หน่วยที่ 2 เครื่องมือวัดไฟฟ้าเบื้องต้น

หน่วยที่ 2 เคร่อื งมอื วดั ไฟฟา้ เบ้อื งตน้ เนอ้ื หาสาระการสอน/การเรยี นรู้2.1 ชนิดเครื่องมอื วดั ไฟฟ้ าเบอื้ งต้นการศึกษาหรือการเก่ียวขอ้ งทางดา้ นไฟฟ้ าและอิเล็กทรอนิกส์ จาเป็ นตอ้ งเกี่ยวขอ้ งกบั ปริมาณไฟฟ้ าหลายชนิด เช่น แรงดนั กระแส ความตา้ นทาน และกาลงั ไฟฟ้ า เป็ นตน้ ปริมาณไฟฟ้ าเหล่าน้ีไม่สามารถตรวจสอบตรวจวดั ค่าไดด้ ว้ ยการสัมผสั การได้ยินด้วยหู การดูด้วยตา หรือการดมกล่ิน การจะตรวจสอบตรวจวดั ปริมาณไฟฟ้ าเหล่าน้ีได้ จาเป็ นตอ้ งใช้เคร่ืองมือวดั ไฟฟ้ า (Electrical Instruments) ช่วยในการวดั และช่วยในการแสดงค่าปริมาณไฟฟ้ าท่ีถูกตอ้ งออกมาเครื่องมือวดั ไฟฟ้ าเบ้ืองตน้ ท่ีควรทราบ ไดแ้ ก่มลั ติมิเตอร์ (Multimeter) ซ่ึงถือไดว้ า่ เป็ นเครื่องมือวดัไฟฟ้ าที่จาเป็ นต่อช่างไฟฟ้ า ช่างอิเล็กทรอนิกส์ และช่างท่ีจาเป็ นต้องเกี่ยวข้องกับปริมาณไฟฟ้ าต่างๆ ซ่ึงสามารถวดั ปริมาณไฟฟ้ าได้หลายชนิด มีราคาถูกเล็กกะทดั รัด พกพาไปไดส้ ะดวก มลั ติมิเตอร์ที่ผลิตมาใชง้ านแบ่งออกไดเ้ ป็ น 2 ชนิด ไดแ้ ก่ มลั ติมิเตอร์ (ก) มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกชนิดแอนะลอก (Analog Multimeter) เป็ นมลั ติมิเตอร์ที่การแสดงค่าปริ มาณไฟฟ้ าใช้เข็มช้ีบ่ายเบนช้ีค่าปริมาณไฟฟ้ าท่ีวดั ไดอ้ อกมา และมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล (Digital Multimeter) เป็ นมัลติมิเตอร์ท่ีการแสดงค่าปริมาณไฟฟ้ า ใชแ้ สดงค่าดว้ ยตวั เลขบอกค่าปริมาณไฟฟ้ าที่วดั ได้ออกมา รูปร่างลักษณะ มัลติมิเตอร์แตล่ ะชนิด แสดงดงั รูปท่ี 2.1 มลั ติมิเตอร์เป็ นมิเตอร์ท่ีสามารถนาไปใช้วดั (ข) มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลปริมาณไฟฟ้ าไดห้ ลายชนิด การใชง้ านจาเป็ นตอ้ งต่อ รูปท่ี 2.1 มลั ติมิเตอร์แตล่ ะชนิดข้วั วดั และปรับแตง่ ค่าใหถ้ ูกตอ้ งก่อนนาไปใชง้ าน

2.2 มลั ตมิ ิเตอร์ชนิดแอนะลอก มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก หรือมลั ติมิเตอร์ชนิดเข็มช้ี เป็ นมลั ติมิเตอร์พ้ืนฐานที่ถูกนามา ใช้งานยาวนานหลายสิบปี แลว้ จนถึงปัจจุบนั ก็ยงั เป็ นที่นิยมใชง้ านอยู่ เพราะดว้ ยคุณสมบตั ิท่ีดีหลายประการของมลัติมิเตอร์ชนิดน้ี ที่พิเศษคือ สามารถวดั ตรวจสอบดี เสีย ชนิด และขา ของอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ไดห้ ลายประเภท การจะนามลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกไปใชง้ าน จาเป็ นตอ้ งศึกษาทาความเขา้ ใจในส่วนประกอบ และรายละเอียดตา่ งๆ ของมลั ติมิเตอร์ชนิดน้ีก่อนการใชง้ าน เพอื่ ใหผ้ ใู้ ชส้ ามารถใชง้ านไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง เกิดความปลอดภยั ในการใชง้ าน ลกั ษณะรูปร่างและส่วนประกอบของมลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกแบบหน่ึง แสดงดงัรูปท่ี 2.2 มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกตามรูปท่ี 2.2เป็ นมลั ติมิเตอร์แบบหน่ึงท่ีมีขายทว่ั ไป มีราคา 2 1ถูก ใช้งานได้ดี ส่วนประกอบต่างๆ ไม่แตกต่าง 3ไปจากมลั ติมิเตอร์แอนะลอกแบบอื่น ตวั เลขท่ีช้ีแสดงไว้ บอกชื่อของส่วนประกอบ หน้าที่การ 4 5ทางาน และการใชง้ าน มีรายละเอียดดงั น้ี 6 หมายเลข 1 เป็ นหน้าปัดแสดงสเกลบอกคา่ ต่างๆ ของปริมาณไฟฟ้ าที่วดั ได้ 7 8 หมายเลข 2 เป็ นไดโอดเปล่งแสง (LED) 9จะเปล่งแสงสวา่ งออกมา แสดงถึงการต่อวงจร(Continuity) เม่ือต้งั ยา่ นวดั โอห์ม (Ω) ท่ียา่ น x1 รูปท่ี 2.2 ส่วนประกอบมลั ติมิเตอร์ชนิดในขณะช็อตปลายสายวดั เขา้ ดว้ ยกนั แอนะลอก หมายเลข 3 เป็นเขม็ ช้ีของมิเตอร์ หมายเลข 4 เป็ นสกรูใช้ปรับแต่งให้เข็มช้ีในสภาวะมิเตอร์ไม่ทางาน ช้ีที่ตาแหน่งซ้ายมือสุดของสเกลพอดี (ท่ี , 0 V, 0 A) ช่วยใหม้ ิเตอร์อยใู่ นสภาวะพร้อมใช้งาน และขณะใช้งานจะแสดงค่าที่วดั ได้ออกมามีคา่ ถูกตอ้ ง หมายเลข 5 เป็นป่ ุมปรับใหเ้ ขม็ ช้ีของมิเตอร์ช้ีที่ตาแหน่งศูนยโ์ อห์มพอดี (0 Ω.ADJ) ใชร้ ่วมกบั การต้งัยา่ นวดั โอห์ม (Ω) โดยขณะที่ช็อตปลายสายวดั มิเตอร์เขา้ ดว้ ยกนั เขม็ มิเตอร์จะ ตอ้ งบ่ายเบนไปทางขวามือช้ีท่ีตาแหน่ง 0 Ω พอดี ถา้ เขม็ ช้ีไม่อยทู่ ่ีตาแหน่ง 0 Ω พอดีตอ้ งปรับป่ ุมน้ีช่วย เพื่อทาให้การวดั ความตา้ นทานมีค่าถูกตอ้ ง หมายเลข 6 เป็ นข้วั ต่อเอาตพ์ ุต (OUTPUT) ใชส้ าหรับวดั ความดงั ของเสียงจากเครื่องขยายเสียงหรือเคร่ืองรับวทิ ยุ วดั ออกมาเป็นหน่วยเดซิเบล (dB) ใชง้ านร่วมกบั ข้วั หมายเลข 9

