ປະຫວັດສາດຕົກເປັນຫົວເມືອງຂຶ້ນຂອງຈັກກະພັດ

ຄຽດແຄ້ນສັດຕູສົມທົບກັບຄວາມເກັ່ົງກ້າອາດຫານຂອງກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນຫວຽດນາມ, ຜູ່ານການສູ້ຮົບເປັນ ເວລາ 55 ວັນ (ເລີ່ມວັນ ທີ 13 ມີນາ ) ມາຮອດ ວັນທີ 7 ພຶດສະພາ 1954 ຄ້າຍດຽນບຽນຟູທີ່ຍ່ິີງໃຫຍູ່ຂອງຝຣ່ົັງ ແລະ ອາເມລິກາ ກໍໄດຖ້ ືກທາໍ ລາຍຢູ່າງຮາບຄາບ, ທະຫານສັດຕຖູ ືກຂ້າຕາຍ, ຖືກຈັບໄດ້ປະມານ 16.200 ຄນົ ແລະ ຍົນຖືກທໍາລາຍ 117 ລາ...ໄຊຊະນະດຽນບຽນຟູ ພ້ອມກັບໄຊຊະນະໃນບັຶ້ນຮົບລະດູແລ້ງຢູ່ລາວກໍຄືຢູ່ອິນດູຈີນໄດ້ ເປັນການທັບມ້າງແຜນການຄອບຄອງອິນດູຈີນຂອງຈັກກະພັດຝຣົ່ັງ ແລະ ແຜນການແຊກແຊງອິນດູຈີນໃນຂັ້ຶນຕົຶ້ນ ຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາ, ໄຊຊະນະນຶ້ີໄດ້ສົ່ງຜົນສະທ້ອນທີ່ມີລັກສະນະຕັດສິນແຫູ່ງການຕ່ໍສູ້ກູ້ຊາດຂອງປະຊາຊົນ ອິນດູຈີນ ມັນໄດ້ບັງຄັບໃຫ້ຝຣັົ່ງຕ້ອງຍອມເຊັນສັນຍາຮັບຮູ້ເອກະລາດ, ອໍານາດອະທິປະໄຕ, ເອກະພາບ ແລະ ຜືນ ແຜນດິນອັນຄົບຖວ້ ນຂອງ 3 ຊາດອິນດຈູ ນີ . 4. ກອງປະຊຸມສນັ ຍາເຊແີ ນວ ( ປີ ຄ.ສ 1954 ) 4.1 ກອງປະຊຸມເຊີແນວ ແລະ ສັນຍາເຊແີ ນວ ກອງປະຊຸມເຊແີ ນວໄດ້ເລມີ່ ເປີດຂນ້ຶ ໃນວນັ ທີ 26 ເມສາ ຄສ 1954, ເຊິີງ່ ແມູ່ນສະຫະພາບໂຊວຽດ ແລະ ອັງກິດ ເປັນປະທານຄູ່ຂອງກອງປະຊຸມ. ນອກນຍີຶ້ ັງມີສະຫະລັດອາເມລິກາ, ເກົາຫີຼໃຕ້... ໃນເບ້ຶືອງຕ້ຶົນກອງປະຊຸມໄດ້ ຄົຶນ້ ຄວ້າກູ່ຽວກັບບນັ ຫາເກົາຫຼີ ເຊີງິ່ ໄດດ້ າໍ ເນີນມາຮອດວັນທີ 7 ພຶດສະພາ ຄ.ສ 1954 ການຄົຶ້ນຄວ້າບັນຫາເກາົ ຫຼໄີ ດ້ ສ້ິຶນສຸດລົງ. ໃນຄະນະນນັ້ຶ ພດໍ ີຂູ່າວໄຊຊະນະຂອງກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊນົ ຫວຽດນາມ ໃນສະໜາມຮົບດຽນບຽນຟໄູ ດ້ ມາເຖິງກອງປະຊຸມ, ສະນ້ຶັນ, ທູ່ານໂມໂລຕອບ ຫົວໜ້າຜູ້ແທນສະຫະພາບໂຊຫວຽດໄດ້ສະເໜີໃຫ້ກອງປະຊຸມສືບຕ່ໍ ແກ້ໄຂບັນຫາຢູ່ອິນດູຈີນ, ພ້ອມນ້ັຶນທູ່ານຍັງສະເໜີ ເຊີນເອົາຜູ້ແທນຂອງລາວ, ຫວຽດນາມ ແລະ ກໍາປູເຈຍ ເຂຶົ້າ ຮູ່ວມກອງປະຊຸມ ເພ່ືີອໃຫ້ຄໍາສະເໜີດັົ່ງກູ່າວໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກຄະນະຜູ້ແທນທີ່ຮັກຫອມສັນຕິພາບ. ສະນ້ັຶນ, ກອງປະຊຸມແກ້ໄຂອິນດູຈນີ ຈຶີ່ງໄດ້ໄຂຂຶ້ນໃນວັນທີ 8 ພຶດສະພາ ຄ.ສ 1954 ໂດຍຜູ້ແທນຂອງລດັ ຖະບານ ປະເທດຕູ່າງໆເຂ້ົຶາຮູ່ວມເຊັນ: ສະຫະພາບໂຊວຽດ, ອັງກິດ, ສາທາລະນະລັດປະຊາຊົນຈີນ, ສາຫະລັດອາເມລິກາ, ຝຣົ່ັງ, ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕຫວຽດນາມ, ຫວຽດນາມໃຕ້, ກໍາປູເຈຍ ແລະ ລາຊະອານາຈັກລາວ. ຄະນະຜູ້ ແທນລາຊະອານາຈັກລາວ ແມູນ່ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ (ລດັ ຖະມົນຕກີ ະຊວງການຕາູ່ ງປະເທດ) ເປັນຫົວ ໜາ້ ຄະນະ. ທ່ີ ກອງປະຊຸມ ທູ່ານ ຟາມວນັ ດົງ ຫົວໜ້າຄະນະຜແູ້ ທນ ສ ປ ຫວຽດນາມໄດ້ ສະເໜີໃຫເ້ ອາົ ຜູ້ແທນຂອງກໍາລງັ ຮັກຊາດ ລາວ ແລະ ຂະແມຕ່ໍຕ້ານເຂົ້ຶາຮູ່ວມໂຕະເຈລະຈານໍາ, ແຕູ່ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ໄດ້ປະຕິບັດຄໍາສັົ່ງຂອງ ອາເມລິກາ ທໍາ ການປະຕິເສດລັດຖະບານລາວຕໍ່ ຕ້ານຢູ່າງຮຸນແຮງ. ພ້ອມດຽວກັນບັນດາຫາງສຽງຂອງຝູ່າຍຕາເວັນຕົກກໍຄັດຄ້ານ ໄປຕາມໆກັນ. ສະນ້ຶັນ, ຜູ້ແທນຝູ່າຍກໍາລັງຮັກຊາດ ແລະ ຂະແມຕ່ໍຕ້ານຈຶີ່ງບ່ໍໄດ້ເຂຶ້ົາຮູ່ວມໂຕະປະຊຸມໂດຍກົງ (ກະຊວງສຶກສາ ແລະ ກິລາ; 1990:32 - 33 ).ໃນການເຈລະຈາ, ຜູ້ແທນຝຣົັ່ງພະຍາຍາມບິດ ເບືອນບ່ໍຍອມຮັບຮູ້ ການປະລາໄຊຂອງພວກເຂົາຢູ່ ອນິ ດູຈນີ ; ສູ່ວນສະຫະລັດອາເມລກິ າພັດຕ້ອງ ການໃຫລ້ ກູ ມືຂອງເຂາົ ຂ້ຶນກໍາອາໍ ນາດຢູ່ 45

ລາວ, ກໍາປູເຈຍ ແລະ ພາກໃຕ້ຫວຽດນາມ ເພືີ່ອພວກ ເຂົາຈະເຂົຶ້າຄວບຄຸມບັນຊາໄດ້ ໂດຍສະດວກໃນການປາບ ປາມກໍາລັງປະຕິວດັ ແລະ ເຮັດໃຫ້ປະ ເທດເຫຼົ່ານ້ຶັນຂຶ້ນກັບພວກເຂາົ ໂດຍກົງ. ແຕູ່ໃນຄະນະດຽວກນັ ນ້ຶັນອັງກິດພັດມີ ຄວາມຕ້ອງການຍາກຢຸດຕສິ ົງຄາມຢູ່ ອນິ ດຈູ ີນເພາະອັງກິດຢ້ານວູ່າຝຣ່ົັງ ແລະ ອາເມລິກາຈະມີອດິ ທພິ ົນ ກວ້າງຂວາງ ໃນຂົງເຂດອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້, ເຊິີ່ງເປັນການແຕະຕ້ອງສິດຜົນປະໂຫຍດຂອງ ອັງກິດ ຢູ່ປະເທດຫົວເມືອງຂ້ຶນ ຂອງພວກເຂົາໃນຂົງເຂດດ່ົັງກູ່າວ. ສູ່ວນຜູ້ແທນສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕຫວຽດນາມ ກໍພະຍາຍາມສູ້ຊົນ ໃຫ້ຝຣ່ັົງ ຖອນກອງທະຫານອອກຈາກອິນດູຈີນ ມອບເອກະລາດໃຫ້ແກູ່ 3 ປະເທດຫວຽດນາມ, ລາວ ແລະ ກໍາປູເຈຍ, ເຊ່ີິງທັດສະນະດ່ົັງກູ່າວນຶ້ັນ ຈະໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກສະຫະພາບໂຊວຽດ ແລະ ປະເທດທີ່ ຮກັ ຫອມສນັ ຕິພາບຕະ ຫຼອດຮອດປະຊາຊນົ ຝຣົ່ັງ ກໄໍ ດໃ້ ຫ້ການສະໜັບສະໜູນ ໂດຍໄດໂ້ ຄູ່ນລ້ມຶົ ລັດຖະບານລ່າູ ນຽນ ລົງ ແລະ ຕໍ່ມາແມູ່ນລັດຖະບານໃໝູ່ໂດຍແມູ່ນມັງແດດຝຣ່ົັງເປັນນາຍົກ , ທັງເປັນລັດມົນຕີກະຊວງ ການ ຕູ່າງປະເທດ ຈີຶ່ງໄດ້ສືບຕ່ໍເຈລະຈາຈົນຮອດ ວັນທີ 21 ກໍລະກົດ ຄ.ສ 1954 ສັນຍາວູ່າດ້ວຍ ການຢຸດຕິສົງຄາມຢູ່ ອິນດູຈີນ ກໍໄດ້ຮັບການລົງນາມ. ຕູ່າງໜ້າໃຫ້ແກູ່ກາໍ ລັງຮັກຊາດຂອງ 3 ຊາດ ອນິ ດູຈນີ ແມູ່ນທູ່ານຮອງລັດຖະມົນຕີ ກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດຫວຽດນາມ ແລະ ຝູ່າຍຝຣົັ່ງ ແມູ່ນ ນາຍພົນຜູ້ບັນຊາການທະຫານສູງສຸດຂອງກອງທັບຝຣົ່ັງ ເປນັ ຜລູ້ ົງນາມໃນສນັ ຍາດັົ່ງກູ່າວ (ທອງສາ ໄຊຍະວງົ ຄາໍ ດີ ພ້ອມດ້ວຍຄະນະ; 1989:233 - 236). ບດົ ຖະແຫຼງການສຸດທ້າຍຂອງກອງປະຊຸມສະເໜີ ໂດຍທູ່ານ ອີເດນ ລັດຖະມົນຕີກະຊວງ ການຕູ່າງປະເທດ ອງັ ກດິ , ເຊິີງ່ ໄດຮ້ ບັ ການເຫັນດສີ ະໜບັ ສະໜນູ ເປັນສູວ່ ນຫາຼ ຍມພີ ຽງແຕຜູ່ ູ້ແທນ ຂອງອາເມລິກາທີ່ຄັດຄ້ານ. ແຕູ່ເຖິງຢູ່າງໃດກໍ່ຕາມບົດຖະແຫຼງການດ່ົັງກູ່າວກໍໄດ້ຖືກຮັບຮອງເອົາ ຢູ່າງເປັນທາງການ ແລະ ກອງປະຊຸມດັ່ົງກູ່າວກໍ່ໄດປ້ ິດລົງໃນຕອນຄາໍ່ ຂອງວນັ 21 ກໍລະກົດ ຄ.ສ 1954 ດ້ວຍບັນຍາກາດທີເ່ ຄງັ່ົ ຂຶມ. 4.1 ເນຶ້ອື ໃນສັນຍາເຊແີ ນວ ເນ້ຶອື ໃນລວມ: ສນັ ຍາເຊແີ ນວໄດກ້ າໍ ນົດເນືຶອ້ ໃນທີເ່ ປນັ ພຶື້ນຖານດົງ່ັ ນີຶ້ : - ປະເທດທີ່ເຂຶ້ົາຮູ່ວມກອງປະຊຸມເຊີແນວຮັບຮອງເອກະລາດ, ອະທິປະໄຕ ແລະ ພ້ືຶນແຜູ່ນດິນອັນຄົບຖ້ວນ ຂອງ 3 ຊາດອິນດຈູ ນີ ລາວ, ຫວຽດນາມ ແລະ ກາໍ ປເູ ຈຍ. - ເພ່ືີອຢຸດຕິສົງຄາມ ແລະ ນໍາເອົາສັນຕິພາບມາສູ່ຫວຽດນາມນຶ້ັນ, ກອງປະຊຸມໄດ້ເຫັນດີ ໃຫ້ສອງຝູ່າຍ ປະຕິບັດການຢຸດຍິງ, ສົ່ງສະເລີຍເສິກ, ຮັບປະກັນບໍ່ໃຫ້ມີການຈໍາແນກຝູ່າຍໃດຝູ່າຍໜີຶ່ງ. ເຂດປອດທະຫານຊົ່ວຄາວ ໄດກ້ າໍ ນົດເອາົ ເສ້ນັຶ ຂະໜານທີ່ 17 ອງົ ສາເໜືອ, ເຊີງ່ິ ຢູ່ລຽບແຄມ ແມູນ່ ນ້ໍາເບນັ ຮາຍ. - ຫ້າມບໍ່ໃຫ້ສົ່ງທະຫານ ຫຼື ພົນລະເຮືອນເຂຶ້ົາມາອິນດູຈີນ; ຫ້າມບໍ່ໃຫ້ຕູ່າງປະເທດຕຶັ້ງຖານທັບຢູ່ອິນດູຈີນ; ບໍ່ອານຸຍາດຊາດໃດໃຊ້ດິນແດນອິນດູຈີນ ເພີ່ືອກໍ່ສົງຄາມຮຸກຮານປະເທດອ່ີືນ ແລະ ບໍ່ໃຫ້ປະເທດອິນດູຈີນເຂຶ້ົາຮູ່ວມ ກູຸມ່ ທະຫານໃດໆ. 46

ເນຶ້ືອໃນສັນຍາເຊີແນວກູ່ຽວກັບລາວ: ສັນຍາເຊີແນວໄດ້ກໍານົດສັນຍາກູ່ຽວປະເທດລາວ ຮວມມີ 40 ມາດຕາ ເຊງິີ່ ໄດເ້ ໜຶນັ້ ໜກັ ດງົ່ັ ນີຶ້: - ການຢຸດຕິ ແລະ ການຖອນທະຫານຕູ່າງດ້າວອອກຈາກລາວ ໃຫ້ທຸກຝູ່າຍເລ່ີມປະຕິບັດ ແຕູ່ 8 ໂມງເຊ້ົຶາ ເວລາທ້ອງຖີິ່ນຂອງວັນທີ 6 ສິງຫາ ຄສ 1954 ເປັນຕ້ຶົນໄປ; ສູ່ວນການຖອນທະຫານຕູ່າງດ້າວອອກຈາກລາວນັຶ້ນ ໃຫ້ສໍາເລັດພາຍໃນກາໍ ນດົ 120 ວັນ ນັບແຕູ່ວນັ ທສີ ນັ ຍາມຜີ ົນບັງຄບັ ໃຊ້ເປນັ ຕນົຶ້ ໄປ. - ຫ້າມບ່ໍໃຫ້ກອງທະຫານຕູ່າງດ້າວໃດໆເຂົ້ຶາມາແຊກຊຶມ ແລະ ຫ້າມເອົາອາວຸດຍຸດທະພັນໃໝູ່ເຂົຶ້າມາ ປະເທດລາວ ຍົກເວ້ັຶນແຕູ່ອາວຸດທີ່ຈໍາເປັນຕ່ໍການປ້ອງກັນຊາດ: ຖ້າຫາກເອົາເຂຶ້ົາມາກໍໃຫ້ເອົາໄວ້ຕາມຈຸດຕູ່າງໆເຊ່ົນັ : ຫວຼ ງພະບາງ, ວຽງຈນັ , ເຊໂນ, ປາກເຊ, ສະຫວັນນະເຂດ, ເຊໂປນ - ການແຍກກາລັງ ແລະ ການົດທີ່ຕຶ້ັງຂອງທະຫານໃນໄລຍະເວລາການລໍຖ້າຮວມລາວກອງທະຫານຝູ່າຍ ປະເທດລາວໃຫໄ້ ປເຕຶາົ້ ໂຮມຢູ່ 2 ແຂວງຜ້ຶົງສາລີ ແລະ ຊາເໜືອ; ສູ່ວນຜທູ້ ີ່ ຖືກປົດປູ່ອຍອອກຈາກທະຫານນນຶັ້ ມສີ ິດ ກບັ ຄນື ບ້ານເດີມ ຫືຼ ຈະໄປດໍາລົງຊວີ ດິ ຢູ່ແຂວງໃດ ແຂວງໜງີ່ຶ ກໍໄດ.້ - ສະເລີຍເສິກທີ່ຕູ່າງຝູ່າຍຕູ່າງຈັບໄດ້ ແລະ ພົນລະເຮືອນທີ່ຖືກກັງຂັງໃນປາງສົງຄາມນ້ັຶນ ໃຫ້ປູ່ອຍຕົວພາຍ ໃນກໍານົດ 30 ວັນ ພ້ອມທັງຮັບປະກັນສິດເສລີພາບຂອງເຂົາເຈຶົ້າ, ສູ່ວນສະເລີຍ ເສິກທີ່ເປັນຊາວຕູ່າງດ້າວນຶ້ັນໃຫ້ ມອບແກູ່ເຈົ້າຶ ໜ້າທ່ີກ່ຽູ ວຂອ້ ງກບັ ບ້ານເດມີ . - ວິທີແກ້ໄຂໃນກໍລະນີຜິດພາດ ແມູ່ນຖືເອົາສຽງເອກະສັນກັນ ພ້ອມນ້ັຶນກໍຈັດຕຶັ້ງຄະນະກາມະການປະສົມ ແລະ ຄະນະກໍາມະການກວດກາສາກົນ ເຊິ່ີງປະກອບດ້ວຍ ອິນເດຍ, ການາດາ ແລະ ໂປໂລຍໃນ ນັ້ຶນແມູ່ນຜູ້ຕູ່າງໜ້າ ອນິ ເດຍ ເປນັ ປະທານ, ຄະນະກໍາມະການກວດກາສາກົນ ປະກອບດ້ວຍກອງທະຫານ ທ່ີຢູ່ ປາກເຊ, ເຊໂນ, ເຊໂປນ, ຊຽງຂວາງ, ຜງ້ຶົ ສາລີ ແລະ ສົບຮາວ ແຂວງຫວົ ພັນ. ໃນກໍລະນີທີແ່ ກ້ໄຂບັນ ຫາລະຫວູ່າງຄະນະກໍາມະການດ້ວຍກັນບໍ່ ໄດ້, ໃຫ້ສົ່ງບັນ ຫານັ້ຶນຂ້ຶນໄປຫາ 2 ປະທານຮູ່ວມໂຊວຽດ ແລະ ອັງກິດ ເພ່ືີອຮຽກໂຮມກອງປະຊຸມໃຫຍູ່ແກ້ໄຂ ບັນຫາ. - ຮັບປະກັນສິດເສລີພາບ, ປະຊາທິປະໄຕໃຫ້ແກູ່ປະຊາຊົນ ແລະ ໃຫ້ທາການເລືອກຕັຶ້ງຢູ່າງມີປະສິດທິພາບ ໃນປະເທດລາວໃນປີ ຄ.ສ 1955 ໂດຍໃຫ້ມີຜູ້ແທນຂອງຝູ່າຍແນວລາວອິດ ສະຫຼະເຂົຶ້າຮູ່ວມ ເພືີ່ອໂຮມປະເທດ ລາວໃຫ້ເປັນເອກະພາບ. ສັນຍາດ່ງົັ ກູ່າວນຶມີ້ ີຜົນສກັ ສດິ ແລະ ເລີ່ມປະຕິບັດແຕເູ່ ວລາ 0 ໂມງຂອງວນັ ທີ 20 ກໍລະກົດ 1954 ເປັນຕ້ຶົນໄປ (ກະຊວງສຶກສາກິລາ ແລະ ທາມະການ ບປພ; 40-42 ແລະ ກະຊວງສຶກສາ ແລະ ກິລາ 199: 33-34 ). 47

4.3 ຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດ - ສັນຍາເຊີແນວເປັນໄຊຊະນະຍີ່ິງໃຫຍູ່ອັນໜີ່ຶງຂອງປະຊາຊົນລາວກໍຄືປະຊາຊົນອິນດູຈີນ ມັນແມູ່ນໝາກ ຜົນຍອດລວມແຫູ່ງຄວາມສາມັກຄີ ໃນການສູ້ຮົບຢູ່າງອົງອາດກ້າຫານຂອງປະຊາ ຊົນ 3 ຊາດອິນດຈູ ີນ ແລະ ມັນຍັງ ເປນັ ໄຊຊະນະຂອງບນັ ດາປະຊາຊາດຜຮູ້ ກັ ຫອມສນັ ຕິພາບ ຢໃູ່ ນໂລກ. - ສັນຍານີ້ຶໄດ້ຢຸດຕິແອກຄອບຄອງຂອງພວກລູ່າເມືອງຂ້ຶນແບບເກົ່າ ແລະ ຢຸດຕິສົງຄາມຮຸກຮານຂອງ ຈັກກະພັດຝຣັົ່ງຢູອ່ ິນດູຈີນ ທງັ ເປັນການບັງຄບັ ໃຫບ້ ັນດາຈກັ ກະພັດໃນໂລກຮັບຮູ້ຄວາມ ເປັນເອກະລາດຂອງ 3 ຊາດອນິ ດູຈີນ. - ສະເພາະລາວເຮົາສັນຍາເຊີແນວ ຍັງໄດ້ເຮັດໃຫ້ກາໍ ລັງປະຕິວັດມີທູ່າແຮງທາງກົດໝາຍ ແລະ ເປັນບອູ່ ນອີງ ໃນການຕໍ່ສເູ້ ພີືອ່ ທ້ອນໂຮມຄວາມເປນັ ເອກະພາບ ແລະ ຄວາມເປນັ ເອກະລາດອັນແທ້ຈິງໃນໄລຍະຕໍມ່ າ. ສະຫຸຼບແລ້ວ ພາຍຫັຼງປະກາດເອກະລາດ ວນັ ທີ 12 ຕຸລາ ຄ.ສ 1954 ລັດຖະບານລາວອິດສະຫະຼ ໄດ້ຟ້າວ ປັບປຸງກົງຈັກການປົກຄອງໃໝູ່ ແລະ ຟ້ຶນຟູເສດຖະກດິ . ແຕູ່ຄະນະດຽວກັນນຶ້ັນ ໂດຍໄດ້ຮັບການຊ່ວູ ຍເຫືຼອຈາກກອງ ທະຫານອງັ ກດິ ແລະ ທະຫານຈີນຈຽງໄຄເຊັກ ພວກລາູ່ ເມືອງຂຶນ້ ຝຣ່ົງັ ໄດເ້ ຂາ້ຶົ ມາຮຸກຮານລາວອກີ ຄັ້ຶງໜຶີ່ງ ລັດຖະບານ ລາວເອກະລາດໄດ້ນໍາພາປະຊາຊົນຕໍ່ສູ້ຕ້ານຄືນຢູ່າງອາດຫານແຕູ່ ເນ່ືີອງຈາກວູ່າຝຣັົ່ງ, ມີກໍາລັງທີ່ເໜືອກວູ່າທາງດ້ານ ຈາໍ ນວນພົນ ກໍຄອື າວດຸ . ສະນຶ້ັນ, ມາຮອດ ເດືອນ ພຶດສະພາ 1946 ອໍານາດການປກົ ຄອງທັງໝົດໄດຕ້ ົກຢູ່ໃນ ກາມື ຂອງຈັກກະພດັ ຝຣົງ່ັ , ສູ່ວນກໍາລັງລາວອິດສະຫະຼ ຈໍານວນໜຶ່ີງກໍຂ້າມຂອງໄປສ້າງຕ້ງຶັ ລັດຖະບານລາວອດິ ສະຫຼະພັດຖິ່ີນ ຢູ່ໄທເພີ່ືອສ້າງກໍາລັງຕ່ໍຕ້ານຝຣັົ່ງ, ແຕູ່ສູ່ວນຫຼາຍໄດ້ແຕກໜີເຂຶົ້າປູ່າ ແລະ ຈັດຕຶັ້ງກໍາລັງເຄີ່ືອນໄຫວຢູ່ຊົນນະບົດໂດຍ ສະເພາະແມູ່ນທາງຕາເວັນອອກ. ຜູ່ານການເຄືີ່ອນໄຫວກໍາລັງຕໍ່ຕ້ານໄດ້ເຕີບໃຫຍູ່ຂຶ້ນ ແລະ ໄດ້ສ້າງຕັຶ້ງກອງທັບລາວ ອິດສະຫຼະຊື່ີວູ່າ: \"ກອງ ລາຊະວົງ\" ຂຶ້ນໃນວັນທີ 20 ມັງກອນ 1949. ໃນປີຕ່ໍມາ (ເດືອນ ສິງຫາ 1950 ໄດ້ສ້າງຕຶັ້ງ ແນວ ລາວອິດສະຫຼະ ແລະ ລັດຖະບານລາວຕໍ່ຕ້ານຂ້ຶນໂດຍແມູ່ນ ເຈົຶ້າສຸພານຸວົງ ເປັນປະທານ ແລະ ເປັນ ນາຍກົ ລັດຖະມົນຕີ. ຈາກນັ້ນຶ ມາກໍາລັງລາວຕ່ຕໍ ູ່ານກເໍ່ ຕີບໃຫຍຂູ່ ະຫຍາຍຕົວຢູ່າງໄວວາເປັນ ເຈົຶ້າການບກຸ ໂຈມຕີສດັ ຕູ ຢູ່ແຫູ່ງຕູ່າງໆ ແລະ ສາມາດຍາດໄດ້ໄຊຊະນະເປັນກ້າວໆ. ບຶ້ັນຮົບເດົ່ັນທີ່ສຸດແມູ່ນບ້ັຶນຮົບລະດູແລ້ງ ປີ 1953 - 1954 ກາລງັ ປະຕິວັດໄດບ້ ກຸ ໂຈມຕີສັດຕູທງັ ຢພູ່ າກກາງ, ພາກເໜອື ແລະ ພາກໃຕ້. 48

ບດົ ທີ 7 ການຮກຸ ຮານລາວຂອງຈກັ ກະພດັ ອາເມລກິ າ ແລະ ການຕສໍ່ ຂູ້ ອງ ປະຊາຊນົ ລາວ ( ຄສ 1954 - 1962 ) 1. ການປະຕບິ ດັ ສນັ ຍາເຊແີ ນວຂອງຝາູ່ ຍແນວລາວອດິ ສະຫະຼ ພາຍຫຼັງເຊັນສັນຍາ 3 ວັນຄື: ວັນທີ 23 ກໍລະກົດ ຄສ 1954 ເຈົຶ້າສຸພານຸວົງໃນນາມປະທານ ແນວລາວ ອດິ ສະຫະຼ ແລະ ນາຍົກລດັ ຖະບານຕໍຕ່ ້ານໄດແ້ ຈງ້ ການກູ່ຽວກັບ \"ໄຊຊະນະຂອງ ສັນຍາເຊີແນວ\" ໃຫປ້ ວງຊນົ ທງັ ຊາດ ຮັບຊາບ ແລະ ຍັງໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ທຸກຝູ່າຍປະຕິບັດສັນຍາ ຢຸດຍິງພ້ອມທັງປະຕິບັດຂໍ້ ກໍານົດຕູ່າງໆຂອງສັນຍາເຊີ ແນວຢູ່າງເຂັຶມ້ ງວດ. ຕົກມາຮອດ 6 ໂມງເຊົຶ້າຂອງວັນທີ 6 ສິງຫາ ຄສ 1954 ກໍາລັງປະກອບອາວຸດປະຕິວັດຢູ່ ທຸກສະໜາມຮົບໄດ້ ປະຕິບັດການຢຸດຍິງຢູ່າງເຂຶັ້ມງວດ, ເຊິີ່ງຖືກກັບການກໍານົດຂອງສັນຍາ. ຈາກນ້ັຶນ, ກໍາລັງປະກອບອາວຸດປະຕິວັດ ແລະ ພະນັກງານປະຕິວັດທັງໝົດໄດ້ເລີ່ມເຄື່ີອນຍ້າຍຈາກ ທ້ອງຖີິ່ນຕູ່າງໆທົ່ວປະເທດໃນວັນທີ 20 ສິງຫາໄປ ເຕຶົ້າໂຮມຢູ່ 2 ແຂວງພາກເໜືອຄື: ແຂວງຜຶົ້ງ ສາລີ ແລະ ແຂວງຊາເໜືອ; ເຖິງແມູ່ນວູ່າຈະເປັນລະດູຝົນ, ການ ເດີນທາງຫຍຸ້ງຍາກ ແລະ ບາງກົມກອງຍັງໄດ້ຍູ່າງໄກເຖິງ 1000 ກມ ກໍຕາມການເຄ່ີືອນກາລັງກ່ໍເຖິງຈຸດໝາຍຕາມ ກໍານົດຄື: ສໍາເລັດໃນວັນທີ 19 ພະຈິກ ຄສ 1954. ພ້ອມດຽວກັນນ້ີຶແນວລາວອິດສະຫຼະກໍໄດ້ເປັນເຈ້ົຶາການຈັດສົ່ງ \"ກາລັງທະຫານອາສາສະໝັກຫວຽດນາມ\" ທ່ີມາປະຕບິ ັດໜ້າທີສາກົນຢູ່ລາວແລ້ວກູ່ອນ ການດົ 3 ວັນ (ຕາມການົດ ຂອງສັນຍາເຊີແນວໃຫ້ກອງທະຫານຕູ່າງດ້າວຖອນອອກຈາກລາວພາຍໃນກໍານົດ 120 ວັນ ຄື: ນັບແຕູ່ 21 ກໍລະກົດ ຫາ ພະຈິກ ຄສ 1954) ຄືສໍາເລັດໃນວັນທີ 16 ພະຈິກ ຄ.ສ 1954, ອີກບັນຫາໜ່ຶີງຝູ່າຍປະຕິວັດໄດ້ ປອູ່ ຍສະເລຍີ ເສິກຈໍານວນ 2000 ກ່ວູ າ ຄົນ ເຊິີ່ງໃນນຶນັ້ ມີຈໍານວນໜ່ຶງີ ໄດ້ປອູ່ ຍກັບທີ່ໃນວັນຢດຸ ຍິງນ້ຶນັ ໂລດ, ສູ່ວນທີ່ ເຫືອຼ ກ່ໄໍ ດມ້ ອບໃຫ້ເຈົຶ້າ ໜາ້ ທີ່ຝາູ່ ຍລາຊະອານາຈັກພາຍຫັງຼ ການຢດຸ ຍງິ . ເພ່ີືອສະແດງເຖິງຄວາມຈິງໃຈໃນວັນທີ 28 ຕຸລາ ຄສ 1954 ເຈຶົ້າ ສຸພານຸວົງໄດ້ປະກາດຢຶ້າ ຕ່ືີມວູ່າ :\"ຝູ່າຍ ປະເທດລາວພ້ອມແລ້ວທີ່ຈະເຈລະຈາກັບຝູ່າຍລາຊະອານາຈັກ ເພ່ືີອພ້ອມກັນປະຕິ ບັດສັນຍາຢຸດຍິງຢູ່າງເຂັຶ້ມງວດ, ຟຶ້ນຟູສັນຕິພາບ, ເສີມສ້າງເອກະລາດ, ອະທິປະໄຕແຫູ່ງຊາດ ແລະ ຮັບປະກັນໃຫ້ພົນລະເມືອງຊົມໃຊ້ສິດ ປະຊາທິປະໄຕ \"ນອກຈາກນີຶ້ຝູ່າຍປະເທດລາວຍັງໄດ້ ປະກາດຢ້າຕີ່ືມວູ່າ: \"ປະເທດລາວຈະເຄົາລົບນັບຖືລັດຖະບານ ລາຊະອານາຈັກ ແລະ ຢຶັ້ງຢນວູ່າ ສອງແຂວງຜົ້ຶງສາລີ ແລະ ແຂວງຊໍາເໜືອຈະຖືກມອບໃຫ້ຄືນໄວ້ຢູໃ່ ຕ້ການຄວບຄຸມ ຂອງລັດຖະ ບານລາຊະອານາຈັກເຊົ່ັນດຽວກັນ \" (ທອງສາ ໄຊຍະວົງຄໍາດີ ພ້ອມຄະນະ; 1989: 252). ໃນ ໄລຍະ ລໍຖ້າການແກ້ໄຂບັນຫາທາງການເມືອງ ລະຫວູ່າງສອງຝູ່າຍພາຍໃນປະເທດນັ້ຶນ, ແນວ ລາວອິດສະຫຼະກ່ໍໄດ້ຕຶ້ັງໜ້າ ເອົາໃຈໃສູ່ປັບປຸງຊີວິດການເປັນຢູ່ທາງດ້ານວັດຖຸກໍຄື ທາງດ້ານຈິດໃຈຂອງປະຊາຊົນກໍ່ຄືພະນັກງານ ແລະ ທະຫານ ປະຕິວັດ 2 ແຂວງເຕ້ຶົາໂຮມເພີື່ອກະກຽມສ້າງໃຫ້ ເປັນເຂດທ່ີໜຶັ້ນຍຸດທະສາດຢູ່າງເຂຶ້ັມງວດ ແລະ ເປັນການຢ້ັຶງຢນ ເຖິງຄວາມຈິງໃຈຂອງຝູ່າຍປະຕິ ວັດ. ຍ້ອນແນວນ້ຶັນເອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າ, ຜູ້ຊົງຄຸນວຸດທິ ແລະ ບາງບຸກຄົນທີ່ ສໍາຄັນໃນລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກຈີ່ຶງເຫັນດີເຫັນພ້ອມກັບແນວລາວອິດສະຫຼະ ແລະ ແນວທາງ\" ຖືກຕ້ອງ ປອງ ຊາດເອກະລາດ ແລະ ອະທປິ ະໄຕແຫູງ່ ຊາດ\". 49

2. ການທາໍ ລາຍສນັ ຍາເຊແີ ນວຂອງຈັກກະພັດອາເມລກິ າ ແລະ ລູກມື 2.1 ກົນອຸບາຍທໍາລາຍສນັ ຍາເຊແີ ນວ ພາຍຫັຼງກອງປະຊຸມສັນຍາເຊີແນວສິຶ້ນສຸດລົງພຽງ 2 ວັນເທ່ົານຶ້ັນ, ໂຟສະເຕີດັນແລັດ ລັດຖະມົນຕີ ກະຊວງ ການຕູ່າງປະເທດສະຫະລັດອາເມລິກາໄດ້ປະກາດວູ່າ: \"ເນີື່ອງຈາກວູ່າສະຫະລັດອາເມລິກາບໍ່ໄດ້ເປັນຝູ່າຍຕົກລົງກັນ ອັນລ້ວນແຕູ່ແມູ່ນເລື່ີອງທີ່ກູ່ຽວຂ້ອງກັບປະເທດອ່ີືນໆ ທັງນ້ັຶນພວກຂ້າພະເຈ້ົຶາ (ໝາຍເຖິງອາເມລິກາ) ຖືວູ່າຕົນບໍ່ມີ ພາຄີໜ່ີຶງຂອງສັນຍາເຊີແນວ\" (ທອງສາ ໄຊຍະວົງຄໍາດີ ພ້ອມຄະນະ, 1989:253) ນ້ີຶສະແດງໃຫ້ເຫັນວູ່າອາເມລິກ ໄດ້ມີຄວາມພະຍາຍາມ ຊອກຫາຊູ່ອງທາງແຊກແຊງເຂຶົ້າລາວກໍຄື ອິນດູຈີນຕາມແຜນຍຸດທະສາດກວມໂລກຂອງ ອາເມລິກາ, ເຊິ່ີງໄດ້ວາງແຜນການດົນນານແລ້ວ. ບັນຫາທີ່ອາເມລິກາຄັດຄ້ານກວູ່າໝູ່ແມູ່ນມາດຕາ 12 ຂອງ ຖະແຫຼງການສຸດທ້າຍຂອງກອງປະຊຸມເຊີແນວ ທີ່ໄດ້ກໍານົດກູ່ຽວກັບການພົວພັນສາກົນຂອງປະເທດລາວ, ຫວຽດນາມ ແລະ ກາໍ ປເູ ຈຍວາູ່ : \"ໃນການຕິດຕ່ໍກັບປະເທດຂະເໝນ, ປະເທດລາວ, ປະເທດຫວຽດນາມຜູ້ມາປະຊຸມ ໃນກອງປະຊຸມທີ່ເມືອງເຊີແນວທຸກຄົນຍອມຮັບຄໍາໝ້ຶັນສັນຍາວູ່າ ຈະນັບຖືອໍານາດອະທິປະໄຕ, ເອກະລາດຄວາມ ເປັນອັນໜ່ຶີງອັນດຽວ ແລະ ຄວາມບໍລິສຸດຂອງອານາເຂດແຫູ່ງປະເທດ, ເຊ່ີິງກູ່າວມາຂ້າງເທິງນຶີ້ ແລະ ຈະຍົກເວ້ຶັນມາ ກູຽ່ ວຂອ້ ງກັບກິດຈະການ ພາຍໃນ\" (ທອງສາ ໄຊຍະວົງຄາໍ ດີ ພ້ອມຄະນະ; 1989:1530). ຂ້ໍຄວາມໃນມາດຕາ 12 ນຶ້ີ ເປັນການຂັດຂວາງແຜນການເລິກແລບ ມືດມົນຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາທີ່ຕ້ອງການໃຫ້ປະເທດລາວຂຶ້ນກັບ ພວກເຂົາ. ດົັ່ງນ້ຶັນ, ອາເມລກິ າ ຈງຶີ່ ມີແຜນການທາໍ ລາຍມ້າງເພສັນຍາເຊີແນວ. 2.2 ການສາ້ ງຕຶັງ້ ກູຸ່ມຊີອາໂຕ ມາໃນວນັ ທີ 8 ກັນຍາ ຄສ 1954 ກຸູ່ມທະຫານ \"ປ້ອງກັນອາຊີອາຄະເນ\" ໄດຮ້ ັບການສາ້ ງຕ້ຶັງຂຶ້ນຢູ່ທີ່ ມະນີ ລາ ເມືອງຫຼວງຂອງ ຟີລິບປິນ ເຊິີ່ງລວມມີ 8 ປະເທດຄື: ອາເມລິກາ, ອັງກິດ, ຝຣ່ົັງ, ອົດສະຕາລີ, ນິວຊີແລນ, ໄທ, ຟີລິບປິນ, ປາກິສະຖານເຊີ່ິງຢູ່ໃຕ້ການຄອບຄອງຂອງອາເມລິກາ ເອີຶ້ນຫຍ້ໍວູ່າ: ກຸູ່ມຊີອາໂຕ (SEATO). ເນຶ້ືອໃນ ອານຸສັນຍາທີ່ຕິດມາພ້ອມນຶີ້ໄດ້ມີເນ້ືຶອໃນວູ່າ: ລາວ, ພາກໄຕ້ຫວຽດນາມ ແລະ ກໍາປູເຈຍ ແມູ່ນຢູ່ໃຕ້ອາລັກຂາຂອງ ກູຸ່ມດົັ່ງກູ່າວ. ຕ່ໍຈາກນຶັ້ນ ອາເມລກິ າ ໄດ້ຫັນກົງຈກັ ການປົກຄອງຂອງລາຊະອານາຈັກລາວ, ເຊີິ່ງເຄີຍເປັນເຄື່ີອງມືຮັບ ໃຊ້ພວກລູ່າເມືອງຂ້ຶນຝຣັ່ົງນຶັ້ນໃຫ້ຫັນມາຢູ່ໃຕ້ການບັນຊາໂດຍກົງຂອງພວກເຂົາ. ດ່ັງົ ນັ້ຶນ, ຢູ່ໃນວົງການລດັ ຖະ ບານ ຂາ້ ລາຊະການລາວ ຜູໃ້ ດທີນ່ ຍິ ົມຝຣັ່ງົ ຫຼື ມີທູ່າອູ່ຽງສນັ ຕພິ າບປອງດອງຊາດກໍໄດ້ຖືກປດັ ເຂູ່ຍອອກທັນທີ, ສູ່ວນຜທູ້ ່ີ ນຍິ ົມ ອາເມລກິ າ ກໍ່ໄດ້ຖືກເລື່ີອນຊ້ັຶນຕໍາແໜູ່ງເຊັນກັນ: ອາເມລກິ າ ໄດ້ ໃຊວ້ ທິ ີການຊູ່ວຍເຫືຼອລດັ ຖະບານລາວ ໂດຍ ບຜ່ໍ າູ່ ນຝຣັົ່ງຄືແຕູ່ກອູ່ ນ; ອກີ ດ້ານໜຶງ່ີ ໃນສນັ ຍາເຊີແນວກບໍ ໍ່ໄດກ້ ູ່າວເຖິງການລບົ ລ້າງ \"ສັນຍາການຊູ່ວຍເຫືຼອທາງດ້ານ ເສດຖະກິດ ແລະ ການທະ ຫານສາໍ ລັບໄລຍະຍາວນານ \"ເຊີ່ງິ ລດັ ຖະບານລາຊະອານາຈັກລາວໄດເ້ ຊນັ ກັບສະຫະລັດອາ ເມລິ ກາ ໃນປີ ຄ.ສ 1950 (ກະຊວງສຶກສາ ແລະ ກິລາ 1990: 38) ອັນໄດ້ເປັນເງີ່ືອນໃຫ້ອາເມລິກາ ມີບູ່ອນອີງ 50

ທາງດ້ານກົດໝາຍ ເພ່ີືອສຶບຕ່ໍການຊູ່ວຍເຫຼືອລາວ. ອາເມລິກາຍັງໄດ້ບັງຄັບໃຫ້ຝຣົັ່ງມອບ ກົງຈັກການປົກຄອງຂຶ້ັນ ກະຊວງ, ກົມກອງ ແລະ ພະແນກໃຫ້ຄົນລາວຢູ່າງຂາດຕົວ ໂດຍມີຈຸດປະ ສົງຫວັງຈະບັນຊາລູກມືຂອງຕົນໂດຍກົງ ແລະ ຕາມໃຈຊອບ. ສະນຶັ້ນ, ອິດທິພົນຂອງຝຣ່ົັງຈ່ຶີງນັບມຶ້ືນັບຖືກປັດເຂູ່ຍ ແລະ ອໍານາດການປົກຄອງກໍນັບມ້ຶືຫັນມາ ຢູ່ໃຕ້ຄໍາສົ່ງັ ຂອງອາເມລກິ າ. 2.3 ການປາບປາມກໍາລງັ ປະຕວິ ດັ ໃນທວ່ົ ປະເທດ ໃນຄນື ວັນທີ 18 ກັນຍາ 1954 ໂດຍປະຕບິ ັດຕາມຄໍາສງ່ັົ ຂອງອາເມລິກາ, ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ລດັ ຖະມົນຕີ ການຕູ່າງປະເທດແຫູ່ງລາຊະອານາຈັກລາວ ໄດ້ບັນຊາລູກມືຂອງຕົນໄປລອບຄາດຕະກໍາ ກຸ ວໍລະວົງ ເຊິີ່ງເປັນ ລັດຖະມົນຕີກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດ ໃນຄະນະທ່ີກິນລ້ຽງຢູ່ ເຮືອນ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ເອງ ແລະ ຜຸຍ ຍັງຖຶ້ິມໂທດ ໃສູ່ ບົງ ສຸວັນນະວົງ (ປະທານສະພາ) ເຊີິ່ງເປັນຜູ້ປໍລະປັກກັບຕົນ; ສະນ້ຶັນ, ທາງການຈີຶ່ງໄດ້ສົັ່ງຈັບ ບົງ ສຸວັນນະວົງ, ສູ່ວນ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ກໍສຶບຕໍ່ປະຕິບັດແຜນການຂອງຕົນຄື: ໄດ້ລາອອກຈາກຕໍາແໜູ່ງລັດຖະມົນຕີຕາມການ ຊັບຊ້ອນຂອງອາ ເມລິກາ, ພ້ອມກັບການສ້າງຄວາມປ່ັນປູ່ວນວຸ້ນວາຍທາງການເມືອງອີກ ອາເມລິກາຍັງໄດ້ໃຊ້ຮູບ ການ \"ການຊູ່ວຍເຫຼືອ\" ໜີບຮັດທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ການເມອື ງ ເປັນການບງັ ຄັບລັດ ຖະບານ ເຈົ້າຶ ສວຸ ນັ ນະ ພູມມາ ໃຫ້ຍຸບເລີກລົງໃນວນັ ທີ 17 ພະຈິກ ຄສ 1954. ຕົກມາໃນວັນທີ 21 ເດືອນດຽວກັນ, ກະຕ່າູ ຍ ໂດນສະໂສລິດ ຜມູ້ ີທູ່າອູຽ່ ງນຍິ ມົ ອາເມລິກາ ກໍຖກື ຕງຶັ້ ຕງ້ຶັ ໃຫ້ ເປັນນາຍົກ ຈາກນ້ັຶນກໍ່ມີການຊັບຊ້ອນປູ່ຽນເອົາບຸກຄົນຜູ້ທ່ີນິຍົມ ອາເມລິກາ ມາ ເຂຶ້ົາແທນຕໍາແໜູ່ງງານໃນທ່ົວ ກົງຈັກການປົກຄອງໂດຍໄວ. ແນວທາງຂອງລັດຖະບານຊຸດນ້ຶີ ແມນູ່ ແນໃສູ່ຮັບໃຊ້ອາເມລິກາໂດຍກງົ ແລະ ຂຶ້ນກັນ ການຊູ່ວຍເຫືຼອຂອງອາເມລິກາຢູ່າງຮອບດ້ານ ໂດຍ ປະຕິບດັ ຕາມຄໍາສ່ົັງຂອງອາເມລິກາ, ລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກ ໄດ້ພົວພັນຢູ່າງສະໜິດແໜ້ນ ກັບລັດຖະບານໄທທາງດ້ານການທະຫານ ແລະ ເສດຖະກິດ ເຊ່ີິງສະແດງອອກໃນ ເດອື ນ ຕລຸ າ ຄ.ສ 1954 ລດັ ຖະບານໄທໄດ້ປະກາດໃຫ້ການຊູ່ວຍເຫືຼອລາວ, ຈດຸ ປະສົງເພ່ີືອຮູ່ວມ ກັນຈັດຕງ້ັຶ \"ແນວ ຕ້ານກອມມູນິດ\" ອານຸຍາດໃຫ້ລາວຂົນສ່ົງສິນຄ້າຈາກຕູ່າງປະເທດຜູ່ານດິນໄທ ໂດຍບໍ່ເກັບພາສີ. ໃນຕ້ົຶນເດືອນ ກຸມພາ ຄສ 1955 ຄະນະຜແູ້ ທນທະຫານໄທນາໂດຍ ພົນໂທ ເດດປະຍດຸ ໃນນາມຄະນະ \"ໄມຕີຈດິ ມິດຕະພາບ\" ໄດ້ ເຂຶົ້າມາຢ້ຽມຢາມລາວ ເຊີິ່ງໃນຕົວຈິງແມູ່ນເພ່ືີອສັງເກດການກູ່ຽວກັບທີ່ຕ້ຶັງຍຸດທະສາດດ້ານການທະຫານຢູ່ຫຼວງພະ ບາງ ແລະ ທົ່ງໄຫຫີນ; ຈາກນຶ້ນັ ກມ່ໍ ີການເຊັນສນັ ຍາຮວູ່ ມປ້ອງກນັ ຊາຍແດນລາວ-ໄທ ໂດຍໄດ້ອະນຍຸ າດໃຫ້ທະຫານ ເຂົ້າຶ ເຄືອ່ີ ນໄຫວ ເລິກເຂາຶ້ົ ມາດິນລາວເຖິງ 20 ກມ. ໃນວັນທີ 28 ກຸມພາ ຄສ 1955 ໂຟສະໂຕ ແດັນແລັດ ໄດ້ເດີນທາງມາວຽງຈັນ ເພີ່ືອປະຕິບັດແຜນການ ກວດກາ ແລະ ຊ້ຶີນໍາໂຄງການລະອຽດ ກູ່ຽວກັບການກໍ່ສ້າງກໍາລັງທະຫານຫູຸ່ນ. ຕາໍ ຫວຼ ດ, ກາໍ ລງັ ໃຕດ້ ິນ, ການກ່ໍສາ້ ງ ເສຶັ້ນທາງຍດຸ ທະສາດ, ຄ້າຍທະຫານ, ເດີນບິນ... ເຊິີ່ງພວກເຂົາ ເອີຶ້ນວູ່າ: \" ແຜນການແກ້ໄຂຄວາມສະຫງົບສຸກພາຍ ໃນ \". ມາຮອດວັນທີ 1 ກໍລະກົດ ຄສ 1955 ໂຟສະເຕີ ແດັນແລັດ ໄດ້ເຊັນສັນຍາກັບ ກະຕູ່າຍ ວູ່າດ້ວຍ \"ການ 51

