E-book

บุคคลสํ าคัญเล่ม๑ เสนอ คณุ ครูวุฒชิ ัย เขือมประไพ โรงเรยนมัธยมวัดหนองแขม สํานักงานเขตพนื ทกี ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต๑

สมาชิก นาย ณัฐกิตติ สมบญุ ลาภ ม.๕.๑๒ เลขท๓ี นาย ธรี ภัทร์ วงษาเหวก ม.๕.๑๒ เลขท๕ี นาย พรี ฑรรศ ประกอบบญุ ม.๕.๑๒ เลขท๙ี นาย ร่มไม้ ดาทอง ม.๕.๑๒ เลขที๑๑ นาย รามลิ จงจันสี ม.๕.๑๒ เลขที ๑๓ นาย อมร สุขพศิ าล ม.๕.๑๒ เลขท๑ี ๔ นาย อณพุ งศ์ เวชพกั ตร์ ม.๕.๑๒ เลขที๑๕ นาย นริ ันฎร์ พรามอนงค์ ม.๕.๑๒ เลขท๑ี ๘ นาย อติราช แสงสาํ โรง ม.๕.๑๒ เลขที๒๐ นาย กฤษดา โรจน์บุญถงึ มี ม.๕.๑๒ เลขท๒ี ๑

คํานํา หนงั สืออเิ ล็กโทรนิคเลม่ นเี ปนส่วนหนงึ ของรายวชา ประวัติศาสตร์ (ส๓๒๑๐๔) ระดับชนั มธั ยมศกึ ษาปที๕ ทังนหี วังว่าหนงั สืออเิ ลก็ โทรนิคเล่มนี จะมีประโยชน์แก่ผู้ อ่าน หากมีความผิดพลาดประการใด ทางคณะผู้จัดทํา ขออภยั มา ณ ทีนี คณะผ้จู ัดทํา

สารบญั หน้า ๑ รายการ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธบิ ดีศรสนิ ทรมหาวชริ าลงกรณ ๒ มหิศรภมู ิพลราชวรางกรู กิติสิรสมบรู ณอดุลยเดช ๓ สยามินทราธิเบศรราชวโรดม บรมนาถบพิตร พระวชริ เกลา้ เจ้าอยหู่ ัว ๔ สมเดจ็ พระนางเจ้าสิรกติ ิ พระบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี ันปหลวง ๕ พระบาทสมเดจ็ พระปวเรนทราเมศมหศิ เรศรังสรรค์ พระปนเกล้าเจา้ อยู่หัว ๖ กรมพระราชวงั บวรวไชยชาญ ๗ สมเดจ็ พระศรพัชรนทราบรมราชนิ ีนาถ พระบรมราชชนนพี ันปหลวง ๘ พระวภาคภวู ดล ๙ พระบาทสมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถ ๑๐ พระสรุ โยทัย ๑๑ พ่อขนุ ศรอินทราทิตย์ ๑๒ พ่อขุนรามคําแหง ๑๓ พระมหาธรรมราชาที๑ ๑๔ พระรามาธิบดที ๑ี ๑๕ สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ๑๖ สมเด็จพระนารายณม์ หาราช ๑๗ สมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช ๑๘ พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช ๑๙ พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลิศหลา้ นภาลยั ๒๐ พระบาทสมเด็จพระนังเกลา้ เจ้าอย่หู ัว ๒๑ พระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั บรรณานกุ รม

๑ พระบาทสมเด็จพระวชิระเกล้าเจ้าอย่หู ัว ตลอดระยะเวลาทีทรงดาํ รงพระราชอิสรยยศ “สมเด็จพระบรมโอรสาธิ ราชฯ สยามมกฎุ ราชกุมาร” ทรงเจรญรอยตามเบอื ง พระยคุ ลบาท พระบาทสมเด็จพระปรมินทร มหาภูมพิ ลอดลุ ยเดช บรมนาถบพิตรและ สมเด็จพระนางเจ้าสริ กติ ิ พระบรมราชนิ ีนาถ ในรัชกาลที 9 ในการบาํ บดั ทกุ ขบ์ ํารุงสุขแก่ อาณาประชาราษฎร์ ทรงปฎิบตั ิพระราชกรณยี กจิ นานปั การ เพือประเทศชาติและพสกนิกรชาวไทย โดยมิไดย้ อ่ ท้อทังทีทรง ปฏบิ ตั แิ ทนพระองค์ และ ทรงปฏบิ ตั สิ ว่ นพระองค์ ทังในดา้ นความมนั คง ของประเทศ ด้านสงั คมสงเคราะห์ การศาสนา การศึกษาและวฒั นธรรม การแพทย์และสาธารณสุข การทหาร การบิน การตา่ งประเทศ ฯลฯ เพอื ความสุขความเจรญกา้ วหน้าแก่บา้ นเมอื งและ ประชาชนคนไทยทังปวง

๒ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกติ ิ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี พันปหลวง ในป 2503 พระองค์ไดเ้ สด็จฯ ตามพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพติ ร เยอื นสหรัฐอเมรกาและภาคพืนยุโรป 14 ประเทศ เพอื ผูกสมั พันธไมตร กับนานาประเทศทีทาํ ใหท้ วั โลกรู้จักเมืองไทยในปนันเอง ทรงได้รับคัดเลือกใหเ้ ปนสตรที แตง่ กายงดงามทสี ุดในโลก ตอ่ มาในป 2505 พระเกยี รตคิ ณุ กอ้ งกงั วานไกลถึงต่าง แดนวา่ “ราชนิ ีผ้ทู รงสริ โฉม” โดยผเู้ ชียวชาญออกแบบเครองแตง่ กายสตรของโลก จํานวน 2,000 คน ได้ลงคะแนนเลือกพระองคเ์ ปนสตรทแี ต่งกายงามทีสุดในโลกผู้หนึง ในจาํ นวนสภุ าพสตรทงั หมด 10 คน ซึงนบั เปนปที 2 ทที รงไดร้ ับคดั เลือก ตลอด 70 ปแห่งการเปน “นางแก้วคูพ่ ระบารมี” พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหา ภมู พิ ลอดลุ ยเดช บรมนาถบพติ ร ทรงปฏบิ ัตพิ ระราชกรณยี กจิ นอ้ ยใหญ่นานปั การ เพือ ความเปนอยู่ทดี ขี ึนของพสกนกิ รไทย เพือความรุ่งโรจนท์ รงศิลปวฒั นธรรมของชาติ และเพอื ความเจรญรุ่งเรองของชาตบิ า้ นเมือง ทรงก่อกําเนิดโครงการในพระราชดําร มากมายในทุกๆ ด้าน ทงั ศิลปาชพี การศึกษา สุขอนามัย สิงแวดล้อม เปนตน้

