เอสซีอาร์

ชดุ การสอน ชุดท่ี 6 ไทรสิ เตอร์ วชิ า อุปกรณอ์ ิเล็กทรอนกิ ส์และวงจร รหสั 2104-2102 หลักสตู รประกาศนยี บตั รวิชาชพี พุทธศกั ราช 2556หน่วยท่ี 8 เรื่องเอสซีอาร์ นายสมพร บุญริน สาขาวชิ าชา่ งไฟฟ้ากาลัง วิทยาลัยเทคนิคชลบุรี สานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา กระทรวงศกึ ษาธิการ

ใบความรทู้ ่ี 8 1ชือ่ วชิ า อุปกรณ์อเิ ลก็ ทรอนิกส์และวงจร รหัสวิชา 2104-2102 สอนคร้งั ที่ 9หน่วยที่ 8 ชื่อหนว่ ย เอสซีอาร์ รวม 4 ช่ัวโมงชอ่ื เรอื่ ง เอสซีอาร์ จานวน 1 ชว่ั โมงสาระสาคญั เอสซีอาร์ (SCR :Silicon Control Rectifier) เป็นอุปกรณ์ที่ถูกสร้างขึ้นมาเพ่ือใช้ทาหน้าที่เป็นโซลิดสเตตสวิตช์ (solid state switch) ซ่ึงสามารถนาไปใช้ในการควบคุมการจ่ายกาลังไฟให้แก่อุปกรณ์หรือวงจร โครงสร้างประกอบด้วยสารก่ึงตัวนาชนิด P และ N วางซ้อนกัน 4 ช้ัน ทาให้เกิดรอยต่อ 3 รอยต่อ เราเรียกอุปกรณ์พวกนีว้ ่า ไทริสเตอร์ (thyristor) มีขาต่อใช้งาน 3 ขาคือแอโนด (A)แคโทด (K) และเกต (G) เอสซีอาร์ เป็นอปุ กรณท์ ่นี ากระแสได้ทิศทางเดียว การจ่ายไบแอสใหข้ าแอโนดและแคโทดเป็นไบอัสตรงแล้วกระตุ้นท่ีขาเกตเป็นไฟบวก เอสซีอาร์ ก็จะนากระแส เมื่อ เอสซีอาร์นากระแสแลว้ การทจี่ ะทาให้ เอสซอี าร์ หยุดนากระแสกระทาไดโ้ ดยการลดกระแสแอโนดทไ่ี หลผา่ น เอสซีอาร์ ให้ต่ากว่ากระแสโฮลดงิ้ (IH) เอสซีอาร์ สามารถใช้งานได้ทั้งไฟฟา้ กระแสตรงและไฟฟา้ กระแสสลับ ดังนั้นผู้เรียนจะต้องมีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับ โครงสร้าง สัญลักษณ์ การทางานของเอสซอี าร์ ต่อไฟฟ้ากระแสตรง ไฟฟ้ากระแสสลบั การวดั หาขาและตรวจสอบเอสซีอาร์สาระการเรยี นรู้ 1. ความหมายของอุปกรณไ์ ทริสเตอร์ 2. เอสซอี าร์ 2.1 โครงสรา้ งของเอสซีอาร์ 2.2 สญั ลกั ษณ์ของเอสซอี าร์ 2.3 การทางานของเอสซีอาร์ตอ่ ไฟฟ้ากระแสตรง 2.4 การทางานของเอสซอี าร์ต่อไฟฟา้ กระแสสลบั 2.5 วิธีการวัดหาขาและตรวจสอบเอสซีอาร์จุดประสงค์การเรยี นรู้ เม่ือผูเ้ รียน เรียนหน่วยการเรยี นนแี้ ลว้ มคี วามสามารถดังตอ่ ไปน้ี 1. บอกความหมายของอุปกรณไ์ ทริสเตอร์ได้ 2. บอกโครงสร้างของเอสซอี ารไ์ ด้ 3. บอกสัญลกั ษณ์ของเอสซีอาร์ได้ 4. อธิบายการทางานของเอสซอี าร์ต่อไฟฟ้ากระแสตรงได้ 5. อธิบายการทางานของเอสซอี าร์ตอ่ ไฟฟ้ากระแสสลับได้ 6. บอกวิธีการวัดหาขาและตรวจสอบเอสซีอาร์ได้

