดซ้ือจัดหาของตนใหเปนระบบ รวมถึงแกไขขอผิดพลาดที่เกิดการจัดการขอมูลที่พบเจออยางมี ประสิทธิภาพ นอกจากนี้ควรพัฒนาองคกรโดยนำกลยุทธการจัดหาระดับโลกมาประยุกตใช ในการ สรรหาตางๆ ไดแก การประเมินผูจัดหา การวัดความสามารถในการจัดสงวัตถุดิบหรือสินคาการจัด จางนักจัดซ้ือมืออาชีพภายนอก และการพัฒนาความรู ทักษะท่ีจำเปนของผูจัดซ้ือระดับโลกของ องคก ร ดา นนโยบายการจัดซ้ือ นโยบายการจัดซือ้ แบบรวมศูนยก ารจัดซ้ือ ชว ยสนับสนุนกลยุทธก ารจดั หาระดับโลกท่ีองคกร สามารถนำมาใชไดในกรณีที่มีจุดประสงคเพ่ือรวมคาใชจายตางๆ ในการจัดซื้อไวท่ีหนวยงานจัดซื้อ กลาง ทำใหองคกรสามารถจัดการการจัดหาระดับโลกท่ีมีความซับซอน และตองใชทักษะการจัดซื้อ จัดหาระดับโลกที่มากกวาการจัดซื้อจัดหาในประเทศ ไดแก สามารถคัดเลือกผูจัดหาท่ีดีที่สุดของ องคกร การตรวจสอบการจัดซื้อไดทั่วท้ังองคกร แตอยางไรก็ตามการใชนโยบายรวมศูนยเพื่อ สนับสนุนการจัดหาระดับโลก ไมสามารถใชไดกับวัตถุดิบหรือสินค้ำบางชนิดท่ีมีความจำเปนตอการ จดั ซอ้ื จดั หาภายในทองถิน่ เฉพาะ ดานเทคโนโลยีสารสนเทศเพือ่ กรจัดซื้อจดั หา องคก รที่พัฒนาไปสกู ารจัดหาระดับโลกมีความจำเปนอยางย่ิงในการใชเทคโนโลยีสารสนเทศ เพ่ือการจัดซื้อจัดหาเน่ืองจากผูจัดหาท่ีกระจายอยูทั่วทุกมุมโลก เพื่อสงผลตอความสะดวกและความ ถูกตองในการบริหารการจัดซ้ือท่ีซับซอนมากขึ้น องคกรจึงตองนำเทคโนโลยีสารสนเทศ โปรแกรม สำเร็จรูป และระบบฐานขอมูลตางๆมาชวยในการจัดหาระดับโลกตามท่ีไดกลาวมาแลวในบทเรียนที่ ผา นมา นอกจากนี้ยงั มีโปรมแกรมสำหรับการบริหารทรัพยากรขององคกร ซึง่ สนับสนุนการบูรณาการ ดานขอมูลระหวางหนวยงานจัดซื้อกับหนวยงานอื่นภายในโซอุปทานขององคกรใหเปนไปอยาง ตอ เน่ือง โดยการนำระบบน้ีมาประยุกตใชใ นการอนุมัตเิ ละจา ยเงนิ แบบอัตโนมัติ สงผลตอการลดเวลา กระบวนการสรรหา ลดข้ันตอนท่ีซับซอน รวมถึงสนับสนุนตอการการประเมินและเจราผูจัดหาระดับ โลกอกี ดวย

44 6.1.3 กลยุทธก ารจัดหาระดับโลก กลยทุ ธก ารจดั หาระดบั โลกทีอ่ งคกรธุรกจิ นิยมใชเ บ้อื งตน (Sehgal, 2011) ซึง่ ควรศกึ ษาและ เขใจดงั น้ี กลยุทธผนู ำดานตน ทุน กลยุทธนี้จะมุงพัฒนาใหองคกรมีตนทุนการจัดซ้ือจัดหาต่ำที่สุด โดยการจัดหาระดับโลกใน ประเทศที่มีคาแรงงานต่ำ และควบคุมคุณภาพท่ีดีที่ยอมรับได สามารถชวยใหองกกรธุรกิจประหยัด ตนทุนในการจัดซ้ือจัดหา แตท้ังน้ีไมควรพิจารณาดานตนทุนการจัดซ้ือจัดหาอยางเดียวควรพิจารณา