ป่าไม้

“ ความสําคญั ของป่ าไม้ ” โดย : ปาณิศา คงสมจิตต์ นกั เอกสารสนเทศ : หอ้ งสมุดคณะผลิตกรรมการเกษตร “ ป่ า ” นบั วา่ มีความสาํ คญั ต่อมวลมนุษย์ รวมท้งั เหล่าสรรพสัตวน์ อ้ ยใหญท่ ้งั หลาย ตลอดจนพืช พรรณนานาชนิดท่ีเรียงรายอยตู่ ามธรรมชาติทา่ มกลางผนื ป่ าอนั กวา้ งใหญ่ คุณค่านบั อเนกอนนั ตท์ ี่มีต่อ สิ่งมีชีวติ ท้งั ปวงลว้ นสืบเน่ืองมาจากป่ าหรือป่ าไมท้ ้งั สิ้น ตามพระราชบญั ญตั ิป่ าไมไ้ ดใ้ หค้ าํ จาํ กดั ความเกี่ยวกบั ป่ าไมไ้ วว้ า่ “ ป่ า หมายถึงท่ีดินที่ไม่มีบุคคล หน่ึงบุคคลใดไดม้ าซ่ึงกรรมสิทธ์ิครอบครองโดยกฎหมายท่ีดิน ” ป่ าจะมีตน้ ไมห้ ลากหลายชนิดข้ึนอยอู่ ยา่ ง หนาแน่นและกวา้ งใหญพ่ อที่จะมีอิทธิพลต่อส่ิงแวดลอ้ มในบริเวณน้นั เช่นความเปล่ียนแปลงของสภาพลม ฟ้ าอากาศ ความอุดมสมบูรณ์ของดินและน้าํ บรรดาสตั วป์ ่ า และส่ิงมีชีวติ รวมท้งั ตน้ ไมท้ ่ีมีขนาดใหญ่และ เลก็ อาศยั อยรู่ ่วมกนั ใชน้ ้าํ อากาศ ธาตุอาหาร หมุนเวยี นเป็นวฏั จกั รเพ่ือเอ้ืออาํ นวยตอบสนองต่อการ เจริญเติบโต สิ่งต่าง ๆ เหล่าน้ีมีความสัมพนั ธ์ซ่ึงกนั และกนั ก่อใหเ้ กิดเป็นระบบนิเวศท่ีมีประโยชน์และมี ความสาํ คญั อยา่ งยง่ิ ต่อมนุษยร์ วมไปถึงสิ่งแวดลอ้ ม พ้ืนท่ีที่เป็นป่ ามีคุณคา่ และมีความสาํ คญั มากเพราะป่ าสามารถช่วยในการอนุรักษด์ ินและน้าํ ป้ องกนั ภยั จากธรรมชาติอนั เกิดจากน้าํ ทว่ มและการพงั ทลายของดิน โดยเม่ือฝนตกลงมายงั พ้นื ท่ีซ่ึงมีตน้ ไมป้ กคลุม ความรุนแรงของเมด็ ฝนจะถูกสกดั ก้นั โดยตน้ ไมไ้ มใ่ หฝ้ นตกกระแทกถึงผวิ หนา้ ดินโดยตรง น้าํ ฝนที่ตกลง

มาบางส่วนจะถูกตน้ ไมใ้ นป่ าดูดซบั เอาไวแ้ ลว้ ค่อย ๆปลดปล่อยใหไ้ หลงลงสู่ผวิ ดิน จึงเป็นการรักษาหนา้ ดินและป้ องกนั การพงั ทลายของดินได้ นอกจากน้ียงั ช่วยป้ องกนั การเกิดน้าํ ท่วมฉบั พลนั และลดความ รุนแรงของภาวะ การเกิดน้าํ ทว่ มหรือน้าํ ป่ าที่ไหลบา่ มาอยา่ งรุนแรงซ่ึงเม่ือไหลผา่ นป่ าก็จะชะลอเบาบางลง สาํ หรับบริเวณป่ าท่ีมีความอุดมสมบรู ณ์จะมีตน้ ไมอ้ ยมู่ าก ตน้ ไมท้ ี่มีรากลึกและรากชอนไชอยใู่ น ดิน อินทรียวตั ถุจากตน้ ไมแ้ ละสตั วป์ ่ าจะช่วยปรับโครงสร้างของดินใหม้ ีรูพรุนท่ีสามารถกกั เกบ็ น้าํ ไดด้ ี โดยน้าํ ที่กกั เก็บไวน้ ้นั จะคอ่ ย ๆ ปลดปล่อยสู่ช้นั น้าํ ใตด้ ินเป็นการกกั เก็บน้าํ ตามธรรมชาติและไหลลงสู่แหล่ง น้าํ ลาํ ธาร หากป่ าอยใู่ นที่สูงน้าํ ท่ีกกั เกบ็ ไวจ้ ะคอ่ ย ๆ ไหลซึมลงมารวมตวั กนั ตามหุบเขา ซ่ึงจะทาํ ใหเ้ กิดธาร น้าํ เลก็ ๆ มากมายและกาํ เนิดเป็นแหล่งตน้ น้าํ ลาํ ธารท่ีมีไวใ้ หม้ นุษย์ สตั วป์ ่ า ตน้ ไม้ ตลอดจนส่ิงมีชีวติ ท้งั หลายไดม้ ีน้าํ ใชท้ ุกฤดูกาล ประโยชน์ของป่ ายงั มีอีกมากไมว่ า่ จะเป็นท่ีอยอู่ าศยั ของสตั วป์ ่ า เป็นแนว กาํ แพงธรรมชาติท่ีช่วยป้ องกนั ลมพายุ ช่วยลดมลพษิ ทางอากาศ อีกท้งั ยงั เป็นแหล่งพกั ผอ่ นหยอ่ นใจ ฯลฯ