หมายเลข 7 เป็นสวติ ช์ปรับเลือกยา่ นวดั ค่าปริมาณไฟฟ้ าท่ีเหมาะสม สามารถปรับหมุนไดร้ อบตวั หมายเลข 8 เป็นข้วั ต่อสายวดั มิเตอร์ข้วั บวก (+) ใชส้ าหรับตอ่ สายวดั สีแดง หมายเลข 9 เป็นข้วั ต่อสายวดั มิเตอร์ข้วั ลบ (-COM) ใชส้ าหรับต่อสายวดั สีดา2.3 สเกลหน้าปัดมลั ตมิ ิเตอร์ชนดิ แอนะลอก สเกลหนา้ ปัดของมลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก หรือชนิดเข็มช้ี จะมีสเกลแสดงค่าปริมาณไฟฟ้ าหลายชนิด ปริมาณไฟฟ้ าแต่ละชนิดแสดงค่าออกมาแตกต่างกนั ทาให้สเกลที่กาหนดไวท้ ่ีหน้าปัดแต่ละสเกลมีความแตกตา่ งกนั ถูกแยกออกเป็นสเกลหลายช่องหลายแถว แต่ละช่องแต่ละแถวใชแ้ สดงปริมาณไฟฟ้ าแต่ละชนิดโดยเฉพาะ การใช้งานและการอ่านค่าเป็ นสิ่งจาเป็ นตอ้ งทาความเขา้ ใจ เพ่ือการใช้งานมีความถูกตอ้ งลกั ษณะสเกลหนา้ ปัดของมลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก แสดงดงั รูปที่ 2.3 สเกลหน้าปัดมลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก ตามรูปที่ 2.3 แสดงสเกลค่าปริมาณไฟฟ้ าแต่ละชนิดของมลั ติมิเตอร์แบบหน่ึง ถูกกากบั ไวด้ ว้ ยหมายเลข เพ่ือบอกชื่อปริมาณไฟฟ้ าแต่ละส่วนอธิบายรายละเอียดไดด้ งั น้ี หมายเลข 1 คือสเกลโอห์ม() ใช้สาหรับอ่านค่าความตา้ นทานที่ 1 8วัดได้ออกมา เม่ือต้ังย่านวัดความ 2ตา้ นทานหรือยา่ น  3 5 4 6 หมายเลข 2 คือสเกลแรงดัน 7ไฟตรง กระแสไฟตรง และแรงดนั ไฟสลบั (DCV, A & ACV) ใชส้ าหรับอ่าน รูปท่ี 2.3 สเกลหนา้ ปัดมลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกค่าแรงดนั ไฟตรง เมื่อต้งั ยา่ นวดั แรงดนัไฟตรง (DCV) ใช้สาหรับอ่านค่ากระแสไฟตรง เม่ือต้งั ย่านวดั กระแสไฟตรง (DCmA) และใช้สาหรับอ่านค่าแรงดนั ไฟสลบั เม่ือต้งั ยา่ นวดั แรงดนั ไฟสลบั (ACV) หมายเลข 3 คือสเกลแรงดนั ไฟสลบั เฉพาะย่าน 10 โวลต์ (AC 10 V) ใชส้ าหรับอ่านค่าแรงดนั ไฟสลบั เมื่อต้งั ยา่ นวดั ที่ 10 ACV หมายเลข 4 คือสเกลค่าอตั ราขยายกระแสไฟตรงของตวั ทรานซิสเตอร์ (hFE) ใช้สาหรับอ่านค่าอตั ราขยายกระแสไฟตรงของตวั ทรานซิสเตอร์เม่ือต้งั ยา่ นวดั โอห์ม () ท่ีตาแหน่ง x10 (hFE) หมายเลข 5 คือสเกลค่ากระแสรั่วไหล (Leakage Current) ของตวั ทรานซิสเตอร์ (ICEO) ใชส้ าหรับอ่านค่ากระแสรั่วไหลของตวั ทรานซิสเตอร์ที่ขาคอลเลกเตอร์ (C) และขาอิมิตเตอร์ (E) เมื่อขาเบส (B) เปิ ดลอย ขณะต้งั ยา่ นวดั โอห์ม () ที่ x1 (150 mA), x10 (15 mA), x100 (1.5 mA) และ x1k (150 A) นอกจากน้นั