๓ พระบาทสมเด็จพระปวเรนทราเมศมหิศเรศรังสรรค์ พระปนเกล้าเจ้าอย่หู ัว พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกลา เจา อยูห ัวไดทรงดาํ รงตาํ แหนงผูบญั ชาการทหาร เรือเป็นพระองคแรกหลังจาก ไดร บั พระราชทานบวรราชาภเิ ษก และทรงดํารง ตําแหนงนี้อยูจนตลอดพระชนชีพ นับไดว าพระองคเ ป็นผูทรง วางรากฐานการจดั กิจการทหารเรือใหเขา สูร ะบบสากลตามแบบอยา งอารยะประเทศ สําหรับพระราช กรณียกิจ ดานทหารเรอื นี้เร่มิ เป็นที่ประจกั ษต งั้ แตชวงตน ของปี พ.ศ.2384 ซ่ึง ในขณะนัน้ ประเทศไทยไดทาํ สงครามตดิ พนั กับญวน ตดิ ตอ กันมาหลายปี พระบาทสมเด็จพระนัง่ เกลา เจาอยูห ัวไดโปรดเกลาฯ ใหพ ระบาท สมเดจ็ พระป่ินเกลาเจา อยูหวั (เม่ือครงั้ ดํารงพระยศเป็นเจาฟ ากรมขนุ อศิ เรศรงั สรรค) เป็น แมทัพใหญค มุ กองทพั เรอื ยกทัพไปตเี มืองบนั ทายมาศ เพ่อื ทาํ ให ญวนเกิดความระส่าํ ระสายและถว งเวลาให กองทัพบกของไทยทําการถมคลอง ตดั เสนทางสง เสบียงตลอดจนเสนทางคมนาคมเพ่ือป องกันไมใหกองทัพญวนมา ตัง้ ในเขมรได แตการศกึ ครัง้ นัน้ ฝายไทยจาํ เป็นตองยกทพั กลบั เพราะกองทัพ ของญวนไดทาํ การสูรบอยางเขมแข็ง

๔ กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ พระบาทสมเดจ็ พระปนเกล้าเจ้าอยูห่ ัวทรงศกึ ษาวชาการทางวทยาศาสตร์การช่างการตอ่ เรอ การ ไฟฟา การทําแกส๊ วชาเคมโี ลหวทยา ตลอดจนการถ่ายภาพและการพมิ พ์ จงึ นบั ได้วา่ ทรงเปนผูช้ ํานาญ ในวชาช่างหลายสาขาตังแต่ช่างแกน้ า ิกา จนถึงช่างจักรกล มหี ลักฐานปรากฎวา่ พระองคไ์ ดร้ ับสัง ให้ Dr. Samuel House เขา้ เฝาเพือถวายคาํ แนะนําในเรองวทยาศาสตร์ และการทดลองตา่ ง ๆ อยเู่ สมอ พระองคไ์ ด้ทรง แปลหนังสือภาษาองั กฤษเกียวกับวชาการทหารและเครองจกั รเปนภาษาไทยไวห้ ลาย เล่ม และไดท้ รงร่วมกับ Rev. J.H. Chandler สร้างเรอขับเคลอื นด้วยเครองจกั รไอนํา ทีต่อมาเรยกวา่ \"เรอกลไฟ\" หรอ \"เรอไฟ\" เปนครังแรกในประเทศไทย โดยได้ทรงทดลองแล่นในแม่นําเจา้ พระยา นอกจากนพี ระองค์ยงั ทรงตอ่ เรอพระ ทีนังชนิดบาร์กบา้ ง สกูเนอร์บ้างอกี หลายลาํ ด้วยกนั นอกเหนือ จากเรอรบทใี ชใ้ นราชการทหารเรอของวงั หน้า และยังไดท้ รงหลอ่ ปนใหญ่ดว้ ยเหลก็ เพือใช้ในราชการ แผ่นดินตังแต่สมยั พระบาทสมเด็จพระนงั เกลา้ เจ้าอยหู่ วั พระบาทสมเด็จพระปนเกล้าเจ้าอยูห่ ัวทรงมพี ระ อุปนสิ ยั ขีเล่น ไม่โปรดพิธีรตองรวมทงั ไมโ่ ปรดเสด็จในงานพระราชพธี ตี า่ งๆ ทรงเชอื ในเรองไสยศาสตร์ แต่กท็ รงสนพระราชหฤทัยในวทยาศาสตร์และเครองจักรกล ทรงพระปรชาสามารถในด้านการชา่ ง หลายประเภท ทรงนยิ มขนบธรรมเนียมอย่างชาตทิ างตะวนั ตก ทเี หน็ ได้ชัดคอื การแต่งพระองค์และทรง ไวพ้ ระมัสสุ ซงึ ภายหลังเปนทนี ยิ มกนั ในรัชสมยั พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว นอกจากนนั ยงั ทรง เปนหนึงในกลุม่ บุคคลทีได้เรมใช้บัตรพระปรมาภไิ ธยอยา่ งฝรังขนึ ในประเทศไทย รวมทังนาํ การ ตังเสาและเชญิ ธงมาใช้ทรงโปรดกีฬาบนหลังม้าทรงพระปรชาสามารถในการทรงม้าและทรงช้างเปน อยา่ งยงิ ทังยังโปรดทางศิลปะ ทังดา้ นดนตร การประพนั ธ์ และนาฎศลิ ป นอกจากนันยังสามารถทรง แคนและทรงแอว่ ได้อย่างไพเราะและชดั เจน

๕ สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง สมเดจ็ พระศรพชั รนทราบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี นั ปหลวง สนพระทยั ในการพฒั นาสตรและมพี ระราชดาํ รว่าความรุ่งเรองของบา้ นเมอื งยอ่ มอาศยั การ ศกึ ษาเล่าเรยนทดี ี ดงั นันในป พ.ศ. 2444 จึงทรงบรจาคพระราชทรัพย์สว่ น พระองคจ์ ัดตงั โรงเรยนสําหรับเดก็ หญงิ แหง่ ทสี องขนึ ในกรุงเทพมหานคร พระราชทานชือว่า “โรงเรยนสตรบํารุงวชา” และในป พ.ศ. 2447 ทรงเปด โรงเรยนสาํ หรับกลุ ธิดาของขา้ ราชสํานักและบคุ คลชันสงู คอื “โรงเรยนสุนันทา ลัย” ให้การอบรมด้านการบา้ นการเรอน กริ ยามารยาท และวชาการตา่ ง ๆ อีก ทังทรงจ่ายเงินเดอื นครู และค่า ใชส้ อยต่าง ๆ สาํ หรับเปนค่าเล่าเรยนแก่กุลบตุ ร กลุ ธิดาของขา้ ราชการใหญน่ อ้ ยและราษฎรอกี เปนจํานวนมาก ทรงบรจาคพระ ราชทรัพยส์ ่วนพระองค์ใหต้ งั โรงเรยน และจา่ ยเงนิ เดอื นครูในโรงเรยนตา่ ง ๆ