2 เอสซีอาร์ (SCR: Silicon Controlled Rectifier)1. ความหมายของอปุ กรณ์ไทรสิ เตอร์ ไทรสิ เตอร์เปน็ ช่ือเรียกของอปุ กรณ์สารก่ึงตัวนาประเภทท่มี ีโครงสร้าง ของสารกงึ่ ตวั นา PN ต่อชนเรียงสลับ 4 ตอน มีขาใช้งาน 2,3 และ 4 ขา อุปกรณ์ไทริสเตอร์สร้างข้ึนมาเพ่ือเป็นสวิตช์ตัดต่อวงจรไฟฟ้า หรือสวิตช์อิเล็กทรอนกิ ส์ โซลิดสเตตสวิตช์ ที่พัฒนาแทนสวิตช์ทางกล ช่วยทาให้การตัดต่อวงจรไมเ่ กดิ ประกายไฟบริเวณหน้าสัมผัส มคี วามเร็วในการทางานสงู และง่ายในการควบคุมการทางานเรยี กชอ่ื และการทางานแตกต่างกัน เชน่ เอสซอี าร์ (SCR: Silicon Controlled Rectifier) เกทเทินออฟสวิทช์(GTO: Gate Turn Off switch) SCR ทางานด้วยแสง (LASCR: Light Activated SCR ) และชอ็ กกี ไดโอด(Shockley Diode) ไทรแอก (Triac) ไดแอก (Diac) ควอแดรก (quadrac) เปน็ ต้น2. เอสซีอาร์ (SCR: Silicon Controlled Rectifier) เอสซีอาร์เป็นอุปกรณ์ที่ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อใช้ทาหน้าที่เป็นโซลิดสเตตสวิตช์ (solid stateswitch) ซึ่งสามารถนาไปใช้ในการควบคุมการจ่ายกาลังไฟให้แก่อุปกรณ์หรือวงจร เอสซีอาร์ เป็นอุปกรณ์ที่นากระแสได้ทิศทางเดียว ประกอบด้วยสารกึ่งตัวนาชนิด P และ N วางซ้อนกัน 4 ช้ัน ทาให้เกิดรอยต่อ 3 รอยต่อ เราเรียกอุปกรณ์พวกน้ีว่า ไทริสเตอร์ (thyristor) เอสซีอาร์หรือซิลิคอนคอนโทรล เร็กติไฟเออร์ คือ \"อุปกรณ์สารกึ่งตัวนาท่ีผลิตมาจากธาตุซิลิกอน สามารถท่ีจะควบคุมการเรียงกระแสได้\" รูปท่ี 8.1 รปู รา่ งของ เอสซอี าร์ ทม่ี า: http://www.intertexelectronics.com/SCR-C122B-Silicon-Controlled- Rectifier-TO220-P11140.aspx