ตนทุนกาiขนสง อยา งละเอียดควบคดู ว ย กลยทุ ธก ารสรา งความสัมพนั ธกบั ผูจ ดั หา การสรางความสัมพันธกับผูจัดหาเปนกลยุทธการจัดหาระดับโลกที่สำคัญในการนำของใน สวนกิจกรรมจัดหาเขาสูกระบวนการผลิต เพื่อบริการจัดการความเสี่ยงท่ีอาจะเกิดข้ึนในการจัดหา ระดับโลก การประกันของวัตถุดิบหรือสินคาและบริการหลังการจัดซื้อจัดหา โดยการสราง ความสัมพันธกับผูจัดหาถือเปนจุดแข็ง โอกาสในการเขงขันขององคกรธุรกิจระดับโลกรวมถึงการ สามารถในการจดั การท่ีดีกับความตองการคุณสมบตั ิ และราคาท่ีเหมาะสม กลยทุ ธก ารจัดการขา มวฒั นธรรม การจัดหาระดับโลกเปนการติดตอประสานงาน และการคากับคูคาในตางประเทศซ่ึงตอง อาศัยทักษะการจัดซื้อหาที่ซับซอนมากขึ้น ไดแก การเขาใจภาษาของผูจัดหา ลักษณะการทำการคา วฒั นธรรมการซ้ือขายระหวางกัน การจัดการเจรจาที่ขา มวฒั นธรรม ซึง่ มีความแตกตางจากการจัดซ้ือ จัดหาภายในประเทศ กลยุทธการบรหิ ารความเสี่ยง เน่ืองจากการจัดหาระดับโลกมีความจำเปนตอการที่ผูจัดหาตองสามารถขาใจตอเงื่อนไขทาง กฎหมาย การคุมครองสิทธิทางปญญาตางๆ ระหวางองคกรผูจัดหากับองคกรผูจัดซ้ือ ซึ่งองคกรควร บริหารความเส่ียงอันอาจจะเกิดเมื่อดำเนินการจัดหาระดับโลก โดยจัดแผนการจัดการความเสี่ยง จัดซ้ือจดั หาระดบั โลก กลยทุ ธก ารขนสง และโลจสิ ตกิ ส โดยองคกรธุรกิจควรมีการจัดการดา นระยะเวลาในการขนสง เน่ืองจากการจดั ซอ้ื จดั หาระดับ โลกมีระยะเวลายาวกวาการขนสงในประเทศ และพบวามีการการขนสงทางทะเลเปนสำคัญ ซึ่งมี ขอจำกัด ดานเวลาการขนสงท่ีจะลาชากวาการขนสงทางอากาศ รวมถึงการจัดการศุลกากรที่ใชเวลา

45 เพิม่ ขึ้นจากการจัดซือ้ จดั หาภายในประเทศ ดังน้ันการสรรหาระดับโลกมีความจำเปนอยางย่งิ ในการใช ขนสงหลายรูปแบบ ทส่ี นบั สนนุ รปู แบบการขนสงแบบประตูถงึ ประตู 6.2 ทฤษฎีการคา ระหวา งประเทศ การคาระหวางประเทศเปนการใชประโยชนรวมกันของทรัพยากรอยางมีประสทิ ธิภาพซึง่ เกี่ยวของกับ เร่ืองการสงออกวัตถุดิบหรือสินคาของประเทศตนท่ีมีเกินความตองการ และการนำเขาวัตถุดิบหรือสินคาจาก ตา งประเทศ ซึ่งมีพื้นฐานมาจากทฤษฎีการคาระหวางประเทศท่ีมุงอธิบายถึงการแลกเปลยี่ นซื้อขายสินคา และ ประโยชนของการคาระหวางประเทศตา งๆ (กนกพร ชยั ประสิทธ์ิ, 2559) ซ่ึงสามารถแบงพ้ืนฐานมาจากทฤษฎี การคาระหวา งประเทศออกไดดังน้ี 6.2.1 ลัทธพิ าณชิ ยน ยิ ม (Mercantilism) เกิดเม่ือประมาณ 250 ป ของงานเขียนทางเศรษฐศาสตรในชวงป ค.