๖ พระวิภาคภวู ดล พระวภาคภวู ดล (2396-2462) นามเดมิ เจมส์ ฟตซร์ อย แมคคาร์ที เปนนกั สาํ รวจรังวดั และนกั ทาํ แผนทชี าวไอรช ซึงมบี ทบาทสาํ คัญในการ ปกปนเขตแดนของไทย (ตอนนนั รู้จักในชอื สยาม) ในปลาย ครสต์ ศตวรรษที 19, ซึงชว่ ยใหส้ ยามพฒั นาไปสูก่ ารเปน รัฐชาติ ทที นั สมยั . เขารับราชการเปนเจ้า กรมแผนที (ปจจุบนั คอื กรมแผนทที หาร) ซงึ ก่อ ตังเมอื วนั ที 3 กนั ยายน พ.ศ. 2428. โดยเขาดํารงตาํ แหนง่ นียาวนานถงึ 16 ปกอ่ นจะกราบถวายบังคมลาออกจากราชการเนอื งจากครบกําหนด สญั ญาเมือวนั ที 18 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2444 โดยมนี าย โรนัลด์ เวร์ธธี กิบลิน ชาวออสเตรเลียเปนเจา้ กรมแผนทสี ืบตอ่ มา

๗ พระบาทสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ พระราชกรณียกจิ ดา้ นการปกครองประกอบด้วยการจดั ระเบยี บการปกครองสว่ นกลางและส่วน ภมู ภิ าค อันเปนแบบแผนซึงยึดสบื ต่อกันมาจนถึงรัชสมยั พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยหู่ ัว และการตราพระราชกาํ หนดศักดนิ า ซงึ ทําให้มีการแบง่ แยกสทิ ธิ และหน้าทีของแตล่ ะบคุ คลแตกต่าง กันไป โดยทรงเหน็ วา่ รูปแบบการปกครองนับตังแต่รัชสมยั สมเดจ็ พระรามาธบิ ดที ี 1 มีความหละ หลวม หัวเมืองตา่ ง ๆ เบียดบังภาษอี ากร และปญหาการแข็งเมอื งในบางช่วงทีพระมหากษตั รย์ อ่อนแอ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ทรงปฏิรูปการปกครองโดยมีการแบง่ งานฝายทหารและฝายพลเรอน ออกจากกันอยา่ งชัดเจน ใหส้ มหุ พระกลาโหมดแู ลฝายทหาร และใหส้ มหุ นายกดแู ลฝายพลเรอน รวม ทงั จตุสดมภใ์ นราชธานี สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถทรงแบ่งงานทางการปกครองออกเปน \"ฝายพลเรอน\" และ \"ฝายทหาร\" อย่างชัดเจน โดยมี \"เจ้าพระยามหาเสนาบด\"ี ดาํ รงตาํ แหนง่ สมุหพระกลาโหม มีหนา้ ทีดูแลกจิ การ ทหารทัวอาณาจกั ร และ \"เจ้าพระยาจกั รศรองครักษ์\" ดํารงตาํ แหนง่ สมหุ นายก รับผดิ ชอบงาน พลเรอนทัวอาณาจกั ร พร้อมกบั ดแู ลหน่วยงานจตุสดมภ์ จากเดมิ ทพี นื ฐานการปกครองนับตงั แตส่ มยั อาณาจกั รสุโขทัยยงั ไม่ได้แยกฝายพลเรอนกับทหารออกจากกันชัดเจน ทังนี ในยามสงคราม ไพร่ทุก คนจะต้องรับราชการทหารอันเปนหนา้ ทหี ลกั อนั เปนลักษณะรูปแบบการปกครองของอาณาจักร ขนาดเลก็ ทีขาดการประสานงานระหวา่ งเมอื ง

๘ พระสุริโยทัย พระราชพงศาวดาร ฉบับพนั จนั ทนุมาศ (เจมิ ) ระบุวา่ เมอื วนั ที 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2090 สมเด็จพระมหาจักรพรรดิเสด็จออกไปดูกาํ ลังข้าศกึ ทีภูเขาทอง พระสุรโยทยั พร้อม ดว้ ยพระราชโอรสพระราชธิดารวม 4 พระองค์ตามเสด็จด้วย โดยพระองค์ทรงแตง่ กาย อย่างพระมหาอุปราช ทรงช้างพลายทรงสรุ ยกษตั รย์สงู 6 ศอก ครันยกกองทัพออกไป บรเวณท่งุ ภเู ขาทอง กองทพั อยุธยาปะทะกบั กองทพั พระเจา้ แปร ซึงเปนทพั หน้าของพม่า ชา้ งทรงของสมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิเกิดเสยี ทีหนั หลงั หนจี ากข้าศกึ พระเจา้ แปรก็ทรงขบั ชา้ งไลต่ ามมาอยา่ งกระชนั ชิด พระสรุ โยทัยทอดพระเนตรเหน็ พระราชสวามกี าํ ลังอยู่ใน อนั ตรายจงึ รบขบั ช้างเขา้ ขวางพระเจ้าแปร ทาํ ใหท้ รงไม่สามารถตดิ ตามตอ่ ไปได้ พระเจา้ แปรจึงทาํ ยุทธหตั ถกี บั พระสรุ โยทัย เนืองจากพระนางอยูใ่ นลักษณะเสียเปรยบ ชา้ ง พระเจ้าแปรได้เสยช้างพระสุรโยทัย จนเทา้ หนา้ ทังสองลอยพน้ พนื ดนิ แลว้ พระเจ้าแปรจงึ ฟนพระสุรโยทัยดว้ ยพระแสงของา้ วตอ้ งพระอังสาขาดถึงราวพระถนั ส่วนพระราช พงศาวดารกรุงเกา่ ฉบบั หลวงประเสรฐอกั ษรนิติ ระบุวา่ มีพระราชธดิ าสินพระชนม์บนคอ ช้างดว้ ย