จากที่กล่าวมาน้ีจะเห็นวา่ “ ป่ า ” มีประโยชน์มากมายเพียงใด แต่นบั วนั พ้นื ท่ีของป่ าและป่ าไมก้ ลบั ลดนอ้ ยลงเน่ืองจากไดถ้ ูกรุกล้าํ และถูกทาํ ลายลงอยา่ งรวดเร็ว ท้งั การบุกรุกพ้นื ที่ป่ าเพือ่ ตดั ตน้ ไม้ การแผว้ ถางป่ า การทาํ ไร่เลื่อนลอยหรือแมแ้ ต่ไฟไหมป้ ่ า สิ่งเหล่าน้ีลว้ นเป็นสาเหตุท่ีทาํ ใหฝ้ นไม่ตกตอ้ งตามฤดูกาล และเมื่อมีน้าํ ป่ าไหลหลากก็ทาํ ใหเ้ กิดน้าํ ท่วมโดยฉบั พลนั หนา้ ดินพงั ทลายโดยง่ายเป็ นปัญหาต่อการ ประกอบอาชีพทางการเกษตร กลายเป็นทุกขร์ ้อนของแผน่ ดินท่ีองคพ์ ระบาทสมเด็จพระเจา้ อยหู่ วั และ สมเด็จพระบรมราชินีนาถทรงตระหนกั และห่วงใยพสกนิกรของพระองค์ จึงทรงมีพระราชดาํ ริในการรักษา ผนื ป่ าของประเทศใหค้ งอยู่ ทรงคิดคน้ วธิ ีต่าง ๆ ที่จะรักษาป่ าใหย้ นื ยงโดยไดพ้ ระราชทานพระราชดาํ ริใหม้ ี การปลูกตน้ ไม้ 3 ชนิด ที่แตกตา่ งกนั คือ ไมผ้ ล ไมโ้ ตเร็ว และไมเ้ ศรษฐกิจ เพ่ือจะทาํ ใหเ้ กิดป่ าไมแ้ บบ ผสมผสานและสร้างความสมดุลแก่ธรรมชาติอยา่ งยง่ั ยนื ทรงเขา้ ใจธรรมชาติของมนุษยเ์ พอื่ ใหม้ ีส่วนร่วม ในการพฒั นาดา้ นป่ าไมด้ ว้ ยการมีจิตสาํ นึกร่วมกนั มากกวา่ วธิ ีการใชอ้ าํ นาจบงั คบั ดว้ ยมีพระราชดาํ ริท่ีวา่ “...ควรจะปลูกตน้ ไมล้ งในใจคนเสียก่อน แลว้ คนเหล่าน้นั กพ็ ากนั ปลูกตน้ ไมล้ งแผน่ ดินและรักษา ตน้ ไมด้ ว้ ยตนเอง...” นบั วา่ เป็นปรัชญาในดา้ นการพฒั นาป่ าไมท้ ่ียง่ิ ใหญ่โดยแท้ ในฐานะเป็นพลเมืองของประเทศ ประชาชนทุกคนท่ีอาศยั อยใู่ นพ้นื ท่ีของประเทศไทยมีหนา้ ที่ที่ จะตอ้ งร่วมรักษาป่ าใหด้ าํ รงไว้ เราต่างสามารถช่วยกนั อนุรักษป์ ่ าไดน้ านาวธิ ีตามบทบาทและหนา้ ท่ีแห่งตน ไม่วา่ จะเป็น • ร่วมกนั ฟ้ื นฟสู ภาพป่ าดว้ ยการปลูกตน้ ไมเ้ พิ่มและปลูกป่ าทดแทนตน้ ไมท้ ่ีตดั ไป รวมไปถึงเพิ่ม พ้นื ที่ปลูกป่ าเพือ่ ชดเชยพ้นื ท่ีป่ าธรรมชาติท่ีสูญเสียไป • คนในชุมชนร่วมกนั จดั กิจกรรมป่ าเปี ยกดว้ ยการสร้างและปลูกตน้ ไมต้ ่างๆ เพ่อื ใหเ้ กิดความชุ่มช้ืน มากท่ีสุดตามแนวพระราชดาํ ริ ไมว่ า่ จะเป็นการปลูกตน้ ไมโ้ ตเร็ว , ปลูกพืชตา่ งๆ ตามแนวคลอง ส่งน้าํ , การปลูกตน้ ไมโ้ ตเร็วคลุมแนวร่องน้าํ เพื่อสร้างความชุ่มช้ืนใหก้ บั ป่ า , ร่วมกนั สร้างฝาย ชะลอน้าํ ตามธรรมชาติ ตลอดจนปลูกตน้ กลว้ ยซ่ึงช่วยอุม้ น้าํ ไดด้ ีกวา่ พืชชนิดอื่น