ศ. 1500 - 1750 มาจากนัก พาณิชยในยุโรปตะวันตก ในหลักการของความตองการของมนุษยอยากจะมั่งค่ังร่ำรวยอยูในระยะที่ระบบ ศักดินา ซึ่งมีการแลกเปล่ียนระหวางสินคา เริ่มรูจักใชเงินตราเปนสื่อกลางการแลกเปล่ียน หาทางท่ีจะสราง ความมั่งคั่งทางวัตถุนิยม ในขณะเดียวกันท่ีมีจุดมุงหมายทางสังคมและอำนาจใหแกประเทศ ตามแนวคิดนี้ กระตุนการสงออกและลดการนำเขาใหนอยที่สุดดวยการเก็บภาษีศุลกากร มุงใหเกิดดุลการคาและสรางความ ไดเ ปรยี บทางการคา 6.2.2 ทฤษฎกี ารไดเปรยี บโดยสมบูรณ เปน ทฤษฎีการระหวางประเทศตอนตนโดยอดัมสมทิ โดยมีการสนับสนนุ การคาแบบเสรซี ึ่งเปนการคา ที่เปดโอกาสใหแตละประเทศอยางเสรี โดยทำการคาที่กอใหเกิดประโยชนแกทุกฝาย คือแตละประเทศควร สงออกสินคาที่ตนไดเปรียบโดยสมบูรณ (ผลิตสินคามีประสิทธิภาพมากกวา) และนำเขาสินคาท่ีตนเสียเปรียบ โดยสมบูรณ (ผลติ สินคามปี ระสทิ ธิภาพต่ำกวา ) 6.2.3 ทฤษฎีความไดเ ปรยี บโดยเปรียบเทยี บ เปนทฤษฎกี ารคาระหวางประทศของเดวดิ ริคารโ ด โดยแตละประเทศควรสง ออกสนิ คาท่ีตนไดเปรยี บ โดยเปรียบเทียบ (ตน ทุนการผลติ ต่ำกวา ) และนำเขาสินคาท่ีตนเสียเปรยี บโดยเปรียบเทียบ (ตน ทุนการผลติ สูง กวา) 6.2.4 ทฤษฎีตนทนุ คา เสยี โอกาส ทฤษฎีตนทุนคาเสียโอกาส คือตนทุนของสินหนึ่งเทากับจำนวนของสินคาชนิดท่ีสองที่ตองเสียสละไป เพ่ือใหไดรับปจจัยการผลิตหรือทรัพยากรท่ีเพียงพอที่จะผลิตสินคาชนิดแรกเพิ่มข้ึนอีกหน่ึงหนวย ท้ังน้ีแรงาน

46 ไมใชปจจัยการผลิตเพียงอยางเดียวท่ีนำมาใชในการผลิต ดังน้ัน ตนทุนของสินคาจึงเกิดขึ้นจากจำนวนปจจัย การผลติ ท้ังหมดทใี่ ชในการผลิตสนิ คาน้ัน ประเทศท่มี ตี นทุนคา เสียโอกาสสำหรบั สนิ คาหนึ่งต่ำกวา ถือวา มีความ ไดเ ปรยี บโดยเปรียบเทียบในสนิ คานน้ั 6.2.5 ทฤษฎี Heckscher-Ohlin ทฤษฎีนี้จะไปเนนในเร่ืองความแตกตางกันของปจจัยการผลิตเละราคาปจจัยการผลิตของแตละ ประเทศ แตละประเทศจะสง ออกสินคาเนนไปท่ีปจจัยการผลิตท่ีมีมากโดยเปรียบเทียบซึ่งทำใหปจจัยการผลิต นั้นมีราคาถูก และนำเขาสินคาเนนไปท่ีปจจัยการผลิตท่ีหายากโดยเปรียบเทียบซึ่งปจจัยการผลิตดังกลาวจะมี ราคาแพง 6.2.6 ทฤษฎีวัฏจักรสนิ คา ทฤษฎีวัฏจักรสินคา (Product Life Cycle) คือ การอธิบายสินคา โดยมีการเติบโตของ ยอดขายต้ังแตชวงแรกของการเขาสูตลาด จนถึงชวงท่ียอดขายข้ึนสูจุดสูงสุด และยอดขายลดลงจน ออกจากตลาด โดยการกำหนดกลยุทธสวนประสมทางการตลาด (Marketing Mixs) สำหรับสินคาใน