หน่วยที่ 2

หน่วยท่ี 2 สขุ อนามยั กบั สมรรถภาพทางกาย

หวั ข้อเรื่อง (Topics) 2.1 ความหมายของสุขภาพอนามยั 2.2 ลกั ษณะของผทู้ ่ีมสี ุขภาพจติ ดี 2.3 สมรรถภาพทางกายเพื่อสุขภาพ 2.4 หลกั การในการออกกาลงั กาย 2.5 การคานวณคา่ ดชั นีมวลกาย 2.6 สมรรถภาพทางกาย 2.7 สมรรถภาพทางกลไก แนวคดิ สำคญั (Main Idea) สุขอนามยั ของมนุษยก์ ารดาเนินชีวติ มีสมรรถภาพที่บ่งบอกถงึ ประสิทธิภาพของบุคคลน้นั ๆ ผทู้ ่ีมีสมรรถภาพทางกายท่ีดียอ่ มเป็นผู้ ท่ีมีคุณภาพในการดาเนินชีวติ ท่ีดีไดด้ ว้ ย เพราะจะทาใหห้ นา้ ท่ีการงานท่ีทาอยเู่ กิดคุณภาพ ท้งั ยงั ไม่เจ็บป่ วยง่าย ดงั น้นั สุขอนามยั กบั สมรรถภาพทางกายเป็นส่ิงท่ีตอ้ งเรียนรู้เพื่อประกอบกบั การพฒั นาสุขภาพร่างกาย

สมรรถนะย่อย (Element of Competency) แสดงความรู้เกี่ยวกบั สุขอนามยั กบั สมรรถภาพทางกาย วตั ถุประสงค์เชิงพฤตกิ รรม (Behavioral Objectives) 1.บอกความหมายของสุขภาพอนามยั ได้ 2. บอกลกั ษณะของผทู้ ่มี ีสุขภาพจติ ดีได้ 3. บอกสมรรถภาพทางกายเพ่ือสุขภาพได้ 4. บอกหลกั ในการออกกาลงั กายได้ 5. บอกระบบพลงั านร่างกายและระดบั ของอตั ราการเตน้ ของชีพจรได้ 6. อธิบายสมรรถภาพทางกายและสมรรถภาพทางกลไกได้

เนื้อหำสำระ (Content) 2.1 ควำมหมำยของสุขภำพอนำมยั สุขภาพอนามยั คือ ภาวะแห่งความสมบูรณท์ างร่างกาย จิตใจ และการดารงชีวติ อยใู่ นสังคมดว้ ยดีไม่ใช่ เพียงแตค่ วามปราศจากโรคหรือทุพพลภาพเท่าน้นั (องคก์ รอนามยั โลก, 2491) จากคาจากดั ความน้ีแสดงใหเ้ ห็น วา่ ภาวะของความไม่มีโรคหรือไม่บกพร่องยงั ไม่ถือวา่ มีสุขภาพ แตส่ ุขภาพมีความหมายเชิงบวกท่เี นน้ ความ เป็นอยทู่ สี่ มบรู ณท์ ้งั ร่างกาย จิตใจ และสงั คม นน่ั คือ ตอ้ งมีสุขภาพกาย สุขภาพจติ และสุขภาพทางสังคมครบทกุ ดา้ น สุขภาพกาย หมายถึง สภาพของร่างกายท่ีมีความเจริญเตบิ โต แต่พฒั นาการสมกบั วยั สะอาดแขง็ แรง สมบรู ณ์ ปราศจากโรคภยั ไขเ้ จบ็ และทุพพลภาพ พร้อมท้งั มีภมู ิคุม้ กนั โรคหรือความตา้ นทานโรคเป็ นอยา่ งดี สุขภาพจิต หมายถึง ความสามารถในการปรับตวั ให้เขา้ กบั สถานการณ์ปัจจุบนั รวมท้งั สถานการณ์ในอดีตและอนาคต ดงั น้นั สุขภาพ หมายถึง ภาวะของการดารงชีวติ ที่มีความสมบูรณท์ ้งั ร่างกาย จติ ใจ รวมท้งั การอยรู่ ่วมกนั ในสงั คมได้ ดว้ ยดี อยบู่ นพ้ืนฐานของคุณธรรมและการใชส้ ติปัญญา

2.2 หลกั การในการออกกาลงั กายหลกั การออกกาลงั กาย มีดงั น้ี 1. ปริมาณในการฝึก (Volume) 2. ความหนกั ในการฝึก (Intensity) 3. ความบอ่ ยคร้ังความถี่ในการฝึก (Frequency) 4. ระยะเวลาในการฝึก (Duration) 5. ระยะเวลาในการพกั ฟ้ื นสภาพร่างกาย (Recovery) 6. รูปแบบในการฝึก (Pattern of Exercise)