3 2.1 โครงสรา้ งของ เอสซอี าร์ เอสซีอาร์เป็นอปุ กรณป์ ระเภทสารก่งึ ตัวนาโดยมโี ครงสรา้ งภายในประกอบด้วยชน้ั ของสารก่งึตัวนา 4 ช้นั ซึ่งได้รบั การโดป (Dope) ในปริมาณทีแ่ ตกตา่ งกัน และมขี วั้ ต่อใชง้ าน 3 ขา ได้แก่ แอโนด(A) แคโทด (K) และเกท (G) ดงั แสดงในรูป 8.2 A (Anode)G (Gate) P N P N K (Cathode) รปู ที่ 8.2 โครงสรา้ งของ เอสซอี าร์ 2.2 สัญลกั ษณ์ของ เอสซอี าร์สญั ลักษณข์ องเอสซีอารซ์ ึง่ สัญลกั ษณ์จะคล้ายกับไดโอด คอื มสี ัญลักษณ์เปน็ รูปสามเหลีย่ มเปน็ ขาแอโนด(A : Anode) และมีสัญลักษณ์เป็นขีดชิดด้านปลายสามเหล่ียมเป็นขาแคโทดเหมือนไดโอด แต่มีขาเกต(G : Gate )เพ่ิมข้นึ มาต่อออกมาตรงขดี ของแคโทด (K : Cathode) A G K รูปท่ี 8.3 สญั ลักษณ์ของเอสซีอาร์ 2.3 การทางานของ เอสซอี าร์ ต่อไฟฟา้ กระแสตรง การนากระแสหรอื การทางานของ เอสซีอาร์ นั้น จะขึ้นอยู่กับการจ่ายแรงดันไบแอสให้ท่ีขา Aและขา K คือต้องจ่ายแรงดันไบแอสให้ขา A เป็นบวก จ่ายแรงดันไบแอสให้ขา K เป็นลบ และต้องมีแรงดนั บวกมากระตุน้ ทข่ี า G ตวั เอสซอี าร์ จะทาให้ เอสซีอาร์ นากระแส ถ้าจา่ ยแรงดนั ใหต้ ัว เอสซีอาร์ผิดไปจากที่กล่าวมา เอสซีอาร์ จะไมน่ ากระแส ดังแสดงในรูปท่ี 8.4

4 RL + VAA - + VG VG - รูปที่ 8.4 การตอ่ เอสซอี าร์ แบบไบแอสตรง 2.3.1 การควบคุมให้ เอสซอี าร์ นากระแส (ON) การควบคุมให้ เอสซอี าร์ นากระแส (ON) ทาได้โดยการป้อนแรงดันไฟฟ้าบวกทีข่ ั้วเกตที่เรียกวา่ จดุ ชนวนเกตหรือสัญญาณ ทรกิ เกอร์ (Trigerred) ดังรปู ท่ี 8.5 โดยกดสวติ ช์ S1 เป็นการจุดชนวนเกต ควบคมุ ให้จดุ ชนวนเกต เอสซอี าร์ นากระแส (ON) หลอดไฟจะสวา่ ง Lamp S2 S3 S1 + - VAA+ VG- รูปท่ี 8.5 วงจรการควบคุมการทางานของ เอสซีอาร์ 2.3.2 การหยุดการทางานของเอสซอี าร์ การหยุดการทางานของ เอสซีอาร์ ในวงจรไฟฟ้ากระแสตรงจะทาได้เพียงทางเดียวเท่าน้ัน คือลดค่ากระแสท่ีไหลผ่านแอโนดลงให้ตา่ กว่าคา่ กระแสโฮลดงิ้ (Holding current) หรอื เรยี กว่า IH จากวงจรท่ีผ่านมาถ้าเรากดสวิตช์ S2 หรือ S3 ดังรูปท่ี 8.5 เอสซีอาร์ จะหยุดนากระแส (OFF)หลอดไฟจะดบั ส่งิ ทกี่ ล่าวมาขา้ งตน้ เปน็ เพยี งหลักการทางานพื้นฐานของ เอสซีอาร์ ซึ่งจะเห็นไดว้ ่า เปน็อุปกรณ์ท่ีสามารถนาไปใช้งานได้อย่างง่าย ๆ แต่ข้อสาคัญคือการเลือกใช้ เอสซีอาร์ ให้เหมาะกับงานท่ีต้องการซึ่งจะพบว่าในการเลือกใช้ เอสซีอาร์ แต่ละเบอร์นั้น ข้ึนอยู่กับคุณสมบัติเฉพาะของแต่ละเบอร์เช่นค่าแรงดันและกระแสสูงสุดที่จะทนได้ ค่ากระแสของเกตและค่ากระแสโฮลดิ้ง สามารถหาข้อมูลเหล่าน้ไี ด้จากรายละเอยี ดของ เอสซอี าร์ เบอร์น้ัน ๆ คุณสมบตั ติ ่าง ๆ เหล่าน้ีของเอสซีอาร์ เชน่ PIV คอืค่าแรงดันสูงสุดท่ีจะทนได้ VGT และ IGT คือแรงดันและกระแสท่ีใช้ในการทริกท่ีเกตและ IH คือกระแสโฮลด้ิง