ຊູ່ວຍເຫືຼອແບບຍາວນານ\" ດ້ານ ການທະຫານ ແລະ ເສດຖະກິດໃຫ້ແກູ່ລາວ ໃນນັ້ຶນສູ່ວນໃຫຍູ່ແມູ່ນເໜັ້ຶນໜັກໃສູ່ ດ້ານການທະ ຫານເຖິງ 48.000.000 ໂດລາສະຫະລັດ, ໃນນຶ້ັນ ດ້ານເສດຖະກິດພຽງແຕູ່ 13.000.000 ໂດລາ ເທົ່ານ້ຶນັ (ທອງສາ ໄຊຍະວງົ ຄາໍ ດີ ພອ້ ມຄະນະ; 1989 : 259) ດ້ວຍ \"ການຊູ່ວຍເຫືຼອ\" ຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາ, ກອງທັບລາຊະອານາຈັກໄດ້ເພີ່ມຈໍານວນທະຫານຫູຸ່ນ ຂຶ້ນຢູ່າງໄວວາ, ໃນປີ ຄສ 1954 ມີ 15.000 ຄົນ, ມາຮອດປີ ຄສ 1955 ເພີ່ມ ເປັນ 23.000 ຄົນ. ນັບແຕູ່ ເດືອນ ກໍລະກົດ 1955 ເປັນຕົຶ້ນມາ ອາເມລິກາ ໄດ້ເລ່ີມຕຶ້ົນປະກອບ ອາວຸດໃໝູ່ໃຫ້ກອງທະຫານຫຸູ່ນ ໂດຍປຽູ່ ນເອົາ ອຸປະກອນສງົ ຄາມຂອງຝຣງ່ົັ ອອກມາເອາົ ອາວດຸ ທີ່ ທັນສະໄໝຂອງອາເມລິກາເຂຶ້ົາມາແທນ. ນອກຈາກການສ້າງທະຫານຫຸູ່ນແລ້ວ ອາເມລິກາໄດ້ນໍາເອົາພວກ \"ມັກກີ\". ແລະ ສ້າງເປັນກໍາ ລັງພິເສດ ໂດຍໄດ້ຂະຫຍາຍຕື່ີມເປັນ 4000 ຄົນ ໃນປີ ຄສ 1955 ອາເມລິກາໄດ້ສວຍໃຊ້ກໍາລັງນ້ຶີ ເປັນໄມ້ມື ໄວ້ຕ່ໍຕ້ານກັບ ກາໍ ລັງປະຕວິ ດັ ຢູເ່ ຂດພດູ ອຍ (ກະຊວງສຶກສາ ແລະ ກິລາ 1990: 38-39 ). ໂດຍປະຕິບດັ ຕາມຄໍາສົງ່ັ ຂອງອາເມລິກາ, ກະຕູ່າຍ ໂດນສະໂສລິດ ໄດທ້ ໍາການປູ່ອຍບດັ ເລືອກຕ້ຶັງທ່ວົ ປະເທດ ໂດຍກີດກ້ຶັນຝູ່າຍປະເທດລາວບ່ໍໃຫ້ເຂ້ຶົາຮູ່ວມສະໝັກເລືອກຕັຶ້ງ ແລະ ປູ່ອນບັດເລືອກຕຶ້ັງເຫດການດັົ່ງກູ່າວ ໄດ້ຖືກ ປະຊາຊົນຕໍ່ຕ້ານຄືນໂດຍການບ່ໍຍອມໄປປູ່ອນບັດ ເຊີິ່ງຕ້ອງການປູ່ອນເອົາພັກພວກຂອງກະຕູ່າຍ. ເຖິງຢູ່າງໃດກ່ໍຕາມ ມາຮອດວນັ ທີ 25 ທນັ ວາ ຄສ 1955 ການ ເລືອກຕ້ັຶງໄດສ້ ໍາເລັດລງົ ໂດຍທ່ີ ກະຕູາ່ ຍ ບສ່ໍ າມາດຍາດໄດຄ້ ະແນນສງູ , ຜທູ້ ີ່ໄດຄ້ ະແນນສງູ ກູວ່ າ ໝູ່ແມູ່ນ ບງົ ສຸວນັ ນະວງົ ຜູ້ທີ່ໂຄສະນາຫາສຽງວູາ່ ຈະເຈລະຈາກັບຝູ່າຍປະເທດລາວ ແລະ ຢຸດ ເຊົາ ການແຊກແຊງສອງແຂວງເຕຶ້ົາໂຮມ. ຜົນຂອງການເລືອກຕຶັ້ງຄງຶັ້ ນຶີ້ເຮັດໃຫ້ກະຕູ່າຍ ຈໍາຕ້ອງລາອອກຈາກຕໍາ ແ ໜູ່ງ ນາຍົກລົດຖະມົນຕີ ໃນວັນທີ 14 ກຸມພາ ຄ.ສ 1956 ແລະ ເຈຶ້ົາສຸວັນນະພູມມາ ກໍໄດ້ຮັບການແຕູ່ງຕັ້ຶງເຂ້ຶົາ ແທນຕາໍ ແໜູງ່ ນາຍົກລັດຖະມນົ ຕີ ພາຍຫັຼງທີ່ໃຊ້ຍຸດທະສາດ ຫັນເປັນໂດຍສັນຕິບ່ໍໄດ້ຜົນແລ້ວ ອາເມລິກາກໍຂຸ້ນຂ້ຽວປັບປຸງກົງຈັກການ ປົກຄອງຫຸູ່ນລາຊະອານາຈັກ, ທຸ້ມເທການຊູ່ວຍເຫືຼອລັດຖະບານຫູຸ່ນ ເພ່ີືອປັບປຸງກອງທັບແຫູ່ງຊາດ ແລະ ໃຊ້ ກໍາລັງ ທະຫານຫູຸ່ນບຸກໂຈມຕີເຂດເຕຶ້ົາໂຮມສອງແຂວງພາກເໜືອ, ພ້ອມກັນ ນັ້ຶນກໍດໍາເນີນການປາບປາມປະຊາຊົນຜູ້ຮັກ ຊາດຫວັງດັບມອດກໍາລງັ ປະຕິວັດ. ນັບຕ້ັຶງແຕູ່ມຶ້ືກໍານົດຢຸດຍິງ (6 ສິງຫາ ຄສ 1954) ລັດຖະບານຫຸູ່ນວຽງຈັນກໍສວຍໃຊ້ສະພາຍໂຍະຍານ ດັ່ົງກູ່າວປະຕິບັດກົນອຸບາຍ \"ຫັນປູ່ຽນໂດຍສັນຕິ\" ພ້ອມກັນນັ້ຶນກໍກະກຽມກໍາລັງທະຫານຫຸູ່ນ ແລະ ດໍາເນີນການ ບຽດຍຶດເຂດເຕ້າຶົ ໂຮມສອງແຂວງຫວງັ ຈະກໍາຈັດຮັດແຄບເຂດທີ່ໜຶນັ້ ຂອງການປະຕິວັດ ແລະ ກາ້ ວໄປສູ່ການຍຶດຄອງ ທັງໝົດຕາມແຜນການຂອງອາເມລິກາໄປຄຽງຄູ່ກັບການນໍາໃຊ້ກໍາລັງທະຫານຫຸູ່ນບຽດຍຶດໂດຍກົງແລ້ວ ພວກເຂົາ ຍັງໄດ້ສົ່ງກອງປຸ້ນນັກສືບສອດແນມໄປເຄື່ີອນໄຫວຢູ່ເຂດແນວຫັຼງຂອງຝູ່າຍປະຕິວັດ ໂດຍໄດ້ສ້າງທີ່ໜ້ັຶນຂອງພວກ ປຸ້ນຂຶ້ນຢູ່ຫຼາຍ ແຂວງເຊ່ັົນ: ຫ້ວຍເທົາ, ເມືອງເປີນ ( ແຂວງຫົວພັນ ) ແລະ ຢູ່ອູ່ໃຕ້, ອູ່ເໜືອ, ຢາງເຕີຍ ແລະ ຈອມ ວນັ ( ແຂວງຜົ້ຶງສາລີ ). 52

ພາຍຫຼັງທີມ່ ີການຢຽ້ ມຢາມວຽງຈັນຂອງ ໂຟສະເຕີ ແດນັ ແລດັ ໃນທ້າຍເດອື ນ ກຸມພາ ຄສ 1955 ແລະ ໄດ້ ຕກົ ລົງໃຫ້ການຊູ່ວຍເຫືຼອລາວຢູ່າງຫຼວງຫຼາຍນ້ັຶນ, ໄດ້ເຮັດໃຫ້ລັດຖະບານກະຕູ່າຍ ໂດນສະໂສລິດ ຍີ່ິງເພີ່ມທະວີການ ກະກຽມສົງຄາມບຽດຍຶດສອງແຂວງ ຢູ່າງຂະໜ າດໃຫຍູ່ກວູ່າ ເກົ່າ; ມາຮອດເດືອນ ພຶດສະພາ ຄສ 1955 ອາເມລິກາ ໄດສ້ ່ັົງໃຫ້ກອງທັບລາຊະອານາຈັກຕງັຶ້ ເຂດ ເຄື່ີອນທັບພິເສດ ແລະ ສົັ່ງໃຫ້ທະຫານຫູຸ່ນ 11 ກອງພັນ ເຊ່ີິງ ກວມເອົາຈໍານວນພົນ 2/3 ຂອງກາລັງ ທັງໝົດບຸກໂຈມຕີ 2 ແຂວງເຕຶົ້າໂຮມຢູ່າງຂະໜາດໃຫຍູ່ ໂດຍຫວັງຈະດັບ ສນູ ກາໍ ລງັ ປະຕວິ ັດ. ເຫດການນໄ້ີຶ ດ້ເຮັດໃຫປ້ ະເທດລາວກັບຄືນສູ່ພາວະສົງຄາມອີກເທອີື່ ໃໝ.ູ່ ການໃຊ້ກໍາລັງບຸກໂຈມ ຕີ 2 ແຂວງເຕຶົ້າໂຮມນ້ຶັນເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າລົຶ້ມຕາຍ ແລະ ບາດເຈັບຈານວນຫຼວງຫຼາຍ, ຊັບສິນເງິນ ທອງ, ໄຮູ່ນາຮ້ຶົວສວນຖືກທໍາລາຍເປັນມູນຄູ່າຫຼາຍກວູ່າ 10 ລ້ານກີບ. ສູ່ວນຢໃູ່ ນ 10 ແຂວງເຊີ່ິງຢູ່ໃຕ້ການກວດກາ ຂອງຝູ່າຍລາຊະອານາຈັກລາວ, ຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ພວກກໍາອໍານາດວຽງຈັນໄດ້ກໍ່ເລີ່ືອງຫຍຸ້ງຍາກຂ້ຶນຫຼາຍ ຄະດີເຊ່ັົນ: ຂີ້ຶລັກ, ປຸ້ນຈີ້ຶ, ຂ້າຟັນລັນແທງກັນ, ຈັບກຸມທໍລະມານ ເຊິີ່ງເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວມີຄວາມທຸກຍາກ ລໍາບາກ, ອຶດຫິວ, ລ້ຶົມຕາຍ ແລະ ຖືກຈັບກຸມຄຸມຂັງເປັນຫຼາຍຮ້ອຍຄົນ, ເມ່ີືອເຫັນສະພາບໃນປະເທດລາວມີຄວາມ ເດອື ນຮ້ອນຄດື ົັ່ງ ກູ່າວນຶ້ັນ, ຜູ້ນາໍ ຝູ່າຍແນວລາວອິດສະຫະຼ ໄດອ້ ອກແຜນນະໂຍບາຍຍດຶ ໝຶັ້ນໃນການຕໍ່ສູ້ດ້ວຍອາ ວຸດ ໃນ 2 ແຂວງເຕຶ້ົາໂຮມ ແລະ ເພີຶ້ມທະວີຕ່ໍສູ້ດ້ວຍທາງການເມືອງ ຢູ່ໃນ 10 ແຂວງ ແລະ ມີນະໂຍບາຍທັງຕໍ່ສູ້ທັງ ເຈລະຈາ. ດັງ່ົ ນັຶ້ນ, ໃນໄລຍະນີຶ້ ການເຈລະຈາລະຫວາູ່ ງ 2 ຝູ່າຍໄດເ້ ກດີ ຂຶ້ນຫຼາຍຄັ້ຶງຄື: ເດືອນ ມງັ ກອນ ຄສ 1955 ມີ ກອງປະຊຸມເຈລະຈາກັນລະຫວູ່າງ ທູ່ານ ພູມີ ວົງວິຈິດ ແລະ ທູ່ານ ດຣ ທອງດີ ຢູ່ທົງໄຫຫີນ ຕໍ່ມາກໍມີການເຈລະຈາ ກັນລະຫວາູ່ ງ ທູ່ານ ຫຍຸຍ ອະໄພ ກັບຜູ້ຕາງໜ້າຝາູ່ ຍແນວ ລາວອິດສະຫຼະຢູທ່ ່ີນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ , ແຕູ່ທຸກຄງຶ້ັ ການ ເຈລະຈານັຶ້ນບໍ່ໄດ້ໄປສູ່ຄວາມເປັນເອກະພາບກັນເພາະເຈດຈໍານົງຂອງລັດຖະບານ ກະຕູ່າຍ ໃນການດໍາເນີນການ ເຈລະຈານນັ້ຶ ແມນູ່ ເພອ່ີື ຖວູ່ ງດຶງເວລາ ແລະ ເປັນການຫຼອກລວງຫາງສຽງຢູ່ພາຍໃນ ແລະ ຕາູ່ ງປະເທດ. 3. ການປັບປຸງ ແລະ ການກໍ່ສາ້ ງກາໍ ລັງຢູ່ 2 ແຂວງເຕຶ້າົ ໂຮມ 3.1 ການສາ້ ງຕ້ງັຶ ພັກປະຊາຊນົ ລາວ ປະຕິບັດຕາມມະຕິຂອງກອງປະຊຸມສູນກາງພກັ ຄອມມູນິດອິນດູຈີນ ມາຮອດວັນທີ 22 ມີນາ ຄ.ສ 1955, ຢູ່ແຂວງທີໜ່ ັ້ຶນຊໍາເໜືອແຂວງຫົວພນັ ກອງປະຊຸມໃຫຍູ່ຄຶ້ງັ ທີ 1 ຜ້ແູ ທນພກັ ຄອມມູນດິ ລາວທ່ົວປະເທດໄຂຂ້ຶນ ເຊີິ່ງ ມຜີ ູ້ແທນເຂົຶ້າຮູ່ວມ 20 ທ່າູ ນ, ຕາງໜ້າໃຫ້ສະມາຊິກພກັ ທ່ົວປະເທດ 400 ກວູ່າຄົນກອງປະຊຸມຄຶ້ັງນ້ີຶໄດຕ້ ົກລົງໃສູ່ຊືີ່ ພັກວູ່າ: \"ພັກປະຊາຊົນລາວ\" ພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດ ລາວໃນປັດຈຸບັນ. ກອງປະຊຸມໃຫຍູ່ຄຶັ້ງປະຫວັດສາດນ້ີຶ ໄດ້ ດໍາເນີນໄປ 15 ວັນ ແລະ ໄດ້ເປັນເອກະສັນກັນໄດ້ຜູ່ານບັນດານະໂຍບາຍພ້ຶືນຖານ, ບົດລາຍງານການເມືອງ, ໂຄງການດໍາເນນີ ງານ, ກດົ ລະບຽບ ແລະ ບັນຫາອືນີ່ ໆ. 53

+ ກອງປະຊມຸ ໄດ້ຄັດເອົາຄະນະຊນ້ີຶ າໍ ສູນກາງພັກ 5 ທູ່ານ ຄ:ື - ທ່າູ ນ ໄກສອນ ພົມວຫິ ານ ເລຂາທິການໃຫຍູ່ - ທ່າູ ນ ໜູຮກັ ພູມສະຫວັນ - ທູ່ານ ບຸນ ພົມມະຫາໄຊ - ທູ່ານ ສີສະຫວາດ ແກວ້ ບຸນພນັ - ທາູ່ ນ ຄາໍ ແສງ ( ສະຖາບັນວິທະຍາສາດສັງຄົມແຫູ່ງຊາດ, 1989: 69 ) ທູ່ານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ໄດ້ຮັບເລືອກຕັຶ້ງເປັນເລຂາທິການ ຄະນະຊຶ້ີນໍາສູນກາງ, ທັງເປັນເລຂາພັກ ທະຫານສູນກາງ ແລະ ຍັງເປັນຜູ້ບັນຊາການທະຫານສູງສຸດອີກດ້ວຍ ກອງປະຊຸມໄດ້ມອບສິດໃຫ້ຄະນະຊ້ີຶນໍາສູນກາງ ຄັດເລືອກເອາົ ຄະນະກາໍ ມະການເພີ່ມເຂົ້ຶາໃນຄະນະຊຶນ້ີ ໍາສູນກາງພັກ, ຄະນະກໍາມະການສູນກາງທີ່ຖືກຮັບຮອງເອົາຮວມ ມີ 10 ທູ່ານ. ໃນບົດລາຍງານການເມືອງ ເຊ່ີິງລາຍງານໂດຍ ທູ່ານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ມີບາງຕອນໄດ້ກູ່າວວູ່າ: \"ພັກນ້ີເຶ ປນັ ຜ້ສູ ຶບທອດ ພາລະກິດຂອງພັກຄອມມູນດິ ອິນດູຈີນ ແລະ ມູນເຊຶອ້ື ພິລະອາດຫານ ຂອງວິລະບູລຸດ ທີ່ຍອມ ເສຍ ສະຫຼະເພືອີ່ ຊາດ ເປັນຕົວແທນອັນແທ້ຈງິ ຂອງຊົນຊຶັ້ນກາໍ ມະກອນ ແລະ ຊາວຜູອ້ ອກແຮງງານເດດັ ດູ່ຽວປອ້ ງກັນ ສິດ ແລະ ຜນົ ປະໂຫຍດອັນຊອບທໍາຂອງທກຸ ຊ້ຶັນຄົນ ແລະ ປະຊາຊນົ ເຜາ່ົ ຕ່າູ ງໆໃນ ທົວ່ ປະເທດ \" : ກອງປະຊຸມຍັງໄດ້ເປັນເອກະສັນກັນໂດຍຜູ່ານໂຄງການດໍາເນີນງານຂອງພັກ 12 ຂ້ໍເຊິີ່ງມີ ເນ້ຶືອໃນບາງຂໍ້ ດງ່ົັ ນ້ີຶ: - ຕ້ານຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ພວກລູ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣ່ົັງທ່ີທໍາລາຍສັນຍາເຊີແນວ ແລະ ແກູ່ດຶງ ເອົາລາວ ເຂຶົາ້ ກມຸູ່ ຮກຸ ຮານ. - ຕໍ່ສູ້ທວງໃຫ້ຝູ່າຍລາຊະອານາຈັກຈິງໃຈຮູ່ວມມືກັບຝູ່າຍປະເທດລາວປະຕິບັດສັນຍາເຊີ ແນວເຊ່ົັນ: ການ ຢຸດຮົບ, ການປັບປຸງສັນຕິພາບ, ປະຕິບັດສິດເສລີພາບ ປະຊາທິປະໄຕ, ດໍາເນີນ ການເລືອກຕ້ັຶງທົ່ວໄປຢູ່າງເສລີ ເພືີ່ອ ເຕຶ້ົາໂຮມປະເທດຊາດໃຫເ້ ປນັ ເອກະພາບ, ສາ້ ງຕ້ັງຶ ລັດຖະ ບານປະສມົ . - ມະຫາສາມັກຄທີ ົ່ວປະຊາຊົນ, ສາ້ ງຕງຶ້ັ ແນວໂຮມເອກະພາບແຫ່ງູ ຊາດຢ່າູ ງກວ້າງຂວາງ, ພນົ ພນື້ຶ ຖານພັນທະ ພາບກາໍ ມະກອນຊາວນາ. - ກໍ່ສາ້ ງ ແລະ ປັບປຸງກໍາລັງປະກອບອາວຸດ ແລະ ເຄິ່ີງປະກອບອາວຸດ ໃຫ້ກາຍເປັນກອງທັບ ປະຊາຊົນ ເພື່ີອ ປົກປັກຮັກສາເຂດທີ່ໜັ້ຶນ, ໜູນຫຼັງໃຫ້ແກູ່ການຕໍ່ສູ້ທາງການເມືອງທັງເປັນເສົາຄໍ້າ ໃຫ້ແກູ່ການປົກປັກຮັກສາ ສນັ ຕິພາບ. - ປວົ ແປງຊີວດິ ການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນທຸກຊນຶ້ັ ຄົນ. - ປະຕິບດັ ສດິ ເສລີພາບ ປະຊາທິປະໄຕຕ່ໍປະຊາຊົນ. 54

- ຜູກມິດກັບປະເທດທີ່ເຄົາລົບເອກະລາດ, ອະທິປະໄຕ ແລະ ພຶ້ືນແຜນດິນອັນຄົບ ຖ້ວນຂອງລາວບົນ ຫັກຼ ການສະເໝພີ າບ, ຕູ່າງຝູາ່ ຍຕາູ່ ງໄດ້ຮບັ ຜນົ . - ອອກແຮງກໍ່ສ້າງພັກປະຊາຊົນລາວໃຫ້ກາຍເປັນພັກທີ່ເຂັ້ຶມແຂງຂອງຊົນຊັຶ້ນກໍາມະກອນ ແລະຊາວຜູ້ ອອກແຮງງານ ເພີ່ືອນາໍ ພາການປະຕິວັດໄປສູ່ໄຊຊະນະ (ທອງສາ ໄຊຍະວົງຄາໍ ດີ ພ້ອມຄະນະ, 1989: 269 -270) 3.2 ການສ້າງຕ້ັຶງແນວລາວຮັກຊາດ 6 ມັງກອນ 1956 ກອງປະຊຸມລາວອິດສະຫຼະຄ້ຶັງທີ 2 ກໍ່ໄດ້ໄຂຂ້ຶນຢູ່ຊໍາເໜືອໃນວັນທີ 6 ມັງກອນ ຄສ 1956 ໂດຍມີຜູ້ ແທນມາຈາກທົ່ວປະເທດ 150 ຄົນ ເຊ່ີິງເປັນຕົວແທນຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າ, ບັນດາຊ້ຶັນຄົນ, ສາສະໜາ, ຜູ້ຊົງ ຄຸນວຸດທິຮັກ ຊາດ... ກອງປະຊຸມໄດ້ຕົກລົງປູ່ຽນຊືີ່ແນວໂຮມຈາກ \" ແນວລາວອິດ ສະຫຼະ \"ມາເປັນ \" ແນວລາວ ຮກັ ຊາດ\" ທງັ ນກີຶ້ ໍ່ເພືີ່ອໃຫ້ແທດເໝາະກັບຍຸດໂທບາຍຂອງການ ຕໍ່ສູ້ໃນໄລຍະໃໝູ່ ພ້ອມນ້ໄີຶ ດ້ປູ່ຽນ ຊ່ືີສາໍ ນັກພມິ ຈາກ \"ແນວລາວອດິ ສະຫຼະ\" ມາເປັນ \"ລາວຮັກ ຊາດ\" (ສະຖາບນັ ວິທະຍາສາດສງັ ຄມົ ແຫ່ງູ ຊາດ 1989 : 72 ). ການສາ້ ງຕຶ້ັງແນວລາວຮັກຊາດແມູ່ນມຈີ ຸດປະສົງເຕ້ຶົາໂຮມເອາົ ທກຸ ກໍາລງັ , ທຸກທູ່າອູຽ່ ງທ່ີຮກັ ຊາດ ຫຼື ກ້າວໜ້ າເຂ້ຶົາມາເປັນກ້ອນກໍາລັງທີ່ເຂັຶ້ມແຂງ ເພື່ີອຕໍ່ສູ້ກັບສັດຕູຂອງຊາດ, ໂດຍສະເພາະ ແມູ່ນຈັກກະພັດ ອາເມລິກາ ແລະ ລູກມື, ໂດຍຢູ່ພາຍໃຕ້ການນໍາພາຂອງພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ, ໝາຍຄວາມວູ່າສູນກາງແນວລາວຮັກຊາດແມູ່ນ ອົງການນໍາທ່ເີ ປີດເຜີຍຂອງພກັ , ເປນັ ອົງການທຊີ່ ອບດວ້ ຍກດົ ໝາຍຂອງພັກ. + ກອງປະຊມຸ ໄດສ້ ງັ ເກດຕລີ າຄາສະພາບການ ແລະ ກໍານດົ ໜາ້ ທີໃ່ ຫຍູ່ຂອງປະຊາຊນົ ລາວຄື : - ສາມັກຄີປວງຊົນ ໃນແນວໂຮມແຫູ່ງຊາດອັນກວ້າງຂວາງ ເພີ່ືອປະຕບິ ດັ ສນັ ຍາເຊແີ ນວ ປີ 1954 ຢູ່າງສຸດ ຂີດ ເຮດັ ໃຫ້ປະເທດຊາດບ້ານເມອື ງມີສັນຕິພາບ, ເອກະລາດ, ປະຊາທປິ ະໄຕ ແລະ ເອ - ຮັກສາ ແລະ ຂະຫຍາຍກໍາລັງທ່ີຮັກຊາດຂອງປະຊາຊົນລາວ ເພື່ີອເປັນພ້ຶືນຖານອັນແໜ້ນ ແກູ່ນໃຫ້ ແກູ່ ການຕໍສ່ ້ອູ ັນເປັນທາໍ ຂອງຊາດເຮົາ. - ຍາດແຍງູ່ ເອາົ ຄວາມເປັນໃຈສະໜັບສະໜູນຈາກປະຊາຊນົ ຜູ້ຮັກຫອມສັນຕິພາບໃນໂລກ. ກອງປະຊຸມຍັງໄດ້ວາງໂຄງການ ການເມືອງ 7 ຂໍ້ເຊີ່ິງເນຶ້ືອໃນໃຫຍູ່ໄດ້ເນ້ຶັນໜັກຄວາມສາມັກຄີປວງຊົນ, ທກຸ ຊົນເຜົາ່ , ທຸກຊນ້ັຶ ຄົນ ເພ່ືີອໃຫເ້ ປັນກ້ອນກໍາລງັ ອນັ ແໜ້ນແກນູ່ ຕີກັບອິດທິກາໍ ລງັ ຈັກ ກະພດັ ເຮັດໃຫ້ ບ້ານເມືອງມີ ສນັ ຕິພາບ, ເອກະລາດ, ອະທິປະໄຕ ແລະ ເອກະພາບແຫູ່ງຊາດ. ທາງດ້ານການຕູ່າງປະເທດ, ໂຄງການການເມອື ງໄດ້ ຢ້ຶັງຢນວູ່າ: \"ປະເທດລາວຈະເດີນຕາມເສ້ຶັນ ທາງສັນຕິພາບເປັນກາງ, ບໍ່ອານຸຍາດໃຫ້ຕູ່າງປະເທດເຂຶົ້າມາຕັຶ້ງຖານທັບ ແລະ ກໍ່ສົງຄາມໃນລາວ, ບໍ່ເຂ້ົຶາຮູ່ວມໃນກູຸ່ມສໍາພັນການທະຫານໃດໆ ຈະສ້າງສາຍພົວພັນມິດຕະພາບກັບປະເທດ ຕູ່າງໆ ໃນ ໂລກເປັນຕົ້ຶນ ແມູ່ນກັບບັນດາປະເທດໃກ້ຄຽງບົນພຶື້ນຖານ \"ປັນຈະສີລາ\" ຫືຼ ຫຼັກການ 5 ຂໍ້ ວູ່າ ດ້ວຍ 55

ການຢູ່ຮູ່ວມກັນ ໂດຍສັນຕິລະຫວູ່າງປະເທດທີ່ມີລະບອບການເມືອງແຕກຕູ່າງກັນ\" (ທອງສາ ໄຊຍະວົງຄໍາດີ ພ້ອມ ດວ້ ຍຄະນະ 1989: 271 - 272). ໃນໄລຍະທ້າຍຂອງກອງປະຊມຸ ໄດ້ມກີ ານເລອື ກຕ້ງັຶ ເອົາຄະນະບໍລິຫານງານສນູ ກາງແນວ ລາວຮັກຊາດ, ເຊິີ່ງ ປະກອບດ້ວຍຄະນະກໍາມະການ 47 ທູ່ານ, ໂດຍແມູ່ນ ເຈົຶ້າສຸພານຸວົງ ໄດ້ຮັບເລືອກຕັຶ້ງ ເປັນປະທານຄະນະ ກໍາມະການສູນກາງແນວລາວຮັກຊາດ: ທູ່ານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ເປັນຮອງຄະນະກໍາມະ ການສູນກາງແນວລາວ ຮັກຊາດ (ສີຊະນະ ສີສານ 1996: 7) ພາຍຫຼັງກອງ ປະຊຸມ ເຈຶົ້າສຸພານຸວົງ ໄດ້ອອກຖະແຫຼງການ \"ນະໂຍບາຍ ສັນຕິພາບ ເປັນກາງຂອງລາວ\" ແລະ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ພີ່ນ້ອງຮູ່ວມຊາດລຸກຂຶ້ນຕໍ່ສູ້ຕ້ານກັບຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລູກມື ທ່ີທໍາລາຍ ສັນຍາເຊີແນວ ຄສ 1954: ທວງໃຫ້ລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກຮູ່ວມມືກັບຝູ່າຍປະເທດລາວ ດ້ວຍຄວາມຈິງໃຈໃນການປະຕິບັດສັນຍາເຊີແນວ; ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຝູ່າຍປະຕິວັດເດັດດູ່ຽວຕໍ່ສູ້ເພືີ່ອ ປົກປັກຮັກສາ 2 ແຂວງເຕົຶ້າໂຮມ ແລະ ຂະຫຍາຍຂະບວນ ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນ ໃນ 10 ແຂວງ ທີ່ຢູ່ໃຕ້ການຄວບຄຸມຂອງຝູ່າຍ ລາຊະອານາຈັກ. ຍ້ອນມີແນວທາງອັນຖືກຕ້ອງແນວລາວຮັກຊາດ ຈ່ິີງສາມາດລ້ອນໜ້າທີ່ເຕ້ົຶາໂຮມ ມະຫາຊົນຢູ່ ຊົນນະບົດກ່ໍຄືຕົວເມືອງ ເຊີ່ິງສະແດງອອກ: ພຽງແຕູ່ ໃນໄລຍະສັຶ້ນໆ ກໍສາມາດມີບ້ານສາມັກຄີ. ມີການຈັດຕ້ັຶງແນວ ໂຮມແໜ້ນໜາປະມານ 300 ກວູ່າບ້ານ, ຢູ່ 2 ແຂວງເຕ້ຶົາໂຮມ ກໍາເນີດຂະບວນການເພີ່ມພູນຜະ ລິດຜົນແບບ ສາມັກຄີ ເພ່ີືອປັບປຸງຊີ ວິດການເປັນຢູ່, ສະພາບ ປີ ຄ.ສ 1956 ມີປະມານ 1400 ກວູ່າບ້ານທ່ີມີໜູ່ວຍສາມັກຄີ ເພີ່ມ ພູນຜະລິດຜົນ. ກໍາລັງປະກອບອາວຸດກ່ໍໄດ້ປັບປຸງຂະຫຍາຍຕົວຢູ່າງຂງແຮງ, ຈໍານວນທະຫານ ລາດກອງຫຼອນ ໃນປີ ຄສ 1956 ໄດ້ເພ່ີມຂ້ຶນເຖິງ 3 ເທີ່ືອ, ກອງທະຫານທ້ອງຖ່ີິນທ່ີຢູ່ກະແຈກກະ ຈາຍກໍ່ໄດ້ເຕຶ້ົາໂຮມເຂຶ້ົາກັນເປັນ ຫຼາຍກອງພັນ ແລະ ມີການປະກອບອາວຸດທີ່ດີກວູ່າເກົ່າ. ຍ້ອນຄວາມຖືກຕ້ອງເປັນທໍາຂອງໂຄງການການເມືອງທັງ ສອດຄູ່ອງກັບຍຸກສະໄໝ ແລະ ສອດຄູ່ອງກັບຄວາມມຸ້ງມາດປາຖະໜາຂອງປະຊາຊົນລາວ. ສະນຶ້ັນ, ແນວລາວຮັກ ຊາດບໍ່ພຽງແຕູ່ສາມາດເຕຶົ້າ ໂຮມກໍາລັງປະຊາຊົນຜູ້ອອກແຮງງານໝົດທັງຊາດເທົ່ານຶ້ັນ, ຫາກຍັງສາມາດດູດດຶງເອົາ ຊ້ຶັນຄົນລະ ຫວູ່າງກາງ, ບຸກຄົນຊັຶ້ນເທິງທ່ີສັງກັດໃນພາວະຜູ້ແທນລາຊະດອນ, ສະພາລາຊະມົນຕີ, ລັດຖະບານລາຊະ ອານາຈກັ ແລະ ຢໃູ່ ນພະບໍລົມວົງສານວຸ ົງຜແູ້ ນວຄດິ ຮກັ ຊາດ, ຮກັ ສນັ ຕພິ າບ, ຮັກຄວາມເປັນທາໍ . ຈາກຜນົ ສໍາເລັດທັງໝດົ ນຶີ້ມັນໄດ້ເຮດັ ໃຫພ້ ວກລກູ ມືຂອງອາເມລກິ າ ທ່ຕີ ອ້ ງການສ້າງສງົ ຄາມຢູ່ລາວຄືນໃໝູ່ ຖກື ໂດດດຽູ່ ວຄອນແຄນ, ເຮັດໃຫລ້ ັດຖະບານກະຕາູ່ ຍ ໂດນສະໂສລິດ ກະວົນກະວາຍ, ໃນທີ່ສດຸ ກໍຖກື ຍຸບເລກີ ແລະ ປູ່ຽນແທນໂດຍລດັ ຖະບານ ເຈ້າົຶ ສຸວັນນະພມູ າ. 4. ການຕໍ່ສູຂ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວແຕູ່1955-1957 ໂດຍປະຕິບັດຕາມຂ້ໍການົດຂອງສັນຍາເຊີແນວ 1954, ກໍາລງັ ປະຕິວັດທັງໝົດ ໄດ້ເຄີ່ືອນຍ້າຍຂຶ້ນໄປເຕົຶາ້ ໂຮມຢູ່ ແຂວງຜ້ຶົງສາລີ ແລະ ຊໍາເໜືອ ເພ່ືີອລໍຖ້າການແກ້ໄຂບັນຫາທາງ ການ ເມືອງແຫູ່ງຊາດ, ແຕູ່ໃນຄະນະດຽວກັນນ້ຶັນ 56

ລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກ ເຊີິ່ງໄດ້ຣັບການບົງການ ຈາກຈັກກະພັດອາເມລິກາ ໄດ້ພະຍາຍາມບຸກຕີ 2 ແຂວງ ເຕຶ້ົາໂຮມຂອງຝູ່າຍປະເທດລາວຫວງັ ຈະ ດບັ ສູນກາໍ ລັງປະຕິວດັ ລາວເຈລະຈາຮອບທໍາອິດທີ່ເປີດຂຶ້ນຢທູ່ ົງໄຫຫີນ (ຊຽງ ຂວາງ) ເຊິີ່ງເລ່ີມຕ້ຶົນ ວັນທີ 6 ມັງກອນ ປີ ຄສ 1955 ໂດຍແມູ່ນ ທູ່ານ ພູມີວົງວິຈິດ ເປັນຫົວໜ້າຄະນະຝູ່າຍ ປະເທດລາວ ແລະ ດຣ ທອງດີ ເປັນຫົວໜາ້ ຝູ່າຍລາຊະອານາຈັກ (ພູມີ ວົງວິຈິດ 1987: 90-96). ກອງປະ ຊຸມໄດ້ ປະກາດຖະແຫຼງການຮູ່ວມກັນໃນວັນທີ 19 ມັງກອນ ຄສ 1955 ມີເນຶ້ືອໃນວູ່າ: \"ທັງສອງ ຝູ່າຍໄດ້ສະແດງວູ່າມີ ຄວາມບໍລິສຸດຕໍ່ກັນ ແລະ ທັງຈະຮັບຮອງວູ່າຈະຮູ່ວມມືກັນປະຕິບັດ ສັນຍາ ເຊີແນວ ເພື່ີອພ້ອມກັນປັບປຸງສັນຕິພາບ ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນ ໄດ້ຮັບສິດເສລີພາບ, ປະຊາທິປະໄຕ, ປະເທດຊາດໄດ້ຮັບເປັນເອກະພາບ ແລະ ເອກະລາດຂອງ ຊາດໄດສ້ ໍາເລັດຜົນ, ທັງສອງຝູ່າຍ ຕາູ່ ງກໍເຫັນວູ່າ ໃນທຸກບນັ ຫາມຄີ ວາມກູຽ່ ວພັນເຖງິ ຄວາມເປັນເອກະລາດຂອງຊາດ ທງັ ສອງຝູ່າຍຈະ ພະຍາຍາມຫາທຸກວທິ ີແກ້ໄຂດ້ວຍການເຈລະຈາໃຫ້ໄດ້ຜົນສໍາເລັດອັນງດົ ງາມ\" (ທອງສາ ໄຊຍະ ວົງ ຄາໍ ດີ ພ້ອມດ້ວຍຄະນະ; 1989: 274). ຕໍ່ກັບຖະແຫຼງການນຶີ້, ຝູ່າຍປະເທດລາວໄດ້ປະກາດຕໍ່ ມວນຊົນຢູ່າງສະຫງູ່າ ຜູ່າເຜີຍ, ແຕູ່ກົງກັນຂ້າມຝູ່າຍວຽງຈັນໂດຍໄດ້ຮັບການບັງຄັບບັນຊາຈາກອາ ເມລິກາກະຕູ່າຍໂດນສະໂສລິດ (ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ) ໄດ້ປະກາດຍົກເລີກປະຕິເສດຜົນຂອງການເຈລະຈາ ແລະ ຕ່ໍມາພາຍຫັຼງປະກາດຖະແຫຼງການ ຮູ່ວມ ກັນ 3 ວັນ ຄື: ວັນທີ 21 ມັງກອນ ຄສ 1955 ກະຕູ່າຍ ກ່ໍໄດ້ອອກຄໍາສົ່ັງໃຫ້ກອງທະຫານຂອງຕົນເປີດບຶ້ັນ ຮົບບຸກໂຈມຕີ 2 ແຂວງເຕົ້ຶາ ຮູ່ວມ ແລະ ດໍາເນີນການປາບປາມປະຊາຊົນຜູ້ຮກັ ຊາດໃນ 10 ແຂວງ, ສະນຶ້ັນ, ໃນວັນ ນ້ຶັນເອງ ກອງທັບລາຊະອານາຈັກ ຈ່ຶີງບຸກໂຈມຕີເມືອງອູເໜືອ, ເມືອງອູໃຕ້ ( ແຂວງຜ້ົຶງສາລີ ) ແລະ ໃນວັນທີ 28 ມງັ ກອນ-4 ກຸມພາ ພວກເຂົາໄດ້ບຸກໂຈມຕີ ເມືອງເປິນ (ແຂວງຫົວພັນ) ການບຸກໂຈມຕຢີ ູ່ ແຕູ່ລະສະໜາມຮົບນັ້ຶນ ພວກເຂົາລ້ວນແຕູ່ປະລາໄຊຢູ່າງເຈັບແສບ ແລະ ກ້າວໄປສູ່ການຂໍເຈລະຈາກັບຝູ່າຍປະເທດລາວອີກ ມາຮອດວນັ ທີ 9 ມີນາ ຄສ 1955 ໄດມ້ ີການເຊັນສັນຍາຮວູ່ ມກັນວາູ່ ດ້ວຍ \"ການຢດຸ ຕິການປະທະກນັ ດ້ວຍກາລງັ ທະຫານ\"; ແຕູ່ 10 ວນັ ຕໍ່ມາ ກອງ ທບັ ລາຊະອານາຈັກ ກສໍ່ ືບຕ່ໍບກຸ ຕເີ ມອື ງເປິນອີກ. ໃນໄລຍະວັນທີ 19-30 ມີນາ ຄ.ສ 1955 (ໄລຍະ ນ້ຶີຝູ່າຍປະຕິວັດ ພວມເປີດ ກອງປະຊຸມໃຫຍູ່ສ້າງຕ້ັຶງພັກປະຊາຊົນລາວ) ພວກເຂົາໄດ້ເປີດ ບັຶ້ນຮົບໃຫຍູ່-ນ້ອຍ 20 ບັຶ້ນຣົບ, ແຕູ່ລະບ້ັຶນຮົບກໍາລັງປະກອບອາວຸດປະຕິວັດກໍ່ສາມາດໄດ້ທູ່າເປັນ ເຈ້ຶົາການແລະບຸກຕີສັດ ຕູຄືນຢູ່າງມີໄຊ. ພ້ອມດຽວກັນນ້ນັຶ ພັກກໍໄດ້ສົງ່ ພະນກັ ງານລົງຂົນຂວາຍປກຸ ລະດມົ ປະຊາຊົນໃນທົ່ວ ປະເທດ ເພອືີ່ ເຜຍີ ແຜູ່ທາດແທຮ້ ຸກ ຮານທໍາລາຍສັນຍາເຊີແນວປີ 1954 ຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລູກມືເຮັດໃຫ້ເກີດມີຂະບວນການສະໜັບສະ ໜູນແນວທາງສັນຕິພາບປອງດອງຊາດຂອງ ຝູ່າຍປະເທດລາວ ແລະ ກ້າວໄປເຖິງບູ່ອນມີການຈັດຕ້ຶັງແບບເປີດເຜີຍ ແລະ ປິດລັບເຄື່ີອນໄຫວ ໃນເຂດຄວບຄຸມຂອງຝູ່າຍລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກ ເຊ່ິີງເປັນຜົນ ເຮັດໃຫ້ຈັກກະພັດ ອາເມລກິ າ ແລະ ລູກມມື ຄີ ວາມກະວນົ ກະວາຍ. 57