๙ พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ พอ่ ขุนศรอินทราทิตย์เมือครังยังเปนพ่อขนุ บางกลางหาวไดร้ ่วมมือกับพ่อขนุ ผาเมือง เจ้าเมอื งราดแหง่ ราชวงศ์ ศรนาวนาํ ถมุ รวมกําลังพลกนั กระทํารัฐประหารขอมสบาดโขลญลําพง โดยพ่อขุนบางกลางหาวตเี มอื ง ศรสัชนาลยั และเมืองบางขลงได้ และยกทงั สองเมอื งให้พ่อขนุ ผาเมือง สว่ นพ่อขุนผาเมืองตเี มอื งสุโขทยั ได้ ก็ได้ มอบเมืองสโุ ขทัยใหพ้ อ่ ขนุ บางกลางหาว พร้อมพระขรรคช์ ยั ศรและพระนาม \"ศรอนิ ทรบดินทราทติ ย์\" ซึงไดน้ ํา มาใช้เปนพระนาม ภายหลังได้คลายเปน ศรอินทราทติ ย์ การเขา้ มาครองสโุ ขทยั ของพระองค์ ส่งผลใหร้ าชวงศ์ พระร่วงเขา้ มามอี ทิ ธพิ ลในเขตนครสุโขทัยเพมิ มากขนึ และได้แผข่ ยายดินแดนกวา้ งขวางมากออกไป แตเ่ ขต แดนเมอื งสรลวงสองแคว ก็ยงั คงเปนฐานกาํ ลังของราชวงศศ์ รนาวนาํ ถุมอยู่ ในกลางรัชสมยั ทรงมีสงครามกบั ขุนสามชน เจา้ เมอื งฉอด ทรงชนช้างกับขนุ สามชน แต่ไพร่พลของพระองค์ ไดเ้ ตลดิ หนีดงั คําในศิลาจารกวา่ \"ไพร่ฟาหนา้ ใสพอ่ กู หนญี ญา่ ยพา่ ยจแจน๋ \"(หนี-ยอ-ย่าย-พา่ ย-จอ-แจน้ ) ขณะ นนั พระโอรสองคเ์ ลก็ (รามราช) มีพระปรชาสามารถ ไดข้ ับชา้ งแซงขึนไปชนชา้ งชนะขนุ สามชน ภายหลงั จึง ทรงเฉลิมพระนามพระโอรสวา่ รามคําแหง ในยคุ ประวตั ศิ าสตร์ชาตินยิ ม มีคตหิ นงึ ทเี ชอื กันวา่ พระองคท์ รงเปนผ้นู าํ ชาวสยามตอ่ สู้กับอิทธิพลขอมใน สุวรรณภูมิ ทรงไดช้ ยั ชนะและประกาศอิสรภาพตังราชอาณาจักรสโุ ขทัยขึน และทรงเปนปฐมกษตั รยแ์ หง่ ราช อาณาจกั รไทย แตภ่ ายหลัง คตดิ งั กลา่ วได้รับการพิสูจนแ์ ล้ววา่ ไมจ่ รง เพราะพระองคไ์ มไ่ ดเ้ ปนปฐมกษตั รย์ อกี ทงั ยังมพี อ่ ขนุ ศรนาวนําถมุ ครองสุโขทยั อย่กู อ่ นแล้ว

๑๐ พ่อขุนรามคําแหง เมือพอ่ ขุนศรอนิ ทราทติ ย์ทรงขจดั อิทธพิ ลของเขมรออกไปจากกรุงสุโขทัยไดใ้ นปลายพทุ ธศตวรรษที 18 การปกครองของกษตั รย์สโุ ขทัยได้ใชร้ ะบบปตุราชาธปิ ไตยหรอ \"พอ่ ปกครองลกู \" ดังขอ้ ความในศลิ า จารกพอ่ ขนุ รามคาํ แหงวา่ คาํ พดู \"....เมอื ชัวพอ่ กู กบู ําเรอแก่พอ่ กู กไู ด้ตวั เนอื ตวั ปลา กเู อามาแก่พ่อกู กู ได้หมากสม้ หมากหวาน อนั ใดกินอร่อยดี กูเอามาแก่พอ่ กู กูไปตหี นงั วงั ช้างได้ กูเอามาแกพ่ อ่ กู กไู ปท่อ บา้ นทอ่ เมอื ง ไดช้ า้ งไดง้ วง ไดป้ วได้นาง ไดเ้ งอื นไดท้ อง กเู อามาเวนแก่พอ่ ก.ู .\" ข้อความดงั กล่าวแสดงการนบั ถือบดิ ามารดา และถือวา่ ความผกู พนั ในครอบครัวเปนเรองสําคญั ครอบครัวทงั หลายรวมกันเข้าเปนเมืองหรอรัฐ มีเจา้ เมอื งหรอพระมหากษัตรย์เปนหัวหน้าครอบครัว ปรากฏข้อความในศิลาจารกพอ่ ขนุ รามคําแหงวา่ พอ่ ขนุ รามคําแหงมหาราชทรงใช้พระราชอาํ นาจในการ ยุติธรรมและนติ บิ ัญญัติไวด้ งั ตอ่ ไปนี 1) ราษฎรสามารถคา้ ขายไดโ้ ดยเสร เจ้าเมอื งไมเ่ รยกเกบ็ จังกอบหรอภาษีผ่านทาง 2) ผู้ใดลม้ ตายลง ทรัพยม์ รดกกต็ กแก่บตุ ร 3) หากผูใ้ ดไม่ได้รับความเปนธรรมในกรณีพพิ าท กม็ สี ิทธไิ ปสนั กระดิงทแี ขวนไวห้ น้าประตูวงั เพือถวาย ฎกี าต่อพระมหากษตั รยไ์ ด้ พระองค์กจ็ ะทรงตดั สนิ ด้วยพระองค์เอง นอกจากนี พอ่ ขุนรามคําแหงมหาราชยงั ทรงใชพ้ ุทธศาสนาเปนเครองชว่ ยในการปกครอง โดยได้ทรง สร้าง \"พระแท่นมนงั คศิลาบาตร\" ขึนไวก้ ลางดงตาล เพือให้พระเถรานุเถระแสดงพระธรรมเทศนาแก่ ประชาชนในวนั พระ ส่วนวนั ธรรมดาพระองคจ์ ะเสด็จประทับเปนประธานใหเ้ จ้านายและข้าราชการ ปรกษาราชการร่วมกัน