ยงั ใช้แสดงค่ากระแสภาระ (Load Current) ในการวดั ไดโอด (LI) ใช้สาหรับอ่านกระแสภาระท่ีไหลผ่านไดโอด เมื่อวดั ดว้ ยยา่ นวดั โอห์ม () หมายเลข 6 คือสเกลค่าแรงดนั ภาระ (Load Voltage) ในการวดั ไดโอด (LV) ใชส้ าหรับอ่านแรงดนัภาระที่ตกคร่อมไดโอด เม่ือวดั ดว้ ยยา่ นวดั โอห์ม () เป็นการวดั ค่าในเวลาเดียวกบั การวดั LI หมายเลข 7 คือสเกลคา่ ความดงั ของสัญญาณเสียง บอกค่าการวดั ออกมาเป็นเดซิเบล (dB) ใชส้ าหรับอ่านคา่ ความดงั ของสัญญาณเสียง เม่ือต้งั ยา่ นวดั ท่ีแรงดนั ไฟสลบั (ACV) หมายเลข 8 คือกระจกเงา ใชส้ ะทอ้ นเขม็ ช้ี เพ่อื ช่วยใหก้ ารอ่านปริมาณไฟฟ้ าค่าตา่ งๆ มีความถูกตอ้ งท่ีสุด โดยขณะอา่ นคา่ ตอ้ งใหต้ าแหน่งเขม็ ช้ีจริงและเขม็ ช้ีในกระจกเงาซอ้ นทบั กนั พอดี 2.4 การใช้งานมลั ตมิ ิเตอร์ชนิดแอนะลอก มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก สามารถใช้วดั หาปริมาณไฟฟ้ าค่าต่างๆ ไดห้ ลายชนิด เช่น แรงดนั ไฟตรง (DCV) แรงดนั ไฟสลบั (ACV) กระแสไฟตรง (DCmA) และความตา้ นทาน () เป็ นตน้ ส่ิงสาคญั ในการใชง้ านของมลั ติมิเตอร์ชนิดน้ี อยู่ท่ีค่าที่อ่านออกมาไดจ้ ากการบ่ายเบนไปของเข็มช้ี ถูกแสดงค่าออกมาเป็ นสเกลที่แบ่งไว้ การอ่านค่าท่ีถูกตอ้ งของค่าท่ีเข็มช้ีช้ีบอกไวจ้ าเป็ นตอ้ งใช้ค่าการแบ่งออกเป็ นอตั ราส่วนจากค่าตวั เลขท่ีบอกไวใ้ นตาแหน่งใกลเ้ คียงท้งั ดา้ น ซ้ายและดา้ นขวาของเข็มช้ี อตั ราส่วนที่แบ่งออกมีความแตกตา่ งกนั ไปในแตล่ ะสเกลและแตล่ ะค่า ซ่ึงส่ิงน้ีเองเป็นผลทาใหก้ ารอ่านคา่ เกิดความผิดพลาดไดง้ ่าย การจะนามลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกไปใช้งาน จาเป็ นตอ้ งศึกษาทาความเขา้ ใจการใช้งานและการอ่านค่าให้ถูกตอ้ งเสียก่อน 2.4.1 การวดั แรงดนั ไฟตรง (DCV) การวดั แรงดนั ไฟตรง โดยปรับสวิตช์เลือกยา่ นวดั ไปที่ DCV มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกรุ่นมาตรฐาน จะมียา่ นวดั แรงดนั ไฟตรงท้งั หมด 7 ยา่ นวดั เตม็ สเกล คือ ยา่ น 0.1 V, 0.5 V, 2.5 V, 10 V, 50V, 250 V และ 1,000 V การต้งั ยา่ นวดั ท่ี DCV แสดงดงั รูปที่ 2.4 การอ่านค่าแรงดนั ไฟตรง อ่านที่หนา้ ปัดรูปท่ี 2.3 หมายเลข 2 สเกล DCV, A & ACV ข้นั ตอนการวดั คา่ ปฏิบตั ิดงั น้ี -+รูปท่ี 2.4 ยา่ นวดั แรงดนั ไฟตรง (DCV) รูปที่ 2.5 การตอ่ มลั ติมิเตอร์วดั แรงดนั ไฟตรง (DCV)

1. เสียบสายวดั สีแดงเขา้ ท่ีข้วั ต่อข้วั บวก (+) เสียบสายวดั สีดาเขา้ ท่ีข้วั ต่อข้วั ลบ (-COM) ของมิเตอร์นาสายวดั ท้งั สองเส้นไปวดั ค่าแรงดนั ไฟตรงท่ีตอ้ งการ 2. ปรับสวติ ช์เลือกยา่ นวดั DCV ไปยา่ นที่เหมาะสม หากไม่ทราบค่าแรงดนั ไฟตรงที่ตอ้ ง การวดั ให้ปรับต้งั ยา่ นวดั ไปท่ียา่ นสูงสุดไวก้ ่อนท่ียา่ น 1,000 V 3. การวดั แรงดนั ไฟตรง ตอ้ งนามิเตอร์ไปต่อวดั แบบขนานกบั วงจร (ต่อคร่อมอุปกรณ์) และขณะวดัตอ้ งคานึง ถึงข้วั ของมิเตอร์ให้ตรงกบั ข้วั ของแรงดนั ที่วดั โดยยึดหลกั ดงั น้ี ใกลบ้ วกแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดัดว้ ยข้วั บวก (+) ของมิเตอร์ ใกลล้ บแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ดว้ ยข้วั ลบ (–) ของมิเตอร์ การต่อมลั ติมิเตอร์วดัแรงดนั ไฟตรง แสดงดงั รูปท่ี 2.5 4. การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอา่ นคา่ แสดงไดต้ ามตารางท่ี 2.1ตารางที่ 2.1 การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอา่ นคา่ แรงดนั ไฟตรง (DCV) ย่านต้งั วดั สเกลใช้อ่าน การอ่านค่า ค่าทวี่ ดั ได้ หมายเหตุ 0.1 V 0 – 10 ใช้ 0.01 คูณค่าที่อา่ นได้ 0 – 0.1 V ใชส้ เกลสีดาใต้ 0.5 V 0 – 50 ใช้ 0.01 คูณคา่ ท่ีอ่านได้ 0 – 0.5 V กระจกเงา 3 ยา่ น 2.5 V 0 – 250 ใช้ 0.01 คูณคา่ ท่ีอา่ นได้ 0 – 2.5 V คือ 0 – 10, 10 V 0 – 10 0 – 10 V 50 V 0 – 50 อา่ นโดยตรง 0 – 50 V 0 – 50 250 V 0 – 250 อ่านโดยตรง 0 – 250 V และ 0 – 250 0 – 10 อ่านโดยตรง 0 – 1,000 V 1,000 V ใช้ 100 คูณค่าที่อา่ นได้ตัวอย่างที่ 2.1 ต้งั ยา่ นมลั ติมิเตอร์ไวท้ ่ี DCV เพื่อวดั แรงดนั ไฟตรง เข็มช้ีมิเตอร์ช้ีค่าออกมาตามรูปที่ 2.6 จงอ่านค่าแรงดนั ไฟตรงทุกยา่ นวดั บนสเกลหนา้ ปัดวธิ ีทาอ่านค่าแต่ละย่านวดั เต็มสเกล (สเกลสีดาใตก้ ระจกเงา DCV) ยา่ น 0 – 10 V อา่ นได้ = 6.4 V ยา่ น 0 – 50 V อา่ นได้ = 32 V รูปที่ 2.6 เขม็ ช้ีแสดงคา่ ยา่ นวดั แรงดนั ไฟตรง ยา่ น 0 – 250 V อา่ นได้ = 160 V (DCV) ใชใ้ นตวั อยา่ งท่ี 2.1 ตอบ

