สถิติ(1)

สถติ ิ ม.6

สถติ ิ หมายถงึ ศาสตร์ที่นามากระทากับหลกั ฐานทเี่ ป็นข้อมูลซึง่ อาจจะเปน็ ขอ้ มูลเชิงปริมาณ หรือเชงิ คุณภาพ โดยมวี ธิ ีการกระทาได้แก่ การเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู การนาเสนอขอ้ มลู การ วเิ คราะหโ์ ดยใช้หลักการทางคณิตศาสตร์ และการนาผลการวิเคราะหม์ าสรุป ประเภทของสถติ ศิ าสตร์ แบง่ ไดเ้ ปน็ 2 ประเภทใหญ่ ๆ ได้แก่ 1. สถิตเิ ชงิ พรรณนา (Descriptive Statistics) เป็นสถิตทิ ่ีบรรยายถึงคณุ ลักษณะของสิง่ ที่ กาลังต้องการศึกษา ;ว่าด้วยการสรปุ ข้อมลู แตล่ ะชุดท่ีเราสนใจ ค่าวัดแนวโน้มสู่สว่ นกลาง (ค่าเฉลย่ี เลขคณิต , มธั ยฐาน , ฐานนิยม) ค่าวัดการกระจายขอ้ มูล ( สว่ นเบ่ยี งเบนมาตรฐาน , พิสัย) 2. สถิตเิ ชงิ อนมุ าน (Inferential Statistics) เป็นสถิติทศ่ี กึ ษาขอ้ มูลทีเ่ ป็นกล่มุ ตัวอย่างเพียง กลุ่มเดียว จากข้อมลู ของประชากรทั้งหมด คาศัพทท์ ่เี กย่ี วข้องกับ สถิติ 1. ประชากร (population) หมายถึง กลมุ่ ท่ีมลี กั ษณะทีเ่ ราสนใจ หรือกลุ่มที่เราตอ้ งการจะ ศึกษาหาขอ้ มลู ท่เี กีย่ วขอ้ ง เปรยี บเหมือนเอกภพสัมพัทธ์ในเรื่องเซต 2. กลมุ่ ตัวอยา่ ง (sample) หมายถงึ ส่วนหนึง่ ของกลุ่มประชากรทเี่ ราสนใจ ในกรณีท่กี ล่มุ ประชากรที่จะศึกษาน้ันเปน็ กลุม่ ขนาดใหญ่ เกินความสามารถหรอื ความจาเป็นทต่ี อ้ งการ หรอื เพื่อประหยดั ในดา้ นงบประมาณและเวลา สามารถศึกษาข้อมลู เพียงบางสว่ นของกลุ่ม ประชากรได้ 3. คา่ พารามิเตอร์ หมายถงึ ค่าตา่ งๆทค่ี านวณมาจากกล่มุ ประชากร จะถือเปน็ ค่าคงตวั กล่าวคอื คานวณกีค่ รงั้ ๆกจ็ ะไมเ่ ปลีย่ นแปลง 4. ค่าสถติ หมายถึง ค่าตา่ งๆทคี่ านวณมาจากกลุ่มตัวอยา่ ง จะเป็นค่าทเี่ ปล่ยี นแปลงไดต้ จาม กลมุ่ ตัวอย่างทีเ่ ลอื กสุ่มมา จึงถือวา่ เปน็ คา่ ตัวแปรสุ่ม

5. ตวั แปร ในทางสถติ ิ หมายถึง ลกั ษณะบางอย่างทเี่ ราสนใจ ค่าของตวั แปร อาจอยู่ในรปู ขอ้ ความ หรือตวั เลขกไ็ ด้ 6. ค่าท่เี ปน็ ไปได้ หมายถงึ คา่ ของตัวแปรทอ่ี าจจะเกิดขึน้ ได้จรงิ 7. ค่าจากการสังเกต หมายถงึ คา่ ทเี่ ก็บรวบรวมได้มาจรงิ ๆ ข้อมลู และการเก็บรวบรวมข้อมลู ข้อมูล หมายถึง ขอ้ เท็จจริงของส่งิ ต่างๆท่อี ยู่รอบตวั เรา ไม่ว่าจะเปน็ คน สัตว์ สง่ิ ของ สถานท่ตี ่าง ๆ ธรรมชาติทัว่ ไป ประเภทของข้อมลู อาจแบ่งออกได้หลายประเภทดังต่อไปนี้ 1. แบ่งประเภทข้อมลู ตามวิธกี ารเกบ็ รวบรวมข้อมลู สามารถแบง่ ออกไดเ้ ป็น 2 ประเภท ข้อมูลปฐมภมู ิ (Primary Data) หมายถงึ ขอ้ มลู ทผ่ี ู้ใชเ้ ปน็ ผ้เู กบ็ รวบรวมขอ้ มลู ขึ้นเอง เช่น การเก็บแบบสอบถาม การทดลองในห้องทดลอง ขอ้ มูลทตุ ยิ ภมู ิ (Second Data) หมายถงึ ข้อมูลทผี่ ใู้ ชน้ ามาจากหนว่ ยงานอืน่ หรอื ผูอ้ ่นื ทีไ่ ดท้ า การเกบ็ รวบรวมมาแลว้ ในอดตี เชน่ รายงานประจาปีของหนว่ ยงานต่างๆ ขอ้ มลู ท้องถิ่นซึ่งแต่ ละอบต.เปน็ ผูร้ วบรวมไว้ ฯลฯ 2. แบ่งประเภทขอ้ มูลตามระดบั การวัด สามารถแบง่ ออกได้เป็น 4 ประเภท ข้อมลู ระดบั นามบญั ญตั ิ (Nominal Scale) หมายถงึ ข้อมูลทแี่ บ่งเป็นกลมุ่ เปน็ พวก เชน่ เพศ อาชีพ ศาสนา ผิวสี ฯลฯ ไมส่ ามารถนามาจัดลาดับ หรือนามาคานวณได้ ข้อมูลระดบั อนั ดบั (Ordinal Scale) หมายถึง ขอ้ มลู ทส่ี ามารถแบ่งเปน็ กลมุ่ ได้ แล้วยงั สามารถบอกอนั ดบั ทข่ี องความแตกต่างได้ แตไ่ มส่ ามารถบอกระยะหา่ งของอนั ดับที่แน่นนอน ได้ หรอื ไมส่ ามารถเปรยี บเทยี บได้ว่าอนั ดบั ที่จัดนัน้ มคี วามแตกตา่ งกันของระยะหา่ งเทา่ ใด เช่น อนั ดบั ที่ของการสอบของนักศึกษา อันดบั ที่ของผู้เขา้ ประกวดนางสาวไทย ฯลฯ