5 2.4 การทางานของ เอสซอี าร์ ต่อไฟฟ้ากระแสสลบั เมอื่ นา เอสซีอาร์ ไปใชก้ ับแรงดันไฟฟา้ สลับ จะทาหน้าที่เป็นตัวเรก็ ตไิ ฟเออร์เหมือนไดโอด คอืจะนากระแสทางเดียวในส่วนของไบแอสกลับ เอสซอี าร์ จะไมน่ ากระแส แตเ่ ปน็ ตัวเรก็ ตไิ ฟเออร์ ทีด่ ีกวา่ไดโอดตรงที่ สามารถควบคุมการเร็กติไฟเออรไ์ ด้จากเกตคอื ขาท่ีทาหน้าท่ีควบคุมการเร็กตไิ ฟเออร์ เช่นใช้เป็นวงจรหรี่ไฟ หรือเป็นวงจรควบคุมความเร็วของมอเตอร์ เป็นต้น ซ่ึงก็ล้วนแล้วแต่เป็นการใช้งานควบคมุ กาลังไฟฟ้าทจี่ ะจา่ ยให้แก่โหลด ในระบบทเ่ี รยี กว่าเฟสทริกเกอร์ เมื่อปอ้ นไฟฟา้ กระแสสลับผา่ นตวั เอสซีอาร์ การหยุดทางาน (OFF) จะเกดิ ข้ึนโดยอัตโนมัติ เม่ือค่าแรงดันไฟสลับท่ีให้นั้นใกล้กับจุดที่เรียกว่า \"จุดตัดศูนย์\" (Zero-crossing point) ซ่ึงจะเกิดข้ึนทุก ๆครง่ึ คาบเวลาของสญั ญาณไฟสลับทใี่ หแ้ ก่วงจรนน้ั S1 Lamp VAC AA+ VG- รูปที่ 8.6 การทางานของ เอสซีอาร์ ต่อไฟฟา้ กระแสสลบั จากรูปที่ 8.6 การควบคุมให้ เอสซีอาร์ นากระแส (ON) ทาได้โดยการป้อนแรงดันไฟฟ้าบวกท่ีข้ัวเกตที่เรยี กวา่ จุดชนวนเกตหรือสญั ญาณ ทรกิ เกอร์ (Trigerred) โดยกดสวิตช์ S1 เปน็ การจดุ ชนวนเกตควบคุมให้ เอสซีอาร์ นากระแส (ON) หลอดไฟจะสว่าง แต่ถ้าไม่กด S1 เอสซีอาร์ จะหยุดนากระแส(OFF) เน่ืองจากจุดตัดศูนย์ (Zero-crossing point) ซ่ึงจะเกิดข้ึนทุก ๆ ครึ่งคาบเวลาของสัญญาณไฟสลบั ท่ีให้แกว่ งจร Lamp RG VAC AA รูปท่ี 8.7 การใชง้ าน เอสซีอาร์ ควบคุมความสว่างของหลอดไฟ