2.4.2 การวดั แรงดันไฟสลบั (ACV) การวดั แรงดนั ไฟสลบั โดยปรับสวิตช์เลือกยา่ นวดั ไปที่ ACV มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกรุ่นมาตรฐาน จะมียา่ นวดั แรงดนั ไฟสลบั ท้งั หมด 4 ยา่ นวดั เตม็ สเกล คือ ยา่ น 10 V, 50 V, 250 V และ 1,000V การต้งั ย่านวดั ที่ ACV แสดงดงั รูปท่ี 2.7 การอ่านค่าแรงดนั ไฟสลบั อ่านท่ีหนา้ ปัดรูปที่ 2.3 หมายเลข 2สเกล DCV, A & ACV และหมายเลข 3 สเกล AC 10 V ข้นั ตอนการวดั คา่ ปฏิบตั ิดงั น้ีรูปที่ 2.7 ยา่ นวดั แรงดนั ไฟสลบั รูปท่ี 2.8 การต่อมลั ติมิเตอร์วดั แรงดนั ไฟสลบั (ACV) (ACV)1. เสียบสายวดั สีแดงเขา้ ท่ีข้วั ต่อข้วั บวก (+) เสียบสายวดั สีดาเขา้ ท่ีข้วั ต่อข้วั ลบ (-COM) ของมิเตอร์นาสายวดั ท้งั สองเส้นไปวดั ค่าแรงดนั ไฟสลบั2. ปรับสวิตช์เลือกยา่ นวดั ACV ไปยา่ นที่เหมาะสม หากไม่ทราบค่าแรงดนั ไฟสลบั ที่จะวดั ให้ต้งัยา่ นวดั ไปที่ยา่ นสูงสุดไวก้ ่อนท่ี 1,000 V3. การวดั แรงดนั ไฟสลบั ตอ้ งนามิเตอร์ไปต่อวดั แบบขนานกบั วงจร (ต่อคร่อมอุปกรณ์) และขณะวดั ไม่จาเป็ นตอ้ งคานึงถึงข้วั ของมิเตอร์ สามารถวดั สลบั ข้วั ได้ การต่อมลั ติมิเตอร์วดั แรงดนั ไฟสลบั แสดงดงั รูปที่ 2.84. ก่อนต่อมลั ติมิเตอร์วดั แรงดนั ไฟสลบั ค่าสูง ควรตดั ไฟของวงจรท่ีจะวดั ออกก่อน เม่ือต่อมลั ติมิเตอร์เขา้ วงจรเรียบร้อยแลว้ จึงจา่ ยไฟเขา้ วงจรที่ตอ้ งการวดั5. อย่าจบั สายวดั หรือตวั มลั ติมิเตอร์ขณะวดั แรงดนั ไฟสลบั ค่าสูง เมื่อวดั เสร็จเรียบร้อยควรตดั ไฟที่ทาการวดั เสียก่อน จึงปลดสายวดั ของมลั ติมิเตอร์ออกจากวงจร6. การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอา่ นค่า แสดงไดต้ ามตารางท่ี 2.2ตารางที่ 2.2 การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอา่ นคา่ แรงดนั ไฟสลบั (ACV)ย่านต้งั วดั สเกลใช้อ่าน การอ่านค่า ค่าทว่ี ดั ได้ หมายเหตุ 10 V 0 – 10 อ่านโดยตรง 0 – 10 V ใชส้ เกล AC 10 V 50 V 0 – 50 อา่ นโดยตรง 0 – 50 V ใชส้ เกลสีดาใตก้ ระจก 250 V 0 – 250 อ่านโดยตรง 0 – 250 V เงา 3 ยา่ น คือ 0 – 10, 0 0 – 10 ใช้ 100 คูณคา่ ท่ีอ่านได้ 0 – 1,000 V – 50 และ 0 – 2501,000 V

ตัวอย่างท่ี 2.2 ต้งั ยา่ นมลั ติมิเตอร์ไวท้ ี่ ACV เพื่อวดั แรงดนั ไฟสลบั เข็มช้ีมิเตอร์ช้ีค่าออกมาตามรูปท่ี 2.9 จงอา่ นคา่ แรงดนั ไฟสลบั ทุกยา่ นวดั บนสเกลหนา้ ปัดวธิ ีทาอา่ นคา่ แต่ละยา่ นวดั เตม็ สเกล (สเกลสีดาใตก้ ระจกเงาACV และสเกลสีแดง AC 10 V ดา้ นล่าง ) ยา่ น 0 – 10 V อ่านได้ = 3.6 V ยา่ น 0 – 50 V อา่ นได้ = 18 V รูปท่ี 2.9 เขม็ ช้ีแสดงค่ายา่ นวดั แรงดนั ไฟสลบั ยา่ น 0 – 250 V อ่านได้ = 90 V (ACV) ใชใ้ นตวั อยา่ งท่ี 2.2 ยา่ น AC 10 V อ่านได้ = 3.8 V ตอบ 2.4.3 การวดั กระแสไฟตรง (DCmA) การวดั กระแสไฟตรง โดยปรับสวิตช์เลือกยา่ นวดั ไปที่ DCmA มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกรุ่นมาตรฐาน จะมียา่ นวดั กระแสไฟตรงท้งั หมด 4 ยา่ นวดั เต็มสเกล คือ ยา่ น 50 A, 2.5 mA, 25 mA และ250 mA (0.25 A) การต้งั ยา่ นวดั ที่ DCmA แสดงดงั รูปที่ 2.10 การอ่านค่ากระแสไฟตรง อ่านท่ีหนา้ ปัดรูปที่2.3 หมายเลข 2 สเกล DCV, A & ACV ข้นั ตอนการวดั ค่าปฏิบตั ิดงั น้ี -+ รูปท่ี 2.10 ยา่ นวดั กระแสไฟตรง รูปท่ี 2.11 การต่อมลั ติมิเตอร์วดั กระแสไฟตรง (DCmA) 1. เสียบสายวดั สีแดงเขา้ ท่ีข้วั ต่อข้วั บวก (+) เสียบสายวดั สีดาเขา้ ท่ีข้วั ต่อข้วั ลบ (-COM) ของมิเตอร์นาสายวดั ท้งั สองเส้นไปวดั ค่ากระแสไฟตรง 2. ปรับสวติ ช์เลือกยา่ นวดั DCmA ไปยา่ นที่เหมาะสม หากไม่ทราบค่ากระแสไฟตรงที่จะวดั ใหต้ ้งัยา่ นวดั ไปที่ยา่ นสูงสุดไวก้ ่อนที่ 250 mA 3. การวดั กระแสไฟตรง ตอ้ งนามิเตอร์ไปตอ่ อนุกรมกบั วงจร (ตดั วงจรออกนามิเตอร์เขา้ ไปต่อร่วมเป็นส่วนหน่ึงของวงจร) และขณะต่อวดั ตอ้ งคานึงถึงข้วั ของมิเตอร์ให้ตรงกบั ข้วั ของแรงดนั แหล่งจ่าย โดยยึด