๑๑ พระมหาธรรมราชาที๑ พระยาลไิ ทยทรงเลือมใสในศาสนาพุทธเปนอยา่ งมากนโยบายการปกครองทีใช้ศาสนา เปนหลักรวมความเปนปกแผ่น จึงเปนนโยบายหลักในรัชสมยั นี ดว้ ยทรงดํารว่าการจะขยายอาณาเขตตอ่ ไปเชน่ เดยี วกบั ในรัชกาลพอ่ ขนุ รามคําแหง พระ อัยกา กจ็ กั ตอ้ งนําไพร่พลไปลม้ ตายอกี เปนอนั มาก พระองคจ์ ึงทรงมพี ระราชประสงคท์ ีจะปกครองบา้ นเมอื งเชน่ เดยี วกับ พระเจ้าอโศกมหาราชทที รงปกครองอนิ เดยี ให้เจรญได้ดว้ ยการส่งเสรมพระพุทธศาสนา และสงั สอนชาวเมืองให้ตังอยู่ใน ศลี ธรรมอนั จะเปนวธรี ักษาเมอื งให้ยังยนื อยู่ได้ ทรงสร้างเจดยี ์ทีเมอื งนครชุม (กําแพงเพชร) ผนวชในพระพุทธศาสนาเมอื พ.ศ. 1905 ทวี ัดปามะม่วงการทีทรงออก ผนวช นับว่าทาํ ความมนั คงให้พทุ ธศาสนามากขึน ดังกลา่ วแลว้ วา่ หลังรัชสมยั พ่อขุนรามคําแหงมหาราชแลว้ บา้ นเมอื ง แตกแยก วงการสงฆเ์ องกแ็ ตกแยก แต่ละสาํ นกั แตล่ ะเมอื งกป็ ฏิบัตแิ ตกต่างกนั ออกไป เมือผ้นู ําทรงมศี รัทธาแรงกล้าถงึ ขันออกบวช พสกนกิ รทงั หลายกค็ ล้อยตามหันมาเลอื มใสตามแบบอย่างพระองค์ กติ ติศพั ท์ของพระพทุ ธศาสนาในสโุ ขทัย จงึ เลอื งลือไปไกล พระสงฆช์ ันผู้ใหญห่ ลายรูปได้ออกไปเผยแพร่ธรรมในแควน้ ตา่ ง ๆ เช่น อโยธยา หลวงพระบาง เมือง น่าน แมแ้ ตพ่ ญากอื นาแห่งอาณาจักรลา้ นนากน็ ิมนต์พระสมุ ณเถระจากสุโขทัยไปเพือเผยแพร่ธรรมทอี าณาจกั รลา้ นนา นอกเมอื งสุโขทัยทางทิศตะวันตก ทรงอาราธนาพระสามิสังฆราชจากลังกาเข้ามาเปนสังฆราชในกรุงสุโขทัย เผยแพร่เพมิ ความเจรญให้แก่พระศาสนามากยงิ ขึน ทรงสร้างและบูรณะวดั มากมายหลายแห่ง รวมทังการสร้างพระพุทธรูปเปน จาํ นวนมาก เชน่ พระพุทธชินสหี ์ พระศรศาสดา และพระพุทธรูปองค์สําคญั องคห์ นึงของประเทศคือ พระพทุ ธชินราช ปจจุบนั ประดิษฐานอยู่ทวี ัดพระศรรัตนมหาธาตุวรมหาวหาร พระยาลิไทย ทรงปราดเปรองในความรู้ในพระพุทธศาสนา ทรงมคี วามรู้แตกฉานในพระไตรปฎกภาษาบาลี พระองค์ได้ ทรงแบง่ พระสงฆอ์ อกเปน 2 ฝายคือฝาย \"คามวาส\"ี และฝาย \"อรัญวาส\"ี โดยให้ฝายคามวาสีเนน้ หนักการสงั สอนราษฎร ในเมอื งและเนน้ การศึกษาพระไตรปฎก สว่ นฝายอรัญวาสีเนน้ ให้หนักด้านการวปสสนาและประจาํ อยตู่ ามปาหรอชนบท ดว้ ยทรงเปนองค์อปุ ถมั ภ์พระศาสนาตลอดพระชนมช์ ีพ ราษฎรจึงถวายพระนามว่า \"พระมหาธรรมราชา\" พระยาลิไท ได้สร้างและบรรจพุ ระบรมสารรกธาตใุ นพระธาตุชอ่ แฮ (วัดพระธาตุชอ่ แฮปจจบุ ัน) เมอื ป พ.ศ. 1902 นอกจากศาสนาพุทธแลว้ พญาลไิ ทยยงั ทรงอุปถมั ภศ์ าสนาฮนิ ดดู ้วยโดยทรงสร้างเทวรูปขนาดใหญ่หลายองค์ซึงยังเหลอื ปรากฏให้ศกึ ษาในพิพธิ ภัณฑสถานแห่งชาตใิ นกรุงเทพมหานครและทพี พิ ธิ ภณั ฑสถานแหง่ ชาตจิ ังหวัดพิษณุโลก

๑๒ พระรามาธบิ ดที ี๑ สมเดจ็ พระรามาธิบดีที 1 (พระเจา้ อทู่ อง) ทรงสถาปนากรุง ศรอยุธยาเปนราชธานีเมอื วนั ศุกร์ ขนึ 6 คํา เดือน 5 ปขาล จลุ ศักราช 712 ตรงกับวนั ที 4 มีนาคม พ.ศ. 1893 ชพี ่อ พราหมณถ์ วายพระนามวา่ สมเด็จพระรามาธิบดี แลว้ โปรด ใหข้ นุ หลวงพะงวั ซึงเปนพระเชษฐาของพระมเหสีเปน สมเด็จพระบรมราชาธริ าชเจา้ ไปครองเมืองสุพรรณบุร สว่ นพระราเมศวร รัชทายาทให้ไปครองเมอื งลพบุร