6 การใชง้ านควบคุมกาลงั ไฟฟ้าท่จี ะจา่ ยให้แก่โหลด ในระบบท่เี รยี กวา่ เฟสทรกิ เกอร์ รูปท่ี 8.7เปน็ วงจรควบคมุ ความสว่างของหลอดไฟโดยการปรับมุมของสัญญาณทริกเกอร์ VAAVG t t 0VL tรูปที่ 8.8 รูปคล่ืนแรงดันของวงจร เมื่อจดุ ชนวนเกตท่ีตาแหน่งเฟส 0 องศา

VAA 7 tVG t 90VL t รูปที่ 8.9 รปู คลื่นแรงดันของวงจร เมื่อจดุ ชนวนเกตทตี่ าแหนง่ เฟส 90 องศา การหนว่ งเฟสมผี ลดังนค้ี อื ถา้ เอสซอี าร์ ถกู จดุ ชนวนเกตทตี่ าแหนง่ เฟส 0 องศาหลังจากที่ทุก ๆคร่ึงรูปคล่ืนเริ่มเข้ามากาลังไฟท้ังหมดก็จะถูกป้อนให้แก่โหลด ดังรูปที่ 8.9 แต่ถ้าการจุดชนวนเกตที่ตาแหน่งเฟส 90 องศา หลังจากทุก ๆ ครึ่งคล่ืนเริ่มเข้ามา จะทาให้กาลังไฟทปี่ ้อนให้แกโ่ หลดน้ัน ลดลงเหลือเพยี งครึง่ หน่งึ ของกาลงั ท้ังหมด ดังรปู ที่ 8.10 2.5 วธิ ีการวัดหาขาและตรวจสอบเอสซีอาร์ การวัดหาขาของ เอสซีอาร์ ต้องหาขา G และขา K โดยใช้มัลติมิเตอร์ ตั้งย่านวัดค่าความตา้ นทาน Rx1 หรือ Rx10 สายวัดบวกสีแดงจะมีศกั ยไ์ ฟฟ้าเปน็ ลบ (-) ส่วนสายวดั ลบสีดาจะมีศักย์ไฟฟ้าเปน็ บวก (+) การวัดหาขา G และขา K ทาได้โดยใช้สายวัดลบ แตะที่ขาใดขาหนึ่งเป็นหลัก แล้วนา สายวัดบวก ไปวัด 2 ขาที่เหลือ ให้ได้ผลการวัดท่ีเข็มขึ้นมาก 1 คร้ัง ถ้าผลการวัดไม่ได้ตามนใ้ี ห้ย้ายสาย วัดลบไปแตะทขี่ าอ่ืนบา้ ง และใช้สายวดั บวกวัด 2 ขาทเี่ หลอื จนกวา่ จะได้ผลการวัดที่เขม็ ข้ึนมาก 1 ครั้ง น่ันคือขาที่สายวัดลบ ต่ออย่เู ป็นขา G และขาที่ใช้สายวัดบวกต่ออยเู่ ป็นขา K สว่ นขาท่ีเหลือเปน็ ขา A ดังรูปท่ี8.11

8 SCR X 10G AKรปู ที่ 8.10(ก) การวัดหาขา G และขา K ของเอสซอี าร์ A X 10G K รปู ท่ี 8.10(ข) การวดั หาขา G และขา K ของ เอสซอี าร์ อาการเสียของ เอสซีอาร์ คือการลัดวงจร ระหว่างขา A กับขา K ถ้าวัดค่าความต้านทาน Aและ K ของเอสซีอาร์ ความตา้ นทานจะมีค่าสูง เอสซอี าร์ อยู่ในสภาพดี แต่ถ้าความต้านทานมีค่าต่าให้สนั นิษฐานว่ารอยต่อระหว่างขาเอสซอี าร์ เกดิ ลัดวงจร เอสซีอาร์ เสีย การทดสอบการจุดชนวนเกต เอสซีอาร์ ทาได้โดยใช้ มัลติมิเตอร์ตั้งย่านวัด Rx1 ใช้สายวัดลบจะมีศกั ย์ไฟฟ้าเปน็ บวก (+) ตอ่ ขา A และสายวัดบวกจะมศี กั ยไ์ ฟฟ้าเปน็ ลบ (-) ต่อขา K และใชส้ ายเชื่อมระหว่างขา A และ G และปลดออก ดังรูปที่ 8.11 เขม็ มเิ ตอรจ์ ะข้ึนค้าง SCR X1G AK AGรปู ท่ี 8.11(ก) การวดั ทดสอบ เอสซอี าร์