ข้อมลู ระดับอนั ตรภาค (Interval Scale) หมายถึง ขอ้ มลู ที่มชี ่วงห่าง หรอื ระยะห่างเท่าๆกัน สามารถวัดค่าไดแ้ ต่เป็นข้อมูลทไี่ ม่มศี นู ยแ์ ท้ เช่น อณุ หภมู ิ คะแนนสอบ ระดับผลการเรยี น ฯลฯ ขอ้ มูลระดบั อัตราสว่ น (Ratio Scale) หมายถึง ขอ้ มลู ทีม่ มี าตราวัดหรอื ระดับการวัดทส่ี ูงทส่ี ุด คอื นอกจากสามารถแบง่ กล่มุ ได้ จัดอันดับได้ มชี ่วงหา่ งของขอ้ มลู เทา่ ๆกันแล้ว ยงั เปน็ ขอ้ มูล ทม่ี ีศนู ย์แท้ เช่น นา้ หนัก ส่วนสูง ระยะทาง รายได้ จานวนต่างๆ ฯลฯ 3. แบง่ ประเภทข้อมูลตามลักษณะของข้อมลู สามารถแบง่ ได้ 2 ประเภทดงั นี้ ข้อมูลเชิงปริมาณ คอื ข้อมลู ท่ีเป็นตัวเลขท่ใี ชแ้ ทนขนาดหรอื ปริมาณทว่ี ัดออกมา สามารถนามา เปรียบเทยี บขอ้ มูลได้ เชน่ อายุ สว่ นสงู นา้ หนัก รายได้ ฯลฯ ขอ้ มลู เชิงคุณภาพ คือ ข้อมลู ทไ่ี ม่สามารถวดั ออกมาเปน็ จานวนได้แตอ่ ธบิ ายลกั ษณะของข้อมูล น้นั ๆ เชน่ เพศ ระดับการศกึ ษา ฯลฯ ข้อมูลสถติ หิ รือข้อมลู หมายถึง ขอ้ เท็จจรงิ ของเร่อื งใดเร่ืองหนง่ึ ทีเ่ ราสนใจจะศึกษา ซงึ่ อาจจะเป็นตวั เลขหรอื ขอ้ ความกไ็ ด้ – จานวนคนที่เปน็ โรคหัวใจในแตล่ ะเดือน – ปรมิ าณการส่งออกขา้ วของประเทศไทยในปนี ีเ้ พมิ่ ข้นึ จากปีท่แี ลว้ การจาแนกขอ้ มลู 1.ขอ้ มลู ทีจ่ าแนกตามลกั ษณะของขอ้ มลู แบง่ เปน็ 2 ประเภท 1.1 ขอ้ มูลเชิงปริมาณ คอื ขอ้ มูลทใี่ ชแ้ ทนขนาดหรือปรมิ าณวัดออกมาเปน็ คา่ ตัวเลขท่ี สามารถนามาใช้เปรียบเทียบขนาดได้โดยตรง 1.2 ข้อมูลเชงิ คณุ ภาพ คือข้อมูลท่ีไม่สามารถวัดออกมาเป็นค่าตัวเลขโดยตรงได้ แตว่ ัด ออกมาในเชิงคุณภาพได้ เช่น เพศของสมาชิกในครอบครัว ซึง่ การวิเคราะหข์ อ้ มลู ประเภท น้ี สว่ นใหญท่ าโดยการนบั จานวนจาแนกตามลกั ษณะเชงิ คณุ ภาพ