แตละชว งของวัฏจกั สินคา ท่มี คี วามเตกตางกนั ดงั รปู ตอ ไปนี้ ภาพท่ี 6.2 ทฤษฎวี ัฏจักรสนิ คา (Product Life Cycle) (ท่ีมา: Porter, 1990) ทฤษฎวี ัฎจักรสนิ คา มรี ะดบั การเขาสตู ลาดจนถงึ ออกจากตลาดแบง เปน 4 ชว งดังน้ี ขัน้ แนะนำ (Introduction) เปนชวงแรกของวงจรผลิตภัณฑ ที่การนำสินคา เขสตู ลาด จงึ มีกำไรนอย หรือยังไมมีกำไร ถาสินคาตอบสนองความตองการและเปนที่พึงพอใจของลูกคาเขาสูข้ันเติบโต แตถาไม สามารถตอบสนองความตองการของลูกคาหรือลูกคา ไมพงึ พอใจกอ็ อกจากตลาด

47 ขน้ั เจริญเติบโต (Growth) เปนชวงท่ีสอง เกิดเมื่อสินคาเปนที่รูจัก สามารถตอบสนองความตองการ เละเปนที่พึงพอใจของลูกคาเพ่ิมขึ้น ชวงน้ียอดขายจะเพ่ิมขึ้นอยางรวดเร็วและเพิ่มขึ้นอยางมากทำใหมีกำไร เพม่ิ ขนึ้ ขั้นเจริญเติบโตเต็มท่ี (Growth) ชวงนี้เกิดเมื่อยอดขายของสินคาเริ่มคงท่ี หรือเพิ่มข้ึนในอัตราท่ี ลดลง รวมถงึ มคี ูแขง ขันมากขน้ึ จึงทำใหส ินคานัน้ ๆ เกิดภาวะท่ีเขา สูยอดขายตกต่ำในชว งถดั ไป ขั้นถดถอย (Decline) เปนชวงสุดทาย เกิดเมื่อสินคาไมสามารถพัฒนาหรือขาดการพัฒนาอยาง ตอเน่ือง ภาวการณเขงขันท่ีเพิ่มขึ้น โดยมียอดขายตกต่ำหรือขาดทุนจึงทำใหสินคานั้นๆเขาสูชวงถดถอยเละ ออกจากตลาดไปในท่สี ุด 6.3 การพฒั นากลยทุ ธการจดั หาระดบั โลก การจัดซื้อจัดหาระหวางประเทศมีความจำเปนอยางย่ิงตอการพัฒนากลยุทธการจัดหาระดับโลกและ การบูรณาการวางแผนกลยทุ ธต างๆ ในองคกร รวมถงึ การจัดการความซบั ซอนในดนการจัดการขามวัฒนธรรม การจัดการความเสี่ยง และสถานการณการคาระหวางประเทศเปนตน องคประกอบที่สำคัญในการพัฒนา กลยุทธก ารจัดหาระดบั โลก (Sollish & Semanik 2011) มดี ังน้ี องคป ระกอบของแผนกลยุทธ (Strategic plan elements) การกำหนดองคป ระกอบในแผนกลยุทธก ารจดั หาระดบั โลกเปน ส่งิ สำคัญ และมีความซับซอนมากกวา การจัดซ้อื ในประเทศ จึงตองมีการกำหนดองคประกอบตางๆ ใหส อดคลอ งและสนับสนุนการจัดหาระดับโลกให มีประสิทธิภาพสูงสุด ไดแก วัตถุประสงคท่ีสนับสนุนการลดตนทุนรวม การกำหนดทักษะใหมๆ การใช เทคโนโลยีเพ่ือสนับสนุนการจัดซื้อจัดหาท่ีทันสมัย การกำหนดกรอบกลยุทธเ พื่อเพ่ิมความสามารถการแขงขัน ระดับโลก และโอกาสในการพัฒนาตอเนื่อง นอกจากนี้ควรมีการพิจารณาถึงผลกระทบที่อาจจะเกิดขึ้นดาน การขนสงที่ลาชาละระยะเวลานำท่ียาวนานอยางละเอียดในแผน เพ่ือจะไดเปนแนวทางและกรอบความคิดใน การตัดสินใจในการจดั ซื้อจดั