๑๓ สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ในป พ.ศ. 2135 พระเจ้านันทบเุ รง โปรดใหพ้ ระมหาอุปราชา นาํ กองทัพทหารสองแสนสีหมนื คน มาตีกรุง ศรอยุธยาหมายจะชนะศกึ ในครังนี สมเด็จพระนเรศวรทรงทราบวา่ พม่าจะยกทัพใหญ่มาตี จงึ ทรงเตรยมไพร่พล มี กาํ ลงั หนึงแสนคนเดินทางออกจากบา้ นปาโมกไปสพุ รรณบุร ข้ามนําตรงท่าท้าวอู่ทองและตงั ค่ายหลวงบรเวณหนอง สาหร่าย เชา้ ของวนั จันทร์ แรม 2 คํา เดอื นยี ปมะโรง พ.ศ. 2135 สมเด็จพระนเรศวรและสมเดจ็ พระเอกาทศรถทรงเครอง พชิ ัยยทุ ธ สมเดจ็ พระนเรศวรทรงช้าง นามวา่ เจ้าพระยาไชยานุภาพ ส่วนสมเดจ็ พระเอกาทศรถ ทรงชา้ งนามวา่ เจ้าพระยาปราบไตรจักร ชา้ งทรงของทังสองพระองคน์ นั เปนช้างชนะงา คือช้างมงี าทีได้รับการฝกให้รู้จักการตอ่ สู้ มาแลว้ หรอเคยผ่านสงครามชนชา้ ง ชนะชา้ งตัวอนื มาแล้ว ซึงเปนชา้ งทีกาํ ลงั ตกมนั ในระหวา่ งการรบจึงวงไล่ตาม พมา่ หลงเขา้ ไปในแดนพมา่ มเี พยี งทหารรักษาพระองค์และจาตรุ งค์บาทเทา่ นันทตี ดิ ตามไปทัน[ สมเดจ็ พระนเรศวรทอดพระเนตรเหน็ พระมหาอุปราชาทรงพระคชสารอยู่ในร่มไม้กับเหลา่ เทา้ พระยา จงึ ทราบไดว้ า่ ชา้ งทรงของสองพระองค์หลงถลาํ เขา้ มาถงึ กลางกองทพั และตกอยใู่ นวงล้อมข้าศึกแลว้ แต่ด้วยพระปฏิภาณไหว พรบของสมเดจ็ พระนเรศวร ทรงเห็นวา่ เปนการเสยี เปรยบขา้ ศึกจึงไสชา้ งเขา้ ไปใกล้ แลว้ ตรัสถามด้วยค้นุ เคยมากอ่ น แต่วยั เยาวว์ า่ \"พระเจ้าพีเราจะยืนอยใู่ ยในร่มไมเ้ ล่า เชญิ ออกมาทํายทุ ธหตั ถีดว้ ยกนั ใหเ้ ปนเกยี รตยิ ศไวใ้ นแผ่นดนิ เถิด ภายหน้าไปไม่มพี ระเจ้าแผ่นดินทีจะได้ยุทธหัตถแี ล้ว\" พระมหาอุปราชาไดย้ ินดังนนั จึงไสชา้ งนามวา่ พลายพัทธกอเขา้ ชนเจ้าพระยาไชยานุภาพเสียหลกั พระมหาอปุ ราชา ทรงฟนสมเดจ็ พระนเรศวรดว้ ยพระแสงของา้ ว แตส่ มเด็จพระนเรศวรทรงเบียงหลบทนั จึงฟนถกู พระมาลาหนังขาด จากนนั เจ้าพระยาไชยานุภาพชนพลายพัทธกอเสียหลกั สมเด็จพระนเรศวรทรงฟนด้วยพระแสงของา้ วถกู พระมหาอุป ราชาเขา้ ทีองั สะขวา สินพระชนม์อยู่บนคอชา้ ง สว่ นสมเดจ็ พระเอกาทศรถทรงฟนเจ้ามังจาปะโรเสียชีวตเช่นกัน ทหารพมา่ เหน็ วา่ แพแ้ นแ่ ล้ว จึงใช้ปนระดมยิงใส่ สมเด็จพระนเรศวรไดร้ ับบาดเจบ็ ทันใดนนั ทัพหลวงไทยตามมาช่วยทัน จงึ รับทงั สองพระองค์กลับพระนคร พมา่ จึง ยกทัพกลบั กรุงหงสาวดีไป นบั แต่นนั มากไ็ มม่ ีกองทัพใดกล้ายกมากลํากรายกรุงศรอยุธยาอีกเปนระยะเวลาอีก ยาวนาน แตใ่ นมหายาชะเวงหรอพงศาวดารของพมา่ ระบุวา่ การยทุ ธหตั ถีครังนี ช้างทรงของสมเดจ็ พระนเรศวรบุกเข้าไปใน วงลอ้ มของฝายพม่า ฝายพม่าก็มกี ารยนื ชา้ งเรยงเปนหนา้ กระดาน มที งั ช้างของพระมหาอุปราชา ช้างของเจ้าเมอื ง ชามะโรง ทหารฝายสมเด็จพระนเรศวรก็ระดมยิงปนใสฝ่ ายพม่า เจา้ เมอื งชามะโรงสังเปดผ้าหนา้ ราหูชา้ งของตน เพอื ไสชา้ งเข้ากระทํายทุ ธหัตถกี ับสมเด็จพระนเรศวรเพือปองกันพระมหาอุปราชา แตป่ รากฏวา่ ชา้ งของเจา้ ของชา มะโรงเกิดวงเขา้ ใส่ชา้ งของพระมหาอปุ ราชาเกิดชลุ มุนวนุ่ วาย กระสนุ ปนลกู หนึงของทหารฝายสมเด็จพระนเรศวรก็ ยิงถกู พระมหาอุปราชาสนิ พระชนม์

๑๔ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช สมเด็จพระนารายณม์ หาราชเปนพระมหากษตั รยผ์ เู้ ปนทีเลืองลอื พระ เกยี รตยิ ศในพระราโชบายทางคบคา้ สมาคมกับชาวต่างประเทศ รักษา เอกราชของชาตใิ หพ้ น้ จากการเบียดเบียนของชาวต่างชาตแิ ละรับผล ประโยชนท์ ังทางวทยาการและเศรษฐกิจทชี นตา่ งชาตินําเข้ามา นอกจาก นี ยังได้ทรงอุปถัมภบ์ ํารุงกวและงานด้านวรรณคดอี นั เปนศิลปะทีรุ่งเรอง ทีสุดในยุคนัน เมือสมเดจ็ พระนารายณ์เสด็จเถลงิ ถวยั ราชสมบัติ ณ ราช อาณาจักรศรอยูธยาแลว้ ปญหากิจการบ้านเมืองในรัชสมัยของพระองค์ เปนไปในทางเกียวข้องกับชาวต่างประเทศเปนสว่ นใหญ่ ดว้ ยในขณะนนั มชี าวต่างประเทศเข้ามาค้าขาย และอยู่ในราชอาณาจักรไทยมากวา่ ทเี คย เปนมาในกาลก่อน ทีสําคัญมาก คอื ชาวยโุ รปซึงเปนชาตใิ หญ่มกี ําลัง ทรัพย์ กําลงั อาวธุ และผูค้ น ตลอดจน มีความเจรญรุ่งเรองทางวทยาการ ตา่ ง ๆ เหนือกวา่ ชาวเอเซียมาก และชาวยโุ รปเหล่านีกําลงั อยู่ในสมัยขยาย การคา้ ศาสนาครสต์ และอํานาจทางการเมืองของพวกตนมาสู่ดิน แดนตะวนั ออก

๑๕ สมเด็จพระเจ้าตากสิ นมหาราช เดิมพระองค์เปนนายทหารในรัชกาลสมเด็จพระทีนงั สุรยาศนอ์ มรนทร์ ตอ่ มา พ.ศ. 2310 เกดิ การเสียกรุงศรอยุธยาครังทีสอง พระองค์ได้เปนผู้นาํ ขบั ไล่ทหาร พม่าทยี ดึ ครองกรุงศรอยธุ ยาอยใู่ นเวลานนั และไดป้ ราบดาภิเษกเปนพระเจา้ กรุง ศรอยุธยาอกี เจ็ดเดอื นถัดมา โดยพระองคย์ ้ายเมอื งหลวงไปยังกรุงธนบรุ และ รวบรวมแผ่นดนิ ซงึ มีขุนศึกกก๊ ตา่ ง ๆ ปกครองใหก้ ลบั เปนปกแผ่นอกี ครัง เชน่ เดยี วกบั การขยายอาณาเขตออกไปอย่างกว้างขวาง นอกจากนี ยงั ทรงฟนฟูราช อาณาจกั รในดา้ นต่าง ๆ ให้กลับคนื สสู่ ภาวะปกตหิ ลงั สงคราม ทังสง่ เสรมกจิ การ ด้านเศรษฐกจิ ศาสนา ศลิ ปวัฒนธรรม วรรณกรรม และการศึกษา ภายหลัง รัฐบาลไทยประกาศใหว้ ันที 28 ธันวาคมของทุกปเปน \"วันสมเดจ็ พระเจ้าตากสิน\" และยงั ทรงไดร้ ับสมัญญานามมหาราช

๑๖ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟาจฬุ าโลกมหาราช พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟาจฬุ าโลกมหาราช ทรงสถาปนา กรุงเทพมหานคร (หรอกรุงรัตนโกสนิ ทร์) เปนราชธานี และทรงสถาปนา ราชวงศ์จกั รปกครองราชอาณาจกั รไทยเมอื 6 เมษายน พ.ศ. 2325 (วันจักร) ภายหลงั การเสด็จเสวยราชยแ์ ลว้ พระองค์ทรงมีพระราชกรณกี จิ ทสี าํ คัญยิง คือ การปองกันราชอาณาจกั รใหป้ ลอดภยั และทรงฟนฟูวัฒนธรรมไทยอนั เปนมรดก ตกทอดมาตังแตส่ มยั สุโขทยั และอยธุ ยา การทไี ทยสามารถปกปองการรุกราน ของขา้ ศึกจนประสบชยั ชนะทุกครัง แสดงให้เห็นถึงความเข้มแข็งของพระองค์ใน การบัญชาการรบอยา่ งมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะอย่างยิงสงครามกบั พมา่ ใน พ.ศ. 2328 ทีเรยกว่า \"สงครามเกา้ ทัพ\" นอกจากนีพระองค์ยงั พบว่ากฎหมาย บางฉบับทีใช้มาตังแต่สมัยอยุธยาไมม่ ีความยุติธรรม จึงโปรดเกล้าโปรด กระหม่อมใหม้ ีการตรวจสอบกฎหมายทมี อี ยทู่ งั หมด เสร็จแล้วให้เขยี นเปนฉบับ หลวง 3 ฉบบั ประทบั ตราราชสีห์ คชสีห์ และบัวแกว้ ไว้ทุกฉบับ เรยกวา่ \"กฎหมายตราสามดวง\" สาํ หรับใชเ้ ปนหลักในการปกครองบา้ นเมือง

๑๗ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลศิ หล้านภาลยั ในรัชสมัยของพระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลิศหลา้ นภาลัย ไดร้ ับการยกยอ่ ง ว่า เปนยุคทองของวรรณคดสี มยั หนงึ เลยทีเดยี ว ดา้ นกาพยก์ ลอนเจรญ สงู สดุ จนมคี ํากล่าวว่า \"ในรัชกาลที 2 นัน ใครเปนกวก็เปนคนโปรด\" กว ทีมชี อื เสยี งนอกจากพระองค์เองแล้ว ยังมกี รมหมนื เจษฎาบดนิ ทร์ (รัชกาลที 3) สมเด็จพระมหาสมณเจา้ กรมพระปรมานุชิตชโิ นรส สนุ ทร ภู่ พระยาตรัง และนายนรนทรธเิ บศร์ (อนิ ) เปนตน้ พระองคม์ ีพระราช นิพนธท์ ีเปนบทกลอนมากมาย ทรงเปนยอดกวด้านการแต่งบทละครทงั ละครในและละครนอก มีหลายเรองทมี ีอยเู่ ดมิ และทรงนาํ มาแตง่ ใหม่เพือ ให้ใช้ในการแสดงได้ เช่น รามเกยี รติ อุณรุท และอเิ หนา โดยเรองอเิ หนา นี เรองเดมิ มีความยาวมาก ไดท้ รงพระราชนพิ นธ์ใหม่ตงั แตต่ น้ จนจบ เปนเรองยาวทีสดุ ของพระองค์ วรรณคดสี โมสรในรัชกาลที 6 ได้ยกยอ่ ง ใหเ้ ปนยอดบทละครรําทแี ตง่ ดี ยอดเยียมทงั เนอื ความ ทาํ นองกลอนและ กระบวนการเล่นทังร้องและรํา นอกจากนียังมลี ะครนอกอืน ๆ เชน่ ไกร ทอง สังขท์ อง ไชยเชษฐ์ หลวชยั คาว มณีพชิ ัย สังข์ศิลปชัย ได้ทรงเลือก เอาของเกา่ มาทรงพระราชนิพนธ์ขนึ ใหม่บางตอน และยังทรงพระราช นิพนธบ์ ทพากยโ์ ขนอกี หลายชดุ เช่น ชุดนางลอย ชดุ นาคบาศ และชดุ พร หมาสตร์ ซึงล้วนมีความไพเราะซาบซงึ เปนอมตะใชแ้ สดงมาจนทกุ วันนี