หลกั ดงั น้ี ใกลบ้ วกแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ดว้ ยข้วั บวก (+) ของมิเตอร์ ใกลล้ บแหล่งจา่ ยแรงดนั ต่อวดั ดว้ ยข้วัลบ (–) ของมิเตอร์ การต่อมลั ติมิเตอร์วดั กระแสไฟตรง แสดงดงั รูปที่ 2.11 4. ย่านวดั กระแสไฟตรง 50 A เป็ นยา่ นเดียวกบั ยา่ นวดั แรงดนั ไฟตรง 0.1 V ในย่านน้ีทาหน้าท่ีเป็นท้งั มิเตอร์วดั แรงดนั ไฟตรงเตม็ สเกล 0.1 V และเป็นมิเตอร์วดั กระแสไฟตรงเตม็ สเกล 50 A 5. การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอา่ นค่า แสดงไดต้ ามตารางที่ 2.3ตารางท่ี 2.3 การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอ่านคา่ กระแสไฟตรง (DCmA)ย่านต้งั วดั สเกลใช้อ่าน การอ่านค่า ค่าทวี่ ดั ได้ หมายเหตุ 50 A 0 – 50 อ่านโดยตรงในหน่วย A 0 – 50 A ใชส้ เกลสีดา 2.5 mA 0 – 250 ใช้ 0.01 คูณค่าที่อา่ นไดใ้ นหน่วย mA 0 – 2.5 mA ใตก้ ระจกเงา 25 mA 0 – 250 ใช้ 0.1 คูณคา่ ที่อ่านไดใ้ นหน่วย mA 0 – 25 mA 3 ยา่ น คือ 0 – 10, 0 – 50 0.25 A 0 – 250 อา่ นโดยตรงในหน่วย mA 0 – 250 mA และ 0 – 250ตัวอย่างที่ 2.3 ต้งั ยา่ นมลั ติมิเตอร์ไวท้ ี่ DCmA เพ่ือวดั กระแสไฟตรง เข็มช้ีมิเตอร์ช้ีค่าออกมาตามรูปที่ 2.12จงอ่านคา่ กระแสไฟตรงทุกยา่ นวดั บนสเกลหนา้ ปัดวธิ ีทา รูปที่ 2.12 เขม็ ช้ีแสดงค่ายา่ นวดั กระแสไฟตรงอ่านค่าแตล่ ะยา่ นวดั เตม็ สเกล (สเกลสีดาใตก้ ระจก (DCmA) ใชใ้ นตวั อยา่ งที่ 2.3เงา DCmA ท่ีใชม้ ี 2 ยา่ น คือ 50, 250) ยา่ น 0 – 50 mA อา่ นได้ = 46 mA ยา่ น 0 – 250 mA อา่ นได้ = 230 mA ตอบ 2.4.4 การวดั ความต้านทาน () การวดั ความตา้ นทาน โดยปรับสวติ ชเ์ ลือกยา่ นวดั ไปที่  มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอกรุ่นมาตรฐาน จะมีย่านวดั ความตา้ นทานท้งั หมด 4 ถึง 5 ย่านวดั เต็มสเกล คือ ย่าน x1, x10, x100, x1k และx10k (บางรุ่นไมม่ ียา่ น x100 และบางรุ่นไมม่ ียา่ น x10k ) การต้งั ยา่ นวดั ที่  แสดงดงั รูปท่ี 2.13 การอ่านค่าความตา้ นทาน อ่านท่ีหนา้ ปัดรูปที่ 2.3 หมายเลข 1 สเกล  ข้นั ตอนการวดั ค่าปฏิบตั ิดงั น้ี

1. เสียบสายวดั สีแดงเขา้ ที่ข้ัวต่อข้วั บวก (+) เสียบสายวดั สีดาเขา้ ท่ีข้วั ต่อข้วั ลบ (-COM) ของมิเตอร์ นาสายวดั ท้งั สองเส้นไปวดั ค่าความตา้ นทาน 2. ปรับสวิตช์เลือกไปยา่ นวดั  ก่อนนาโอห์ม มิเตอร์ไปใช้วดั ตวั ตา้ นทานทุกคร้ัง ในทุกย่านวดั ที่ต้งั วดั โอห์ม ตอ้ งปรับแต่งเข็มช้ีของมิเตอร์ให้ช้ีค่าท่ี 0  รูปที่ 2.13 ยา่ นวดั ความตา้ นทาน () ก่อนเสมอ โดยช็อตปลายสายวดั ท้งั สองเส้นของมิเตอร์ เขา้ ดว้ ยกนั ปรับแตง่ ป่ ุมปรับ 0  ADJ จนเขม็ ช้ีของมิเตอร์ช้ีท่ีตาแหน่ง 0  พอดี ลกั ษณะการปรับแต่งโอห์มมิเตอร์ใหพ้ ร้อมใชง้ าน แสดงดงั รูปท่ี 2.14 3. นาโอห์มมิเตอร์ไปวดั ค่าความตา้ นทานไดต้ ามตอ้ งการอยา่ งถูกตอ้ ง ค่าท่ีอ่านออกมาไดจ้ ากโอห์มมิเตอร์ คือ ค่าความต้านทานของตวั ตา้ นทานตวั ที่วดั ลักษณะการวดั ตวั ต้านทานด้วยมลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก แสดงดงั รูปท่ี 2.15 4. การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอ่านค่า แสดงไดต้ ามตารางที่ 2.4