2. ขอ้ มลู จาแนกตามวธิ กี ารเกบ็ รวบรวม 2.1 ข้อมูลปฐมภูมิ คือ ข้อมูลที่ได้จากการรวบรวมจากผูท้ ใ่ี หข้ อ้ มลู หรือแหลง่ ทีม่ า โดยตรง 2.1.1 การสามะโน คือ การเก็บรวบรวมขอ้ มลู จากทกุ หนว่ ยของประชากรที่ตอ้ งการศึกษา 2.1.2 การสารวจจากกลุ่มตวั อย่าง คอื การเกบ็ รวบรวมขอ้ มูลที่ประกอบดว้ ยตัวแทนจาก ทกุ ลักษณะของประชากรท่ีต้องการศกึ ษา ในทางปฏิบัติ ไม่ว่าจะทาการสามะโนหรอื การสารวจ นยิ มปฏิบัตอิ ยู่ 5 วธิ ี คอื 1. การสมั ภาษณ์ นิยมใช้กนั มาก เพราะจะได้คาตอบทันที นอกจากน้หี ากผู้ตอบไม่ เข้าใจกส็ ามารถอธบิ ายเพ่ิมเตมิ ได้ แต่ผู้สัมภาษณ์ตอ้ งซ่ือสัตย์ และเขา้ ใจจุดมุ่งหมายของ การเก็บข้อมลู อยา่ งแทจ้ ริง 2. การแจกแบบสอบถาม วธิ ีนปี้ ระหยัดเวลาและคา่ ใช้จา่ ยมาก สะดวกและสบายใจ ตอ่ การตอบแบบสอบถาม แตก่ ็มขี ้อเสยี หลายประการ เชน่ ตอ้ งใช้ในเฉพาะผที่มี การศกึ ษา มีไปรษณียไ์ ปถึง คาถามต้องชัดเจน อาจจะไม่ไดร้ บั คืนตามเวลาหรือจานวนท่ี ตอ้ งการ จงึ ต้องส่งแบบสอบถามออกไปเปน็ จานวนมากๆ หรือไปแจกและเก็บดว้ ยตนเอง 3. การสอบถามทางโทรศัพท์ เปน็ วิธที ีง่ า่ ย เสยี คา่ ใช้จา่ ยน้อย ตอ้ งเปน็ การสัมภาษณ์ อยา่ งสั้นๆ ตอบไดท้ นั ทโี ดยไมต่ ้องเสยี เวลาค้นหาหลักฐาน ใช้ไดเ้ ฉพาะสว่ นท่ีมโี ทรศพั ท์ เท่านั้น 4. การสังเกต เปน็ ขอ้ มลู ทไ่ี ด้จากการสงั เกตแลว้ บนั ทึกส่งิ ทเี่ ราสนใจเอาไว้ ต้องใช้ การสังเกตเป็นชว่ งๆของเวลาอยา่ งตอ่ เนอ่ื งกนั ขอ้ มูลจะน่าเชอ่ื ถอื ไดม้ ากน้อยขน้ึ อยู่กบั ความ เข้าใจและความชานาญของผูส้ ังเกต เช่น ข้อมูลเกีย่ วกับการใชบ้ รกิ ารตา่ งๆ เช่น บรกิ าร รถโดยสาร การบรกิ ารสหกรณ์ ความหนาแนน่ ของการใชถ้ นนสายต่างๆ เป็นตน้ วธิ นี ี้ นิยมใชป้ ระกอบกับการเกบ็ ข้อมลู วิธอี ่นื ๆ 5. การทดลอง เปน็ การเกบ็ รวบรวมขอ้ มลู ทม่ี กี ารทดลอง ซ่ึงมักจะใชเ้ วลาในการ ทดลองนานๆ ทาซ้าๆ

2.2 ข้อมลู ทุติยภูมิ คือ ขอ้ มลู ท่ีต้องเกบ็ รวบรวมจากผทู้ ี่ใหข้ อ้ มูล หรคอื แหลง่ ทมี่ า โดยตรง แตไ่ ดจ้ ากขอ้ มลู ท่ีมีผู้อน่ื เก็บรวบรวมไว้แล้ว 3. วธิ ีการเก็บรวบรวมข้อมลู ทุติยภูมิ แหลง่ ทีม่ าของข้อมลู ทตุ ิยภูมทิ ี่สาคญั มอี ยู่ 2 แหลง่ คอื 1. รายงานต่างๆของหนว่ ยราชการและองคก์ ารของรัฐบาล เชน่ ทะเบยี นประวตั บิ ุคลากร ประวตั ิคนไข้ ทะเบียนนกั เรยี นนกั ศกึ ษา เป็นตน้ 2. รายงานและบทความจากหนงั สอื หรอื รายงานจากหน่วยงานเอกชน ซ่ึงจะมกี ารพมิ พ์ เผยแพรเ่ ฉพาะในสว่ นของข้อมลู ท่เี ผยแพร่ได้ในรปู ของรายงานตา่ งๆ