๑๘ พระบาทสมเด็จพระนังเกล้าเจ้าอย่หู ัว พระองค์ทรงเอาพระทยั ใสด่ แู ลทกุ ข์สุขของราษฎร ด้วยมีพระบรมราชวนิจฉัยว่า ไม่ ทรงสามารถจะบําบดั ทุกขใ์ ห้ราษฎรได้ หากไมเ่ สด็จออกนอกพระราชวัง เพราะราษฎร จะร้องถวายฏกี าได้ตอ่ เมอื พระคลังเวลาเสด็จออกนอกพระราชวงั เทา่ นัน จงึ โปรดให้ นาํ กลองวนิจฉยั เภรออกตัง ณ ทิมดาบกรมวงั ในพระบรมมหาราชวงั เพอื ราษฎรผ้มู ี ทุกข์จะได้ตีกลองร้องถวายฎีกาไปทลู เกลา้ ทูลกระหม่อมถวาย เพือใหม้ ีการชําระความ กนั ตอ่ ไป โดยพระองค์จะคอยซกั ถามอยูเ่ นอื ง ๆ ทําใหต้ ลุ าการ ผทู้ ําการพิพากษาไม่ อาจพลกิ แพลงคดีเปนอืนได้ ในรัชสมัยของพระองคไ์ ดม้ มี ิชชันนารชาวอเมรกันและชาวอังกฤษเดนิ ทางเข้ามาเผย แพร่ศาสนาครสตเ์ พิมมากขึน หนึงในจาํ นวนนีคือศาสนาจารย์ นายแพทยแ์ ดน บีช บรัดเลย์ หรอทีคนไทยรู้จักกนั ดใี นนาม \"หมอบรัดเลย\"์ ได้เปนผู้รเรมใหม้ กี ารปลกู ฝ ปองกันไขท้ รพษิ และการฉีดวคั ซนี ปองกนั อหวิ าตกโรคและการทาํ ผา่ ตัดขึนเปนครัง แรกในกรุงรัตนโกสนิ ทร์ นอกจากนหี มอบรัดเลยย์ ังได้คิดตวั พมิ พอ์ กั ษรไทยขนึ (ป พ.ศ. 2379) ทําใหม้ กี ารพิมพห์ นังสอื ภาษาไทยเปนครังแรกโดยพิมพ์คาํ สอนศาสนา ครสตเ์ ปนภาษาไทย เมือวนั ที 26 ตลุ าคม พ.ศ. 2379 ต่อมาป พ.ศ. 2385 หมอบรัด เลยพ์ ิมพป์ ฏทิ นิ ภาษาไทยขนึ เปนครังแรก

๑๙ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอย่หู ัว ในรัชสมัยของพระองค์ มีการลดภาษีอากร ลดหยอ่ นคา่ นา ยกเลกิ การ เกบ็ อากรตลาด เปลียนเปนเกบ็ ภาษีโรงร้านเรอนแพจากผคู้ ้าขายรายใหม่ ประกาศมิให้ตกข้าวแก่ชาวนา ออกพระราชบญั ญัติกาํ หนดใช้ค่าทีดินให้ ราษฎรเมือมีการเวนคืน ออกประกาศเตือนราษฎรใหร้ อบคอบในการทํา นติ ิกรรม ยังมีการออกกฎหมายสําคัญ คอื กําหนดลักษณะของผู้ทจี ะถกู ขายเปนทาสให้เปนธรรมยงิ ขึน โปรดเกลา้ ฯ ใหย้ กเลิกกฎหมายเดิมทีให้ สิทธิบดิ า มารดา และสามใี นการขายบตุ รและภรรยา และตราพระราช บัญญตั ิใหม่ใหก้ ารซือขายทาส เปนไปด้วยความยนิ ยอมของเจ้าตัวทจี ะถูก ขายเปนทาสเท่านัน

๒๐ พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกล้าเจ้าอย่หู ัว พระราชกรณียกิจทสี าํ คญั ของรัชกาลที 5 ได้แก่ ทรงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ ใหม้ ี การเลกิ ทาสและไพร่ในประเทศไทย การปองกนั การเปนอาณานคิ มของจกั รวรรดิ ฝรังเศสและจกั รวรรดอิ งั กฤษ ได้มกี ารประกาศออกมาใหม้ ีการนบั ถอื ศาสนาโดยอสิ ระ ในประเทศ โดยบคุ คลศาสนาครสตแ์ ละศาสนาอิสลามสามารถปฏบิ ัติศาสนกจิ ไดอ้ ย่าง อิสระ นอกจากนีได้มีการนาํ ระบบจากทางยุโรปมาใชใ้ นประเทศไทย ได้แก่ระบบการ ใชธ้ นบัตรและเหรยญบาท ใชร้ ะบบเขตการปกครองใหม่ เช่น มณฑลเทศาภิบาล จงั หวดั และอาํ เภอ และได้มีการสร้างรถไฟ สายแรก คอื กรุงเทพฯ ถงึ อยุธยา ลงวนั ที 1 มนี าคม ร.ศ.109 ซงึ ตรงกบั พทุ ธศักราช 2433 นอกจากนีไดม้ งี านพระราช นพิ นธ์ ทสี ําคัญ การกอ่ ตงั การประปา การไฟฟา ไปรษณยี โ์ ทรเลข โทรศัพท์ การ สอื สาร การรถไฟ ส่วนการคมนาคม ให้มกี ารขุดคลองหลายแห่ง เชน่ คลองประเวศ บรุ รมย์ คลองสาํ โรง คลองแสนแสบ คลองนครเนอื งเขต คลองรังสิตประยรู ศกั ดิ คลองเปรมประชากร และ คลองทววฒั นา ยังทรงโปรดเกล้าฯ ให้ขุดคลองส่งนํา ประปา จากเชียงราก ส่สู ามเสน อาํ เภอดุสิต จังหวดั พระนคร ซงึ คลองนีส่งนําจาก แหล่งนําดบิ เชียงราก ผา่ นอําเภอสามโคก อาํ เภอเมืองปทุมธานี อาํ เภอคลองหลวง อาํ เภอธัญบุรและอาํ เภอลาํ ลกู กา จังหวดั ปทุมธาน,ี อําเภอปากเกร็ด และ อาํ เภอ เมืองนนทบุร จงั หวดั นนทบรุ และ เขตสายไหม เขตบางเขน เขตดอนเมือง เขต หลกั สี เขตจตจุ กั ร เขตบางซือ เขตดสุ ติ เขตพญาไท และ เขตราชเทว กรุงเทพมหานคร

เอกสารอ้างอิง https://th.m.wikipedia.org https://www.thebangkokinsight.com/29870/ https://www.matichon.co.th/court- news/news_1481039 http://www.wangdermpalace.org/Kingpinklao_th.h tml http://rama5.flexiplan.co.th/th/timeline/detail/46 98