9AK A X1 G Kรปู ท่ี 8.11(ข) การวัดทดสอบ เอสซอี าร์

10 สรุป 1. ความหมายของอปุ กรณไ์ ทรสิ เตอร์ ไทรสิ เตอร์เป็นช่ือเรยี กของอปุ กรณส์ ารกง่ึ ตวั นาประเภทท่ีมีโครงสร้าง ของสารก่ึงตัวนา PN ตอ่ชนเรียงสลับ 4 ตอน มีขาใช้งาน 2,3 และ 4 ขา อุปกรณ์ไทริสเตอร์สร้างขึ้นมาเพื่อเป็นสวิตช์ตัดต่อวงจรไฟฟา้ หรอื สวติ ชอ์ เิ ลก็ ทรอนกิ ส์ โซลดิ สเตตสวติ ช์ 2. เอสซอี าร์ 2.1 โครงสรา้ งของ เอสซีอาร์ A (Anode) PG (Gate) N P N K (Cathode)รูปที่ 8.12 โครงสร้างของ เอสซอี าร์2.2 สัญลักษณ์ของ เอสซีอาร์ A( ) G( ) K( ) รปู ท่ี 8.13 สญั ลักษณ์ของ เอสซีอาร์ 3. การทางานของเอสซอี ารต์ ่อไฟฟ้ากระแสตรง การควบคมุ ให้ เอสซีอาร์ นากระแส (ON) ทาไดโ้ ดยการป้อนแรงดันไฟฟา้ บวกที่ขว้ั เกตที่เรียกวา่ จดุ ชนวนเกตหรือสัญญาณ ทริกเกอร์ (Trigerred)

11 การหยดุ การทางานของ เอสซอี ารน์ ี้ ในวงจรไฟฟา้ กระแสตรงจะทาได้เพยี งทางเดียวเทา่ นัน้ คือลดคา่ กระแสท่ีไหลผ่านแอโนดลงให้ต่ากวา่ ค่ากระแสโฮลด้ิง (Holding current) หรือเรียกว่า Ih 4. การทางานของเอสซอี ารต์ อ่ ไฟฟา้ กระแสสลบั เมอื่ นา เอสซีอาร์ ไปใชก้ ับแรงดันไฟฟา้ สลบั แลว้ จะทาหน้าทเ่ี ป็นตวั เรก็ ตไิ ฟเออร์เหมอื นไดโอดแต่สามารถควบคุมการเร็กติไฟเออร์ได้ เช่น ใช้เป็นวงจรหรี่ความสว่างของหลอดไฟ หรือเป็นวงจรควบคุมความเร็วของมอเตอร์ เป็นต้น ซ่ึงก็ล้วนแล้วแต่เป็นการใช้งานควบคุมกาลังไฟฟ้าท่ีจะจ่ายใหแ้ ก่โหลด ในระบบท่เี รียกว่าเฟสทรกิ เกอร์ 5. การวัดหาขาและตรวจสอบเอสซอี าร์ การวัดหาขาของ เอสซีอาร์ ต้องหาขา G และขา K ถ้านามัลติมิเตอร์ ตั้งย่านวัดค่าความตา้ นทาน Rx10 SCR X 10G AK รปู ท่ี 8.14 การวดั หาหาขา G และขา K ของเอสซีอาร์ อาการเสียของ เอสซีอาร์ คือการลัดวงจร ระหว่างขา A กับขา K ถ้าวัดค่าความต้านทาน Aและ K ของเอสซีอาร์ ความตา้ นทานจะมีค่าสงู เอสซีอาร์ อยูใ่ นสภาพดี แต่ถา้ ความต้านทานมีคา่ ต่าให้สันนิษฐานว่ารอยต่อระหวา่ งขาเอสซอี าร์ เกดิ ลดั วงจร เอสซีอาร์ เสีย