• ร่วมกนั จดั กิจกรรมป้ องกนั ไฟป่ า จดั กาํ ลงั คน เจา้ หนา้ ที่ อาสาสมคั ร นกั อนุรักษธ์ รรมชาติ ตรวจตราป้ องกนั ไฟป่ าเพื่อช่วยลดอตั ราการเกิดไฟไหมใ้ หน้ อ้ ยลง • ใชไ้ มอ้ ยา่ งประหยดั ใชว้ สั ดุอื่นแทนไมห้ รือนาํ เศษไมก้ ลบั มาใชป้ ระโยชน์ใหม่ • ร่วมกนั คุม้ ครองพ้นื ท่ีป่ าท่ียงั คงเหลืออยู่ • ช่วยกนั รักษาตน้ น้าํ ลาํ ธารใหส้ ะอาด • ช่วยกนั สอดส่องเป็ นหูเป็ นตาใหก้ บั เจา้ หนา้ ท่ีเพื่อปราบปรามผลู้ กั ลอบตดั ไมท้ าํ ลายป่ า • จดั กิจกรรมบวชป่ าเพื่อรักษาตน้ ไมใ้ หญ่และตน้ ไมท้ ี่สาํ คญั • จดั อบรมและเผยแพร่ความรู้ใหแ้ ก่ประชาชน เจา้ หนา้ ท่ีของรัฐทุกระดบั ไดท้ ราบและตระหนกั ถึง ประโยชน์และคุณคา่ ของป่ าไมร้ วมท้งั วธิ ีการอนุรักษด์ ิน น้าํ และป่ าไม้ • ใหช้ ุมชนร่วมกนั ดูแลรักษาสภาพแวดลอ้ มของป่ าใหค้ งอยู่ โดยมีคณะกรรมการหมูบ่ า้ นร่วมกนั ตรวจสอบ • รณรงคป์ ลุกจิตสาํ นึกใหป้ ระชาชนเห็นถึงความสาํ คญั ของป่ าไม้

การท่ีจะป้ องกนั รักษาป่ าอนั เป็นทรัพยากรล้าํ คา่ ของเราน้นั จาํ เป็นจะตอ้ งอาศยั ความร่วมมือร่วมใจ ของหน่วยราชการและประชาชนทุกฝ่ ายท่ีเปรียบเสมือนฟันเฟื องประกอบในตวั เครื่องจกั รท่ีตอ้ งขบั เคลื่อน ไปพร้อมกนั และเป็นไปในทิศทางเดียวกนั ซ่ึงถา้ ตา่ งคนมวั แต่น่ิงเฉยหาก “ป่ า” หมดลงวนั ใด วนั น้นั “ป่ า” ก็คงจะเหลือเพียงภาพท่ีเคยบนั ทึกไวใ้ หล้ ูกหลานไดเ้ ปิ ดดู หรือเป็นเพยี งตาํ นานไวเ้ ล่าขานวา่ ที่เมืองไทยเคยมี “ป่ า” แต่สูญสลายไป...