หาระหวา งประเทศตอ ไป การวเิ คราะหก ารตลาด (Marketing analysis) บทบาทของการวิเคราะหการตลาดนี้มีความสำคัญอยางยิ่งตอการการพัฒนากลยุทธการสรรหาระดับ โลก เร่ิมจากการวิเคราะหทางการตลาดในปจจัยที่ควบคุมไดในดานการสรางไดเปรียบเชิงแขงขันและการ จัดการใหตน ทุนรวมต่ำท่สี ุด การวเิ คราะหการตลาดที่เก่ยี วของ ไดแก การกำหนดผจู ัดหาหลักระหวางประเทศ การจัดการเชื่อมโยงความตองการขององคกรกับการตอบสนองของผูจัดหาดวยเทคโนโลยีท่ีเหมาะสมการ วเิ คราะหตำแหนงทางการเงนิ ของผูจ ัดหาการวิเคราะหแนวโนมทางการตลาดของวตั ถดุ บิ หรอื สนิ คาท่จี ะทำการ

48 ส่ังซ้ือ การวิเคราะหระบุโอกาสการลดตนทุนในกระบวนการจัดซ้ือ และการวิเคราะหความเส่ียงในการสรรหา ระดับโลก เปนตน การจดั หาในประเทศท่ีตน ทุนต่ำ (Low-cost country sourcing) การสรรหาในประเทศท่ีตนทุนต่ำน้ีเปนการจัดการองคกรโดยสรางความไดเปรียบเชิงแขงขันดาน ตนทุนการจัดซ้ือ มุงพิจารณาการสรรหาผูจัดหาที่มีวัตถุดิบหรือสินคาที่องคกรตองการในกลุมประเทศของโลก ที่มีตนทุนการผลิตต่ำ คาแรงงานต่ำ การไดเปรียบเชิงภูมิศาสตรของประเทศน้ันๆ สงผลใหราคาวัตถุดิบหรือ สินคาต่ำไปดวย ประเทศในโลกที่มีตนทุนการผลิตท่ีตำ่ ไดแก ประเทศบราซิล จีน อินเดีย ฟลิปปนส โรมาเนีย เวยี ดนาม เปนตน การบรกิ ารการจัดหาระหวา งประเทศ (International procurement service) การใชบริการผูเชี่ยวชาญในการจัดซ้ือจัดหาระหวางประทศมีความจำเปน เนื่องจากการจัดระหวาง ประเทศตองใชทักษะในระดับสูงขึ้น ความแตกตางทางตนข้ันตอนกระบวนที่มีความซับซอนรวมถึงวัฒนธรรม ทางการคาในแตละประเทศที่แตกตาง ซ่ึงการจัดจางภายนอก (Outsourcing) ผูเชี่ยวชาญ จึงเปนกลยุทธที่ องคกรนิยมใชในการสรรหาระดับโลก โดยสนับสนุนในการจัดการทั้งกระบวนการจัดซื้อในประเทศผูจัดหา รวมถึงการบริการมักจะครอบคลุมการดำเนินการขนสงและการจัดการโลจิสติกสเพ่ือใหไดมาของวัตถุดิบหรือ สินคา ตัวอยางผใู หบริการในประเทศท่ีไดรับความนยิ มในการจัดซอื้ จัดหาระหวางประเทศ ซง่ึ เปนผูใหบริการท่ี อยูในประเทศท่ีนิยมใหเปนผูจัดหาท่ีมีตนทุนต่ำ เชน B2Brazil (www.b2brazil.com), China.cn (http:/ / en.china.cn), Global sources (www.gobal sources.com), Trade India (www. Tradeindia.com) เปน ตน ขอกำหนดสำหรับการจัดซ้ือจัดหาระหวางประเทศ (Additional criteria for international sourcing) การกำหนดการบริหารจัดการจัดซื้อจัดหาระหวางประเทศเปนสวนการจัดการท่ีเกี่ยวกับแนวทางการ ดำเนินการในกระบวนการจัดซ้ือจัดหาระหวา งประเทศท่ีตองทำความเขา ใจเละการสรางระบบมาตรฐานในการ ปฏิบัติที่เปนไปในทิศทางเดียวกันระหวางผูจัดซื้อและผูจัดหา ไดแกการวิเคราะหทางการตลาดเพื่อตัดสินใจ เลือกผูจัดหา ทักษะในการจัดการที่จำเปนดวยการฝกอบรม การจัดการดานภาษาและวัฒนธรรมระหวางคูคา การจัดการกฎระเบียบและกฎหมายที่เกยี่ วของการจัดการโลจิสติกสระหวางประเทศ รูปแบบการจายเงนิ ตางๆ การติดตอสื่อสาร และการจัดการความเสี่ยง เปนตน จากขางตน นักจัดซื้อระหวางประเทศ และองคกรที่จะ ดำเนินการจัดหาระดบั โลกตอ งเตรยี มความพรอมพฒั นา และบริหารจัดการท่ดี มี ีประสิทธิภาพ การเลือกแหลงขอมูล (Source Selection)

49 การเลือกใชแหลงขอมูลในกรสรหาผูจัดหาระดับโลกเปนสิ่งสำคัญอยางมากตอประสิทธิภาพของผู จัดหาระหวางประเทศขององคกร ทำใหองกกรธุรกิจควรใชความระมัดระวังในการสรรหาผูจัดหาระหวาง ประเทศตางๆ จากแหลงขอมูลที่นาเชื่อถือ แตอยางไรก็ตามมีเคร่ืองมือในการสรรหาผูจัดหาระหวางประเทศ โดยหนวยงานการคาของประเทศตางๆ ที่ไดรับความนิยม เราควรเลือกใชใหเหมาะสมและพิจารณาปจจัยท่ี เกี่ยวของอื่นๆประกอบ เชน Would Trade Organization (www.wto.org), the UN Commodity Trade Database (www.comtrade.un.org), the U.S. International Trade Administration (htp://trade.gov) เปนตน สถติ ิ (statistics) การศึกษาขอมูลทางสถิตทิ ่ีเก่ียวของกับการสรรหาระดบั โลกเปนองกประกอบสำคัญหลักอีกอยา งท่ีนัก จัดซ้ือระหวา งประเทศควรศึกษากอนเลือกผูจัดหาระหวางประเทศ เชน ขอ มูลสรุปปรมิ าณสถิติการนำเขาของ แตล ะประเทศ สถานภาพทางเศรษฐกิจ รายงานการเงินตางๆ เปน ตน 6.4 การจดั การการนำเขา วัตถดุ ิบหรือสินคา ในการจัดการการจัดซื้อจัดหาระหวางประทศมีกระบวนการสำคัญในการดำเนินการจัดการนำวัตถุดิบ หรอื สนิ คา จากประเทศผจู ัดหาตางประเทศเขาสูประเทศไทยจงึ จำเปนอยางตอการศึกษาพิธีการศุลกากรนำเขา สนิ คา ซงึ่ มรี ายละเอียดดงั น้ี พธิ ีการศลุ กากรนำเขา กรมศุลกากรเปนผดู ูแลและควบคุมพิธีการนำเขาของประเทศไทย โดยนำระบบอิเล็กทรอนิกสบริการ ผานพิธีการศุลกากรซึ่งปจจบุ ันเรียกวาระบบ TCS ผูนำเขา สามารถลงทะเบียนกับกรมศุลกากรและเขาสูร ะบบ การผานพธิ ีการศลุ กากรทางคอมพวิ เตอรของตนเองหรอื ผา นการบริการของเอกชน ข้ันตอนการปฏบิ ตั ิพธิ กี ารนำเขา สนิ คา ทางเรือ ข้ันตอนท่ี 1 