2.3 กำรคำนวณค่ำดชั นมี วลกำย ดชั นีมวลกาย หรือตวั ยอ่ วา่ BM มาจากคาเตม็ วา่ Body Mass Index เป็นคาสากลทใ่ี ชเ้ พอ่ื คานวณเพ่อื หาน้าหนกั ตวั ทีค่ วร จะเป็น และประมาณระดบั ไขมนั ในร่างกายโดยใชน้ ้าหนกั และส่วนสูง การคานวณดชั นีมวลกายไม่ใช่การวดั โดยตรงแต่ก็ เป็นตวั ช้ีวดั ไขมนั ในร่างกายที่คอ่ นขา้ งเช่ือถือไดส้ าหรับคนส่วนใหญ่ คา่ BMI สามารถใชบ้ ง่ บอกความเสี่ยงในการเกิดโรคเบาหวาน ความดนั โลหิตสูง ไขมนั ในเลือด ระบบหวั ใจ รวมไปถึง มะเร็งบางชนิด ในปัจจุบนั การวดั ค่า BMI โดยรวมของประชาชนในประเทศเป็นตวั บ่งบอกสุขภาพทางโชนาการที่ ประชาชนไดร้ ับต้งั แตเ่ ดก็ จนถึงโต อยา่ งไรกต็ าม ค่า BMI ไม่สามารถบอกน้าหนกั ตวั ตามเกณฑห์ รือปริมาณไขมนั หรือไดอ้ ยา่ งแม่นยาเนอื่ งจากคุณ จาเป็นตอ้ งนาปัจจยั อื่น ๆ มาประกอบดว้ ย ท้งั เร่ืองของพนั ธุกรรม พฤติกรรมการกิน การใชช้ ีวติ การออกกาลงั กาย และ อ่ืนๆ แต่งานวจิ ยั พบวา่ การหาดชั นีมวลกายน้ีมีความสมั พนั ธ์อยา่ งมากกบั วธิ ีการวดั ปริมาณไขมนั ในร่างกายโดยตรงวธิ ีอื่น ทซี่ ับซ้อนกวา่ เช่น การหาน้าหนกั ใตน้ ้า(underwater weighing) เน่ืองจากดชั นีมวลกายมีวธิ ีคานวณท่ีง่าย ทาให้ใคร ๆก็ สามารถประเมินความเส่ียงจากการมีปริมาณไขมนั ในร่างกายเกินได้

2.4 สมรรถภำพทำงกลไก สมรรถภาพทางกลไก หมายถึง การวดั และประเมินค่าความสมารถในการทางานของอวยั วะตา่ ง ๆของร่างกาย ที่ส่งเสริมให้ ร่างกายมีการเคลื่อนไหวอยา่ งมีประสิทธิภาพ โดยใชแ้ บบทดสอบสมรรถภาพทางกลไกเป็นเคร่ืองมือในการประเมินผล โดย มงุ่ เนน้ การทดสอบท่ีครอบคลมุ องคป์ ระกอบของสมรรถภาพทางกลไกทเี่ ก่ียวขอ้ งกบั ความสามารถในการทรงตวั ความอ่อนตวั ความคล่องแคล่ววอ่ งไว ความแขง็ แรงของกลา้ มเน้ือกาลงั ของกลา้ มเน้ือ และความทนทานของกลา้ มเน้ือ ประกอบดว้ ย 6 ดา้ น คือ 1. ความคล่องแคล่ว หมายถึง ความสามารถในการเปล่ียนทิศทางการเคล่อื นที่ไดอ้ ยา่ งรวดเร็วและควบคุมได้ รูปแบบที่นิยม นามาใชท้ ดสอบ เชน่ การว่ิงเก็บของ การว่ิงซิกแซก 2. การทรงตวั หมายถึง ความสมารถในการรักษาความสมดุลร่างกายในขณะอยกู่ บั ท่หี รือขณะเคลอ่ื นท่ี รูปแบบที่นิยมนามาใชใ้ น การทดสอบ เชน่ การทดสอบย่ืนเทา้ เดียว การเดินโดยมีสิ่งของวางศีรษะ 3. การประสานสมั พนั ธ์ หมายถึง ความสามารถในการเคลื่อนไหวร่างกายไดอ้ ยา่ งราบร่ืนกลมกลืน และมีประสิทธิภาพ ซ่ึงเป็น การทางานประสานสอดคลอ้ งกนั ระหว่าง ตา-มือ-เทา้ รูปแบบที่นิยมนามาใชใ้ นการทดสอบ เช่น การขวา้ งลูกบอล การรับส่งลูก บอลกระทบผนงั 4. พลงั กลา้ มเน้ือ หมายถึง ความสามารถของกลา้ มเน้ือท่ีออกแรงสูงสุดในเวลาสิ้นสุด รูปแบบท่ีนิยมนามาใชใ้ นการทดสอบ เช่น การยนื กระโดดไกล การทุม่ น้าหนกั