0 รูปที่ 2.14 การปรับแตง่ โอห์มมเิ ตอร์ใหช้ ้ีท่ี 0  พอดี รูปท่ี 2.15 การวดั ความตา้ นทานดว้ ยโอห์มมิเตอร์

ตารางที่ 2.4 การต้งั ยา่ นวดั การใชส้ เกล และการอา่ นคา่ ความตา้ นทาน ()ย่านต้งั วดั สเกลใช้อ่าน การอ่านค่า ค่าทวี่ ดั ได้ หมายเหตุ 1 อา่ นโดยตรง 10 ใช้ 10 คูณคา่ ท่ีอ่านได้ 0 – 2 kΩ ใชส้ เกลสีดา 100 0 –  ใช้ 100 คูณค่าท่ีอา่ นได้ 0 – 20 kΩ เหนือกระจก 1k อา่ นโดยตรงในหน่วย kΩ 0 – 200 kΩ เงายา่ นเดียว 10k ใช้ 10 คูณคา่ ที่อ่านไดใ้ นหน่วย kΩ 0 – 2 MΩ คือ 0 –  0 – 20 MΩตัวอย่างท่ี 2.4 ต้งั ยา่ นมลั ติมิเตอร์ไวท้ ่ี  เพื่อวดั ความตา้ นทาน เข็มช้ีมิเตอร์ช้ีค่าออกมาตามรูปที่ 2.16 จงอา่ นความตา้ นทานท่ีแสดงบนสเกลหนา้ ปัดทุกหมายเลขเขม็ ช้ีวธิ ีทา 3 2อ่านคา่ ทุกหมายเลขเขม็ ช้ี (สเกลสีดาเหนือ 4 1กระจกเงา ) รูปที่ 2.16 เขม็ ช้ีแสดงค่ายา่ นวดั ความตา้ นทาน หมายเลข 1 อ่านได้ = 1.4  () ใชใ้ นตวั อยา่ งท่ี 2.4 หมายเลข 2 อา่ นได้ = 8.5  หมายเลข 3 อา่ นได้ = 42  หมายเลข 4 อา่ นได้ = 180  ตอบ 2.5 มัลตมิ เิ ตอร์ชนดิ ดจิ ติ อล มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล สามารถใชว้ ดั หาปริมาณไฟฟ้ าค่าต่างๆ ไดห้ ลายชนิดเช่นเดียวกบั มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก เช่น แรงดนั ไฟตรง (DCV) แรงดนั ไฟสลบั (ACV) กระแสไฟตรง (DCmA) และความตา้ นทาน () เป็ นตน้ ส่ิงสาคญั ในการใชง้ านของมลั ติมิเตอร์ชนิดน้ี อยทู่ ี่การแสดงค่าออกมาเป็ นตวั เลขอ่านค่าไดโ้ ดยตรง อา่ นไดร้ วดเร็ว มีความถูกตอ้ ง เที่ยงตรง เกิดความสะดวก การจะนามลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลไปใช้งาน จาเป็ นตอ้ งศึกษาทาความเขา้ ใจในส่วนประกอบ และรายละเอียดต่างๆ ก่อนการใชง้ าน เพ่ือทาให้ผใู้ ช้สามารถใช้งานได้อย่างถูกต้อง เกิดความปลอดภัย ท้ังตัวมัลติมิเตอร์และตัวผู้ใช้งาน รูปร่างและส่วนประกอบของมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล แสดงดงั รูปท่ี 2.17

มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลตามรูปที่ 2.17เป็ นมลั ติมิเตอร์แบบหน่ึงท่ีมีขายทว่ั ไป มีราคา 1 9ถูก ส่วนประกอบไม่แตกต่างไปจากมลั ติมิเตอร์ 7ชนิดดิจิตอลแบบอ่ืนๆ มากนกั (บางรุ่นมีข้วั วดั 10ปริมาณไฟฟ้ าอื่นๆ ไดเ้ พิ่มข้ึน) ตวั เลขที่ช้ีแสดงไว้ 8 12บอกชื่อของส่วนประกอบ หนา้ ที่การทางาน และ 2 13การใชง้ าน มีรายละเอียดดงั น้ี 4 11 หมายเลข 1 เป็นหนา้ ปัดแสดงผลการวดั 3ค่าปริมาณไฟฟ้ า แสดงเป็ นตวั เลขจานวน 3 1/2 14 5หลกั และตวั อกั ษร จอเป็นคริสตอลเหลว (LCD) 6 หมายเลข 2 เป็ นสวิตช์เลือกค่าปริมาณไฟฟ้ าท่ีตอ้ งการวดั ปรับหมุนไปซา้ ยหรือขวาได้ รูปที่ 2.17 ส่วนประกอบมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลอยา่ งอิสระ หมายเลข 3 เป็ นข้วั เสียบไวส้ าหรับวดั ตวั ทรานซิสเตอร์ เพ่ือหาค่าอตั ราขยายกระแส (hFE) ของตวัทรานซิสเตอร์ ใชท้ างานร่วมกบั ตาแหน่งหมายเลข 13 ยา่ น hFE หมายเลข 4 เป็นข้วั ตอ่ สายวดั มิเตอร์สีแดง เพ่ือใชว้ ดั ค่ากระแสไฟตรงคา่ สูง (10A ) วดั ค่าไดส้ ูงสุด10 A ใชท้ างานร่วมกบั ข้วั ต่อหมายเลข 6 และตาแหน่งหมายเลข 12 ยา่ น 10 A หมายเลข 5 เป็ นข้วั ต่อสายวดั มิเตอร์สีแดง เพื่อใช้วดั ค่าแรงดนั ไฟตรง (DCV) แรงดนั ไฟสลบั(ACV) กระแสไฟตรงค่าต่า (DCmA) และความตา้ นทาน () ใชท้ างานร่วมกบั ข้วั ต่อหมายเลข 6 หมายเลข 6 เป็ นข้วั ต่อสายวดั มิเตอร์สีดา (COM) เป็ นข้วั ต่อสายวดั ข้วั ร่วม ใชร้ ่วมกบั ข้วั หมายเลข 4และข้วั หมายเลข 5 ใชว้ ดั ค่าปริมาณไฟฟ้ าตา่ งๆ หมายเลข 7 เป็นตาแหน่งเลือกการปิ ดสวติ ชห์ ยุดใชง้ านมิเตอร์ (OFF) เพ่ือหยุดการจ่าย ไฟใหม้ ิเตอร์เป็นการหยดุ ทางานของมิเตอร์ หมายเลข 8 เป็นตาแหน่งเลือกการทางานเป็นโวลตม์ ิเตอร์ไฟตรง (V ) วดั แรงดนั ไฟตรงไดส้ ูงสุด1,000 V หมายเลข 9 เป็ นตาแหน่งเลือกการทางานเป็ นโวลต์มิเตอร์ไฟสลบั (V~) วดั แรงดนั ไฟสลบั ได้สูงสุด 750 V หมายเลข 10 เป็ นตาแหน่งเลือกการทางานเป็ นแอมมิเตอร์ไฟตรง (A ) วดั กระแสไฟ ตรงได้สูงสุด 200 mA หมายเลข 11 เป็นตาแหน่งเลือกการทางานเป็ นโอห์มมิเตอร์ () วดั ความตา้ นทานไดส้ ูงสุด 2,000k