ໃນວັນທີ 25 ພຶດສະພາ ຄ.ສ 1955 ລັດຖະບານ ກະຕູ່າຍ ໄດ້ສົັ່ງໃຫ້ແຂວງຕູ່າງໆດໍາເນີນ ການກະກຽມ ເລືອກຕັຶ້ງ ໂດຍບໍ່ມີຝູ່າຍປະເທດລາວເຂຶົ້າຮູ່ວມ. ສະນັ້ຶນ, ເຈ້ົຶາສຸພານຸວົງ ໃນນາມປະທານແນວລາວອິດສະຫຼະໄດ້ກູ່າວ ປະນາມ, ຄັດຄ້ານແຜນການເລືອກຕັຶ້ງຕູ່າງຫາກຂອງຝູ່າຍລາ ຊະອານາຈັກ ແລະ ສະເໜີໃຫ້ສືບຕໍ່ການເຈລະຈາທາງ ດ້ານການເມືອງ ເຊ່ິີງເປັນຜົນໃຫ້ຜູ້ແທນສະ ພາລາສະດອນຈໍາຕ້ອງໄດ້ເລີື່ອນກໍານົດການປູ່ອນບັດ ຈາກວັນທີ 28 ສິງຫາ ຄສ 1955 ໄປສູ່ວັນທີ 25 ທນັ ວາ. ໃນວັນທີ 17 ມິຖຸນາ ຄ.ສ 1955 ສະຫະລັດອາເມລິກາໄດ້ແຈ້ງການວູ່າ: ລັດຖະບານອາເມລິ ກາຈະເພີ່ມ ງົບປະມານການຊູ່ວຍເຫຼືອໃຫ້ແກູ່ລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກອີກ ໂດຍສະເພາະແມູ່ນງົບປະມານດ້ານການທະຫານ. ສະນຶັ້ນ, ລັດຖະບານ ກະຕູ່າຍ ໄດ້ຂຸ້ນຂ້ຽວເພີ່ມກໍາລັງທະຫານຂ້ຶນ ເຖິງ 2500 ຄົນ. ຈາກນັຶ້ນ, ກໍໄດ້ມີຄໍາສ່ົັງໃຫ້ບຸກ ໂຈມຕເີ ຂດທີໜ່ ນັ້ຶ ປະຕິວັດ 2 ແຂວງເຕາ້ົຶ ໂຮມ ໂດຍ ມຸ່ງູ ຫວັງຈະດັບສູນກາລັງ ປະຕິວັດຢູ່ກັບທີ່ ນບັ ແຕ່ເູ ດອື ນ ມິຖນຸ າ ຫາ ກໍລະກົດ ຄສ 1956 ຝູ່າຍລາ ຊະອານາຈັກໄດ້ສົ່ງກອງທະຫານ ໂດດຈ້ອງ ແລະ ເຫົຼ່າຮົບຕູ່າງໆບຸກຍຶດໄດ້ເຖິງ 11 ຈຸດໃຫຍູ່ໃນ ເຂດເມືອງເປິນ ເຊັ່ົນ: ບ້ານນາເມອື ງ, ບ້ານນາໂງູ່ນ, ບ້ານນາກອງ, ບ້ານປູ່າແປກ, ບ້ານພ້າວ, ບ້ານ ນາຊະລາ... ເມອື່ີ ຍດຶ ໄດແ້ ລ້ວພວກເຂາົ ກສໍ ົ່ງເຈ້ົາຶ ເມອື ງຄົນໃໝໄປປກົ ຄອງແທນ. ໃນຄະນະດຽວກັນນ້ຶນັ ລດັ ຖະບານໄທຍັງໄດ້ສົ່ງກໍາລງັ ທະຫານມາປະຊິດຊາຍແດນໄທ- ລາວ ໃນເຂດແຂວງ ໄຊຍະບູລີ ແລະ ຫຼວງນໍ້າທາກຽມພ້ອມກະໂດດເຂົ້ຶາມາຮູ່ວມມືກັບກອງທັບລາຊະ ອາຈັກຂະຫຍາຍສົງຄາມຢູ່ລາວ ຫວັງດັບສູນກໍາລັງປະຕິວັດ. ໄປພ້ອມກັບການບຸກໂຈມຕີ 2 ແຂວງ ເຕ້ົຶາໂຮມນ້ຶັນລັດຖະບານກະຕູ່າຍຍັງໄດ້ໃຊ້ເລູ່ ລຽູ່ ມເຈລະຈາກັບຝູ່າຍ ປະເທດລາວເພ່ີືອຫຼອກຫວຼ ງ ຫາສຽງທັງພາຍໃນ ແລະ ຕູາ່ ງປະເທດ, ເຊ່ິງີ ໃນການເຈລະຈານຶ້ັນ ໄດ້ດໍາເນີນໄປຢູ່າງຂາດວັກຂາດ ຕອນເພາະລັດຖະບານ ກະຕູ່າຍ ເພາະລັດຖະບານກະຕູ່າຍ ໄດ້ສັົ່ງໃຫ້ຄະນະຜູ້ແທນ ຝາູ່ ຍຕົນຢຸດ ເຊົາການເຈລະຈາຫຼາຍຄງ້ັຶ ໃນບາງປຢີ ຸດເຈລະຈາເຖິງ 7 ຄຶ້ັງ ໃນບາງຄັຶ້ງແກູ່ຍາວເວລາຮອດ 1 ປ.ີ ຕໍ່ໜ້າ ສະພາບການອັນສັບສນົ ແລະ ເຄ່ົັງຕຶງນ້ີຶ ພກັ ປະຕິວດັ ໄດ້ວາງແຜນນະໂຍບາຍປຸກລຸກທວ່ົ ປວງຊນົ ໃຫ້ສາມັກຄີກັນລຸກ ຮຶ້ືຂຶ້ນຕໍ່ສູ້ກັບສັດຕູ (ອາເມລິກາ ແລະ ລູກມື) ເພ່ືີອເຮັດໃຫ້ລາວເປັນປະ ເທດສັນຕິພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ແລະ ວດັ ທະນາຖາວອນ. ໃນນ້ຶັນເພີ່ນໄດຍ້ ົກສງູ ຄັນທຸງສນັ ຕພິ າບເປນັ ກາງ ແລະ ຄວາມຖືກຕອ້ ງປອງດອງ ຊາດເປັນສີິງ່ ສໍາຄັນ ພອ້ ມກັນ ນ້ຶັນກໍເປີດກ້ວາງແນວໂຮມເອກະພາບແຫູ່ງຊາດ ໄປພ້ອມກັບການຕໍສ່ ດູ້ ້ວຍອາວຸດແນວ ລາວຮັກ ຊາດຍງັ ໄດ້ຂນົ ຂວາຍ ແລະ ຈດັ ຕ້ຶັງຂະບວນການທາງການເມືອງໃນເຂດທມີ່ ີເງີື່ອນໄຂໃນທົ່ວປະ ເທດ, ໂດຍ ສະເພາະແມູ່ນແຂວງວຽງຈັນ, ຜົຶ້ງສາລີ ແລະ ຊໍາເໜືອ ໄດ້ມີການຈັດຕ້ັຶງແຫູ່ຂະບວນ ປະທ້ວງ, ໂຮມຊຸມນຸມກູ່າວ ປະນາມແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງລັດຖະບານ ກະຕູ່າຍ ທ່ີໄດ້ ເຂັນຂ້າຊາວຕໍ່ຕ້ານເກົ່າ, ໃຊ້ກໍາລັງທະຫານບຸກໂຈມຕີ 2 ແຂວງເຕົ້ຶາໂຮມ ຂອງຝູ່າຍປະເທດລາວ ແລະ ທວງໃຫ້ລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກເຈລະຈາກັບຝູ່າຍປະເທດລາວ ດວ້ ຍຄວາມຈິງໃຈ ເພື່ອີ ແກໄ້ ຂບັນຫາຂອງຊາດ ໂດຍສນັ ຕວິ ິທີ ແລະ ໄວວາ. 58

ການສູ້ຮົບດ້ວຍກໍາລັງປະກອບອາວຸດ ສົມທົບກັບການຕ່ໍສູ້ທາງດ້ານການເມືອງຂອງປະຊາ ຊົນລາວທ່ົວ ປະເທດໃຫເ້ ຂດເຕົຶ້າໂຮມ 2 ແຂວງຖກື ຮັກສາໄວ້ຢາູ່ ງໜ້ຶັນຄົງບໍ່ພຽງແຕເູ່ ທົາ່ ນ້ນຶັ ຢູ່ໃນ 2 ແຂວງດົັ່ງກາູ່ ວຍງັ ໄດ້ຮັບການ ປັບປຸງກໍ່ສ້າງຫຼາຍດ້ານໄປພ້ອມກັນເຊົັ່ນ: ຈັດຕຶັ້ງອໍານາດປົກຄອງປະຊາຊົນຂຶ້ນທຸກຂຶ້ັນ, ຈັດຕຶັ້ງທະຫານລາດກອງ ຫຼອນ, ຈັດຕັ້ຶງຂະບວນການຕ່າູ ງໆເຊົ່ັນ: ຂະບວນການລໍາລຽງຮບັ ໃຊ້ແນວໜາ້ , ຂະບວນການເພີ່ມພນູ ຜະລິດຜນົ ແລະ ຂະບວນການຮໍ່າຮຽນປະຊາສຶກສາ. ຜູ່ານໄລຍະ 2 ປີກວູ່າ (1955-1957) ກໍາລັງປະຕິວັດກໍສາມາດສ້າງບ້ານທ່ີມີ ຮາກຖານການ ເມືອງດີຫຼາຍບ້ານ ເຊັ່ົນ: ຢູ່ຊໍາເໜືອ 350 ບ້ານ ແລະ ຜຶ້ົງສາລີ 462 ບ້ານ. ທັງໝົດນຶ້ັນມັນໄດ້ສະ ແດງໃຫເ້ ຫັນວາູ່ 2 ແຂວງເຕົ້ຶາໂຮມໄດຮ້ ບັ ການປບັ ປຸງກໍ່ສ້າງນບັ ມນຶື້ ັບແໜນ້ ແກູ່ນ ແລະ ຖກື ຮັກສາ ໄວ້ຢ່າູ ງປອດໄພ. ການທີ່ລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກ ເຊີິ່ງແມູ່ນ ກະຕູ່າຍ ໂດນສະໂສລິດ ເປັນນາຍົກ ໄດ້ໃຊ້ກອງທະຫານບຸກ ໂຈມຕີກໍາລັງຝູ່າຍປະເທດລາວຢູ່ 2 ແຂວງເຕົຶ້າໂຮມ, ດໍາເນີນການປາບປາມປະຊາຊົນຜູ້ຮັກຊາດ ໃນ 10 ແຂວງ ຈດັ ການເຈລະຈາ, ດໍາເນນີ ການເລືອກຕ້ຶັງຕູ່າງຫາກ ແລະ ໃສູ່ ຮາ້ ຍປ້າຍສີຝາູ່ ຍປະເທດລາວນຶນັ້ , ໄດ້ເຮດັ ໃຫ້ປະຊາຊົນ ນັກຮຽນຮູ້ປັນຍາຊົນຂ້າລາຊະການພໍ່ຄ້າ ຊາວຂາຍຕະຫຼອດຮອດຜູ້ຊົງຄຸນວຸດທິ ແລະ ພະສົງອົງຄະເຈົຶ້າ ເຫັນໄດ້ທາດ ແທ້ກົນອຸບາຍຂອງຈກັ ກະພດັ ອາເມລິກາ ແລະ ລູກມືທີ່ຫວັງທໍາລາຍກໍາລັງປະຕິວັດ ແລະ ຄວາມປອງດອງຊາດຂອງ ລາວ. ສະພາບສັງຄົມທີ່ຢູ່ໃຕ້ການປົກຄອງຂອງລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກ ໃນໄລຍະນັຶ້ນກໍມີ ຄວາມສັບສົນວຸ້ນວາຍ ໂດຍສະເພາະໃນວົງການຂ້າລາຊະການ, ນັກຮຽນຮູ້ປັນຍາຊົນຕະຫຼອດພໍ່ ຄ້າຊາວຂາຍເຊັົ່ນ: ຂ້າລາຊະການບໍ່ພໍໃຈຕໍ່ ການຖືກສ່ົງໄປແນວໜ້າ, ປະຊາຊນົ ຢູ່ຕາມຕົວເມືອງ ຕູ່າງໆ ກໍຄດັ ຄ້ານນະໂຍບາຍຂອງລັດຖະບານທີ່ອະນຸຍາດໃຫຄ້ ົນ ໄທອົບພະຍົບເຂົ້ຶາມາຍາດບູ່ອນທໍາມາຫາກິນຢູ່າງຫຼວງຫຼາຍ ແລະ ບັນຫາອີ່ືນໆອີກ. ທັງໝົດນຶ້ີມັນໄດ້ເຮັດໃຫ້ ປະຊາຊນົ ເກີດມຄີ ວາມເບ່ອີື ໜູ່າຍຕ່ລໍ ດັ ຖະບານລາຊະອານາຈັກ ແລະ ເກີດມີແນວຄິດຄຽດຊັງຈກັ ກະພັດອາເມລິ ກາຜູ້ ຮຸກຮານ - ແຊກແຊງລາວ; ເຊ່ີິງມັນໄດ້ສະແດງອອກໃນການລຸກຮ້ຶືຂນ້ຶ ຕໍ່ສູ້ດວ້ ຍຫຼາຍຮູບແບບ ທັງຖືກກດົ ໝາຍ ແລະ ນອກກົດໝາຍຢູ່າງຟົດເດືອດ ແລະ ລຽນຕດິ ເຊ່ັົນ: ປະຊາຊົນຢູ່ຫຼາຍແຂວງ ໂດຍສະເພາະແມນູ່ ແຂວງວຽງຈັນ, ອັດຕະປ, ສາລະວັນ ແລະ ຫວຼ ງ ພະບາງ ໄດ້ຈັດ ຕ້ຶັງການໂຮມຊຸມນຸມແຫູ່ຂະບວນການປະທ້ວງລັດຖະບານ; ພ້ອມກັນນຶ້ັນປະຊາຊົນ ໄດ້ສົ່ງຈົດໝາຍຮ້ອງຟ້ອງໄປຍັງ ຄະນະກໍາມະການສາກົນທີ່ຕິດຕາມ ແລະ ກວດກາການປະຕິບັດ ສັນຍາເຊີແນວປີ ຄສ 1954 ກູ່ຽວກັບລາວ; ຄັດຄ້ານການສົ່ງກອງທະຫານບຸກໂຈມຕີແຂວງຜຶົ້ງສາລີ ແລະ ຊໍາເໜືອ; ຄັດຄ້ານການປູ່ອນບັດເລືອກຕ້ັຶງຕູ່າງຫາກ ຂອງລັດຖະບານລາຊະອານາຈກັ ແລະ ອ່ນີື ໆ. ປະຊາຊນົ ແຂວງບໍລິຄນັ (ບໍລິຄໍາໄຊໃນປັດຈຸບັນ) ໄດ້ສວຍໃຊ້ງານບຸນປະເພນີ ເພອ່ີື ເຕຶາ້ົ ໂຮມກາໍ ລັງຕ້ານກບັ ການກວດ ລ້າງປາບປາມຂອງຈກັ ກະພັດອາເມລິກາ ໂດຍເອີຶນ້ ງານບນຸ ວູ່າ: \"ງານປາບພວກບ້າສງົ ຄາມ \". ປະຊາຊົນເມືອງຮນຸ , ເມືອງໄຊ ໄດ້ເດັດດູ່ຽວຕໍ່ສູ້ຕາ້ ນກັບແຜນການຂອງລັດຖະບານທີ່ຈະປະກອບອາວຸດໃຫ້ ເຂາົ ເຈາຶົ້ , ບໍ່ພຽງແຕ່ເູ ທາ່ົ ນຶັ້ນ ເຂົາເຈົາຶ້ ຍັງບໍ່ຍອມເຂຶົາ້ ຮວູ່ ມພິທສີ າບານທ່ີລັດຖະບານຈດັ ຂນ້ຶ . 59

ປະຊາຊົນຫຼາຍທ້ອງຖິ່ີນໃນທົ່ວປະເທດ ໄດ້ຕ່ໍສູ້ຕ້ານກັບການເກນທະຫານຂອງຝູ່າຍລັດຖະ ບານລາຊະ ອານາຈັກ ໂດຍການຊຸກເຊື່ີອງຊາວໜຸູ່ມ, ຊາຍສະກັນ ເພ່ືີອຫົຼບຫຼີກການເກນທະຫານ ຫືຼ ບາງບູ່ອນກໍ່ມີ ການແຫູ່ ຂະບວນໄປຄ້າຍທະຫານ ເພີອ່ື ທວງເອາົ ລູກຫຼານເຂາົ ເຈົຶ້າ. ໃນທ້າຍປີ ຄ.ສ 1955 ລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກພວມທໍາການປູ່ອນບັດເລືອກຕັ້ຶງພຽງ ແຕູ່ຝູ່າຍດຽວນຶັ້ນ ປະຊາຊົນຫາຼ ຍແຫູ່ງບໍ່ຍອມໄປປູ່ອນບັດເລອື ກຕຶງັ້ ເຊນັົ່ : ຢເູ່ ມອື ງປາກແຊງ (ຫຼວງ ພະບາງ) ມີ 380 ບ້ານທ່ີບໍ່ຍອມໄປ ປອູ່ ນບັດ, ຢູ່ເມືອງຮນຸ , ເມືອງໄຊ ມີພຽງແຕູ່ 7 ຄນົ ທີ່ຖືກບັງຄບັ ໄປປອູ່ ນບັດ, ສ່ວູ ນທີ່ເຫຼືອນນ້ັຶ ຫບຼົ ໜີກອູ່ ນ... ສູ່ວນ ບາງບູ່ອນປະຊາຊົນໄດ້ໄປປູ່ອນບັດ ແຕູ່ເຂົາເຈຶ້ົາ ກໍໄດ້ເລືອກເອົາພຽງແຕູ່ຜູ້ທີ່ມີລັກສະນະກ້າວໜ້າເທົ່ານັ້ຶນເຊົ່ັນ: ຢູ່ ອັດຕະປ ເຂົາເຈຶົ້າໄດ້ປູ່ອນເອົາ ທູ່ານ ກີນິນ ພົນເສນາ, ຢູ່ຈໍາປາສັກ ເຂົາເຈ້ົຶາປູ່ອນເອົາ ທູ່ານ ມະຫາກຸ ສຸວັນນະເມທີ ເປນັ ຕນ້ົຶ . ຈາກການເຄືີ່ອນໄຫວຕໍ່ສູ້ໃນຫຼາຍຮູບການຂອງປະຊາຊົນໃນ 10 ແຂວງ ທ່ີຢູ່ໃຕ້ການຄວບຄຸ້ມຂອງລັດຖະ ບານວຽງຈັນ ໂດຍທີ່ບ່ໍຫວົັ່ນກວົ ຕ່ໍອາໍ ນາດປາຍປນຂອງສັດຕູນັຶ້ນ ໄດ້ເປັນຜນົ ໃຫ້ ກະຕູ່າຍ ໂດນສະໂສລິດ ພອ້ ມພັກ ພວກບໍ່ໄດ້ຮັບຄະແນນສຽງໃນການເລືອກຕ້ັຶງ ແລະ ກະຕູ່າຍຈໍາ ຕ້ອງລາອອກຈາກຕໍາແໜູ່ງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ໃນ ເດືອນ ກຸມພາ ຄ.ສ 1956 ເຈ້ຶົາສຸວັນນະພູມມາ ກໍໄດ້ຮບັ ການແຕູ່ງຕ້ງຶັ ໃຫ້ເປັນນາຍກົ ລດັ ຖະມົນຕີແທນ ເຊ່ິີງເຮດັ ໃຫ້ ທູ່າອູ່ຽງໃນການພົບປະເຈລະຈາບນັ ຫາການເມືອງຂອງລາວມທີ ູ່າຄືບໜ້າຂ້ຶນ. 5. ການລວມລາວ ແລະ ການສາ້ ງຕຶງ້ັ ລດັ ຖະບານປະສມົ ຄັຶ້ງທີ 1 ກ. ສະພາບການພາຍໃນລດັ ຖະບານລາຊະອານາຈັກ ກູ່ອນການຮ່ວູ ມລາວຄ້ຶັງທີ I ການທີ່ຝ່າູ ຍປະຕິວັດສາມາດປົກປັກຮັກສາ 2 ແຂວງເຕາຶົ້ ໂຮມໄວໄ້ ດຢ້ ູ່າງປອດໄພສົມທົບກບັ ການເຄ່ີອື ນໄຫວ ຕ່ສໍ ູ້ຂອງປວງຊົນໃນທົວ່ 10 ແຂວງທວງໃຫມ້ ີສັນຕິພາບ, ເປນັ ກາງຢໃູ່ ນຄະນະສະມາຊິກສະພາຜແູ້ ທນລາສະດອນໃນ ຄະນະລັດຖະບານ ແລະ ໃນຊຶ້ັນຄົນຕູ່າງໆໃນສັງຄົມ, ເຊີ່ິງ ສະແດງອອກດ່ົັງນຶ້ີ: ໃນເດືອນ ກຸມພາ ຄ.ສ 1956 ສະມາຊິກສະພາໄດ້ລົງມັດຕິບໍ່ໄວ້ວາງໃຈຕໍ່ລັດຖະບານ, ອັນເປັນຜົນເຮັດໃຫ້ ກະຕູ່າຍ ໂດນສະໂສລິດ ຈໍາຕ້ອງລາ ອອກຈາກຕໍາແໜງູ່ ນາຍກົ ລັດຖະມົນຕີ ແລະ ເຈຶົ້າສວຸ ັນນະພູມມາ ຜສູ້ ະໜັບສະໜູນການປະຕິບດັ ສັນຍາເຊີແນວ ຄ.ສ 1954 ແລະ ຕ້ອງການໃຫ້ປະເທດລາວຢນຢເູ່ ປັນກາງນັ້ຶນ ໄດ້ເຊ້ຶອື ເຊີນໃຫ້ປະກອບລັດຖະບານ ໃໝູ່ ທນ. ວນັ ທີ 21 / 3 / 1956 ລດັ ຖະບານຊຸດໃໝູ່ ເຈຶ້ົາສຸວນັ ນະພູມມາ ເປນັ ນາຍົກໄດສ້ າ້ ງຕງັ້ຶ ແລະ ດາເນີນການເຈລະຈາກນັ ກັບຝູ່າຍ ປະເທດລາວອັນມີ ສະເດັດ ເຈົຶ້າສຸພານຸວົງ ເປັນປະທານ ແນວລາວຮັກຊາດ. ເຖິງແນວໃດກໍຕາມຢູ່ພາຍໃນຄະນະ ລັດຖະບານຊຸດນຶີ້ ໄດ້ມີຄວາມຄັດແຍູ່ງ ກັນທາງດ້ານທັດສະນະອຸດົມຄະຕິຄື: ກຸູ່ມຂອງເຫືີ່ຼອມ ອິນສີຊຽງໃໝູ່, ໜູອຶິ້ງ ລັດຕະນະວົງ, ເຈ້ຶົາສຸກ ບົວວົງ... ເຫັນດີໃຫ້ມີການເຈລະຈາກັບຝູ່າຍປະເທດລາວ ເພື່ີອໃຫ້ປະເທດລາວມີສັນຕິພາບ ເປັນ ກາງ; ສູ່ວນກຸູ່ມຂອງ ກະຕູ່າຍ ໂດນສະ ໂສລິດ, ໂງູ່ນ ຊະນະນິກອນ, ທອງດີ, ບົວສີ...ຊໍາພັດມີ ຄວາມ ພະຍາຍາມຂັດຂວາງການເຈລະຈາກັບຝູ່າຍປະເທດລາວຕາມການບັນຊາຂອງອາເມລິກາ. ນອກຈາກນີຶ້, ຍັງມີພວກ 60

ທັດສະນະເຄີິ່ງໆກາງໆທີ່ເອີ້ຶນວູ່າ: \"ພວກອູ່ຽງໄປຕາມລົມພັດ\" (ທອງສາ ໄຊຍະວົງຄໍາດີ ; 1989: 283). ຢູ່ພາຍໃນ ສະພາຜູ້ແທນລາສະດອນກໍມີຄວາມຂັດແຍູ່ງກັນ, ເຮັດໃຫ້ເກີດມີກຸູ່ມກ້ອນຄື: ກຸູ່ມໜຶີ່ງ ເຫັນດີສະໜັບສະໜູນ ແນວທາງສັນຕິພາບເປັນກາງ, ເຂົາເຈ້ຶົາ ໄດ້ຕ່ໍສູ້ທວງໃຫ້ລັດຖະບານເຈລະຈາກັບຝູ່າຍປະເທດລາວ, ກູຸ່ມນີ້ຶລວມມີ ທູ່ານ ມະຫາກຸ ສຸວັນນະ ເມທີ, ທູ່ານ ຈໍາປາ ພູມມະຈັນ... ສູ່ວນກູຸ່ມທີ່ຂັດ ຂວາງມີ ກະຕູ່າຍ ໂດນສະໂສລິດ, ຜຸຍ ຊະນະນິ ກອນ, ໂງ່ນູ ຊະນະນິກອນ... ໃນຄະນະດຽວກັນກໍ່ມຄີ ວາມຂດັ ແຍູ່ງກນັ ລະຫວູ່າງສະພາກັບລັດຖະ ບານ, ອັນ ສືບເນີື່ອງມາຈາກ ກະຕູ່າຍ ໄດ້ສວຍໂອກາດໂຄສະນາດູດດຶງເຕົ້ຶາໂຮມສະມາຊິກສະພາ ຈໍານວນຫຼາຍຄັດຄ້ານການ ດໍາເນີນງານຂອງລັດຖະບານ ໂດຍຫວັງໂຄູ່ນລົຶ້ມ ເຈົຶ້າ ສຸວັນນະພູມມາ ອອກຈາກຕໍາແໜູ່ງແຕູ່ວູ່າ ເຈ້ຶົາສຸວັນນະ ພູມ ມາ ນອກຈາກໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກສະມາ ຊິກສະພາຈາໍ ນວນໜີຶ່ງແລ້ວ, ເພີ່ນຍັງໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູ ນຈາກ ເຈ້ຶົາສີສະຫວູ່າງ ວັດທະນາ (ອົງມົງກຸດລາຊະກຸມມານ). ສະນັຶ້ນ, ເມື່ີອຄວາມຄັດແຍູ່ງສູງຂ້ຶນ ເຈົ້ຶາສຸວັນນະພູມ ມາ ຈີ່ິງລາອອກ ຈາກພັກຊາດກ້າວໜ້າ (ຫົວໜ້າພັກຊາດກ້າວໜ້າແມູ່ນ ກະຕາູ່ ຍ ໂດນສະໂສລິດ) ແລ້ວສ້າງຕ້ຶັງ ພັກ ໃໝູ່ຂ້ຶນຊື່ີວູ່າ: \"ພັກລາວເປັນກາງ\" ແຕູ່ສໍາລັບ ເຈົຶ້າສີສະຫວູ່າງ ວັນທະນາ ກໍບ່ໍຕ້ອງການຮູ່ວມ ກັບຝູ່າຍປະເທດລາວ ເພີ່ືອແກ້ໄຂບັນຫາໃດໆ ແຕູ່ເນື່ີອງຈາກຖືກກົດດັນຈາກມະຫາຊົນ ຈີິ່ງຈໍາເປັນ ຕ້ອງສະໜັບສະໜູນການເຈລະຈາກັບ ຝູ່າຍປະເທດລາວ. ເວຶົ້າລວມແລ້ວມາຮອດທ້າຍປີ ຄສ 1956 ຫາຕຶ້ົນປີ ຄ.ສ 1957 ສະພາບການພາຍໃນລັດຖະບານລາຊະ ອານາຈກັ ໄດມ້ ີຄວາມຂັດແຍູ່ງ ເຊິີ່ງໃນນນ້ຶັ ທູ່າອູ່ຽງສັນຕິພາບນບັ ມື້ຶນັບຂະຫຍາຍຕົວກວາ້ ງໃນໝູ່ມະຫາຊນົ ; ໃນຄະນະ ລັດຖະບານໃນສະມາຊິກສະພາຜູ້ແທນລາຊະດອນຕະຫຼອດເຖິງ ອົງມົງກຸດ ລາຊະກຸມມານ. ສະພາບການດົັ່ງກູ່າວນຶັ້ນ ໄດເ້ ປັນເງືອີ່ ນໄຂດໃີ ຫແ້ ກູ່ການເຈລະຈາ ເພີ່ອື ການລວມລາວ. ຂ. ການຕໍ່ສ້ເູ ຈລະຈາເພີື່ອການຮວມລາວ ການຕໍ່ສູ້ຂອງຝູ່າຍປະເທດລາວ ເລັົ່ງໃຫ້ລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກປະຕິບັດສັນຍາເຊີແນວ ໃນປີ ຄ.ສ 1954 ນັ້ຶນ; ໄດ້ຮັບການສະໜບັ ສະໜູນຢູ່າງກວ້າງຂວາງຈາກມະຫາຊົນພາຍໃນ ແລະ ຕ່າູ ງປະເທດ. ສະນຶ້ັນ, ຈີິ່ງເປັນ ການບີບບງັ ຄັບໃຫັຶ້ຝູາ່ ຍລາຊະອານາຈັກຈາໍ ຕ້ອງເຂຶາົ້ ຮູວ່ ມການເຈລະຈາກັບຝ່າູ ຍ ກະຕູາ່ ຍ ປະເທດລາວ. ການເຈລະຈາ ລະຫວູ່າງ 2 ຝູ່າຍໄດ້ດໍາເນີນໄປທັງພາຍໃນ ແລະ ຕູ່າງປະເທດແກູ່ຍາວເວລາເກືອບ 3 ປີ ທັງນ້ີຶກໍຍ້ອນວູ່າຄວາມບໍ່ຈິງ ໃຈຂອງຝາູ່ ຍລາຊະອານາຈັກທ່ີຄູ່ອຍປະຕິບັດຕາມການບັນຊາຂອງອາ ເມລິກາ, ເຊີິ່ງເປັນອຸປະສັກໃຫ້ການເຈລະຈາບ່ໍ ສາມາດຕົກລົງກັນໄດ້. ໃນເວລານ້ຶັນທູ່າທີຂອງ ເຈຶ້ົາສຸວັນນະພູມມາ ແມູ່ນຢາກແກ້ໄຂບັນຫາລາວ ໂດຍສັນຕິດ້ວຍ ການເຈລະຈາແຕູ່ວ່າູ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ແລະ ກະຕູາ່ ຍ ໂດນສະໂສລດິ ທີ່ມີອາເມລິກາເປັນຜູ້ໜູນຫັຼງຊ້ໍາພັດໃຊ້ກໍາລັງ ຮນຸ ແຮງໂຈມຕີ 2 ແຂວງເຕົ້ຶາໂຮມຫວັງຈະດບັ ສູນກາລັງ ຮັກຊາດ ແຕູ່ວູາ່ ແຜນການຍດຶ 2 ແຂວງເຕົຶ້າໂຮມນັ້ຶນ ລວ້ ນ ແຕູ່ຖືກປາລາໄຊໃນທຸກສະໜາມຮົບ ແລະ ໄດ້ຮັບຄວາມເສຍຫາຍໜັກໜູ່ວງເຮັດໃຫ້ພວກ ເຂົາຕ້ອງຍອມເຈລະຈາ ກບັ ຝູ່າຍປະເທດ ລາວອີກເທ່ືີອໃໝູ່ ແຕູ່ເຖິງປານນຶ້ັນພວກເຂົາກໍ່ຍັງຖືກຂັດຂວາງຖູ່ວງດຶງບ່ໍໃຫ້ມີການໂຮມລາວແບບ ສະເໝພີ າບເຊ່ັົນ: 61

- ທວງໃຫ້ຝູ່າຍປະເທດລາວຍຸບກາໍ ລງັ ຮກັ ຊາດ - ທວງໃຫ້ຝູ່າຍປະເທດລາວຂໍອະໄພໂທດຕໍ່ຝູ່າຍລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກ ແລ້ວພວກເຂົາ ຈະພິຈາລະນາ ອອກກົດໝາຍເນລະໂທດໃຫ້. ສະນ້ັຶນ, ຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດ ຈງິີ່ ໄດຕ້ ອບໂຕ້ຢູ່າງຈງິ ຈັງ ການເຈລະຈາແກູ່ຍາວຫາຼ ຍ ເດືອນ ໂດຍບໍ່ມີຜົນ ຄືບໜ້າ, ໃນທີ່ສຸດຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດ ໄດ້ພິຈາລະນາຜູ່ອນຜັນບາງບັນຫາ ທີ່ເປັນຍຸດໂທບາຍ ເພີື່ອເຮັດໃຫ້ ສະພາບການເຢັນລົງ ເພ່ືີອເຮັດໃຫ້ຝູ່າຍລາຊະອານາຈັກເຊັນ ສັນຍາກູ່ຽວກັບນະໂຍບາຍສັນຕິພາບເປັນກາງ ແລະ ຂໍ້ ກໍານດົ ກູ່ຽວກບັ ສິດເສລີພາບ ປະຊາທປິ ະ ໄຕຂອງປວງຊນົ ເພີ່ືອປະກອບສາ້ ງລັດຖະບານຂຶ້ນຄ:ື - ເຫນັ ດບີ ໃ່ໍ ຫ້ຍບຸ ລດັ ຖະບານຂອງຝູ່າຍລາຊະອານາຈັກ, ເຊິງ່ີ ເລອື ກຕັຶງ້ ໄວກ້ ູ່ອນໜາ້ ນຶັນ້ ແຕູ່ ວູ່າໃຫມ້ ີການ ເລືອກຕັຶ້ງເພ່ມີ ເຕີມ. - ຕົກລງົ ຈະມອບ 2 ແຂວງເຕຶາ້ົ ໂຮມໃຫແ້ ກລູ່ ດັ ຖະບານປະສມົ . - ຈະຮກັ ສາກໍາລັງທະຫານຂອງຕນົ ພຽງ 2 ກອງພັນ ເພ່ີອື ເອາົ ເຂາ້ຶົ ຮູ່ວມກບັ ກອງທັບລາ ຊະອານາຈັກ. ຕ່ໍກັບເຫດການດ່ັົງກູ່າວນຶ້ີ ອາເມລິກາ ກະວົນກະວາຍທີ່ສຸດ ກະລາລໍາ ພາກຊອນ ເອກອັກຄະລາຊະທູດ ອາເມລິກາ ປະຈໍາລາວໄດ້ເວົຶ້າວູ່າ: \"ຂ້າພະເຈົຶ້າໄດ້ຕ່ໍສູ້ສຸດກໍາລັງ ແລະ ຈົນເຖິງວັນສຸດ ທ້າຍ ເພີ່ືອສະກັດກັ້ຶນບ່ໍເກີດມີ ການຕົກລົງ ເລືີ່ອງການສ້າງຕຶັ້ງລັດຖະບານປະສົມກັບຝູ່າຍປະເທດລາວ... \"(ທອງສາ ໄຊຍະວົງຄໍາດີ ພ້ອມຄະນະ; 1989: 268). ໄອເຊັນຮາວ ປະທານາທິບໍ ດີຂອງອາເມລິກາ ໄດ້ອອກຄໍາສັ່ງົ ໃຫ້ດໍາເນີນທຸກວທິ ິການ ເພີ່ືອຂັດຂວາງ ແລະ ທໍາລາຍລັດຖະບານປະສົມ; ໃນກາງເດືອນ ມັງກອນ ຄ.ສ 1957 ອາເມລິກາໄດ້ອອກຄໍາສ່ົັງໃຫ້ ກະຕູ່າຍ ທີ່ ພວມຢູ່ ສະຫະລັດອາເມລິກາ ໃຫ້ກັບຄືນລາວ ເພ່ີືອນາບຂູ່ ເຈຶົ້າສຸວັນນະພູມມາ ວູ່າ: ຖ້າຫາກວູ່າຈະສ້າງລັດຖະບານ ປະສົມຂຶ້ນ ກະຕູ່າຍ ກໍ່ຈະສ້າງລັດຖະບານຂອງ ຕົນຂຶ້ນຕູ່າງຫາກຢູ່ທາງພາກໃຕ້ ໂດຍຈະສະຖາປາສະນາ ບຸນອູ້ມ ນະ ຈໍາປາສັກຂຶ້ນເປັນປະມຸກລັດ. ອາເມລິກາຍັງໄດ້ອອກຄໍາສັົ່ງໃຫ້ລັດ ຖະບານໄທຢຸດການຂາຍເຂຶ້ົາ ແລະ ສິນຄ້າອ່ີືນໆ ໃຫລ້ າວ; ນອກນພີ້ຶ ວກເຂາົ ຍັງນາບຂູວ່ ູ່າຈະຕັດ ການງົບປະມານຊູວ່ ຍເຫືອຼ ລາວຖ້າຫາກສ້າງຕ້ງັຶ ລັດຖະບານປະສົມຂນ້ຶ . ສະພາບການທັງໝົດນ້ຶັນ ມັນເປັນການບີບຮັດເສດຖະກິດ, ການເມືອງຈົນເກີດວິກິດການຮ້າຍແຮງ; ໃນທີ່ສຸດ ເຈ້ຶົາ ສຸວັນນະ ພູມມາ ຈງິ່ີ ລາອອກຈາກຕໍາແໜູ່ງ ໃນວັນທີ 30 ພຶດສະພາ ຄ.ສ 1957. ຈາກນຶັນ້ ກະຕູ່າຍໂດນສະ ໂສລິດ ໄດ້ຖືກບົງຕົວ 2 ຄັ້ຶງ ແລະ ບົງ ສຸວັນນະວົງ 1 ຄ້ັຶງໃຫ້ປະກອບລັດຖະບານໃໝູ່ຂຶ້ນ, ແຕູ່ວູ່າ 2 ເດືອນກວູ່າຜູ່ານໄປ ພວກເຂົາກໍ່ບໍ່ສາມາດຈັດຕັຶ້ງຈັດຂຶ້ນໄດ້ ຍ້ອນບໍ່ມີຫາງສຽງສະໜັບສະໜູນ ແລະ ໄວ້ວາງໃຈ (ກະຊວງສຶກສາ ແລະ ກິລາ 1990: 53). ມາຮອດວນັ ທີ 9 ສິງຫາ ຄສ 1957 ເຈາົ້ຶ ສວຸ ັນນະພມູ ມາ ກໄໍ ດສ້ ືບຕ່ໍເຈລະຈາກັບ ເຈາ້ົຶ ສຸພານວຸ ົງ ໃນເດືອນກັນຍາ ຄ.ສ 1957 ເຊີິ່ງສາ ມາດຕົກລົງກັນຫຼາຍບັນຫາທີ່ເປັນພຶ້ືນຖານໃຫ້ແກູ່ການກໍານົດດໍາລັດຕູ່າງໆ ຂອງສະພາເຊົັ່ນ: ໃນວັນ ທີ 1 ຕຸລາ ຄ.ສ 1957 ສະພາໄດ້ຜູ່ານ ກົດໝາຍກູ່ຽວກັບການຮັບປະກັນສິດເປັນເຈ້ົຶາ ພນົ ລະເມອື ງ ໃຫ້ແກູ່ຜູ້ທີຢ່ ູ່ໃນກາໍ ລງັ ຝູາ່ ຍປະເທດລາວ ຫຼື ຜູ້ທ່ີໄດ້ພວົ ພັນ ກັບ ຝູ່າຍປະເທດລາວ. 62

ຜູ່ານການເຈລະຈາ ຮອດວັນທີ 22 ຕຸລາ 1957 ຄະນະຜແູ້ ທນ 2 ຝູາ່ ຍໄດ້ຕົກລງົ ບນັ ຫາສໍາຄັນຄ:ື ການສ້າງຕັຶ້ງລັດຖະບານປະສົມແຫູ່ງຊາດໂດຍໄວ ແລະ ມອບເອົາ 2 ແຂວງມາຢູ່ໃຕ້ລະບົບການ ປົກຄອງ ພະລາຊະອານາຈັກ. ບໍ່ໃຫ້ປະເທດລາວເຂົ້ຶາຮູ່ວມກຸູ່ມການທະຫານສາກົນໃດໆ ແລະ ບໍ່ອານຸຍາດໃຫ້ຕູ່າງດ້າວ ເຂົຶ້າມາຕຶັ້ງຖານ ທັບຢລູ່ າວ ເອົາກອງທັບປະເທດລາວມາຮູ່ວມກອງທັບລາຊະອານາຈກັ ຕາມທີ່ງົບປະມານອານຸຍາດ ສູ່ວນທີ່ເຫອືຼ ຈະຖືກ ປດົ ປູ່ອຍເປັນປະຊາຊນົ ແລະ ມີສດິ ກບັ ຄນື ບ້ານເດີມ ຫືຼ ໄປຢູບ່ ູ່ອນທ່ີຊອບ ໃຈໄດ້. ອາວຸດຍດຸ ໂທປະກອນຂອງຝູ່າຍປະເທດລາວຈະຖືກນາໍ ມາມອບໃຫ້ຝາູ່ ຍລາຊະອານາຈັກ ຮັບຮອງການສ້າງຕຶັ້ງພັກການເມືອງ ທີ່ມີສິດຊອບຕາມກົດໝາຍ ແລະ ເອີ້ຶນວູ່າ:\" ແນວ ລາວຮັກຊາດ \" ແທນຄໍາວາູ່ \" ຝູ່າຍປະເທດລາວ \". ວັນທີ 2/11/1957 ສັນຍາສົມບູນລະຫວູ່າງ 2 ຝູ່າຍໄດ້ຮັບການເຊັນກັນ (ທອງສາ ໄຊຍະວົງ ຄາດີ ພ້ອມ ດ້ວຍຄະນະ; 1989: 287 - 288 ). 5.1 ການສາ້ ງຕງັຶ້ ລດັ ຖະບານປະສົມຄຶ້ັງທີ 1 1957 ແລະ ການສາ້ ງຕັ້ງຶ ຜແູ້ ທນລາດຊະດອນເພ້ມີຶ ໃນປີ 1958 ກ. ການສາ້ ງຕຶງັ້ ລດັ ຖະບານປະສົມຄຶງ້ັ ທີ 1 1957 ພາຍຫັຼງທີ່ໄດ້ເຊັນສັນຍາສະບບັ ສມົ ບູນແລ້ວ ມາຮອດວັນທີ 18 ພະຈິກ ຄ.ສ 1957 ເຈຶົ້າສພຸ ານຸວົງ ໄດ້ ກູ່າວມອບ 2 ແຂວງເຕ້ຶົາໂຮມໃຫ້ແກູ່ລາຊະອານາຈັກພິທີດ່ົັງກູ່າວໄດ້ຈັດຂຶ້ນທ່ີ ວຽງຈັນໂດຍມີຄະນະລັດຖະບານທຸກ ຄົນເຂຶ້ົາຮູ່ວມນໍາ ແລະ ມຶ້ືຕ່ໍມາ (19 ພະຈິກ ຄ.ສ 1957) ສະພາຜູ້ແທນລາຊະດອນ ກໍໄດ້ຮັບຮອງເອົາຄະນະ ລັດຖະບານປະສົມແຫູ່ງຊາດຄ້ຶັງທໍາອິດຢູ່າງ ເປັນທາງການ. ຄະນະລັດຖະບານປະສົມຄັຶ້ງນ້ຶີປະກອບມີຄະນະຜູ້ແທນ ແນວລາວຮັກຊາດເຂຶ້ົາ ຮູ່ວມ 2 ທູ່ານຄື: ທູ່ານສຸພານຸວົງ ແລະ ທູ່ານພູມີວົງວິຈິດ ຄະນະລັດຖະບານປະສົມຊຸດນຶ້ີ ໄດ້ ຂະ ຫຍາຍຈາກລັດຖະບານຊຸດເກົ່າຂອງເຈຶາົ້ ສຸວັນນະພູມມາ (ປະກອບ ຂຶ້ນເດືອນ ສິງຫາ ຄ.ສ 1957) ເຊ່ິີງປະກອບ ລັດຖະມົນຕີ 12 ທູາ່ ນ (ລັດຖະມົນຕີເກ່ົາ 6 ທາູ່ ນ) ແລະ ຮອງລັດຖະມນົ ຕອີ ກີ 4 ທູ່ານ. ຄະນະລດັ ຖະບານປະສົມຄ້ຶັງ ທາໍ ອດິ ມຄີ ື : 1. ທູ່ານສຸວັນນະພູມມາ ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ, ລັດຖະມົນຕີກະຊວງໄປສະນີໂທລະຄົມມະນາຄົມ ແລະ ຖະ ແຫ່ງຼູ ຂູ່າວ 2. ທາູ່ ນ ຜຸຍ ຊະນະນກິ ອນ ລດັ ຖະມົນຕີກະຊວງການຕາູ່ ງປະເທດ 3. ທາູ່ ນ ໂງູນ່ ຊະນະນິກອນ ລັດຖະມນົ ຕກີ ະຊວງປອ້ ງກັນປະເທດ 4. ທາູ່ ນ ກະຕາູ່ ຍ ໂດນສະໂສລິດ ລັດຖະມນົ ຕີ ມະຫາດໄທ 63

5. ທາູ່ ນ ທອງດີ ສູນທອນວິຈິດ ລັດຖະມົນຕີ ກະຊວງຍດຸ ຕິທາ 6. ທ່າູ ນ ເຫອຼ່ີື ມ ອນິ ສີຊຽງໃໝູ່ ລດັ ຖະມົນຕີ ກະຊວງຍດຸ ຕິທາ 7. ທ່າູ ນ ອູນຸ່ ເຮືອນ ນລໍ ະສິງ ລດັ ຖະມນົ ຕີກະຊວງ ເສດຖະກດິ 8. ທູ່ານ ສຸພານຸວງົ ລັດຖະມນົ ຕກີ ະຊວງ ແຜນຜງັ , ກສ່ໍ າ້ ງ ແລະ ເຄຫາສະຖານ 9. ທູ່ານ ສຸກ ບວົ ວງົ ລດັ ຖະມນົ ຕກີ ະຊວງ ແຮງງານ ສງັ ຄມົ ແລະ ຂົນສ່ົງ 10. ທູ່ານ ດຣ ອຸດມົ ສຸວັນນະວົງ ລດັ ຖະມນົ ຕກີ ະຊວງ ສາທາລະນະສຸກ 11. ທູ່ານ ຫຍຍຸ ອະໄພ ລດັ ຖະມນົ ຕີກະຊວງ ສຶກສາ 12. ທາູ່ ນ ພມູ ີ ວງົ ວິຈິດ ລດັ ຖະມນົ ຕກີ ະຊວງທາມະການ ແລະ ສີລະປະກອນ ຜນົ ສໍາເລັດຂອງການຈັດຕັ້ຶງລັດຖະບານປະສົມຄຶງ້ັ ທາໍ ອິດນີຶ້ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຈກັ ກະພັດອາເມລິກາ ເຈັບແສບທີສ່ ຸດ , ໂຄສົກລັດຖະບານສະຫະລັດໄດ້ກູ່າວວູ່າ: \"ການທ້ອນໂຮມປະເທດລາວໃຫ້ເປັນ ເອກະພາບຕາມເງີ່ືອນໄຂທີ່ຈະ ຮັບປະກັນອະທິປະໄຕ ແລະ ເອກະລາດນ້ຶັນເປັນທີ່ປະຊາຊົນປາຖະໜາ ແລະ ສະຫະລັດອາເມລິກາກໍຖືວູ່າການຮູ່ວມ ປະສົມກັບພວກຄອມມນູ ິດນຶັ້ນ ແມູ່ນເສັຶ້ນ ທາງທີ່ອນັ ຕະລາຍ ເພາະວູ່າປະຫວັດສາດໄດ້ສອນໃຫ້ເຮົາຮູ້ວູ່າການປະສົມ ໃນທໍານອງນີເ້ຶ ຊິ່ງີ ເກີດ ມຫີ າຼ ຍບອູ່ ນຢູໃ່ ນໂລກ ລ້ວນແຕູໄ່ ດ້ສິຶ້ນສດຸ ລົງຢູາ່ ງເຈັບແຄນ້ ດ້ວຍການປະລາໄຊທີ່ພາໃຫຝ້ າູ່ ຍ ຄອມມູນິດກາໍ ອໍານາດໄດ້ໃນທ່ົວປະເທດ\". ດ້ວຍເຫດນຶ້ີທູ່າຂະຫຍາຍຂອງສະຖານະການຢູ່ປະເທດລາວ ຈີິ່ງພວມເປັນ ເລືີ່ອງໃຫຍູ່ທີ່ກໍ່ຄວາມວິຕົກກັງວົນໃຫ້ແກູ່ສະຫະລັດອາເມລິກາ ແລະ ສະຫະລັດ ກໍໄດ້ເອົາໃຈໃສູ່ປະເທດລາວນຶ້ີຢູ່າງ ໃກຊ້ ິດຕິດແທດທີ່ສດຸ (ທອງສາ ໄຊຍະວົງຄໍາດີ ພ້ອມຄະນະ; 1989: 288 - 289 ). ຫງັຼ ຈາກຈັດຕງຶັ້ ຄະນະລດັ ຖະບານເປນັ ທ່ີຮຽບຮ້ອຍແລວ້ ລດັ ຖະບານປະສົມກໍໄດປ້ ະກາດນະໂຍບາຍເດນີ ຕາມ ແນວທາງເຮັດໃຫ້ປະເທດລາວມີສນັ ຕິພາບເປັນກາງ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເອກະພາບ ແລະ ວັດທະນາຖາວອນ. ແຕູ່ໃນຕວົ ຈິງແລ້ວການປະຕິບດັ ວຽກງານໃນລັດຖະບານປະສມົ ແມູນ່ ດາໍ ເນີນໄປດ້ວຍຄວາມຫຍຸ້ງຍາກລໍາບາກ ຍ້ອນ ຝາູ່ ຍວຽງຈັນພະຍາຍາມກີດຂວາງການດາໍ ເນີນງານຂອງຝູ່າຍປະເທດລາວ. ໃນກອງປະຊມຸ ທຈ່ີ ັດຂຶ້ນແຕ່ລູ ະອາທິດນນັຶ້ , ຝູ່າຍວຽງຈັນກ່ໍມີແຕູ່ ກູ່າວຫາເລື່ີອງໂຈມຕີຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດວູ່າ: \"ເປັນກະບົດ\" ແລະ ບັນຫາອ່ືີນໆ ທີ່ເປັນການ ເກາະຜິດ. ສໍາລັບຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດ ແມູ່ນໄດ້ພະຍາຍາມສະແດງເຈດຕະນາດີຂອງຕົນໃນ ການຮູ່ວມລາວ ເຊີິ່ງ ສະແດງອອກດງັ່ົ ນ້ຶີ: ວັນທີ 26 ພະຈິກ ຄ.ສ 1957 ຝູ່າຍປະເທດລາວໄດ້ຈັດຕັ້ຶງພິທີເປີດອົງການສູນກາງແນວຮັກ ຊາດທ່ີວຽງ ຈັນ ມາໃນວັນທີ 8 ທັນວາ ໄດ້ຈັດຕ້ຶັງພິທີມອບອໍານາດການປົກຄອງແຂວງ ຜ້ຶົງສາລີອີກ. ໃນຄະນະດຽວກັນນັຶ້ນກໍ ເຄ່ືອີ ນຍ້າຍກອງທະຫານຂອງຕົນຈາກ 2 ແຂວງເຕຶ້ົາໂຮມມາເຂຶ້ົາຮວູ່ ມ ກອງທັບແຫູ່ງຊາດ ໃນນັຶນ້ ກອງພັນທີ 1 ຕັຶງ້ ຢູ່ ເມອື ງຊຽງເງິນ (ຫຼວງພະບາງ) ກອງພັນທີ 2 ຕງຶ້ັ ຢູ່ຊຽງຂວາງ (ທງົ ໄຫຫນີ ) ພ້ອມນຶ້ັນຍງັ ໄດມ້ ອບອາວຸດຫາຼ ຍ 10 ພັນ ກະບອກໃຫ້ແກູ່ລດັ ຖະບານ ປະສົມແຫູ່ງຊາດຕາມສັນຍາ; ນອກຈາກນີຶ້, ຝ່າູ ຍແນວລາວຮັກຊາດຍງັ ໄດ້ເປີດສໍານກັ ໜັ 64