12 อ้างอิงฉัตรธิวัฒน์ ธรรมานยุ ุต 2558. วงจรอิเล็กทรอนิกส์. กรุงเทพมหานคร: ซีเอด็ ยเู คชนั่ .ชิงชัย ศรีสรุ ตั น์ และ วีรศกั ด์ิ สวุ รรณเพชร 2556. อุปกรณอ์ ิเล็กทรอนกิ ส์และวงจร. นนทบรุ ี: สานักพิมพ์ศนู ยห์ นังสอื เมืองไทย.นภัทร วัจนเทพินทร์. 2551. อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์. ปทมุ ธานี: สานักพิมพ์สกายบุกส์.ไวพจน์ ศรีธญั . 2558. อปุ กรณ์อเิ ลก็ ทรอนิกสแ์ ละวงจร. กรงุ เทพมหานคร: สานักพิมพ์วงั อักษร.พันธ์ศักด์ิ พุฒมิ านิตพงศ์ 2555. อุปกรณอ์ ิเล็กทรอนกิ ส์และวงจร. กรุงเทพมหานคร: สานักพมิ พ์ ศูนย์สง่ เสริมอาชวี ะ.วิทยาลยั เทคนิคนครปฐม. 2542. ปฏิบตั ิอปุ กรณ์อิเล็กทรอนกิ ส์และวงจร โครงการจัดทาต้นแบบ การเรยี นการสอนวชิ าชพี ภาคปฏิบัติ. นครปฐม: กรมอาชีวศกึ ษา กระทรวงศึกษาธิการ.อดุลย์ กัลยาแกว้ . 2554. อปุ กรณ์อเิ ล็กทรอนกิ ส์และวงจร. กรุงเทพมหานคร: สานกั พิมพศ์ ูนย์ส่งเสรมิ อาชวี ะ.

13 สรุป 1. ความหมายของอุปกรณ์ไทริสเตอร์ ไทรสิ เตอร์เป็นชอ่ื เรียกของอปุ กรณส์ ารกึ่งตวั นาประเภททม่ี ีโครงสร้าง ของสารกงึ่ ตวั นา PN ต่อ ชนเรยี งสลับ 4 ตอน มีขาใชง้ าน 2,3 และ 4 ขา สร้างขนึ้ มาเพ่อื เป็นสวิตชต์ ัดต่อวงจรไฟฟ้า หรอื สวิตช์ อิเล็กทรอนกิ ส์ โซลิดสเตตสวิตช์ 2. เอสซีอาร์ 2.1 โครงสร้างของ เอสซอี าร์ A (Anode) P G (Gate) N P N K (Cathode) รูปท่ี 8.13 โครงสรา้ งของ เอสซอี าร์ 2.2 สญั ลกั ษณ์ของ เอสซอี าร์ A G K รูปท่ี 8.14 สัญลักษณ์ของ เอสซอี าร์ 2.3 การทางานของเอสซอี าร์ตอ่ ไฟฟา้ กระแสตรง การควบคมุ ให้ เอสซีอาร์ นากระแส ทาไดโ้ ดยการปอ้ นแรงดนั ไฟฟา้ บวกทขี่ ้วั เกตที่เรียกวา่ จดุ ชนวนเกตหรอื สัญญาณ ทรกิ เกอร์