หมายเลข 12 เป็นตาแหน่งเลือกการทางานเป็นแอมมิเตอร์ไฟตรงค่าสูง (10A) วดั กระแสไฟตรงไดส้ ูงสุด 10A หมายเลข 13 เป็ นตาแหน่งเลือกใช้มิเตอร์ทางานเป็ นเครื่องวดั อตั ราขยายกระแส (hFE) ของตวัทรานซิสเตอร์ ใชท้ างานร่วมกบั ตาแหน่งหมายเลข 3 หมายเลข 14 เป็นตาแหน่งเลือกใชม้ ิเตอร์ทางานเป็นเครื่องวดั ตวั ไดโอด 2.6 การใช้งานมัลตมิ เิ ตอร์ชนิดดจิ ติ อล การนามลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลไปใชง้ าน ใชไ้ ดเ้ ช่นเดียวกบั มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก เมื่อตอ้ งการวดั ปริมาณไฟฟ้ าชนิดใด ก็ปรับสวติ ช์เลือกยา่ นวดั หมายเลข 2 ของรูปที่ 2.17 ไปยา่ นปริมาณไฟฟ้ าท่ีตอ้ งการวดัถา้ ไม่ทราบค่าปริมาณไฟฟ้ าน้นั ให้ต้งั ค่าที่ยา่ นวดั สูงสุดไวก้ ่อน และค่อยๆ ปรับต่าลงมาในย่านท่ีเหมาะสมมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลจะแสดงคา่ ปริมาณไฟฟ้ าออกมาเป็ นตวั เลขอ่านค่าไดท้ นั ที การจะนามลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลไปใชง้ าน จาเป็นตอ้ งศึกษาทาความเขา้ ใจการใชง้ านและการอ่านค่าใหถ้ ูกตอ้ งเสียก่อน การวดั ปริมาณไฟฟ้ าชนิดต่างๆ ทาไดด้ งั น้ี 2.6.1 การวดั แรงดนั ไฟตรง (DCV) การวดั แรงดันไฟตรงด้วยมัลติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล โดยปรับสวิตช์เลือกย่านวดั ไปที่แรงดนั ไฟตรง (V ) มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลรุ่นที่ใชง้ านตามรูปที่ 2.17 มีย่านวดั แรงดนั ไฟตรงท้งั หมด 5ยา่ นวดั เต็มสเกล คือ ยา่ น 200 mV, 2,000 mV, 20 V, 200 V และ 1,000 V ตวั เลขที่แสดงให้เห็นบนหน้าปัดขณะวดั ค่า คือค่าแรงดนั ไฟตรงท่ีวดั ได้ การต่อวดั ค่าโดยยึดหลกั ดงั น้ี ใกลบ้ วกแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ดว้ ยข้วั บวก (+) ของมิเตอร์ ใกล้ลบแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ด้วยข้วั ลบ (–) ของมิเตอร์ กรณีท่ีวดั ค่าแล้วเกิดเครื่องหมายลบ (–) แสดงอยดู่ า้ นหนา้ ตวั เลขที่บอกค่าไว้ บอกให้ทราบวา่ การต่อสายวดั แรงดนั ไฟตรงผิดข้วัใหส้ ลบั ข้วั สายวดั ใหม่ การต้งั ยา่ นวดั และการตอ่ มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลวดั แรงดนั ไฟตรง แสดงดงั รูปที่ 2.18 -+ รูปท่ี 2.18 การตอ่ มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลวดั แรงดนั ไฟตรง