ງສືພິມຂອງຕົນຂຶ້ນຢູ່ວຽງຈັນໂດຍໃຫ້ຊີ່ືວູ່າ: \"ລາວຮັກຊາດ\" ເຊີ່ິງໄດ້ພິມເຜີຍແຜູ່ສະບັບທໍາອິດໃນເດືອນ ພຶດສະພາ ຄ.ສ 1958. ຈາກພຶດຕິກໍາທງັ ໝົດນນ້ຶັ ໄດເ້ ຮັດໃຫ້ຝາູ່ ຍແນວລາວຮັກຊາດ ໄດມ້ ີຖານະບົດບາດ ແລະ ມີອດິ ທິພນົ ສູງ ເດັ່ົນຂຶ້ນໃນເວທີການເມອື ງທງັ ຢູ່ພາຍໃນ ແລະ ຕູ່າງປະເທດຈາກ ການຕ່ໍສູ່ຢ່າູ ງແຂງແຮງຂອງແນວລາວຮັກຊາດຢູ່ໃນ ສະຖາບນັ ປະສມົ ສມົ ທບົ ກບັ ການຕສໍ່ ້ທູ າງ ດ້ານການເມືອງຂອງມະຫາຊນົ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຝາູ່ ຍລຽງຈັນຈໍາຕ້ອງປະກາດໃຊ້ ລັດຖະທາໍ ມະນນູ ປີ ຄ.ສ 1957 ທີ່ມີການປູ່ຽນແປງໃໝູ່ ເຊ່ີິງໃນນັນ້ຶ ມີຫຼາຍມາດຕາທີ່ກ້າວໜ້າອັນໄດ້ເປນັ ເງ່ອີື ນໄຂທີ່ ສະດວກ ໃຫແ້ ກູ່ການຕໍ່ສູ້ທາງການເມືອງ ເພີ່ືອປົກປັກຮັກສາສັນຕິພາບ ແລະ ຄວາມຍຸດຕິທໍາຂອງມະຫາ ຊົນ. ຕໍ່ໜ້າ ສະພາບ ແລະ ເງີື່ອນໄຂດັ່ົງກູ່າວນັຶ້ນຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລູກມືກໍ່ຍັງບໍ່ລົດລະ ເຈດຈໍານົງຂອງພວກເຂົາ ໃນ ເງ່ີືອນໄຂໃໝູ່ນ້ຶີ ພວກເຂົາໄດ້ລ້ຽງຄວາມໄຝູ່ຝັນປະຕິບັດກົນອຸບາຍ \"ຫຼອກເສືອອອກຈາກຖ້ໍາ, \"ຫັນປູ່ຽນໂດຍສັນຕິ\" ເພີື່ອດັບສູນກາໍ ລັງປະຕບິ ດັ (ສະຖາບັນວທິ ະຍາ ສາດສັງຄົມແຫູ່ງຊາດ 1989; 75 ). ຂ. ການເລືອກຕັຶ້ງຜແູ້ ທນລາຊະດອນເພີ່ມເຕີມ (1958) ຕາມການກໍານົດຢູ່ໃນສັນຍາຜູ່ານມາ ການເລືອກຕ້ຶັງເພ່ີມເຕີມຈະດໍາເນີນໃນເດືອນ ມັງກອນ ຄ.ສ 1958, ແຕູ່ວູ່າ ກະຕູ່າຍ ໂດນສະໂສລິດ ຊໍ້າພັດສູ້ຊົນຂໍໃຫ້ເລີ່ືອນກໍານົດເປັນ 5 ເດືອນຄື: ເດືອນພຶດສະພາ ຄ.ສ 1958 ໂດຍ ອ້າງວູ່າເພີື່ອກະກຽມໃຫ້ຄົບຖ້ວນແຕູ່ໃນຕົວຈິງແລ້ວ ແມູ່ນເພື່ີອ ປະຕິບັດກົນອຸບາຍ \"ມ້າງເພທໍາລາຍລັດຖະບານ ປະສົມ\" ຂອງອາເມລິກາ. ພວກເຂາົ ໃຊ້ທກຸ ເລູ່ ລູ່ຽມ, ທຸກວທິ ີການ ເພີ່ືອຂັດຂວາງການເຄີ່ືອນໄຫວຂອງແນວລາວຮັກ ຊາດເຊ່ັົນ: ຮູບການກວດກາ, ນາບຂູ່, ຈັບກຸມ ແລະ ອ່ີືນໆ ເພື່ີອແບູ່ງແຍກກໍາລັງປະຕິວັດຢູ່ພາຍໃນ ແລະ ແຍກແນວ ລາວຮັກ ຊາດອອກຈາກມະຫາຊນົ , ຊຈຶ້ື າ້ ງຈອບອອຍພະນກັ ງານປະຕິວັດຜເູ້ ສຍທາດຂາດຄຸນ. ມາຮອດວັນທີ 4 ພຶດສະພາ ຄ.ສ 1958 ໄດ້ມີການເລືອກຕ້ັຶງເພີ່ມເຕີມສະມາຊິກຜູ້ແທນລາ ຊະດອນ ເປັນ ການເລືອກຕ້ງັຶ ຄງ້ຶັ ທາໍ ອດິ ຢູປ່ ະເທດລາວ ທີ່ປະຊາຊນົ ທຸກເຜົ່າ, ທຸກຊນຶັ້ ຄົນ, ທຸກສາສະໜາ ແລະ ເພດໄວໄດ້ຮ່ວູ ມການ ປອູ່ ນບດັ ຕາມສດິ ຂອງຕນົ , ຜນົ ການເລືອກຕງ້ັຶ ມີດງ່ົັ ນ:້ຶີ ພາກສູວ່ ນສະໝັກເລອື ກຕງ້ຶັ ຈໍານວນສະໝກັ (ຄົນ ) ຈາໍ ນວນທຄີ່ ັດເລອື ກໄດ້ ( ຄົນ ) ແນວລາວຮກັ ຊາດ 13 09 ພກັ ສັນຕິພາບເປັນກາງ 04 04 ພັກຄັດຄາ້ ນແນວທາງສນັ ຕພິ າບເປນັ ກາງ 41 05 ( ກະຕູາ່ ຍ + ຜຸຍ ) ຜູ້ແທນບ່ສໍ ງັ ກດັ ພກັ ແລະ ພັກອືນ່ີ ໆ 42 03 ໃນການເລືອກຕຶ້ັງຄ້ຶັງນພ້ຶີ ິເສດແມູ່ນ ເຈຶົາ້ ສພຸ ານຸວົງ ຕົວແທນຂອງແນວລາວໄດ້ຮັບການເລອື ກຕັຶ້ງໃນຄະແນນ ທີ່ສູງທ່ີສຸດໃນປະຫວັດສາດການເລືອກຕັຶ້ງຄື: ໄດ້ 37.389 ສຽງ (ແຂວງວຽງຈັນ) ເວົຶ້າລວມໃນການເລືອກຕັ້ຶງເພີ່ມ ເຕີມກໍາລັງສັນຕິພາບເປັນກາງໄດ້ຮັບໄຊຊະນະຄື: ໄດ້ 13 ທ່ີນັົ່ງ ໃນຈໍານວນ 21 ທີ່ນັົ່ງ. ແຕູ່ເຖິງຢູ່າງນຶ້ັນກໍ່ຕາມ 65

ອາເມລິກາ ແລະ ລູກມືກໍຍັງບໍ່ຍອມລົດລະຄວາມ ພະຍາຍາມທໍາລາຍລັດຖະບານປະສົມຄັຶ້ງທໍາອິດ ໃນທີ່ສຸດ ລດັ ຖະບານປະສົມຄງ້ຶັ ນຈີຶ້ ່ີິງຄງົ ຕົວໄດ້ ພຽງແຕູ່ 8 ເດອື ນກວູ່ າກຕໍ່ ້ອງຖືກຍົກເລີກໄປ. 5.2 ຄວາມໝາຍປະຫວດັ ສາດຂອງການຮວມລາວຄຶັ້ງທີ I ການຮວມລາວຄັຶ້ງນີ້ຶເຖິງວູ່າຈະມີອາຍຸພຽງແຕູ່ 8 ເດືອນກູ່ວາກໍຕາມ ແຕູ່ມັນຍັງມີຄວາມໝາຍ ປະຫວັດອັນ ສາໍ ຄັນຄ:ື ມນັ ແມນູ່ ບາດລຽ້ ວໜີ່ຶງຂອງການຕ່ສໍ ູຄ້ ື: ຫນັ ຈາກການຕໍສ່ ດູ້ ວ້ ຍອາວຸດສມົ ທບົ ກັບການຕສໍ່ ູດ້ ້ວຍການເມືອງ ມາເປັນການຕ່ໍສູ້ດ້ວຍການເມືອງເປັນຕຶົ້ນຕໍ; ມັນໄດ້ຢ້ຶັງຢນໃຫ້ ເຫັນເຖິງໝາກຜົນຂອງ ການຕ່ໍສິດ ແລະ ແມູ່ນ ໄຊຊະນະທາງດ້ານການເມືອງຂອງກໍາລັງຮັກຊາດ ເຊ່ິີງແມູ່ນບາດກ້າວໜຶ່ີງຂອງໄຊຊະນະໃນພາລະກິດຕໍ່ສູ້ປົດປູ່ອຍ ຊາດເພາະວູ່າຈາການຮູ່ວມມືຄຶ້ັງນຶີ້ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ກໍາລັງປະຕິວັດແຈກຍາຍໄປທົ່ວປະເທດ, ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຂະບວນການຕໍ່ສູ້ ທາງດາ້ ນການ ເມືອງຂອງມະຫາຊົນນບັ ມນຶື້ ບັ ຟົດເດືອດຂນຶ້ ແລະ ນອກຈາກຈະເຮດັ ໃຫສ້ ດັ ຕູປະລາໄຊໃນທິດສະ ດທີ ີ່ ວາູ່ : \"ຫຼອກເສືອອອອກຈາກຖໍາ້ \" ແລ້ວມັນຍງັ ໄດ້ເຮັດໃຫສ້ ັດຕຖູ ກື ຜັນແຍກຕ່ີືມອີກ. 6. ການໂຄູ່ນລ້ຶົມລດັ ຖະບານປະສມົ ຄ້ັງຶ ທີ 1 ແລະ ການກໍ່ສົງຄາມຮຸກຮານຄນື ໃໝຂູ່ ອງອາເມລກິ າ 6.1 ການໂຄ່ນູ ລຶົມ້ ລັດຖະບານປະສົມ ດ້ວຍການເຕີບໃຫຍູ່ຂະຫຍາຍຕົວຂອງການປະຕິວັດ ແລະ ຍ້ອນປະລາໄຊໃນກົນອຸບາຍ \" ຫຼອກເສືອອອກ ຈາກຖ້ໍາ ແລະ ກົນອຸບາຍ \"ຫັນປູ່ຽນໂດຍສັນຕິ\" ອາເມລິກາຈຶີ່ງຫັນໄປໃຊ້ຄວາມຮຸນ ແຮງຝນປະຕິວັດດ້ວຍກໍາລັງ ອາວດຸ ( ໄກສອນພມົ ວິຫານ; 1979:95 ). ພາຍຫຼັງທ່ີຖືກປະລາໄຊຢູ່າງຕ່ໍເນ່ີືອງກັນ, ອາເມລິກາ ແລະ ລູກມື ຈ່ິີງຫັນປູ່ຽນຍຸດໂທບາຍ ແລະ ຕັດສິນໃຈ ໂຄູ່ນລຶົ້ມລັດຖະບານປະສົມ ຈີກສັນຍາວຽງຈັນ ແລະ ໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງຫວັງດັບ ສູນກໍາລັງປະຕິວັດລາວ. ໃນວັນທີ 17 ມຖິ ນຸ າ ຄ,ສ 1958 ອາເມລິກາໄດຈ້ ັດຕ້ັງຶ ຄະນະກາມະການ ປອ້ ງກນັ ສິດຜົນປະໂຫຍດຂອງຊາດ ຫຼື ເອຶ້ີນວາູ່ : \"ເຊ ດິນ\" ( CDIN ) ຂຶ້ນທີ່ວຽຈັນ ໂດຍແມູ່ນ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ເປັນຫົວໜ້າ ແລະ ສະມາຊິກປະກອບດ້ວຍບຸກຄົນທ່ີ ນິຍົມອາເມລິກາເຊ່ົັນ: ຄໍາພັນ ປັນຍາດ, ສີນຸກ ນະຈໍາປາສັກ, ອິນແປງ ສຸລິຍະໄຊ... ຄະນະ ເຊດິນ ມີໜ້າທ່ີເຄີ່ືອນ ໄຫວຕ້ານການ ປະຕິວັດ ແລະ ການດໍາເນີນການທໍາລາຍລັດຖະບານປະສົມສະແດງອອກຄື: ຄະນະດັົ່ງກູ່າວໄດ້ ທວງ ໃຫ້ດັດແປງລັດຖະທາໍ ມະນູນ, ທວງໃຫ້ປດົ ພັກການເມືອງທ່ີມີທ່າູ ອູ່ຽງເອີຶ້ນວູ່າ: \"ກະບົດ\" ອອກ ກົດໝາຍ ແລະ ທວງ ໃຫ້ດດັ ແປງລດັ ຖະບານປະສົມ, ຈຸດປະສົງເພີອື່ ໂຄນູ່ ລຶມົ້ ລດັ ຖະບານປະສົມ ( ກະຊວງສກຶ ສາ 1990:57 ) ພາຍຫັຼງທີ່ເລືອກຕ້ັຶງເພີ່ມເຕີມສໍາເລັດລົງແລ້ວ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ໄດ້ທວງໃຫ້ລັດຖະບານປະ ສົມລາອອກ ຈາກຕໍາແໜູ່ງ ໂດຍອ້າງເອົາລັດຖະທໍາມະນູນຂອງລາຊະອານາຈັກລາວທີ່ວູ່າ: \"ຫຼັງຈາກເລືອກຕັຶ້ງສໍາເລັດແລ້ວ ລັດຖະບານຊຸດເກ່ົາຕ້ອງລາອອກ ເພີື່ອໃຫ້ລັດຖະສະພາເລືອກເອົາລັດ ຖະບານຊຸດໃໝູ່...\" (ທອງສາ ໄຊຍະວົງຄໍາດີ 1989: 292) ໄປພ້ອມການເຄື່ີອນໄຫວຂອງລູກມືອາເມລິກາກ່ໍໄດຕ້ ັດງົບປະມານ \"ຊວູ່ ຍເຫຼືອ\" ລັດຖະບານລາວໃນ ເດອື ນ ມຖິ ຸນາ ຄ.ສ 1958 ໂດຍອ້າງວູາ່ : \"ໃຊຈ້ ່າູ ຍຟຸມເຟຍີ ໃນສິງ່ີ ທບີ່ ່ໍເປັນປະໂຫຍດ\" ເວລາດຽວກັນພວກເຂາົ ຍັງໄດ້ 66

ໜີບຮັດດ້ານການ ເງິນເຮັດໃຫ້ເງິນກີບເຟີຶ້ (ຫຼຸດຈາກ 35 ກີບ/1 ໂດລາ ມາເປັນ 120 ກີບ/1 ໂດລາ. ໃນຕະຫຼາດ ມືດ). ນອກຈາກນຶ້ີ, ອາເມລິກາຍັງໄດ້ໜີບຮັດການເຄີ່ືອນໄຫວຂອງຄະນະກໍາມະການກວດກາສາກົນຢູ່ລາວໃຫ້ຢຸດ ການເຄີ່ືອໄຫວໃນວັນທີ 19 ກໍລະກົດ ຄ.ສ 1958 ... ການເຄ່ືີອນໄຫວທັງໝົດນ້ັຶນໄດ້ ເປັນການບີບບັງຄັບໃຫ້ ຄະນະລັດຖະບານປະສົມຈໍາຕ້ອງລາອອກຈາກຕໍາແໜູ່ງໃນວັນທີ 22 ກໍລະ ກົດ ຄ.ສ 1958 ໝາຍຄວາມວູ່າ ລັດຖະບານລັດຖະບານປະສົມຄ້ຶັງນຶ້ີຄົງຕົວໄດ້ພຽງ 8 ເດືອນກວູ່າ ກໍ່ຖືກຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລູກມືໂຄູ່ນລຶ້ົມ ລົງ. 6.2 ການກໍສ່ ງົ ຄາມຮຸກຮານຄນື ໃໝູ່ ພາຍຫັຼງລັດຖະບານປະສົມຖືກຍຸບລົງແລ້ວ, ເຈົຶ້າຊີວິດ ສີສະຫວູ່າງວົງ ໄດ້ບົ່ງຕົວໃຫ້ເຈຶ້ົາ ສຸວັນນະ ພູມມາ ປະກອບລັດຖະບານໃໝູ່, ແຕູ່ວູ່າບ່ໍໄດ້ຮັບສຽງສູ່ວນຈາກລັດຖະສະພາໃຫ້ການສະໜັບສະໜູນຈີິ່ງຖືກຍົກເລີກ. ຕໍ່ມາ ເຈ້ຶົາຊີວິດໄດ້ບົ່ງຕົວເອົາ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ປະກອບລັດຖະບານໃໝູ່, ເຊີ່ິງມັນຖືກຕ້ອງກັບເປົຶ້າໝາຍຂອງອາເມລິກາ. ສະນຶ້ັນ, ຈີິ່ງໄດ້ຮັບສຽງສະໜັບສະໜູນ ຈາກສຽງສູ່ວຍຫຼາຍຂອງສະມາຊິກສະພາ. ໃນວັນທີ 18 ສິງຫາ ຄ.ສ 1958 ລັດຖະບານ ຜຸຍ ຊະະນິກອນ ໄດ້ຖືກສ້າງຕ້ຶັງຂ້ຶນ ໂດຍບໍ່ມີຕົວແທນຂອງແນວລາວຮັກຊາດເຂົຶ້າຮູ່ວມນໍາ. ສະນ້ັຶນ, ຝູາ່ ຍແນວລາວຮັກຊາດ ຈ່ີິງເຫືຼອພຽງຕາໍ ແໜູງ່ ສະມາຊກິ ສະພາ ຜູແ້ ທນລາສະດອນເທົາ່ ນນັຶ້ ສູວ່ ນ ເຈົຶ້າ ສວຸ ັນນະພມູ ມາ ເດືອນ ຕຸລາ ຄ.ສ 1958. ໃນຕ້ຶົນປີ ຄ.ສ 1959 ລັດຖະບານ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ໄດປ້ ະກາດໃຊ້ກດົ ໝາຍ \"ຕ້ານຄອມມູນິດ\" ແລະ ໃຊ້ ອໍານາດຜະເດັດການຂຸນເສິກ; ກອງບັນຊາການຕໍາຫຼວດ ແລະ ຄະນະເຊດິນໄດ້ ໂຄສະນາວູ່າ: ກໍາລັງຮັກຊາດແມູ່ນ ຄອມມນູ ິດ. ມາຮອດວັນທີ 9 ມງັ ກອນ ຫຸມພນັ ນລໍ ະສິງ ຜູ້ບັນ ຊາການຕໍາຫວຼ ດໄດ້ ອອກຄໍາສ່ັງົ (ເລກທີ 41/ກປດ ລົງວນັ ທີ 8 ມງັ ກອນ ຄ.ສ 1959 ໃຫທ້ ່ົວປະເທດໃຫ້ເພມີ່ ທະວີການຕິດຕາມຄົນຝູ່າຍປະເທດລາວ ແລະ ປະຊາຊນົ ທ່ີ ຊຸມນຸມກັນເປັນຈຸເປັນໝູ່; ຮ້າຍແຮງກວູ່ານຶັ້ນຍັງໄດ້ມີຄໍາສ່ັົງຄາດຕະກໍາຜູ້ນໍາແນວລາວຮັກຊາດຕາມທ້ອງຖ່ີິນຕູ່າງໆ ເຊັ່ົນ: ອັດ ຕະປ, ສາລະວັນ, ສູ່ວນກົງຈັກການປົກຄອງທີ່ມີລັກສະນະປະສົມຢູ່ຜ້ົຶງສາລີ ແລະ ຫົວພັນ ແມູ່ນ ຖືກ ອາເມລິກາກໍາເອົາໝົດ, ພ້ອມນັຶ້ນພວກເຂົາຍັງໄດ້ຮຽກຮ້ອງເອົາບັນດາພະນັກງານແນວລາວຮັກຊາດມາກກັ ໄວ້ທີ່ວຽງ ຈັນ. ດ້ານການຕູ່າງປະເທດ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ໄດ້ປະກາດອອກວູ່າ: ສໍາລັບເລີື່ອງດໍາລົງຊີວິດຢູ່ຮູ່ວມກັນໂດຍສັນຕິ ນ້ຶັນ, ພວກຂ້າພະເຈ້ົຶາຢາກຂໍປະກາດມາທາງປະເທດໃກ້ ຄຽງລາວວູ່າ: ພວກຂ້າພະເຈ້ຶົາຂໍດໍາລົງຊີວິດຢູ່ຮູ່ວມກັນໂດຍ ສັນຕິກັບແຕູ່ປະເທດໂລກເສລີເທົ່ານຶັ້ນ ພ້ອມດຽວກັນ້ັຶນ ໂຣແບັກເຊິນ (ລັດຖະມົນຕີຊູ່ວຍວູ່າການກະຊວງການ ຕູ່າງປະເທດສະຫະລັດອາ ເມລິກາຜູ້ຮັບຜິດຊອບອາຊີຕາເວັນອອກ ) ໄດ້ປະກາດວູ່າ: \"ລາຍການຊູ່ວຍເຫືຼອຂອງ ອາເມລິກາຕໍ່ ລາຊະອານາຈັກລາວເປັນລາຍການທ່ີໄດ້ຮັບຜົນສໍາເລັດກວູ່າໝູ່ໃນໂລກ ລັດຖະບານ ຜຸຍ ໄດ້ປັດ ເຂູ່ຍ ຄອມມູນິດ 2 ຄົນອອກຈາກລັດຖະບານ ແລະ ໄດ້ເລືອກເອົາລັດຖະບານຊຸດໃໝູ່ຍາມໃດກໍໄປ ນາໂລກເສລີເຂົາ 67

ປະຕິເສດບ່ໍຮັບການຊູ່ວຍເຫືຼອຈາກກຸມຄອມມູນິດ ແລະ ບ່ໍຍອມແລກປູ່ຽນການ ຕູ່າງປະເທດກັບຄອມມູນິດ \" (ກະຊວງສຶກສາ ແລະ ກລິ າ 1990;58) ໃນເດືອນ ມັງກອນ ຄ.ສ 1959 ນ້ຶີ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ຍັງໄດ້ຂໍສິດພິເສດຈາກລັດຖະສະພາໂດຍອ້າງວູ່າ: ເອົາໄປໃຊ້ໃນການເຮດັ ໃຫ້ບາ້ ນເມືອງມຄີ ວາມສະຫງົບຮຽບຮອ້ ຍດກີ ານສູ້ຢນັ ໃນ ສະພາຜູ້ແທນລາຊະດອນດໍາເນນີ ໄປ ຢູ່າງດຸເດືອດເຄ່ັົງຮ້ອນເຖິງ 5 ວັນ, ເຖິງວູ່າຜູ້ແທນຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດ ແລະ ຜູ້ແທນກ້າວໜ້າຫຼາຍທູ່ານໄດ້ກູ່າວ ປະນາມ ແລະ ຄັດຄ້ານປານໃດກໍຕາມ ແຕູ່ບ່ໍສາມາດຢັບຢຶ້ັງໄວ້ໄດ້ຍ້ອນອາເມລິກາ ໄດ້ເຄືີ່ອນໄຫວຊຶື້ຈ້າງຜູ້ແທນຢູ່າງ ຫຼວງຫຼາຍ. ສະນັນຶ້ ,ຜົນຂອງການຢັ່ງຫາງສຽງຈີ່ງິ ມີ 26 ສຽງເຫັນດີ 25 ສຽງຄດັ ຄ້ານ ແລະ ກໍມີ 9 ສຽງທີ່ຖືກງດົ ສິດ ລົງ ຄະແນນຍ້ອນຢູ່ໃນຄະນະລັດຖະບານ. ເມືີ່ອໄດ້ຮບັ ການປະຕິເສດແລວ້ ຜຸຍ ກໍເພີມ່ ທະວີປະຕບິ ັດນະໂຍບາຍທີ່ບໍ່ມີ ສັນຕິພາບ ແລະ ບໍ່ເປັນກາງຂຶນ້ ຊກັ ໄຊ້ ເຊ່ິີງສະແດງອອກໃນການອອກຄາໍ ສງ່ົັ ໃຫ້ ປາບປາມຄນົ ຝາູ່ ຍປະເທດລາວທ່ຖີ ືກ ສົ່ງໄປບ້ານເດີມຮ້າຍແຮງຍ່ີິງຂຶ້ນ. ໃນວັນທີ 11 ພຶດສະພາ ຄ.ສ 1959 ຜຸຍກ່ໍອອກຄໍາສົ່ັງປິດລ້ອມ ກອງພັນທີ 1 ຂອງ ຝູ່າຍແນວລາວຮກັ ຊາດຢູ່ຊຽງເງິນ (ຫວຼ ງ ພະບາງ) ແລະ ກອງພັນທີ 2 ຢູ່ທງົ່ ໄຫຫີນ (ຊຽງຂວາງ) ແລະ ໃນວັນ ຕ່ໍມາກໍໄດ້ອອກຄໍາສົ່ັງໃຫ້ຕໍາ ຫຼວດໄປປິດລ້ອມເຮືອນພັກຂອງຜູ້ແທນແນວລາວຮັກຊາດຢູ່ວຽງຈັນເຊ່ົັນ: ເຮືອນພັກ ຂອງ ເຈົຶ້າ ສຸພານຸວົງ, ເຮືອນພັກທູ່ານ ໜູຮັກ ພູມສະຫວັນ, ທູ່ານ ພູມີ ວົງວິຈິດ ແລະ ຄະ ນະກໍາມະການສູນ ກາງ ແນວລາວຮັກຊາດ ພອ້ ມດ້ວຍພະນັກງານໃກ້ຊິດຫຼາຍຄົນ ພ້ອມນ້ັຶນກໍຍັງໄດ້ອອກຄໍາສ່ງົັ ໃຫ້ ປິດປະຕສູ າໍ ນັກໜັງສພື ິມ \"ລາວຮັກຊາດ\" ອີກ. ເພອີ່ື ກະກຽມໃຫ້ກໍສົງຄາມຄນື ໃໝູ່ ເພີ່ືອຫວງັ ດັບສູນກາລງັ ປະຕິວດັ ຝູ່າຍວຽງຈນັ ໄດຮ້ ູ່ວມມືກັບ ລັດຖະບານຫຸູ່ນຫວຽດນາມໃຕ້ ໂດຍມີການເຊັນສັນຍາຮູ່ວມດ້ານການທະຫານຢູ່ໄຊງູ່ອນ ໃນວັນທີ 24 ພຶດ ສະພາ ຄ.ສ 1959 ແລະ ວັນທີ 11 ຂອງເດືອນຕໍ່ມາ ໄດ້ເຊັນສັນຍາຮູ່ວມມືໃນດ້ານການຂັດໄລູ່ກໍາລັງປະຕິວັດ ເຊີິ່ງໃນນັຶ້ນ \" ທັງສອງຝູ່າຍມີສິດພິເສດໃນການຂັບໄລູ່ ກາລັງຄອມມູນິດຜູ່ານຊາຍແດນລະຫວູ່າງຮຽນຈິດຕະສາດຢູ່ໄຊງູ່ອນ, ຈໍານວນໜຶ່ີງໄປຮຽນໂທລະເລກ ແລະ ຈັບດາລາຢູ່ບາງກອກ ເຊີ່ິງທັງສອງແຫູ່ງນີຶ້ ແມູ່ນສູ່ຽວຊານອາເມລິກາເປັນຜູ້ຊ້ືຶ ນາໍ ແລະ ສິດສອນ. ໃນວັນທີ 22 ກໍລະກົດ ຄ.ສ 1959 ລັດຖະບານວຽງຈັນໄດ້ເຊັນສັນຍາຮູ່ວມກັບໄທ \"ກູ່ຽວກັບ ການຊູ່ວຍເຫືຼອຂົນສົ່ງເຄືີ່ອງທີ່ຊູ່ວຍເຫຼືອຂອງອາ ເມລິກາ ແລະ ສະໝຸນຂອງອາເມລິກາ ທ່ີຜູ່ານດິນໄທມາລາວ\" ໃນ ວັນຕໍ່ມາໄດ້ມີການຖະແຫຼງການຮູ່ວມລາວ ຝຣັ່ົງເຫັນດີໃຫ້ທີ່ປກສາການທະຫານຂອງອາເມລິກາ ເຂຶົ້າມາແທນທີ່ ປກສາທະຫານ ຝຣ່ັົງຢູ່ລາວ. ຈາກນ້ັຶນ, ອາເມລິກາກໍ່ເລີ່ມສົ່ງທີ່ປກສາການທະຫານເຂົຶ້າລາວສະເພາະປີ ຄ.ສ 1959 ອາເມລິກາ ໄດ້ສ່ົງທີ່ປກສາເຂຶົ້າມາລາວ 100 ຄົນຕ່ໍມາກໍສົ່ງມາອີກ 200 ຄົນ. ໃນວັນທີ 1 ສິງຫາ ຄ.ສ 1959 ລັດຖະບານ ຜຍຸ ຊະນະນິກອນ ໄດປ້ ະກາດພາວະສຸກເສນີ ໃນ 5 ແຂວງຄ:ື ແຂວງຜຶ້ົງ ສາລີ, ຫວຼ ງພະບາງ, ຊຽງຂວາງ , ຄໍາມູ່ວນ ແລະ ສະຫວັນນະເຂດ ໃນເດືອນດຽວກັນນ້ຶີອາເມລິກາ ໄດເ້ ພ່ີມທະວີການຊູ່ວຍເຫຼືອຈາໍ ນວນ 5 ລ້ານ ໂດ ລາສະຫະລັດລັດຖະບານຍັງໄດ້ຈັດຕັຶ້ງກອງທະ ຫານທ້ອງຖີິ່ນ ໂດຍມີການຝກແອບ ແລະ ປະກອບອາວຸດຄົບຊຸດ ຈາໍ ນວນ 16 ພັນຄນົ , ຂະຫຍາຍ ຕາໜູ່າງຂອງ \"ກົມພົນລະເມືອງ\" (ກົມພົນລະເມືອງສ້າງຕ້ັຶງຂຶ້ນເມີື່ອປີ ຄ.ສ 1957 68

ກູອ່ ນການສ້າງ ຕັຶ້ງລັດຖະບານປະສົມ ເຊ່ີິງເປັນໄມ້ມືຂອງກມຸູ່ ເຊອີອາ) ເພອີື່ ສືບຮ້ບູ ຸກຄນົ ທີ່ເຄອີື່ ນໄຫວຮູ່ວມກັບ ແນວ ລາວຮັກຊາດ ແລ້ວຈັບກຸມຄຸມຂັງ ຫຼື ລອບສງັ ຫານເຊົນ່ັ : ຢູ່ແຂວງຜຶົ້ງສາລີ, ອດັ ຕະປ ແລະ ແຂວງອ່ີືນໆ. ໃນວັນທີ 4 ກຸມພາ ຄ.ສ 1959 ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ໄດ້ສະເໜີໃຫ້ອົງການສະຫະປະ ຊາຊາດເຂົ້ຶາມາລາວຢູ່າງຮີບດູ່ວນ ໂດຍອ້າງ ວາູ່ : ຂໃໍ ຫ້ມາສບື ແລະ ຢັຶ້ງຢນກູ່ຽວກັບ \"ກອງທະຫານ ຫວຽດນາມເໜືອເຂຶົ້າມາຮຸກຮານລາວ\" ຈາກນຶັ້ນ 3 ວັນ ຄາ ພັນ ປັນຍາ ລັດຖະມົນຕີກະຊວງການ ຕູ່າງປະເທດລາຊະອານາຈັກລາວ ໄດ້ປະກາດຢູ່ບາງກອກວູ່າ: \"ຖ້າລັດຖະບານ ລາຊະອານາຈັກ ລາວສະເໜີອົງການສະຫະປະຊາຊາດສົ່ງທະຫານເຂຶົ້າລາວບ່ໍໄດ້ຮັບຜົນລາວຈະສະເໜີເອົາການ ຊູ່ວຍ ເຫືຼອຈາກກູມຸ່ ຊີອາໂຕ \" (SEATO). ວັນທີ 12 ກັນຍາ ຄ.ສ 1959 ທະຫານອາເມລິກາກອງທໍາອິດໄດ້ເຂຶ້ົາມາລາວພາຍໃຕ້ອັນທີ່ ເອີຶ້ນວູ່າ: \"ທະຫານສາພັນ\" ໃນມືຶ້ຕ່ໍມາຄະນະຜູ້ແທນທະຫານຊັຶ້ນສູງຈາກກອງທັບອາກາດ, ກອງທັບ ເຮືອ ແລະ ກອງທັບບົກ ຂອງໄທ ໄດ້ເຂົ້ຶາມາຄ້ຶົນຄວ້າສະສະໜາມຮົບຢູ່ລາວ; 2 ວັນຕໍ່ມາ (15 ກັນຍາ) ຄະນະກາມະການກວດກາຂອງສະຫະ ປະຊາຊາດໄດ້ເຂ້ົຶາມາລາວ, ໃນຄະນະກໍາມະການ ມີຕົວແທນຈາກອາກຊັງຕິນ, ອີຕາລີ, ຢືີ່ປູຸ່ນ ແລະ ຕູນີຊີ ເຊ່ີິງນໍາພາ ໂດຍ ທູ່ານ ແຮມມາສະໂຈລສ ເລຂາທິການສະຫະປະຊາຊາດ, ຜູ່ານການກວດກາເຄືີ່ອນໄຫວຈົນຮອດວັນທີ 13 ຕຸລາ ກບໍ ່ໍພບົ ຫກຼັ ຖານທີລ່ ດັ ຖະບານວຽງຈັນ ແລະ ສະຫະລັດອາເມລກິ າກາູ່ ວຫາແຕຢູ່ ູາ່ ງໃດເລຍີ . 7. ການຫັນທິດຕສ່ໍ ູ້ຂອງປະຊາຊນົ ລາວໃນປີ 1959-1962 ໃນຄະນະທີ່ອາເມລິກາ ແລະ ລູກມືພວມໂຄູ່ນລຶ້ົມລັດຖະບານປະສົມລົງນ້ັຶນ, ທູ່ານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ເລຂາທິການພັກປະຊາຊົນລາວ ພວມເຄື່ີອນໄຫວຢູ່ວຽງຈັນ ຈິີ່ງໄດ້ຮຽກໂຮມສະມາຊິກ ພັກ ເພີ່ືອຄ້ຶົນຄວ້າຕີລາຄາ ສະພາບການ ແລະ ໄດ້ສັງເກດວູ່າພວກສັດຕູຈະຕ້ອງປາບປາມຂະບວນການປະຕິວັດເພາະໄດ້ \"ຫຼອກເສືອອອກຈາກ ຖາ້ໍ ແລ້ວ\" ໃນກອງປະຊຸມນີຶ້ ທູ່ານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ໄດ້ໃຫ້ທັດສະນະວູ່າ:\"ພວກເຮົາມີຄວາມຈໍາເປນັ ຕ້ອງຫັນທິດ ຕໍສ່ ູ້ (ຄືຈາກການຕໍສ່ ູ້ການເມອື ງສູ້ຖືກ ກົດໝາຍເປັນການຕສ່ໍ ູ້ດວ້ ຍອາວຸດສົມທບົ ກັບການຕໍ່ສູ້ທາງການເມອື ງ\" ຜູ້ບ່ໍມີ ຖານະຖກື ກົດໝາຍ ຕ້ອງໝີອອກໄປຖານທີໜ່ ້ັຶນ (ສສີ ະນະ ສສີ ານ 1995: 8). ສູນກາງພັກໄດ້ຕົກລົງວູ່າ: ຜູທ້ ີ່ແມູ່ນ ສະມາຊກິ ສະພາຜູ້ແທນລາຊະດອນໃຫ້ສືບຕໍ່ ຕ່ໍສທູ້ ວງໃຫ້ຝູ່າຍວຽງຈັນປະຕິບັດສັນຍາ; ຖາ້ ຫາກເກີດ ກໍລະນີສັດຕູຈະ ຈັບກຸມຖ້າຫາກສາມາດໂຕນໜີຈາກວຽງຈັນພ້ອມກັນຈຶ່ີງໃຫ້ໂຕນ. ຖ້າບ່ໍດ່ົັງນ້ັຶນ ຕ້ອງຍອມໃຫ້ສັດຕູຈັບສາກູ່ອນ ແລ້ວຈີງຶ່ ຫາວທິ ແີ ກໄ້ ຂຕາມຫັຼງ. 7.1 ການຜູ່າວງົ ປິດລອ້ ມຂອງກອງພນັ ທີ 2 ແຜນການດັບສູນກອງພັນທີ 1 ຢູ່ ຊຽງເງິນ (ຫຼວງພະບາງ) ແລະ ກອງພັນທີ 2 ຢູ່ທົ່ງໄຫຫີນ (ແຂວງຊຽງ ຂວາງ) ແມູ່ນມີມາຕຶັ້ງແຕູ່ກູ່ອນການທໍາລາຍລັດຖະບານປະສົມພຸ້ນ. ພາຍຫຼັງໂຄູ່ນລຶ້ົມ ລັດຖະບານປະສົມລົງ ພວກ ເຂົາຍິ່ີງເພີ່ມການເຄ່ືີອນໄຫວທໍາລາຍ 2 ກອງພັນຂອງຝູ່າຍປະຕິວັດ ສະເພາະກອງພັນທີ 2 ເບືຶ້ອງຕົ້ຶນເຂົາໄດ້ໃຊ້ຮູບ ການຜັນແຍກ ໂດຍສນັ ຕິດ້ວຍການຊຈ້ຶື ້າງຈອບ ອອຍດ້ວຍຍດົ ສັກ, ຕໍາແໜູ່ງ, ເງິນຄາໍ , ຍງິ ສາວ... ຍົວະເຍົາໃຫ້ມອບ 69

ອາວຸດ ແລະ ຍອມເຂົ້ຶາໄປຢູ່ ໃນກອງທັບແຫູ່ງຊາດ... ແຕູ່ບໍ່ໄດ້ຜົນ. ມາຮອດວັນທີ 8 ພຶດສະພາ ຄ.ສ 1959 ພວກ ເຂົາໄດ້ເລ່ີມຕັດເຂຶົ້າປາອາຫານ ແລະ ເຄ່ືີອງໃຊ້ສວຍພ້ອມທັງຫັນປາຍປນເຂ້ຶົາໃສູ່ວົງປິດລ້ອມບັງຄັບໃຫ້ຍອມຈໍານົນ. ໃນວັນຕໍ່ມາພວກເຂົາໄດ້ອອກຄໍາສ່ົັງໃຫ້ກອງພັນທີ 2 ໄປຮູ່ວມພິທີໂອນກອງທະຫານແນວລາວຮັກຊາດ ເຂ້ຶົາສັງກັດ ກອງທັບລາຊະອານາຈັກ ແລະ ມີການປະດັບຍົນເລ່ືີອນຊຶ້ັນອີກແຕູ່ບໍ່ມີທະຫານປະຕິວັດຄົນໃດປະຕິບັດຕາມ. ສະນ້ຶັນ ພວກເຂົາຈ່ິີງໄດ້ຮັດວົງປິດລ້ອມເຂົຶ້າຕ່ີືມອີກຈົນເຖິງຂ້ຶັນ ຫູ່າງຈາກກອງພັນທີ 2 ພຽງແຕູ່ 30 ແມັດ. ວັນທີ 15 ພຶດສະພາ ພວກເຂົາໄດ້ສົ່ງກອງທະຫານຮາບ 7 ກອງພັນປິດລ້ອມກອງພນັ ທີ 2 ສາ້ ງຕັຶ້ງສໍານັກງານບັນຊາການພິເສດ ຢູໂ່ ພນສະຫວັນ, ເຊ່ິີງມທີ ີ່ ປກ ສາອາເມລິກາ 11 ຄົນ. ຕໍໜ່ ້າສະພາບການອັນເຄົັງ່ ຮ້ອນນຶ້ີ ຄະນະນາກອງພັນທີ 2 ໄດ້ ຕັດສິນ ໃຈຜູ່າວົງປິດລອ້ ມສັດຕູອອກໄປສູ່ເຂດສອງແຂວງທ່ີໜັ້ຶນປະຕວິ ັດ ໂດຍໄດ້ວາງແຜນການຢູ່າງ ແນບນຽມຄື: ໃນວັນທີ 16 ພຶດສະພາ ຜູ້ບັນຊາການກອງພັນທີ 2 ໄດ້ຫຼອກລວງສັດຕູວູ່າ: ທະຫານຂອງຕົນໄດ້ຍອມຮັບການ ເລືີ່ອນຊ້ັຶນປະດັບຍົດ. ພໍຮອດຄືນວັນທີ 18 ພຶດສະພາ ຄ.ສ 1959 ຄະນະກອງບັນຊາການກອງພັນທີ 2 ໄດ້ບັນຊາ ກອງທະຫານ ລວມທັງແມູ່ຍິງຖືພາ, ເດັກນ້ອຍ ແລະ ຜູ້ປູ່ວຍທັງໝົດຜູ່າວົງປິດລ້ອມສັດຕູທີ່ໜາແໜ້ນຂອງສັດຕູ ອອກໄປຢາູ່ ງປອດໄພ. ໃນມ້ືຶຕໍ່ມາ ສັດຕຈູ ີ່ຶງໄດ້ໄລູ່ຕດິ ຕາມ ໂດຍໄດ້ສ່ົງທະຫານໂດດຈອ້ ງ ເພື່ອີ ສະກດັ ລັດຕີແຕູ່ກໍ່ບ່ໍພົບ ຮອູ່ ງ ຮອຍການ ເຄີືອ່ ນທັບຂອງກອງພນັ ທີ 2 ຈນົ ມາຮອດວນັ ທີ 24 ພຶດສະພາ ພາກສູ່ວນໜ່ງຶີ ຂອງກອງພັນທີ 2 ຈ່ິີງ ໄດ້ປະທະກັບສັດຕູຢູ່ເຂດຊຽງຄົງ ແລະ ຕໍ່ມາກໍ່ປະທະກັນຢູ່ເມືອງພູ່າງ, ເມືອງງານ... ທຸກຄ້ຶັງທີ່ປະທະກັນນຶ້ັນກອງ ທະຫານປະຕິວັດໄດ້ຕ່ໍສູ້ຢູ່າງອາດຫານ ແລະ ສາມາດຜູ່ານຜູ່າໄປຮອດເຂດທີ່ໜຶ້ັນ ຢູ່າງປອດໄພ, ເຊ່ີິງໃນເວລາເຄີື່ອນ ທັບທັງໝົດ 17 ວັນ. ສູ່ວນກອງພັນທີ 1 ຢູ່ຊຽງເງິນມີຈໍານວນໜ່ຶີງຕົກເຂຶົ້າຢູ່ກົນອຸບາຍຂອງສັດຕູໄປຮັບເອົາການ ປະດັບຍົດຕໍາແໜູ່ງຂອງສັດຕູ, ແຕູ່ສູ່ວນຫຼາຍກໍຍັງເດັດດູ່ຽວປະຕິວັດ ແຕູ່ຈັບກາລະໂອກາດບໍ່ທັນຈ່ີຶງບໍ່ສາມາດແຫກ ວງົ ລ້ອມໄປໄດ້ໝົດ ມີພຽງ 1/3 ເທົ່ານຶ້ັນທີ່ອອກໄປເຂດທ່ີໜ້ັຶນປະຕິວັດໄດ້ ໃນປີ ຄ.ສ 1959 ແລະ ໃນປີຕໍ່ມາ ຈີິ່ງ ໄປຮອດເຂດປດົ ປູ່ອຍ 1/2 ຂອງຈໍານວນທງັ ໝດົ . 7.2 ການແຫກຄກຸ ຂອງຜູ້ນໍາລາວຮັກຊາດ ພາຍຫຼັງທ່ີປິດລ້ອມເຮືອນຂອງຜູ້ນໍາແນວລາວຮັກຊາດມາຕັ້ຶງແຕູ່ວັນທີ 12 ພຶດສະພາ ຄ.ສ 1959 ມາ ຮອດວັນທີ 28 ກໍລະກົດ ປີດຽວກັນລັດຖະບານ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ ໄດ້ໃຊ້ກໍາລັງຕໍາຫຼວດ ແລະ ສາລະວັດ ທະຫານ ຈັບກຸມຜນູ້ າໍ ແນວລາວຮກັ ຊາດ 16 ທາູ່ ນ ເຊ່ງິີ ໃນນນ້ັຶ 8 ທ່າູ ນ ເປັນ ສະມາຊິກສະພາເຊນ່ົັ : 1. ທ່າູ ນ ສພຸ ານວຸ ງົ 2. ທູ່ານ ພູມີ ວົງວິຈິດ 3. ທູາ່ ນ ໜູຮັກ ພູມສະຫວັນ 4. ທາູ່ ນ ພູນ ສີປະເສີດ 5. ທູ່ານ ຄາໍ ຜາຍ ບບຸ ຜາ 6. ທູ່ານ ມາ ໄຂຄໍາພິທູນ 7. ທ່າູ ນ ສທີ ົນ ກົມມະດໍາ 8. ທ່າູ ນ ສງິ ກະໂປ ສໂີ ຄດຈນຸ ລະມະນີ 70