14 การหยุดการทางานของ เอสซีอารน์ ้ี ในวงจรไฟฟ้ากระแสตรงจะทาไดเ้ พยี งทางเดียวเท่าน้นั คือ ลดค่ากระแสทไ่ี หลผา่ นแอโนดลงให้ตา่ กวา่ คา่ กระแสโฮลดิ้ง หรือเรยี กวา่ IH 2.4 การทางานของเอสซอี าร์ต่อไฟฟา้ กระแสสลับ เม่ือนา เอสซีอาร์ ไปใชก้ บั แรงดนั ไฟฟ้าสลบั แลว้ จะทาหนา้ ที่เปน็ ตัวเร็กติไฟเออร์เหมอื นไดโอด แต่สามารถควบคุมการเร็กติไฟเออร์ได้ เช่น ใช้เป็นวงจรหรี่ไฟ หรือเป็นวงจรควบคุมความเร็วของ มอเตอร์ เป็นต้น ซึ่งก็ล้วนแล้วแต่เป็นการใช้งานควบคุมกาลังไฟฟ้าที่จะจ่ายให้แก่โหลด ในระบบท่ี เรียกว่าเฟสทริกเกอร์ 2.5 การวัดหาขาและตรวจสอบเอสซีอาร์ การวัดหาขาของ เอสซีอาร์ ต้องหาขาเกต (G) และขาแคโทด (K) โดยใชม้ ัลตมิ ิเตอร์ ตง้ั ย่านวัด ค่าความตา้ นทาน Rx1 หรือ Rx10 α0 SCR Ω G AK x10 -+ รปู ที่ 8.15 การวัดหาขาเกต (G) และขาแคโทด (K) ของเอสซอี าร์ อาการเสียของ เอสซีอาร์ คือการลัดวงจร ระหว่างขาแอโนด (A) กับขาแคโทด (K) ถ้าวัดค่า ความต้านทานขา แอโนด (A) และ ขาแคโทด (K) ของเอสซอี าร์ ความต้านทานจะมีคา่ สงู เอสซีอาร์ อยู่ ในสภาพดี แต่ถ้าความต้านทานมีค่าต่าให้สันนิษฐานว่ารอยต่อระหว่างขาเอสซีอาร์ เกิดลัดวงจร เอสซีอาร์เสีย

15 อ้างอิง ฉัตรธิวัฒน์ ธรรมานยุ ุต 2558. วงจรอิเล็กทรอนิกส์. กรุงเทพมหานคร: ซีเอด็ ยเู คชนั่ . ชิงชัย ศรีสรุ ตั น์ และ วีรศกั ด์ิ สวุ รรณเพชร 2556. อุปกรณอ์ ิเล็กทรอนกิ ส์และวงจร. นนทบรุ ี: สานักพิมพ์ศนู ยห์ นังสอื เมืองไทย. นภัทร วัจนเทพินทร์. 2551. อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์. ปทมุ ธานี: สานักพิมพ์สกายบุกส์. ไวพจน์ ศรีธญั . 2558. อปุ กรณ์อเิ ลก็ ทรอนิกสแ์ ละวงจร. กรงุ เทพมหานคร: สานักพิมพ์วงั อักษร. พันธ์ศักด์ิ พุฒมิ านิตพงศ์ 2555. อุปกรณอ์ ิเล็กทรอนกิ ส์และวงจร. กรุงเทพมหานคร: สานักพมิ พ์ ศูนย์สง่ เสริมอาชวี ะ. วิทยาลยั เทคนิคนครปฐม. 2542. ปฏิบตั ิอปุ กรณ์อิเล็กทรอนกิ ส์และวงจร โครงการจัดทาต้นแบบ การเรยี นการสอนวชิ าชพี ภาคปฏิบัติ. นครปฐม: กรมอาชีวศกึ ษา กระทรวงศึกษาธิการ. อดุลย์ กัลยาแกว้ . 2554. อปุ กรณ์อเิ ล็กทรอนกิ ส์และวงจร. กรุงเทพมหานคร: สานกั พิมพศ์ ูนย์ ส่งเสรมิ อาชวี ะ.