2.6.2 การวดั แรงดันไฟสลบั (ACV) การวดั แรงดนั ไฟสลบั ดว้ ยมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล โดยปรับสวิตช์เลือกยา่ นวดั ไปที่โวลต์มิเตอร์ไฟสลบั (V~) มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลรุ่นที่ใชง้ านตามรูปที่ 2.17 มียา่ นวดั แรงดนั ไฟสลบั ท้งั หมด 2 ยา่ นวดั เต็มสเกล คือ ยา่ น 200 V และ 750 V ขณะวดั ค่ามิเตอร์จะแสดงค่าที่วดั ไดอ้ อกมา การวดั แรงดนั ไฟสลบัไม่จาเป็นตอ้ งคานึงถึงข้วั วดั ของมิเตอร์ ใชส้ ลบั ข้วั วดั ได้ การต้งั ยา่ นวดั และการต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดตวั เลขวดัแรงดนั ไฟสลบั แสดงดงั รูปที่ 2.19 รูปที่ 2.19 การต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลวดั แรงดนั ไฟสลบั 2.6.3 การวดั กระแสไฟตรง (DCA) การวดั กระแสไฟตรงดว้ ยมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล โดยปรับสวติ ช์เลือกยา่ นวดั ไปท่ีแอมมิเตอร์ไฟตรง (A ) มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลรุ่นท่ีใช้งานตามรูปท่ี 2.17 มีท้งั หมด 5 ยา่ นวดั เต็มสเกล คือยา่ น 200 A, 2,000 A, 20 mA, 200 mA และ 10 A การต่อวดั กระแสไฟตรงตอ้ งต่อแบบอนุกรม ตวั เลขที่แสดงให้เห็นบนหน้าปัดขณะวดั ค่า คือค่ากระแสไฟตรงท่ีวดั ได้ การต่อวดั ค่าโดยยึดหลกั ดงั น้ี ใกลบ้ วกแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ดว้ ยข้วั บวก (+) ของมิเตอร์ ใกลล้ บแหล่งจ่ายแรงดนั ต่อวดั ดว้ ยข้วั ลบ (–) ของมิเตอร์กรณีที่วดั ค่าแลว้ เกิดเครื่องหมายลบ (–) แสดงอยู่ดา้ นหนา้ ตวั เลขที่บอกค่าไว้ บอกใหท้ ราบวา่ การต่อสายวดักระแสไฟตรงผิดข้วั ให้สลบั ข้วั สายวดั ใหม่ และเม่ือตอ้ งการวดั กระแสไฟตรงค่าสูงเป็ นแอมแปร์ต้งั ท่ี 10 Aเปลี่ยนตาแหน่งข้วั ต่อสายวดั เส้นสีแดง ไปเสียบที่ข้วั ต่อหมายเลข 4 ตามรูปท่ี 2.17 การต้งั ย่านวดั และการต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลวดั กระแสไฟตรง แสดงดงั รูปที่ 2.20

-+ รูปท่ี 2.20 การต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลวดั กระแสไฟตรง 2.6.4 การวดั ความต้านทาน () การวดั ความตา้ นทานดว้ ยมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล โดยต้งั สวิตช์เลือกย่านวดั ไปที่โอห์มมิเตอร์ () มลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลรุ่นท่ีใชง้ านตามรูปที่ 2.17 มีท้งั หมด 5 ย่านวดั เต็มสเกล คือ ยา่ น 200,2,000, 20 k, 200 k และ 2,000 k การวดั คา่ ความตา้ นทานดว้ ยโอห์มมิเตอร์ชนิดดิจิตอล ไม่จาเป็ นตอ้ งช็อตปลายสายวดั เขา้ ดว้ ยกนั เพ่อื ปรับแต่งความถูกตอ้ ง สามารถนาไปวดั ค่าไดเ้ ลยในทุกยา่ นวดั ตวั เลขท่ีแสดงใหเ้ ห็นคือค่าความตา้ นทานท่ีวดั ได้ การต้งั ยา่ นวดั และการต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล วดั ค่าความตา้ นทาน แสดงดงั รูปท่ี 2.21 รูปที่ 2.21 การต่อมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอลวดั ค่าความตา้ นทาน

2.7 บทสรุป เคร่ืองมือวดั ไฟฟ้ าเบ้ืองตน้ ท่ีควรทราบ ได้แก่ มลั ติมิเตอร์ ซ่ึงถือได้ว่าเป็ นเครื่องมือวดั ไฟฟ้ าท่ีจาเป็ นต่อช่างไฟฟ้ า ช่างอิเล็กทรอนิกส์ และช่างที่จาเป็ นตอ้ งเกี่ยวขอ้ งกบั ปริมาณไฟฟ้ าต่างๆ มลั ติมิเตอร์สามารถวดั ปริมาณไฟฟ้ าไดห้ ลายชนิด มีราคาถูก เล็กกะทดั รัด พกพาไปไดส้ ะดวก มลั ติมิเตอร์ท่ีผลิตมาใช้งานแบ่งออกไดเ้ ป็น 2 ชนิด ไดแ้ ก่ มลั ติมิเตอร์ชนิดแอนะลอก และมลั ติมิเตอร์ชนิดดิจิตอล การวดั ปริมาณไฟฟ้ าชนิดไฟตรง (DC) ไม่ว่าเป็ นแรงดันหรือกระแส ขณะต่อมัลติมิเตอร์วดัวงจรไฟฟ้ าน้นั ๆ ตอ้ งคานึงถึงข้วั ของมลั ติมิเตอร์ และข้วั แรงดนั ของแหล่งจ่ายในวงจร ตอ้ งเหมือนกนั โดยยดึ หลกั การต่อวดั ดงั น้ี ใกลบ้ วกต่อบวก ใกลล้ บต่อลบ จึงสามารถวดั ค่าปริมาณไฟฟ้ าน้นั ๆ ได้ ส่วนปริมาณไฟฟ้ าชนิดไฟสลบั (AC) ไม่ว่าเป็ นแรงดนั หรือกระแส ขณะต่อมลั ติมิเตอร์วดั วงจรไฟฟ้ าน้ันๆ ไม่ตอ้ งคานึงถึงข้วั ของมลั ติมิเตอร์และข้วั แรงดนั ของแหล่งจา่ ยในวงจร สิ่งสาคญั ท่ีตอ้ งคานึงถึงก่อนนามลั ติมิเตอร์ไปใชง้ าน คือการต้งั ยา่ นวดั ปริมาณไฟฟ้ า ตอ้ งต้งั ยา่ นวดั ให้ถูกตอ้ งตามชนิดของปริมาณไฟฟ้ าน้นั ๆ เพราะการต้งั ยา่ นวดั ผิดชนิดอาจมีผลทาให้ มลั ติมิเตอร์ชารุดเสียหายได้ และการต้งั ย่านวดั ในค่าท่ีเหมาะสมเป็ นสิ่งจาเป็ นเช่นกนั จะช่วยให้การอ่านค่าการวดั มีความถูกตอ้ งมากข้ึน การวดั ปริมาณไฟฟ้ าบางชนิดตอ้ งทาการปรับแต่งมิเตอร์ก่อนการวดั ค่าเสมอ เช่น การวดั ความตา้ นทาน ซ่ึงการวดั จะถูกตอ้ งได้ ก่อนการวดั คา่ ตอ้ งปรับแต่งมิเตอร์ก่อนการใชง้ านทุกคร้ัง