9. ທາູ່ ນ ໜີ່ືນ ສົມວິຈດິ 10. ທູ່ານ ເພ້າົຶ ພມິ ມະຈັນ 11. ທູ່ານ ມະຫາສມົ ພູ ວົງໜ່ບໍ ຸນທໍາ 12. ທ່າູ ນ ສສີ ະນະ ສສີ ານ 13. ທ່າູ ນ ຄໍາເພັດ ພມົ ມະຈັນ 14. ທາູ່ ນ ພເູ ຂາົ 15. ທູາ່ ນ ບວົ ສີ 16.ທູ່ານມານະ(ພູມວີ ງົ ວິຈິດ;1987:121) ພວກເຂົາໄດຈັບກຸມຜູ້ນໍາ 16 ທູ່ານນີຶ້ ໄປຂັງໄວ້ທ່ີຄຸກໂພນເຄັງ ໂດຍໄດ້ປ້ຶັນແຕູ່ງເລ່ີືອງວູ່າ: \"ຜູ້ແທນເປັນ ກະບົດຊາດ\" ຫວງັ ວູ່າຈະເອົາຂຶນ້ ສານຕັດສນິ ຈໍາຄກຸ ຕະຫອຼ ດຊວີ ດິ ຫືຼ ປະຫານຊວີ ິດ,ຂູ່າວການຈັບກມຸ ຜ້ນູ ໍາແນວລາວ ຮກັ ຊາດ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ມະຫາຊົນແຕກຕ່ີືນ ແລະ ຄຽດແຄ້ນທີສ່ ຸດ ເກີດມີຂະບວນການປະທ້ວງງານ, ໂຮມຊຸມນຸມຫຼາຍ ຂະບວນມີຮອດຂະບວນພະສົງ (ວັດສີຖານ ເໜືອ) ທວງໃຫປ້ ົດປອູ່ ຍຜູ້ນໍາແນວລາວຮກັ ຊາດ. ຂະບວນການຕ່ໍສູ້ຂອງ ມະຫາຊົນໄດ້ເປັນຜົນ ເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມວຸນ ວາຍຢູ່ໃນວົງການລັດຖະບານວຽງຈັນເຊັນ: ໃນວັນທີ 14 ທັນວາ ຄ.ສ 1959 ຜຸຍ ໄດ້ດັດແປງລັດຖະບານ ແລະ ພັກພວກຈາກລັດຖະບານ, ແຕູ່ມາຮອດວັນທີ 26 ເດືອນ ດຽວກັນ ທູ່ານ ພູມີ ໜ່ໍສະຫວັນ ໄດ້ຮູ່ວມ ກັບນາຍທະຫານຫຸູ່ນ (ນາຍພົນ ອ້ວນ ລາທິກົນ, ອໍາຄາ ແລະ ສູນທອນ) ເຮັດ ລັດຖະປະຫານໂຄູ່ນລ້ົຶມ ລັດຖະບານ ຜຸຍ ຊະນະນີກອນ ລົງວັນທີ 31 ທັນວາ ຄ.ສ 1959. ຈາກນຶ້ັນ, ກຸ ອະໄພ ໄດ້ ຂຶ້ນເປັນນາຍົກ ລັດຖະມົນຕີ, ພູມີ ໜໍ່ສະຫວັນ ເປັນຮອງ ນາຍົກທັງເປັນລັດຖະມົນຕີກະຊວງປ້ອງກັນຊາດ ແລະ ເປັນຜູ້ທີ່ມີບົດບາດຄວບຄຸມໝົດທັງລັດຖະ ບານ. ພາຍຫຼັງຂຶ້ນກໍາອໍານາດແລ້ວ ພວກເຂົາກໍ່ໄດ້ປະກາດຍຸບສະພາຜູ້ ແທນລາຊະດອນ ແລະ ດໍາເນີນການເລອື ກຕຶ້ັງຜູ້ແທນຊດຸ ໃໝູ່ ໃນວນັ ທີ 24 ເມສາ ຄສ 1960 ໂດຍບ່ໍໃຫ້ຝ່າູ ຍແນວ ລາວ ຮັກຊາດເຂົາຮູວ່ ມ; ເຖິງຢູ່າງໃດກໍ່ຕາມລັດຖະບານຊຸດນ້ີຶ ກໍບໍ່ສາມາດຄົງຕົວໄດ້ນານ ຍ້ອນຖືກໂຈມ ຕີຈາກຫາງ ສຽງມວນຊົນ ໂດຍສະເພາະແມູ່ນ \" ການທວງປົດປູ່ອຍຜູ້ນໍາແນວລາວຮັກຊາດອອກຈາກຄຸກ \"ສົມທົບກັບການຂັດ ແຍູ່ງຢູ່ພາຍໃນລັດຖະບານ. ສະນ້ຶັນ, ມາຮອດວັນທີ 30 ພຶດສະພາ ທູ່ານ ກຸ ອະໄພ ຈໍາຕ້ອງປະກາດຍຸບເລີກ ລັດຖະບານຂອງຕົນ ແລະ ວັນຕ່ໍມາເຈົຶ້າຊີວິດກໍ່ໄດ້ບົ່ງຕົວ ໃຫ້ ເຈຶ້ົາສົມສະນິດ ປະກອບລັດຖະບານຊຸດໃໝູ່ຂ້ຶນແທນ (ທອງສາ ໄຊຍະວົງຄາດີ ພ້ອມຄະນະ; 1989:304-305). ລັດຖະບານຊຸດນີຶ້ ແມູ່ນເຈົ້ຶາສົມສະນິດ ເປັນນາຍົກແຕູ່ ອາໍ ນາດຕົວຈິງ ແມູ່ນຂຶ້ນກັບ ພູມີ ໜ່ໍສະຫວັນ ຜເູ້ ປັນຮອງນາຍກົ ທັງເປັນລັດຖະມົນຕີກະຊວງປ້ອງກັນຊາດເຊັ່ົນເດີມ (ສະຖາບນັ ວິທະຍາສາດສັງຄົມແຫູ່ງຊາດ; 1989:80). ພູມໜີ ່ໍສະຫວັນ ໄດ້ໃຊ້ອໍານາດຜະເດັດການຄ:ື ປະກອບກອງ ທະຫານຫູຸ່ນເພີ່ມຂຶ້ນເຖິງ 40.000 ຄົນ ໃນທ້າຍປີ ຄ.ສ 1960, ປູ່ຽນເອົາ ນາຍທະຫານເຂຶົ້າແທນຕໍາແໜູ່ງ ເຈ້ຶົາແຂວງ, ເຈົຶ້າເມືອງ, ປະກອບອາວຸດໃຫ້ຄືກັບທະຫານ ແລະ ດໍາ ເນີນການປາບປາມຄົນຮັກຊາດຢູ່າງຮ້ານກາດ. ໃນຄະນະດຽວກັນນີຶ້ຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດທີ່ຢູ່ ນອກຄຸກ ໂດຍສະເພາະແມູ່ນຢູ່ຕົວເມືອງວຽງຈັນ ກໍເຄ່ືີອນໄຫວ ປຸກລະດມົ ຂົນຂວາຍມະຫາຊົນໃຫ້ ເຄ່ືີອນໄຫວໂຮມຊຸມນຸມກ່າູ ວປະນາມລດັ ຖະບານທວງໃຫປ້ ູ່ອຍຜູນ້ ໍາແນວລາວຮັກ ຊາດອອກຈາກຄກຸ , ວູ່ານໃບປິວ... ສ່ວູ ນຜູ້ນໍາທີ່ຢູ່ 2 ແຂວງເຕຶ້າົ ໂຮມກໄ່ໍ ດ້ສ້າງທກຸ ເງີ່ອື ນໄຂ ເພ່ືອີ ຊວູ່ ຍເອາົ ທູ່ານຜູ້ນາ 71

ອອກຈາກຄຸກ ກ່ອູ ນການຕດັ ສິນຂອງສານເຊນົ່ັ : ສົ່ງກອງທະຫານກະກຽມຕ້ອນຮັບ ແລະ ປອ້ ງກັນຄວາມປອດໄພໃຫ້ ແກູ່ຜູ້ນໍາຕາມຈຸດຍຸດທະສາດຕູ່າງໆ, ສົ່ງພະນັກງານສໍາຫຼວດເສັຶ້ນທາງ ແລະ ເຂ້ົຶາພົວພັນກັບແກູ່ນນໍາຢູ່ໃນຄຸກ ເພີ່ືອ ນາໍ ພາຜູ້ແທນແຫກຄກຸ ແລະ ເດນີ ໄປຕາມເສ້ຶັນປອດໄພ. ສູ່ວນຜນູ້ າໍ ທຢ່ີ ູ່ໃນຄຸກກໍໄ່ ດໃ້ ຊ້ຄວາມພະຍາຍາມຂົນຂວາຍສາລະວດັ ທະຫານ ໃຫກ້ າຍເປັນ ແກູ່ນສານຈົນໃນ ທີ່ສຸດພວກທະຫານຍາມນ້ຶັນເອງ ທ່ີເປັນຜູ້ອໍານວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກູ່ນການ ແຫກຄຸກຂອງຜູ້ນໍາ. ໃນທູ່ຽງຄືນ ຂອງວັນທີ 23 - 24 ພຶດສະພາ ຄ.ສ 1960 ຜູ້ນໍາແນວລາວຮັກຊາດ 16 ຄົນ ພ້ອມດ້ວຍ ສາລະວັດທະຫານ ຈໍານວນ 8 ຄົນ ແລະ ຜູ້ປະສານງານຈາກພາຍນອກ (ທູ່ານ ຊຽງສົມ) ເຊ່ີິງເປັນຜູ້ນາທາງ ໄດ້ທາການແຫກຄຸກ ໂດຍ ການແຕູ່ງຕົວປອມເປັນສາລະວັດທະຫານ ແລະ ແບູ່ງເປັນ 3 ໝວດ ເດີນ່ ອອກຈາກຄຸກໂພນເຄັງຢາູ່ ງອາດຫານ ແລະ ແນບນຽນ (ພາຍຫຼງັ ອອກຈາກຄຸກໂພນເຄງັ ຍງັ ໄດ້ແຕູ່ງເອາົ ຈຸໜຶ່ີງໄປຮັບເອົາມະຫາ 2 ຄນົ (ຫາກສໍ່ ິກຈາກຄູບາກູອ່ ນ ເວລາເດີນທາງ) ຢູ່ວັດທາດຫຼວງຮູ່ວມເດີນທາງໄປເຂດທີ່ໜ້ຶັນປະຕິວັດ). ໂດຍຜູ່ານທ່ົງນາບ້ານ ໂນນແຕູ່, ໜອງທາ, ຂ້າມເສ້ນັຶ ທາງເລກທີ 13 ທາງໃຕ້ ບ້ານຫົວຂວົ ແລະ ໄປສເູ່ ຂດທີໜ່ ້ຶັນຢູ່ແຖວ ພູພະນ້ອຍ. ຈາກນນ້ຶັ ,ກໍ່ສືບຕໍ່ເດນີ ທາງ ໄປເຂດປດົ ປອູ່ ຍດ້ວຍຄວາມປອດໄພ (ທອງສາ ໄຊຍະວົງ ຄໍາດີ ພອ້ ມດ້ວຍຄະນະ;1989: 43 - 102 ). 7.3 ການລັດຖະປະຫານ 9 ສງິ ຫາ ຄສ 1960 ດວ້ ຍຄວາມເບີື່ອໜູ່າຍຕໍສ່ ົງຄາມ \"ຄນົ ລາວຂ້າຄນົ ລາວ\" ແລະ ດວ້ ຍຄວາມເຫືອີ່ຼ ມໃສສັດທາ ໃນແນວທາງ ສັນຕິພາບເປັນກາງ. ສະນຶ້ັນ, ກອງພັນທະຫານຮາບອາກາດທີ II ຂອງຝູ່າຍລາຊະອານາຈັກອັນມີ ຮ້ອຍເອກກອງແລ ເປັນຜູ້ບັນຊາການ ແລະ ມີເພືີ່ອນຮູ່ວມງານຄື: ຮ້ອຍໂທສູນນະ ລາດ ແລະ ຮ້ອຍຕີ ທຽບໄດ້ວາງແຜນຮູ່ວມກັນເຮັດ ລັດຖະປະຫານໂຄູ່ນລ້ຶົມລັດຖະບານ ເຈຶ້ົາ ສົມສະນິດ ແລະ ທວງໃຫ້ລັດຖະບານຊຸດໃໝູ່ ເດີນຕາມແນວທາງ ສັນຕິພາບເປັນກາງ ໂດຍໄດ້ຕົກ ລົງເອົາ ເດືອນ ສິງຫາ ຄ.ສ 1960 ເປັນເວລານັດໝາຍ ເນືີ່ອງຈາກເວລານຶ້ັນຄະນະ ລັດຖະບານ ສູວ່ ນໃຫຍູ່ຈະເດີນທາງໄປຫຼວງພະບາງ ເພືີ່ອຮວູ່ ມພິທີສ່ົງສະການເຈົ້ຶາສສີ ະຫວູ່າງວົງ ໃນຕອນຂ້ອນ ແຈ້ງ ປະມານ 3 ໂມງຂອງວັນທີ 9 ສິງຫາ ຄ.ສ 1960 ກອງພນັ ທະຫານຮາບອາກາດ ສີທອງ ໄດ້ກະຈາຍກາລັງອອກທຸກ ທິດທາງຢູ່າງວູ່ອງໄວ ພາຍໃນຊ່ົວໂມງດຽວກໍ່ສາມາດຍຶດທີ່ຕັຶ້ງຍຸດທະສາດໄດ້ຄື: ສໍານັກງານນາຍົກ, ບັນດາກະຊວງ, ສະໜາມບິນວັດໄຕ, ສະຖານີວິທະຍຸກະຈາຍສຽງ, ທະນາຄານແຫູ່ງຊາດ, ໂຮງໄຟຟ້າ, ຄ້າຍຈີ້ຶນາຍໂມ້, ອູ່ລົດຕັງ, ພາຫານະສົງຄາມ, ສາງອາວຸດ ແລະ ບູ່ອນອ່ືີນໆອີກ. ການຍຶດອໍານາດເປັນໄປຢູ່າງໄວວາ, ມີການຂັດຂືນພຽງເລັກ ນ້ອຍ ແຕ່ກູ ຜໍ ູ່ານ ພ້ົຶນໄປດວ້ ຍດີ ແລະ ສາໍ ເລດັ ຕາມແຜນການ (ທອງສາ ໄຊຍະວົງຄໍາດີ ພ້ອມຄະນະ; 1989: 308 ). ຮູຸ່ງເຊຶ້ົາຂອງວັນທີ 9 ສິງຫາ ຂູ່າວກູ່ຽວກັບລັດຖະປະຫານໄດ້ຜູ່ກະຈາຍໄປທົ່ວປະເທດ, ເຮັດໃຫ້ ມວນຊົນ ຕື່ີນເຕ້ັຶນດີໃຈ ເມ່ີືອຮູ້ວູ່າຈຸດປະສົງຂອງລັດຖະປະຫານ ແມູ່ນເພ່ີືອໂຄູ່ນລຶົ້ມລັດຖະບານປະຕິການ ສົມສະນິດ ເພີື່ອປົກ ປັກຮັກສາປະເທດຊາດ, ລັດຖະທໍາມະນູນ, ສາສະໜາ ແລະ ລາຊະບັນລັງສ້າງປະເທດລາວໃຫ້ເປນັ ປະເທດສັນຕິພາບ ເປນັ ກາງ. ໃນວັນທີ 13 ສິງຫາ ມວນຊົນນະຄອນຫວຼ ງວຽງຈັນໄດເ້ ດນີ ຂະບວນສະໜັບສະໜນູ ຄະນະລດັ ຖະປະຫານ 72

ນບັ ເປນັ ໝ່ນີື ໆ; ຂະບວນ ມວນຊນົ ໄດປ້ ິດລ້ອມສະພາແຫງູ່ ຊາດພາຍໃຕ້ຄາໍ ຂັວນ: \"ຍບຸ ເລີກລັດຖະບານເຈຶາົ້ ສມົ ສະນິດ , ພູມີ ໜໍ່ສະຫວັນ; ຈັດຕ້ຶັງລັດຖະບານຊຸດໃໝູ່ທີ່ເດີນຕາມສັນຕິພາບ, ເປັນກາງ, ປະຕິບັດຄວາມຖືກຕ້ອງ ປອງດອງ ຊາດ, ຂັບໄລູຈ່ ັກກະພດັ ອາເມລກິ າ\"... ໃນວັນທີ 17 ເດືອນດຽວກັນ ສະພາແຫູ່ງຊາດໄດ້ປະກາດຍຸບເລີກລັດຖະບານ ເຈ້ົຶາສົມສະນິດ ແລະ ເຊ້ືຶອ ເຊີນເຈຶ້ົາສຸວັນນະພູມມາຂຶ້ນເປັນນາຍົກປະກອບລັດຖະມົນຕີໃໝູ່ ໂດຍບໍ່ໃຫ້ມີກຸູ່ມບຸກ ຄົນຂອງເຈຶ້ົາ ສົມສະນິດ-ພູມີ ໜໍ່ສະຫວັນ ເຂົ້ຶາຮູ່ວມນໍາ. ໃນຄະນະດຽວກັນນັຶ້ນສູນກາງພັກກໍ່ໄດ້ສ່ັົງ ໃຫ້ຜູ້ນໍາແນວລາວຮັກຊາດທ່ີຫາກໍໂຕນຈາກ ຄກຸ ແລະ ພວມເດນີ ທາງໄປເຂດປົດປ່ອູ ຍນນ້ັຶ ໃຫ້ກັບ ຄືນວຽງຈັນ ເພືອີ່ ສົມທົບກບັ ຄະນະລດັ ຖະປະຫານ ແລະ ຄະນະ ລັດຖະບານຊຸດໃໝູ່ຕາມຄວາມຮຽກຮ້ອງຂອງຄະນະດ່ົັງກູ່າວ. ສະນຶ້ັນ, ຜູ້ນໍາປະຕິວັດຈໍານວນ 5 ຄົນທີ່ຕ້ອງກັບຄືນ ວຽງຈັນລວມມີ: ທູ່ານ ໜູຮັກ ພູມສະຫວັນ, ທູ່ານ ພູມີ ວົງວິຈິດທູ່ານ ພູນ ສີປະເສີດ, ທູ່ານ ສີຊະນະ ສີສານ ແລະ ທູ່ານ ສິງກະໂປ ຈຸນລະມະນີ ( ພູມີ ວົງວິຈິດ , 1987:144). ພາຍຫຼັງທ່ີເດີຍທາງກັບຄືນວຽງຈັນ, ຄະນະຜູ້ນໍາ ດັົ່ງກູ່າວກໍໄດ້ພົບກັບຄະນະລັດຖະປະຫານ ແລະ ລັດຖະບານເຈົ້ຶາສຸວັນ ນະພູມມາ ແລ້ວຮູ່ວມມືກັນແກ້ໄຂຕາມ ສະຖານະການ. ໃນຄະນະດຽວກັນ, ພູມີ ໜໍ່ສະຫວນັ ໄດໂ້ ຕນໄປໄທ ເພີ່ອື ຂຄໍ ວາມຊວູ່ ຍເຫຼືອຈາກລດັ ຖະບານ ໄທ. ຈາກນ້ຶັນ , ກໍກັບຄືນມາສ້າງຕ້ຶັງຄະນະກໍາມະການຕ້ານລັດຖະປະຫານຢູ່ສະຫວັນນະເຂດ ໃນວັນທີ 16 ສິງຫາ 1960 ໂດຍໄດ້ ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກອາເມລິກາ. ມາຮອດວັນທີ 22 ເດືອນດຽວກັນທະຫານຂອງ ພູມີ ໜໍ່ສະຫວັນ ໄດ້ ບຸກຍຶດປາກຊັນໂດຍໄດ້ຮັບການອຸ້ມຊູ ແລະ ສະໜັບສະໜູນຈາກໄທຄື: ໄທໄດ້ສົ່ງກອງທະຫານມາປະສິດຊາຍແດນ ແລະ ໃຫ້ການຊູ່ວຍເຫືຼອ ເຝິກອົບຮົມທະຫານຂອງ ພູມີ ໜໍ່ສະ ຫວັນ. ພ້ອມດຽວກັນນ້ີຶອາເມລິກາຍັງໄດ້ໜູນໜີບ ແລະ ດຶງ ດູດ ເຈຶ້ົາສຸວັນນະພູມມາ ໃຫ້ປະກອບລັດຖະບານໃໝູ່, ໃນທ່ີສຸດມາໃນວັນທີ 23 ສິງຫາ 1960 ເຈຶົ້າ ສຸວັນນະພູມມາ ແລະ ນາຍພົນອ້ວນລາທິກຸນ (ຜູ້ບັນຊາການທະຫານສູງສຸດຂອງກອງທັບລາ ຊະອານາຈັກ) ໄດ້ ເດີນທາງໄປພົບປະ ພູມີ ໜ່ໍສະຫວັນ ທີ່ສະຫວັນນະເຂດ ແລະ ທັງສອງຝູ່າຍໄດ້ ຕົກລົງກັນຈະໄປເຈລະຈາທ່ີຫຼວງພະ ບາງ ເພີອ່ື ຊ້ອງໜ້າເຈົາ້ຶ ຊວີ ດິ ທ່ີຫຼວງພະບາງຜູ່ານການເຈລະ ຈາຫຼາຍວັນ ມາຮອດວັນທີ 30 ສິງຫາ ຈງີ່ິ ໄດ້ຕົກລົງແບບ ຜູ່ອນສ້ຶັນຜູ່ອນຍາວ ໂດຍໂຍະຍານໃຫ້ ພູມີ ໜໍ່ສະຫວັນ ເປັນຮອງນາຍົກ ແລະ ເປັນລັດຖະມົນຕີກະຊວງມະຫັດໄທ (ກະຊວງພາຍໃນ). ລັດຖະບານຊຸດນຶເີ້ ຈ້າົຶ ສີສະຫວູ່າງ ວັດທະນາ ໄດເ້ ຊັນດາລດັ ຢູ່າງເປັນທາງການແຕູ່ ພມູ ີ ໜໍສ່ ະຫວັນ ກຍໍ ັງບໍພ່ ໃໍ ຈບຍໍ່ ອມເຮດັ ໄປຕາມໜ້າທີ່ ແລະ ໄດສ້ ະເໜີລົງໄປຢ່ສູ ະຫວນັ ນະເຂດ . ມາໃນວັນທີ 1 ກັນຍາ 1960 ທ່ີວຽງຈັນປະຊາຊົນ, ທະຫານ, ຕໍາຫຼວດນັກຮຽນ, ນັກສຶກສາ, ປັນຍາຊົນ, ພະສົງອົງຂະເຈົ້ຶາ, ຜູ້ຊົງຄຸນວຸດທິ... ຈໍານວນຫຼາຍພັນຄົນໄດ້ຈັດຕຶັ້ງແຮູ່ຂະບວນຄັດຄ້ານ ປະທ້ວງລັດຖະບານຊຸດໃໝູ່ ທີ່ມີກຸູ່ມ ພູມີ ໜໍ່ສະຫວັນ ລວມຢູ່ນໍາ. ຍ້ອນຖືກກົດດັນຈາກມະຫາຊົນ, ສະພາຜູ້ແທນລາຊະດອນໄດ້ຕົກລົງຂັບໄລູ່ ພັກພວກ ພູມີ ໜໍ່ສະຫັວນ ອອກຈາກຄະນະລັດຖະບານ. ສະນັ້ຶນ, ມາຮອດວັນທີ 10 ກັນຍາ 1960 ພູມີ ໜໍ່ ສະຫວັນ ໄດ້ປະກາດສາ້ ງຕຶ້ັງ \"ຄະນະປະຕິວັດ\"ຂຶ້ນໂດຍມີ ເຈົ້ຶາບຸນອູ້ມນະຈໍາປາສັກເປນັ ປະມກຸ , ໃນເວລານຶີ້ອາເມລິກາ 73

ໄດຕ້ ັດງົບປະມານຊູ່ວຍ ເຫອືຼ ລດັ ຖະບານວຽງຈນັ ແລວ້ ກຫໍ ັນໄປສະໜບັ ສະໜູນກຸູ່ມ ພມູ ມີ ໜໍ່ສະຫວັນ ແລະ ບຸນອູ້ມ ນະ ຈໍາປາສັກ (ເປັນເງິນ 16 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດ, ຍົນສູ້ຮົບ, ຍົນຖ້ຶິມລະເບີດ ແລະ ອາວຸດຍຸດໂທປະ ກອນຕູ່າງໆ) ນອກຈາກນຶັ້ນ, ກຸູມ່ ດ່ົັງກູ່າວຍັງໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຊູ່ວຍເຫືຼອຈາກລັດຖະບານ ຫູຸ່ນຈາກຫວຽດນາມໄຕ້ ແລະ ໄທຕີ່ືມອີກ. ພວກເຂົາໄດ້ເປີດສາກບຸກໂຈມຕີຊໍາເໜືອ, ຊຽງຂວາງ, ປາກຊັນ... ແຕູ່ກໍຖືກປະລາໄຊໃນທຸກບັ້ຶນຮົບ. ມາໃນວັນທີ 31 ຕຸລາ 1960 ຄະນະກໍາມະການສນັ ຕພິ າບເປນັ ກາງ, ຄວາມຖືກຕອ້ ງປອງດອງຊາດໄດຖ້ ືກຈັດຕຶັ້ງຂຶ້ນ ຢູ່ວຽງຈັນ, ເພີ່ືອເຕ້ຶົາໂຮມກໍາລັງຮັກຊາດ ແລະ ຍາດແຍູ່ງເອົາການຊູ່ວຍເຫືຼອຈາກສາກົນເພີື່ອສະໜັບສະໜູນ ລດັ ຖະບານລາຊະ ອານາຈັກຕາ້ ນພວກປະຕິການ. ແຕູ່ມາຮອດວັນທີ 17 ພະຈິກ 1960 ກູຸມ່ ປະຕກິ ານທ່ີນໍາພາ ໂດຍ ພັນຕີ ບຸນແຕູ່ງ ອິນສີຊຽງໃໝູ່ ກໍໄດ້ເຮັດລັດຖະປະຫານຂຶ້ນຢູ່ຫຼວງພະບາງ ເພ່ີືອສະໜັບສະໜູນກຸູ່ມ ພູມີ -ບຸນອູ້ມ; ເມື່ີອມີທູ່າແຮງຄືແນວນັຶ້ນ ພູມີ ໜໍສະຫວັນ ໄດ້ໃຊ້ກໍາລັງຂະໜາດໃຫຍູ່ບຸກຍຶດເອົາ ປາກກະດິງ ໃນລະຫວູ່າງທ້າຍ ເດືອນພະຈິກຫາຕຶ້ົນເດືອນທັນວາ, ສູ່ວນຢູ່ວຽງຈັນໃນວັນທີ 8 ທັນວາ ກຸປະສິດອະໄພ (ຜູ້ບັນຊາການທະຫານພາກ 5) ໄດ້ກ່ໍການກະບົດຂຶ້ນແຕູ່ບໍ່ສໍາເລັດ ຈ່ີິງໄດ້ຖອຍກໍາ ລັງໄປຕຶ້ັງທູ່າຢູ່ຈີ່ນາຍໂມ້ ແລະ ສືບຕໍ່ຍີ່ິງປນໃຫຍູ່ຂ່ົມຂູ່ຕົ ວ ເມືອງວຽງຈັນ. ໃນວັນທີ 13 ທນັ ວາ ກາ ລງັ ທະຫານຂອງ ພມູ ີ ໜ່ໍສະຫວັນ ສົມທົບກັບທະຫານໄທປະມານ 2000 ຄົນ ໄດ້ຂ້າມນ້ໍາຂອງ ມາຍຶດເອົາທູ່າເດີື່ອ (ເມືອງຫາດຊາຍຟອງ) ໃນຂະນະດຽວກັນນຶັນ້ ພວກເຂົາໄດ້ສົ່ງທະຫານໂດດ ຈ້ອງລົງເຂດບ້ານຫ້ອມ ແລະ ສົມທົບກັບ \"ການຕີໃນອອກນອກ\" ຂອງກຸູ່ມ ກຸປະສິດ ອະໄພ. ສະ ນຶ້ັນພວກເຂາຈຶາ ສາມາດຍຶດພ້ຶືນທີ່ແຕູ່ຈ່ີນາຍໂມ້ຫາທູ່າເດີື່ອໄດ້. ຈາກນຶັ້ນ, ພວກເຂົາກໍບຸກໂຈມຕີ ເຂົ້ຶາຕົວເມືອງວຽງຈັນຢູ່າງຮຸນແຮງ ໂດຍໄດ້ສົມທົບທະຫານຫຸູ່ນຈາກໄຊງູ່ອນ ແລະ ທະຫານຮັບຈ້າງ ຟີລິປິນຕ່ີືມອີກ ໃນວັນດຽວກັນນັ້ຶນຢູ່ສະຫວັນນະ ເຂດ ບຸນອຸ້ມ ໄດ້ຈັດຕຶັ້ງ \"ລັດຖະບານຊົ່ວຄາວ\" ຂຶ້ນ ໂດຍປະກາດຕົວເອງເປັນນາຍົກ ແລະ ພູມີ ໜໍ່ສະຫວັນ ເປັນ ຮອງນາຍົກ. ພ້ອມທັງປະກາດວູ່າ: \"ເພື່ີອປົກປັກຮັກສາລາຊະບັນລັງ\". ສະນຶ້ັນ, ໃນວັນຕໍ່ມາ ເຈຶົ້າຊີວິດ ສີສະຫວູ່າງ ວັດທະນາ ຈ່ິີງປະ ກາດຮບັ ຮອງລດັ ຖະບານດ່ັົງກູ່າວຢູ່າງເປັນທາງການ. ສູ່ວນກໍາລັງແນວລາວຮັກຊາດ, ກໍາລັງລັດຖະ ປະຫານ, ນັກຮຽນນັກສຶກສາ ແລະ ມວນຊົນນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນຜູ້ຮັກຊາດ ໄດ້ຕໍ່ສູ້ປ້ອງກັນຕົວ ເມືອງຢູ່າງອາດ ຫານເປນັ ເວລາ 4 ວັນ 4 ຄືນ; ເຖິງວາູ່ ຈະສາມາດດັບສູນທະຫານສັດຕູໄດ້ຫຼາຍ ຮ້ອຍຄນົ ກໍຕາມ ແຕູ່ກໍໄດຮ້ ັບຄວາມ ເສຍຫາຍໜັກໜູ່ວງເຊັ່ົນກັນ ແລະ ອັນທີ່ຮ້າຍແຮງແມູ່ນຕົວ ເມືອງວຽງຈັນຖືກທໍາລາຍຢູ່າງໜຶ້ັກໜູ່ວງ. ສະນ້ຶັ ນ, ກໍາລັງລັດຖະປະຫານ ແລະ ແນວລາວຮັກຊາດ ຈິີ່ງໄດຕ້ ັດສິນໃຈຖອນກໍາລັງຂອງຕົນອອກຈາກວຽງຈັນ ໂດຍມຸ້ງໜ້າ ໄປສູທ່ ່ງົ ໄຫຫນີ ເພອ່ືີ ສືບຕໍພ່ າ ລະກດິ ປະຕິວດັ ອນັ ຍາວນານ. 8. ການລວມລາວ ແລະ ການສາ້ ງຕງ້ຶັ ລັດຖະບານປະສົມຄັຶ້ງທີ 2 ຄ.ສ 1962 ເຖງິ ແມນູ່ ວາູ່ ລັດຖະບານບຸນອຸ້ມ-ພມູ ີ ໜໍ່ສະຫວັນ ຈະຍດຶ ວຽງຈນັ ໄດ້ ແຕ່ກູ ຍໍ ັງຢູໃ່ ນທູາ່ ຜິດກດົ ລດັ ຖະທໍາມະ ນນູ ແລະ ຜິດຕໍ່ສັນຍາເຊີແນວ ປີ 1954. ກົງກັນຂ້າມຝາູ່ ຍລັດຖະບານ ເຈົຶ້າ ສຸວັນນະ ພູມມາ, ເຊິ່ີງຮ່ວູ ມມືກບັ ແນວ ລາວຮັກຊາດເຖິງວູ່າຈະປະລາໄຊ, ແຕູ່ກໍຢູ່ໃນທູ່າຖືກກົດໝາຍທີ່ມີ ຫຼາຍປະເທດເຊ່ົັນ: ສະຫະພາບໂຊວຽດ, ສ ປ ຫວຽດນາມ, ສ ປ ຈີນ ແລະ ອິນເດຍ ໄດ້ປະກາດຮັບ ຮູ້ພຽງແຕູ່ລັດຖະບານ ເຈຶ້ົາສຸວັນນະພູມມາເທ່ົານຶ້ັນ. ສູ່ວນ ກໍາລງັ ລັດຖະປະຫານ ແລະ ກໍາລັງປະ ກອບອາວຸດປະຕິວັດ ພາຍຫງຼັ ຖອດອອກຈາກວຽງຈັນແລ້ວ ໄດ້ເຄື່ີອນທັບໄປ ປົດປູ່ອຍເຂດຊຽງຂວາງສໍາເລັດໃນວັນທີ 1 ມັງກອນ 1961 , ແຕູ່ພູມີ ໜ່ໍສະຫວັນ ກໍໄດ້ສ່ົງກໍາລັງຂະໜາດໃຫຍູ່ ເຊີິ່ງ ມີທັງທ່ີປກສາອາເມລິກາ ແລະ ທະຫານໄທສົມທົບບຸກໂຈມຕີຫວັງຈະຍຶດເອົາ ແຂວງຊຽງຂວາງອີກ; ແຕູ່ກໍາລັງ ຮັກສາເຂດທ່ີໜ້ັຶນຊຽງຂວາງໄວ້ໄດ້. ບໍ່ພຽງແຕູ່ເທົ່ານຶ້ັນ ຍັງໄດ້ສືບຕໍ່ບຸກຕີປົດປູ່ອຍເອົາ ແຂວງຫົວພັນ , ຜ້ົຶງສາລີ, ພາກສູ່ວນໃຫຍູ່ຂອງແຂວງຫຼວງພະບາງ, ພາກຕາເວັນອອກຂອງແຂວງ ວຽງຈັນ, ບໍລິຄັນ, ຄໍາມູ່ວນ, ສະຫວັນນະ 74

ເຂດສາລາວັນ, ອັດຕະປ ມາຮອດເດືອນ ພຶດສະພາ 1961 ເຂດແດນຂອງຝູ່າຍກາລັງຮັກຊາດກວມເຖີງ 2/3 ຂອງ ເນຶື້ອທ່ີ ແລະ 1/3 ຂອງພົນລະເມືອງ ທົ່ວປະເທດ, ຈາກໄຊຊະນະທີ່ນັບມຶື້ນັບເຕີບໃຫຍູ່ນ້ັຶນ ອາເມລິກາ ຈິ່ີງຢ້ານກົວ ແລະ ຮີບຮ້ອນສະ ເໜີຢຸດຍິງ ແລະ ເປດີ ກອງປະຊມຸ ຢູເ່ ຊິແນວ ເພອືີ່ ແກໄ້ ຂບັນຫາຂອງລາວໂດຍສນັ ຕ.ິ ໃນວັນທີ 3 ພຶດສະພາ 1961 ຜູ້ຕາງໜ້າ 3 ຝູ່າຍພົບປະກັນທີ່ຫີນເຫີບ (ແຂວງວຽງຈັນ) ແລະ ໄດ້ຕົກກັນ ເລື່ີອງ \"ຍຸດຍິງ\" ມາໃນວັນທີ 6 ພຶດສະພາ ເຈົຶ້າສຸວັນນະພູມມາ ໄດ້ປະກາດໂຄງການ ການເມືອງ 6 ຂໍ້ ເຊ່ີິງເນືຶ້ອໃນ ໃຫຍູ່: ແມູ່ນເວຶ້ົາເຖີງການສ້າງປະເທດລາວໃຫ້ເປັນປະເທດສັນຕິພາບ, ເປັນກາງ, ເອກະລາດ, ປະຊາທິປະໄຕ, ເອກະ ພາບ ແລະ ວັດທະນາຖາວອນ. ໃນວນັ ທີ 11 ພດຶ ສະພາ 1961 ກອງປະຊຸມ 3 ຝູ່າຍໄຂຂຶ້ນຢູ່ນາມອນ (ເມອື ງວຽງຈັນ) ຜູ້ ແທນແນວລາວ ແມູ່ນ ທູ່ານໜູຮັກ ພູມສະຫວັນ, ຜູ້ແທນລັດຖະບານ ເຈົ້ຶາສຸວັນະພູມາ ແມູ່ນທູ່ານ ເພັງ ພົງສະຫວັນ ແລະ ຜູ້ແທນ ຂອງກູຸ່ມ ພູມມີ ໜ່ໍສະຫວັນ ແມູ່ນທູ່ານ ສິງລັດຕະນະສະໄໝ. ກອງປະຊຸມໄດ້ປກສາຫາລືບັນຫາການເມືອງ, ການ ທະຫານ ແລະ ການສົ່ງຜູ້ແທນເຂ້ົຶາຮູ່ວມກອງປະ ຊຸມເຊີແນວ. ມາຮອດວັນທີ 16 ມີຖຸນາ 1961 ກອງປະຊຸມເຊີ ແນວກູ່ຽວກັບລາວໄດ້ໄຂຂນຶ້ ໂດຍມີ 14 ປະເທດເຂົຶ້າຮູວ່ ມ, ອີງຕາມຄໍາສະເໜີຂອງກອງປະຊຸມສາກົນທີ່ໃຫ້ມີຜູ້ຕາງ ໜ້າໃຫ້ລັດຖະ ບານຂອງລາວເຂ້ົຶາຮູ່ວມກອງປະຊຸມ ໃນວັນຕ່ໍມາຈິີ່ງໄດ້ໄຂກອງປະຊຸມ \"3 ສົມເດັດ\" ຂຶ້ນຢູ່ຊູລິກ ປະເທດສະວິດ ໂດຍມີ ເຈຶ້ົາສຸພານຸວົງ, ເຈຶົ້າສຸວັນະພູມມາ ແລະ ເຈົ້ຶາບຸນອູ້ມ, ກອງປະຊຸມໄດ້ຕົກລົງ ແລະ ເຊັນ ຖະແຫຼງການຮູ່ວມ ເຊີິ່ງມີເນື້ຶອໃນໃຫຍູ່ຄື: ຕົກລົງຕັ້ຶງລັດຖະບານປະສົມທີ່ປະກອບ ດ້ວຍຕາງໜ້າ 3 ຝູ່າຍຢູ່າງ ສົມສູ່ວນ, ລັດຖະບານນ້ີຶມີລັກສະນະຊົ່ວຄາວ ແລະ ເດີນຕາມໂຄງການການເມືອງ ເຊີ່ິງຮັບປະກັນສິດເສລີພາບ ປະຊາທິປະໄຕຂອງປະຊາຊົນ, ຮຶ້ັບປະກັນຄວາມເປັນທໍາ ແລະ ຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍຂອງສັງຄົມ, ແກ້ໄຂ ຄວາມເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນຕາມແນວທາງສັນຕິພາບ, ເປັນກາງ... ດ້ານການຕູ່າງປະເທດແມູ່ນປະຕິບັດຫຼັກການຢູ່ ຮູ່ວມກນັ ໂດຍສນັ ຕິ ແລະ ເປນັ ກາງຢ່າູ ງແທ້ຈງິ (ບນຸ ທນັ ຊື່ີນນະພາ, 1962: 1-2). ກອງປະຊຸມເຊີແນວໄດ້ຍົກບັນຫາພາຍໃນລາວ ແລະ ບັນຫາສາກົນຂຶ້ນມາພິຈາລະນາເຮັດ ໃຫ້ບັນຫາລາວ ກາຍເປັນບັນຫາສາກົນ;ແຕູ່ການເຈລະຈາບໍ່ສາມາດບັນລຸຜົນໃນໄລຍະສັຶ້ນໄດ້ຍ້ອນອາເມລິກາແກູ່ຍາວເວລາເພືີ່ອ ປັບປຸງ ແລະ ຫາວິທີທໍາລາຍກໍາລັງປະຕິວັດແບູ່ງແຍກຝູ່າຍເປັນກາງອອກຈາກຝູ່າຍກໍາລັງຮັກຊາດ... ນັບແຕູ່ເດືອນ ມັງກອນ 1962 ເປັນຕົຶ້ນມາ ອາເມລິກາ ແລະ ລູກມື ໄດ້ໃຊກາລັງຂິະໜາດໃຫຍູ່ (33 ກອງພັນ) ບຸກໂຈມຕີພາກ ກາງ ແລະ ພາກໄຕ້ລາວ ແຕູ່ພວກເຂົາ ກໍໄດ້ປະລາໄຊຢູ່າງເຈັບແສບ. ໃນເດືອນກຸມພາ 1962 ພວກເຂົາໄດ້ຍຶດເອົາ ເຂດປົດປູ່ອຍ; ຫຼວງນ້ໍາທາແຕູ່ມາຮອດເດືອນ ພຶດສະພາ ກໍາລັງປະຕິວັດກໍສາມາດປັດເຂູ່ຍສັດຕູອອກຈາກວົງສູ້ຮົບ 1700 ຄົນ,ຕາຍ 300 ຄນົ , ເຈັບ 500 ຄົນ, ຍອມຈໍາ ນນົ 500 ຄົນ (ດວງໄຊ ຫຼວງພາສີ; 1988:14). ໄຊຊະນະ ດັ່ົງກູ່າວນ້ຶີໄດ້ເປັນຜົນບັງຄັບໃຫ້ອາເມລິກາ ແລະ ລູກມືຈໍາຕ້ອງເຈລະຈາກັບ ຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດ ແລະ ຝູ່າຍ ເປັນກາງທີ່ທງ່ົ ໄຫຫີນ ເພອ່ືີ ປະຕບິ ດັ ຮວມລາວຄຶັງ້ ທີ 2 . 8.1 ການຈັດຕຶ້ງັ ລັດຖະບານປະສມົ ຄ້ັຶງທີ II ຄ.ສ 1962 ພາຍຫັຼງບັ້ຶນຮົບຫຼວງນໍ້າທາ ໃນວັນທີ 7 ມີຖຸນາ 1962 ກອງປະຊຸມ 3 ຝູ່າຍໄດ້ຂຶ້ນຢູ່ທົ່ງໄຫຫີນ ຜາູ່ ນການ ເຈລະຈາທັງສາມຝູ່າຍໄດ້ເປັນເອກະສັນກູ່ຽວກັບການສ້າງຕຶ້ັງລັດຖະບານປະສົມ ຕາມການປະຊຸມທີ່ຫີນເຫີບ ແລະ ຊູ ລິກ. ກອງປະຊຸມຍັງໄດ້ວາງໂຄງຮູ່າງການຈັດຕັຶ້ງລັດຖະບານ ປະສົມຊົ່ວຄາວແຫູ່ງຊາດຂຶ້ນ ເພ່ີືອຂໍແຕູ່ງຕ້ຶັງຈາກເຈຶ້ົາ ຊີວິດ. ມາຮອດວັນທີ 22 ມີຖຸນາ 1962 ລັດ ຖະບານປະສົມແຫູ່ງຊາດຄັຶ້ງທີ II ໄດ້ຖືກຮັ້ຶບຮອງຢູ່າງເປັນທາງການ ໂດຍແມູ່ນ ເຈຶົ້າສຸວັນນະພູມາ ເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ເຈົຶ້າສຸພານຸວົງເປັນຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ, ລັດຖະມົນຕີ 75