ผูนำเขาหรือตัวแทนจัดเตรียมขอมูลใบขนสินคาเขาสูเครื่องคอมพิวเตอรของตนเองหรือ ผาน Service Counter และใหผูนำเขาหรือตัวแทนสงขอมูลใบขนสินคามายังเคร่ืองคอมพิวเตอรของกรม ศุลกากร ระบบคอมพิวเตอรกรมศุลกากรจะตรวจสอบขอมูลกับแฟมขอมูลอางอิง การอนุมัติ/อนุญาต เกีย่ วของและตรวจสอบบญั ชีสินคาสำหรบั เรอื โดยอัตโนมตั ิผานระบบคอมพิวเตอร ข้ันตอนท่ี 2 การตรวจปลอยสินคาจะนำระบบบริหารความเสี่ยง (Risk Management) มาใชในการ ส่ังการตรวจตามเง่ือนไขที่หนวยงานศุลกากรกำหนดไวในระบบ Profile เพื่อจัดกลุมใบขนสินคาเปน 2 กลุม คือ ใหเปดตรวจ (Red Line) หรือใหยกเวนการตรวจ (Green Line) เมื่อระบบตรวจสอบเสร็จ แลวจะกำหนด

50 เลขท่ีใบขนสินคาและส่ังการตรวจใหอัตโนมัติ พรอมกับแจงตอบกลับไปยังผูประกอบการทราบผานทาง อิเล็กทรอนิกสและแจงโรงพักสนิ คา หรือทาเทียบเรือทราบถงึ ผลการสัง่ การตรวจจากศลุ กากร - กรณียกเวนการตรวจ ผูประกอบการสามารถติดตอโรงพักสินคาหรือทาเทียบเรือ รบั มอบสนิ คา ไดทนั ที - กรณีใหเปดตรวจผูประกอบการสามารถติดตอโรงพักสินคาหรือทาเทียบเรือเพื่อ เตรียมของ เพอ่ื ตรวจแลว ติดตอ เจา หนาท่ศี ุลกากรเพ่อื ตรวจปลอยสนิ คา - การชำระและวางเงินประกันคาภาษีอากร ผูประกอบการสามารถเลือกชำระและ วางเงินประกันท่ีสำนักงานศุลกากรหรือชำระและวางเงินประกันผานธนาคารทาง อิเลก็ ทรอนิกส (e-Payment) ได - การวางค้ำประกันคาภาษีอากร ผูประกอบการสามารณลือกวางค้ำประกันท่ี สำนักงานศลุ กากรหรอื วางค้ำประกันผา นธนาคารทางอเิ ล็กทรอนิกส e-Guarantee) ได - การตรวจปลอยสินคาขาเขาเปนการตรวจ ณ ทาท่ีระบุในบัญชีสินกวามีช่ือสงของ ถึงแตผูประกอบการสามารถแจงความประสงคขอขนยายสินคาไปตรวจปลอยนอก เขตทาท่ีนำเขาไดแตตองแจงลวงหนาในขั้นตอนจัดเตรียมใบขนสินคากอนสงมายัง ระบบคอมพิวเตอรข องกรมศลุ กากร ข้ันตอบที่ 3 ผูนำของเขานำใบขนสินคาพรอมใบเสร็จเสียภาษีอากร เอกสาร Deliver Order (DO) ไปดำเนินการตรวจปลอ ยสินคา ในทาเรอื และขนถายสนิ คานำเขา มาท่โี กดังหรือโรงงาน หรอื บริษทั ขั้นตอนท่ี 4 ผูนำเขาหรือตัวแทนตองจัดเก็บขอมูลบัญชีราคาสินคาในรูปของสื่อคอมพิวเตอร เปน เวลาไมน อยกวา 6 เดือน เพื่อใชสำหรับการตรวจสอบใบขนสินคาหลังการตรวจปลอย โดยใหสามารถจัดพิมพ เปนรายงานเมือ่ กรมศุลกากรรอ งขอ ดังน้ี - IMPORT/EXPORT INVOICE LIST BY DECLARATION ITEM - IMPORT/EXPORT INVOICE LIST BY INVOICE ITEM - IMPORT/EXPORT INVOICE LIST