ກະຊວງເສດກິດ ແລະ ແຜນຜັງ ພູມີໜໍ່ ສະຫວັນເປັນຮອງນາຍົກລດັ ຖະມົນຕີ, ລັດຖະມົນຕກີ ະຊວງປ້ອງກັນປະເທດ ຢູ່ໃນລັດຖະບານຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດຍັງມີ ທູ່ານ ພູມີ ວົງວິຈິດ (ລດັ ຖະມນົ ຕກີ ະຊວງຖະ ແຫຼງຂາູ່ ວໂຄສະນາ ແລະ ທ່ອູ ງທ່ຽູ ວ) ທູ່ານ ຄໍາເຝອື່ ນ ຕລຸ າລົມ (ລັດຖະມນົ ຕີຊາວຍວູ່າການກະ ຊວງເສດຖະ ກດິ ແລະ ແຜນຜັງ), ເຈາົຶ້ ສກຸ ວົງ ສັກ (ລັດຖະມົນຕີຊູ່ວຍວູ່າການກະຊວງໂຍທາທິຫານ ແລະ ຂົນສ່ົງ), ຝູ່າຍເປັນກາງຄັງໂຂ ມີທູ່ານ ຄໍາສຸກ (ລັດຢະ ມນົ ຕີກະຊວງສາທາລະນະສຸກ), ທູ່ານເພງັ ພົງສະຫວນັ (ລັດ ຖະມົນຕກີ ະຊວງມະຫັດໄທ ແລະ ປະຊາສງົ ເຄາະ), ທູ່ານ ກິນິນ ພົນເສນາ (ລັດຖະມົນຕີກະຊວງນັກຮົບເກົ່າ). ສູ່ວນຝູ່າຍຂວາມີ ທູ່ານເຫຼ່ືີອມອີນສີຊຽງໃໝູ່ (ລັດຖະ ມົນຕີ ກ ະຊ ວ ງສຶກ ສາທິ ກ ານ ), ທູ່ ານ ພົງເພັ ດ ທັ ນ ນະເລດ (ລັດ ຖ ະມັ ນຕີ ຊູ່ວ ຍ ວູ່າກ ານຄັ ງ)... (ບຸນທັ ນ ຊື່ີ ນ ນະພາ;1962,1-2). ມາຮອດວັນທີ 24 ມີຖຸນາ 1962 ລັດຖະບານແຫູ່ງຊາດຊຸດນຶີ້ໄດ້ເປີດກອງປະຊຸມເປັນເທ່ືີອ ທາອິດ, ທ່ີ ປະຊຸມໄດ້ປະກາດຢຸດຍິງທົ່ວປະເທດ, ປະກາດນະໂຍບາຍພາຍໃນ ແລະ ຕູ່າງປະເທດ. ໄດ້ຕົກລົງໃຫ້ສອງຝູ່າຍ (ຝູ່າຍ ເຈ້ຶົາສຸວັນນະພມູ ມາ ແລະ ຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດ) ນໍາກອງທະຫານ ຝູ່າຍລະ1 ກອງຮ້ອຍມາຕ້ຶັງຢູ່ວຽງຈັນ ເພ່ອືີ ປ້ອງ ກນັ ຄວາມປອດໄພຝູາ່ ຍຕນົ , ນອກນີຶຍ້ ັງໄດ້ແຕູ່ງຕງ້ັຶ ຄະນະຜແູ້ ທນໄປຮ່ວູ ມກອງ ປະຊມຸ ສາກນົ ຢູ່ເຊແີ ນວ. 8.2 ການເຊນັ ສັນຍາເຊີແນວ1962 (23 ກລໍ ະກດົ 1962) ພາຍຫຼັງທ່ີຢຸດສະງັກໄປໃນຊ່ົວໄລຍະໜຶ່ີງກອງປະຊຸມກູ່ຽວກັບລາວໄດ້ສືບຕ່ໍເຈລະຈາໃນເດືອນ ກໍລະກົດ 1962. ຜູ້ແທນລັດຖະບານປະສມົ ເຂົາຶ້ ຮູ່ວມກອງປະຊມຸ ຄງັ້ຶ ນີຶ້ ແມູ່ນ ທູ່ານກິນິນ ພນົ ເສນາ ເປັນຫົວ ໜ້າຄະນະ, ທາູ່ ນ ພູມີ ວົງວິຈິດ ແລະ ທູ່ານ ໂງູ່ນ ຊະນະນິກອນ ເປັນຄະນະ. ໃນວັນທີ 19 ກໍລະກົດ 1962 ທູ່ານກິນິນພົນເສນາໄດ້ ຜູ່ານຖະແຫຼງການວູ່າດ້ວຍການສ້າງຕັຶ້ງປະເທດລາວສັນຕິພາບ, ເປັນກາງ, ເອກະລາດ, ປະຊາທິປະໄຕ, ເອກະພາບ ແລະ ວັດທະນາຖາວອນ; ຖະແຫຼງການ ວູ່າດ້ວຍການເຄົາລົບຫຼັກການຢູ່ຮູ່ວມກັນໂດຍສັນຕິ 5 ປະການ ຢູ່ໃນ ນະໂຍບາຍການຕູ່າງປະ ເທດຂອງພະລາຊະອານາຈັກລາວ; ຕອນທາ້ ຍຂອງຖະແຫຼງການໄດ້ຢຶັ້ງຢນວູ່າ: ປະເທດລາວບໍ່ ເຂ້ົຶາ ຮູ່ວມກູຸ່ມທະຫານກັບປະເທດໃດໆ, ບໍ່ອານຸຍາດໃຫ້ທະຫານຕູ່າງດາ້ ວເຂ້ົຶາມາໃນດນິ ຍແດນລາວ ຕ້ຶັງຖານທັບໃສູ່ ດິນລາວ; ທວງໃຫ້ທະຫານຕູ່າງດ້າວອອກຈາກດິນແດນລາວຜູ່ານການພິຈາລະນາມາຮອດວັນທີ 23 ກໍລະກົດ 1962 ສັນຍາເຊີແນວກູ່ຽວກັບລາວ ຈິີ່ງໄດ້ຮັບການລົງນາມ, ຄະ ນະຜູ້ແທນ 14 ປະເທດໄດ້ຮັ້ຶບຮອງເອົາເອກະສານ ພື້ຶນຖານວູ່າ ດ້ວຍຄວາມເປັນກາງຂອງລາວ, ວູ່າດ້ວຍກໍາມະການສາກົນກວດກາປະຕິບັດຖະແຫຼງການດ່ົັງກູ່າວນຶ້ັນ ແລະ ຮັບຮູ້ລັດຖະບານ ສົມຊົ່ວຄາວແຫູ່ງຊາດຕາມສັນຍາທີ່ໄດ້ເຊັນກັນຢູ່ທົ່ງໄຫຫີນ ລະຫວູ່າງ 3 ຝູ່າຍລາວ. ສັນຍາ ເຊີ ແນວ 1962 ມັນແມູ່ນສັນຍາສາກົນ ທ່ີໄດ້ຮັບຮູ້ອະທິປະໄຕ, ເອກະລາດແຫູ່ງຊາດ ແລະ ຜືນແຜູ່ນ ດິນອັນຄົບ ຖ້ວນຂອງລາວເປັນເທືີ່ອທີ 2; ມັນແມູ່ນໄຊຊະນະອັນໃຫຍູ່ຫຼວງທີ່ເປັນຂີດໝາຍແຫູ່ງ ບາດກ້າວຂະຫຍາຍຕົວຢູ່າງ ກະໂດດຂ້ຶັນທາງດາ້ ນທາູ່ ແລະ ກໍາລັງແຮງຂອງການປະຕິວດັ .(ໄກສອນພມົ ວິຫານ; 1979:23-33). 76

ບດົ ທີ 8 ການຕໍສ່ ູ້ຂອງປະຊາຊນົ ລາວແຕູ່ ປີ ຄ.ສ 1963-1973 1. ການທໍາລາຍສັນຍາເຊີແນວ ແລະ ໂຄູນ່ ລ້ຶົມລດັ ຖະບານປະສມົ ຄ້ຶັງ ທີ II ສັນຍາເຊີແນວປີ ຄ.ສ 1962 ໄດ້ສ້າງເງີື່ອນໄຂສະດວກໃຫ້ປະເທດລາວມີຄວາມສະຫງົບ ແລະ ອີກເທີື່ອໜ່ຶີງ ສາກົນໄດ້ຮັບຮູ້ຄວາມເປັນເອກະລາດ, ອໍານາດອະທິປະໄຕ ແລະ ຜືນແຜູ່ນດິນ ອັນຄົບຖ້ວນຂອງລາວຮັບຮູ້ ລັດຖະບານປະສົມແຫູ່ງຊາດລາວ ແຕູ່ຈັກກະພັດອາເມລິກາຊ້ໍາພັດບ່ໍຍອມປະລະກົນອຸບາຍຮຸກຮານ ແລະ ສຶບຕໍ່ເອົາ ລາວເປັນຫົວເມືອງຂຶ້ນແບບໃໝູ່, ເປັນຖານທັບ ທາງທະຫານແຫູ່ງໜີຶ່ງຢູ່ໃນອິນດູຈີນ. ດັົ່ງນຶ້ັນ, ພວກເຂົາຈຶ່ີງຫາວິທີ ມາ້ ງເພສນັ ຍາດ່ົງັ ກູ່າວດ້ວຍການ ສົມທົບດາ້ ນການເມອື ງ ແລະ ການທະຫານ ເພືອ່ີ ບີບບັງຄບັ ກ້າວໄປເຖງິ ການດັບສູນ ກໍາລັງການປະຕິວັດ ແຕູ່ເນືີ່ອງຈາກວູ່າໃນເວລານີ້ຶການຊັງຊາກໍາລັງຢູ່ແນວລາວກໍຄືອິນດູຈີນມີການປູ່ຽນແປງ ແລະ ເປັນຜົນດີໃຫ້ແກູ່ການປະຕິວັດລາວ. ດົັ່ງນັຶ້ນ, ພວກເຂົາ ຈ່ິີງມີກົນອຸບາຍທີ່ແນບນຽນກວູ່າເກົ່າ ເພ່ີືອດັບສູນກໍາລັງ ປະຕິວັດ ແລະ ກໍາລັງເປັນກາງ. ເພືີ່ອປະຕິບັດແຜນການດ່ົັງກູ່າວຈັກກະພັດອາ ເມລິກາໄດ້ເຕ້ົຶາໂຮມເອົາລູກມືດໍາເນີນ ການເຄືີ່ອນໄຫວຂັດຂວາງການປະຕິບັດງານຂອງບັນດາລັດຖະມົນຕີ, ຮອງລັດຖະມົນຕີ ແລະ ພະນັກງານຝູ່າຍແນວ ລາວຮັກຊາດ ແລະ ກໍາລັງເປັນກາງ, ພ້ອມນ້ຶັນພວກເຂົາໄດ້ກຄໍ່ ະດີຕູ່າງໆຂຶ້ນ ເພີ່ືອໃສູຮ່ ້າຍປາ້ ຍສີແນວລາວຮັກຊາດ ແລະ ກໍາລັງເປັນ ກາງເຊ່ັົນ: ຄະດີລອບສັງຫານພັນເອກ ເກດສະໜາ ໃນວັນທີ 13 ກຸມພາ. ປີ ຄ.ສ 1963 ແລະ ກູ່າວ ຫາວູ່າພັນເອກ ເດືອນ ສູນນະລາດ (ພັນເອກເດືອນ ສູນນະລາດ ເປັນນາຍທະຫານຜູ້ທ່ີສໍາຄັນໃນ ກໍາລັງ ເປັນກາງ, ມີທູ່າອູ່ຽງຮກັ ຊາດ) ມີສູ່ວນກຽູ່ ວພັນກບັ ຄະດດີ ັ່ົງກູ່າວ; ໃນວັນທີ 1 ເມສາ ຄ.ສ 1963 ໄດກ້ ໍຄະດີຄາດຕະ ກໍາທ່າູ ນ ກນິ ນິ ພົນເສນາ ລດັ ຖະມົນຕີ ກະຊວງການຕາູ່ ງປະເທດ, ຫົວ ໜ້າພັກສນັ ຕພິ າບເປັນກາງ ແລະ ເປັນຫົວໜ້າ ຄະນະລັດຖະບານປະສົມທີ່ເຂ້ຶົາຮູ່ວມກອງປະຊຸມ ເຊີແນວ (1962). ເຫດການດົ່ັງກູ່າວ, ມັນໄດ້ສ້າງຄວາມ ກະທົບກະເທືອນຢູ່າງຫຼວງຫຼາຍທາງດ້ານ ການເມືອງປະຊາຊົນຊາວນະຄອນວຽງຈັນ ຫຼາຍພັນຄົນໄດ້ລຸກຮ້ຶືຂຶ້ນຕໍ່ສູ້ ຄັດຄ້ານຕ່ໍການກະທໍາອັນ ບໍ່ຍຸດຕິທໍາຂອງພວກປະຕິການວຽງຈັນ ພ້ອມກັນນັ້ຶນພວກເຂົາຍັງໄດ້ດໍາເນີນຊ້ຶືຈ້າງຈອບ ອອຍ ແລະ ບີບບັງຄັບບຸກຄົນທີ່ສໍາຄັນ ໃນຖັນແຖວກໍາລັງເປັນກາງ ໂດຍສວະເພາະແມູ່ນເຈ້ຶົາສຸວັນນະພູມມາ, ກອງ ແລ ແລະ ຜູອ້ ່ີືນໆ...ດວ້ ຍຮບູ ການຍົກຖານະຕໍາແໜູ່ງໜ້າທ່ີ, ໃຫ້ການຊູ່ວຍເຫອືຼ ... ຜູ່ານການຊ້ຶື ຈາ້ ງຈອບອອຍ ແລະ ນາບຂູ່ຫຼາຍຄັຶ້ງຫຼາຍຫົນໄດ້ເຮັດໃຫ້ບຸກຄົນຈໍານວນໜຶ່ີງ ໃນຖັນແຖວກໍາລັງເປັນກາງເກີດມີແນວຄິດເປັນກາງ, ບ່ໍ ເດັດຂາດ ໂດຍສະເພາະແມູ່ນກຸູ່ມ ເຈ້ຶົາສຸວັນນະພູມມາ ໄດ້ ເກີດມີ 2 ທູ່າອູ່ຽງ: ທູ່າອູ່ຽງທີ 1 ແມູ່ນເຫັນດີສະໜັບສະ ໜູນນໍານະໂຍບາຍຂອງ ພູມີ ໜ່ໍສະຫວນັ ໃນການໃຊ້ກໍາລັງຮຸກຮານປາບປາມຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດ ແລະ ສະໜັບ ສະໜູນຮບັ ເອາົ ການ ຊູ່ວຍເຫຼືອຂອງສະຫະລັດອາເມລິກ, ທູ່າອູ່ຽງທີ 2 ແມູ່ນສະໜັບສະໜູນສັນຕພິ າບເປນັ ກາງ. ດັ່ົງ ນັຶ້ນ, ຈິີ່ງເຮັດໃຫ້ລັດຖະບານປະສົມຊົ່ວຄາວແຫູ່ງຊາດບໍ່ສາມາດເຄ່ີືອນໄຫວໄດ້ຕາມຂໍ້ກໍານົດຕູ່າງໆ ໃນສັນຍາ. ໄປ 77

ຄຽງຄູກ່ ັບກນົ ອບຸ າຍແບ່ງູ ແຍກທາງດາ້ ນການເມືອງ ພວກເຂົາຍງັ ໃຊກ້ ົນອຸບາຍແບງູ່ ແຍກທາງທະຫານຄື: ພວກເຂາົ ໄດ້ ໃຊ້ກໍາລັງທະຫານຂອງ ພູມີ ໜໍ່ສະຫວນັ ເຂຶົ້າໄປຊອ້ ມແປງໃນກາໍ ລັງເປັນກາງຂອງກອງແລ ເພອີ່ື ແນ່ໃູ ສູ່ຕັດແບູ່ງກໍາລັງ ເປັນກາງ, ດັບສູນກໍາລັງເປັນກາງຮັກຊາດ ແຕູ່ແຜນການດົ່ັງກູ່າວນຶັ້ນບໍ່ສໍາເລັດຜົນ. ດົ່ັງນັຶ້ນ, ພວກເຂົາຈ່ີິງຫັນມາໃຊ້ ກໍາລັງທະຫານບຸກໂຈມຕີ ຢູ່າງຮຸນແຮງ. ນັບແຕູ່ເດືອນ ເມສາ ຄ.ສ 1963 ເປັນຕຶົ້ນມາ ພູມີ ໜ່ໍສະຫວັນ ໄດ້ໃຊ້ກໍາ ລັງທະຫານ ຫຼາຍກວູ່າ 6000 ຄົນ ບຸກໂຈມຕີທົ່ງໄຫຫີນ ແລະ ຊຽງຂວາງ, ຈາກນ້ັຶນພວດເຂົາໄດ້ບຸກໂຈມຕີເຂຶ້ົາ ເຂດປດົ ປູອ່ ຍຫຼາຍແຫູ່ງເຮັດໃຫປ້ ະເທດລາວກັບ ເຂົ້າຶ ສູສ່ ົງຄາມອກີ ຄຶງັ້ ໃໝ່.ູ ໃນຄືນວັນທີ 9-10 .ກັນຍາ ຄສ 1963 ພູມີ ໜໍ່ສະຫວັນ ໄດ້ໃຊ້ກາລັງທະຫານປິດລ້ອມ ແລະ ຍິງປນໃສູ່ ສໍານັກງານແນວລາວຮັກຊາດຢູ່ທີ່ວຽງຈັນ ເຮັດໃຫ້ທະຫານແນວລາວຮັກຊາດເສຍ ຊີວິດໜຶ່ີງຄົນ. ເຫດການນ້ຶີໄດ້ ຢຸດຕິລງົ ໂດຍການລະງບັ ຂອງຄະນະກໍາມະການກວດກາສາກນົ ແລະ ປະທານຄູ່ຂອງກອງປະຊມຸ ເຊີແນວ. ໃນວັນທີ 11.11.1963 ຢູ່ເຂດອີສານຂອງໄທ ໄດ້ມີການຊ້ອມຮົບກັນລະຫວູ່າງກອງທະ ຫານຂອງ ອາເມລິກາ ແລະ ທະຫານຂອງກຸູ່ມຊີອາໂຕ ເພ່ືີອສະແດງກໍາລັງກຽມພ້ອມ \"ຊູ່ວຍເຫືຼອ ລັດຖະບານຫູຸ່ນວຽງຈັນ\", ນອກນຶ້ັນອາເມລິກາຍັງໄດ້ເພ່ີມທະວີ \"ການຊູ່ວຍເຫືຼອ\", \" ລະບົບທີ່ປກສາ ໃຫ້ແກູ່ລັດຖະບານວຽງຈັນ\" ເພີື່ອປັບປຸງ ອໍານາດການປກົ ຄອງ ແລະ ກໍາລັງທະຫານທເີ່ ປັນເຄືີ່ອງມື ປະຕບິ ັດເລູ່ກນົ ຮຸນຮານຂອງພວກເຂົາ. ທງັ ໜົດການກະທໍາ ນຶ້ັນ ລ້ວນແຕູ່ເປັນການເຄີື່ອນໄຫວ ເພ່ີືອມ້າງເພຄວາມຖືກຕ້ອງປອງດອງຊາດ, ເຊ່ີິງເປັນການທໍາລາຍສັນຍາເຊີແນວ 1962. ໃນເວລາ 21 ໂມງຂອງວັນດຽວກັນ, ພູມີ ໜ່ໍສະຫວັນ ໄດ້ພົບປະກັບເຈ້ົຶາສຸວັນນະພູມມາຢູ່ເຮືອນພັກຂອງ ເພີ່ນ ເອງຮຽກຮ້ອງໃຫ້ເພ່ີນລາອອກຈາກຕໍາແໜູ່ງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ເພ່ີືອຍຸບເລີກລັດຖະບານປະສົມ, ແຕູ່ຂໍ້ສະເໜີ ດັງກູ່າວໄດ້ຖືກປະຕິເສດ. ສະນຶ້ັນ, ໃນວັນຕໍ່ມາ (19 ເມສາ 1964) ໂດຍປະຕິບັດ ຕາມ ຄໍາສູ່ງຂອງ ພູມີ ໜໍ່ ສະຫວັນ, ກຸປະສິດ ອາໄພ ແລະ ສີໂຫ ໄດ້ອອກໜ້າເຮັດລັດຖະປະ ຫານຂຶ້ນຢູ່ວຽງຈັນ ເພ່ືີອໂຄູ່ນລຶ້ົມລັດຖະບານ ປະສົມ 3 ຝູ່າຍ, ພ້ອມນ້ັຶນກູຸ່ມ ພູມີ ໜໍ່ສະຫວັນ ໄດ້ ອອກແຮງໂຄສະນາດູດດຶງທັງນາບຂູ່ ເຈ້ຶົາສຸວັນນະພູມມາ ໃຫ້ ຮູ່ວມມືກັບພວກເຂົາ, ໃນທ່ີສຸດ ເຈົຶ້າ ສຸວນັ ພູມມາ ກໍ່ຍອມຕກົ ລົງຮູ່ວມມື ແລະ ປະກອບລັດຖະບານຊຸດໃໝູ່ຂຶ້ນ ໃນ ວັນທີ 22/ພຶດສະພາ /1964, ເຊ່ີິງປະກອບດ້ວຍບຸກຄົນຝູ່າຍຂວາ ແລະ ຝູ່າຍເປັນກາງອູ່ຽງຂວາ. ນັບແຕູ່ນ້ັຶນມາອໍາ ນາດການປກົ ຄອງໄດຕ້ ົກຢູ່ໃນກາໍ ມຂື ອງຝາູ່ ຍລາຊະອານາຈັກ, ເຊງ່ີິ ຜປູ້ ະຕິບັດກນົ ອບຸ າຍຂອງຈັກກະພດັ ອາເມລກິ າ. 2. ການຕ່ໍສູ້ເພ່ືີອທວງໃຫອ້ າເມລກິ າ ແລະ ລກູ ມືປະຕບິ ດັ ສັນຍາເຊີແນວ ເມ່ີືອເຫດການໃນລາວນັບມ້ືຶນັບເພີຶ້ມຄວາມຮຸນແຮງຂ້ຶນຄືແນວນຶັ້ນ, ຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດ ໂດຍມີ ທູ່ານ ສຸ ພານຸວົງ ເປັນປະທານ ໄດ້ເປັນເຈຶົ້າການຕ່ໍສູ້ເພ່ີືອປະຕິບັດສັນຍາ ແລະ ຂໍ້ຕົກລົງຕູ່າງໆ ທີ່ໄດ້ຕົກລົງກັນນຶັ້ນ ຝູ່າຍແນວ ລາວຮກັ ຊາດຝາູ່ ຍແນວລາວຮກັ ຊາດໄດ້ຜູ່ອນສນັ້ຶ -ຜອູ່ ນຍາວ ໃນຫຼາຍບນັ ຫາໂດຍແນໃູ່ ສ່ກູ ານປະຕິບັດຄວາມຖກື ຕ້ອງ ປອງດອງຊາດ. 78

ຕ່ໍໜ້າສະພາບການທີ່ຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລູກມືທໍາລາຍຄວາມຖືກຕ້ອງປອງດອງ ຊາດຂອງລາວຄຶັ້ງທີ 2 ແລະ ກ່ໍສົງຄາມຄືນໃໝູ່ຢູ່ລາວຕະຫຼອດໄລຍະຕ້ົຶນປີ 1963-1964 ຜູ່ານມາ ນຶີ້, ຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດນໍາໜ້າໂດຍ ສະເດັດ ເຈຶົ້າສຸພານຸວົງ ໄດ້ມີຄວາມພະຍາຍາມຕໍ່ສູ້ຕ້ານກັບກົນອຸບາຍທໍາລາຍມ້າງເພຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ຝາູ່ ຍລດັ ຖະບານວຽງຈນັ ຄື: ໃນວັນທີ 27 ພຶດສະພາ 1963 ສະເດັດເຈ້ຶົາສຸພານຸວົງ ໄດ້ສົ່ງສານເຖິງ ເຈ້ຶົາສະເດັດ ເຈຶ້ົາ ສຸວັນນະພູມມາ ເພືີ່ອໃຫ້ພິຈາລະນາເຖິງສະພາບຄວາມບໍ່ສະຫງົບໃນປະເທດລາວ ມາເຖິງວັນທີ 17-18 ເມສາ 1964 ກອງ ປະຊຸມລວມຍອດ 3 ຝູ່າຍ ໄດ້ເປີດຂ້ຶນທີ່ທົ່ງໄຫຫີນ ແຕູ່ບໍ່ໄປເຖິງຜົນສໍາເລັດ (ຮອດວັນທີ 19 ເມສາ 1964) ລັດຖະບານປະສົມຄ້ຶັງທີ 2 ຖືກໂຄູ່ນລ້ຶົມ. ດ່ົັງນ້ັຶນ, ຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດ ແລະ ຝູ່າຍກໍາລັງເປັນກາງທ່ີຮັກຊາດໄດ້ ຮູ່ວມກັນເຂົ້ຶາຕ້ານກົນອຸບາຍແຊກແຊງ ແລະ ກໍສົງຄາມຈັກກະພັດອາເມລິກາຄື: ແຕູ່ວັນທີ 8 ທັນວາ 1963 ຢູ່ຜ້ຶົງ ສາລີມີກໍາລັງປະກອບອາວຸດ ທັງ 2 ຝູ່າຍໂດຍທູ່ານ ພູນ ສີປະເສີດ ແລະ ທູ່ານ ພົນເອກ ຄໍາອ້ວນ ບຸບຜາ ຖະແຫຼງ ການວູ່າດ້ວຍ ການສໍາພັນຂອງກໍາລັງປະກອບອາວຸດຂອງ 2 ຝູ່າຍ ພ້ອມກັນຕ້ານກົນອຸບາຍຮຸກຮານຂອງຈກັ ກະ ພັດ ອາເມລິກາ, ສູ່ວນຝູ່າຍກໍາລັງຂອງແນວລາວຮັກຊາດກໍໄດ້ປບັ ປຸງກໍາລັງຂອງຕົນຄື : ໃນັວນທີ 6 ເມສາ 1964 ກອງ ປະຊຸມໃຫຍູ່ແນວລາວຮັກຊາດເປີດຂ້ຶນຢູ່ທີ່ຊໍາເໜືອ ກອງປະຊຸມໄດ້ວາງໂຄງການດໍາເນີນງານລວມມີ 12 ຂໍ້, ເຊີິ່ງມີ ເນຶ້ືອໃນສໍາຄັນ ເພ່ີືອເພຶີ້ມທະວີຄວາມສາມມັກຄີທົ່ວກອງທັບທົ່ວປວງຊົນຕ້ານຈັກກະພັດຜູ້ຮຸກຮານ ແລະ ລູກມືຂາຍ ຊາດ. ນອກນັຶ້ນ, ຍັງໄດ້ວາງທິດທາງກໍ່ສ້າງເຂດປົດປູ່ອຍ ໃຫ້ກາຍເປັນເຂດທີ່ໜັ້ຶນຂອງການປະຕິວັດໃນທົ່ວປະເທດ ປັບປຸງກໍາລັງປະກອບອາ ວຸດໃຫ້ເຂ້ັຶມແຂງ. ເພືີ່ອຜັນຂະຫຍາຍເນື້ຶອໃນຈິດໃຈຂອງກອງປະຊຸມ 3 ຊາດອິນດູຈີນກໍຄື ກອງປະ ຊຸມໃຫຍູ່ແນວລາວຮກັ ຊາດຄ້ັຶງທີ 2 ນຶ້ັນ ມາໃນວນັ ທີ 3-13/10/1965 ກອງປະຊມຸ ປະສົມການ ເມືອງທ່ົວ ປະເທດລະຫວູ່າງແນວລາວຮັກຊາດ ແລະ ກໍາລັງເປັນກາງໄດ້ເປີດຂນຶ້ ຢູ່ຊໍາເໜືອ (ແຂວງຫົວພນັ ) ກອງປະຊຸມໄດ້ເປັນ ເອກະສັນກັນວູ່າ ດ້ວຍທັດສະນະຫັຼກໜຶ້ັນອັນບໍ່ປູ່ຽນແປງລວມ ມີ 4 ຂໍ້ ແລະ ວິທີກການ 5 ຂໍ້ ເພ່ີືອແກ້ໄຂບັນຫາ ລາວໂດຍສັນຕິວິທີ ພ້ອມກັນນັ້ຶນກອງປະຊຸມຍັງ ໄດ້ວາງໜ້າທີ່ລວມ, ໜ້າທີ່ສະເພາະໜ້າ ແລະ ຍາວນານຂອງການ ປະຕວິ ດັ ລາວຢາູ່ ງຈະແຈງ້ . ມາ ໃນວນັ ທີ 3-13 ມັງກອນ 1966 ກອງປະຊມຸ ສາມກັ ຄີອາຊີ-ອາຟຼກາ ແລະ ອາເມລກິ າ ລາຕິນໄດ້ ໄຂຂຶ້ນຢູ່ ລາຮາວານ (ກຸຍບາ) ເພືອີ່ ສະໜບັ ສະໜູນອນັ ເປນັ ທໍາຢູ່ອນິ ດຈູ ີນ. ກອງປະຊຸມໄດ້ກາຍ ເປນັ ແນວ ໂຮມປະຊາຊົນ 3 ທະວີບຕ້ານອາເມລິກາ. ເພືີ່ອຍາດໂອກາດທີ່ມີຜົນດີໃຫ້ແກູ່ຝູ່າຍປະຕິ ວັດຄະນະປະຈາສູນກາງພັກ ໄດ້ອອກຄໍາສ່ົັງກູ່ຽວກັບວຽກງານ ເພ່ີືອປຸກລະດົມພະນັກງານສະມາ ຊິກພັກທຸກຄົນນໍາພາມະຫາຊົນຕ່ໍສູ້ຕ້ານເລູ່ກົນ ຂອງສັດຕູ. ຮັກສາ ແລະ ປັບປຸງຮາກຖານໃຫ້ໜ້ຶັນ ຄົງໃນທຸກດ້ານ. ເພື່ີອປະຕິບັດຄໍາສ່ັົງຂອງສູນກາງພັກ ໃນວັນທີ 30 ກລໍ ະກດົ 1967 ພະນັກງານ ການເມືອງ, ການທະຫານ (ວນັ ທີ 1.10.1965 ກາລງັ ປະກອບອາວຸດປະເທດລາວ ໄດ້ປູ່ຽນມາເປັນກອງທັບປົດປູ່ອຍປະຊາຊົນລາວ ວັນທີ 1.7.1982 ໄດ້ປູ່ຽນມາເປັນກອງທັບປະຊາຊົນລາວ) ທົ່ວ 79

ປະເທດຄັງ້ຶ ທີ 1 ໄຂຂນ້ຶ ທີ່ຊໍາເໜືອ, ຜແູ້ ທນເຂຶົ້າຮູວ່ ມ 143 ຄົນ, ກອງປະຊຸມໄດ້ຄນ້ຶົ ຄວ້າບດົ ລາຍງານການເມືອງຂອງ ຄະນະພກັ ສູນກາງ (ໂດຍແມູ່ນທາູ່ ນ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ເປັນຫົວໜ້າ) ກູ່ຽວ ກັບທິດທາງ ແລະ ໜ້າທີກ່ຽູ ວກັບການ ກສໍ່ າ້ ງພັກ, ວຽກງານການເມືອງ ແລະ ວຽກງານປກຸ ລະດມົ ຂະບວນການແຂງູ່ ຂນັ ສ້າງກມົ ກອງກາຍເປນັ ກອງ 3 ເກ່ົັງ, \"ນັກຮົບ 3 ເກ່ົັງ\". ຄື: ສູ້ຮົບເກົັ່ງ, ສ້າງຮາກຖານເກັົ່ງ ແລະ ເພີ່ມພູນເກ່ົັງ (ຫ້ອງການຄົ້ຶນຄວ້າສະຫຸຼບສົງຄາມກະຊວງ ປ້ອງກັນປະເທດ; ບປພ: 78-79) ໄປຄຽງຄູ່ທາງດ້ານການເມືອງນຶັ້ນ, ດ້ານການທະຫານກໍ່ໄດ້ຂະຫຍາຍຕົວຢູ່າງແຂງ ແຮງນັບແຕູທ່ ້າຍ ປີ ຄ.ສ 1964 ຫາທາ້ ຍ ປີ 1965 ເຊັົນ່ : ໄດ້ທັບມາ້ ງບ້ຶັນຮບົ ສອນໄຊ 1 ຢູຕ່ າມ ເສຶນ້ັ ທາງເລກທີ 9 ເພີື່ອປົດປູ່ອຍພາກກາງຂອງລາວ, ບ້ັຶນຮົບສອນໄຊ II ໃນທ້າຍປີ ຄ.ສ 1965- 1968, ເຊ່ິີງມີທະຫານໄທເຂ້າຶົ ຮູ່ວມ ນາໍ ແລະ ມີທັບອາກາດຄຸ້ມກນັ ຢາູ່ ງຮຸນແຮງ (ລວມທງັ ເຮອື ບິນຖ້ິຶມລະເບດີ ຍຸດທະສາດ B52), ບນ້ຶັ ຮົບ \"ມັງກອນ\" , \"ໂຄດຕະບອງ\" ຢູ່ພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ້, ບ້ຶັນຮົບ \"ທະນົງກຽດ\" ບຸກຕີຊຽງຂວາງ. ໃນຕົ້ຶນປີ ຄ.ສ 1967 ຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລັດຖະ ບານວຽງຈນັ ໃຊກ້ ໍາລັງ 4 ກອງພັນໃຫຍູ່ເຄື່ີອນກາລັງຫວຼ ງບກຸ ຕີເຂຶົາ້ ເຂດນໍ້າບາກ (ຫຼວງພະບາງ), ເຊ່ີິງເປັນເຂດປດົ ປອູ່ ຍມາແຕ່ປູ ີ ຄ.ສ 1962 ຄຽງຄູກ່ ັບການບຸກຕີເຂ້າົຶ ນໍ້າບາກ ພວກເຂົາຍັງເປີດ ການ ກວາດລາ້ ງເຂ້ົຶາເຂດຕູ່າງໆ ຢູ່ບັນດາແຂວງພາກເໜືອ ແລະ ເພມ່ີ ທະວີການຍິງທາໍ ລາຍດ້ວຍ ທັບອາກາດຢຈູ່ ຸດຕູາ່ ງໆ ຢູ່ ເຂດປດົ ປ່ອູ ຍແຕູ່ເໜືອຮອດໃຕ.້ ໂດຍປະສານສມົ ທບົ ກບັ ການລກຸ ຮ້ຂຶື ້ຶນ ພາບດຽວຂອງກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊນົ ພາກ ໃຕຫ້ ວຽດນາມໃນລະດູບານໃໝູ່ ຄສ 1968 (ວັນທີ 12 ມັງກອນ 1968) ກອງທັບລາວພອ້ ມກອງທັບອາສາສະໜັ ກ ຫວຽດນາມ ໄດ້ເປດີ ການບຸກໂຈມ ຕີສັດຕູຢູ່ນໍ້າບາກ (ຫຼວງພະບາງ) ຜູ່ານການສູ້ຮົບ 15 ມື້ຶ ກອງທັບທາງເຮົາໄດ້ ທໍາລາຍ 4 ກອງພັນ ໃຫຍູ່ຂອງສັດຕູໃຫ້ແຕກສະຫຼາຍ ແລະ ຈັບເປັນສະເລີຍເສິກ 200 ກວູ່າຄົນ. ພາຍຫັຼງໄຊຊະນະ ບຶ້ັນ ຮົບນໍ້າບາກກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນລາວຍັງເພີ່ມທະວີນ້ໍາໃຈສູ້ຮົບຢູ່າງພິລະອາດຫານ ແລະ ຍາດ ເອົາໄຊຊະນະ ອັນໃຫຍູ່ຫຼວງໃນຂັຶ້ນຕໍ່ມາ. ໄປພ້ອມກັບໄຊຊະນະຂອງກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນລາວ ໃນປີ 1968 ກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນພາກໃຕ້ຫວຽດນາມກໍໄດ້ບຸກໂຈມຕີສັດຕູຢູ່ຫຼາຍເຂດສໍາຄັນ ເຮັດໃຫ້ຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ຫຸູ່ນໄຊ ງູ່ອນຈໍາຕ້ອງເຈລະຈາ ແລະ ເຊັນສັນຍາຍຸດຕິການຖ້ຶິມ ລະເບີດທໍາລາຍພາກເໜືອຫວຽດນາມ ໃນວັນທີ 31 ຕຸລາ 1968 ສັນຍານຶ້ີໄດ້ເຮັດໃຫ້ \"ສົງຄາມ ພາກສູ່ວນ\" ຂອງອາເມລິກາຢູ່ພາກໃຕ້ຫວຽດນາມຖືກພິກປ້ຶີນຄຽງຄູ່ກັບ ໄຊຊະນະທາງການເມືອງ ຂອງກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນຫວຽດນາມມາໃນວັນທີ 31 ຕຸລາ 1986 ກອງປະຊຸມ ວິສາມັນຂອງ ແນວລາວຣັກຊາດໄດ້ໄຂຂ້ືຶນທີ່ຊໍາເໜືອ ກອງປະຊຸມໄດ້ສະຫຼຸບກູ່ຽວກັບພາລະກິດປົກປັກຣັກສາ ແລະ ກໍ່ສ້າງເຂດປົດປອຍໃນໄລຍະຜູ່ານມາ ແລະ ກອງປະຊຸມຍັງໄດ້ວາງທິດທາງໜ້າທ່ີປົກປັກຮັກ ສາກໍ່ສ້າງເຂດປົດປູ່ອຍ ໃຫເ້ ຂ້ຶັມແຂງຮອບດ້ານ. ຈາກການປະລາໄຊຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລູກມື ຢູ່ສະໝາມຮົບລາວ-ຫວຽດນາມ ໃນທ້າຍ ປີ ຄ.ສ 1968 ໄດ້ສ່ົງຜົນສະທ້ອນອັນໃຫຍູ່ຫຼວງເຖິງອໍານາດການປົກຄອງອາເມລິກາ ການຕໍ່ສູ້ທວງໃຫ້ອໍານາດການ 80

ປົກຄອງອາເມລິກາ ຢຸດຕິສົງຄາມອິນດູຈີນ ຈາກປະຊາຊົນອາເມລິກາ ກໍຄືຊາວໂລກ ຍ່ີິງຂະຫຍາຍຕົວຢູ່າງແຂງແຮງ ແລະ ຟົດເດືອດກວູ່າເກົາ່ ເຮດັ ໃຫທ້ າູ່ ການ ເມອື ງຂອງອາເມລກິ າຕກົ ຢຸູີ່ໃນທາູ່ ວິກິດການ. 3. ການເພີ່ມທະວສີ ົງຄາມພິເສດ ແລະ ສງົ ຄາມພິເສດເພີມ່ ທະວີ ພາຍຫຼັງປະທານາທິບໍດີ ເຄັນນິດີ (Kennedy) ຖືກລອບຄາດຕະກໍາໃນວັນທີ 22/11/1963 ຈອນສັນ (John Son) ກໍ່ຂຶ້ນເປັນປະທານາທິບໍດີແທນ ແລະ ເປັນຜູ້ສຶບຕໍ່ປະຕິບັດຍຸດທະສາດຮຸກ ຮານລາວກໍຄື ອິນດູຈີນ. ດ້ວຍນະໂຍບາຍຂອງຈອນສັນ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ສົງຄາມຢູ່ພາກໃຕ້ຫວຽດນາມ ປູ່ຽນຈາກ \" ສົງຄາມ ພິເສດ \" ມາເປັນ \" ສົງຄາມພາກສູ່ວນ \" ເປີດກວ້າງສົງຄາມທໍາລາຍພາກເໜືອ ຫວຽດນາມດ້ວຍກອງທັບ ອາກາດ ພ້ອມທັງນາບຂູ່ ສັນຕິພາບ ແລະ ຄວາມເປັນກາງຂອງກໍາປູເຈຍ. ຕໍ່ກັບລາວ ໂດຍອີງໃສູ່ຈຸດພິເສດທາງດ້ານທໍາມະຊາດ ແລະ ສັງຄົມ ລາວ ຈອນສັນໄດ້ສຶບຕ່ໍດໍາເນີນ ສົງຄາມຮຸກຮານລາວ ດ້ວຍການເຮັດ \"ສົງຄາມພິເສດ\" ຂະຫຍາຍຕົວໃນລະດັບສູງ ເພີືອ່ ປະຕິ ບດັ ຍຸດທະສາດດົັ່ງກູ່າວນ້ັຶນ ອາເມລິກາໄດ້ເພ່ີມທະວີ \"ການຊູ່ວຍເຫຼືອ\", \"ທ່ີປກສາ \"ຂອງອາເມລິກາ ພ້ອມ ທັງເພີ່ມກໍາລັງທະຫານຫູຸ່ນ ແລະ \"ກໍາລັງພິເສດ\" ວັງປາວຂຶ້ນເປັນຈໍານວນຫຼວງຫຼາຍ. ອາເມລິກາໄດ້ທຸູ່ມເທ \"ຊູ່ວຍເຫືຼອ\" ອັນມະຫາສານໃຫ້ແກູ່ລາວຮວມມີ: ການຊູວ່ ຍເຫຼືອທາງດາ້ ນເສດຖະກດິ -ການເງິນ ແລະ ການທະຫານ, ເຊີ່ິງໃນນັຶນ້ ການທະຫານກວມເຖງິ 2/3 ຂອງການຊວູ່ ຍເຫຼືອ ທັງໝດົ . ຕົວຢາູ່ ງ: ໃນງົບປະມານປະຈາໍ ປີ ຄສ 1963 - 1964 ມີ 350 ລາ້ ນໂດລາສະຫະລດັ ໃນນັຶ້ນ 300 ລ້ານໂດ ລາ ແມູ່ນໃຊ້ເຂົຶ້າໃນທາງທະຫານເຊັົ່ນ: ສ້ອມແປງເດີ່ນບິນ, ສາງອາວຸດ, ການຝກ ແອບທະຫານ ສູ່ວນຍັງເຫືຼອນຶັ້ນ ແມູ່ນໃຫ້ດ້ານພົນລະເຮືອນ. ນອກນັ້ຶນ, ຍັງມີການຊູ່ວຍເຫຼືອໃນ ຮູ່ວງພິເສດອີກສໍາລັບການທະຫານໂດຍບໍ່ຜູ່ານ ລັດຖະບານລາຊະອານາຈັກລາວ ນັບແຕູ່ປີ ຄ.ສ 1962 ອາເມລິກາໄດ້ສົ່ງທ່ີປກສາ ເຂົຶ້າມາປະຈໍາຢູ່ຕາມສໍານັກງານ ຕູ່າງໆເຊົັ່ນ: ອົງການຢູຊອມ (Usom), ຢູເສດ (USAID) ແລະ ຢູຊີສ (USIS). ເຮັດໃຫ້ທີ່ປກສາອາເມລິກາຢູ່ ລາວ ເພມີ່ ຂນຶ້ ເປນັ ລໍາດັບທກຸ ປີ ຄ:ື - ປີ 1959 ມີ 300 ຄນົ - ປີ 1962 ມີ 600 ຄົນ - ປີ 1967 ມີ 5000 ຄົນ ໃນນັ້ຶນທີ່ປກສາການທະຫານ3500 ຄົນ ( ທອງສາ ໄຊຍະວົງຄາດີ ພ້ອມ ຄະນະ: 1989:335 ) ສງົ ຄາມພເິ ສດປະກອບດວ້ ຍປດັ ໃຈຄື: \" ການຊູວ່ ຍເຫອືຼ \" ຂອງອາເມລິກາ \" ລະບບົ ທ່ີປກສາ \" ຂອງອາເມລິກາ \" ກໍາລັງທະຫານທອ້ ງຖ່ີິນ \" ຂອງອາເມລິກາທກ່ີ ູຽ່ ວຂ້ອງ 81

ໃນວັນທີ 17 ພຶດສະພາ 1964 ອາເມລິກາໄດ້ໃຊ້ກໍາລັງສູ້ຮົບ (T 28)ຖ້ຶິມລະເບີດໃສູ່ເຂດປົດ ປູ່ອຍ (ແຂວງຊຽງຂວາງ) ເປນັ ຄັຶງ້ ທາອິດ, ຕ່ຈໍ າກນັ້ຶນພວກເຂາົ ກໍສືບຕໍ່ຍງິ ທໍາລາຍເຂດປົດປູ່ອຍຢູ່າງ ເນ່ີືອງນດິ ລຽນຕດິ ເພື່ີອ ຊວູ່ ຍໜູນໃຫ້ແກູ່ການເຄ່ີືອນທັບທາງໜ້າດິນຂອງກໍາລັງທະຫານຫູຸ່ນ. ວັນທີ 19 ກໍລະກົດ ຄສ 1964 ພວກເຂົາໄດ້ ເປີດບຶັ້ນຮົບ \"ສາມສອນ\" ເພື່ີອຢດເອົາທົ່ງໄຫຫີນ ຊຽງຂວາງ ໂດຍໃຊ້ກໍາລັງພົນເຖິງ 30 ກອງພັນ ໃນນັຶ້ນລວມມີ ກອງທະຫານຫຸູ່ນວຽງຈັນ, ກໍາລັງພິເສດວາງປາວ ແລະ ກອງທະຫານຮັບຈ້າງໄທ ເຊີ່ິງປະກອບດ້ວຍອາວຸດ ແລະ ພາຫະນະສງົ ຄາມອັນທນັ ສະ ໄໝ, ບຶັ້ນຮົບນ້ີຶພວກເຂົາໄດ້ແບູ່ງເປນັ 3 ປກີ ຄື : . ປກີ ທີ 1, 2 ບຸກຕີຈາກທິດຕາເວັນຕົກ: ວງັ ວຽງ,ກາສີ, ສາລາພຄູ ນູ ເຂາົຶ້ ສຊູ່ ຽງຂວາງ. . ປີກທີ 3 ບຸກຕີຈາກທິດໃຕ້: ທູ່າໂທມ ( ບໍລິຄັນ ) ເຂາ້ົຶ ສຊູ່ ຽງຂວາງ ມາເຖິງວັນມີ 16 ຕຸລາ 1964 ພວກ ເຂາົ ໄດ້ເປດີ ບຶ້ັນຮບົ \"ສອນໄຊ 1\" ຕີເຂ້ຶາົ ຕາມເສຶນ້ັ ທາງເລກ 9 ຍຶດເອາົ ພາກກາງຂອງລາວ ໂດຍສະ ເພາະແມນູ່ ແຂວງ ສະຫວັນນະເຂດ ແຕູ່ສຸດທ້າຍກໍຖືກປາລາໄຊ. ນັບແຕູ່ທ້າຍປີ ຄສ 1965-1968 ພວກເຂົາໄດ້ເພີ່ມທະວີບຸກໂຈມຕີ ເຂດປົດປູ່ອຍຢູ່າງຮ້າຍແຮງຕເ່ໍ ນີ່ືອງກັນຍູທ່ າງພາກເໜືອ, ພາກກາງແລະ ພາກໃຕ້ ເຊນົ່ັ : ບຶັ້ນຮົບ \"ນ້ໍາບາກ\" (ທ້າຍປີ ຄ.ສ 1967 - 12 ມັງກອນ ຄ.ສ 1968).... ແຕູ່ທຸກໆບັ້ນຶ ຮົບຂອງສດັ ຕູນຶັນ້ ລວ້ ນແຕກູ່ າໍ ລັງປະກວບອາວຸດປະຕິວັດ ຕາູ່ ວໂຈມຕຢີ ່າູ ງແຂງແຮງເຮດັ ໃຫເ້ ຂົາແຕກທະລາຍລົງ. 4. ທິດສະດີນິກສັນກັບສົງຄາມພິເສດເພີຶ້ມທະວີ ແລະ ການຕໍ່ສູ້ຂອງປະຊາຊົນລາວແຕູ່ 1968- 1973 ກ. ທດິ ສະດີນກິ ສັນກບັ ສົງຄາມພເິ ສດເພມຶ້ີ ທະວີ ໃນເວລາໂຄສະນາເລືອກຕັຶ້ງ ຄສ 1965 ນິກສັນໄດ້ອະທິບາຍວູ່າ: \"ຈະມີແຜນການ\" ຢຸດຕິ ການຖອກເທ ກໍາລັງອາເມລິກາເຂົຶ້າໃນບັນດາປະເທດອິນດູຈີນ ແລະ ຫັນຈາກການປະເຊີນໜ້າມາເປັນການເຈລະຈານ້ຶັນມັນ ແມູ່ນ ບັນຫາຕຶ້ົນຕໍຂອງນະໂຍບາຍຕູ່າງປະເທດຂອງປະທານາທິບໍດີຄົນໃໝູ່ຂອງສາຫະລັດ ອາເມລິກາ (ປີເຕີ ອາປູເລີ 1986: 272). ຍ້ອນການໂຄສະນາສຽງດົ່ັງກູ່າວ ນິກ ສັນ ຈງີິ່ ໄດ້ຄະແນນສຽງສ່ວູ ນຫຼາຍໃນການເລືອກຕຶັງ້ ແລະ ໄດ້ ຂຶ້ນເປັນປະທານາທິບໍດີອາເມລິກາ ໃນວັນທີ 21 ມັງກອນ 1969. ມາໃນເດືອນ ມິຖຸນາ 1969 ຢູ່ທີ່ເກາະກວນ (ມະຫາສະໝຸດປາຊີຟິກ ນິກສັນ ໄດ້ອອກຖະແຫຼງການນະໂຍບາຍຕໍ່ຕູ່າງປະເທດຂອງອາເມລິກາໃນໄລຍະໃໝູ່ ນະໂຍບາຍ ດ່ັງົ ກູ່າວໄດ້ສ້າງຂຶນ້ ບົນ 3 ຫັຼກການຄື: ເອົາກາລັງແຮງຂອງອາເມລິກາ, ແບູ່ງປັນຄວາມຮັບຜິດຊອບ ແລະ ກຽມພ້ອມເຈລະຈາ ເຊິ່ີງເອ້ຶີນວູ່າ: ທິດສະດີນິກສັນເນ້ຶືອແທ້ແມູ່ນຍຸດທະສາດເປັນເຈົ້ຶາໂລກຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແຕູເ່ ງ່ອີື ນໄຂສະພາບແວດລ້ອມຂອງສັງຄມົ ແລະ ພາຍໃນປະເທດບໍ່ອານຸຍາດໃຫ້ຈກັ ກະພດັ ອາເມລກິ າດາໍ ເນນີ ເປນັ ເຈ້ົຶາ ຄອງໂລກພຽງຜູ້ດຽວ. ດົັ່ງນ້ຶັນ, ຈັກກະພັດອາເມລິກາຈ່ຶີງຕ້ອງໄດ້ສ້າງທິດສະດີນ້ີຶ ສະແດງຄວາມຮັບຜິດຊອບ, ໃນ ບັນດາປະເທດທີ່ກູ່ຽວຂ້ອງກັບຕົນ ແລະ ອິດທິພົນຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາຍັງຮັກສາໄວ້ເຊັ່ົນເດີມ. ຕໍ່ກັບບັນດາ 82

ປະເທດໃນອິນດູຈີນ ອາເມລກິ າໄດ້ຮັບຮູ້ອນິ ດູຈີນ ແມູ່ນກູຸ່ມສໍາພັນໜ່ີຶງບ່ໍສາມາດຕັດແຍກອອກຈາກກັນໄດ້ມາຮອດ ສະໄໝ ນິກສັນ ກໍຍ່ີິງກໍາແໜ້ນຈຸດພິເສດດັ່ົງກູ່າວ ແລະ ຖືວູ່າອິນດູຈີນ ແມູ່ນເຂດໜຶ່ີງທ່ີສໍາຄັນສົ່ງຜົນສະທ້ອນໃຫຍູ່ ຫຼວງຕໍ່ກັບສະຕາກໍາທາງການເມືອງຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາ. ດ່ັົງນ້ຶັນ, ນະໂຍບາຍ ຕູ່າງປະເທດ ຫລື ທິດສະດີ ນິກ ສັນ ຕ່ໍກັບກຸູ່ມປະເທດດ່ົັງກູ່າວ ກໍແມູ່ນເຮັດໃຫ້ຊາວອິນດູຈີນ ແລະ ຊາວໂລກໄວ້ວາງໃຈຕໍ່ກັບນະໂຍບາຍໃໝູ່ຂອງ ຈກັ ກະພັດອາເມລິກາ. ດ້ວຍ \"ທິດສະດີນິກສັນ\" ໄດເ້ ຮດັ ໃຫ້ໃບໜ້າຮຸກຮານຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາ ຢູ່ອິນດູຈີນມີ ໂສມໜ້າໃໝູ່ຄື: ຢູ່ພາກໃຕ້ຫວຽດນາມ ໄດ້ປູ່ຽນສົງຄາມພາກສູ່ວນມາເປັນສົງຄາມຂອງຄົນຫວຽດນາມເພີຶ້ມທະວີ ການຍິງທໍາ ລາຍພາກເໜືອຫວຽດນາມດ້ວຍທັບອາກາດ, ສູ່ວນຢູ່ລາວອາເມລິກາໄດ້ເຮັດໃຫ້ \"ສົງຄາມພິເສດ\" ມາ ເປັນ\" ສົງຄາມພິເສດເພຶມ້ີ ທະວີ \".ຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາຢູ່ລາວເນຶ້ືອແທແ້ ມູ່ນການເສມີ ຂະຫຍາຍສົງຄາມພິເສດທີ່ ຈັກກະພັດອາເມລິກາເຄີຍໃຊ້ຢູ່ລາວໝາຍຄວາມວູ່າ ຈັກກະພັດອາເມລິກາ ໄດ້ເພຶ້ີມທະວີທຸກປັດໃຈຂອງສົງຄາມຢູ່າງ ກະໂດດຂນ້ັຶ ເມອ່ືີ ທຽບກັບໄລຍະກູອ່ ນ. ຕາຕະລາງ: ສະແດງການເພ້ີຶມທະວີສງົ ຄາມຂອງຈກັ ກະພດັ ອາເມລິກາ ການຊູວ່ ຍເຫືອຼ ລະບົບທເີ່ ປກິ ກໍາລັງພເິ ສດ ທະຫານຫນຸູ່ ການຖິ້ມຶ ລະ ເບີດ ປີ ຄິດເປັນລ້ານ ສາ (ຄົນ) (ຄົນ) (ຄົນ) ຖ້ຽວ ໂດລາ ລໍາ/ມືຶ້ 1968 - 69 90,4 5.000 17.000 60.000 200 1971 - 72 400 12.000 30.000 70.000 300 ໃນການເພ່ີມທະວີສົງຄາມຄຶັ້ງນຶີ້ ອາເມລິກາໄດ້ໃຊ້ເຄອ່ືີ ງບິນຍດຸ ທະສາດ (B 52 ເຊ່ິີງເປນັ ຍົນຍຸດທະສາດທນັ ສະໄໝທີ່ ສຸດໃນໄລຍະນ້ຶັນ) ຖຶິ້ມລະເບີດລ້າງຜານເຂດປົດປູ່ອຍຂອງແນວລາວຮັກ ຊາດ, ພ້ອມກັນນັຶ້ນອາເມລິກາຍັງໃຊ້ຍົນ ຫວູ່ານຢາຜິດເຄມີລົງໃສູ່ເຮືອນຊານບ້ານຊູ່ອງ ໄຮູ່ນາຕາ ກ້າຂອງປະຊາຊົນໃນເຂດປົດປູ່ອຍ ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນເກີດ ພະຍາດຫຼາຍຊະນິດ, ຊັບສິບ ແລະ ຊີ ວິດຖືກສູນຫາຍຢູ່າງໜັກໜູ່ວງ. ບັນດາພຶດຕິກໍາທ່ີກູ່າວມາຂ້າງເທິງນັ້ຶນ ລ້ວນ ແຕູ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນ ການນໍາໃຊ້ຫຼັກການ \"ກໍາລັງແຮງຂອງຈັກກະພັດອາເມລິກາ\". ໃນຫຼັກການໃນການ\" ແບູ່ງປັນ ຄວາມ ຮບັ ຜດິ ຊອບ\" ນ້ຶັນອາເມລິກາໄດເ້ ອົາ \"ຄົນລາວຂາ້ ຄົນລາວ\" ໝາຍເຖິງການນາໍ ເອາົ ກໍາລັງທະຫານ ຫຸນູ່ ວຽງຈັນ ປະຈັນບານກັບຝູ່າຍກໍາລັງຮັກຊາດລາວ ແລະ ເພີ່ມທະວີກໍາລັງພິເສດວາງປາວ ເຊິີ່ງ ເປັນກໍາລັງໜຶີ່ງທີ່ຂຶ້ນກັບ ອາເມລິກາໂດຍກົງ. ພ້ອມກັນນັຶ້ນຈັກກະພັດອາເມລິກາຍັງໄດ້ນໍາໃຊ້ກອງ ທະຫານຂອງກຸູ່ມຊີອາໂຕ (ທະຫານໄທ, ຫູຸ່ນໄຊງູ່ອນ...) ເຂ້ຶົາຮູ່ວມສະໝາມຮົບທີ່ສໍາຄັນຢູ່ລາວ ສູ່ວນຫັຼກການ \"ກຽມພ້ອມເຈລະຈາ\" ນິກສັນກ່ໍໄດ້ໃຫ້ພວກ ລູກມືດາໍ ເນນີ ການເຈລະຈາກບັ ຝາູ່ ຍ ແນວລາວຮກັ ຊາດຕງ້ຶັ ຫຼາຍຄ້ງັຶ ຈດຸ ປະສງົ ເພ່ີອື ໂຍະຍານສະພາບການຕູ່າງຫາກ ແຕູ່ ບໍ່ແມູ່ນຈຸດປະ ສົງ ເພືີ່ອແກ້ໄຂສະພາບການຂອງລາວໂດຍສັນຕິວິທີ. ດ້ານໜຶ່ີງກໍ່ເພ່ີືອຫຼອກລວງປະຊາຊົນລາວກໍ ຄື ປະຊາຊົນຜູ້ຮັກຫອມສັນຕິພາບໂລກ, ໃຫ້ຮັບຮູ້ວູ່າອາເມລິກາກໍ່ນັບຖືຄວາມເປັນເອກະລາດຂອງລາວ ແລະ ຢາກໃຫ້ ປະເທດລາວມີສັນຕິພາບຢູ່າງແທ້ຈິງ. ສະນຶັ້ນ, ການເຈລະຈາທີ່ພວກເຂົາດໍາ ເນີນໄປນັຶ້ນ ແມູ່ນການເຈລະຈາໃນທູ່າ 83

ແຂງ ອັນໃດມີຜົນໃຫ້ແກູ່ພວກເຂົາຈີຶ່ງຕົກລົງເຂຶ້ົາຮູ່ວມ ແຕູ່ກົງກັນຂ້າມຖ້າຫາກບໍ່ມີຜົນໃຫ້ແກູ່ ອາເມລິກາແລ້ວ ພວກເຂົາກໍຫາວທິ ີຂດັ ຂວາງ ແລະ ກາ້ ວໄປ ເຖິງການລົບລ້າງ. ເວ້ົຶາລວມແລ້ວ ຫຼັກຕໍາລາຍຸດທະສາດຂອງທິດສະດີ ນິກສັນນັ້ຶນ ໄດ້ເອົາມານໍາໃຊ້ \"ສົງຄາມ ພິເສດເພີ່ມ ທະວີ\" ຢູ່ລາວຢູ່າງຄູ່ອງແຄ້ວກັບສະພາບຄວາມເປັນຈິງຂອງລາວ ແລະ ການນໍາໃຊ້ຫຼັກຕໍາລາດັົ່ງກູ່າວ ເປັນການທົດ ສອບທິດສະດນີ ິກສັນກູ່ຽວກບັ ອິນດຈູ ນີ ແລະ ປາຊຟີ ກິ . ຂ. ການຕ່ໍສຂູ້ ອງປະຊາຊນົ ລາວຕ້ານ \" ສົງຄາມພິເສດເພ່ມີ ທະວີ \". ເພ່ອີື ເປັນການເປີດສາກໃຫ້ແກູ່ການນໍາໃຊ້ \"ກໍາລັງແຮງ\" ບຸກໂຈມຕີເຂດປົດປູ່ອຍຕາມທິດ ສະດີນິກສັນ ມາໃນວັນທີ 30 ມີນາ 1969 ສັດຕູໃຊ້ກໍາລັງເຖິງ 35 ກອງພັນ ໂດຍມີກອງທັບອາກາດ ຊູ່ວຍໜູນເປີດບ້ັຶນຮົບ \"ສາມັກຄີແກ້ແຄ້ນ\" (ບ້ຶັນຮົບ ODN) ບຸກໂຈມຕີເຂຶ້ົາພູແຄ, ຕົວເມືອງ ຊຽງຂວາງ ແຕູ່ກໍ່ຖືກກໍາລັງປະກອບອາວຸດ ປະຕວິ ັດ ແລະ ປະຊາຊນົ ລາວ (ຊຽງຂວາງ) ຕູ່າວໂຈມຕີ ໃຫ້ແຕກສະຫຼາຍໄປໃນເດອື ນ ພຶດສະພາ ຄ.ສ 1969 ພ້ອມ ກັນນຶັ້ນກໍາລັງປະຕິວັດຍັງສຶບຕໍ່ໂຈມຕີ ສັດຕູຢູ່ພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ້ ເຊ່ັົນ: ບຶ້ັນຮົບປົດປູ່ອຍທູ່າແຕງ (ແຂວງເຊ ກອງໃນປັດຈຸບນັ ), ບ້ນຶັ ຮບົ \"ສອນເພດັ \" ... ເພີອ່ື ກອບກ້ເູ ອົາຕນົ ອອກຈາກທາູ່ ປະລາໄຊ ໃນສະໝາມຮບົ ແຫູ່ງອ່ນີື ໆ ໃນວັນທີ 31 ກໍລະກົດ 1969 ຈັກກະພັດ ອາເມລິກາ ໄດ້ໃຊ້ກໍາລັງທາງໜ້າດິນ ແລະ ກໍາລັງ ທາງອາກາດ ເຖງິ 50 ກອງພັນຮວມມທີ ະຫານຫຸູ່ນລາວ, ກໍາລງັ ພິເສດວາງປາວ ແລະ ກອງທະຫານໄທບຸກໂຈມຕີເຂາົຶ້ ທງົ່ ໄຫຫີນ- ຊຽງຂວາງໃສູ່ຊືີ່ວູ່າ: \"ບຶັ້ນຮົບກູ້ກຽດ\" ຮອດເດືອນ ຕຸລາ ຄ.ສ 1969 ພວກເຂົາໄດ້ຍຶດເອົາທີ່ຕ້ຶັງສໍາຄັນຫຼາຍແຫູ່ງໃນ ເຂດຊຽງຂວາງທົ່ງໄຫຫີນ ພ້ອມກນັ ນນ້ັຶ ກໍໄດ້ ກວາດຕ້ອນເອົາປະຊາຊົນ ຈໍານວນຫຼວງຫາຼ ຍໄປຢູ່ເຂດ \"ລຶີ້ໄພ\", \"ບ້ານ ອົບພະຍົບ\"... ໃນເຂດຄວບຄມຸ ຊົ່ວຄາວຂອງຝາູ່ ຍວຽງຈັນໄປຄຽງຄູ່ກັບບັຶ້ນຮົບດົງ່ັ ກູ່າວ ພວກເຂົາໄດເ້ ປດີ ບ້ນັຶ ຮົບອືນີ່ ໆ ອກີ ເຊ່ນົັ : ບ້ນັຶ ຮົບບກຸ ຕີເຂຶົາ້ ຫຼວງພະບາງ, ຫວຼ ງນໍ້າທາ ແລະ ເພີ່ມທະວີໃຊ້ຍນົ ຍງິ ທາໍ ລາຍຕາມເສັຶນ້ ທາງຄົມມະນາຄົມ ຕາູ່ ງໆທີສ່ ໍາຄັນຄື: ທາງເລກທີ 9, ທາງເລກທີ 13 ພາກກາງຂອງລາວ. ຕໍ່ໜ້າການປີນຂ້ຶັນໄດສົງຄາມຂອງຈັກກະພັດ ອາເມລິກາ. ພັກປະຊາຊນົ ໄດ້ອອກຄາໍ ສ່ັົງເປີດບນ້ຶັ ຮົບລະດູ ແລ້ງ ຄ.ສ 1969-1970 ເພ່ອືີ ຕູ່າວໂຈມຕີສດັ ຕໃູ ນທຸກສະ ໝາມຮົບ, ຍາດເອົາໄຊຊະນະມາມືປະຊາຊົນດ້ວຍຄໍາຂັວນທີ່ວູ່າ: \"ທຸກສີິ່ງທຸກຢູ່າງເພ່ີືອແນວໜ້າ\", \"ທຸກສິ່ີງທຸກຢູ່າງ ເພືີ່ອຕີເອົາຊະນະຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລູກມື \". ຮອດວັນທີ 12.12.1969 ກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນຊຽງ ຂວາງ ໄດ້ເປີດບ້ັຶນຮົບຕູ່າວໂຈມຕີສດັ ຕູຢູ່າງແຂງແຮງ ແລະ ຍຶດເອົາທ່ີຕ້ຶັງອັນສໍາຄັນເຊົ່ນັ : ພູຫວດ, ພູສັນ...ເຊ່ີິງພວກ ເຂົາຖືວູ່າເປັນ \"ກໍາແພງເພັດ\" ຂອງຊຽງຂວາງ ການຕໍ່ສູ້ໄດ້ແກູ່ຍາວ 120 ມື້ຶ. ຮອດ ວັນທີ 30.4.1970 ກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນໄດເ້ ປັນເຈ້ຶົາການບຸກໂຈມຕສີ ດັ ຕໃູ ນສະໝາມຮົບ, ສາມາດທັບມ້າງບຶັ້ນເຄື່ອີ ນທັບໃຫຍູ່ ຂອງພວກເຂົາ ໃຫ້ແຕກສະຫຼາຍຢູ່າງສ້ິຶນເຊີງ. ບຶັ້ນຮົບ \"ກູ້ກຽດ\" ກໍ່ສາມາດເປັນບ້ຶັນຮົບ \"ເສຍກຽດ\" ເປັນການປະລາໄຊຄັຶ້ງໃຫຍູ່ໃນ ການທົດສອບຄັ້ຶງທໍາອິດຂອງທິດ ສະດີນິກສັນຢູ່ລາວ. ພາຍຫຼັງການປະລາໄຊຢູ່ສະໝາມຮົບກູ້ກຽດແລ້ວ ຈັກກະພັດ ອາເມລິກາ ແລະ ລູກມື ຍັງໄດ້ຖືກປະລາໄຊໃນບັຶ້ນຮົບອື່ີນໆອີກເຊັົ່ນ: ບັ້ຶນຮົບ \"ທະນົງກຽດ\" , \"ກັນຍາກຽດ\", 84

\"ມັງກອນກຽດ\"... ໃນເດືອນ ມຖິ ຸນາ ຄ.ສ 1970 ກອງທັບລາວໄດ້ຕປີ ົດປູ່ອຍເອາົ ຕວົ ເມອື ງອດັ ຕະປ ແລະ ສາລະວັນ ໄດ້ຢູ່າງສົມບູນເຮັດໃຫ້ຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລູກມືເສຍພຶ້ືນຖານທີ່ສໍາຄັນໃນ ເຂດພູພຽງບໍລິເວນ ແລະ ເຂດ ຊາຍແດນ ລາວຫວຽດນາມ. ຄຽງຄູ່ກັບໄຊຊະນະອັນໃຫຍູ່ຫຼວງຂອງກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນລາວ, ຫວຽດນາມ ແລະ ກໍາ ປູເຈຍ ກໍຍາດ ໄດ້ໄຊຊະນະໄປພ້ອມກັນເຮັດໃຫທ້ ະຫານຫ່ນຸູ ໄຊງູ່ອນ ແລະ ທະຫານຫຸູ່ນໂລນໂນນ ຖືກທັບທອນລງົ . ເພືອ່ີ ປີນບັນໄດ ສງັ ຄາມອີກເທອີື່ ໃໝູ່ ໃນຕຶົນ້ ເດືອນ ກມຸ ພາ ຄ.ສ 1971 ຈັກກະພັດອາເມລກິ າ ໄດເ້ ປດີ ບນຶ້ັ ຮົບທີຍ່ ິີ່ງໃຫຍ່ອູ ກີ ຄງັຶ້ ໜ່ີຶງ ເຊີ່ິງເອີ້ຶນວູ່າບັຶ້ນຮົບ \"ລາມເຊິນ 719\" ໂດຍໃຊ້ ກໍາລັງເຖິງ 45.000 ຄົນ, ລົດຖັງ 600 ຄັນ, ລົດລໍາລຽງ 2000 ຄັນ, ປນໃຫຍູ່ 364 ກະບອກ, ເຮືອ ບິນ B52 100 ລາ, ຍົນສູ້ຮົບ ແລະ ຍົນສອດແນມຕິດອາວຸດ 1.500 ລາ. ບ້ຶັນຮົບນ້ີຶໃຕ້ການຊີ້ຶນໍາຂອງກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດຂອງອາເມລິກາ ໂດຍມອບໃຫ້ ພັນໂທ ຮວງເຊີລານ (ຜູ້ບັນຊາ ການທະຫານໄຊງູ່ອນເຂດ I) ເປັນຜູ້ບັນຊາການເຄີ່ືອນທັບ, ຈຸດປະສົງເປຶົ້າໝາຍໃນການເຄ່ືີອນທັບ ຄຶ້ັງນຶ້ີ ແມູ່ນເພ່ືີອ ຍາດເອົາເຊໂປນຕັດແບູ່ງພາກເໜືອ ແລະ ພາກໃຕ້, ທໍາລາຍເສັ້ຶນທາງລໍາລຽງຂົນສົ່ງທ່ີສໍາຄັນ ໂດຍສະເພາະແມູ່ນ ເສຶ້ັນທາງ ໂຮູ່ຈມິ ິນ ແລະ ປິດລອ້ ມກາໍ ລັງປະຕິວດັ . ເພ່ີອື ເປັນການປະສານສມົ ທົບນ້ນັຶ , ຈັກກະພດັ ອາເມລກິ າໄດສ້ ງັ່ົ ໃຫ້ ທະຫານຫຸູ່ນວຽງຈັນ ພາກ 3 ແລະ ພາກ 4 ສົມ ທົບກັບກອງທະຫານໄທ ແລະ ກໍາລັງພິເສດອີກຫຼາຍກອງພັນເປີດ ບຶ້ນັ ຮົບ ຂ້ຶນ 2 ຈດຸ ຄື : - ເຄີື່ອນທບັ ຈາກເຊໂນ ບຸກຕີຕາມເສຶ້ັນທາງເລກທີ 9 ຫາເມອື ງພນີ - ເຄ່ອີື ນທບັ ຈາກປາກເຊ ບຸກຕີເຂ້ຶົາດງົ ບໍລິເວນ. ນອກຈາກນີ້ຶ ກອງທະຫານຫຸູ່ນພາກໃຕ້ຫວຽດນາມຍັງໄດ້ເປີດບ້ຶັນເຄີື່ອນທັບສົມທົບຈາກເຂດ ໃຕ້ ຫວຽດນາມ ເຂາົ້ຶ ຍດຶ ເອົາພາກຕາເວັນອອກຂອງແຂວງສາລະວນັ ແລະ ອັດຕະປ. ການເຄ່ີືອນທັບຂອງບນັ້ຶ ຮບົ \" ລາມເຊນິ 719 \" ແບູ່ງເປນັ 3 ໄລຍະຄື : ໄລຍະທີ I: ວັນທີ 8/2/1971 ອາເມລິກາ ແລະ ທະຫານຫຸູ່ນໄຊງູ່ອນ ໄດ້ເຄ່ືີອນທັບຈາກ ເເຕແຊງ (ແຕແຊງຕັງຟູດິນຫວຽດນາມ ຫູ່າງຈາກຊາຍແດນລາວ 25 Km. ການເຄ່ືີອນທັບຈາກແຕ ແຊງປະກອບມີທະຫານ ຫູຸ່ນໄຊງູອ່ ນ 17.000 ຄົນ ຮວມເປນັ 25.000 ຄົນ, ລດົ ຖງັ 40 ຄນັ ) ເຂົ້ຶາລາວເພືອີ່ ຍຶດເອົາເຊໂປນ ໂດຍແບງູ່ ອອກ ເປນັ 3 ປີກ ຄ:ື - ປີກທີ1 ຕີເຂຶ້ົາທາງທິດໃຕ້ຂອງສາຍທາງເລກ 9 ເຂ້ຶົາສົມທົບກັບທະຫານຫູຸ່ນວຽງຈັນທ່ີມາ ຈາກສະຫວັນ ນະເຂດ ເຊິີ່ງຕັຶງ້ ທູ່າຢູ່ເມືອງນອງ. - ປກີ ທີ 2 ບກຸ ຕາມສາຍທາງເລກ 9 ເຊ່ງີິ ຂ້າມກ່ິວີ ລາວບາວຍຶດເອົາບາ້ ນດງົ ແລະ ສືບ ຕໍ່ຍດຶ ເອົາເຊໂປນ. - ປີກທີ 3 ບຸກເຂ້ຶົາທາງພາກເໜືອຂອງສາຍທາງເລກ 9 ແລ້ວພົບກັນທີເ່ ຊໂປນ. 85

ແຕູ່ວູ່າການເຄື່ີອນ ທັບຂອງພວກເຂົາໄດ້ຖືກກໍາລັງປະຕິວັດຕ້ານຄືນຢູ່າງແຂງແຮງ ເຮັດໃຫ້ ທະຫານໂດດ ຈ້ອງ ແລະ ກາໍ ລງັ ພິເສດ 4 ກອງພນັ ຖືກດບັ ສູນ. ເຮືອບິນທຸກຊະນດິ 80 ກວູ່ າລາ ຖກື ຍິງຕກົ , ລົດຫຸ້ມເກາະ 50 ຄັນ ຖືກທໍາລາຍຢຫູ່ ້ວຍ. ທັງໝດົ ນຶ້ນັ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຮູບແຖວການ ເຄອ່ືີ ນທັບຂອງອາເມລິກາ ແລະ ທະຫານຫຸູ່ນໄຊງູ່ອນ ຖືກ ປູ່ຽນແປງ ແລະ ຕົກຢູ່ໃນທູ່າປ້ອງກັນຕວົ , ຮອດວັນທີ 12/2 ກາລັງເຄື່ີອນ ທັບຂອງພວກເຂົາກໍຖກື ຢຸດຈ້ງຶັ ທງັ 3 ປີກ ຄື: ປີກທີ 1 ທາງໃຕ້ກໍ ຢຸດຈຶ້ັງຢູ່ໂກບົກ, ປີກທີ 2 ກໍຖືກປິດລ້ອມຢູ່ບ້ານດົງ ແລະ ປີກທີ 3 ທາງເໜືອກໍຢຸດຢູ່ຫ້ວຍ ກາກິ. ໂດຍປະສານສົມທົບກັບກໍາລັງປະຕິວັດລາວຢູ່ ຫວຽດນາມ ກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນຫວຽດນາມກໍ ໄດ້ເປີດ ບນັ້ຶ ຮບົ ຕຕີ ດັ ຫຼັງສັດຕຢູ ູ່ທາງປກີ ເໜືອ, ທາໍ ລາຍເສັ້ຶນທາງ, ສາງພະລາທິການເຮດັ ໃຫ້ການ ລາໍ ລຽງຂົນສົ່ງຂອງສັດຕູພົບ ກບັ ຄວາມຫຍຸ້ງຍາກ, ສູວ່ ນທາງຝາູ່ ຍລາວກໍາລັງປະຕວິ ັດກໍສະກັດກັຶ້ນ ລດັ ຕທີ ະຫານຫນຸູ່ ວຽງຈັນຢ່ເູ ມືອງພະລານ. ໄລຍະທີ II: ເລີ່ມແຕູ່ວັນທີ 12.2-20.3.1971 ເພ່ືີອກອບກູ້ເອົາສະຖາສະການທ່ີພວມ ຕົກຢູ່ໃນທູ່າດັບ ສູນອາເມລິກາ ແລະ ພວກຫູຸ່ນໄຊງູ່ອນໄດ້ສົ່ງທະຫານເຮືອສູ້ຮົບໜ້າດິນຈາກກໍາປູ ເຈຍເຂ້ົຶາລາວໂດຍໃຊ້ແບບ \"ກົບ ເຕ້ຶັນ\" ຕາມຈຸດຍຸດທະສາດຕູ່າງໆທາງທິດໃຕ້ຂອງສາຍທາງເລກ 9 ເພ່ີືອມູຸ່ງໜ້າເຂົ້ຶາເມືອງເຊໂປນ ແຕູ່ວູ່າຍຸດທະວິທີ ໃນການເຄີອື່ ນທັບຄງຶ້ັ ນ້ກີຶ ໍຖືກທັບມ້າງ ແລະ ປະລາ ໄຊລງົ ອກີ . ໄລຍະທີ III: ເລ່ີມແຕວູ່ ັນທີ 20.3-23.3.1971 ແມູ່ນໄລຍະທ່ີສດັ ຕຖູ ືກປດິ ລ້ອມ ແລະ ດັບສູນຢບູ່ ້ານດົງ ແລະ ບໍລເິ ວນຫວ້ ຍກາກິ ຕະຫຼອດ 3 ມຶື້ ທະຫານອາເມລິກາຕກົ ຢູ່ໃນທ່າູ ຈນົ ຕາ ແຈເສຶ້ນັ ທາງອາກາດກຄໍ ືເສ້ັນຶ ທາງໜ້າ ດິນ ກລໍ ວ້ ນແຕູ່ຖືກຕດັ ຂາດ ໂດຍສະເພາະຢູ່ບ້ານດົງກໍາລງັ ປະຕວິ ັດ ໄດດ້ ບັ ສນູ ກອງພນັ ນ້ອຍໂດດຈ້ອງ, ກອງພັນນ້ອຍ ຫຸ້ມເກາະທີ 1 ແລະ ກອງປນໃຫຍູ່ 4 ກອງພັນ ແລະ ຍຶດລົດຫຸ້ມເກາະ, ລົດຖັງ 200 ຄັນ, ປນໃຫຍູ່ 76 ກະບອກ, ຍງິ ຍນົ ຕົກ ແລະ ຖືກຍງິ ສາໍ ຫລດຸ 80 ລໍາ. ມາຮອດວັນທີ 23.3.1971 ກອງບັນຊາການກອງທັບປດົ ປ່ອູ ຍປະຊາຊົນລາວປະຈໍາພາກ ໃຕ້ໄດ້ອອກແຈ້ງ ການກູ່ຽວກັບການປະລາໄຊຢູ່າງສ້ຶິນເຊີງຂອງຈັກກະພັດ ອາເມລິກາ ແລະ ພວກ ຫຸູ່ນໄຊງູ່ອນ ໃນບຶັນ້ ຮບົ \"ລາມເຊິນ 719\". ຜູ່ານການສູ້ 43 ວນັ ໃນວບຶ້ນັ ຮບົ \"ລາມເຊິນ 719\" ກາໍ ລັງຝາູ່ ຍປະຕິວັດສາມາດທັບມາ້ ງການເຄ່ີືອນທັບຍຸດ ທະສາດ \"ລາມເຊິນ 719\" ຂອງຈກັ ກະພັດອາ ເມລກິ າລົງຢູ່າງສິນ້ຶ ເຊີງ ປັດເຂຍູ່ ສດັ ຕູອອກຈາກວງົ ສຮູ້ ົບ16.400 ຄົນ ໃນນ້ັຶນມີທະຫານອາເມລິກາ 200 ຄົນ, ຈັບເປັນສະເລີຍ 1000 ຄົນ, ທໍາລາຍ ແລະ ເຮືອບິນທຸກຊະນິດ 496 ລາ, ຍຶດ ແລະ ທໍາ ລາຍລົດທຸກຊະນິດ586 ຄັນ, ໃນ ນຶັ້ນມີລົດຫຸ້ມເກາະ ແລະ ລົດຖັງ 318 ຄັນ, ຍຶດ ແລະ ທໍາລາຍປນ 5.000 ກູ່ວາກະບອກ ໃນນັຶ້ນມີປນໃຫຍູ່ 144 ກະບອກ. ເພີື່ອປະສານສົມທົບບັຶ້ນຮົບລາມເຊິນ ກາລັງປະຕິວັດໄດ້ ເປີດບ້ັຶນບຸກໂຈມຕີສັດຕູຢູ່າງແຂງແຮງ ແຕູ່ເໜືອເຖິງໃຕ້ ໃນວັນທີ 14/5/1971 ກອງ ທັບ ແລະ ປະຊາຊົນລາວໄດ້ ປົດປູ່ອຍປາກຊູ່ອງ, ຫ້ວຍກອງ, ຫ້ວຍຊາຍ, ດົງເຫັນ (ສະຫວັນນະ ເຂດ). ປິດລ້ອມສັດຕູຢູ່ຊໍາທອງລ້ອງແຈ້ງ (ແຂວງຊຽງຂວາງ). ກ້າວເຂົ້ຶາສູ່ລະດູຝົນ ຄ.ສ 1971 ກາ ລັງປະຕິວັດໄດ້ສືບຕໍ່ເປັນເຈຶົ້າການບຸກໂຈມຕີສັດຕູຢູ່ຫຼາຍ 86

ແຫູ່ງເຊົ່ັນ: ບາ້ ນບານ, ເມືອງສຸຍ (ຊຽງຂວາງ), ປາກອູ, ນາໍ້ ເຊີ່ອື ງ (ຫວຼ ງພະບາງ), ນ້ໍາທາ, ອດຸ ົມໄຊ...ຕໍ່ໜ້າການປະ ລາໄຊລຽນຕິດໃນທຸກສະໝາມຮົບ, ຈັກກະພັດອາເມລິກາ ແລະ ລູກມື ໄດ້ໃຊ້ທຸກຄວາມພະຍາຍາມ ເພື່ີອຍາດແຍູ່ງ ເອົາ ບັນດາຍຸດທະສາດທີ່ສໍາຄັນເຊ່ັົນ: ທົ່ງໄຫຫີນ, ເມືອງສຸຍ, ປາກຊູ່ອງ...ກ້າວເຂົຶ້າສູ່ລະດູແລ້ງ ຄ.ສ 1971 ກາລັງ ປະຕິວັດໄດ້ເປີດການບຸກໂຈມຕີສັດຕູຂະໜາດໃຫຍູ່ຢູ່ທົ່ງໄຫຫີນ, ເມືອງສຸຍອີກ ເພີື່ອ ດັບສູນກໍາລັງທີ່ສໍາຄັນຂອງ ສັດຕູໂດຍສະເພາະແມູ່ນທະຫານໄທ, ກໍາລັງພິເສດວາງປາວ, ຍຶດເອົາ ທົ່ງໄຫຫີນ-ຊຽງຂວາງ, ເມືອງສຸຍຄືນ ແລະ ສບື ຕ່ໍປົດປ່ອູ ຍຊໍາທອງ ລູ່ອງແຈ້ງ ແລະ ສາລາພູຄນູ . ເຖິງວູາ່ ພວກເຂົາຈະຖືກປະລາໄຊໃນທຸກສະໝາມຮບົ ກໍ່ຕາມ ແຕູ່ ພວກເຂົາກບໍ ປ່ໍ ະລະຄວາມພະຍາຍາມກ້ເູ ອົາອອກຈາກທູ່າປະລາໄຊ. ຈັກກະພັດອາເມລກິ າໄດໃ້ ຊ້ກາໍ ລັງທະຫານຫຸນູ່ ໄຊ ງອູ່ ນ, ທະຫານຮບັ ຈາ້ ງຂອງໄທ ເພີອ່ື ສມົ ທົບກັບທະຫານຫູນຸ່ ລາວ ແລະ ກໍາລັງພິເສດວາງປາວເປດີ ບັຶນ້ ຮົບ ບຸກໂຈມຕີ ເຂົ້ຶາ ເຂດປົດປູ່ອຍຂອງລາວອີກ ຄື: ບັຶ້ນຮົບ \"ສິນໄຊ\" , \" ຟ້າງ \" ໃນເດືອນ ມີນາ / 1972 ບຸກຕີເຂ້ົຶາພາກໃຕ້ລາວ, ບ້ນຶັ ຮົບ \"ຕຸລາ\" ໃນເດືອນ ສິງຫາ, ເດອື ນ ຕຸລາ ຄ.ສ 1972 ບຸກຕີເຂົຶ້າ ຊຽງຂວາງ... ແຕູ່ທຸກໆບ້ັຶນຮົບທີ່ພວກເຂົາກໍ່ ຂນຶ້ ລ້ວນແຕູ່ຖກື ກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊນົ ລາວຕີໃຫ້ປະລາໄຊໄປຕາມໆກັນ. 5. ໄຊຊະນະທາງດ້ານການເມອື ງ ແລະ ສັນຍາວຽງຈັນ 1973 ໄປຄຽງຄູ່ກັບໄຊຊະນະທາງດາ້ ນການທະຫານໃນຊຸມປຜີ ູ່ານມານ້ນຶັ ມາຮອດັວນທີ 3.2.1972 ກອງປະຊຸມໃຫຍູ່ ຄຶ້ັງທີ II ຂອງພັກໄດ້ໄຂຂ້ຶນທ່ີຊໍາເໜືອ ໂດຍມີຜູ້ແທນເຂົຶ້າຮູ່ວມ 125 ຄົນ ເຊິີ່ງຕາງ ໜ້າໃນສະມາຊິກ 2 ໝື່ີນກວູ່າ ຄົນທົ່ວປະເທດ ກອງປະຊຸມໄດ້ສົັ່ງເກດຕີລາຄາສະພາບການຂອງໂລກ, ຈຸດພິເສດພື້ຶນຖານ ແລະ ລັກສະນະສັງຄົມ ລາວ ແລະ ໄດ້ວາງແນວທາງໜ້າທ່ີຂອງການປະ ຕິວັດລາວໃນໄລຍະໃໝູ່ຄື: \"ສາມັກຄີປວງຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ ໂຄູ່ນ ລ້ົຶມຈັກກະພັດອາເມລິກາຜູ້ຮຸກຮານ. ກຸູ່ມນາຍທຶນຈໍາໜູ່າຍ, ອາດຍາສິດຂຸນເສິກ ແລະ ຊົນຊັ້ຶນສັກດີນາສໍາເລັດການ ປະຕິວັດຊາດ ປະຊາທິປະໄຕ ໃນທ່ົວປະເທດກຽມ ພ້ອມທຸກເງືີ່ອນໄຂ ເພືີ່ອກ້າວຂ້ຶນສູ່ສັງຄົມນິຍົມໂດຍກົງ ໂດຍບ່ໍ ຜູ່ານການຂະຫຍາຍຕົວແບບທຶນນິຍົມ.(ສະຖາບັນຄົ້ຶນຄວ້າວິທະຍາສາດສັງຄົມແຫູ່ງຊາດ;1989: 113) ແລະ ໄດ້ ວາງຈຸດໝາຍການເມືອງສະເພາະໜ້າຂອງການປະຕິວັດ ແມູ່ນທັບມ້າງທຸກກົນອຸ ບາຍເລູ່ລູ່ຽມຂອງຈັກກະພັດ ອາເມລິກາ ແລະ ລູກມືຜູ້ຂາຍຊາດ ເພ່ືີອເຮັດໃຫ້ປະເທດລາວມີສັນຕິພາບ ເອກະລາດ ປະຊາທິປະໄຕ ເປັນກາງ ແລະ ວັດທະນາຖາວອນ, ສໍາຫັຼບການປະຕິວັດຊາດ ປະຊາທິປະໄຕປະຊາຊົນທົ່ວປະເທດ \"ກອງປະຊຸມໄດ້ກໍານົດເອົາໝ້າທີ່ ສະເພາະໜ້າຂອງສອງເຂດ (ເຂດປົດປອູ່ ຍ ແລະ ເຂດສັດຕູຍຶດຄອງຊົ່ວຄາວ). ກູ່ຽວກບັ ນະໂຍບາຍໃໝູ່ຂອງພກັ , ຍົກ ບັນ ຫາກໍ່ສ້າງພັກ, ຜູ່ານກົດລະບຽບດັດແປງຂອງພັກ... ພ້ອມກັນນັ້ຶນໄດ້ເລືອກຕ້ັຶງເອົາ ທູ່ານ ໄກສອນ ພົມວິຫານ ເປນັ ເລຂາທກິ ານໃຫຍຂູ່ ອງພັກ, ເລອື ກຕັຶ້ງກົມການເມືອງສູນກາງພກັ ແລະ ໄດ້ປູຽ່ ນຊື່ີ ພກັ ຈາກ \"ພກັ ປະຊາຊົນລາວ\" ມາເປັນ \"ພັກປະຊາຊົນປະຕວິ ັດລາວ\" 87

ປະຕິບັດຕາມມະຕກິ ອງປະຊຸມໃຫຍູ່ຄຶງ້ັ ທີ II ຂອງພັກ, ກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນລາວໄດ້ສືບຕ່ໍບຸກຕາູ່ ວໂຈມ ຕີສັດຕູຍູ່ຕາມສະໝາມຮົບແຕູ່ເໜືອເຖິງໃຕ້. ຜູ່ານການສູ້ຮົບເປັນເວລາ 100 ກູ່ວາ ມຶື້ກອງທັບເຮົາໄດ້ເປັນເຈ້ຶົາການ ບຸກໂຈມຕີສັດຕູ ເຮັດໃຫ້ພວກເຂົາຖືກເສຍຫາຍຢູ່າງໜັກໜູ່ວງທັງ ກໍາລັງພົນ ແລະ ພາຫານະສົງຄາມ. ທ່ົວປະເທດ ໄດເ້ ປດີ ກວາ້ ງການໂຈມຕສີ ັດຕູຢໃູ່ ນເຂດທີ່ໜນ້ັຶ ກໍາລັງພເິ ສດວາງປາວຢູ່ພູກູຸມ່ . ຊໍາເໜອື , ຊາໍ ທອງ, ລອງແຈ້ງ, ບວມ ຫຼົງ...ເຮດັ ໃຫ້ສັດຕູຢູ່ໃນທາູ່ ປອ້ ງກັນຕວົ . ໃນວັນທີ 2 ສິງຫາ-15 ພະຈິກ 1972 ສູນກາງໄດ້ເປີດບັ້ຶນຮົບຕັ້ຶງແຕູ່ທົ່ງໄຫຫີນ ຊຽງຂວາງ, ເມືອງສຸຍ. ເພ່ືີອຕ້ານກັບກົນອຸບາຍຂອງສັດຕູ, ສ້າງທູ່າແຂງຮອບດ້ານຍາວນານ ແລະ ສ້າງຖານທີ່ ໜັຶ້ນທ່ີສໍາຄັນຂອງການ ປະຕິວັດ ແລະ ບຸກໂຈມຕີສັດຕູໃນທົ່ວປະເທດ. ຜູ່ານການສູ້ຮົບກັນເປັນເວ ລາຫຼາຍເດືອນກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊົນ ລາວໄດ້ເຮັດໃຫ້ສັດຕູເສຍຫາຍຢູ່າງໜັກໜູ່ວງ, ໄຊຊະນະ ທົ່ງໄຫຫີນ ແລະ ເມືອງສຸຍຄັ້ຶງນຶີ້ມີຄວາມໝາຍສໍາຄັນທາງ ດາ້ ນຍຸດທະສາດເປັນການໂມງູ່ ບາດ ຄ້ອນໃສູ່ \"ຍຸດທະສາດໃໝູ່\" ຂອງອາ ເມລິກາ, ເຊິີ່ງເອົາທະຫານໄທ ແລະ ກາໍ ລັງ ພິເສດວາງປາວ ເປັນຫຼັກແຫ່ຼູງ ໂດຍມີຈັກກະພັດອາເມລິກາຊູ່ວຍເຫືຼອທາງພາລະທິການບວກກັບກອງກາໍ ລັງໄຟ ທາງ ອາກາດຂອງອາເມລິກາ ບຽດຍຶດເອົາເຂດປົດປູ່ອຍຂອງລາວ, ແຕູ່ກໍບໍ່ສາມາດກູ້ເອົາທະຫານ ຫຸູ່ນລາວ ແລະ ຍຸດທະ ສາດຮຸກຮານຂອງເຂົາໄວ້ໄດ້ໃນທີ່ສຸດ ພວກເຂົາກໍຖືກວິກິດການລົງຢູ່າງສິຶ້ນ ເຊີງ. ພ້ອມດຽວກັນນັ້ຶນກອງທັບ ແລະ ປະຊາຊນົ ຫວຽດນາມກສໍ າມາດທບັ ມາ້ ງຍດຸ ທະສາດຂອງ ອາເມລິກາ ຢູ່ພາກເໜືອຫວຽດນາມໃຫ້ພັງທະລາຍລງົ ແລະ ບັງຄັບໃຫ້ອາເມລິກາຍອມເຈລະ ຈາຍຸດຕິສົງຄາມຢູ່ປາຣີ. ພ້ອມກັນນຶັ້ນປະຊາຊົນອາເມລິກາ ແລະ ປະຊາຊົນຜູ້ ຮັກຫອມສັນຕິພາບ ໃນໂລກກໍ່ລຸກຂ້ຶນຕໍ່ສູ້ປະທ້ວງໃຫ້ອໍານາດການປົກຄອງ ວໍ ຊິງຕັນ ຢຸດຕິສົງຄາມຮຸກຮານ ອິນດູຈີນ ເຊົ່ັນ: ຢູ່ປາຣີ, ວຊໍ ງິ ຕັນ, ລອນດອນ, ຊີກາໂກ, ໂຕກຽວ... ສະນັຶ້ນ, ມາຮອດວັນທີ 27/1/1973 ອາ ເມລິ ກາໄດ້ຍອມເຂ້າົຶ ຮູ່ວມກອງປະຊຸມສາມັນກູ່ຽວກັບຫວຽດນາມຢູປ່ າຣີ ແລະ ໄດ້ມີການລງົ ນາມ ກັນໃນສັນຍາວູ່າດ້ວຍ ການຢດຸ ຕສິ ົງຄາມສັນຕພິ າບຢຫູ່ ວຽດນາມ. ຕ່ໍໜ້າການປະລາໄຊ ທ່ີນັບມືຶ້ນັບໜັກໜູ່ວງລົງຢູ່ອິນດູຈີນນຶັ້ນ, ສະປີໂຣແອັກນິວຮອງປະທານນາທິບໍດີ ອາເມລກິ າ ໄດເ້ ດນີ ທາງມາວຽງຈັນ ແລະ ຍອມຕົກລົງເຊນັ ສັນຍາກບັ ຝາູ່ ຍແນວລາວຮກັ ຊາດ. ສະນນັຶ້ , ມາຮອດເວລາ 11 ໂມງ ຂອງວັນທີ 21 ກຸມພາ 1973 ພິທີສັນຍາວູ່າດ້ວຍການຢຸດຕິສົງຄາມ ແລະ ສ້າງສັນຕິພາບຢູ່ລາວໄດ້ລົງ ນາມກັນຢູ່າງເປັນທາງການ, ທູ່ານພູມີ ວົງວິຈິດ ຜູ້ຕາງໜ້າພິເສດທີ່ມີອໍານາດເຕັມຂອງຝູ່າຍລັດຖະບານວຽງຈັນ ໄດ້ ເຂົຶ້າຮູ່ວມເຊັນສັນຍາສະບັບດັງົ່ ກ່າູ ວ. 5.1 ສັນຍາວຽງຈັນ 21.ກມຸ ພາ ຄສ 1973 ຕ່ໍໜ້າການປະລາໄຊທີ່ນັບມື້ຶນັບໜັກໜູ່ວງຢູ່ອິນດູຈີນນຶ້ັນ. ສະເປີໂລແອກນິວ ຮອງປະທານາ ທິບໍດີ ອາເມລິກາ ໄດເ້ ດີນທາງມາວຽງຈັນ ແລະ ຍອມຕົກລົງສັນຍາກບັ ຝ່າູ ຍແນວລາວຮັກຊາດ. ສະນຶ້ນັ , ມາຮອດເວລາ 11 ໂມງຂອງວັນທີ 21.2.1973 ພິທີສັນຍາວູ່າດ້ວຍການຢຸດຕິສົງຄາມ ແລະ ສັນຕິພາບຢູ່ໃນລາວໄດ້ລົງນາມກັນຢູ່າງ ເປນັ ທາງການ. ທູ່ານ ພມູ ີ ວງົ ວຈິ ິດ ຜຕູ້ ູ່າງໜ້າພເິ ສດ ມອີ າໍ ນາດເຕັມຝູາ່ ຍກາໍ ລງັ ຮັກຊາດ ແລະ ທາູ່ ນ ເພັງ ພົງສະຫວັນ ຜຕູ້ າງໜ້າພິເສດມີອາໍ ນາດ ເຕັມຂອງຝາູ່ ຍລັດຖະບານວຽງຈັນໄດ້ຮູ່ວມສັນຍາສະບບັ ດງັ່ົ ກູ່າວ. 88

ສນັ ຍາວຽງຈັນຄຶ້ັງວັນທີ 21/2 ນ້ຶັນໄດ້ມີຄວາມໝາຍສໍາຄັນອັນໃຫຍູ່ຫຼວງທາງດາ້ ນປະຫວັດສາດ ແລະ ຍຸດ ທະສາດ ໄດເ້ ຮັດໃຫ້ລດັ ທລິ າູ່ ເມອື ງແບບໃໝຂູ່ ອງຈັກກະພັດອາເມລິກາຢູ່ລາວທ່ີ ແກ່ຍູ າວເກືອບ 20 ປນີ ້ນຶັ ໄດ້ຖືກພັງ ທະລາຍລົງຢູ່າງສິຶ້ນເຊີງ, ພ້ອມນັຶ້ນສັນຍາວຽງຈັນຍັງແມູ່ນໄຊ ຊະນະອັນໃຫຍູ່ຫຼວງຂອງການປະຕິວັດລາວ ໄດ້ສ້າງ ບາດລ້ຽວປະຫວັດສາດໃຫ້ແກູ່ການປະຕິວັດລາວ ນ້ນຶັ ແມູ່ນບາດລ້ຽວແຫູ່ງການກ້າວຂ້ຶນ ຍາດໄດ້ໄຊຊະນະຮອບດ້ານ ໜັກແໜ້ນກວູ່າເກົ່າ ແລະ ສໍາເລັດການປະຕິວັດສາດ ປະຊາທິປະໄຕໃນຂອບເຂດທົ່ວປະເທດ. ສັນຍາວຽງຈັນໄດ້ ຕົກລົງກນັ ຢູ່າງເປັນທາງການແລ້ວ, ເປນັ ອັນວູ່າສັນຕິພາບໄດ້ຮັບການຟຶ້ນຟູຢູ່ປະເທດລາວ ເຊງິ່ີ ເປັນຄວາມມຸ້ງ ມາດ ປາຖະໜາຂອງປະຊາຊົນລາວ ບັນດາເຜ່ົາທີ່ມີຄວາມຄອງຄອຍມາແຕູ່ດົນນານແລ້ວ ແຕູ່ເວລານຶ້ັນພວກຈັກກະພັດ ອາເມລກິ າ ແລະ ລູກມຍື ງັ ບທໍ່ ນັ ປະວາງກົນອຸບາຍຮຸກຮານຂອງພວກເຂາົ ແລະ ຊອກຫາທກຸ ວທິ ທີ ໍາລາຍມ້າງເພສັນຍາ ວຽງຈນັ ເພີື່ອຈະເອົາປະເທດລາວເປນັ ຫວົ ເມືອງຂນ້ຶ ແບບໃໝູ່ຂອງພວກເຂົາ ຄືດັົ່ງພວກເຂົາເຄີຍໄດ້ປະຕິບັດມາກູ່ອນ ນຶ້ີ. ດົ່ັງນຶ້ັນ, ພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວ ຈິ່ີງເດັດດູ່ຽວນໍາພາປະຊາຊົນຕໍ່ສູ້ຢູ່າງທໍລະຫົດອົດທົນ ອີກກ້າວໜ່ຶີງ ໂດຍ ອີງໃສູ່ສະພາບແວດລ້ອມຂອງສາກົນ ແລະ ສະພາບຄວາມເປັນຈິງຂອງປະເທດເຮົາ ໂດຍສະເພາະແມູ່ນເງ່ີືອນ ໄຂທີ່ ສັນຕິພາບໄດ້ຕູ່າວກັບຄືນມາ ພັກໄດ້ວາງແນວທາງຕໍ່ສູ້ອັນຖືກຕ້ອງ, ສອດຄູ່ອງໂດຍເອົາການ ຕໍ່ສູ້ດ້ວຍການເມືອງ ແລະ ຕູ່າງປະເທດເປັນແນວໜ້າ ເພີື່ອບີບບັງຄັບສັດຕູ ແລະ ຍາດເອົາໄຊຊະນະເທ່ີືອລະກ້າວນໍາເອົາການປະຕິວັດກ້າວ ຂຶ້ນສໄູ່ ຊຊະນະອັນຍ່ິີງໃຫຍເູ່ ລກິ ເຊິງ ແລະ ຮອບດາ້ ນ ກວູາ່ ເກາົ່ ສາ້ ງບາດລ້ຽວປະຫວັດສາດອັນສໍາຄັນຂອງຊາດ. ມາຮອດວັນທີ 14.9.1973 ຢູ່ວຽງຈັນໄດ້ມີພິທີເຊັນອານຸສັນຍາວຽງຈັນ ໂດຍແມູ່ນທູ່ານ ພູມີ ວົງວິຈິດ ແລະ ທູ່ານ ພູນ ສີປະເສີດ ຜູ້ມີອໍານາດເຕັມຂອງຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດ ແລະ ທູ່ານ ເພັງ ພົງສະຫວັນ, ທູ່ານ ໂງູ່ນ ຊະນະນິກອນ ຜູ້ມີອໍານາດເຕັມຝູ່າຍລັດຖະບານວຽງຈນັ ໄດ້ລົງນານໃນອານສຸ ັນຍາຊ້ອງໜ້າ ເອກອັກຄະລາຊະທູດໂຊ ວຽດ ແລະ ອງັ ກິດ ໃນນາມຜູ້ຕາງໜ້າຂອງລັດຖະບານ ທັງເປນັ ປະທານຮວູ່ ມຂອງສັນຍາເຊີແນວ ຄສ 1962 ບັນດາ ທູ່ານ ຫົວໜ້າຜູ້ແທນ ອິນເດຍ, ໂປໂລຍ, ການາດາຢູ່ໃນຄະນະກວດກາສາກົນຢູ່ໃລາວ ແລະ ບັນດາແຂກທ່ີ ກູ່ຽວຂ້ອງ. ອານຸສັນຍາ ໄດ້ກໍານົດຫຼາຍບັນຫາທ່ີສໍາຄັນເຊັ່ົນ ກໍານົດການສ້າງລັດຖະບານປະສົມຊົ່ວຄາວແຫູ່ງຊາດ ແລະ ຄະນະມນົ ຕີປະສົມການເມອື ງແຫູ່ງຊາດ, ເຊີິ່ງມີຜູ້ແທນຂອງແຕູ່ລະຝູ່າຍຈໍານວນເທົ່າກັນ ກໍານົດຄວາມປອດໄພ ແລະ ຄວາມສະດວກຂອງຄະນະປະສົມດ່ົັງກູ່າວ ເຮັດໃຫ້ສອງນະຄອນຫຼວງວຽງ ຈັນ ແລະ ຫຼວງພະບາງກາຍເປັນ ນະຄອນເປັນກາງປະຕິບັດການຢຸດຍິງ ແລະ ເປັນຫຼັກໝາຍຊົ່ວຄາວບູ່ອນທ່ີມີການສູ້ຮົບກັນ, ຍາດແຍູ່ງກັນ ແລະ ກໍານດົ ການຖອນທະຫານຕາູ່ ງປະເທດອອກຈາກລາວ. ພາຍຫຼັງອານຸສັນຍາວຽງຈັນ ໄດ້ຮັບການລົງນາມແລ້ວ ຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດໄດ້ຕ້ັຶງໜ້າລະ ດົມທຸກກໍາລັງ ຂອງຕົນປະຕບິ ັດຕາມຂໍກ້ ໍານົດດົ່ັງກາູ່ ວຢູ່າງເຂັ້ຶມງວດ ປະຊາຊນົ ແຂວງຕາູ່ ງໆໃນທົວ່ ປະເທດໄດມ້ ີການຊຸມນມຸ ສະແດງ ຄວາມຊົມເຊີຍຕໍ່ອານຸສັນຍາທັງສອງຝູ່າຍ ເພີື່ອປັບປຸງສັນຕິ ພາບຄວາມຖືກຕ້ອງປອງດອງໃນຊາດລາວຂະບວນ ຊຸມນຸມ ໄດ້ສົ່ງຄໍາສະເໜີໄປຍັງຝູ່າຍວຽງຈັນ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຝູ່າຍລັດຖະບານວຽງຈັນຕ້ອງປະຕິບັດຕາມສັນຍາ ແລະ ອານຸສນັ ຍາຢາູ່ ງເຂມ້ຶັ ງວດ. 89

5.2 ເນືອຶ້ ໃນສນັ ຍາວາູ່ ດ້ວຍຫກັຼ ການທວົ່ ໄປ 1. ເຈດຈໍານົງຂອງປະຊາຊົນລາວແມູ່ນການປົກປັກຮັກສາ ແລະ ປະຕິບັດດ້ານສິດພຶື້ນຖານອັນສັກກະລະ ບຊູ າທີບ່ ່ໍມີຜ້ໃູ ດລູ່ວງລະເມີດໄດ້ຄື ເອກະລາດ, ອະທປິ ະໄຕ, ເອກະພາບ ແລະ ຜນື ແຜູ່ນດນິ ອັນຄົບຖວ້ ນຂອງລາວ. 2. ຖະແຫຼງການວູ່າດ້ວຍຄວາມເປັນກາງຂອງລາວ ແລະ ສັນຍາເຊີແນວປີ ຄ.ສ 1962 ກູ່ຽວກັບລາວເປັນ ພນ້ືຶ ຖານອັນຖືກຕອ້ ງຂອງນະໂຍບາຍການຕາູ່ ງປະເທດຄື ສັນຕພິ າບ, ເອກະລາດເປນັ ກາງຂອງພະລາຊະອານາຈກັ ລາວ, ບັນດາຝູ່າຍທ່ີກູ່ຽວຂ້ອງໃນລາວມີອາເມລິກາ, ໄທ ແລະ ປະເທດອ່ີືນໆ ຕ້ອງເຄົາລົບນັບຖື ແລະ ປະຕິບັດຢູ່າງເຂັຶ້ມ ງວດ. 3. ເພີື່ອຈຸດປະສົງອັນສູງສົງ່ ທີ່ແນູ່ໃສ່ຟູ ຶ້ນຟູສັນຕິພາບ, ປັບປຸງເອກະລາດ, ປະຕິບັດຕາມຄວາມຖືກຕ້ອງປອງ ດອງຊາດ ແລະ ເຮັດໃຫ້ປະເທດຊາດເປນັ ເອກະພາບ. ຈາກສະພາບການຕວົ ຈງິ ຂອງປະເທດລາວທີ່ມີ 2 ເຂດທີ່ຢູ່ພາຍ ໃຕກ້ ານກວດກາຂອງສອງຝູ່າຍ, ບັນຫາໃນລາວຕ້ອງໄດ້ຮບັ ການແກໄ້ ຂຕາມຈດິ ໃຈແຫູ່ງການຖກື ຕ້ອງປອງດອງຊາດ , ບັນຫາການສະເໜພີ າບເຄົາລບົ ນັບຖກື ເຊິ່ງີ ກນັ ແລະ ກັນ, ບໍ່ມຝີ ່າູ ຍໃດບບີ ບງັ ຄບັ ແຕູຢ່ ູ່າງໃດເລຍີ . 4. ປົກປັກຮັກສາຄວາມເປັນເອກະລາດ ແລະ ອະທິປະໄຕແຫູ່ງຊາດ, ປະຕິບັດຄວາມຖືກຕ້ອງປອງດອງຊາດ ເປັນເອກະພາບ, ຕອ້ ງປະຕິບດັ ສິດເສລີພາບປະຊາທປິ ະໄຕ ຂອງປະຊາຊົນອັນປະກອບດວ້ ຍສດິ ເສລີພາບສູ່ວນບຸກຄນົ , ສິດເສລີພາບໃນການເຊື່ີອຖື, ໃນການປາກເວຶ້ົາ, ໃນການຂີດຂຽນ, ໃນການໂຮມຊຸມນຸມ. ໃນການສ້າງຕຶ້ັງພັກຝູ່າຍ ແລະ ອົງການຈັດຕຶັ້ງການເມືອງ, ໃນການອາສາສະໝັກເລືອກຕຶັ້ງ...ຕ້ອງລົບລ້າງທຸກຂ້ໍກໍານົດກົດໝາຍ ແລະ ທຸກອົງ ການຈັດຕັຶ້ງອນັ ຝນຕ່ໍບນັ ດາສດິ ເສລີພາບດ່ົັງກາູ່ ວ. 5.3 ບັນດາມາດຕະການທີກ່ ຽູ່ ວຂ້ອງກບັ ການທະຫານ ເລີຶ້ມແຕູ່ 12 ໂມງ ຂອງວັນທ 22 ກຸມພາ ປີ 1973 ຕາມເວລາຂອງປະເທດລາວ ໃຫ້ສອງຝູ່າຍພ້ອມກັນ ປະຕິບັດການຢຸດຍິງຢູ່ກບັ ທີ່ໃນທວ່ົ ປະເທດນນ້ັຶ ມີດັົງ່ ນ: - ຢຸດຕິການຖ້ຶິມລະເບີດ, ການຮຸກຮານແຊກແຊງ ແລະ ຢຸດຕິການພົວພັນທຸກຢູ່າງທາງດ້ານການທະຫານ ຂອງຕ່າູ ງປະເທດໃນລາວ. - ຢດຸ ຕກິ ານເຄອີ່ື ນໄຫວ ແລະ ພອ້ ມກັນຖອນກາໍ ລັງທະຫານຕາູ່ ງດາ້ ວອອກຈາກລາວ. - ກອງກາໍ ລງັ ປະກອບອາວຸດທຸກຝູາ່ ຍໃນລາວຕອ້ ງຢຸດເຊົາຢາູ່ ງສມົ ບູນໃນການປະທະກັນ. + ຂໍ້ຫ້າມໃນການປະຕບິ ັດມາດຕະການດັົ່ງກູ່າວ - ຫາ້ ມທກຸ ການເຄືີອ່ ນໄຫວບກຸ ໂຈມຕີບຽດຍດຶ , ການນາບຂເູ່ ກາະຜດິ ທາງທະຫານເຊງິ່ີ ກນັ ແລະ ກັນ - ຫ້າມທຸກສງິີ່ ທກຸ ຢູ່າງທີເ່ ປັນການຂເູ່ ຂັນແກ້ແຄ້ນທແີ່ ຕະຕ້ອງເຖິງສິດຜນົ ປະໂຫຍດຂອງປະຊາຊົນ, ທຸກຝ່າູ ຍ ຕ້ອງປະຕິບດັ ຕາມສນັ ຍາຢາູ່ ງເຂມຶັ້ ງວດ - ຫາ້ ມບໍ່ໃຫ້ນໍາເອາົ ກອງທະຫານ ແລະ ອະນຍຸ າດໃຫ້ກອງທະຫານຂອງຕາູ່ ງຊາດເຂ້ົາຶ ມາຕ້ັຶງຖານທັບ ເພືີອ່ ຮບັ ໃຊ້ຍຸດທະສາດຂອງຕູ່າງດ້າວຢູໃ່ ນດນິ ລາວຢາູ່ ງເດັດຂາດ. - ຫາ້ ມນໍາເອົາພາຫະນະສົງຄາມອາວຸດຍດຸ ໂທ ປະກອບຮບັ ໃຊ້ສົງຄາມທຸກຊະນດິ ຂອງຊາດຕູ່າງດ້າວເວັນ້ຶ ເສຍ ແຕູ່ອັນໃດທ່ບີ ົ່ງບອກໄວນ້ ສນັ ຍາສາ້ ງສນັ ຕພິ າບທີ 2 ຝາູ່ ຍຕກົ ລງົ ກັນ. 90

+ ຂ້ໍປະຕວິ ັດ ເວລາ 60 ວັນ - ນບັ ແຕູວ່ ນັ ສາ້ ງຕງັ້ຶ ລດັ ຖະບານປະສົມ ແລະ ຄະນມນົ ຕປີ ະສມົ ການເມອື ງແຫງູ່ ຊາດ, ການຖອນທະຫານ, ພະນັກງານທະຫານຂອງຝູ່າຍຕູ່າງປະເທດອອກຈາກລາວໃຫ້ໝົດ ຕາມວັນກໍານົດຂອງສັນຍາ, ຕ້ອງຍຸບເລີກກອງກໍາ ລັງພິເສດ ແລະ ຖານທັບທງັ ໝດົ ໃນດນິ ແດນລາວ. ທັງສອງຝູ່າຍຕ້ອງມອບສ່ງົ ຜູ້ຄົນທ່ີຖກື ຈັບ ແລະ ກັກຂັງໃນປາງສົງຄາມແກູ່ກັນໃຫ້ສໍາເລັດພາຍໃນ 60 ວັນ. ໃຫ້ຖືເອົາມ້ຶືສ້າງຕຶ້ັງລດຖະບານປະສົມ ແລະ ຄະນະມົນຕີປະສົມການເມືອງແຫູ່ງຊາດເປັນມືຶ້ເລ່ີມຂອງ 2 ຝູ່າຍດ້ວຍ ກນັ . 5.4 ບນັ ດາມາດຕະການທາງດ້ານການເມອື ງ ດໍາເນີິນການເລອື ກຕຶັ້ງແບບທົ່ວໄປ ຕາມຫຼັກເສລີພາບປະຊາທປິ ະໄຕຢູ່າງແທຈ້ ິງ ເພີ່ືອເລອື ກຕງັຶ້ ສະພາຜູ້ແທນ ລາຊະດອນ ແລະ ສ້າງຕັຶງ້ ລັດຖະບານປະສົມແຫງູ່ ຊາດສົມບູນ ຂອງ 2 ຝາູ່ ຍຢູ່າງເປັນເອກະສນັ ກນັ . ລັດຖະບານປະສົມຊ່ົວຄາວແຫູ່ງຊາດຊຸດໃໝູ່ ປະກອບດ້ວຍຜູ້ແທນ 2 ຝູ່າຍເທົ່າກັນ ແລະ ບັນດາຜູ້ຊົງຄຸນ ວຸດທິເຫັນດີເຫັນພ້ອມນໍາສອງຝູ່າຍໄດ້ຕົກລົງກັນ ວູ່າຜູ້ທີ່ຈະເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີຕ້ອງຢູ່ນອກຈໍານວນຂອງ 2 ຝາູ່ ຍ ຄະນະມົນຕີປະສົມການເມືອງແຫູ່ງຊາດປະກອບດ້ວຍບນັ ດາຜູ້ແທນຂອງ 2 ຝ່າູ ຍທີມ່ ີຈໍານວນເທົ່າກັນ ແລະ ປະກອບດວ້ ຍຜູຊ້ ົງຄຸນວຸດທິອກີ ຕາມຄາໍ ເຫນັ ດີຂອງ 2 ຝູ່າຍຮວູ່ ມກນັ ສາ້ ງ ແລະ ປະຕບິ ັດຕາມຄວາມຖືກຕອ້ ງປອງດອງຊາດຄຶງ້ັ ທີ 3 ດ່ງັົ ນ:ີຶ້ - ທັງ 2 ຝູ່າຍໄດ້ໃຫ້ຄໍາເຫັນເຊີ່ິງກັນ ແລະ ກັນແກູ່ລັດຖະບານປະສົມຊົ່ວຄາວແຫູ່ງຊາດກູ່ຽວກັບບັນຫາທ່ີ ພວົ ພນັ ກບັ ແນວທາງພາຍໃນ ແລະ ຕ່າູ ງປະເທດ. - ທັງ 2 ຝູ່າຍໄດ້ໃຫກ້ ານຊກຸ ຍຊູ້ ູວ່ ຍເຫອຼື ເຊິງ່ີ ກນັ ແລະ ກນັ ແກລູ່ ັດຖະບານປະສມົ ຊ່ວົ ຄາວ ແລະ ຄະນະມນົ ຕີ ປະສົມການເມືອງແຫູ່ງຊາດທີ່ທັງ 2 ຝູ່າຍໄດ້ເຫັນດີກັນຕົກລົງເຊັນສັນຍາສ້າງຄວາມປອງດອງຊາດໃຫ້ບັນລຸຜົນສໍາ ເລັດ. - ທັງ 2 ຝູ່າຍພ້ອມກັນປະຕິບັດຕາມຂໍ້ກໍານົດກົດໝາຍກູ່ຽວກັບການເລືອກຕຶ້ັງ, ການຮູ່ວມມືກັນໃນການ ເຂາ້ຶົ ຮວມລາວຕາມສນັ ຍາ. ທັງ 2 ຝູ່າຍຕົກລົງເຮັດໃຫ້ຕົວເມືອງເປັນກາງ (ຫຼວງພະບາງ ແລະ ວຽງຈັນ) ຢູ່າງແທ້ຈິງ ພ້ອມກັນຊອກຫາ ວິທີທາງ ເພ່ີືອສ້າງຄວາມປອດໄພ ໃນການເຄືີ່ອນໄຫວຂອງລັດຖະບານປະສົມ ແລະ ຄະນະມົນຕີປະສົມການເມືອງ ແຫູ່ງຊາດຢາູ່ ງເປັນຜນົ ດ.ີ ໃນເວລາລໍຖ້າການຈັດຕ້ຶັງ, ທັງ 2 ຝູ່າຍຕ້ອງປະຕິບັດໂຄງການ ການເມືອງຂອງລັດຖະບານປະສົມຊົ່ວຄາວ ທທ່ີ ັງ 2 ໄດ້ຕົກລົງເຫັນດກີ ນັ , ທັງ 2 ຝາູ່ ຍຕອ້ ງສາ້ ງເງີອ່ື ນໄຂສະດວກໃຫແ້ ກູ່ການໄປມາຂອງປະຊາຊົນໃນການທໍາມາ ຫາກນິ ... 2 ຝູາ່ ຍໄດຮ້ ບັ ເອົາການທີ່ວູ່າ ອາເມລກິ າ ຈະປະກອບສວູ່ ນເຂ້າົຶ ໃນການຮໍາບາດແຜສົງຄາມໃນລາວ. 91

5.5 ບັນດາມາດຕະການວາູ່ ດ້ວຍຄະນະກາໍ ມະການປະສົມ ແລະ ຄະນະກວດກາສາກົນ ທັງ 2 ຝູ່າຍຕ້ອງຈັດຕຶ້ັງຄະນະກໍາມະການກວດກາປະຕິບັດສັນຍາຂ້ຶນ ໂດຍປະກອບດ້ວຍຜູ້ແທນ ທີ່ມີຈໍາ ນວນແຕູ່ລະຝູ່າຍເທົ່າກັນ, ຄະນະກໍາມະການ ແລະ ຄະນະຄວບຄຸມ ທີ່ໄດ້ຈັດຕ້ຶັງຂຶ້ນຕາມສັນຍາປີ ຄ.ສ 1962 ກູ່ຽວ ກັບລາວປະກອບດ້ວຍ ຜູແ້ ທນ ອນິ ເດຍ, ໂປໂລຍ ແລະ ການາ. 5.6 ບນັ ດາມາດຕະການອນ່ືີ ທກີ່ ຽູ່ ວຂອ້ ງ ທັງ 2 ຝາູ່ ຍ ໄດໃ້ ຫ້ຄາໍ ໝ້ນັຶ ສັນຍາ ແລະ ສບື ຕໍເ່ ຈລະຈາກັບ ເພ່ີືອເຮດັ ໃຫ້ມາດຕາທຕີ່ ກົ ລົງກນັ ນັຶ້ນ ກາຍເປນັ ຈງິ , ແກ້ໄຂບນັ ຫາຕາູ່ ງໆ ດ້ວຍຈິດໃຈອນັ ສະເໜີພາບ, ເຄາົ ລບົ ເຊີິ່ງກັນ ແລະ ກນັ ແນໃູ່ ສຢດຸ ເຊົາສງົ ຄາມ, ແນໃສສູ່ ້າງ ສັນຕພິ າບຢູ່ລາວໃຫ້ໝນ້ຶັ ຄົງ. ຜູ້ຕາງໜ້າພິເສດທີ່ມີອໍານາດອໍານາດເຕັມຂອງຝູ່າຍວຽງຈັນແມູ່ນ ທູ່ານ ເພັງ ພົງສະຫວັນ ແລະ ຜູ້ຕາງໜ້າ ພເິ ສດ ທີມ່ ອີ າໍ ນາດເຕັມຂອງຝູ່າຍແນວລາວຮກັ ຊາດແມູນ່ ທູ່ານ ພູມີ ວງົ ວຈິ ິດ ໄດຮ້ ວູ່ ມລົງນາມໃນສັນຍາ ຫຼັກໜັ້ຶນອັນບໍ່ປູ່ຽນແປງຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜ່ົາ ແມູ່ນເດັດດູ່ຽວປົກປັກຮັກສາ ແລະ ປະຕິ ບັດສິດ ພືຶ້ນຖານແຫ່ງູ ຊາດອັນສັກກະລະບູຊາຂອງຕົນຄື: ເອກະລາດ, ອໍານາດອະທິໄຕ, ເອກະ ພາບ ແລະ ພ້ນຶື ແຜູ່ນດນິ ອນັ ຄບົ ຖ້ວນຂອງລາວ ແລະ ສດິ ແຫ່ງູ ການຕັດສນິ ຊະຕາກາໍ ດ້ວຍຕົນ ເອງຂອງປະຊາຊົນລາວ. ຄໍາຖະແຫຼງການວູ່າດ້ວຍຄວາມເປັນກາງຂອງລາວ ແລະ ສັນຍາເຊີແນວປີ ຄ.ສ 1962 ກູ່ຽວກັບລາວນຶັ້ນ ບັນດາພັກຝູ່າຍຢູ່ລາວ, ອາເມລິກາ, ໄທ ແລະ ປະເທດອືີ່ນໆ ຕ້ອງເຄົາລົບນັບຖື ແລະ ປະຕິບັດຢູ່າງເຂັ້ຶມງວດ. ວຽກ ງານພາຍໃນລາວ ແມູ່ນຄົນລາວເປັນຜູ້ແກ້ໄຂເອົາເອງ. ບໍ່ມີການ ແຊກແຊງຂອງຕູ່າງປະເທດ, ບັນດາບັນຫາທ່ີບໍ່ທັນ ເປັນເອກະພາບກັນຈະຕ້ອງໄດ້ແກ້ໄຂບົນຈິດໃຈປອງດອງຊາດ ແລະ ອີງຕາມຫຼັກການສະເໝີພາບ ເຄົາລົບນັບຖືເຊີິ່ງ ກັນ ແລະ ກນັ ບໍ່ໃຫ້ກອງທະຫານໜບີ ຮັດຝູ່າຍກງົ ກັນຂາ້ ມສນັ ຍາໄດລ້ ະບໄຸ ວ້ອີກວາູ່ : ຕ້ອງປະຕິບັດບນັ ດາສດິ ປະຊາທິ ປະ ໄຕ ຂອງປະຊາຊົນ ດໍາເນີນການເລືອກຕັຶ້ງທ່ົວປະເທດຢູ່າງເສລີ ແລະ ປະຊາທິປະໄຕຂອງປະຊາ ຊົນ , ເລືອກຕ້ຶັງ ສະພາ, ສ້າງຕຶງ້ັ ລັດຖະບານປະສົມ ແຫ່ງູ ຊາດ. ກູ່ຽວກັບການທະຫານສັນຍາວຽງຈັນໄດ້ລະບຸໄວ້ວູ່າ: ນັບແຕູ່ເວລາ 12 ໂມງຂອງວັນທີ 22/2/ 1973 ເປັນຕ້ຶົນໄປທັງສອງຝູາ່ ຍຕ້ອງປະຕບິ ັດສນັ ຍາຢດຸ ຍິງ ພ້ອມກັນໃນທົ່ວປະເທດຫ້າມນາໍ ເອົາ ພະນັກງານ, ທະຫານ ແລະ ຍຸດໂທປະກອນເຂົຶ້າມາລາວເດັດຂາດ, ຖອນກໍາລັງຕູ່າງປະເທດອອກ ຈາກພາຍໃນລາວ 60 ວັນ. ນັບແຕູ່ສ້າງ ລັດຖະບານປະສົມຊົ່ວຄາວຂຶ້ນຍຸບເລີກການຈັດຕຶັ້ງການ ທະຫານ ເຄີ່ິງທະຫານຂອງຕູ່າງປະເທດນັບທັງກອງກໍາລັງ \"ພິເສດ\" ວາງປາວ ພ້ອມກັບຖານທັບ ທະຫານຂອງພວກເຂົາທັງໝົດ. ໃນເວລາດົັ່ງກູ່າວທັງສອງຝູ່າຍຕ້ອງດາເນີນ ການຈັດມອບສະເລຍີ ເສິກປອູ່ ຍນັກໂທດຕູ່າງໆ ທີ່ຖກື ກັງຂັງໃນປາງສົງຄາມຂອງແຕລູ່ ະຝູ່າຍ ກູ່ອນການດໍາເນີນການ ເລືອກຕັຶ້ງ, ທັງສອງຝູ່າຍເປັນເອກະພາບກັນດໍາເນີນການເລືອກຕ້ັຶງລັດຖະບານປະສົມຊ່ົວຄາວ ແຫູ່ງຊາດ ແລະ ຄະນະ ມົນຕີປະສມົ ການເມືອງແຫູ່ງຊາດພາຍໃນກໍານົດ 30 ວັນ ພາຍຫຼັງການ ເຊັນສັນຍາທັງສອງຝູ່າຍຈັດຕ້ັຶງຄະນະປະສົມ ສູນກາງ ເພືີ່ອກວດກາປະຕິບັດສັນຍາ, ເຊ່ີິງປະກອບ ມີຈໍານວນພົນແຕູ່ລະຝູ່າຍເທົ່າກັນ ສູ່ວນຄະນະກວດກາສາກົນ ແມູ່ນສືບຕໍ່ເອົາຄະນະກອງປະຊຸມ ເຊີວແນວ 1962 ກູ່ຽວກັບລາວໄດ້ຕົກລົງ ແລະ ດໍາເນີນການເຄີ່ືອນໄຫວຕາມສິດ ແລະ ໜາ້ ທ່ີຂອງ ກອງປະຊຸມເຊແີ ນວວາງອອກ. 92

ບດົ ທີ 9 ການຕໍສ່ ູ້ ເພືອີ່ ປະຕບິ ດັ ສນັ ຍາວຽງຈນັ ຄວາມປອງດອງ ແລະ ການສະຖາປານາ ສປປ ລາວ 1975 1. ການລວມລາວ ແລະ ການສາ້ ງຕງ້ຶັ ລັດຖະບານປະສົມຊົ່ວຄາວຄຶ້ັງທີ 3 1.2 ອະນສຸ ັນຍາວຽງຈນັ ແລະ ການຕ່ໍສເູ້ ພືີອ່ ຄວາມປອງດອງຊາດ ເຖິງວູາ່ ສັນຍາວຽງຈັນໄດ້ກໍານດົ ຫາຼ ຍບັນຫາທີ່ສໍາຄັນ, ເຊິ່ີງໄດສ້ ້າງເງ່ືີອນໄຂໃຫແ້ ກູ່ການສ້າງສນັ ຕພິ າບ ແລະ ຄວາມປອງດອງຊາດຢູ່ລາວ ໂດຍສະເພາະແມູ່ນການຢຸດຍິງໃຫ້ເລີ່ມປະຕິບັດ ຢູ່າງເຂຶ້ັມງວດ ແລະ ຢຸດຕິແຕູ່ວັນທີ 22.2.1973 ພ້ອມກັນໃນທຸກສະໝາມຮົບໃນເວລາ 12 ໂມງ. ແຕູ່ວູ່າອາເມລິກາຍັງອອກຄາສ່ົັງໃຫ້ເຮືອບິນຖ້ຶິມ ລະເບດີ ທໍາລາຍເຂດປາກຊອູ່ ງ, ທ່ງົ ໄຫຫນີ , ນໍາ້ ເທນີ , ສາລາພູຄນູ ... ເພ່ອືີ ຊູ່ວຍໜນູ ໃຫ້ກໍາລັງໜ້າດິນບຸກໂຈມຕເີ ຂດ ດງົັ່ ກ່າູ ວ. ໃນທ່ສີ ຸດພວກເຂົາກໍ ຖກື ກອງທບັ ລາວສະກດັ ກ້ນຶັ ໄດ.້ ດວ້ ຍເຈດຕະນາຢາກໃຫ້ສັນຕພິ າບ ແລະ ຄວາມປອງ ດອງຊາດ ປະກດົ ຕົວເປັນຈິງຢູ່ໃນລາວແນວລາວຮັກຊາດ ຈ່ິີງປະຕິບັດສັນຍາວຽງຈັນຢູ່າງເຂັຶ້ມງວດ, ພະຍາຍາມບໍ່ໃຫ້ ເກີດມີການປະທະກັນ, ຕ້ັຶງໜ້າຕໍ່ສູ້ທາງດ້ານການເມືອງ ທັງພາຍໃນ ແລະ ຕູ່າງປະເທດໃນທູ່າຖືກກົດໝາຍ ເພີື່ອບີບ ບັງຄັບສັດຕູ ໂດຍອີງໃສູ່ຄະນະປະສົມທັງສອງຝູ່າຍ, ປະຕິບັດໜ້າທີ່ຂອງຕົນຕາມລະບຽບ ແລະ ຂ້ໍກໍານົດທີ່ໄດ້ບົ່ງໄວ້ ພ້ອມນັ້ຶນກປໍ ຸກລະດມົ ໃຫ້ປະຊາຊນົ ໃຫຊ້ າບ ຊຶມແນວທາງນະໂຍບາຍຂອງພັກ, ເຂົາຶ້ ໃຈແຈ້ງສັນຍາວຽງຈນັ . ໃນວັນທີ 26.2.1973 ຢູ່ວຽງຈັນ ຄະນະປະສົມສອງຝູ່າຍໄດ້ເປີດກອງປະຊຸມຂຶ້ນເທືີ່ອທາອິດ ເພີ່ືອປກສາ ຫາລືກູ່ຽວກັບການຈັດຕ້ັຶງລັດຖະບານປະສົມຊ່ົວຄາວແຫູ່ງຊາດ, ໃນຕອນແລງຂອງເວລາດຽວກັນນຶ້ັນບັນດາ ສໍານັກງານອົງການສູນກາງ, ບັນດາແຂວງ, ເມືອງ ແລະ ທ້ອງຖ່ີິນໃນທົ່ວປະ ເທດ ໄດ້ຈັດຕັຶ້ງໂຮມຊຸມນຸມຊົມເຊີຍ ໄຊຊະນະ \"ຢຸດຕິສົງຄາມ, ສ້າງສັນຕິພາບປະຕິບັດຄວາມຖືກຕ້ອງປອງດອງຊາດ\" ສູ່ວນຝູ່າຍວຽງຈັນຍາມໃດກ່ໍຊອກ ທຸກວິທີທາງ ເພີ່ືອຖູ່ວງດຶງການປະຕິບັດສັນຍາພ້ອມກັນນັ້ຶນພວກເຂົາຍັງສືບຕໍ່ນໍາໃຊ້ການບຸກຕີເຂົ້ຶາເຂດປົດປູ່ອຍ ຕະຫຼອດມາ. ໃນວັນທີ 20/8/1973 ອາດີດນາຍພນົ ທ້າວ ມາ, ພນັ ເອກບຸນເລດີ ໄຊໂກສີ ແລະ ພນັ ເອກ ປານີທິບ ໂດຍ ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກ ຜຸຍ ຊະນະນິກອນ, ກຸ ອະໄພ, ສີສຸກ ນະຈໍາປາສັກ, ພູມີ ໜໍ່ສະຫວັນ ແລະ ກໍາລັງ ປະຕິການໄທ ໄດ້ຍົກກໍາລັງຝູ່າຍໄທມາວຽງຈັນສົມທົບກັບກຸູ່ມຂວາຈັດລາວກໍລັດຖະປະຫານ ເພື່ີອໂຄູ່ນລົຶ້ມສັນຍາ ວຽງຈັນ. ຕໍ່ກັບບັນຫານ້ຶີຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດໄດ້ສະເໜີໃຫ້ທູດອາເມລິກາ ແລະ ຄະນະກວດກາສາກົນປະຈໍາລາວ ຮີບຮ້ອນຫາວິທີແກ້ໄຂທີ່ ກູຸ່ມຂວາຈັດໄດ້ກໍ່ຂຶ້ນ. ພ້ອມກັນນຶັ້ນກອງທະຫານວຽງຈັນທ່ີສະໜັບສະໜູນເຈົ້ຶາສຸວັນນະ ພູມມາ ກໍກູ່າວໂຈມຕີຄືນ, ໃນທີ່ສຸດການລັດຖະປະຫານກໍຢຸດຕິ, ນາຍພົນທ້າວ ມາ ກໍຖືກຍິງຕາຍ. ໃນຕອນ ທູ່ຽງ ຂອງວັນດຽວກັນ ສະເດັດເຈ້ຶົາສຸວັນນະພູມມາ ກໍອອກປະກາດທາງວິທະຍຸກະຈາຍສຽງແຫູ່ງ ຊາດວູ່າ: ຂະບວນ 93

ລດັ ຖະບານໄດປ້ ະລາໄຊຢູ່າງສ້ນິຶ ເຊີງ ແລະ ຖືກລົງໂທດຢູ່າງສະສົມ. ທັງໝົດນັຶ້ນ ແມູ່ນການເຄື່ອີ ນໄຫວມ້າງເພຄວາມ ຖກື ຕອ້ ງປອງດອງຂອງກມຸູ່ ຂວາຈດັ ລາວທີ່ຮ່ວູ ມມກື ັບຈັກກະ ພດັ ອາເມລິກາ. 1.2 ອານສຸ ນັ ຍາວຽງຈນັ ແລະ ການຕ່ໍສູ້ເພອີື່ ຄວາມປອງດອງຊາດ ໃນວນັ ທີ 4 ຕຸລາ 1973 ກົມການເມືອງສູນກາງພັກ ໄດເ້ ປດີ ກອງປະຊມຸ ປກສາຫາລື ແລະ ລງົ ມະຕກິ ູຽ່ ວ ກັບການນໍາພາແນວຮົບຕໍ່ສູ້ທາງດ້ານການເມືອງຖືກກົດໝາຍ ເພ່ີືອບີບບັງຄັບໃຫ້ສັດຕູ ປະຕິບັດສັນຍາ ແລະ ອານຸ ສັນຍາທ່ີໄດ້ລົງນາມກັນຢູ່າງເຂັຶ້ມງວດ ກອງປະຊຸມໄດ້ສັງເກດວູ່າສັນຍາ ແລະ ອານຸສັນຍາວຽງຈັນ ເປັນເອກະສານ ສົມບນູ ມີຄວາມໝາຍສາໍ ຄັນທາງດ້ານການເມືອງ ແລະ ດ້ານກດົ ໝາຍ ພອ້ ມນ້ັຶນຍັງໄດ້ກໍານດົ ຈດຸ ພິເສດຂອງປະເທດ ລາວເຮົາໃນປະຈຸບັນວູ່າ: \"ຫັນຈາກ ສົງຄາມມາສູ່ສັນຕິພາບ, ຈາກການຕໍ່ສູ້ທາງດ້ານການທະຫານມາສູ່ການຕ່ໍສູ້ທາງ ດ້ານການເມືອງ ແລະ ກົດໝາຍ...\" (ຫ້ອງການຄຶົ້ນຄວ້າສະຫຸຼບສົງຄາມກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດ;ບປພ:183). ນອກຈາກນ້ັຶນ, ກອງປະຊຸມຍັງໄດ້ວາງມະຕິ ແລະ ແຜນນະໂຍບາຍສະເພາະຂອງການຕິວັດຢູ່າງຖືກຕ້ອງ ແລະ ເໝາະ ສົມ. ມາໃນວັນທີ 6 ຕຸລາ 1973 ຢູ່ທີ່ວຽງຈັນໄດ້ເປີດກອງປະຊຸມບັນດາ \"ອົງການເພ່ີືອສັນຕິພາບ ແລະ ປອງ ດອງຊາດ\" ຮູ່ວມມພື ັກເປນັ ກາງ, ສະໂມສອນລາວຮວູ່ ມສ້າງຊາດ, ສະມາຄົມນກັ ສກຶ ສາຮຽນຢູ່ບັນດາປະເທດສງັ ວຄົມ ນຍິ ົມ, ສະມາຄົມໂຮງຮຽນກດົ ໝາຍ ແລະ ບໍລິຫານເພອ່ືີ ສະໜັບ ສະໜູນ ແລະ ຊຸກຍູ້ການປະຕິບດັ ສນັ ຍາ ແລະ ອານຸ ສັນຍາວຽງຈັນຢູ່າງເຂຶັ້ມງວດ. ຕໍ່ສທູ້ ວງຢດຸ ຕິ ສງົ ຄາມຢູ່າງແທ້ຈງິ ພ້ອມທັງປັບປຸງສັນຕິພາບປະຕິບັດຄວາມຖືກຕ້ອງ ປອງດອງຢູ່ລາວ. ດ່ັົງນຶ້ັນ, ແນວລາວຮກັ ຊາດ ຈິ່ີງສະໜັບສະໜູບບັນດາອົງການຈັດຕ້ັຶງດົ່ັງກູ່າວ. ຕ່ໍຈາກນ້ຶັນປະຊາຊົນ ລາວຢູ່ ໃນຕົວເມືອງໃຫຍ່ທູ ີສ່ າໍ ຄັນຄື: ຫຼວງພະບາງ, ວຽງຈນັ , ສະຫວັນນະເຂດ ແລະ ປາກເຊກເໍ ຕຶ້ົາໂຮມ ຊຸມນຸມຢູ່າງ ເປັນຂະບວນຟົດເດືອດ ສະແດງຄວາມຊົມເຊີຍຕ່ໍໄຊຊະນະແຫູ່ງການເຊັນຍາ ແລະ ອາ ນຸສັນຍາວຽງງຈັນ ພ້ອມກັນ ນນ້ັຶ , ກໍໄດ້ສົ່ງຄໍາສະເໜີແນະເຖິງລັດຖະບານວຽງຈັນ ພ້ອມກັບແນວ ລາວຮັກຊາດໃຫ້ຈດັ ຕ້ຶັງລັດຖະບານປະສົມແຫູ່ງ ຊາດຂຶ້ນໂດຍໄວ. ໃນເວລາດຽວກັນນ້ັຶນຝູ່າຍແນວລາວຮັກຊາດກໍໄດ້ກະກຽມຈັດສົ່ງພະນັກງານຂອງຕົນເຂຶ້ົາດໍາເນີນ ວຽກງານຢູ່ວຽງຈັນ ແລະ ຫຼວງພະ ບາງຕາມການຕົກລົງເຫັນດີເຫັນພ້ອມທັງສອງຝູ່າຍ. ມາວັນທີ 6 ພະຈິກ 1973 ສະພາວຽງຈັນ ເຊີ່ິງ ຜຸຍ ຊະນານິກອນ ເປນັ ຫົວໜ້າ ໄດລ້ ົງຄະແນນສຽງຮັບ ຮູ້ສນັ ຍາ ແລະ ອານຸສັນຍາວຽງຈັນ ໃນ ນ້ນັຶ ມີ 24 ສຽງເຫັນດີສະໜັບສະໜູນ ແລະ 21 ສຽງຄັດຄາ້ ນ. ການເຊນັ ສັນຍາ ແລະ ອານຸ ສັນຍາວຽງຈັນບ່ໍພຽງແຕູ່ ໄດ້ຮັບການສະໜັບສະໜູນຈາກປະຊາຊົນທຸກຊຶ້ັນຄົນ ແລະ ທຸກຊົນເຜົ່າ ໃນທົ່ວປະເທດເທ່ົານັ້ຶນ ແຕູ່ຍັງມີຊາວໂລກ ໄດ້ໃຫກ້ ານສະໜັບສະໜູນເຊ່ົັນ: ໃນວັນທີ 6 ພະຈິກ 1973 ຄະນະຜູ້ແທນຂັຶ້ນສງູ ສດຸ ຂອງຫວຽດນາມ ໄດ້ມາຢ້ຽມ ຍາມລາວຕາມການເຊື້ຶອເຊີນຂອງຄະນະປະສົມ ແລະ ໄດ້ອອກຖະແຫຼງການຮູ່ວມຂອງສອງປະເທດລາວຫວຽດນາມ ຢຶ້ັງຢນເຊັນສັນຍາ ແລະ ອານຸສັນຍາວຽງຈັນ ມັນແມູ່ນໄຊຊະນະຍີິ່ງໃຫຍູ່ສໍາຄັນ ແລະ ມີລັກສະນະຍຸກສະໄໝຂອງ ປະຊາຊົນສອງຊາດໃນພາລະກິດຕໍ່ສູ້ຕ້ານສັດຕູໂຕດຽວ. ໃນກອງປະຊຸມໃຫຍູ່ທ່ີພັກຄອມມຸຍນິດຍີ່ ປຸູ່ນ ເມື່ີອວັນທີ 21 ພະຈກິ 1973 ກໍໄດ້ລົງນາມມະຕສິ ະໜບັ ສະໜູນການຕສໍ່ ຂູ້ ອງປະຊາຊົນລາວ, ຫວຽດນາມ ແລະ ກໍາປູເຈຍ ແລະ 94